Handreiking Harmonisatie van kaarten. Volgens de EU Richtlijn INSPIRE

Transcriptie

1 Handreiking Harmonisatie van kaarten Volgens de EU Richtlijn INSPIRE

2 Inhoud Inleiding 3 Stap 1: Organisatie 6 Stap 2: Aangemerkte datasets 8 Stap 3: Technische en semantische Harmonisatie 10 Stap 4: Implementatie 16 Stap 5: Beheer en onderhoud 19 INSPIRE in een notendop INSPIREd by 2020: de groeistrategie van de EU voor de komende 10 jaar, de EU moet een slimme, duurzame en integrale economie worden in een snel veranderende wereld. INSPIRE (infrastructure for spatial information) levert eenduidige, consistente ruimtelijke informatie ter ondersteuning van dit beleid. Sinds 15 mei 2007 is de Europese kaderrichtlijn INSPIRE formeel van kracht. Deze richtlijn leidt tot een Europese geo-informatie infrastructuur, die een geïntegreerde aanpak van Europees milieubeleid mogelijk maakt. De invoering van INSPIRE is met een implementatiewet in de Nederlandse wet verankerd. De ingangsdatum van deze wet is vastgesteld op 1 september In een notendop verplicht de INSPIRE-richtlijn de Europese lidstaten om kaarten (geo-informatie) over 34 thema s te voorzien van een beschrijving, te harmoniseren en beschikbaar te stellen via het nationale INSPIRE-portaal. Het Ministerie van IenM heeft de coördinatie over de uitvoering in Nederland. Daarbij zijn begin provinciale kaarten aangemerkt voor publicatie en harmonisatie onder Annex III. De deadlines voor harmonisatie zijn vastgesteld op resp. 1 januari 2015, 2018 en Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE

3 Inleiding Provinciale visie In de IPO-meerjarenagenda is sprake van afstemming op een aantal gebieden, relevant in dit verband is: Uitvoering Deelakkoord Water, Vernieuwing Omgevingsrecht, de Provinciale rol in nationale wetgeving en structuurvisies, de Agenda stedelijke vernieuwing en de Provinciale rol in de nationale kennisinfrastructuur. Interprovinciale samenwerking leidt ertoe dat deze taken beter, sneller en efficiënter kunnen worden behartigd. Geo-informatie speelt daarbij een cruciale rol. Voor een samenhangende afweging van opgaven op het (boven)regionale niveau zijn landsdekkende, gestandaardiseerde en geharmoniseerde kaarten een randvoorwaarde. INSPIRE werkt daarbij als een katalysator. Doel van deze handreiking Harmonisatie van provinciale gegevens is een complex proces. Verschillen in provinciale kaarten zijn namelijk vaak terug te leiden naar verschillen in beleid. Om het harmonisatieproces in goede banen te leiden is een goed doordacht plan dat gedragen wordt door alle betrokkenen, vereist. Deze handreiking is bedoeld voor alle provinciale medewerkers die te maken krijgen met harmonisatie van kaarten in het kader van INSPIRE en kan helpen bij het opstellen van een plan. De handreiking is opgesteld in opdracht van het interprovinciaal programma ProGideon. Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE 3

4 Leeswijzer De handreiking is opgesteld in de vorm van een Stappenplan. Als voorbeeld worden de provinciale Grondwaterbeschermingsgebieden gebruikt. Stap 1 gaat over organisatie en legt de focus op het betrekken van de juiste mensen. Hierbij wordt uitgelegd wat harmonisatie precies is en waarom draagvlak en betrokkenheid van de beleidssectoren van de provincies van groot belang zijn. Stap 2 gaat over de dataspecificaties die door de EU zijn vastgesteld en waar de geharmoniseerde kaarten aan moeten voldoen. Stap 3 beschrijft het proces van technische en semantische Harmonisatie. Stap 4 gaat over de implementatie. In dit onderdeel worden ook de beleids- en procesmatige keuzes door de projectteams gemaakt. Stap 5 legt de nadruk op beheer. Harmonisatie is een levend proces. Zowel beleid als dataspecificaties zullen nog wijzigen. 4 Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE

5 Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE 5

6 Stap 1: Organisatie 1. Stel een projectteam samen met 3 provinciale domein deskundigen en een geo-ict er. Vul dit team eventueel aan met een extern INSPIRE deskundige 2. Stel een klankbordgroep samen met domein deskundigen van alle provincies plus een vertegenwoordiger uit ProGideon/GBO. Gebruik deze klankbordgroep om de voorstellen van de projectgroep te toetsen. Het inrichten van INSPIRE services wordt vaak en ten onrechte gezien als een technisch probleem dat door Geo-ICT-ers moet en kan worden opgelost. Niets is minder waar. Het belangrijkste deel van INSPIRE richt zich op het op mogelijk maken van het delen en over- en weer gebruiken van elkaars ruimtelijke informatie. Uiteraard zitten daar technische aspecten aan, maar de belangrijkste uitdagingen zitten in de betekenis van de opgeslagen informatie. De ruimtelijke gegevens die in aanmerking komen als INSPIRE dataset zijn in het verleden voor velerlei doelen verzameld en beheerd. Dat betekent in de praktijk dat wat is vastgelegd door de ene bronhouder, niet dezelfde betekenis hoeft te hebben als wat de andere bronhouder over dit onderwerp heeft vastgelegd. Bijvoorbeeld: Een bos wordt in Nederland vaak geclassificeerd als natuur terwijl het in Duitsland geclassificeerd kan zijn als agrarisch gebied (omdat het een productiebos is). Op dezelfde manier kan het zijn dat, ook al gaat het om dezelfde dataset, de ene provincie een iets andere definitie hanteert dan de andere. Dat maakt het lastig om een nationale dataset die is samengesteld uit 12 provinciale datasets op een eenduidige manier te gebruiken. Omdat het lastig is om voor iedere datasets steeds de domeindeskundigen van alle provincies bij elkaar te brengen om te kijken of en zo ja hoe, de gehanteerde definities op elkaar kunnen worden afgestemd is het handig om een klein projectteam samen te stellen met enkele domeindeskundigen die ook meer weten van de overeenkomsten en verschillen tussen de definities die provincies hanteren voor een bepaald onderwerp. Gebruik de klankbordgroep actief tijdens de uitvoering van het project om aannames en voorstellen te toetsen door deze voor te leggen via of per telefoon. 6 Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE

7 Wat is data Harmonisatie? Volgens de website Woorden.org betekent harmoniseren op elkaar afstemmen, bij elkaar laten passen. Data harmonisatie wordt in de context van INSPIRE meestal vrij nauw gedefinieerd als het proces waarmee gegevens worden omgezet van het datamodel van de bronhouder naar een INSPIRE dataspecificatie. Dat is een vrij technisch proces dat ook wel mapping wordt genoemd. En vaak wordt dan in een adem ETL (Extract Tranform Load) genoemd als de manier om dat proces uit te voeren. Deze vorm van data harmonisatie wordt ook vaak technische harmonisatie genoemd. Harmonisatie van begrippen en betekenissen wordt ook wel semantische* harmonisatie genoemd. Semantische harmonisatie bestrijkt een veel breder gebied dan technische harmonisatie. Het gaat dan niet alleen om het gelijk trekken van gehanteerde code aanduidingen voor eigenschappen van een object, maar ook over het gelijktrekken van de definities van een object zelf en bijvoorbeeld over het gelijktrekken van de manier waarop je eigenschappen van een object vastlegt. In grondwaterbeschermingsbieden worden vaak drie zones aangeduid, Waterwingebieden, Grondwaterbeschermingsgebieden en Boringsvrije zones, maar sommige provincies hanteren meer zones, of maken een verdere onderverdeling van een zone. Wat willekeurige voorbeelden: In de provincie Utrecht wordt een Boringsvrije zone bepaald door het 3-dimensionale (ondergrondse) oppervlak rond winningen. Het gaat hierbij om de maximale projectie van de punten onder de beschermende lagen, waarbinnen de reistijd naar de winning 25 jaar of minder is. In de provincie Limburg is de hele Roerdalslenk aangewezen als Boringsvrije zone zonder verdere definitie maar met het verbod tot boren in zones van 20, 30 en 80 meter diepte. De provincie Utrecht heeft bij de recente herziening van de grenzen van Grondwater beschermingsgebieden als uitgangspunt genomen dat grenzen afdoende bescherming voor de winning moeten leveren, handhaafbaar (dat wil zeggen over 20 jaar nog goed herkenbaar in het veld) moeten zijn, eenduidig moeten zijn vastgelegd en moeten bijdragen aan deregulering. Bij oudere begrenzingen is niet (gemakkelijk) te achterhalen op basis van welke criteria de begrenzingen zijn vastgesteld. * semantiek = betekenisleer Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE 7

8 Stap 2: Aangemerkte datasets 1. Check of datasets die zijn aangewezen inderdaad voldoen aan de door INSPIRE gegeven definitie 2. Bekijk welke implementation requirements van toepassing zijn 3. Bekijk welke codelijsten worden gebruikt in de data specificaties en welke mogelijkheden er zijn om die te koppelen aan de codelijsten die in de dataset worden gebruikt. De datasets zijn tijdens de aanmerkingsperiode in 2012 door het Ministerie van IenM voorlopig aangemerkt. Over sommige datasets is nog discussie. Soms omdat de INSPIRE dataspecificaties voor dat thema nog onduidelijkheden bevatten, soms omdat er in de aanmerkingscommissies nog onduidelijkheden waren over de status van de aangemerkte datasets. Tijdens de aanmerkingssessies bij Geonovum is er een relatief oppervlakkige toetsing uitgevoerd of een dataset inderdaad voldoet aan de INSPIRE vereisten. Toets daarom in de startfase nogmaals grondig of de aangemerkte dataset inderdaad in aanmerking komt als INSPIRE dataset. Zo wordt voorkomen dat onnodig energie wordt gestoken in de vervolgacties terwijl later blijkt dat de betreffende dataset eigenlijk niet voor INSPIRE in aanmerking komt. INSPIRE documenten hebben niet allemaal hetzelfde karakter (zie figuur 1). De INSPIRE Implementing Rules (IR) met daarin implementation requirements zijn documenten met een wettelijk en verplichtend karakter. De Technical Guidelines hebben geen wettelijk karakter en bieden veelal technische aanbevelingen en suggesties die het mogelijk maken om aan de implementation requirements te kunnen voldoen. Deze documenten hebben zelf echter geen verplichtend karakter en de opgenomen implementation recommendations zijn niet meer dan dat, aanbevelingen hoe je zou kunnen voldoen aan de IR. Overigens wordt in deze documenten wel altijd verwezen naar de implementation requirements waar ze op zijn gericht. De dataspecificaties voor de INSPIRE thema s hebben de status van Technical Guideline. Maak daarom een lijst met verplichte en niet verplichte zaken voor iedere dataset en bekijk wat de consequenties zijn van het wel of niet volgen van met name de implementation recommendations. 8 Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE

9 Figuur 1: Legally binding - Legally non binding documents Implementing Direct Live INSPIRE Implementing Directive 2007/2/EC What Member States must implement Legally binding Commission Regulation INSPIRE Implementing Rules for Metadata, Network Services Interoperability Spatial data sets and services Abstract specification Not legally binding How Member States might implement it Technical Guidance e.g. INSPIRE (INS TGDS) Technical Guidance for the implementation of Discovery Services INSPIRE (INS TGDLS) Technical Guidance for the implementation of Download Services Implementation specification Implementation Requirements & Recommendations Implementation Requirements & Recommendations In de dataspecificatie documenten wordt veelvuldig gebruik gemaakt van codelijsten om waarden voor bepaalde kenmerken zoveel mogelijk te harmoniseren en te standaardiseren. Sommige van deze codelijsten worden door INSPIRE zelf onderhouden en kunnen niet worden aangepast of aangevuld door bronhouders, andere lijsten kunnen niet worden aangepast maar wel aangevuld en sommige codelijsten kunnen of moeten door bronhouders of lidstaten worden onderhouden. Maak een lijst van de codelijsten, voor welke kenmerken ze worden gebruikt en het type (onderhouden door INSPIRE, Lidstaat of bronhouder). Deze codelijsten vormen meestal het onderwerp voor harmonisatie in de latere stappen. Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE 9

10 Stap 3: Technische en semantische Harmonisatie 1. Verzamel de referenties naar de documenten die de wettelijke basis vormen voor de vastgelegde objecten plus de referenties naar eventuele verordeningen waarin naar deze objecten wordt verwezen. 2. Verzamel de bestaande datasets van de provincies en analyseer deze op overeenkomsten en verschillen 1. Velden en velddefinities 2. Gebruik van deze velden door de provincies 3. Codelijsten 4. Schaalniveaus 5. Topologische consistentie 6. Dynamiek van het bijwerken van de bestanden 3. Analyseer en verken de mogelijkheden tot interprovinciale harmonisatie. Zijn de gebruikte definities, velden en codelijsten te harmoniseren? Is het mogelijk om een vertaalslag te maken van de definities en codelijsten van de individuele provincies naar een gezamenlijke definitie en codelijsten? Is daar ook draagvlak voor te vinden bij de klankbordgroep? 4. Analyseer en verken de mogelijkheden voor harmonisatie. Er zijn verschillende strategieën denkbaar: harmonisatie bij de bron (gezamenlijk informatie model), harmonisatie bij de centrale voorziening? Hoeveel inspanning vergt de ene weg, hoeveel de andere, nu en in de toekomst? 5. Inventariseer met de domeindeskundigen de gehanteerde definities van de vastgelegde objecten in alle provincies. Gebruik hierbij de domeindeskundigen uit de klankbordgroep om bevindingen te toetsen. 10 Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE

11 Verzamel de beschikbare datasets en de bijbehorende documentatie bij alle provincies. Dat kan via het Provinciaal Georegister, of als ze daar niet zijn aangemeld via de provinciale websites of via de wiki op Een lijst met INSPIRE coördinatoren is daar ook te vinden. Destilleer uit de geleverde documentatie de gehanteerde definities en begrippen. Gebruik ook de domeindeskundigen uit de klankbordgroep om deze informatie aan te leveren of aan te vullen als deze documentatie onvolledig is. Zet de gehanteerde definities op een rij en bekijk of ze voldoende overeenkomsten bieden om tot een nationaal semantisch geharmoniseerd bestand te komen. Als dit mogelijk is, dan is dat een prettig uitgangspunt voor de vervolgstappen. Als dat niet het geval is, dan biedt het in ieder geval de aanknopingspunten voor verdere harmonisatie discussies. Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE 11

12 Verschillende definities en begrippen Grondwaterbeschermingsgebieden Provincies hanteren niet allemaal dezelfde definities en begrippen: Provincie Groningen Friesland Drenthe Overijssel Gelderland Flevoland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Definities en begrippen Grondwaterbeschermingsgebieden [Waterwingebied, Grondwaterbeschermingsgebied, gebieden waar aantasting van de bodem voorkomen moet worden] Grondwaterbeschermingsgebied [Waterwingebied, 25 jaarszone] Waterwingebied, Grondwaterbeschermingsgebied, grens verbodzone diepe boringen (15 en 50 meter), Grondwaterbeschermingsgebied de Drenthse Aa Milieubeschermingsgebieden met de functie waterwinning [Waterwingebied, Grondwaterbeschermingsgebied, Grondwaterbeschermingsgebied met stedelijke functie, Boringsvrije zone] Waterwingebieden, Grondwaterbeschermingsgebieden, kwetsbare Grondwaterbeschermingsgebieden en zeer kwetsbare Grondwaterbeschermingsgebieden en boringvrije zones Grondwaterbeschermingsgebied [Grondwaterbeschermingsgebied, Waterwingebied] Boringsvrije zone, 100 jaarzone, Grondwaterbeschermingsgebied, Waterwingebied Grondwaterbeschermingsgebieden [Waterwingebied, Grondwaterbeschermingsgebied I (25 jaarszone), Grondwaterbeschermingsgebied II ( jaarszone)] Grondwaterbeschermingsgebieden [Waterwingebied (60 dagen zone), Grondwaterbeschermingsgebied (50 jaarszone hor en vert), Boringsvrije zone(50 jaarszone 50 hor)] Grondwaterbeschermingsgebieden [Waterwingebied, Grondwaterbeschermingsgebied] Grondwaterbeschermingsgebieden [Waterwingebied, 25 jaarszone, 100 jaarszone, Boringsvrije zone] Grondwaterbeschermingsgebieden, Waterwingebieden, Boringsvrije zone 12 Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE

13 Verzamel ook de referenties naar documenten die de wettelijke basis vormen voor de objecten die in de datasets zijn vastgelegd. Dit kunnen GS besluiten zijn, provinciale plannen, etc. waarin bijvoorbeeld een gebied wordt aangewezen als Grondwaterbeschermingsgebied. Inventariseer ook of er een internetverwijzing (url) is waarmee rechtstreeks toegang kan worden verkregen naar die documenten. Neem in deze inventarisatie ook eventuele verordeningen mee die verwijzen naar de vastgelegde objecten. De laatste documenten hebben niet dezelfde status als de eerste maar kunnen van belang zijn in de latere stappen. Provinciale verordeningen en plannen Grondwaterbeschermingsgebieden Provincie Groningen Friesland Drenthe Document Provinciaal Omgevingsplan Provinciale Milieuverordening Fryslân Provinciale omgevingsverordening Drenthe Overijssel Omgevingsverordening Overijssel 2009 Gelderland Flevoland Provinciale Milieuverordening Gelderland VERORDENING VOOR DE FYSIEKE LEEFOMGEVING FLEVOLAND 2012 Utrecht Provinciale Milieuverordening Utrecht 1995 Noord-Holland Provinciale Milieuverordening tranche 7 Zuid-Holland Zeeland PROVINCIALE MILIEUVERORDENING ZUID-HOLLAND Provinciale Milieuverordening Zeeland Noord-Brabant Provinciale Milieuverordening Noord-Brabant 2010 Limburg Omgevingsverordening Limburg Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE 13

14 Maak ook een technische inventarisatie van de datasets. Wat is de betekenis van die velden? Welke veld definities hanteren de verschillende provincies? Worden er codelijsten gebruikt? Wat is de betekenis van de gehanteerde codes? Op welke schaalniveaus zijn de verschillende datasets ingewonnen of vastgelegd? Zo kan in de ene provincie een bestand zijn vastgelegd op schaal 1: terwijl dat in de andere provincie schaal 1:5.000 is. Wat is de topologische consistentie? Komen er gebieden in voor die elkaar overlappen? Komen er gebieden voor die de provincie grenzen overschrijden? Hoe is de aansluiting met de gebieden in aanliggende provincies? En tenslotte, met welke frequentie worden de datasets bijgewerkt? Gaat het om een eenmalige vastlegging, worden de bestanden maandelijks, jaarlijks gewijzigd of volgen ze de beleidscyclus van de provinciale plannen? Maak op basis van de geïnventariseerde gegevens een groslijst van de (on)mogelijkheden voor harmonisatie van de provinciale bestanden. Zijn gehanteerde begrippen en definities te harmoniseren? Is het mogelijk om technische harmonisatie te realiseren? Leg voorstellen hiertoe voor aan de klankbordgroep. Als blijkt dat datasets geharmoniseerd kunnen worden, onderzoek dan wat een goede harmonisatie strategie is. Voorbeelden van harmonisatie strategieën zijn: Stel een gezamenlijk informatiemodel op en implementeer dit bij alle provincies. Dit is de strategie die o.a. wordt gehanteerd in de Digitale Keten Natuur met het gezamenlijke informatiemodel Natuur IMNa. Stel een interprovinciaal geharmoniseerd informatiemodel op en laat iedere provincie gegevens zelf omzetten naar dit model bij aanlevering richting de centrale voorziening van de provincies. 14 Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE

15 Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE 15

16 Stap 4: Implementatie 1. Welke mogelijkheden zijn er om levering aan INSPIRE te combineren met levering aan de eigen doelgroep? Welke informatie is relevant voor de eigen doelgroep die geen onderdeel is van de INSPIRE dataspecificatie? Biedt de betreffende INSPIRE data specificatie mogelijkheden voor extensies, d.w.z. eigen uitbreidingen op het informatie model? 2. Onderzoek wat de meest efficiënte manier van aanleveren is. Iedere provincie een eigen feature service op laten zetten of bestanden opsturen naar de centrale voorziening? 3. Zorg er voor dat de aanlevering van gegevens voor INSPIRE wordt ingebed in het reguliere werkproces van de provincies 4. Stel een publicatie agenda op zodat duidelijk is wanneer de levering van nieuwe gegevens vanuit de provincies zal plaatsvinden 5. Is het nodig om naast de INSPIRE specificatie ook een ge-denormaliseerde (platgeslagen) versie van de dataset aan te bieden? As-is en conform data specificaties In de road-map van INSPIRE wordt een onderscheid gemaakt tussen het beschikbaar stellen van gegevens as-is en het beschikbaar stellen van gegevens conform de INSPIRE dataspecificaties. Wat betekent as-is in de provinciale context? Vanuit INSPIRE gedacht betekent as-is dat een bronhouder de gegevens niet omzet naar de INSPIRE dataspecificaties, maar de gegevens rechtstreeks publiceert als View en Download services. Een bronhouder hoeft dan niet zoveel te doen behalve de gegevens als service aanbieden. Voor de provincies kan het aanbieden van gegevens as-is betekenen dat er toch wat conversies moeten worden uitgevoerd. Er is namelijk in veel gevallen geen sprake van het provinciale bestand voor een thema. Vaak zijn dat er twaalf. Neem 16 Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE

17 de Grondwaterbeschermingsgebieden weer even in gedachten als voorbeeld. Sommige provincies hebben één bestand waarin alle zones (Waterwingebied, Grondwaterbeschermingsgebied, Boringsvrije zones) zijn opgenomen, andere provincies hebben voor ieder type zone een apart bestand. De meeste bestanden met Grondwaterbeschermingsgebieden bevatten polygonen (vlakken), maar de provincie Drenthe bijvoorbeeld heeft ook een lijnenbestand waarin de Drentse Aa als Grondwaterbeschermings gebied is opgenomen. Het leveren van een as-is bestand voor Grondwaterbeschermingsgebieden, betekent dat toch wat voorbewerkingen moeten worden uitgevoerd om tot dat ene landsdekkende provinciale bestand te komen. Zo zou je tot de volgende indeling van de harmonisatie inspanning kunnen komen: Niveau 0: Niveau 1: Niveau 2: Niveau 3: Niveau 4: Objecten krijgen alleen een unieke identificatie, aanvullende kenmerken zijn niet opgenomen in het landsdekkende bestand. Objecten hebben behalve een identificatie ook een naam, die al of niet ingevuld kan zijn Objecten hebben naast een identificatie ook een aantal kenmerken die zijn ingedeeld volgens vaste codelijsten per provincie. Betekenis van de codes kunnen verschillen per provincies Objecten hebben naast naast een identificatie ook een aantal kenmerken die zijn ingedeeld volgens vaste codelijsten waarvan de codes eenduidig zijn vastgelegd en gelijk voor alle provincies Objecten voldoen volledig aan de INSPIRE dataspecificaties en kenmerken zijn ingedeeld volgens vaste codelijsten waarvan de codes eenduidig zijn vastgelegd en gelijk voor alle provincies Niveau 1 t/m 3 zijn vanuit het INSPIRE perspectief allemaal as-is, maar kennen vanuit het provinciale perspectief een toenemende mate van harmonisatie. Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE 17

18 De oorspronkelijke datasets bieden vaak meer informatie die nuttig en bruikbaar is voor bijvoorbeeld ketenpartners. Bij het omzetten naar de INSPIRE dataspecificaties volgens het basismodel voor een thema gaat deze informatie soms verloren. Hierdoor houden provincies vaak naast de INSPIRE service ook nog een eigen service beschikbaar omdat die juist wat meer informatie biedt. Sommige dataspecificaties hebben de mogelijkheid om het basismodel uit te breiden. Onderzoek of dit soort mogelijkheden er zijn om gegevens die geen onderdeel zijn van de INSPIRE dataspecificaties toch mee te kunnen leveren. Als dat mogelijk is hoeft er maar één service te worden ingericht. Wat is de meest efficiënte manier om gegevens aan te leveren aan de centrale voorziening? Bij datasets die weinig aan verandering onderhevig zijn en niet zo groot zijn, kan het efficiënter zijn om bestanden via aan te leveren aan de centrale voorziening dan het inrichten van feature services om gegevens aan te leveren. Nadat is gedefinieerd wat er moet gebeuren om gegevens aan te leveren, is het zaak om binnen de provincie het aanleveren aan de centrale voorziening ook te regelen. Wie verzorgt de daadwerkelijke levering? Wie zorgt er voor dat wijzigingen in het bronbestand ook leiden tot een hernieuwde aanlevering aan de centrale voorziening? Het wijzigingsproces moet worden belegd binnen de provinciale organisatie. Als een bestand een eenduidige wijzigingscyclus heeft, neem die dan op in een publicatie agenda en deel die agenda met de beheerder van het Provinciaal Georegister. In de praktijk blijkt dat weinig gebruikers direct uit de voeten kunnen met de complexiteit van INSPIRE feature services. Als de dataspecificatie voor een INSPIRE thema complex is, kan het de moeite waard zijn om de service ook in platgeslagen vorm aan te bieden. Op die manier wordt de bruikbaarheid voor een grote groep gebruikers sterk verbeterd. Dit laatste klinkt wat contra-intuïtief, want was INSPIRE niet bedoeld om de toegang tot informatie te verbeteren? Helaas loopt de theorie op dit moment nog wat voor op de praktijk van alle dag. De platgeslagen versie van de dataset kan daar voorlopig een oplossing voor bieden. 18 Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE

19 Stap 5: Beheer en onderhoud Stel een plan op voor de monitoring van wijzigingen van de INSPIRE dataspecificaties. Wie kan deze wijzigingen bij houden? Kan deze taak centraal worden belegd of moet een deel van het projectteam in stand worden gehouden? Ook de INSPIRE dataspecificaties zijn niet in beton gegoten. De huidige dataspecificaties voor Annex III zijn een zogenaamde versie 3 release candidate. Dat betekent dat ze wel in grote lijnen zijn vastgelegd, maar dat wijzigingen nog steeds mogelijk zijn en ze nog niet formeel zijn vastgesteld. Hoe groot die wijzigingen nog kunnen zijn is lastig te voorspellen. Sommige dataspecificaties bevatten verwijzingen naar andere dataspecificaties zodat wijzigingen voor het ene thema ook kunnen doorwerken in een ander thema. Om deze wijzigingen blijvend te kunnen volgen is het handig om iemand aan te wijzen die dit proces volgt. Omdat de dataspecificaties niet zo vaak wijzigen (1x per jaar of minder) is dit geen grote belasting, er moet alleen iemand zijn die kan inschatten wat de inschattingen betekenen. Sommige dataspecificaties zijn relatief eenvoudig en voor die data specificaties zou de taak centraal belegd kunnen worden, voor andere meer complexe dataspecificaties ligt het meer voor de hand om deze taak bij een domein deskundige te beleggen. Begrippen Harmoniseren: het op elkaar afstemmen van gegevens Informatiemodel: set van afspraken en definities om gegevens uit te wisselen Dataspecificatie: kort voor INSPIRE dataspecificatie. Een formele vastlegging van de inhoud en vorm van het informatie model voor een INSPIRE thema (Web) Feature Service: een web service waarmee gegevens via het Internet volgens een vast protocol kunnen worden gedownload (Web) Mapping Service: een web service die het mogelijk maakt een plaatje of kaart van gegevens via het Internet te maken Download service: kort voor INSPIRE download service. Dit is een web feature service die voldoet aan aanvullende eisen die zijn gesteld vanuit INSPIRE View service: kort voor INSPIRE view service. Dit is een web mapping service die voldoet aan aanvullende eisen die zijn gesteld vanuit INSPIRE Handreiking Harmonisatie van kaarten volgens EU Richtlijn INSPIRE 19

20 De handreiking is opgesteld in opdracht van het interprovinciaal programma ProGideon (Provincies op de Kaart) door Marc Hoogerwerf van Royal HaskoningDHV. Mei 2013 Contactgegevens????? IPO-publicatienummer: 311 Ontwerp: Haagsblauw Fotografie: Hollandse Hoogte Drukwerk: HEGA Drukkerij