Inhoud. Enkelvoudige Jaarrekening Dar NV Jaarrekening Dar NV Geconsolideerd

Transcriptie

1 Jaarverslag 2013

2 Inhoud Voorwoord 4 Bericht van de Raad van Commissarissen 6 Toezicht en advies 6 Resultaat en bestemming 7 Slot 7 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) 8 De stakeholders 8 De medewerker 9 De inwoners 9 Maatschappij 11 Milieu 11 Certificering 14 Kerncijfers 15 Dar NV geconsolideerd 15 Jaarverslag van de directie 16 Algemene Vergadering van Aandeelhouders 16 Raad van Commissarissen 16 Personeel en Organisatie 16 Kwaliteit, Arbo en Milieu (KAM) 18 Klant- en marktontwikkelingen 18 Financiële resultaten 19 Risico en risicobeheersing 20 Vooruitzichten 20 Jaarrekening Dar NV Geconsolideerd Geconsolideerde balans per 31 december 24 Geconsolideerde winst- en verliesrekening 25 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 26 Toelichting op de geconsolideerde balans en de geconsolideerde winsten verliesrekening 27 Algemeen 27 Grondslagen voor de waardering van activa en passiva 28 Grondslagen voor de bepaling van het resultaat 31 Toelichting op de onderscheiden posten van de geconsolideerde balans en de geconsolideerde winsten verliesrekening 33 Geconsolideerde balans 33 Niet uit de balans blijkende verplichtingen 38 Geconsolideerde winst- en verliesrekening 38 Enkelvoudige Jaarrekening Dar NV Balans Dar NV per 31 december 44 Winst- en verliesrekening 45 Toelichting op de balans en de winsten verliesrekening 45 Toelichting op de onderscheiden posten van de balans 46 Balans 46 Niet uit de balans blijkende verplichtingen 48 Overige toelichting 48 Overige gegevens 49 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 49 Statutaire regeling betreffende de bestemming van de winst 51 Bestemming van het resultaat over het boekjaar Bestemming van het resultaat over het boekjaar Colofon 52 3 Inhoud

3 Voorwoord Met gepaste trots presenteert Dar haar jaarverslag over Verandering. Dat is het kernbegrip van 2013 voor Dar. Wellicht als spiegel van de samenleving. Niet onlogisch, want Dar wil die spiegel zijn. Met haar medewerkers, in samenspraak met burgers en bestuurders de leefomgeving schoon, heel en veilig maken. We zien dat het een forse inspanning van ons bedrijf vraagt. Maar we zien ook wat het oplevert. De toekomstbeelden, geformuleerd bij toetreding van de nieuwe aandeelhouders in 2012 krijgen vorm. Dar als regiebedrijf dat kennis en operationele inzet inbrengt, dat gemeenten als regiegever bindt en dat de kracht van de leveranciers en onderaannemers benut. Onze belangrijkste bron bij deze ontwikkeling bestaat uit onze medewerkers. Om het beste uit de mensen te halen, hebben we het traject Plezier en Prestatie doorgezet en in het project Connect is de ICT verandering aanleiding geweest om fikse veranderingen in de organisatie in te zetten. Financieel is 2013 een goed jaar geweest. Met verscherpte tarieven, uitbreiding van nieuwe activiteiten en lopende verandertrajecten hebben we het jaar ruim boven winstdoelstelling afgesloten. De ontwikkelingen laten ons tevreden terugkijken, wetende dat onze ambitie niet afneemt en dat het meer een aansporing is om de ingezette lijn in 2014 met enthousiasme en extra inspanning door te zetten! Nijmegen, 21 mei 2014 drs. P.A.C.T. van Heeswijk Dar N.V. algemeen directeur We hebben niet alleen geïnvesteerd in onze eigen mensen. Er zijn ook nieuwe groepen medewerkers bij Dar begonnen. In 2013 zijn we gestart met DarGROEN! SW-medewerkers hebben met grote inzet het openbare groen in Nijmegen aangepakt. De pilot gaf de aandeelhouders voldoende vertrouwen om te besluiten tot de uitbreiding van het takenpakket en DarGROEN! tot een vast onderdeel van ons bedrijf te maken. Het past volkomen in de Dar die we voor ogen hebben. Dar wil koploper in de regio worden op het terrein van social return (SROI). We leggen de lat hoog, niet alleen voor onszelf maar ook met scherpe doelstellingen voor onze onderaannemers. Zo proberen we een bijdrage te leveren aan de invulling van SROI bij onze gemeenten. Het past ook in onze doelstelling om Dar stevig te positioneren op het terrein van IBOR (Integraal Beheer Openbare Ruimte). 5 De term Urban Mining heeft wellicht nog een Nederlands synoniem nodig, waarbij grondstoffenwinning uit afval het dichtst in de buurt komt. Het dekt de lading waar we bij Dar mee bezig zijn. Forse stappen zijn gezet op weg naar een regionaal dekkend en toegankelijk netwerk van milieustraten, met als vlaggenschip de nieuwe milieustraat Bijsterhuizen in Wijchen. De pilot in Druten met omgekeerd inzamelen is qua burgertevredenheid en beperking restafval een groot succes. We zullen zien dat dit een zeer bruikbaar concept is, ook voor onze andere gemeenten. Naast onze zorg voor mensen en grondstoffenbeheer, spannen we ons ook in om de andere duurzaamheidsaspecten te verbeteren. Zo is onze CO2- footprint opnieuw gedaald, dit jaar met 5%. In toenemende mate zijn we in staat gebleken om Dar het kennisinstituut voor de regio te laten zijn. Meer dan 25 projecten hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan gezamenlijke stappen in de regio. Naast onze bestaande activiteiten is ons kennisinstituut Advies en Realisatie inmiddels een volwassen uitbreiding van onze activiteiten. Daarnaast zijn wij een discussieplatform voor de regio. De ontwikkeling van DarGROEN! is een voorbeeld van open gedachtenvorming tussen directie, RvC en AvA, waarin we gezamenlijk de mogelijkheden en grenzen verkennen en komen tot strategische keuzes. Ook de verkenningen rond marktconformiteit en dividendbeleid zijn in grote openheid verlopen. Voorwoord Voorwoord

4 Bericht van de Raad van Commissarissen Met genoegen bieden wij u hierbij het Jaarverslag van Dar NV over 2013 aan. Het jaar 2013 stond in het teken van twee ontwikkelingen. Enerzijds de uitbreiding van het takenpakket in het sociale domein. Dar heeft grote stappen gezet als bedrijf dat kansen biedt aan mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, waarbij de aandeelhouders in december unaniem gekozen hebben voor verdere uitbouw van DarGROEN!. De RvC heeft hier positief over geadviseerd en volgt deze ontwikkelingen kritisch, omdat deze nieuwe taken ook nieuwe risico s met zich meebrengen. De tweede ontwikkeling betreft de vernieuwing van processen en automatisering. De RvC heeft waardering voor het ICT-project waarin Dar afscheid neemt van de bestaande en verouderde automatisering en op een zorgvuldige en afgewogen manier de keuze maakt voor een toekomstgerichte bedrijfsautomatisering, met bijbehorende optimalisatie van de bedrijfsprocessen. De RvC heeft vanuit haar eigen geledingen een ICT-commissie in het leven geroepen om de voortgang van dit project, genaamd Connect, nauwgezet te volgen, en heeft vertrouwen in de implementatie. De remuneratiecommissie heeft in dit verslagjaar één maal vergaderd, en daarnaast is regelmatig informeel overlegd. De stuurgroep van het project Connect heeft, naast de verantwoording in de RvCvergaderingen, in 2013 drie keer overleg gehad met de ICT-commissie. De ICT-commissie heeft daarbij geconstateerd dat het ICT-project, dat eigenlijk vooral een veranderingsproject is, zorgvuldig aangestuurd wordt. In de twee overleggen tussen een delegatie van de RvC en de Ondernemingsraad Dar is naast personele aangelegenheden gesproken over algemene strategische ontwikkelingen. Resultaat en bestemming De Raad van Commissarissen adviseert op grond van haar bevindingen en op basis van de goedkeurende controleverklaring de aandeelhouder als volgt: De balans per 31 december 2013, de resultatenrekening over het jaar 2013, evenals de bijbehorende toelichting vast te stellen. Door de vele nieuwe activiteiten gold in 2013 dat er goed van buiten naar binnen moest worden gekeken. De interne organisatie moest fit worden gemaakt voor het kunnen hanteren van het uitbreidende takenpakket en de wens om steeds efficiënter te werken. Denk Het voordelig saldo, ad in de vorm van dividend uit te keren aan de aandeelhouders. hierbij o.a. aan de diverse organisatieaanpassingen en procesverbeteringen met Connect. Deze veranderingen hebben een zware wissel getrokken op management, OR en overige medewerkers van Dar. Wij hebben met veel genoegen en waardering niet alleen kennis kunnen Slot 6 nemen van het positieve resultaat van deze processen, maar ook van het feit dat de reguliere bedrijfsvoering van Dar daar niet merkbaar onder geleden heeft. Tijdens de verbouwing is de Graag spreken wij onze waardering uit tegenover de directie en alle medewerkers voor hun grote betrokkenheid en inzet, evenals voor het behaalde resultaat over het jaar winkel gewoon open gebleven. In dit jaarverslag zijn opgenomen de geconsolideerde jaarrekening en de enkelvoudige jaarrekening van Dar NV, het verslag van de Directie, alsmede de verantwoording van de onderneming op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). De jaarrekening is gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien door PricewaterhouseCoopers Accountants NV. U treft deze verklaring elders in dit jaarverslag aan. De Raad van Commissarissen is in 2013 van samenstelling veranderd. Wij hebben in verband met de in de Dar Gedragscode opgenomen maximale zittingsperiode met veel dank voor zijn jarenlange en immer loyale inzet afscheid genomen van de heer Kees de Graaf per 1 juli Per die datum is als nieuw lid benoemd de heer Ron Fennema. Per 1 april 2013 heeft de president-commissaris, de heer Toon van Asseldonk, zijn functie neergelegd in verband met zijn benoeming als burgemeester van de gemeente Overbetuwe. Als nieuwe president-commissaris is per 1 juli 2013 de heer Jan Storm benoemd. Toezicht en advies De Raad van Commissarissen kwam in het verslagjaar negen maal in vergadering bijeen. In deze bijeenkomsten is gesproken over de algemene gang van zaken in de organisatie, het strategisch beleid, ontwikkelingen in de markt en de ontwikkeling van de financiële resultaten. Daarnaast heeft drie keer overleg plaatsgevonden met de aandeelhouders over de operationele activiteiten en de strategische koers van Dar. Wij kijken met genoegen terug op de open gedachtenvorming bij de strategische discussies, zowel binnen directie als tussen de aandeelhouders, waar de RvC aan heeft deelgenomen. De auditcommissie bestaat uit mevrouw Lenny Berkers en de heer Maarten Meulendijks en de remuneratiecommissie bestaat uit mevrouw Karin van Willigen en de heer Jan Storm. Nijmegen, 21 mei 2014 Namens de Raad van Commissarissen, J. Storm president-commissaris De auditcommissie vergaderde in 2013 vijf keer. Op de agenda stonden de jaarcijfers 2012, de management letter 2013, het financierings- en dividendbeleid en de begroting Dar Jaarverslag Bericht van de Raad van Commissarissen Bericht van de Raad van Commissarissen

5 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) werk- en woonomgevingen. Bijzondere aandacht besteden wij in de volgende paragrafen aan de belangen en wensen van personeel en inwoners. Dar is zich al jarenlang bewust van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid en probeert hier ook inhoud aan te geven. In de missie hebben we de aandacht voor onze maatschappelijke verantwoordelijkheid willen benadrukken. `Onze regio de schoonste van Nederland maken door het uitstekend organiseren en (laten) uitvoeren van afvalbeheer en het beheer van de openbare ruimte. Wij doen dat maatschappelijk verantwoord en samen met actief betrokken medewerkers, partners en burgers. De medewerker Mensen zijn het belangrijkste kapitaal van Dar. Onze medewerkers zijn bepalend bij het realiseren van de ondernemingsdoelstellingen en daarmee het succes van Dar. We zitten in een maatschappelijke omgeving die continue in beweging en in verandering is en die steeds kritischer onze resultaten beoordeelt. Hier moeten wij snel en adequaat op inspelen. Dit betekent dat wij een steeds groter appèl moeten doen op de verandercapaciteit van de organisatie en dus van de medewerkers. Onze medewerkers, die dagelijks werkzaam en zichtbaar zijn in de straten, in wijken en bij de commerciële klanten, zijn het gezicht van Dar en zijn gemotiveerde professionals en tevens onze ambassadeurs. Onze ambitie verwijst nadrukkelijk naar onze maatschappelijke verantwoordelijkheid, waarin we een evenwicht zoeken in de aandacht voor people, planet en profit. Sinds 2012 zijn we meer en meer aansluiting gaan zoeken bij de ISO26000 richtlijn om deze ambitie gestructureerd te benaderen. Binnen de zeven MVO-principes legden we de nadruk op de belangen van de stakeholders, waarmee we de andere principes (afleggen van rekenschap, transparantie, ethisch gedrag, respect voor wet- en regelgeving, internationale gedragsnormen en mensenrechten) natuurlijk niet uit het oog verliezen. Binnen de zeven MVO-thema s ligt het accent op arbeidsomstandigheden en milieu. De overige thema s (mensenrechten, eerlijk zaken doen, consumentenaangelegenheden, Met het opschuiven van de leeftijdsgrens voor het arbeidzaam leven tot 67 jaar, vormt duurzame inzetbaarheid een belangrijke, zo niet de belangrijkste basis voor ons sociaal beleid. Wij zijn ons bewust dat een verantwoord en gedegen sociaal beleid essentieel is voor een succesvolle, respectvolle, maatschappelijk verantwoorde bedrijfsvoering. Het uit zich in een organisatie die faciliteert, mogelijkheden biedt, een luisterend oor en een helpende hand biedt, maar ook een organisatie die medewerkers aanspreekt op resultaten en de wijze waarop deze resultaten behaald worden. maatschappijbetrokkenheid en behoorlijk bestuur) krijgen gepaste aandacht; hierbij heeft 8 de maatschappijbetrokkenheid extra invulling gekregen met onze inzet om van de pilot voor DarGROEN! een succes te maken. Dar en haar medewerkers hebben in de afgelopen jaren veel veranderingen meegemaakt. De focus op de regiogemeenten als belangrijke klanten en de transitie naar regiebedrijf vormden nieuwe uitdagingen, evenals het onderbrengen van groenonderhoudswerkzaamheden bij Dar met de inzet van vanuit Breed gedetacheerde SW-medewerkers. 9 Een visiedocument op duurzaam afval- en ruimtebeheer is de basis voor een verantwoorde implementatie van de ISO26000 richtlijn. Duurzaamheid is geen project. Het bestaat niet naast de strategie en de normale activiteiten van een bedrijf, het is daar juist integraal mee vervlochten. Duurzaamheid is een visie. Daarom maken wij verduurzaming tot de strategie van Dar. De stakeholders Betrokkenheid van al onze stakeholders bij de realisatie van onze missie is essentieel. De grootste c.q. meest belangrijke stakeholders van Dar zijn zonder uitzondering partijen met een direct belang bij een verduurzaming van zowel hun eigen activiteiten als die van Dar. Gemeenten bevinden zich in een politiek-economische situatie waarin duurzame inkoop en duurzame partnerschappen niet slechts gewaardeerd worden, maar ook steeds meer worden verplicht. Er is een gedeelde drang naar een steeds schonere en duurzamere regio, uiteraard binnen de kaders van financiële haalbaarheid. Het blijkt dat politieke stakeholders hier expliciet op wachten: Dar heeft de regierol toebedeeld gekregen en het is aan haar om daar proactief actie in te ondernemen. We hebben met de gemeentelijke opdrachtgevers gebouwd aan een overlegstructuur die gebaseerd is op kritische samenwerking. Ketenpartners zoals de ARN zijn in meer of mindere mate bezig met de verduurzaming van hun eigen activiteiten (bijvoorbeeld de vergistinginstallatie van de ARN) en hebben belang bij partners die bij die trend aansluiten. Eigen personeelsleden hebben behoefte aan een stabiele werkgever die garant staat voor continuïteit en ontwikkeling. Inwoners van de regio vertrouwen expliciet en impliciet op Dar voor het verzorgen van schone In 2010 en in 2012 hebben we een medewerkertevredenheidsonderzoek (MTO) uitgevoerd. Met het MTO wilden we een beeld krijgen van de beleving van ons personeel over Dar. Het goede nieuws was dat de waardering in twee jaar gestegen is, vooral voor onderwerpen als veiligheid, direct leidinggevenden, communicatie en management. Tegelijk werd ook duidelijk dat we intern punten hebben waar we keihard aan moeten werken. Zorgen waren er over de onderlinge samenwerking tussen teams en het perspectief voor de ouder wordende medewerker. In 2013 zijn hier verdere stappen in gezet. Om de onderlinge samenwerking te verbeteren zijn we in 2012 activiteiten gestart onder de noemer Houding en gedrag. In diverse samenstellingen heeft het personeel gesproken over normen en waarden, over datgene wat ons bindt en wat we van elkaar en van het bedrijf verwachten. In 2013 hebben we hier een vervolg aan gegeven. In de eerste helft van 2014 staat weer een MTO gepland. De inwoners Sinds de nieuwe start van Dar als regiebedrijf heeft het klantencontactcentrum de functie van eerste aanspreekpunt voor de inwoners van alle gemeenten. Dit geldt zowel voor de eigen activiteiten, als voor het uitbestede werk. Ook als een ander bedrijf in opdracht van Dar de feitelijke uitvoering verzorgt, doet Dar de registratie van meldingen en klachten. Daarbij bewaken wij de afhandeling Dar Jaarverslag Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO)

6 en de terugkoppeling. Het klantencontactcentrum heeft hiermee een belangrijke rol in de communicatie met een van de belangrijkste stakeholdergroepen. De analyse van de klachten en meldingen is input voor kwaliteitsverbetering bij Dar, haar onderaannemers en de gemeenten. In 2013 hebben we de digitale afvalwijzer gelanceerd. Dit is een combinatie van afvalkalender en aanvullende informatie, die op perceelsniveau in druk en digitaal ter beschikking van de burgers staat. Een andere manier om te peilen hoe de klant over de dienstverlening denkt is het jaarlijkse klantentevredenheidsonderzoek. Het gemiddelde rapportcijfer voor Dar ligt zowel in 2012 als in 2013 op een 7,6 en is dus een mooie basis om de komende jaren op door te groeien. Er liggen nog wel mogelijkheden om onszelf te verbeteren, en daarmee is het burgertevredenheidsonderzoek input voor beleid en voor verbetering binnen Dar. Algemeen rapportcijfer Dar Maatschappij In onze activiteiten hebben wij oog voor de maatschappelijke ontwikkelingen en bieden we bijvoorbeeld leer- en werkmogelijkheden aan mensen die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt. In 2012 heeft Dar de zelfstandige Werkcorporatie Stichting De Werkgroep opgericht. De Werkgroep begeleidt langdurig werklozen (middels de inzet bij groenbeheer en een vakgerichte opleiding) richting de reguliere arbeidsmarkt. Daarnaast hebben we in 2013 de pilot DarGROEN! uitgevoerd en geëvalueerd. In dit concept worden mensen met een SW-indicatie, die in dienst zijn bij Breed, via detachering ingezet in de groenvoorziening. De ervaringen met DarGROEN! waren goed en Dar biedt dit concept nu aan alle gemeenten in de regio aan. Initiatieven zoals De Werkgroep en DarGROEN! zullen het karakter van Dar sterk gaan beïnvloeden. Dar is partner in het regionale De Maatschappelijke MeerWaarde. De Maatschappelijke MeerWaarde koppelt kennis, vaardigheden en middelen van bedrijven aan vragen van maatschappelijke organisaties. De Maatschappelijke MeerWaarde stimuleert het maatschappelijk betrokken ondernemen ook door middel van de jaarlijkse uitreiking van de MVO-award. 7,4 7,5 7,8 7,6 7,5 7,6 7,6 7,6 7,6 7,6 7,6 7,6 7,4 7,5 7,7 7,6 7,6 7,6 Dar is tevens partner van N.E.C. Doelbewust (voorheen bekend onder de naam Wij staan voor de Wijk). Deze stichting initieert, ondersteunt en organiseert maatschappelijke projecten en activiteiten in de regio Nijmegen. Uitgangspunt van de stichting is een bijdrage leveren aan 10 het verbeteren van de sociale cohesie in wijken door het initiëren, ondersteunen, uitvoeren en/of organiseren van maatschappelijke projecten en activiteiten. Dit allemaal in Nijmegen en haar regio. Het kan daarbij bijvoorbeeld gaan om het stimuleren van sportbeoefening of het 11 Nijmegen Ubbergen Wijchen Millingen Heumen Groesbeek Druten Beuningen Totaal overdragen van kennis De milieustraat in Bijsterhuizen is in 2013 in gebruik genomen, wat direct een sterk positief effect heeft op de waardering. Dar is regelmatig betrokken bij zwerfafvalacties, we ontvangen scholen, en we ondersteunen de Buurtrangers. De BuurtRangers, kinderen van 7 tot 11 jaar, houden onder het motto t is mijn buurt! regelmatig hun eigen buurt schoon door zwerfafval in te zamelen. Dar is actief betrokken bij de werving van deelnemers en het vergroten van naamsbekendheid van de BuurtRangers bij Nijmeegse basisscholen. 7,6 7,8 7,6 7,7 7,6 8,2 7,8 7,8 7,5 7,5 Totaal Nijmegen Bijsterhuizen Druten Heumen 2012 (n= 425) 2013 (n= 593) Milieu Wij zijn ambitieus. Samen met de gemeenten bepalen we hoe de verhouding tussen de drie P s van People, Planet en Profit vorm krijgt. We streven naar duurzaam, robuust beleid voor een eerlijke prijs. Dit gaat soms samen, maar soms zullen er moeilijke keuzes moeten worden gemaakt. De transformatie van afval tot grondstof is daarbij een ijkpunt: het winnen van grondstoffen uit afval, door bronscheiding en (waar nodig) nasortering. Met onze opdrachtgevers maken we keuzes voor een beleid gericht op zero-waste en van afval naar grondstof. Het doel is om in de volle breedte de regio met het hoogste scheidingspercentage van het land te worden en te blijven. De schoonste van het land. Daarvoor zien we een aantal mogelijkheden. Een hoger scheidingsrendement leidt tot een vermindering van de hoeveelheid restafval. De verwerking van restafval is veelal duurder dan Dar Jaarverslag Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO)

7 hergebruik. Minder restafval levert daarom een rechtstreekse kostenbesparing op. Maar hergebruik geeft ook indirect een milieuvoordeel in de CO 2 -emissie: Meer hergebruik leidt tot een daling van de CO 2 -belasting. Met die achtergrond ontwikkelen we onder andere de milieustraten in Bijsterhuizen en Kanaalstraat. Met een forse investering in deze milieustraten maken we het voor de burger veel gemakkelijker om grof huishoudelijk afval gescheiden in te leveren, zodat dit een bron is van grondstoffen. De bouw in Bijsterhuizen is in 2013 gerealiseerd en de milieustraat is met veel succes in gebruik genomen. De voorbereiding voor de herinrichting van het terrein aan de Kanaalstraat in Nijmegen is afgerond en het wachten is op de definitieve vergunningen. Tegelijk zijn er vergaande besprekingen gevoerd met twee particuliere bedrijven die onder auspiciën van Dar een milieustraat gaan exploiteren in respectievelijk Groesbeek en Millingen aan de Rijn. CO 2 in ton/jaar met verrekening van graaddagen In de gemeente Druten is de interessante pilot met zogenaamde omgekeerde inzameling positief geëvalueerd. Onder het motto Uw afval als grondstof hebben inwoners van Afferden en Deest drie containers waarin afval gescheiden kan worden aangeboden voor hergebruik (GFT, oud papier en karton, kunststofverpakkingen, textiel en elektrische apparaten). Het restafval moet men tegen tarief in huisvuilzakken wegbrengen naar een (ondergrondse) verzamelcontainer. De resultaten in het eerste jaar waren boven verwachting. De hoeveelheden restafval laten een flinke daling zien. Waar gemiddeld in Nederland inwoners circa 220 kilogram fijn restafval hebben, ligt dat regionaal sowieso al lager, namelijk op gemiddeld 135 kilogram. Toen Druten aan de pilot begon zaten zij op circa 70 kilogram. In het pilotgebied is dat vervolgens gedaald naar nog maar 40 kilogram per inwoner per jaar. Geconstateerd is dat deze daling wordt veroorzaakt doordat bewoners het gft, papier en kunststof beter zijn gaan scheiden, en dat er geen sprake is van een toename van het aantal dumpingen in het buitengebied Woon- werkverkeer Catering Zakelijk verkeer Kantoor en gebouwen Dar streeft er naar om de footprint kleiner te maken. Vergeleken met 2012 is de footprint in % gedaald. In 2013 was de footprint 14% lager dan bij de start van het NEC (Nijmeegs Energie Convenant) in De dalende lijn in de CO 2 -footprint heeft deels te maken met effectieve maatregelen in eigen bedrijfsvoering, maar is voor een ander deel beïnvloed door het uitbesteden aan derden en de ontwikkelingen in aantallen aansluitingen (RMB-gebied, Lingewaard, regiogemeenten). Door de maatregelen die wij in het kader van MVO nemen, willen we realiseren dat onze CO 2 -uitstoot minder dan gelijke tred neemt met de groei van de onderneming. Dat is dus in 2013, met een stijgende omzet en een dalende CO 2 -footprint, weer gelukt. Een van de mogelijkheden om de CO 2 -footprint te verkleinen is de inzet van groengas, omdat groengas (biogas) gerekend wordt tot de hernieuwbare brandstoffen De landelijke pilot voor inzameling van drankenkartons heeft in de Nijmeegse wijk Bottendaal een variant gekend waarbij de drankenkartons samen met kunststofverpakkingen zijn ingezameld. De goede resultaten van de pilot zijn meegenomen in de ontwikkeling van landelijk nieuw beleid. Niet alleen gescheiden inzameling en hergebruik, maar ook programma s voor preventie van afval kunnen leiden tot minder afval en lagere kosten. In samenwerking kan de regio een preventiecampagne starten. Gezamenlijke kennis en ervaring kunnen ook ingezet worden voor lokale acties. Om besparingen te bereiken is het goed om breder te denken dan alleen in termen van wielen en inzamelkosten. Inzamelkosten bepalen zo n 40% van de afvalstoffenheffing. We kunnen de gehele keten van afvalinzameling en verwerking doorlichten om tot verdere kostenbesparingen te komen. CO 2 -footprint Om ons eigen bedrijf te evalueren bepalen we de CO 2 -footprint op basis van het verbruik van brandstoffen voor de bedrijfsvoering en het verbruik van gas, water, elektra en papierverbruik. Wij zijn hiermee gestart toen we in 2007 gingen deelnemen aan het Nijmeegs Energie Convenant (NEC). Groengas Dar is, samen met haar gemeentelijke opdrachtgevers, een belangrijke leverancier van het organisch materiaal dat de input vormt van de vergistinginstallatie van de ARN, die onder andere groengas produceert waar de voertuigen van Dar op kunnen rijden. Het aandeel groengas in het brandstofverbruik is tussen 2012 en 2013 gestegen van 5,1% naar 8,6%. Dit levert rechtstreeks een bijdrage aan de daling van de footprint. Met ondersteuning van de gemeente Nijmegen is in 2012 een afwegingskader opgesteld, wat helpt om een verantwoorde keuze te maken tussen de verschillende vormen van aandrijftechniek. De discussie spitst zich toe op de keuze tussen Diesel VI of groengas voor de inzamelvoertuigen, waarbij de hogere investeringslast (en daarmee hogere exploitatiekosten) voor groengasvoertuigen een lastig knelpunt is. Met de resultaten van dit afwegingskader voeren we gesprekken met de opdrachtgever gemeente Nijmegen en met de leveranciers van vrachtwagens en brandstoffen. Dit heeft in 2013 nog niet tot een definitieve keuze geleid. Onderstaande figuur geeft de ontwikkeling van de CO 2 -footprint sinds 2007 weer. Brandstof voor voertuigen bepaalt 75% van onze footprint. Dar Jaarverslag Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO)

8 Overig milieu Dit jaar zijn we begonnen om alle voertuigen te voorzien van apparatuur voor Track and trace, wat ons inzicht in de bedrijfsvoering verder verbetert en ons helpt om de routes verder te optimaliseren. Met betere routes kunnen we onnodige inzet van auto s en gereden kilometers beperken. In 2013 heeft de nieuwe vloot voor gladheidbestrijding aangetoond te voldoen aan de verwachtingen. Met de inzet van modern materieel en natzout verlagen we de impact op het milieu. Certificering Dar heeft een geïntegreerd KAM-systeem (Kwaliteit, Arbo en Milieu). Dar werkt aan kwaliteitsverbetering via ISO 9001 en bewaakt de ontwikkeling van de milieuzorg middels ISO Beide onderdelen van het systeem zijn gecertificeerd. Wij implementeren OHSAS18001 voor de aandacht voor arbeidsomstandigheden en veiligheid op organisatieniveau. De certificeringsaudit is eind 2013 met goed resultaat uitgevoerd. Daarnaast zorgen we ervoor dat op individueel niveau de medewerkers beschikken over VCA-diploma s. Kerncijfers Dar NV geconsolideerd (bedragen x 1.000) Totaal vaste activa Totaal vlottende activa Totaal activa Groepsvermogen Voorzieningen Solvabiliteit (groepsvermogen gedeeld door balanstotaal) 53,4% 52,3% Rentabiliteit gemiddeld groepsvermogen 7,6% 7,5% Netto kasstroom Opbrengsten Kosten van afvalverwerking Netto toegevoegde waarde Exploitatiekosten Resultaat OK-ratio (netto toegevoegde waarde gedeeld door de kosten) 1,04 1,04 Operationele marge (resultaat gedeeld door de opbrengsten) 3,1% 3,2% Aanschafwaarde (im)materiële vaste activa Boekwaarde (im)materiële vaste activa Investeringen (im)materiële vaste activa Afschrijvingen (im)materiële vaste activa Dar Jaarverslag Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) Kerncijfers

9 Jaarverslag van de directie 2013 zijn 7 medewerkers in dienst gekomen en 11 uit dienst gegaan. Algemene Vergadering van Aandeelhouders De Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AvA) heeft in 2013 twee keer plaatsgevonden. Hierbij kwam onder meer aan de orde het jaarverslag 2012, de benoeming van een nieuwe president-commissaris en een nieuw lid voor de RvC, het financierings- en dividendbeleid, bedrijfsplan 2014 en instemming met het bezoldigingsbeleid. Daarnaast is er in augustus een bijzondere vergadering geweest van aandeelhouders en gemeentelijke opdrachtgevers, waarbij de wethouders met de portefeuille Financiën, Openbare Ruimte en Sociale Zaken waren uitgenodigd. In deze vergadering is gesproken over DarGROEN! als bedrijfsonderdeel van Dar. De beslissing om verder te gaan met DarGROEN! is genomen in de reguliere AvA in december. Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen (RvC) is belast met het toezicht op de bedrijfsvoering. De RvC was per 31 december 2013 als volgt samengesteld: Dhr. J. Storm (president-commissaris) Drs. H.G.O.M. Berkers Dhr. R.H. Fennema Drs. M.J.M. Meulendijks De gemiddelde leeftijd van de medewerkers is in jaar en de gemiddelde duur van het dienstverband bedraagt 13 jaar. Dar werkt relatief veel met flexkrachten. Omgerekend naar een fulltime bezetting zijn ongeveer 42,5 flexwerkers ingezet. Daarnaast zijn er 2 stagiaires werkzaam geweest. Tot slot zijn in 2013 mensen met een SW-indicatie, die in dienst zijn bij Breed, via detachering ingezet in de groenvoorziening. De inzet van Breed-medewerkers was seizoensgebonden en betrof in het hoogseizoen 43 personen. Arbeidsvoorwaarden 1 Juni 2013 was de CAO geëxpireerd. In oktober is overeenstemming bereikt over een nieuwe CAO met een doorlooptijd van 15 maanden (tot 1 september 2014). Er is een loonsverhoging overeengekomen van 1,5% ingaande 1 juni Verder is afgesproken dat er aanvullende afspraken worden gemaakt over duurzame inzetbaarheid, werkgelegenheid en de Resultaatafhankelijke Uitkering (RAU). Eind 2013 waren de betreffende afspraken nog niet gemaakt. Over 2013 blijft de RAU-uitkering beperkt tot 2%, omdat de doelstelling ten aanzien van het ziekteverzuim (maximaal 5,5%) niet is gerealiseerd. Drs. C.W. van Willigen Opleidingsplan 16 Ook in 2013 is een groot aantal vakinhoudelijke opleidingen en trainingen gevolgd, naast de nodige aandacht voor Houding en gedrag. 17 Personeel en Organisatie In de toekomst zal opleiden een steeds belangrijker onderdeel worden van het duurzaam inzetbaar houden van medewerkers. Organisatieontwikkelingen In 2013 is de organisatie verder doorontwikkeld, onder andere om onze nieuwe rol als regiebedrijf waar te kunnen maken. De afdeling Advies & Realisatie heeft verder vorm gekregen en alle posities zijn nu ingevuld. In 2012 is besloten is om twee uitvoerende afdelingen, Afvalinzameling en Transport & Milieustraten samen te voegen tot één afdeling Inzameling. Dit is in 2013 verder uitgewerkt en er is gestart met de opzet van één afdeling, Centrale Planning, ten behoeve van beide afdelingen. Dit zal in de eerste helft van 2014 zijn beslag krijgen. IBOR is uitgebreid met DarGROEN!, in 2013 nog als succesvol verlopen pilot. Vanaf 2014 zal dit tot onze structurele werkzaamheden gaan behoren. Ziekteverzuim Het voorkomen en verder terugbrengen van het ziekteverzuim blijft een belangrijk speerpunt. In 2013 was het verzuim 7,2%. Ten opzichte van 2012 een stijging met 0,5%. Naast een hoge piek in het verzuim in het eerste kwartaal hadden we te maken met relatief veel (zeer) langdurig zieken. Het contract met de arbodienst is met 1 jaar verlengd tot eind Begin 2013 is het opnieuw beschrijven van alle uitvoerende functies afgerond. Verder is gestart met het beschrijven van een aantal indirecte functies. Dit zal doorlopen tot in 2014, omdat een aantal functies zal wijzigen als gevolg van het Connect-project. In 2013 heeft een aantal uitvoerende medewerkers in het kader van duurzame inzetbaarheid een andere functie gekregen. Hierbij hebben we ons in eerste instantie gericht op oudere medewerkers van Inzameling. Hierbij wordt in toenemende mate duidelijk dat het steeds lastiger wordt om medewerkers intern te herplaatsen. Formatie per 31 december 2012 Ultimo 2013 waren 180 medewerkers in dienst bij Dar (4 minder dan ultimo 2012), waarvan 159 man en 21 vrouw. Van de 180 medewerkers waren 23 medewerkers parttime werkzaam. In Ondernemingsraad In 2013 zijn 7 overlegvergaderingen gehouden tussen Directie en Ondernemingsraad. Twee van deze vergaderingen werden bijgewoond door een delegatie van de RvC. De belangrijkste onderwerpen waren de organisatiewijzigingen en -ontwikkelingen, met name het samenvoegen van Afvalinzameling en Transport & Milieustraten, Integraal Beheer van de Openbare Ruimte (IBOR), RAU, ziekteverzuim, arbo, sanctie- en beloningsbeleid, duurzame inzetbaarheid, werktijdenroosters, het project Houding en gedrag, het project Connect en DarGROEN!. 1 OR-lid heeft zijn functie neergelegd en is vervangen. Dar Jaarverslag Jaarverslag van de directie Jaarverslag van de directie

10 Kwaliteit, Arbo en Milieu (KAM) Kwaliteitszorg, Arbo en Milieuzorg maken integraal onderdeel uit van onze strategische keuzen. Dit kan ook niet anders wanneer Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen hoog in ons vaandel staat. Een goede verankering van KAM is daarbij een essentiële voorwaarde. In 2011 hebben we een volledig nieuw, geïntegreerd KAM-systeem geïmplementeerd. Dit KAMsysteem is veel meer dan voorheen gericht op continu verbeteren. Eind 2013 heeft KIWA de opvolgingsaudits voor de certificaten voor ISO9001 en ISO14001 uitgevoerd en de initiële audit voor OHSAS Het betreft een geïntegreerde audit. Voor OHSAS18001 is een aantal tekortkomingen geconstateerd waarvoor Dar binnen de procedure verbeterplannen heeft opgesteld. De verbeterplannen zijn door KIWA goed bevonden, waarna de certificaten verleend zijn. De zorg voor de kwaliteit van de arbeidsomstandigheden is zichtbaar door regelmatige werksituatiebeoordelingen door zowel MT-leden, als hoofden en teamleiders en de KAMcoördinator. Deze werksituatiebeoordelingen zijn in plaats gekomen van de eerdere werkplek/ voertuiginspecties en zijn vooral gericht op het evalueren van de veiligheidsituatie. Toolboxmeetings zijn een regelmatig terugkerend agendapunt tijdens de werkoverleggen. Dar zorgt ervoor dat de medewerkers een actuele VCA-opleiding hebben. Alle mogelijke persoonlijke beschermingsmiddelen zijn beschikbaar. De gemeenten hebben in de openbare ruimte steeds nadrukkelijker het vizier gericht op IBOR (Integraal Beheer van de Openbare Ruimte). Dit is ingegeven door het feit dat gemeenten zich steeds meer richten op kerntaken (regiegemeente) en anderzijds een goede borging van de kwaliteit in de openbare ruimte willen handhaven. De ontwikkelingen in IBOR zullen zich de komende jaren richten op verbreding van het takenpakket, zowel functioneel (bv. monitoring, toezicht en handhaving) als operationeel (bv. groenvoorziening en rioolbeheer). Belangrijk en interessant is ook de ontwikkeling van burgerparticipatie in de openbare ruimte. Tenslotte noemen we de ontwikkelingen op gebied van social return, waarbij ook Dar de uitdaging kent om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een plaats te geven. Dit kan het karakter van de onderneming sterk beïnvloeden. Het faillissement van Jonker heeft ons genoodzaakt om een nieuwe aanbesteding te doen voor het wagenparkbeheer. De aanbesteding is in de tweede helft van 2013 voorbereid en we wikkelen de feitelijke procedure in 2014 af. In de tussenliggende periode is via een onderhandse aanbesteding het onderhoudscontract tijdelijk gegund aan PON Waste Partners. Op 4 december j.l. is de omgevingsvergunning activiteit milieu verleend voor het veranderen Financiële resultaten van de milieustraat Kanaalstraat in Nijmegen. De vergunning voor slopen en bouwen loopt door in Balansverhoudingen en ratio s 18 Het geconsolideerd balanstotaal bedraagt 26,1 miljoen en ligt daarmee 0,5 miljoen lager dan het niveau in Klant- en marktontwikkelingen Het aanhoudende ongunstige economische klimaat heeft in 2013 wederom tot prijsdruk en volumedruk geleid in de private markt van afvalbeheer. Daarnaast zien we dat ondanks (of dankzij) de economische crisis de bedrijven geïnteresseerd blijven in maatschappelijk verantwoord ondernemen. Daarbij verschuift het accent van afval- naar grondstoffenbeleid, is er aandacht voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt, enz. Voor 2014 zien we nog geen verminderde druk op prijs en volume, maar verwachten we wel stabilisatie. Bij de marktontwikkelingen in de publieke sector zien we aandacht voor andere wijzen van afvalinzameling, waardoor de hoeveelheid restafval wordt teruggedrongen. Dar en Druten hebben in 2012 de eerste proeven voor een nieuwe vorm van grondstoffeninzameling succesvol afgerond. We zien in 2013 een voortgang van deze ontwikkeling, een verdere focus op ondergronds inzamelen en het ophalen van combinatiestromen (bv. kunststof, blik en tetrapakken). Naar verwachting zal de gemeente Druten in 2014 een besluit nemen over de implementatie. Dat dient dan tevens als voorbeeld voor de gehele regio. De solvabiliteit, zijnde het groepsvermogen als percentage van het balanstotaal, stijgt van 52,3% ultimo 2012 naar 53,4% ultimo Bij een gemiddeld ingezet eigen vermogen van 13,9 miljoen en een resultaat van 1,1 miljoen bedraagt het rendementspercentage (rentabiliteit) 7,6% (7,5% in 2012). Het bedrag aan langlopende schulden is in 2013 gedaald met 0,4 miljoen naar 5,4 miljoen. De financiering van duurzame productiemiddelen vindt overwegend plaats met eigen liquide middelen, een klein gedeelte vindt plaats via operational lease. In 2013 werd als dividend over 2012 aan de aandeelhouders toegekend. Het resultaat over 2013 is, in afwachting van de besluitvorming door de Algemene vergadering van Aandeelhouders, opgenomen als resultaat boekjaar onder het groepsvermogen. De gemeenten Millingen aan de Rijn, Ubbergen en Groesbeek gaan per 2015 door gemeentelijke herindeling op in een nieuwe gemeente. Omdat het afval- en grondstoffenbeleid van de drie gemeenten onderling verschilt, zal in 2015 een harmonisatie van beleid plaatsvinden, waarbij de ervaringen van de laatste jaren een rol zullen spelen. Per 1 januari 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor sorteren en afzetten van gescheiden ingezamelde kunststofdrankverpakkingen. In de loop van 2014 zal Dar voor de gemeenten deze opdracht voorbereiden. Exploitatie De netto omzet is ten opzichte van het jaar 2012 gestegen met 1,5 miljoen naar een niveau van 33,8 miljoen in De omzet van Dar NV (waarin de inbestedingscontracten van de aandeelhoudende gemeenten zijn opgenomen) steeg van 27,0 miljoen in 2012 naar 29,1 miljoen in Deze stijging wordt voornamelijk verklaard door de uitbreiding van IBOR-werkgebieden en de start van groenonderhoud met DarGROEN!. Bij de overige klanten daalde de omzet met 10,3%, onder andere door het verlies van Radboud Universiteit en UMC St. Radboud. Dar Jaarverslag Jaarverslag van de directie Jaarverslag van de directie

11 De netto toegevoegde waarde (opbrengst minus verwerkingskosten) nam ten opzichte van 2012 toe met 7,6% en steeg naar een niveau van 29,3 miljoen in De exploitatiekosten (excl. rentelasten) stegen van 26,0 miljoen in 2012 naar 28,0 miljoen in 2013, een toename met 2,0 miljoen. Deze stijging is met name toe te wijzen aan de uitbesteding van groen- en grijswerkzaamheden (waaronder de detachering van Breedmedewerkers), de aankoop van Plastic Hero-zakken en inzamelmiddelen voor doorverkoop aan onze klanten, de dotaties voorziening afvloeiing (indirect) personeel, en het extra tijdelijk (indirecte) personeel dat vanwege de grote hoeveelheid onderhanden werk is ingehuurd. Hier staan lagere kosten voor (vast en tijdelijk) direct personeel en dieselolie tegenover. Het bedrijfsresultaat 2013, zijnde het verschil tussen de netto toegevoegde waarde en de exploitatiekosten (excl. rentelasten), bedraagt 1,3 miljoen. Om de verhouding tussen opbrengsten en kosten te monitoren hanteren wij als resultaatindicator de ok-ratio (netto toegevoegde waarde / kosten). De ok-ratio bedroeg 1,04. Het geconsolideerde resultaat bedraagt in ,1 miljoen, een stijging van 0,1 miljoen ten opzichte van Dit resultaat is onder te verdelen in een vennootschappelijk resultaat van 1,4 miljoen binnen Dar NV en een vennootschappelijk resultaat van -0,3 miljoen binnen Dar Milieu BV. De verbetermogelijkheden voor Dar Milieu BV krijgen in 2014 de volle aandacht. van de openbare ruimte van gevel tot gevel. Dat betekent logischerwijs dat steeds meer taken uitgewerkt gaan worden. In de operationele uitvoering is dit de regie op het kunststoffen- en textieldossier, de herinrichting van onze locatie op de Kanaalstraat inclusief de milieustraat Nijmegen, de stappen in ondergronds inzamelen, het uitrollen van Dardata enz. In 2014 doen we dat in een nieuwe ICT-omgeving die in april 2014 start. Dit betekent niet alleen een verandering van ICT maar nog meer een andere, snellere en betrouwbaardere wijze van werken. Veranderingen die in 2013 zijn ingezet en die in 2014 hun vruchten zullen afwerpen. Binnen de kerntaken zien we dat er zaken extra aandacht zullen krijgen. De operationele uitwerking van overheidsbeleid zoals SROI (Social Return On Investment) zal voor Dar en haar onderaannemers in toenemende mate een professionaliseringsslag vergen. Dit geldt ook voor de rol die Dar speelt op het terrein van actief burgerschap, waarbij de burger steeds meer gezien wordt als een essentiële partner in het beheer van de openbare ruimte. Deze onderwerpen geven aan dat er ook in toenemende mate een beroep gedaan zal worden op Dar op het terrein van operationalisering van overheidsbeleid. En juist in de stap van beleid naar realisatie willen we ons als bedrijf in 2014 nog nadrukkelijker onderscheiden. Regie nemen voor overheden die hun doelstellingen zichtbaar en gerealiseerd willen hebben. Overtuigd van dit pad en met de wil om te slagen gaan we samen met onze medewerkers, aandeelhouders, onderaannemers en klanten een uitdagend 2014 tegemoet. Kasstroom Nijmegen, 21 mei 2014 Over 2013 is een negatieve kasstroom gerealiseerd van 4,0 miljoen (2012: 0,3 miljoen 20 negatief). De operationele kasstromen zijn dit jaar 3,2 miljoen positief en zijn licht gestegen ten opzichte van het voorgaand jaar (2012: 3,1 miljoen). De hogere kasuitstroom uit drs. P.A.C.T. van Heeswijk algemeen directeur 21 investeringsactiviteiten ( 5,9 miljoen ten opzichte van 2,7 miljoen in 2012) kan worden verklaard door grondaankopen (Bijsterhuizen en een strook van het voormalige Novio-terrein) en de bouw van de milieustraat Bijsterhuizen in Wijchen. Risico en risicobeheersing Bij de uitoefening van haar activiteiten is Dar blootgesteld aan bedrijfsrisico s. Het kader voor risicomanagement binnen de Dar-organisatie is ingericht op basis van de vastgestelde ISO-procedures en de beschrijvingen in het kader van administratieve organisatie en interne controle (AO/IC). Middels de interne auditfunctie en door het periodiek uitvoeren van externe audits en (interim) controles worden de bestaande risicomanagementstructuren, beheersingsmaatregelen en rapportageprocessen op hun feitelijke werking beoordeeld. Daarbij spelen onze interne auditoren een belangrijke rol. De externe auditor en de externe accountant hebben de getroffen risicobeheersingmaatregelen getoetst en beoordeeld of deze binnen de gestelde (wettelijke) kaders en voorwaarden zijn uitgevoerd. In voorkomende gevallen zijn concrete aanbevelingen en voorstellen voor mogelijke verbeteringen doorgevoerd. Vooruitzichten Dar is op koers. Dar concentreert zich op haar kerntaak, regievoerder in het integraal beheren Dar Jaarverslag Jaarverslag van de directie Jaarverslag van de directie

12 In het groen moet je aan alles denken, zoals ervoor zorgen dat pas ingezaaid gras goed kan groeien. Jaarrekening Dar NV Geconsolideerd 2013 In 2013 zijn we gestart met DarGROEN! SW-medewerkers hebben met grote inzet het openbare groen in Nijmegen aangepakt. De pilot gaf de aandeelhouders voldoende vertrouwen om DarGROEN! tot een vast onderdeel van ons bedrijf te maken.

13 Geconsolideerde balans per 31 december Voor resultaatbestemming (bedragen x 1.000) Geconsolideerde winst- en verliesrekening (Bedragen x 1.000) Activa Netto omzet publieke taken 10) Vaste activa Netto omzet commerciële taken Immateriële vaste activa 1) Eliminatie interne leveringen Materiële vaste activa 2) Netto omzet Financiële vaste activa 3) Kosten van afvalverwerking Lonen en salarissen Vlottende activa Sociale lasten 11) Voorraden 4) Afschrijvingskosten 12) Vorderingen 5) Overige bedrijfskosten Effecten Kosten Liquide middelen Bedrijfsresultaat Overige financiële baten en lasten 13) Totaal Resultaat deelnemingen Groepsresultaat Passiva Groepsvermogen 6) Voorzieningen 7) Langlopende schulden 8) Kortlopende schulden 9) Totaal Dar Jaarverslag Jaarrekening Dar NV Geconsolideerd 2013 Jaarrekening Dar NV Geconsolideerd 2013

14 Geconsolideerd kasstroomoverzicht (Bedragen x 1.000) Toelichting op de geconsolideerde balans en de geconsolideerde winst- en verliesrekening Algemeen Bedrijfsresultaat Aanpassingen voor: Afschrijvingen Mutatie voorzieningen Mutatie voorraden Mutatie vorderingen Mutatie kortlopende schulden exclusief aflossingsverplichtingen en nog te betalen dividend Mutaties in werkkapitaal Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen en betaalde rente Kasstroom uit operationele activiteiten Activiteiten De activiteiten van Dar NV en haar groepsmaatschappijen bestaan voornamelijk uit de exploitatie van een bedrijf op het gebied van milieuverantwoorde afvalverwerking en reiniging, met inachtneming van de ter zake bestaande wetten, van overheidswege gegeven voorschriften, alsmede de voorwaarden en afspraken zoals deze zijn opgenomen in het afgesloten inbestedingscontract. Consolidatie In de consolidatie worden de financiële gegevens van Dar N.V. opgenomen, haar groepsmaatschappijen en andere rechtspersonen waarop zij een overheersende zeggenschap kan uitoefenen of waarover zij de centrale leiding heeft. Groepsmaatschappijen zijn rechtspersonen waarin Dar N.V direct of indirect overheersende zeggenschap kan uitoefenen doordat zij beschikt over de meerderheid van de stemrechten of op enig andere wijze de financiële en operationele activiteiten kan beheersen. Hierbij wordt tevens rekening gehouden met potentiële stemrechten die direct kunnen worden uitgeoefend op balansdatum. De groepsmaatschappijen en andere rechtspersonen waarop zij een overheersende zeggenschap kan uitoefenen of waarover zij de centrale leiding heeft, worden voor 100% in de consolidatie betrokken. In de consolidatie worden de financiële gegevens van Dar N.V. en Dar Milieu B.V. betrokken. Beiden zijn gevestigd te Nijmegen en vormen een 100% kapitaalbelang. 26 Investeringen immateriële vaste activa Investeringen materiële vaste activa Intercompany-transacties, intercompany-winsten en onderlinge vorderingen en schulden tussen Desinvesteringen (im)materiële vaste activa groepsmaatschappijen en andere in de consolidatie opgenomen rechtspersonen worden Desinvesteringen in financiële geëlimineerd. Ongerealiseerde verliezen op intercompany-transacties worden ook geëlimineerd vaste activa 0 4 tenzij er sprake is van een bijzondere waardevermindering. Waarderingsgrondslagen van Kasstroom uit investeringsactiviteiten nodig gewijzigd om aansluiting te krijgen bij de geldende waarderingsgrondslagen voor de groepsmaatschappijen en andere in de consolidatie opgenomen rechtspersonen zijn waar Groep. Aflossing leningen Aflossing langlopende schulden 0 0 Betaald dividend Kasstroom uit financieringsactiviteiten Aangezien de winst-en-verliesrekening over 2013 van Dar N.V. in de geconsolideerde jaarrekening is verwerkt, is (in de enkelvoudige jaarrekening) volstaan met weergave van een beknopte winst-en-verliesrekening in overeenstemming met art. 2:402 BW. Netto kasstroom Deze kasstroom kan tevens als volgt worden weergegeven Mutatie effecten 2 28 Mutatie liquide middelen Netto kasstroom Verbonden partijen Alle groepsmaatschappijen, zoals opgenomen in paragraaf Grondslagen voor de waardering van activa en passiva, evenals de deelnemingen die worden toegelicht in paragraaf 3, worden aangemerkt als verbonden partij. Transacties tussen groepsmaatschappijen worden in de consolidatie geëlimineerd. Toelichting op het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen en direct opeisbare effecten. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van Dar Jaarverslag Jaarrekening Dar NV Geconsolideerd 2013 Jaarrekening Dar NV Geconsolideerd 2013