Uitgebreide routebeschrijving

Transcriptie

1 Groepsreis Indonesië: Bali & Lombok Parels van de archipel Reiscode: Groepsgrootte: Aantal dagen: SOO Uitgebreide routebeschrijving Route Welkom De Gordel van Smaragd is voor velen het mooiste eilandenrijk ter wereld. We bezoeken op deze Indonesië groepsreis het Eiland van Goden en Demonen, Bali en zijn pittoreske buureiland Lombok. Je geniet van de gastvrije bevolking, het heerlijke eten, de fraaie stranden, torenhoge rijstterrassen, werkende vulkanen, traditionele muziek en dans en tal van culturele bezienswaardigheden. Het reistempo is laag, zodat je optimaal de gelegenheid hebt deze parels van de Indonesische archipel goed te leren kennen. Dag tot dag schema Hieronder vind je een overzicht met de dag-tot-dag beschrijving. Vervoer Route Overnachting 1 Vliegtuig Vertrek Amsterdam Vliegtuig 2 Bus,Vliegtuig Aankomst Sanur Sanur(Bali) 3 Sanur / Excursie Tempels en Barong-dans Sanur 4 Bus Sanur Bratanmeer Bedugul Lovina Lovina 5 Lovina Lovina

2 6 Bus 7 8 Boot,Bus Lovina ± Kintamani ± Gunung Kawi ± Tirta Ubud Empul ± Ubud Ubud / Excursie per fiets Ubud Ubud ± Padangbai ± Kuta Kuta Kuta ± Tanjung Luar ± Tetebatu ± Sengiggi Sengiggi 9 Sengiggi ± Gili Eilanden Gili Eilanden 11 Gili Eilanden / Snorkelexcursie Gili Eilanden 12 Gili Eilanden Gili Eilanden Gili Eilanden ± Tuban Tuban Tuban Tuban Boot,Bus Boot,Bus Bus,Vliegtuig Tuban ± Denpasar ± Amsterdam Vliegtuig 16 Vliegtuig Aankomst Amsterdam Amsterdam Dag tot dag beschrijving Dag 1: Vertrek Amsterdam Je vliegt vanuit Amsterdam naar het mooie eiland Bali. Dag 2: Aankomst Sanur Op het vliegveld van Denpasar word je afgehaald door je reisbegeleider (st)er. Je rijdt naar je hotel in het gezellige badplaatsje Sanur. Hier kun je bijkomen van je vlucht en plezier beleven aan zon, zee en strand. Geniet van een zwoele tropennacht en smul van een portie saté. Dag 3: Sanur / Excursie Tempels en Barong-dans Vrije dag. Je kunt slenteren op het strand door de kabbelende golfjes, even zwemmen in de verkwikkende zee en genieten van een ontspannende Balinese massage. Het centrum van Sanur telt vele winkels en restaurantjes. In de directe omgeving zijn diverse watersporten te beoefenen zoals surfen, waterskiën, duiken, zeilen en vissen. Je kunt er voor kiezen deel te nemen aan een optionele tempeltour over het eiland. Je dag begint in dat geval met een Barong-dansvoorstelling. Daarna bezoek je de Pura Taman Ayun-tempel in Mengwi en vervolgens de bekende in zee liggende tempel Tanah Lot, waar je ook in de buurt luncht. In de loop van de middag ben je weer terug in je hotel. Dag 4: Sanur ± Bratanmeer ± Bedugul ± Lovina Vandaag volgt een prachtige tocht door het hart van Bali. De tocht voert je naar het op 1240 meter gelegen Bratan-meer. Je kunt de prachtige Ulan Danu-tempel op de oever van het bergmeer en de Git Git-watervallen of de botanische tuinen bij Bedugul bezoeken, waar je heerlijk kunt wandelen. Eventuele entreegelden zijn niet inbegrepen. Je reist verder naar de minder bezochte noordkust van Bali. De komende twee nachten overnacht je in een hotel aan het strand. Het strand van Lovina bestaat uit zwart vulkanisch zand.

3 Dag 5: Lovina Vrije dag. Je kunt heerlijk uitrusten aan het strand, maar ook in de vroege morgen een boottocht maken op zoek naar dolfijnen. Voor de kust ligt een koraalrif, dat je met bootjes kunt bereiken en met je eigen of gehuurde snorkeluitrusting kunt bekijken. Dit kun je desgewenst combineren met de dolfijnentocht. Een echt mooi snorkel- en duikgebied is het schitterende onderwaternatuurreservaat bij het eiland Menjangan, ten noordwesten van Lovina. Je kunt ook met een fiets of een brommertje zelf op pad. Bezoek bijvoorbeeld de vroegere hoofdstad van Bali, Singaraja of de warmwaterbaden bij Banjar en het nabij gelegen boeddhistisch klooster. Lovina heeft een ruime keus aan restaurants waar je onder andere heerlijke verse vis kunt eten. Misschien kan je reisbegeleider een barbecue aan het strand organiseren. Dag 6: Lovina ± Kintamani ± Gunung Kawi ± Tirta Empul ± Ubud Via het plaatsje Kintamani, dat bekend is vanwege zijn prachtige uitzichten op de vulkaan Batur (1717 meter) en het gelijknamige meer rijd je door naar Gunung Kawi. Hier vind je de indrukwekkende Koningsgraven daterend uit de 11de eeuw. Een lange trap brengt je naar de kloof waar de uitgehouwen rotsen en een tempelcomplex kunnen worden bewonderd. Vervolgens bezoek je Tirta Empul, de bronnen waar de Balinezen een zuiverend bad nemen en water voor ceremonies wordt gehaald. Aan het eind van de middag kom je in Ubud aan. Eventuele entreegelden zijn niet inbegrepen. Dag 7: Ubud / Excursie per fiets Vrije dag. Je kunt naar eigen wens deze dag indelen. Je reisbegeleider zal behulpzaam zijn met het organiseren van wandelingen en excursies. Een aanrader is een fietstocht in de omgeving van Ubud. Hoe groen kun je gaan? TIP Tijdens de optionele fietsexcursie volg je de lokale gids over dorpswegen langs de valleien met rijstvelden en de beboste hellingen rondom Ubud. De gids zal onderweg regelmatig stoppen zodat je het planten en/of oogsten van rijst en tempeltjes onderweg kunt bekijken. Buiten de vakantieperiode kun je ook een schooltje bezoeken. Er gaat een volgauto mee, waar je gebruik van kunt maken als het te zwaar wordt. Ubud is gelegen tegen de berghelling. Er is daarom geen vlakke weg en er zitten een paar pittige klimmetjes in. De auto brengt je aan het eind van de fietsrit weer terug naar het hotel, waar je tegen de middag weer aankomt. Je kunt in Ubud het µmonkey Forrest bezoeken. Je vindt hier naast de langstaart makaken ook een belangrijke tempel. De brutale apen zijn beruchte rovers dus laat etenswaren, brillen, oorbellen en dergelijke liever thuis!

4 Dag 8: Ubud ± Padangbai ± Kuta Vandaag vervolg je je Indonesië rondreis van Bali naar Lombok. Je rijdt eerst van Ubud naar Padangbai. Vanaf Pandangbai vertrekt de veerboot naar Lombok, een oversteek van ongeveer 4 à 5 uur. Je arriveert later op de dag in het rustige strandplaatsje Kuta (niet te verwarren met het drukke Kuta op Bali!). De zuidkust van Lombok heeft prachtige baaien met witte zandstranden. TIP: De liefhebber kan van april t/m november op dag 8 t/m 10 deelnemen aan een facultatieve en pittige (lees: zeer zware) 3-daagse excursie (met 2daagse beklimming) van de Rinjani. Het is een zware tocht die niet onderschat mag worden. Je loopt per dag ongeveer 7 tot 8 uur. Je begint in het regenwoud tot je boven de boomgrens komt. Je overnacht in tentjes op de kraterrand. Hier vandaan heb je een schitterend uitzicht op de krater met het meer, vooral als de zon 's ochtends opkomt. Het verblijf/excursiemogelijkheden in Kuta en Sengiggi vervallen als je kiest voor deze beklimming! Je voegt je weer bij de groep op de Gili Eilanden. Dag 9: Kuta ± Tanjung Luar ± Tetebatu ± Sengiggi In de vroege ochtend rijden we naar het aan de oostkust gelegen plaatsje Tanjung Luar waar de grootste vismarkt van Lombok is. Grote roggen en haaien worden hier binnen gebracht. We bekijken ook de zoutwinning. Ook passeer je Tetebatu, schitterend gelegen aan de voet van de Rinjani vulkaan (3726 meter). Je kan onder leiding van een lokale gids een wandeling maken van circa 2 uur door de rijst- en tabaksvelden rondom Tetebatu, over de onderste flanken van de vulkaan. Regelmatig word je enthousiast begroet door vrolijke kinderen, terwijl je balancerend over sawadijkjes je pad vindt. Verder naar de kustplaats Sengiggi. Je kunt hier lekker luieren aan het mooie witte strand. Sengiggi kent een aantal verlaten fraaie parelwitte strandjes met kristalhelder water. Het is er heerlijk zwemmen en snorkelen tussen prachtige koraalriffen. Dag 10: Sengiggi ± Gili Eilanden Per bus rijd je naar het inschepingpunt voor de drie Gili Eilanden en vaart dan in één van de lokale bootjes naar de bounty eilandjes voor de kust van Lombok. De drie Gili's zijn Gili Air, Gili Meno en Gili Trawangan. Hier vind je koraalriffen, witte zandstranden en wuivende palmbomen. Je kunt er prima zwemmen, snorkelen of een duikexcursie maken, waarbij je soms zeeschildpadden kunt zien. Het strand loopt helemaal rond het eiland, dus je kunt hier een echte 'rond' wandeling maken. Ook zijn er leuke barretjes en gezellige restaurantjes; kortom een heerlijk stekje! Dag 11: Gili Eilanden / Snorkelexcursie Vrije dag. Je kunt deelnemen aan de optionele snorkelexcursie. We gaan tijdens deze excursie met een vlerkprauw naar een gebied waar de kans groot is om, al snorkelend, zeeschildpadden te zien zwemmen. Na dit avontuur brengt de prauw je naar een plek waar het mooi snorkelen is, boven een koraaltuin met vele soorten kleurrijke vissen. Dag 12: Gili Eilanden Nog een dagje vrij om het ultieme 'bounty' gevoel te ervaren.

5 Dag 13: Gili Eilanden ± Tuban Met een snelle boot vaar je terug naar Bali. Je komt aan in het havenplaatsje Padangbai. Met busjes word je naar je hotel in het zuiden van Bali gebracht. De strandplaatsjes Kuta, Legian, Seminyak en Tuban zijn inmiddels aan elkaar vastgegroeid, het is niet duidelijk waar precies de grenzen liggen. Dag 14: Tuban Vrije dag. Je kunt van het strand genieten of souvenirs kopen in een van de vele winkeltjes. Je zult geen problemen hebben om je laatste rupiah's uit te geven aan houtsnijwerk, manden, sieraden, µantiek kleding, batik of schilderijen. Op het strand kun je surfen of µboogie boarden Het zuiden van Bali heeft een bruisend nachtleven. Dag 15: Tuban ± Denpasar ± Amsterdam Nog enkele laatste uren op het mooie Bali voordat je een transfer hebt naar het internationale vliegveld in Denpasar. Hier stap je op het vliegtuig nar Amsterdam. Hier kom je, vol mooie herinneringen, de volgende dag aan. Dag 16: Aankomst Amsterdam Aankomst, het einde van je Indonesië rondreis. NB: Voor groepen van 2 t/m 7 deelnemers is er een aanpassing in de reis betreffende de reisbegeleiding. Tijdens de reis is er een aparte Engelssprekende lokale gids voor Bali en een aparte voor voor Lombok. Hij/zij zal niet overal in hetzelfde hotel slapen als de groep. Vanaf 8 reizigers is de reis zoals beschreven, dus met één eigen reisbegeleider voor de hele reis. Aanvullende informatie reis Wat is inclusief? internationale vluchten; alle transport met airconditioned (mini)bus; boottransfers; hotelovernachtingen met ontbijt; bezoek onderweg aan Bratanmeer / Bedugul / Kintamani / Gunung Kawi / Tirta Empul; wandeling bij Tetebatu; Nederlands- of Engelstalige reisbegeleiding; luchthavenbelastingen; brandstofheffing; compensatie CO2 uitstoot Wat is exclusief? facultatieve beklimming Rinjani (dag 8-10 / bij boeking opgeven); overige maaltijden; optionele excursies; alle entreegelden; visum; fooien; boekingskosten; bijdrage Calamiteitenfonds; reis- en annuleringsverzekering

6 Landarrangement Het is ook mogelijk om van deze rondreis alleen het landarrangement te boeken. Je regelt dan zelf de internationale vluchten en de transfer bij aankomst en vertrek. Met de andere deelnemers maak je vervolgens de reis volgens programma. Zo heb je een optimale vrijheid om zelf je reis samen te stellen en de vlucht te kiezen die bij je reisplannen past. Op het boekingsformulier kun je ook aangeven of we, tegen betaling, nog een extra overnachting bij aankomst moeten regelen. Ook de transfer bij aankomst kan Shoestring op individuele basis voor je regelen. Voor al onze reizen hebben we een minimum aantal deelnemers nodig. Houd hier rekening mee voordat je zelf tickets gaat reserveren. Het is in alle gevallen je eigen verantwoordelijkheid om op tijd bij het beginpunt van de reis aanwezig te zijn. Daarnaast zijn wij niet verantwoordelijk voor sporadische wijzigingen in de vertrekdata van onze groepsreizen. Voor sommige periodes kan de prijs van het landarrangement afwijken van de rest van het jaar, denk hierbij aan festivalreizen. Wanneer de prijs van het landarrangement aangepast is, wordt dit vermeld onder het 'laatste nieuws'. De kosten van het landarrangement in 2016 voor deze reis bedragen 699 Extra kosten Zakgeld: Het door ons geadviseerde zakgeld is een minimum bedrag voor je maaltijden, drankjes, optionele excursies, entreegelden, ter plaatse te betalen luchthavenbelastingen en fooien. Het bedrag dat je uiteindelijk uitgeeft hangt natuurlijk sterk af van je eigen uitgavenpatroon, souvenirs zijn mede daarom niet inbegrepen. Reisdocumenten

7 Reisdocumenten Als je over de Nederlandse of Belgische nationaliteit beschikt, hoef je voor deze reis voor vertrek geen visum te regelen. Wel dien je te beschikken over een geldig reisdocument. Houders van een Nederlands of Belgisch paspoort die voor toeristische redenen Indonesië bezoeken kunnen een gratis visum verkrijgen bij een kleine selectie van lucht- en zee havens. Dit gratis visum is geldig voor maximaal 30 dagen en kan niet worden verlengd of omgewisseld voor een ander type visum. Aankomst dag en vertrek dag worden meegeteld. Het gratis visum kan alleen worden verkregen als aankomst en vertrek op (een combinatie van) onderstaande luchthavens is Het gratis visum is verkrijgbaar op de onderstaande luchthavens: Medan op Sumatra (Kualanamu Airport) Jakarta op Java (Soekarno-Hatta Airport) Denpasar op Bali (Ngurah Rai Airport) Arriveer of vertrek je via een andere luchthaven of haven in Indonesië, dan heb je het visum nodig dat je ter plaatse kunt regelen bij aankomst op de luchthaven. Dit visum kost $35,- en is maximaal 30 dagen geldig. Indien je dus bijvoorbeeld, aankomt op de luchthaven van Jakarta en vertrekt vanaf de luchthaven van Lombok, dan zal je bij aankomst in Indonesië een visum moeten kopen. Indien je, bijvoorbeeld, aankomt op de luchthaven van Medan en vertrekt vanaf de luchthaven van Bali, dan is het niet meer nodig een visum bij aankomst te kopen. Indien je dus aankomt op de luchthaven van Medan, Jakarta of Bali maar van een andere luchthaven dan Medan, Jakarta of Bali vertrekt, zal je het visum bij aankomst in Indonesië moeten aanschaffen. Indien je langer dan 30 dagen in Indonesië wenst te verblijven, dan moet je je visum voor vertrek regelen bij de Indonesische ambassade in Den Haag of Brussel. Op de website van onze partner Visumloket vind je alle informatie over de benodigde reisdocumenten (zoals paspoort). Kijk op de website van Visumloket wat je naar ons moet opsturen: Nederlandse reizigers bezoeken shoestring.visumloket.nl Belgische deelnemers bezoeken shoestring.visumloket.be Beschik je niet over een Nederlandse of Belgische nationaliteit? Neem dan zelf contact op met de betreffende ambassade(s) om je eventuele visum te regelen. Meereizen kind met ouder met andere achternaam Wanneer een kind meereist met een ouder met een andere achternaam dan kan gecontroleerd worden of er daadwerkelijk een ouder-kindrelatie is. Doel van deze extra controle is om kindontvoeringen tegen te gaan. Sommige landen eisen een verklaring waaruit blijkt dat de meereizende volwassene ook daadwerkelijk de ouder is of het gezag heeft. Informeer hiernaar bij de ambassade of het consulaat van het land van bestemming. Op de site van de Koninklijke Marechaussee kun je een toestemmingsformulier downloaden. Reist een kind mee met iemand anders dan de ouders, bijvoorbeeld een familielid, dan eisen sommige landen een verklaring waarin de ouders toestemming geven voor deze reis. U kunt bij de ambassade of het consulaat van het land van bestemming informeren naar de toelatingseisen die voor dit land gelden.

8 Accommodatie en transport Vervoer Gedurende deze reis hebben we de beschikking over een eigen airconditioned bus. De transfers van/naar de luchthavens zijn bij de reissom inbegrepen. Het traject van Bali naar Lombok leg je af per lokale ferry. Per snelle boot reis je terug van de Gili Eilanden naar Bali. Reisafstanden Denpasar luchthaven naar Sanur: 20 km / 1 uur Sanur naar Lovina: 87 km / 5 uur (inclusief bezoek Gitgit en Ulun Danu) Lovina naar Ubud: 98 km / 7 uur (inclusief bezoek Kintamani, Gunung Kawi en Tirta Empul) Ubud naar Kuta: 120 km / 9 uur (inclusief 4 à 5 uur vaartijd) Kuta naar Sengiggi: 110 km / 8 uur (inclusief bezoek Tetebatu) Sengiggi naar Gili Eilanden: 20 km / 1½ uur (per bus en boot) Gili Eilanden naar Tuban: 120 km / 4½ uur uur (inclusief 2½ uur vaartijd) Tuban naar Denpasar luchthaven: 15 km / ½ uur NB: De genoemde kale reisduur per dag is sterk afhankelijk van de verkeersdrukte, wegconditie en het weer. De tijd is dan ook uiteraard bij benadering. Accommodatie Tijdens de rondreis overnacht je in middenklasse hotels in tweepersoonskamers met eigen badkamer. De meeste hotels hebben een eigen restaurant, soms met een heerlijke tuin of patio. Je verblijft op basis van logies met ontbijt. Bijna alle geplande hotels hebben een zwembad; fijn om de Indonesische warmte van je af te spoelen! Dat geldt voor de accommodaties in Sanur, Lovina, Ubud, Kuta, Sengiggi en Tuban. In uitzonderlijke gevallen kan het voorkomen dat er andere hotels zonder zwembad gebruikt moeten worden. Als dit zich voordoet zullen we proberen een passend alternatief te vinden. Uiteraard zijn er verschillende plekken waar je lekker in zee kunt zwemmen! Wifi is voor veel reizigers prettig om (via social media ) contact met het thuisfront te houden. De meeste hotels beschikken over wifi, soms tegen betaling, soms alleen in de lobby van het hotel. Houd er rekening mee dat de kwaliteit en snelheid van de internetverbinding niet overal optimaal zijn. Op de Gili Eilanden is geen wifi beschikbaar. Reizigers die, zoals velen alleen boeken, delen een twee- of soms een driepersoonskamer. Een driepersoonskamer bestaat vaak uit twee tweepersoonsbedden, wat betekent dat de bedden gedeeld worden. Soms gaat het om een tweepersoonskamer waar een derde matras of bed bijgeplaatst wordt. We houden er uiteraard rekening mee dat je bij iemand op de kamer komt van hetzelfde geslacht. Mocht je een kamer voor je alleen willen dan kan dat in principe, mits je het aangeeft bij je boeking. Hiervoor is dan een eenpersoonskamertoeslag verschuldigd. Voor veel reizen kun je voor vertrek al een excursiepakket aanschaffen. Zo ben je ervan verzekerd dat je deel kunt nemen aan de belangrijkste excursies. Mocht het minimum aantal deelnemers van een excursiepakket niet gehaald worden, dan ontvang je de kosten voor vertrek weer terug en kun je ter plaatse gewoon de excursies boeken. Indien er voor deze reis een excursiepakket bestaat, kun je hieronder zien welke excursies er in het pakket zijn inbegrepen. Als er geen excursiepakket voor je reis bestaat dan worden hieronder alleen de losse excursies getoond die je ter plaatse optioneel kunt boeken. Excursiepakket ( 51 )

9 Excursie Gili Air - Snorkeltrip Details Je gaat met een vlerkprauw naar een gebied waar de kans groot is om, al snorkelend, zeeschildpadden te zien zwemmen. Na dit avontuur brengt de prauw je naar een plek waar het mooi snorkelen is, boven een koraaltuin met vele soorten kleurrijke vissen. Na het snorkelen word je weer terug gebracht naar het hotel met de prauw. Excursietijd (onder voorbehoud; in overleg met de reisbegeleiding): uur: Vertrek van hotel naar de prauw 10:30 uur: Mogelijkheid tot snorkelen 14:00 uur: Terug in het hotel Sanur Tempels en Barongdansvoorstelling Inbegrepen: boottocht, snorkelmateriaal Niet inbegrepen: fooi De dag begint met een Barong dansvoorstelling in Denpasar. Daarna bezoek je de Pura Taman Ayun tempel in Mengwi en vervolgens de bekende tempel Tanah Lot gelegen in de zee, waar we ook in de buurt zullen lunchen. In de loop van de middag ben je weer terug in je hotel. Excursietijd (onder voorbehoud; in overleg met de reisbegeleiding): 08:30 uur: Vertrek van hotel 10:00 uur: Barong dansvoorstelling in Denpasar 11:30 uur: Bezoek Pura Taman Ayun tempel 14:00 uur: Bezoek Tanah Lot tempel 14:00 uur: Lunch 16:30 uur: Terug in het hotel Inbegrepen: barong dansvoorstelling, Engelssprekende gids, entrees, lunch, vervoer Niet inbegrepen: drankjes, fooi Losse excursies Excursie Details Prijs Gili Air - Snorkeltrip Ter plaatse boekbaar Je gaat met een vlerkprauw naar een gebied waar de kans groot is om, al snorkelend, zeeschildpadden te zien zwemmen. Na dit avontuur brengt de prauw je naar een plek waar het mooi snorkelen is, boven een koraaltuin met vele soorten kleurrijke vissen. Na het snorkelen word je weer terug gebracht naar het hotel met de prauw. Excursietijd (onder voorbehoud; in overleg met de reisbegeleiding): uur: Vertrek van hotel naar de prauw 10:30 uur: Mogelijkheid tot snorkelen 14:00 uur: Terug in het hotel 18 Lombok - Trekking Gunung Rinjani, superior versie Boeken voor vertrek Inbegrepen: boottocht, snorkelmateriaal Niet inbegrepen: fooi Je kunt van april t/m half november deelnemen aan een pittige (lees: zeer zware) facultatieve beklimming van de Gunung Rinjani. Je dient dit wel al bij je boeking door te geven. Van half november tot eind maart wordt er door lokale autoriteiten geadviseerd de berg Rinjani niet te 249

10 beklimmen vanwege het regenseizoen. Ook de Headquarters van het Rinjani park is gedurende deze maanden gesloten. Het minimum aantal deelnemers voor de trekking is 2 personen. We boeken de superior versie van de trektocht voor onze reizigers. Dat wil zeggen dat er 2 dragers en een Engelsprekende gids mee gaan, en dat je de beschikking hebt over een grotere tent en een grotere slaapzak (in vergelijk met de standard versie). De dragers zorgen voor het vervoer van het materiaal (tent, slaapzak, klapstoeltjes, kookmateriaal, toilettent etc.) en het benodigde eten. Je draagt zelf je eigen bagage. Zorg dus dat je een comfortabel rugzakje meebrengt voor je eigen spullen. Neem alleen datgene mee dat je nodig hebt tijdens de trektocht, je overige bagage kan gestald worden bij onze lokale partner. Mocht je een extra drager willen inhuren voor het sjouwen van je bagage, dan kan dit geregeld worden. Geef dit door bij boeking van je reis. Je betaalt voor deze extra drager ter plaatse IDR per dag (bedrag is onderhevig aan veranderingen). Programma van de Gunung Rinjani Trekking Op dag 8 verlaat je bij aankomst in Lombok de groep. De groep reist naar Tetebatu en de deelnemers aan de beklimming van de Rinjani worden naar Senaru gebracht. Dit is het uitgangspunt voor de trekking. Je verblijft deze nacht in een eenvoudig hotelletje met alleen koud water. In de middag zul je een medewerker van het Rinjani Trekking Centre ontmoeten, die je verder inlicht over de trekking. Je vertrekt op dag 9 's ochtends om circa 8.00 uur. Bij het Rinjani Trekking Centre ontmoet je je Engelstalige gids en dragers, en je krijgt een korte briefing. Daarna begint de wandeling naar de kraterrand (2634 m). Onderweg wordt er regelmatig gestopt bij shelters en natuurlijk voor een lunch. Het is een pittige klim! Een goede conditie is dan ook een vereiste evenals goede ingelopen wandelschoenen, bij voorkeur met een sluiting tot over de enkel. De totale wandeltijd is ongeveer 6-8 uur naar de kraterrand. Tegen het einde van de middag arriveer je op de kraterrand om te genieten van het prachtige uitzicht (indien niet bewolkt uiteraard) en de zonsondergang. Je lokale gids en dragers maken een vuurtje, zetten de tenten op en beginnen met het koken van je avondmaal. De volgende ochtend (dag 10) sta je om circa 5.30 uur op, zodat je de zonsopkomst kunt meemaken. Terwijl jij daarvan geniet wordt je ontbijt klaargemaakt. Nadat de tenten zijn afgebroken begint de afdaling terug naar Senaru. Denk niet dat dit veel makkelijker en sneller gaat. Afdalen doet een behoorlijk beroep op je bovenbenen en knieën. Ook nu zul je regelmatig rusten en van een lunch genieten. Aan het eind van de middag ben je weer terug in Senaru en word je naar je hotel op Gili Air gebracht, waar je de rest van de groep kunt vertellen over je prachtige ervaringen. Mee te nemen op de trektocht Rugzakje voorzien van zonnebrand, hoedje/petje tegen de zon, zaklamp, reserve batterijen, fleece of trui of thermo

11 ondergoed. Extra T-shirt en sokken, handdoek, slippers, regenjas/poncho, eventueel lakenzak voor in de slaapzak, camera. Denk ook aan een hoes voor je rugzakje als het gaat regenen, zodat niet alles nat wordt tijdens de wandeling. Eventueel een extra vuilniszak voor binnen in je rugzakje. Drinkwater wordt door de dragers meegenomen. Neem wel een eigen fles mineraal water mee, dat je onderweg kunt laten bijvullen zodat je altijd water bij de hand hebt. Inbegrepen: transfer van Lembar naar Senaru; transfer van Senaru naar Gili Air; 2-daagse trekking; Engelssprekende gids; services van dragers; overnachting in eenvoudig hotel in Senaru (dag 8) met ontbijt; overnachting in 2-persoonstent voorzien van slaapzak en slaapmatje; maaltijden tijdens de trekking (dag 9 lunch/diner; dag 10 ontbijt/lunch) en 2 maal koffie en thee per dag tijdens trekking, entreegeld voor Rinjani Park. Niet inbegrepen: fooi, overige drankjes Sanur Tempels en Barongdansvoorstelling Ter plaatse boekbaar NB: Wanneer je de optionele trekking boekt, maak je geen gebruik van het standaardprogramma. Uiteraard zijn deze kosten al met de prijs van de optionele trekking verrekend. Het lopen van de trekking betekent ook dat je minder vrije tijd in Lombok te besteden hebt. De dag begint met een Barong dansvoorstelling in Denpasar. Daarna bezoek je de Pura Taman Ayun tempel in Mengwi en vervolgens de bekende tempel Tanah Lot gelegen in de zee, waar we ook in de buurt zullen lunchen. In de loop van de middag ben je weer terug in je hotel. 37 Excursietijd (onder voorbehoud; in overleg met de reisbegeleiding): 08:30 uur: Vertrek van hotel 10:00 uur: Barong dansvoorstelling in Denpasar 11:30 uur: Bezoek Pura Taman Ayun tempel 14:00 uur: Bezoek Tanah Lot tempel 14:00 uur: Lunch 16:30 uur: Terug in het hotel Inbegrepen: barong dansvoorstelling, Engelssprekende gids, entrees, lunch, vervoer Niet inbegrepen: drankjes, fooi

12 Ubud Diner bij Balinese familie thuis Ter plaatse boekbaar Voor het diner krijg je een rondleiding door het huis met erf. Je ziet dat er meer dan één gezin leeft, elk met zijn eigen slaapvertrekken. Verschillende gebouwen op het erf zijn gebouwd volgens religieuze richtlijnen. Zo wordt de richting bepaald door de locatie van Gunung Agung, de voor hindoeïstische Balinezen Heilige Berg. Op het erf is een schrijn waar geofferd wordt aan de goden. Je gastheer kan je hier meer over vertellen. Het Balinese diner kan gecombineerd worden met een bezoek aan een klein heiligdom uitgehouwen in de rotsen, dat teruggaat tot de 11de eeuw. Je leert tijdens deze excursie veel over de Balinese cultuur. 18 Ubud - Fietstocht Ter plaatse boekbaar Het diner nuttig je in Balinese stijl, zittend op de vloer. Je kunt ervoor kiezen om te eten met je handen, net als de Balinezen. Je maaltijd wordt vers bereid in de keuken en bestaat meestal uit soep, groenten, sojabonen en kip. Selamat makan! De genoemde prijs geldt bij deelname van 4 reizigers. Inbegrepen: diner, bezoek aan tempel Candi Tebing, transfer Niet inbegrepen: drankjes In de morgen stap je op je fiets. Vanaf het hotel rijd je langs de om Ubud heen liggende rijstvelden. Met een beetje geluk kun je zien hoe de rijst geplant of geoogst wordt. Je fietst langs kleine dorpstempeltjes en krijgt een leuk beeld van het dagelijks leven op het platteland. Je rijdt via de mooie sawa's in de omgeving van Ubud terug naar het hotel, waar je tegen de middag weer aankomt. Houd er wel rekening mee dat de omgeving van Ubud niet vlak is en dat er je soms stevig moet trappen. Excursietijd (onder voorbehoud; in overleg met de reisbegeleiding): 09:00 uur: Vertrek van hotel 12:00 uur: Terug in het hotel Inbegrepen: transfer per auto/bus naar het startpunt, fiets, flesje water, Engelssprekende gids (1 gids per 5 fietsers) Niet inbegrepen: fooi, drankjes 17 Festivalinformatie Nieuwsberichten LANDINFO INDONESIE ACHTERGROND INFORMATIE Cultuur De cultuurverschillen tussen Europeanen en Indonesiërs zijn zo groot dat je er een heel boek aan zou kunnen wijden. Hieronder zijn een paar punten uitgepikt, die van direct en dagelijks belang zijn bij je omgang met de bewoners.

13 Omgangsvormen: Indonesiërs zijn bijzonder vriendelijk en open. Waar je ook komt, je zult dikwijls door kinderen en zelfs volwassenen worden begroet met 'Hello mister' (ook als je een vrouw bent). Wat belangrijk is: word nooit kwaad, blijf rustig en verlies je gevoel voor humor niet. Het tonen van kwaadheid wordt door Indonesiërs opgevat als een verwerpelijk teken van zwakte. Een glimlach is je sterkste wapen. Strijk nooit iemand tegen de haren in en bekritiseer ook nooit iemand in het bijzijn van anderen. Indonesiërs zijn bijzonder gevoelig voor gezichtsverlies. Slecht nieuws of ongenoegen moet onder vier ogen worden overgebracht. Afspraken: Wij komen uit een uiterst jachtige cultuur waar tijd geld is en afspraken punctueel dienen te worden nagekomen, omdat anders het schema van de rest van de dag in duigen valt. Indonesiërs hebben daar niet zo'n last van. Niet dat ze persé te laat komen, het kan ook zijn dat ze toch niets te doen hadden en een uur te vroeg komen. Indonesiërs leven meer in het 'hier en nu', maken zich minder druk over de toekomst en hebben veel meer geduld. Een veel gehoorde uitspraak zegt genoeg; jam karet ofwel rubberen tijd! Handen en voeten: Indonesiërs gebruiken geen toiletpapier maar vegen zich af met water uit een fles, waarbij ze hun linkerhand gebruiken. Dit verklaart waarom je nooit iets met de linkerhand aangeeft of aanneemt en waarom je niet met de linkerhand eet. Die is immers onrein. Raak ook nooit iemands hoofd aan (ook niet dat van kinderen). Naar iemand wijzen wordt ook als onbeleefd beschouwd. Als je iemand wenkt, doe dat dan met een neerwaartse zwaai van de hele hand. Leg je voeten niet op tafel en doe je schoenen uit voordat je een woning, moskee en soms zelfs een museum binnengaat. In zittende houding behoor je je voeten weg te stoppen. Sla niet de benen over elkaar terwijl de zool of punt van de voet naar een ander is gericht. Lichamelijk contact: Hoewel Indonesiërs afwijzend staan tegen openbare blijken van genegenheid tussen een man en een vrouw, aarzelen ze niet om een volkomen onbekende tijdens een gesprek aan te raken. Probeer hier niet al te overgevoelig voor te zijn. Kleding: Indonesiërs kleden zich graag formeel voor bepaalde gebeurtenissen. Ze beoordelen een medemens grotendeels op het uiterlijk. Keurige kleding suggereert zorgeloze welvaart. Een ongewassen haardos, transpiratiegeur en (ongewassen) sjofele kleding maken het gezichtsverlies totaal. Een korte broek is in huiselijke kring en aan het strand geen probleem. Maar in het openbaar wordt het dragen van shorts als niet netjes gezien. Moskee- of tempelbezoek: Wanneer je een moskee of tempel bezoekt, let dan op aanwijzingen of je je schoenen uit moet trekken. Toon respect, kleed je netjes en gedraag je rustig. Loop niet voor biddende mensen langs, informeer of je mag fotograferen en als er een ceremonie plaatsvindt, zorg dan dat je die niet verstoort. Bij het bezoek aan een Balinese tempel moet je meestal een tempelsjerp om je middel dragen (vaak ter plaatse verkrijgbaar). Mandiën: Het Indonesische baden (mandiën) gaat wel even anders dan in Nederland en België. Vaak zul je de traditionele mandibak aantreffen. Het is niet de bedoeling dat je ín de grote bak water in de badkamer gaat zitten. Met een klein emmertje schep je water uit de bak en gooit dat over je heen. Nieuwsgierigheid: Indonesiërs zijn gastvrije mensen, het kost geen enkele moeite om met een vreemde aan de praat te raken. Het stellen van allerlei persoonlijke vragen over leeftijd, salaris, religie en andere privéaangelegenheden is in Indonesië de gewoonste zaak van de wereld. Zeker in gebieden waar weinig buitenlanders komen, heb je de kans op een oploopje als je verschijnt. De mensen willen van alles van je weten, en zullen misschien zelfs aan je haar voelen om te kijken of het echt is. Andere Indonesiërs zullen naar je toe komen voor een praatje, gewoon even om hun Engels te oefenen. Vrouw op reis: Indonesië is een vrij gemakkelijk land voor (netjes geklede!) vrouwelijke reizigers. Dat wil niet zeggen dat je nooit zult worden lastig gevallen, maar dat is meestal onschuldige plagerij, waar je het best resoluut

14 maar met humor op kunt reageren. Regelmatig zul je de vraag moeten beantwoorden of je getrouwd bent en hoeveel kinderen je hebt. Je maakt je eigen leven veel gemakkelijker als je zegt dat je getrouwd bent. Zeg in ieder geval nooit dat je bent gescheiden. Onderhandelen: Onderhandelen is een algemeen verschijnsel in Indonesië. Je wordt verwacht te onderhandelen op de markt en in toeristenwinkels, in taxi's zonder meter en fietstaxi's (becak). Wie de hele dag een becak nodig heeft, kan beter een dagprijs afspreken. In lokale bussen die vaste routes rijden hoef je niet te onderhandelen. De prijs voor het eten in restaurants staat meestal vast (harga pas). Vooral voor de aankoop van dure souvenirs zul je de tijd moeten nemen, een indicatie-openingsprijs is een derde van wat de verkoper zegt. Dat geldt overigens niet voor goud, zilver en edelstenen, omdat de marges daarop veel kleiner zijn. Onderhandelen is overigens een sociale bezigheid en niet een zaak van leven of dood! Blijf goedgehumeurd. "Boleh tawar?" ("Mag ik afdingen?") Bedelen: Je zult in grote steden ongetwijfeld worden aangeklampt door bedelaars. Ze vragen om geld, zeep of pennen. Soms om snoep. Enkele bedelaars noemen meteen het bedrag dat van je verlangd wordt. Door hen geld te geven los je hun problemen allerminst op. Eerder worden ze op deze manier afhankelijk van dit soort inkomsten. In de grote steden zijn moeders met kinderen op pad. Soms liggen ze op straat en zien er minder prettig uit. Bedenk: de kinderen zijn vaak 'geleend', waarbij vooral het verblijf met twee of drie baby's in een portiek tot de methoden behoort. Een aantal bedelaars is uiterst bedreven met schmink: verwondingen en littekens wassen ze er 's avonds weer af. Shoestring houdt er de regel op na kinderen nooit geld te geven, hooguit fruit of iets anders te eten. Als kinderen op deze manier veel geld binnenbrengen, sturen hun ouders ze niet meer naar school. Het is geaccepteerd om aan oude of invalide mensen te geven. Maar de werkelijkheid achter elke bedelaar is heel verschillend. Een enkeling bedelt inderdaad voor zijn of haar eten, maar de meeste worden gedwongen om hun plekje in een huis te betalen door deze activiteit. Daarnaast zijn er in de grote steden steeds meer verslaafden aan alcohol en drugs. Het beste kun je geld geven aan een gerenommeerde charitatieve instelling. Dans en drama: Overal in Indonesië kom je in aanraking met dans, de kunst van het verhalen vertellen en theater in vele genres. Dansers, sjamanen, toneelspelers, wajangpoppenspelers, verhalenvertellers, dichters en gamelanmuzikanten vervullen een belangrijke rol bij het vermaken, raad geven en onderwijzen van hun medeburgers in de tradities van hun gemeenschap. Er wordt gedanst om ziekte uit te bannen, boze geesten af te weren, overwinningen te vieren, bij overgangsriten ter gelegenheid van geboorten, begrafenissen, huwelijken en puberteit en bij jaarlijkse evenementen die met de landbouw te maken hebben, zoals zaaien en oogsten. Soms worden de dansen uitgevoerd door een selecte groep, maar vaak doet de hele gemeenschap mee. De begeleiding bestaat uit zang en muziek van bamboe klankbuizen (angklung), fluiten of een orkest. Tijdens sommige dansen raken de dansers in trance. De bekendste van deze trancedansen is de Balinese barong. Deze dans verbeeldt de strijd tussen de tegengestelde krachten van goed en kwaad in het universum, die worden gesymboliseerd door het goede beest barong en de boosaardige heks Rangda. De grootste toeristische dansattractie van Bali is de kecak, die wordt uitgevoerd door soms wel honderd zingende heen en weer zwaaiende mannen. Textielvormen: Kenners van textiel zullen beamen dat van alle landen ter wereld in Indonesië de grootste verscheidenheid aan traditionele textielvormen wordt aangetroffen. Elke van de etnische groepen in het land lijkt ooit een eigen traditie in het vervaardigen van stoffen te hebben gehad. De oostelijke eilanden kennen de ikats, Sumatra de songkets en op Java worden schitterende batiks vervaardigd. Het batik is niet weg te denken uit de hedendaagse Javaanse cultuur. Voor het maken van verfijnde batik is uitzonderlijk veel geduld nodig. Er moet geschetst worden, delen van de lap moeten met was behandeld worden, de doeken moeten verfbaden hebben, gewassen en gedroogd worden. Het verven en met was behandelen wordt net zo vaak herhaald als nodig is om het gewenste aantal kleuren te krijgen. Ambachten: De ambachtelijke traditie is een van de weinige gemeenschappelijke kenmerken van de eilanden. De verscheidenheid is opnieuw even groot als het aantal culturen, van primitief houtsnijwerk tot prachtig geweven stoffen, rotan- en bamboeartikelen, gouden en zilveren sieraden en halskettingen van kaurischelpen. Traditionele schilderijen, krissen, dansmaskers, kamerschermen, wajangpoppen en muziekinstrumenten. Het zal niet moeilijk zijn hier enkele schitterende souvenirs te vinden. Algemeen:

15 Besef voortdurend dat je als gast in een land verblijft waar men nu eenmaal andere omgangsvormen kent. Dat is niet afwijkend, jij gedraagt je afwijkend. Religie Ongeveer 87% van de bevolking is islamitisch, in sommige streken zelfs 95%, maar dat wil niet zeggen dat alle moslims er dezelfde denkbeelden op na houden. Het overige deel van de bevolking belijdt het christendom, hindoeïsme, boeddhisme of animisme. Hoe verder je naar het oosten gaat, hoe meer christenen en 'overigen' je tegenkomt. Bij al deze religies speelt de adat een grote rol; religieuze zienswijzen en gebruiken zijn sterk gekleurd door plaatselijke tradities welke van generatie op generatie worden overgedragen. Iemand die zich houdt aan de wetten van de islam, kan zich daarnaast best bezighouden met andere praktijken, zoals het branden van wierook en het brengen van kleine offers aan plaatselijke geesten. Veel aanhangers van de islam combineren islamitische rituelen met een diepgewortelde mystiek, die teruggrijpt op de pre-islamitische tijd. Slechts een kleine minderheid hangt de orthodoxe leer aan, voornamelijk in Aceh op Noord-Sumatra, Zuid-Kalimantan en Madura. De Indonesische moslims zijn soennieten. Vergeleken met Maleisië en zeker met het Midden-Oosten is de Indonesische islam zeer gematigd. (Hierin lijkt nu wel verandering te komen.) Slechts een kleine minderheid draagt een sluier, en het gebruik van alcohol is wijd verbreid. In Indonesië woont op dit moment de grootste islamitische gemeenschap ter wereld. * Islam: Het Arabische woord 'islam' betekent 'overgave aan God'. Grondslag van de islam is het geloof in de ene en ondeelbare god Allah. Mohammed is zijn profeet. Allah openbaarde in de zevende eeuw aan Mohammed het Woord Gods middels de aartsengel Gabriël. Die openbaringen zijn opgetekend in de heilige schrift van de islam, de Koran. Eeuwenlang vormde de sharia, de heilige wetten van de islam gebaseerd op de Koran, de kern van de rechtspraak, de wetgeving en het onderwijs in de islamitische landen. Er zijn vijf plichten die iedere moslim moet nakomen, de zogenoemde vijf zuilen van de islam. Sjahada: Het uitspreken van de geloofsbelijdenis: 'Er is geen God dan Allah en Mohammed is zijn profeet.' Salaat: Het gebed, verplicht voor iedere moslim vijf keer per dag in de richting van Mekka. Van tevoren moeten gezicht, handen en voeten gewassen worden. Bewoordingen, houding en dergelijke liggen vast. Voor mannen is de salaat op vrijdagmiddag verplicht in de moskee. Vanaf de minaretten, die overal in het landschap omhoog steken, worden de mensen elke dag opgeroepen tot gebed. Zakaat: het geven van aalmoezen aan armen en wezen. Komt tegenwoordig niet meer algemeen voor. Sijaam: Het vasten gedurende één maand tijdens de Ramadan, waarbij men van de dageraad tot zonsondergang niet mag eten, drinken, roken of seksueel verkeer mag hebben. Hadjj: De bedevaart naar Mekka, die iedere moslim eens in zijn leven moet maken, als financiën en gezondheid dit toelaten. * Balinees hindoeïsme: De meeste Balinezen belijden een vorm van hindoeïsme die zij Agama Hindu Dharma noemen. Het is een unieke mengeling van hindoeïstische en boeddhistische elementen op een ondergrond van inheemse prehindoeïstische traditie. De drie grondslagen van het hindoeïsme zijn: de kennis van de heldendichten (de Mahabharata en de Ramayana), de kennis van filosofie en theologie, en de rituele verering (puja) door middel van devotie (bakti) en offers (banten). Er zijn o.a. ceremonies voor verering van de goden, voor de doden, voor de voorouders, bij geboorten, bij het ingaan van de puberteit, exorcistische rituelen, rituele offergaven en uitgebreide zuiveringsrituelen. Alles bij elkaar zal een Balinees tijdens zijn leven aan letterlijk honderden rituelen en feesten deelnemen en er veel tijd en geld in investeren. * Animisme: Volgens animisten is alle materie 'bezield' en huizen er geesten in ieder mens, dier en voorwerp. Vele honderden geesten wonen in bossen, rivieren en heuvels. Het tevreden stellen van geesten is een integraal onderdeel geworden van het leven. Tatoeages en gezegende amuletten moeten geluk brengen of beschermen tegen kwade invloeden. Wie bezeten is door de duivel of een kwade geest, gaat naar een sjamaan, medicijnman of geestenbezweerder. Verschillende volkeren geloven niet alleen in animisme, maar doen ook aan voorouderverering, een gewoonte om de zielen van overleden familieleden te aanbidden.

16 Taal Het nationale motto van Indonesië 'Eenheid in verscheidenheid' komt het sterkst tot uiting in de taal. Hoewel verspreid over de archipel meer dan 350 talen en dialecten worden gesproken, kan men met de ene nationale taal, het Bahasa Indonesia, bijna overal terecht. In de grote steden en de toeristische gebieden wordt Engels goed gesproken en begrepen. De oudere generatie Indonesiërs beheerst vaak nog de Nederlandse taal. Festivals Feesten en festivals: Indonesië kent o.a. de volgende feestdagen: 1 januari (Nieuwjaarsdag); 21 april (Kartini-dag, een soort moederdag); 17 augustus (Onafhankelijkheidsdag); 1 oktober (Hari Pancasila. Deze dag herinnert aan de vijf basisprincipes van de Pancasila: het geloof in één god; eenheid van Indonesië; beschaafde medemenselijkheid; democratie; sociale gelijkheid voor alle Indonesiërs); 25 december (Kerstmis). Daarnaast zijn er enkele feesten die veranderlijke data hebben, zoals Chinees Nieuwjaar (veranderlijke datum); Balinees Saka (Balinees Nieuwjaar); Waisak Day (herdenkt de geboorte en dood van de Boeddha en wordt gevierd in de omgeving van Yogyakarta en de Borobodur). Islamitische feesten: Omdat de islamitische kalender gebaseerd is op de waarneming van de maan, vallen die feesten ieder jaar op een andere dag. Het offerfeest duurt 3 dagen. In 2016 is het offerfeest op 11 september. De ramadan (de vastenmaand) kan hinderlijk voor toeristen zijn. In Indonesië zijn veel restaurants dicht; eten, drinken en roken in het openbaar wordt niet op prijs gesteld. Voor toeristen wordt overal wel gekookt en gezorgd. Het spreekt vanzelf dat men de mensen niet de ogen moet uitsteken door vlak voor hun neus te eten. In 2016 is de ramadan van 6 juni tot en met 5 juli. Het daarop volgende suikerfeest is van 6 juli tot en met 9 juli.

17 Eten en drinken Eten: Het is eigenlijk verbazend dat we kunnen spreken van dé Indonesische keuken in een land van meer dan eilanden. Toch is dat mogelijk. De basis van elke maaltijd is gekookte witte rijst (nasi putih). Een ander bindmiddel tussen de eilanden is het gebruik van kokos, chilipepers en inheemse kruiden en grassen. In geen enkel ander land ter wereld worden zoveel verschillende specerijen verbouwd als in Indonesië. Rijst is dan wel de basis van elke maaltijd, maar de bijgerechten variëren zowel in ingrediënten als mate van gekruidheid per eiland of regio. De Javaanse keuken kan worden ingedeeld in vier regio's: de Soendanese (West-Javaanse), de Midden-Javaanse, de Oost-Javaanse en de Madurese keuken. De delicatessen van Midden-Java zijn gebakken kip (ayam) en gudeg. Javaanse kippen zijn scharrelkippen, die gewoon overal in de dorpen rondlopen. Ze hebben daarom veel smaak in vergelijking met dieren uit de bio-industrie. De Javanen koken hun kip eerst een paar uur in een brouwsel van kruiden, specerijen en kokosmelk en frituren of bakken deze vervolgens ruim een minuut bij zeer hoge temperatuur, waardoor deze een knapperige korst krijgt. Gudeg is de specialiteit van Yogyakarta en bestaat uit jonge broodvruchten gekookt in kokosmelk en kruiden, en wordt geserveerd met buffelvlees gekookt in sambalsaus, stukken kip en ei. De religie van een streek heeft ook invloed op de ingrediënten. Balinezen eten varkensvlees (babi), terwijl rundvlees, populair in de gehele archipel, voor hen taboe is. Verwacht niet dat je in Indonesië een gerecht krijgt dat lijkt op wat men in Indonesische restaurants in Nederland serveert. De 'rijsttafel' is een uitvinding van de Nederlanders. Je zult die alleen in de grote hotels vinden en in restaurants waar veel toeristen komen. De meest authentieke gerechten vind je bij de warung, geïmproviseerde eetstalletjes aan de kant van de weg. De koks stomen, frituren en bakken hun gerechten in de wadjans. De prijs is hier erg laag, maar de kwaliteit kan nogal verschillen. Je kunt het best gaan zitten waar het het drukst is. Vegetariërs hebben het in Indonesië gemakkelijk. Enkele bekende gerechten zijn gado-gado en tjap tjoj (cap cai). Uiteraard wordt in dit eilandenrijk veel vis (ikan) gegeten. Drinkwater: Het water uit de kraan is niet geschikt voor consumptie. Koop flessen gezuiverd drinkwater, dat kan overal wel in het land. Let er wel op dat de flessen hun oorspronkelijke sluiting hebben. IJsklontjes in je cola zijn ook taboe, die worden immers gemaakt van leidingwater. Drinken: Ondanks het verbod van de islam op alcoholhoudende dranken, doen de Indonesiërs hier niet moeilijk over. Het in Indonesië geproduceerde bier, Bintang en Anker, is overal te koop, maar sterke drank is moeilijker te krijgen. Frisdranken en mineraalwater (air minum) zijn overal te koop. Koffie (kopi) is gemaakt van de uitstekende Indonesische koffiebonen en ook thee (teh) is alom verkrijgbaar. Je kunt ook kiezen uit vele tropische vruchtendrankjes. Fooien Horeca personeel dat onderweg het leven aangenaam maakt door het eten te koken, de bedden op te maken etc. verdienen zonder uitzondering heel weinig. Je kunt aan de algemene armoede op deze eilanden geen einde maken, maar wel zorgen dat de mensen die voor je werken een goede fooi krijgen. Onze richtlijn voor de fooi voor de chauffeur en de bijrijder samen is 1 per reiziger per dag. Het is voor dit soort fooien handig om een fooienpot te hebben die roulerend door reizigers wordt beheerd in overleg met de reisbegeleider. Die pot kan ook gebruikt worden om kleine versnaperingen voor de hele groep onderweg te betalen. Overigens verwacht de lokale Nederlandstalige of Engelstalige reisbegeleider aan het einde ook een fooi, als zij/hij het werk goed heeft gedaan. Onze richtlijn is 1 per reiziger per dag. Natuurlijk mag je ook meer geven.

18 Weer en klimaat Klimaat: Indonesië heeft een tropisch klimaat met slechts twee seizoenen. Het droge seizoen is tussen april en oktober en het natte seizoen tussen november en maart. In december en januari valt de meeste regen. De hoeveelheid regen varieert van eiland tot eiland, afhankelijk van de geografische ligging en hoogte. Op Java en Bali is de droge tijd van mei tot en met oktober. In de berggebieden valt aanzienlijk meer regen dan in de laagvlakten. In Indonesië heeft regen een andere betekenis dan in Nederland: in combinatie met de hoge gemiddelde temperatuur kan een regenbui verfrissend werken. De wegen zijn minder stoffig en bloemen en planten lijken extra tot leven te komen. De gemiddelde temperatuur op zeeniveau in heel Indonesië is circa 30 graden Celsius. In de bergen is de temperatuur per 200 m stijging ongeveer één graad lager. Daardoor hebben hooggelegen steden een koel, aangenaam klimaat. Beste reistijd: De beste reistijd is van mei tot en met oktober. Klimaattabel: De vier cijfers die telkens worden genoemd zijn van links naar rechts: de gemiddelde maximumtemperatuur in graden Celsius, de gemiddelde minimumtemperatuur in graden Celsius, de neerslag per maand afgerond in millimeters en het aantal zonuren per dag. - Bevolking Indonesië heeft een bevolking van 257 miljoen mensen. Alleen al in de hoofdstad Jakarta wonen er 9,3 miljoen. De verzameling volken, talen, gewoonten en culturen die binnen de Indonesische archipel wordt aangetroffen, is ronduit verbazingwekkend. Er zijn 365 etnische groepen op de eilanden met zo'n 300 verschillende talen. Indonesië is een Toren van Babel op zich. De overbruggende taal is het Bahasa Indonesia. De Javanen vormen met 60 miljoen mensen de grootste etnische groep, gevolgd door de Sundanezen op West-Java. Sulawesi heeft een inwoneraantal van ruim 15 miljoen mensen. Op Sumatra leven circa 40 miljoen mensen met veschillende etnische achtergronden, zoals de Batak en de Minangkabauers. De Balinezen zijn met 3 miljoen mensen. Er wonen op Lombok zo'n 2,4 miljoen mensen, waarvan 80% Sasak. Deze mensen belijden de islam, maar hebben daarnaast een cultuur die uniek is voor Lombok. De Kleine Soenda Eilanden zijn aanmerkelijk dunner bevolkt dan Java en Bali, en de dorpen en cultuurgronden liggen ver uiteen. Er zijn enorme fysieke verschillen tussen de mensen in de verschillende delen van het eilandenrijk, voor wat betreft pigmentatie, haartype, gestalte en gelaatskenmerken. Nog steeds leven een aantal volken geïsoleerd. Het gevoel van 'Indonesische identiteit' is het sterkst in de meer ontwikkelde gebieden, terwijl de geïsoleerde (en daardoor meer traditionele) gemeenschappen zich in de eerst plaats identificeren met hun eigen etnische identiteit en hun adat (traditioneel recht, de gewoonten van een etnische groep of gemeenschap).

19 Landschap De republiek Indonesië is een eilandenrijk in het zuidoosten van Azië. De afstand van de westelijke punt van de archipel bij Aceh op Sumatra tot de oostgrens met Papoea-Nieuw-Guinea bedraagt ongeveer 5000 km, die van de noordelijkste tot de zuidelijkste punt ongeveer 2000 km. Daartussen liggen niet minder dan eilanden, waarvan er 6000 bewoond zijn. De oppervlakte van Indonesië is km². (Nederland is slechts km², dus bijna 46 keer kleiner dan Indonesië!) Het landschap varieert van spectaculaire rokende kraters van de vulkanische keten die van Sumatra tot de Molukken loopt, tot groene vruchtbare sawa's, tropische regenwouden, witte stranden en de droge savannen op de oostelijke eilanden. Daartussen strekken eindeloze zeeën zich uit. De rijke natuur van Indonesië toont een enorme diversiteit aan flora en fauna. De archipel is het woongebied van olifanten, tijgers, luipaarden en orang oetans. Zeeschildpadden leven er in de wateren rond Bali en 's werelds grootste bloem (Rafflesia) groeit op Sumatra. Er zijn verscheidene nationale parken. Jammer genoeg verdwijnen de regenwouden in een alarmerend tempo. * Sumatra: Sumatra is met km² (ruim 10x Nederland) het op een na grootste eiland van de archipel en ook een van de meest interessante. De landschappelijke schoonheid met vulkanen en fotogenieke meren is noemenswaardig. Het hoogste punt is de Gunung Kerinci (3805 m). * Java: Het eiland Java is ongeveer drieënhalf maal zo groot als Nederland en er wonen ruim 138 miljoen mensen. Dit betekent dat de bevolkingsdichtheid van Java minstens tweemaal zo groot is als die van enig ander gebied ter wereld met een vergelijkbare omvang. Het Javaanse landschap wordt bepaald door de meer dan 100 vulkanen, als de Papandayan en de Bromo. Er zijn er nog zo'n dertig actief. * Bali: Bali wordt gedomineerd door de Gunung Agung, een vulkaan van 3014 m hoog. Bali is klein, maar geografisch heel gevarieerd: majestueuze bergen en vulkanen in het binnenland, het laagland en kalkgebieden aan de kust. Prachtige stranden en koraalriffen omzomen dit eiland. Bali is beroemd om zijn betoverend mooie rijstterrassen in de heuvels. Achtergrondinformatie In samenwerking met onze lokale agenten steunt Shoestring een aantal projecten met een financiële bijdrage. Aangezien onze leveranciers een grote rol spelen in het onderhouden en ondersteunen van deze projecten weten we dat deze bijdragen goed terecht komen! Shoestring verdeelt over een aantal projecten, waaronder de: Ibu Harnik weeshuis en stichting Tolong Flores (Indonesië) Het Ibu Harnik weeshuis zorgt voor ongeveer 42 weeskinderen. Van onze bijdrage worden schooluniformen, schooltassen en schoenen gekocht. Ook steunen wij, in samenwerking met onze lokale agent, Tolong Flores, een stichting die door een clubje van onze reizigers is opgericht. Deze stichting zet zich in voor de verbetering van het onderwijs op scholen in Flores. Klik hier voor meer informatie. Voor meer informatie over de andere projecten, klik hier PRACTISCHE INFO Aankomst informatie De eerste ervaring met Indonesië is die van tropische weelde en warmte, en ook die van een behoorlijk ontwikkeld toerisme, maar daar zullen we op andere plekken vaak minder van merken. Neem de tijd om te acclimatiseren. De overgang van klimaat, cultuur en voedsel kan behoorlijk ingrijpend zijn. Laat het rustig op je inwerken en... welkom in Indonesië. Tijdsverschil Met zijn grote uitgestrektheid van oost naar west beslaat Indonesië drie tijdzones. Het is er zes tot acht uur later dan in Nederland en België. (Op Bali en Lombok bedraagt het tijdsverschil 7 uur.) Wanneer het bij ons zomertijd is, wordt het tijdsverschil met Indonesië een uur minder.

20 Geld De Indonesische munteenheid is de rupiah (IDR). Voor de actuele koers kun je het best kijken op Er zijn munten van 25, 50 en 100 rupiah. Biljetten zijn er in coupures van 100, 500, 1000, 5000, , en rupiah. Zorg er voor dat je onbeschadigde en onbeschreven biljetten in euro of dollars bij je hebt. De koers voor contant geld is gunstiger dan voor traveller cheques. Ook is de koers in de kleine plaatsen vaak onvoordeliger. Niet in alle plaatsjes kan je wisselen. Let op: dollarbiljetten van voor 2002 worden niet geaccepteerd! Je dient dus in Nederland hier goed op te letten. Geld opnemen met een creditcard kan bijna nergens, dus ga vooral níet alleen met een creditcard op reis. Het is echter onverstandig om alleen op je pinpas te vertrouwen voor het halen van geld. Als een lokaal pinautomaat bijvoorbeeld geen verbinding kan krijgen om je pincode te verifiëren, lukt het niet. Voor meer info over pinlocaties in Indonesië kun je kijken op de website Als je geld wisselt bij de bank, betekent dat meestal dat je met een flink pak biljetten de deur uitgaat, die niet passen in welke portemonnee dan ook. Probeer grote coupures te wisselen in kleinere, want vaak is het moeilijk met grote coupures te betalen. Grote hotels wisselen in de regel ook dollars en euro's. De koers die berekend wordt kan van bank tot bank verschillen. Zakgeld: Het door ons geadviseerde zakgeld is een minimum bedrag voor je maaltijden, drankjes, optionele excursies, entreegelden, ter plaatse te betalen luchthavenbelastingen en fooien. Het bedrag dat je uiteindelijk uitgeeft hangt natuurlijk sterk af van je eigen uitgavenpatroon, souvenirs zijn mede daarom niet inbegrepen. Bagage en kledij Indonesië is een tropisch land. Neem daarom dunne, katoenen kleding mee. Voor 's avonds is een hooggesloten T-shirt met lange mouwen of een dunne katoenen coltrui handig als bescherming tegen de muggen. Neem liever te weinig mee dan teveel. Wat je mist kan je vaak voor een habbekrats aanschaffen. Een paraplu en een dun regenjack is wel handig, het eerste zowel tegen de regen als tegen te felle zon. Een paar goede, ingelopen wandelschoenen met goed profiel en een paar slippers is alles wat je voeten vereisen. Bedenk dat je de heiligdommen van het eiland op blote voeten dient binnen te treden. Slippers zijn dan een uitkomst. Voor een verblijf op de Bromo is een dikke trui noodzakelijk. Ook op hoger gelegen plaatsen op de Soenda Eilanden zoals Bajawa en Ruteng kan het koud zijn, zorg hier voor iets warms. Verder zijn belangrijk: lakenzak, handdoek, zonnebril, zonnebrandmiddelen, toiletartikelen, een reisapotheek, een rol toiletpapier, een hoofddeksel/doek, foto- of filmapparatuur en voldoende film, reservebatterijen, zaklantaarn, zakmes (niet tijdens de vlucht in je handbagage stoppen), aansteker, een kleine voorraad houdbare snacks en snoep, wekker, schrijfwaren, boeken, paspoort, voldoende cheques en geld, kopieën van paspoort en reisverzekering, een lijstje met de nummers van je cheques en de aankoopbon, je vliegticket(s), een pasje van je reisverzekering met daarop het alarmnummer, je agenda met belangrijke adressen, een goede reisgids. Verder eventueel: muskietennet en touw om het mee op te hangen en een leeslampje. Kleine aandenkens zoals ansichtkaarten. Dit alles verpak je het liefst in een weekendtas of rugzak, niet in een harde koffer, omdat die lastig te vervoeren is. Daarnaast is een kleine rugzak of schoudertas handig voor de dagelijkse handbagage. Voor het opbergen van waardepapieren kan je het beste een dunne katoenen geldgordel kopen, die je onder je kleding kunt dragen. Zorg dat je een verschoning in de handbagage hebt en 48 uur zonder je grote bagage kunt in geval dat de bagage te laat in Medan aankomt. Bijvoorbeeld: zorg dat je de pil, of malariapillen en je tandenborstel in je handbagage hebt zitten. Zorg dat je bagage niet te zwaar is. Hij moet vaak op het dak van de bus en de groep wordt er niet vrolijker van als er telkens één niet te tillen koffer omhoog moet! Zorg dat je bagage niet te zwaar is. Het maximum dat op het vliegtuig mee mag, 20 kg, is bij lange na niet nodig. Tijdens de reis zul je zeker het een en ander aan souvenirs kopen en dan sjouw je al snel veel te veel mee. Ons advies is om max. 13 kg aan bagage mee te nemen.