Uitgebreide routebeschrijving

Transcriptie

1 Groepsreis Indonesië: Java & Bali De 'Gordel van Smaragd' Reiscode: Groepsgrootte: Aantal dagen: SOJ Uitgebreide routebeschrijving Welkom Maak kennis met de rokende vulkanen, tropische wouden, theeplantages, uitgestrekte rijstterrassen en parelwitte stranden van de lieflijke eilanden Java en Bali. Ervaar het verschil tussen het Aziatische stadsleven en het rustieke platteland tijdens deze Indonesië groepsreis. De prachtige tempelcomplexen en paleizen, de dans en muziek en vooral ook de vriendelijke, kleurrijke bevolking zullen een grote indruk op je maken. Een pluspunt is natuurlijk de smakelijke Indonesische keuken. De Gordel van Smaragd is voor velen het mooiste eilandenrijk ter wereld! Dag tot dag schema Hieronder vind je een overzicht met de dag-tot-dag beschrijving. Vervoer Route Overnachting 1 Vliegtuig Amsterdam Jakarta Vliegtuig 2 Bus,Vliegtuig Jakarta Bandung Bandung 3 Bandung Bandung 4 Bus Bandung Leles Cipanas / Excursie Papandayan Cipanas/Garut 5 Bus Cipanas Naga Pangandaran Pangandaran 6 Pangandaran Pangandaran 7 Bus Pangandaran Wonosobo Wonosobo 8 Bus Wonosobo Borobudur Yogyakarta Yogyakarta 9 Yogyakarta Yogyakarta 10 Bus Yogyakarta Prambanan Solo Tawangmangu 11 Bus Tawangmangu Malang Malang 12 Bus Malang Bromo Bromo 13 Bus Bromo Kalibaru / Wandelexcursie plantage Tawangmangu Kalibaru 14 Bus,Ferry Kalibaru Lovina Lovina (Bali) 15 Lovina Lovina

2 16 Bus Lovina Bratan-meer Bedugul Ubud Ubud 17 Ubud / Fietsexcursie Ubud 18 Boot,Bus Ubud Sanur Nusa Lembongan Nusa Lembongan 19 Nusa Lembongan Nusa Lembongan 20 Boot Nusa Lembongan - Sanur Sanur 21 Bus,Vliegtuig Vertrek Sanur Vliegtuig 22 Vliegtuig Amsterdam Aankomst Amsterdam Dag tot dag beschrijving Dag 1: Amsterdam Jakarta Vandaag begint je groepsreis 'Indonesië: Java & Bali'. Je vliegt van Amsterdam naar Java. Je komt de volgende dag aan op de luchthaven van Jakarta. Dag 2: Jakarta Bandung Na aankomst in Jakarta reis je naar Bandung, waar je in je hotel met zwembad bij kunt komen van de lange vliegreis. Bandung wordt ook wel 'het Parijs van Java' genoemd. In de koloniale tijd woonden hier vele Nederlanders, aangezien de temperatuur veel aangenamer is dan in Jakarta. Je vindt hier dan ook nog veel koloniale gebouwen, zoals rond Jalan Braga, de straat met de grootste concentratie art-deco gebouwen ter wereld. Bezoek zeker het Savoy Homann hotel, één van de mooiste voorbeelden van art-deco. Dag 3: Bandung Vrije dag. Je reisbegeleider organiseert een optionele sightseeing door het historische deel van Bandung. Hierbij worden Gedung Sate, Museum Asia Africa en een wajangpoppenmaker bezocht. s Middags kun je naar een voorstelling van een bamboe orkest, dat 'Angklung' wordt genoemd. Ook kun je overwegen om op eigen gelegenheid naar de vulkaankrater Tangkuban Perahu te gaan, de enige via de weg te bereiken krater op West-Java. Het is bijzonder om een werkende vulkaan met verschillende spuigaten (waar gassen uit komen) te aanschouwen. Na een uitstapje is het heerlijk een duik in het hotelzwembad te nemen.

3 Dag 4: Bandung Leles Cipanas / Excursie Papandayan Onderweg in het plaatsje Leles zal de reisbegeleider de mogelijkheid bieden om het tempeltje Candi Cankuang optioneel te bezoeken. Je kunt je hier met paard en wagen naar toe laten rijden en met een vlot het meer naar deze tempel oversteken. Kosten voor paard en wagen en vlot zijn niet inbegrepen. Je komt rond het middaguur aan in Cipanas aan de voet van de Gunung Masigit, vlakbij Garut. Hier bevinden zich de bekende hot springs. Elk hotel is automatisch voorzien van natuurlijk heet water uit deze bronnen. Het hotel is hierdoor speciaal (maar wel eenvoudig!). We raden je aan zelf een handdoek en lakenzak mee te nemen. TIP: Indien het niet regent, kun je in de middag optioneel een tocht naar de vulkaan Papandayan maken. Je loopt met een ranger door de krater en overal zie je de gele zwaveldampen uit de vulkaan komen. Het kan voorkomen dat het gebied rond de Papandayan niet toegankelijk is door verhoogde activiteit van de vulkaan. De excursie komt dan te vervallen. Als het regent kan de excursie eventueel in de vroege ochtend van dag 5 worden gemaakt. Dag 5: Cipanas Naga Pangandaran Vandaag vervolg je je rondreis door Indonesië door een gebied van onovertroffen natuurschoon naar Pangandaran, een vissersdorp aan de zuidkust van Java. Onderweg bezoek je het traditionele Sundanese dorpje Naga. Tegen de avond kom je aan in je hotel met zwembad. Het is een lange en vermoeiende dag, ook omdat de weg de laatste 2 uur naar Pangandaran erg slecht is, en er vaak slechts stapvoets kan worden gereden. Morgen kun je er voor kiezen om de hele dag te luieren. Dag 6: Pangandaran TIP: Pangandaran is een zeer ontspannen plaatsje aan de Indische Oceaan. Op het strand halen vissers op traditionele wijze de vis binnen. Je kunt natuurlijk heerlijk luieren aan het strand en af en toe een duik nemen in zee (er kan vaak ook gesurft worden!). Een wandeling door het prachtige Prenanjun Natuurreservaat, met weelderige tropische plantengroei en een zeer rijke wildstand mag eigenlijk niet ontbreken. Je kunt er vele soorten vogels, apen, herten en zelfs bantengs tegenkomen. Soms wordt door de Indonesische overheid besloten het reservaat enige tijd te sluiten om de flora en fauna rust te gunnen. Als dat het geval is dan kun je slechts wandelen in een beperkt gebied. We bieden vandaag de optionele excursie in Pangandaran aan. Hierbij start je in de ochtend met een wandeling door het nationale park van ongeveer 2 uur. Vervolgens rijd je langs een paar thuisfabriekjes waar je het maken van kroepoek, palmsuiker en wajangpoppen zult zien. Daarna rijd je naar de Green Canyon, een smalle, hoge door de rivier uitgeslepen kloof. Hier word je met een kano doorheen geloodst, en uiteindelijk kun je gaan zwemmen onder weelderige vegetatie. Als de stand van de rivier te hoog is door regenval, dan zal de Green Canyon niet toegankelijk zijn.

4 Dag 7: Pangandaran ± Wonosobo Vandaag gaat de reis per bus naar het levendige stadje Wonosobo aan de rand van het op 2000 m hoogte gelegen Dieng Plateau. De nachten kunnen hier fris zijn dus een trui is geen overbodige luxe. Dag 8: Wonosobo ± Borobudur ± Yogyakarta Je kunt 's ochtends optioneel het schitterende Dieng Plateau en de daar gelegen oudste hindoeïstische tempels van Java bezoeken. s Middags kun je één van de grootste boeddhistische heiligdommen ter wereld bezoeken, de Borobudur (entreegeld is inbegrepen). Dit uit de 9de eeuw na Christus daterende pelgrimsoord is opgebouwd uit verschillende terrassen. Met maar liefst verschillende reliëfs en 400 opengewerkte stoepa's beeldt het de weg naar het nirwana uit. Het is mogelijk om dit prachtige bouwwerk samen met een lokale gids die je er alles van kan vertellen te bekijken. Laat in de middag kom je aan in Yogyakarta, het culturele hart van Java. Dag 9: Yogyakarta Vrije dag. De Kraton, het paleis van de sultan van Yogya, de vele batikateliers, zilversmederijen, de wajangpoppenwerkplaatsen en leerlooierijen, de bekende winkelstraat Jalan Malioboro, de straatjes en marktjes waar je uren rond kunt struinen: Yogya is een stad die bezoekers blijft boeien. Al deze kunstuitingen maken Yogya ook de plaats bij uitstek voor het kopen van souvenirs. TIP: Je kunt vandaag deelnemen aan de optionele stadstour. Het vervoer is tijdens deze tour per becak, de populaire fietstaxi in de stad. Bij het hotel stap je in en word je naar het sultanspaleis, de Kraton, gereden. Onder begeleiding van een gids krijg je een rondleiding. Vervolgens bezoek je een zilver- en een batikwerkplaats. Natuurlijk bekijken we ook het Waterpaleis. Daarna brengen we je naar de winkelstraat Malioboro. De becak blijft hier op je wachten. Dag 10: Yogyakarta ± Prambanan ± Solo ± Tawangmangu Onderweg naar Tawangmangu bezoek je de net buiten Yogyakarta gelegen Prambanan tempel (entreegeld is inbegrepen, eventuele lokale gids is niet inbegrepen in de reissom). Dit in 850 na Christus gebouwde hindoeïstische tempelcomplex is van imposante schoonheid en geheel gewijd aan de goden Brahma, Shiva en Vishnoe. Je volgende stop is Solo, ook wel bekend als Surakarta. Je hebt hier de gelegenheid om de plaats te bekijken, waarbij je eventueel een bezoek kunt brengen aan het paleis Mangkunegara waar je een rondleiding met een gids kunt nemen. Langs tabak- en suikerrietvelden rijd je naar de mysterieuze en exotische Sukuhtempel. Van hieruit kun je een mooie wandeling van ongeveer drie uur door het ongerepte en weinig bezochte berggebied naar Tawangmangu maken. Als er nog tijd over is kun je aan het eind van de wandeling verkoeling zoeken bij een prachtig gelegen waterval. Wie niet mee wil wandelen, kan met de bus meerijden naar ons hotel. Het hotel in de bergen is eenvoudig en is meer gericht op Indonesische vakantiegangers dan westerse. De saté wordt op je veranda geroosterd, diverse Javaanse hapjes worden op de parkeerplaats bereid.

5 Dag 11: Tawangmangu ± Malang Een steile rit waarvoor we minibusjes inzetten brengt je naar het prachtig gelegen bergdorpje Sarangan op 1287 meter hoogte en met uitzicht op de Gunung Luwu. Dit is een van de mooiste routes door het binnenland van Centraal- naar Oost-Java. In de loop van de middag arriveer je in het oudkoloniale en koele Malang. Dag 12: Malang ± Bromo s Ochtends kun je Malang verkennen. In de vroege middag vervolg je je Indonesië groepsreis via Probolinggo naar de Bromo-vulkaan. Je verblijf in Bromo en de beklimming naar de top van de krater zijn ongetwijfeld een hoogtepunt van je reis. Je verblijft in Cemoro Lawang, gelegen op de buitenste kraterrand van de Tengger-krater. Dag 13: Bromo ± Kalibaru / Wandelexcursie plantage 's Ochtends kun je mee op een vroege optionele excursie, waarbij je om 4.00 uur opstaat voor de rit met jeeps naar een hoger gelegen uitzichtpunt over de Bromo-vulkaan. Na de zonsopkomst te hebben meegemaakt daal je weer af met de jeeps naar een horizontaal plateau dat je moet oversteken om bij de binnenste kraterrand te komen. De ruige, rotsachtige omgeving lijkt wel op een maanlandschap. Aangekomen bij de voet van de binnenste kraterrand moet je 246 treden omhoog klimmen naar de kraterrand van de Bromo. In het ochtendlicht heb je een prachtig panorama, zeker wanneer het langzaam opkomen van de zon de omgeving verlicht en in een rozerode gloed zet Na dit avontuur ga je terug naar je hotel voor het ontbijt en rijd je door naar Kalibaru waar je overnacht in prachtig gelegen bungalowtjes nabij koffie, cacao en rubberplantages en voorzien van een zwembad. In de middag is er gelegenheid om een optionele wandelexcursie te maken onder leiding van een lokale gids door de nabijgelegen plantage waar koffie, cacao, peper en kokosnoten worden verbouwd. Tevens zie je hoe palmsuiker wordt gemaakt bij kleine thuisfabriekjes. Dag 14: Kalibaru ± Lovina Het laatste traject op Java. Je rijdt naar Banyuwangi waar de afvaart van de veerboot naar Bali is. Kinderen (en de omstanders) vermaken zich door vanaf de hoge aanlegpalen muntjes op te duiken die de bootreizigers in het water gooien. Een korte boottocht met de lokale ferry brengt je op Bali, het eiland van Goden en Demonen. In het dagelijks leven van de Balinees is de strijd van het goed en kwaad, al dan niet symbolisch, vaak zeer nadrukkelijk aanwezig. Dit wordt dan ook in vele uitingen van de traditionele godsdienst van Bali, het Agama Hindu Bali, duidelijk gemaakt. De tegenstellingen komen echter minder zwart-wit naar voren dan wij soms denken. De Balinees beseft vaak dat het kwaad nodig is om ook het goede een kans te geven tot uiting te komen. Bali is een druk bezocht eiland, maar het grootste gedeelte is echter onbekend. De rit vandaag eindigt in Lovina, aan de weinig bezochte noordkust van het eiland. De komende twee nachten overnacht je in een hotel met zwembad nabij het strand waar je voor een prachtige zonsondergang slechts 200 meter hoeft te lopen! Het strand van Lovina is mooi zwart van kleur. Dat komt doordat het van vulkanische oorsprong is.

6 Dag 15: Lovina Vrije dag. Je kunt in Lovina heerlijk uitrusten aan het strand, maar ook in de vroege morgen een boottocht maken op zoek naar dolfijnen. Vlak voor de kust ligt een koraalrif dat je met bootjes kunt bereiken en met je eigen of gehuurde snorkeluitrusting kunt bekijken. Duiken kun je ook (mits je in het bezit bent van een duikbrevet) in het schitterende onderwaternatuurreservaat bij het eiland Menjangan, ten noordwesten van Lovina of het scheepswrak vlakbij de kust van Tulamben. Je kunt ook een brommertje huren en excursies in de omgeving maken naar bijvoorbeeld de vroegere hoofdstad van Bali, Singaraja of naar een boeddhistisch klooster. Lovina heeft een ruime keus aan restaurantjes waar je onder andere heerlijke verse vis kunt eten. Dag 16: Lovina ± Bratan-meer ± Bedugul ± Ubud Vandaag volgt een prachtige tocht door het hart van Bali. De tocht voert je naar het op 1240 meter gelegen bergmeer Bratan. Je kunt onderweg de Gitgit waterval en de prachtige Ulan Danu tempel op de oever van het Bratan-meer bezoeken (entreegeld niet inbegrepen). In de loop van de middag kom je aan in Ubud, midden op het eiland. Ubud is het culturele centrum van Bali, vooral beroemd om zijn schilderkunst. De traditionele Balinese cultuur wordt hier in ere gehouden. Er zijn dan ook vaak religieuze ceremonies, dansvoorstellingen en feesten. Vrijwel zeker kun je hier een van deze kleurrijke festiviteiten meemaken. Dag 17: Ubud / Fietsexcursie Vrije dag, waarop je kun je genieten van het kunstenaarsdorp met zijn prachtige tropische omgeving. Een wandeling of fietstocht door de rijstvelden en levendige dorpjes vol kindergelach, geklater van water en gesnater van eenden is heel verkwikkend. Of loop even de Monkey Forest Road af naar, de naam verraad het al, het Apenbos waar je spelende makaken zult treffen die ook nog eens uitstekende fotomodellen blijken te zijn. Ook kun je je heerlijk laten verdwalen tussen de groene rijstvelden en het typische dorpsleven proeven waar het dagelijkse leven nog vervlochten is met de traditionele geloofsbeleving. Een ander optie is om te gaan raften op de Ayun-rivier, dwars door de schitterende jungle. In de avonduren kun je, naast heerlijk eten in een van de vele knusse restaurantjes, prachtige traditionele Barong- of Kecakdansen gaan bekijken. TIP: Je kunt vandaag deelnemen aan een optionele fietstocht door de omgeving: In de morgen stap je dan op je fiets en vanaf het hotel rijd je eerst naar een Balinese familie om te kijken hoe men daar leeft. Je wandelt een stukje door de rijstvelden en met een beetje geluk kun je zien hoe de rijst geplant of geoogst wordt. Vervolgens fiets je naar een dorpstempeltje, en rijd je tussen de mooie sawa s in de omgeving van Ubud weer terug naar het hotel. Tegen het eind van de middag kom je daar weer aan.

7 Dag 18: Ubud ± Sanur ± Nusa Lembongan Van Ubud rijd je naar Sanur, waar je op de boot stapt naar het eiland Lembongan. Nusa Lembongan heeft een oppervlakte van slechts 8 km² en telt zo'n 5000 bewoners die voor een groot deel leven van de zeewierteelt. Lekker slenteren op het witte strand door de kabbelende golfjes, even zwemmen in de verkwikkende zee en nog rozig van een ontspannende Balinese massage in de schaduw van een overhangende palm je boek lezen; dit zijn enkele ingrediënten voor een prima µluier dag. Lembongan wordt vaak µhet Bali van 40 jaar terug genoemd. Voor het grootste deel van de dag kun je je hier zeker in vinden s middags komen er gedurende een viertal uurtjes dagjestoeristen vanuit Bali om te snorkelen en duiken). De rest van de tijd voel je je op een ongerept paradijs. Wandel aan het eind van de dag naar de ruige kliffen aan de zuidkant van het eilandje, om een fruitsapje te drinken in een verlaten restaurant aan zee«dag 19: Nusa Lembongan Vrije dag. Geen zin in uitslapen? Ga dan in de vroege ochtend naar het strand. Niet alleen is het µgouden uurtje geschikt voor het maken van fraai belichte foto s, voor de lokale bevolking is het strand dan ook echt µthe place to be Smalle vissersbootjes komen met tientallen tegelijk aan land. De vangst wordt direct na aankomst verhandeld. Beleef ook vandaag plezier aan zon, zee en strand. Je kunt op Nusa Lembongan prima snorkelen, duiken en surfen. Ook kun je een mooie wandel- of fietstocht over de verlaten weggetjes van het eiland maken. Houd er wel rekening mee dat het binnenland niet vlak is en dat er behoorlijke klimmetjes in zitten als je het eiland oversteekt. Dag 20: Nusa Lembongan - Sanur Een korte boottocht brengt je terug naar de gezellige badplaats Sanur. Voor de kust ligt een grote pier die de hoge golven van zee breekt. Op het aangename langzaam aflopende strand kun je met een gerust hart zwemmen in de blauwe zee. Geniet van een zwoele tropennacht, ga je laatste souvenirs kopen of smul van een portie saté. Het centrum van het plaatsje telt vele winkels en restaurantjes. Je kunt lekker relaxen op het strand. Ook in de directe omgeving van Sanur zijn diverse watersporten te beoefenen zoals surfen, waterskiën, duiken, zeilen en vissen. Dag 21: Vertrek Sanur Nog enkele laatste uren op dit mooie eiland voordat je naar de luchthaven in Denpasar wordt gebracht voor de terugvlucht naar Amsterdam. Een mooie afsluiting van deze rondreis Java en Bali. Dag 22: Amsterdam Aankomst in Amsterdam. Helaas eindigt hier deze indrukwekkende Indonesië groepsreis. NB: Voor groepen van 2 t/m 7 deelnemers geldt dat de reisbegeleiding niet op alle overnachtingsplaatsen in hetzelfde hotel slaapt als de groep. Vanaf 8 reizigers logeert de reisbegeleider wel overal in hetzelfde hotel als de groep. Aanvullende informatie reis

8 Wat is inclusief? internationale vluchten; alle transport met airconditioned (mini)bus; non airconditioned transfers naar Candi Suku, Sarangan en Bromo; ferrytransfer Java-Bali; speedboat Bali-Lembongan v.v.; hotelovernachtingen; alle ontbijten (uitgezonderd Cipanas/Garut); entreegeld voor Borobudur/Prambanan/Bromo; Nederlands- of Engelstalige reisbegeleiding; luchthavenbelastingen voor internationale vlucht; brandstofheffing; compensatie CO uitstoot Wat is exclusief? overige maaltijden; optionele excursies; overige entreegelden; visum; fooien; boekingskosten; bijdrage Calamiteitenfonds; reis- en annuleringsverzekering Landarrangement Het is ook mogelijk om van deze rondreis alleen het landarrangement te boeken. Je regelt dan zelf de internationale vluchten en de transfer bij aankomst en vertrek. Met de andere deelnemers maak je vervolgens de reis volgens programma. Zo heb je een optimale vrijheid om zelf je reis samen te stellen en de vlucht te kiezen die bij je reisplannen past. Op het boekingsformulier kun je ook aangeven of we, tegen betaling, nog een extra overnachting bij aankomst moeten regelen. Ook de transfer bij aankomst kan Shoestring op individuele basis voor je regelen. Voor al onze reizen hebben we een minimum aantal deelnemers nodig. Houd hier rekening mee voordat je zelf tickets gaat reserveren. Het is in alle gevallen je eigen verantwoordelijkheid om op tijd bij het beginpunt van de reis aanwezig te zijn. Daarnaast zijn wij niet verantwoordelijk voor sporadische wijzigingen in de vertrekdata van onze groepsreizen. Voor sommige periodes kan de prijs van het landarrangement afwijken van de rest van het jaar, denk hierbij aan festivalreizen. Wanneer de prijs van het landarrangement aangepast is, wordt dit vermeld onder het 'laatste nieuws'. De kosten van het landarrangement in 2017 voor deze reis bedragen Extra kosten Zakgeld: Het door ons geadviseerde zakgeld is een minimum bedrag voor je maaltijden, drankjes, optionele excursies, entreegelden, ter plaatse te betalen luchthavenbelastingen en fooien. Het bedrag dat je uiteindelijk uitgeeft hangt natuurlijk sterk af van je eigen uitgavenpatroon, souvenirs zijn mede daarom niet inbegrepen. Reisdocumenten

9 Als je over de Nederlandse of Belgische nationaliteit beschikt, hoef je voor deze reis voor vertrek geen visum te regelen. Wel dien je te beschikken over een geldig reisdocument dat na terugkomst nog minimaal 6 maanden geldig is. Houders van een Nederlands of Belgisch paspoort die voor toeristische redenen Indonesië bezoeken kunnen een gratis visum verkrijgen bij een kleine selectie van lucht- en zee havens. Dit gratis visum is geldig voor maximaal 30 dagen en kan niet worden verlengd of omgewisseld voor een ander type visum. Aankomst dag en vertrek dag worden meegeteld. Het gratis visum kan alleen worden verkregen als aankomst en vertrek op (een combinatie van) onderstaande luchthavens is Het gratis visum is verkrijgbaar op de onderstaande luchthavens: Medan op Sumatra (Kualanamu Airport) Jakarta op Java (Soekarno-Hatta Airport) Denpasar op Bali (Ngurah Rai Airport) Arriveer of vertrek je via een andere luchthaven of haven in Indonesië, dan heb je het visum nodig dat je ter plaatse kunt regelen bij aankomst op de luchthaven. Dit visum kost $35,- en is maximaal 30 dagen geldig. Indien je dus bijvoorbeeld, aankomt op de luchthaven van Jakarta en vertrekt vanaf de luchthaven van Lombok, dan zal je bij aankomst in Indonesië een visum moeten kopen. Indien je, bijvoorbeeld, aankomt op de luchthaven van Medan en vertrekt vanaf de luchthaven van Bali, dan is het niet meer nodig een visum bij aankomst te kopen. Indien je dus aankomt op de luchthaven van Medan, Jakarta of Bali maar van een andere luchthaven dan Medan, Jakarta of Bali vertrekt, zal je het visum bij aankomst in Indonesië moeten aanschaffen. Indien je langer dan 30 dagen in Indonesië wenst te verblijven, dan moet je je visum voor vertrek regelen bij de Indonesische ambassade in Den Haag of Brussel. Op de website van onze partner Visumloket vind je alle informatie over de benodigde reisdocumenten (zoals paspoort). Kijk op de website van Visumloket wat je naar ons moet opsturen: Nederlandse reizigers bezoeken shoestring.visumloket.nl Belgische deelnemers bezoeken shoestring.visumloket.be Beschik je niet over een Nederlandse of Belgische nationaliteit? Neem dan zelf contact op met de betreffende ambassade(s) om je eventuele visum te regelen. Houd er rekening mee dat in een paspoortnummer van een Nederlands of Belgisch internationaal reispaspoort altijd het cijfer 0, en nóóit de letter O gebruikt wordt. Meereizen kind met ouder met andere achternaam Wanneer een kind meereist met een ouder met een andere achternaam dan kan gecontroleerd worden of er daadwerkelijk een ouder-kindrelatie is. Doel van deze extra controle is om kindontvoeringen tegen te gaan. Sommige landen eisen een verklaring waaruit blijkt dat de meereizende volwassene ook daadwerkelijk de ouder is of het gezag heeft. Informeer hiernaar bij de ambassade of het consulaat van het land van bestemming. Op de site van de Koninklijke Marechaussee kun je een toestemmingsformulier downloaden. Reist een kind mee met iemand anders dan de ouders, bijvoorbeeld een familielid, dan eisen sommige landen een verklaring waarin de ouders toestemming geven voor deze reis. U kunt bij de ambassade of het consulaat van het land van bestemming informeren naar de toelatingseisen die voor dit land gelden. Accommodatie en transport

10 Vervoer Gedurende deze reis hebben we de beschikking over een eigen bus. De transfers van/naar de luchthavens zijn bij de reissom inbegrepen. Het traject van Java naar Bali gaat per ferry. Van Sanur naar het eiland Lembongan v.v. wordt een speedboot ingezet. Reisafstanden Jakarta luchthaven naar Bandung: 177 km / 3 uur Bandung via Leles naar Cipanas/Garut: 70 km / 4 à 5 uur (inclusief bezoektijd Leles) Cipanas/Garut via Naga naar Pangandaran: 140 km / 12 à 13 uur (inclusief bezoektijd Naga) Pangandaran naar Wonosobo: 190 km / 7 à 8 uur Wonosobo via Borobudur naar Yogyakarta: 70 km / 7 uur (inclusief bezoektijd Borobudur) Yogyakarta via Prambanan en Solo naar Tawangmangu: 95 km / 10 uur (inclusief bezoektijd Prambanan en Solo) Tawangmangu naar Malang: 9 uur Malang naar Bromo: 198 km / 6 uur Bromo naar Kalibaru: 188 km / 7 uur (inclusief lunchtijd) Kalibaru naar Lovina: 156 km / 5 à 6 uur Lovina naar Ubud: 98 km / 7 uur (inclusief stops) Ubud via Sanur naar Nusa Lembongan: 50 km / 2 uur (inclusief boottransfer) Nusa Lembongan naar Sanur: 5 km / 1 uur (inclusief boottransfer) Sanur naar luchthaven Denpasar: 20 km / 1 uur NB: De genoemde kale reisduur per dag is sterk afhankelijk van de verkeersdrukte, wegconditie en het weer. De tijd is dan ook uiteraard bij benadering. Accommodatie Tijdens de rondreis overnachten we in hotels in tweepersoonskamers met eigen badkamer. De meeste van de geplande hotels hebben een zwembad; fijn om de Indonesische warmte van je af te spoelen! Dat geldt voor de accommodaties in Bandung, Pangandaran, Yogyakarta, Kalibaru, Lovina, Ubud. Nusa Lembongan en Sanur. In uitzonderlijke gevallen kan het voorkomen dat er andere hotels zonder zwembad gebruikt moeten worden. Als dit zich voordoet zullen we proberen een passend alternatief te vinden. De accommodatie in Cipanas is bijzonder, maar zeer eenvoudig. We raden aan voor deze overnachting je eigen handdoek en lakenzak mee te nemen. Er is geen restaurant aanwezig (in de omgeving zijn verschillende eetgelegenheden), wel een winkel die je voorziet van de basisbehoefte, zoals toiletpapier, water en enkele snacks. Wifi is voor veel reizigers prettig om (via social media ) contact met het thuisfront te houden. Veel (niet alle!) hotels beschikken over wifi, soms tegen betaling, soms alleen in de lobby van het hotel. Houd er rekening mee dat de kwaliteit en snelheid van de internetverbinding niet overal optimaal zijn. Reizigers die, zoals velen, alleen boeken, delen een twee- of soms een driepersoons kamer. We houden er uiteraard rekening mee dat je bij iemand op de kamer komt van hetzelfde geslacht. Mocht je een kamer voor je alleen willen dan kan dat in principe, mits je het aangeeft bij je boeking. Hiervoor wordt een toeslag in rekening gebracht. De meeste hotels hebben een eigen restaurant, soms met een heerlijke tuin of patio. NB: Het mogelijk is dat er gedurende de Ramadan op (met name) Java onverwachte wijzigingen in het programma zijn door volle wegen, overboekte treinen of hotels. Het lijkt in die periode wel of geheel Indonesië onderweg is. Als dit zich voordoet zullen we proberen een passend alternatief te vinden. Excursiepakket ( 112 )

11 Excursie Details Losse excursies Excursie Details Prijs Bandung Angklung voorstelling Ter plaatse boekbaar 's Middags ga je naar een leuke voorstelling van een bamboe orkest, dat 'Angklung' wordt genoemd. Een leuke show waarbij ook het publiek wordt betrokken waardoor het voor de kinderen ook aantrekkelijk is. Excursietijd (onder voorbehoud; in overleg met de reisbegeleiding): uur: Vertrek naar 'Angklung' voorstelling uur: Voorstelling Angklung uur: Terug in het hotel hotel 14 Bandung City tour Ter plaatse boekbaar Inbegrepen: angklung voorstelling Niet inbegrepen: fooi, drankjes In de ochtend maak je een city tour waarbij je het historische deel van Bandung bekijkt. Gedung Sate, Museum Asia Africa en een wajangpoppenmaker die de poppen voor het schaduwspel maakt worden bezocht. Rond de middag ben je weer terug in het hotel, waar je kunt lunchen (niet inbegrepen), rusten of een duik in het zwembad nemen. 8 Excursietijd (onder voorbehoud; in overleg met de reisbegeleiding): 8.30 uur: Vertrek van het hotel 9.30 uur: Bezoek Gedung Sate, Asia Africa museum en poppenmaker uur: Aankomst terug in hotel Niet inbegrepen: fooi, drankjes

12 Bandung City tour & Angklung voorstelling Ter plaatse boekbaar In de ochtend maak je een city tour waarbij je het historische deel van Bandung bekijkt. Gedung Sate, Museum Asia Africa en een wajangpoppenmaker die de poppen voor het schaduwspel maakt worden bezocht. Rond de middag ben je weer terug in het hotel, waar je kunt lunchen (niet inbegrepen), rusten of een duik in het zwembad nemen. 's Middags ga je naar een leuke voorstelling van een bamboe orkest, dat 'Angklung' wordt genoemd. Een leuke show waarbij ook het publiek wordt betrokken waardoor het voor de kinderen ook aantrekkelijk is. Excursietijd (onder voorbehoud; in overleg met de reisbegeleiding): 8.30 uur: Vertrek van het hotel 9.30 uur: Bezoek Gedung Sate, Asia Africa museum en poppenmaker uur: Aankomst terug in hotel uur: Vertrek naar Angklung voorstelling uur: Voorstelling Angklung uur: Terug in het hotel hotel 19 Bromo Zonsopkomst Bromovulkaan Ter plaatse boekbaar Inbegrepen: angklung voorstelling Niet inbegrepen: fooi, drankjes Vroeg in de ochtend rijd je met jeeps naar een uitzichtpunt, vanwaar je een prachtige zonsopkomst over de vulkaan Bromo en de omringende zandzee kunt zien. Vervolgens rijd je met de jeeps de krater in, door de zandzee naar Bromo. Hier stap je over op een paardje dat je naar een lange trap brengt. Je kunt naar de kraterrand van Bromo klimmen en daar de gele zwaveldampen uit het middelste zien opstijgen. Met de jeeps keer je door de zandzee terug naar het hotel. 28 Excursietijd (onder voorbehoud; in overleg met de reisbegeleiding): 04:00 uur: Vertrek van hotel 08:00 uur: Terug in het hotel NB: Als de Bromo nog steeds actief is ziet de excursie er afhankelijk van de omstandigheden anders uit, omdat dan de zandzee en de Bromo dan verboden terrein zijn. Je reisbegeleider zal je in dat geval laten weten wat het alternatief is. NB: Vooral op feestdagen en in het weekend kan het erg druk zijn bij het uitzichtpunt Penanjakan. Het kan voorkomen dat je reisbegeleider dan zal voorstellen om een ander uitzichtspunt te kiezen Inbegrepen: vervoer per jeep, rit per paard Niet inbegrepen: fooi

13 Cipanas/Garut Papandayan vulkaan Ter plaatse boekbaar In de vroege ochtend rijd je naar de nog steeds actieve maar minder bezochte Papandayan (2622 m). Deze vulkaan heeft in 2002 nog een uitbarsting gehad Onder leiding van een lokale gids maak je een wandeling over de vulkaan naar het groene kratermeer. Onbeschrijflijk wat je ziet en hoort. Uit verschillende gaten uit de grond spuit hete stoom omhoog, er is bubbelende modder, je ziet de gele zwaveldampen uit de vulkaan komen Net of je je op een verre andere planeet bevindt. Aan het eind van de ochtend rijd je terug naar Cipanas/Garut. 51 Lembongan Snorkelexcursie Ter plaatse boekbaar Excursietijd (onder voorbehoud; in overleg met de reisbegeleiding): uur: Vertrek van hotel 12:00 uur: Aankomst In Garut vanwaar de reis naar Pangandaran zal beginnen. Inbegrepen: entree, Engelssprekende gids, vervoer Niet inbegrepen: fooi Rond het eiland Lembongan zijn een aantal mooie snorkelplekken die je per boot kunt bereiken. Snorkelen is direct vanaf de boot in het diepe water, dus niet vanaf een zandstrand. Deze excursie brengt je naar twee verschillende snorkel plekken. Minimale deelname van 5 personen. 20 Pangandaran Green Canyon Ter plaatse boekbaar Inbegrepen: vervoer, snorkelspullen Niet inbegrepen: fooien, drankjes Je rijdt langs een paar thuisfabriekjes waar je het maken van kroepoek, palmsuiker en wajangpoppen zult zien. Vervolgens rijd je naar de Green Canyon, een smalle, hoge door de rivier uitgeslepen kloof. Hier word je met een kano doorheen geloodst. Uiteindelijk kun je gaan zwemmen onder weelderige vegetatie. 21 Excursietijd (onder voorbehoud; in overleg met de reisbegeleiding): 08:00 uur: Vertrek van hotel 12:00 uur: Terug in het hotel Inbegrepen: entree, Engelssprekende gids, vervoer, boottochtje in Green Canyon Niet inbegrepen: fooi

14 Ubud Diner bij Balinese familie thuis Ter plaatse boekbaar Voor het diner krijg je een rondleiding door het huis met erf. Je ziet dat er meer dan één gezin leeft, elk met zijn eigen slaapvertrekken. Verschillende gebouwen op het erf zijn gebouwd volgens religieuze richtlijnen. Zo wordt de richting bepaald door de locatie van Gunung Agung, de voor hindoeïstische Balinezen Heilige Berg. Op het erf is een schrijn waar geofferd wordt aan de goden. Je gastheer kan je hier meer over vertellen. Het Balinese diner kan gecombineerd worden met een bezoek aan een klein heiligdom uitgehouwen in de rotsen, dat teruggaat tot de 11de eeuw. Je leert tijdens deze excursie veel over de Balinese cultuur. 19 Ubud - Fietstocht Ter plaatse boekbaar Het diner nuttig je in Balinese stijl, zittend op de vloer. Je kunt ervoor kiezen om te eten met je handen, net als de Balinezen. Je maaltijd wordt vers bereid in de keuken en bestaat meestal uit soep, groenten, sojabonen en kip. Selamat makan! De genoemde prijs geldt bij deelname van 4 reizigers. Inbegrepen: diner, bezoek aan tempel Candi Tebing, transfer Niet inbegrepen: drankjes In de morgen stap je op je fiets. Vanaf het hotel rijd je langs de om Ubud heen liggende rijstvelden. Met een beetje geluk kun je zien hoe de rijst geplant of geoogst wordt. Je fietst langs kleine dorpstempeltjes en krijgt een leuk beeld van het dagelijks leven op het platteland. Je rijdt via de mooie sawa's in de omgeving van Ubud terug naar het hotel, waar je tegen de middag weer aankomt. Houd er wel rekening mee dat de omgeving van Ubud niet vlak is en dat er je soms stevig moet trappen. Excursietijd (onder voorbehoud; in overleg met de reisbegeleiding): 09:00 uur: Vertrek van hotel 12:00 uur: Terug in het hotel 17 Wonosobo Dieng Plateau Ter plaatse boekbaar Inbegrepen: fiets, Engelssprekende gids Niet inbegrepen: fooi In de vroege ochtend rijd je van Wonosobo naar het koele Dieng plateau, op meer dan 2000 meter hoogte. Het plateau is al eeuwen een heilige plaats. Vroeger stonden hier honderden tempels (gebouwd rond de achtste eeuw), slechts enkele ruïnes zijn hier nog van over. Tijdens de schitterende rit naar boven, waarbij je het dagelijks leven in de dorpjes en op de velden ziet, kom je op de beroemde hoogvlakte. Een landschap met een magische sfeer, vooral als s morgens de mist optrekt, met sissende en borrelende modderpoelen, kratermeren en warmwaterbronnen. Aan het eind van de ochtend rijd je weer terug naar Wonosobo :30 uur: Vertrek van hotel 1 uur rijden 07:30 uur: Bezichtigen Dieng tempels 09:30 uur: Terug naar hotel 11:00 uur: Terug in het hotel en aansluitend vertrek naar Yogyakarta Inbegrepen: vervoer, entreegeld, Engelssprekende gids Niet inbegrepen: fooi

15 Yogyakarta Avondje uit met lokale gids Ter plaatse boekbaar Een avondje uit zoals de lokale jongeren! Je begint met een wandeling vanaf Jalan Prawirotaman naar het stadsplein Alun Alun. Hier zal de lokale gids je wat over de geschiedenis van het plein vertellen, waarna je bij lokale eetstalletjes op de grond tussen de lokale mensen gaat zitten om nieuwe versnaperingen te proberen. Je maakt een rondje om het plein op een kleurrijke becak en kunt meedoen met het spel Mesangin. Veel lol, en inzicht in de lokale cultuur op deze avond. 15 Excursietijd (onder voorbehoud): uur: Wandeling naar het plein Alun Alun uur: Spelletjes, eten en drinken uur: Wandeling terug naar Jalan Prawirotaman Yogyakarta Stadstour Ter plaatse boekbaar Inbegrepen: niet-alcoholisch drankje, rondje in een becak, spelletjes op het stadsplein Niet inbegrepen: fooien, overige drankjes Het vervoer voor deze excursie is per becak, de populaire fietstaxi in de stad. Bij het hotel stap je in en word je naar het sultanspaleis, de Kraton, gereden. Onder begeleiding van een gids krijg je een rondleiding. Vervolgens bezoek je een zilver- en een batikwerkplaats. Natuurlijk bekijk je ook het Waterpaleis. Daarna brengen we je naar de winkelstraat Malioboro, waar je vrij kunt rondwandelen. 18 Excursietijd (onder voorbehoud; in overleg met de reisbegeleiding): 08:00 uur: Vertrek van hotel 14:00 uur: Terug in het hotel Inbegrepen: vervoer per becak, entreegeld, Engelssprekende gids Niet inbegrepen: fooien, lunch, drankjes Festivalinformatie Nieuwsberichten LANDINFO INDONESIË ACHTERGROND INFORMATIE Cultuur De cultuurverschillen tussen Europeanen en Indonesiërs zijn zo groot dat je er een heel boek aan zou kunnen wijden. Hieronder zijn een paar punten uitgepikt, die van direct en dagelijks belang zijn bij je omgang met de bewoners. Omgangsvormen: Indonesiërs zijn bijzonder vriendelijk en open. Waar je ook komt, je zult dikwijls door kinderen en zelfs volwassenen worden begroet met 'Hello mister' (ook als je een vrouw bent). Wat belangrijk is: word nooit kwaad, blijf rustig en verlies je gevoel voor humor niet. Het tonen van kwaadheid wordt door Indonesiërs opgevat als een verwerpelijk teken van zwakte. Een glimlach is je sterkste wapen. Strijk nooit iemand tegen de haren in en bekritiseer ook nooit iemand in het bijzijn van anderen. Indonesiërs zijn bijzonder gevoelig voor gezichtsverlies. Slecht nieuws of ongenoegen moet onder vier ogen worden overgebracht.

16 Afspraken: Wij komen uit een uiterst jachtige cultuur waar tijd geld is en afspraken punctueel dienen te worden nagekomen, omdat anders het schema van de rest van de dag in duigen valt. Indonesiërs hebben daar niet zo'n last van. Niet dat ze persé te laat komen, het kan ook zijn dat ze toch niets te doen hadden en een uur te vroeg komen. Indonesiërs leven meer in het 'hier en nu', maken zich minder druk over de toekomst en hebben veel meer geduld. Een veel gehoorde uitspraak zegt genoeg; jam karet ofwel rubberen tijd! Handen en voeten: Indonesiërs gebruiken geen toiletpapier maar vegen zich af met water uit een fles, waarbij ze hun linkerhand gebruiken. Dit verklaart waarom je nooit iets met de linkerhand aangeeft of aanneemt en waarom je niet met de linkerhand eet. Die is immers onrein. Raak ook nooit iemands hoofd aan (ook niet dat van kinderen). Naar iemand wijzen wordt ook als onbeleefd beschouwd. Als je iemand wenkt, doe dat dan met een neerwaartse zwaai van de hele hand. Leg je voeten niet op tafel en doe je schoenen uit voordat je een woning, moskee en soms zelfs een museum binnengaat. In zittende houding behoor je je voeten weg te stoppen. Sla niet de benen over elkaar terwijl de zool of punt van de voet naar een ander is gericht. Lichamelijk contact: Hoewel Indonesiërs afwijzend staan tegen openbare blijken van genegenheid tussen een man en een vrouw, aarzelen ze niet om een volkomen onbekende tijdens een gesprek aan te raken. Probeer hier niet al te overgevoelig voor te zijn. Kleding: Indonesiërs kleden zich graag formeel voor bepaalde gebeurtenissen. Ze beoordelen een medemens grotendeels op het uiterlijk. Keurige kleding suggereert zorgeloze welvaart. Een ongewassen haardos, transpiratiegeur en (ongewassen) sjofele kleding maken het gezichtsverlies totaal. Een korte broek is in huiselijke kring en aan het strand geen probleem. Maar in het openbaar wordt het dragen van shorts als niet netjes gezien. Moskee- of tempelbezoek: Wanneer je een moskee of tempel bezoekt, let dan op aanwijzingen of je je schoenen uit moet trekken. Toon respect, kleed je netjes en gedraag je rustig. Loop niet voor biddende mensen langs, informeer of je mag fotograferen en als er een ceremonie plaatsvindt, zorg dan dat je die niet verstoort. Bij het bezoek aan een Balinese tempel moet je meestal een tempelsjerp om je middel dragen (vaak ter plaatse verkrijgbaar). Mandiën: Het Indonesische baden (mandiën) gaat wel even anders dan in Nederland en België. Vaak zul je de traditionele mandibak aantreffen. Het is niet de bedoeling dat je ín de grote bak water in de badkamer gaat zitten. Met een klein emmertje schep je water uit de bak en gooit dat over je heen. Nieuwsgierigheid: Indonesiërs zijn gastvrije mensen, het kost geen enkele moeite om met een vreemde aan de praat te raken. Het stellen van allerlei persoonlijke vragen over leeftijd, salaris, religie en andere privéaangelegenheden is in Indonesië de gewoonste zaak van de wereld. Zeker in gebieden waar weinig buitenlanders komen, heb je de kans op een oploopje als je verschijnt. De mensen willen van alles van je weten, en zullen misschien zelfs aan je haar voelen om te kijken of het echt is. Andere Indonesiërs zullen naar je toe komen voor een praatje, gewoon even om hun Engels te oefenen. Vrouw op reis: Indonesië is een vrij gemakkelijk land voor (netjes geklede!) vrouwelijke reizigers. Dat wil niet zeggen dat je nooit zult worden lastig gevallen, maar dat is meestal onschuldige plagerij, waar je het best resoluut maar met humor op kunt reageren. Regelmatig zul je de vraag moeten beantwoorden of je getrouwd bent en hoeveel kinderen je hebt. Je maakt je eigen leven veel gemakkelijker als je zegt dat je getrouwd bent. Zeg in ieder geval nooit dat je bent gescheiden. Onderhandelen: Onderhandelen is een algemeen verschijnsel in Indonesië. Je wordt verwacht te onderhandelen op de markt en in toeristenwinkels, in taxi's zonder meter en fietstaxi's (becak). Wie de hele dag een becak

17 nodig heeft, kan beter een dagprijs afspreken. In lokale bussen die vaste routes rijden hoef je niet te onderhandelen. De prijs voor het eten in restaurants staat meestal vast (harga pas). Vooral voor de aankoop van dure souvenirs zul je de tijd moeten nemen, een indicatie-openingsprijs is een derde van wat de verkoper zegt. Dat geldt overigens niet voor goud, zilver en edelstenen, omdat de marges daarop veel kleiner zijn. Onderhandelen is overigens een sociale bezigheid en niet een zaak van leven of dood! Blijf goedgehumeurd. "Boleh tawar?" ("Mag ik afdingen?") Bedelen: Je zult in grote steden ongetwijfeld worden aangeklampt door bedelaars. Ze vragen om geld, zeep of pennen. Soms om snoep. Enkele bedelaars noemen meteen het bedrag dat van je verlangd wordt. Door hen geld te geven los je hun problemen allerminst op. Eerder worden ze op deze manier afhankelijk van dit soort inkomsten. In de grote steden zijn moeders met kinderen op pad. Soms liggen ze op straat en zien er minder prettig uit. Bedenk: de kinderen zijn vaak 'geleend', waarbij vooral het verblijf met twee of drie baby's in een portiek tot de methoden behoort. Een aantal bedelaars is uiterst bedreven met schmink: verwondingen en littekens wassen ze er 's avonds weer af. Shoestring houdt er de regel op na kinderen nooit geld te geven, hooguit fruit of iets anders te eten. Als kinderen op deze manier veel geld binnenbrengen, sturen hun ouders ze niet meer naar school. Het is geaccepteerd om aan oude of invalide mensen te geven. Maar de werkelijkheid achter elke bedelaar is heel verschillend. Een enkeling bedelt inderdaad voor zijn of haar eten, maar de meeste worden gedwongen om hun plekje in een huis te betalen door deze activiteit. Daarnaast zijn er in de grote steden steeds meer verslaafden aan alcohol en drugs. Het beste kun je geld geven aan een gerenommeerde charitatieve instelling. Dans en drama: Overal in Indonesië kom je in aanraking met dans, de kunst van het verhalen vertellen en theater in vele genres. Dansers, sjamanen, toneelspelers, wajangpoppenspelers, verhalenvertellers, dichters en gamelanmuzikanten vervullen een belangrijke rol bij het vermaken, raad geven en onderwijzen van hun medeburgers in de tradities van hun gemeenschap. Er wordt gedanst om ziekte uit te bannen, boze geesten af te weren, overwinningen te vieren, bij overgangsriten ter gelegenheid van geboorten, begrafenissen, huwelijken en puberteit en bij jaarlijkse evenementen die met de landbouw te maken hebben, zoals zaaien en oogsten. Soms worden de dansen uitgevoerd door een selecte groep, maar vaak doet de hele gemeenschap mee. De begeleiding bestaat uit zang en muziek van bamboe klankbuizen (angklung), fluiten of een orkest. Tijdens sommige dansen raken de dansers in trance. De bekendste van deze trancedansen is de Balinese barong. Deze dans verbeeldt de strijd tussen de tegengestelde krachten van goed en kwaad in het universum, die worden gesymboliseerd door het goede beest barong en de boosaardige heks Rangda. De grootste toeristische dansattractie van Bali is de kecak, die wordt uitgevoerd door soms wel honderd zingende heen en weer zwaaiende mannen. Textielvormen: Kenners van textiel zullen beamen dat van alle landen ter wereld in Indonesië de grootste verscheidenheid aan traditionele textielvormen wordt aangetroffen. Elke van de etnische groepen in het land lijkt ooit een eigen traditie in het vervaardigen van stoffen te hebben gehad. De oostelijke eilanden kennen de ikats, Sumatra de songkets en op Java worden schitterende batiks vervaardigd. Het batik is niet weg te denken uit de hedendaagse Javaanse cultuur. Voor het maken van verfijnde batik is uitzonderlijk veel geduld nodig. Er moet geschetst worden, delen van de lap moeten met was behandeld worden, de doeken moeten verfbaden hebben, gewassen en gedroogd worden. Het verven en met was behandelen wordt net zo vaak herhaald als nodig is om het gewenste aantal kleuren te krijgen. Ambachten: De ambachtelijke traditie is een van de weinige gemeenschappelijke kenmerken van de eilanden. De verscheidenheid is opnieuw even groot als het aantal culturen, van primitief houtsnijwerk tot prachtig geweven stoffen, rotan- en bamboeartikelen, gouden en zilveren sieraden en halskettingen van kaurischelpen. Traditionele schilderijen, krissen, dansmaskers, kamerschermen, wajangpoppen en muziekinstrumenten. Het zal niet moeilijk zijn hier enkele schitterende souvenirs te vinden. Algemeen: Besef voortdurend dat je als gast in een land verblijft waar men nu eenmaal andere omgangsvormen kent. Dat is niet afwijkend, jij gedraagt je afwijkend.

18 Religie Ongeveer 87% van de bevolking is islamitisch, in sommige streken zelfs 95%, maar dat wil niet zeggen dat alle moslims er dezelfde denkbeelden op na houden. Het overige deel van de bevolking belijdt het christendom, hindoeïsme, boeddhisme of animisme. Hoe verder je naar het oosten gaat, hoe meer christenen en 'overigen' je tegenkomt. Bij al deze religies speelt de adat een grote rol; religieuze zienswijzen en gebruiken zijn sterk gekleurd door plaatselijke tradities welke van generatie op generatie worden overgedragen. Iemand die zich houdt aan de wetten van de islam, kan zich daarnaast best bezighouden met andere praktijken, zoals het branden van wierook en het brengen van kleine offers aan plaatselijke geesten. Veel aanhangers van de islam combineren islamitische rituelen met een diepgewortelde mystiek, die teruggrijpt op de pre-islamitische tijd. Slechts een kleine minderheid hangt de orthodoxe leer aan, voornamelijk in Aceh op Noord-Sumatra, Zuid-Kalimantan en Madura. De Indonesische moslims zijn soennieten. Vergeleken met Maleisië en zeker met het Midden-Oosten is de Indonesische islam zeer gematigd. (Hierin lijkt nu wel verandering te komen.) Slechts een kleine minderheid draagt een sluier, en het gebruik van alcohol is wijd verbreid. In Indonesië woont op dit moment de grootste islamitische gemeenschap ter wereld. * Islam: Het Arabische woord 'islam' betekent 'overgave aan God'. Grondslag van de islam is het geloof in de ene en ondeelbare god Allah. Mohammed is zijn profeet. Allah openbaarde in de zevende eeuw aan Mohammed het Woord Gods middels de aartsengel Gabriël. Die openbaringen zijn opgetekend in de heilige schrift van de islam, de Koran. Eeuwenlang vormde de sharia, de heilige wetten van de islam gebaseerd op de Koran, de kern van de rechtspraak, de wetgeving en het onderwijs in de islamitische landen. Er zijn vijf plichten die iedere moslim moet nakomen, de zogenoemde vijf zuilen van de islam. Sjahada: Het uitspreken van de geloofsbelijdenis: 'Er is geen God dan Allah en Mohammed is zijn profeet.' Salaat: Het gebed, verplicht voor iedere moslim vijf keer per dag in de richting van Mekka. Van tevoren moeten gezicht, handen en voeten gewassen worden. Bewoordingen, houding en dergelijke liggen vast. Voor mannen is de salaat op vrijdagmiddag verplicht in de moskee. Vanaf de minaretten, die overal in het landschap omhoog steken, worden de mensen elke dag opgeroepen tot gebed. Zakaat: het geven van aalmoezen aan armen en wezen. Komt tegenwoordig niet meer algemeen voor. Sijaam: Het vasten gedurende één maand tijdens de Ramadan, waarbij men van de dageraad tot zonsondergang niet mag eten, drinken, roken of seksueel verkeer mag hebben. Hadjj: De bedevaart naar Mekka, die iedere moslim eens in zijn leven moet maken, als financiën en gezondheid dit toelaten. * Balinees hindoeïsme: De meeste Balinezen belijden een vorm van hindoeïsme die zij Agama Hindu Dharma noemen. Het is een unieke mengeling van hindoeïstische en boeddhistische elementen op een ondergrond van inheemse prehindoeïstische traditie. De drie grondslagen van het hindoeïsme zijn: de kennis van de heldendichten (de Mahabharata en de Ramayana), de kennis van filosofie en theologie, en de rituele verering (puja) door middel van devotie (bakti) en offers (banten). Er zijn o.a. ceremonies voor verering van de goden, voor de doden, voor de voorouders, bij geboorten, bij het ingaan van de puberteit, exorcistische rituelen, rituele offergaven en uitgebreide zuiveringsrituelen. Alles bij elkaar zal een Balinees tijdens zijn leven aan letterlijk honderden rituelen en feesten deelnemen en er veel tijd en geld in investeren. * Animisme: Volgens animisten is alle materie 'bezield' en huizen er geesten in ieder mens, dier en voorwerp. Vele honderden geesten wonen in bossen, rivieren en heuvels. Het tevreden stellen van geesten is een integraal onderdeel geworden van het leven. Tatoeages en gezegende amuletten moeten geluk brengen of beschermen tegen kwade invloeden. Wie bezeten is door de duivel of een kwade geest, gaat naar een sjamaan, medicijnman of geestenbezweerder. Verschillende volkeren geloven niet alleen in animisme, maar doen ook aan voorouderverering, een gewoonte om de zielen van overleden familieleden te aanbidden. Taal Het nationale motto van Indonesië 'Eenheid in verscheidenheid' komt het sterkst tot uiting in de taal. Hoewel verspreid over de archipel meer dan 350 talen en dialecten worden gesproken, kan men met de ene nationale taal, het Bahasa Indonesia, bijna overal terecht. In de grote steden en de toeristische gebieden wordt Engels goed gesproken en begrepen. De oudere generatie Indonesiërs beheerst vaak nog de Nederlandse taal.

19 Festivals Feesten en festivals: Indonesië kent o.a. de volgende feestdagen: 1 januari (Nieuwjaarsdag); 21 april (Kartini-dag, een soort moederdag); 17 augustus (Onafhankelijkheidsdag); 1 oktober (Hari Pancasila. Deze dag herinnert aan de vijf basisprincipes van de Pancasila: het geloof in één god; eenheid van Indonesië; beschaafde medemenselijkheid; democratie; sociale gelijkheid voor alle Indonesiërs); 25 december (Kerstmis). Daarnaast zijn er enkele feesten die veranderlijke data hebben, zoals Chinees Nieuwjaar (veranderlijke datum); Balinees Saka (Balinees Nieuwjaar); Waisak Day (herdenkt de geboorte en dood van de Boeddha en wordt gevierd in de omgeving van Yogyakarta en de Borobodur). Islamitische feesten: Omdat de islamitische kalender gebaseerd is op de waarneming van de maan, vallen die feesten ieder jaar op een andere dag. Het offerfeest duurt 3 dagen. In 2017 is het offerfeest van 1 t/m 3 september. De ramadan (de vastenmaand) kan hinderlijk voor toeristen zijn. In Indonesië zijn veel restaurants dicht; eten, drinken en roken in het openbaar wordt niet op prijs gesteld. Voor toeristen wordt overal wel gekookt en gezorgd. Het spreekt vanzelf dat men de mensen niet de ogen moet uitsteken door vlak voor hun neus te eten. In 2017 is de ramadan van 26 mei tot en met 25 juni. Daarna van 16 mei t/m 14 juni 2018; 5 mei t/m 4 juni Na afloop van de ramadan volgt het Suikerfeest. Eten en drinken Eten: Het is eigenlijk verbazend dat we kunnen spreken van dé Indonesische keuken in een land van meer dan eilanden. Toch is dat mogelijk. De basis van elke maaltijd is gekookte witte rijst (nasi putih). Een ander bindmiddel tussen de eilanden is het gebruik van kokos, chilipepers en inheemse kruiden en grassen. In geen enkel ander land ter wereld worden zoveel verschillende specerijen verbouwd als in Indonesië. Rijst is dan wel de basis van elke maaltijd, maar de bijgerechten variëren zowel in ingrediënten als mate van gekruidheid per eiland of regio. De Javaanse keuken kan worden ingedeeld in vier regio's: de Soendanese (West-Javaanse), de Midden-Javaanse, de Oost-Javaanse en de Madurese keuken. De delicatessen van Midden-Java zijn gebakken kip (ayam) en gudeg. Javaanse kippen zijn scharrelkippen, die gewoon overal in de dorpen rondlopen. Ze hebben daarom veel smaak in vergelijking met dieren uit de bio-industrie. De Javanen koken hun kip eerst een paar uur in een brouwsel van kruiden, specerijen en kokosmelk en frituren of bakken deze vervolgens ruim een minuut bij zeer hoge temperatuur, waardoor deze een knapperige korst krijgt. Gudeg is de specialiteit van Yogyakarta en bestaat uit jonge broodvruchten gekookt in kokosmelk en kruiden, en wordt geserveerd met buffelvlees gekookt in sambalsaus, stukken kip en ei. De religie van een streek heeft ook invloed op de ingrediënten. Balinezen eten varkensvlees (babi), terwijl rundvlees, populair in de gehele archipel, voor hen taboe is. Verwacht niet dat je in Indonesië een gerecht krijgt dat lijkt op wat men in Indonesische restaurants in Nederland serveert. De 'rijsttafel' is een uitvinding van de Nederlanders. Je zult die alleen in de grote hotels vinden en in restaurants waar veel toeristen komen. De meest authentieke gerechten vind je bij de warung, geïmproviseerde eetstalletjes aan de kant van de weg. De koks stomen, frituren en bakken hun gerechten in de wadjans. De prijs is hier erg laag, maar de kwaliteit kan nogal verschillen. Je kunt het best gaan zitten waar het het drukst is. Vegetariërs hebben het in Indonesië gemakkelijk. Enkele bekende gerechten zijn gado-gado en tjap tjoj (cap cai). Uiteraard wordt in dit eilandenrijk veel vis (ikan) gegeten. Drinkwater: Het water uit de kraan is niet geschikt voor consumptie. Koop flessen gezuiverd drinkwater, dat kan overal wel in het land. Let er wel op dat de flessen hun oorspronkelijke sluiting hebben. IJsklontjes in je cola zijn ook taboe, die worden immers gemaakt van leidingwater. Drinken: Ondanks het verbod van de islam op alcoholhoudende dranken, doen de Indonesiërs hier niet moeilijk over. Het in Indonesië geproduceerde bier, Bintang en Anker, is overal te koop, maar sterke drank is moeilijker te krijgen. Frisdranken en mineraalwater (air minum) zijn overal te koop. Koffie (kopi) is gemaakt van de uitstekende Indonesische koffiebonen en ook thee (teh) is alom verkrijgbaar. Je kunt ook kiezen uit vele tropische vruchtendrankjes.