FEBRUARI 2017 NUMMER 112. Genoteerd

Transcriptie

1 FEBRUARI 2017 NUMMER 112 Genoteerd Nieuwe regelgeving voor organisaties van openbaar belang Europese regelgeving heeft invloed op organisaties van openbaar belang. Zo zijn recentelijk de rol en het takenpakket van de auditcommissie bij organisaties van openbaar belang vergroot. Ook worden er nieuwe eisen gesteld ten aanzien van de samenstelling van de auditcommissie. Voor accountantsorganisaties geldt een verplichte kantoorroulatie. Bovendien wordt de scheiding van controle en advies voor accountantsorganisaties ook op Europees niveau vereist. Daarnaast dienen bepaalde organisaties van openbaar belang in hun bestuursverslag te rapporteren over niet-financiële informatie en hun diversiteitsbeleid.

2 In deze uitgave - Wettelijk kader - Achtergrond - Voor wie geldt de regelgeving? - De auditcommissie bij organisaties van openbaar belang - Verplichte kantoorroulatie - Scheiding controle en advies - Bekendmaking niet-financiële informatie - Bekendmaking diversiteitsbeleid - Afsluitende opmerkingen

3 Genoteerd 3 1. Wettelijk kader De regelgeving met betrekking tot organisaties van openbaar belang is aan verandering onderhevig. Op Europees niveau zijn Richtlijn 2014/56/EU (Audit Richtlijn), Verordening 537/2014 (Audit Verordening) en Richtlijn 2014/95/EU (Rapportage Richtlijn) van belang. De Audit Richtlijn wijzigt Richtlijn 2006/43/EG betreffende de wettelijke controles van jaarrekeningen en geconsolideerde jaarrekeningen. De Audit Verordening bevat specifieke eisen voor de wettelijke controles van financiële overzichten van organisaties van openbaar belang en de Rapportage Richtlijn wijzigt Richtlijn 2013/34/EU betreffende de jaarlijkse financiële overzichten, geconsolideerde financiële overzichten en aanverwante verslagen en heeft betrekking op de bekendmaking van niet-financiële informatie en informatie inzake diversiteit door bepaalde grote ondernemingen en groepen. Zowel de Audit Richtlijn als de Audit Verordening is op 16 juni 2014 formeel in werking getreden. Lidstaten hebben vervolgens twee jaar de tijd gekregen om de bepalingen uit de Audit Richtlijn in nationale wetgeving om te zetten. Nederland heeft deze termijn niet gehaald. 1 De bepalingen uit de Audit Richtlijn worden voornamelijk opgenomen in de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta). De implementatiewet, waarmee de Wta wijzigt is op 1 november 2016 gepubliceerd in het Staatsblad. 2 De nieuwe regels voor de auditcommissie 3 zijn op grond van artikel 21a Wta geregeld bij algemene maatregel van bestuur (AMvB). Het besluit van 26 juli 2008 tot uitvoering van artikel 41 van Richtlijn 2006/43/EG (besluit auditcommissie) 4 is gewijzigd en heeft als nieuwe titel Besluit instelling auditcommissie (Besluit). Zowel de implementatiewet als het Besluit is op 1 januari 2017 in werking getreden. 5 Doordat de regelgeving ten aanzien van organisaties van openbaar belang in de vorm van een verordening is gegoten, werkt deze regelgeving zonder omzetting daarvan in nationale wetgeving vanaf 17 juni 2016 rechtstreeks in de lidstaten. De Audit Verordening legt de verantwoordelijkheid voor de selectie van de accountant bij de auditcommissie, voorziet in een verplicht te volgen procedure voor deze selectie en voert een verplichte kantoorroulatie in. Stichting Autoriteit Financiële Markten (AFM) zal de prestaties van de auditcommissies gaan monitoren. Daarnaast bepaalt de Rapportage Richtlijn 6 dat grote organisaties van openbaar belang bepaalde niet-financiële informatie moeten opnemen in hun bestuursverslag voor boekjaren die starten op of na 1 januari Voor grote beursvennootschappen geldt vanaf dezelfde datum dat zij informatie over hun diversiteitsbeleid openbaar dienen te maken. De bepalingen van deze richtlijn worden voor wat betreft de bekendmaking van niet-financiële informatie geïmplementeerd door een wijziging van artikel 2:391 lid 5 Burgerlijk Wetboek (BW) en in het Besluit bekendmaking niet financiële informatie. De wetgever heeft ervoor gekozen om de Rapportage Richtlijn met twee aparte AMvB s te implementeren, met als motivering dat de bekendmaking van niet-financiële informatie een nieuwe verklaring in het bestuursverslag betreft die door grote organisaties van openbaar belang moet worden gegeven en de bekendmaking van het diversiteitsbeleid een aanvulling vormt op de verklaring inzake corporate governance die beursvennootschappen reeds moeten opstellen. 7 De bepalingen uit de Rapportage Richtlijn die zien op de bekendmaking van het diversiteitsbeleid worden met het Besluit bekendmaking diversiteitsbeleid geïmplementeerd door wijziging van het vaststellingsbesluit nadere voorschriften omtrent de inhoud van het bestuursverslag. Dit besluit heeft betrekking op de verklaring corporate governance die, kort gezegd, beursgenoteerde naamloze vennootschappen op dienen te stellen als onderdeel van het bestuursverslag op grond van artikel 2:391 lid 5 BW. In deze verklaring dient een naamloze vennootschap onder andere mededeling te doen over de naleving van de principes en best practice bepalingen van de Corporate Governance Code (Code). 8 1 De belangrijkste consequentie van het niet halen van de implementatietermijn is dat de AFM niet reeds vanaf 17 juni 2016 is aangewezen als toezichthouder op de bepalingen uit de Verordening en dat zij haar nieuwe bevoegdheden uit de implementatiewet (artikelen 19a, 57 en 58) pas kan uitoefenen na datum van inwerkingtreding (zie Kamerstukken 34469, nr. 6, p. 2). 2 Staatsblad 2016, Artikel 39 Audit Richtlijn. 4 Besluit van 26 juli 2008 tot uitvoering van artikel 41 van Richtlijn nr. 2006/43/EG. 5 Staatsblad 2016, Richtlijn 2014/95/EU van 22 oktober 2014 tot wijziging van Richtlijn 2013/34/EU met betrekking tot de bekendmaking van niet-financiële informatie en informatie inzake diversiteit door bepaalde grote ondernemingen en groepen. 7 Nota van toelichting Besluit bekendmaking niet-financiële informatie, p Zie artikel 20 Richtlijn 2013/34 betreffende de jaarlijkse financiële overzichten, geconsolideerde financiële overzichten en aanverwante verslagen van bepaalde ondernemingen tot wijziging van Richtlijn 20016/43 EG en tot intrekking van Richtlijnen 78/660/EEG en 83/349/EEG.

4 4 Tegelijk met het implementatieproces van de Audit Richtlijn en de Rapportage Richtlijn, liep de herziening van de Code. De definitieve herziene Code is op 8 december 2016 gepubliceerd. 9 In de herziene Code is meer aandacht en een zwaardere rol voor auditcommissies opgenomen. Daarnaast bevat de herziene Code bepalingen over het opstellen van en verantwoording afleggen over het diversiteitsbeleid. 2. Achtergrond Richtlijn 2006/43/EG heeft de voorwaarden vastgesteld voor de toelating en registratie van personen die wettelijke controles uitvoeren (accountants 10 ), bevat regels betreffende de onafhankelijkheid, objectiviteit en beroepsethiek van accountants en geeft het kader voor het publieke toezicht dat op accountants wordt uitgeoefend. Deze voorschriften worden door de Audit Richtlijn verder geharmoniseerd, om te zorgen voor meer transparantie en voorspelbaarheid van de vereisten die op accountants van toepassing zijn en om hun onafhankelijkheid en objectiviteit bij het uitvoeren van hun taken te versterken. Dit is nodig, omdat accountants een belangrijke maatschappelijke rol vervullen. Hun objectieve oordeel en de waarde die daar in het maatschappelijk verkeer aan wordt gehecht, is van groot belang voor de werking van de financiële markten. Het doel van de Audit Richtlijn is het vertrouwen van beleggers in de getrouwheid van gepubliceerde (geconsolideerde) jaarrekeningen te versterken door de kwaliteit van binnen de Europese Unie uitgevoerde wettelijke controles verder te verbeteren. 11 en werkt bijzondere bepalingen van Richtlijn 2006/43/EG over de wettelijke controle van organisaties van openbaar belang verder uit. Auditcommissies dragen ertoe bij dat de financiële, operationele en nalevingsrisico s tot een minimum worden gereduceerd en verhogen daarnaast de kwaliteit van de financiële verslaggeving. 13 De Rapportage Richtlijn heeft tot doel het verbeteren van de relevantie, de samenhang en de vergelijkbaarheid van de informatie die door bepaalde grote ondernemingen en groepen in de Europese Unie wordt gerapporteerd. De inhoud van deze informatie is tweeledig. Allereerst wordt vastgelegd dat grote organisaties van openbaar belang in hun bestuursverslag dienen te rapporteren over bepaalde niet-financiële informatie. Rapportering van niet-financiële informatie is belangrijk om verandering teweeg te brengen op weg naar een duurzame wereldeconomie door winstgevendheid op de lange termijn te combineren met maatschappelijke rechtvaardigheid en milieubescherming, aldus de preambule. 14 Daarnaast dient de corporate governance verklaring van grote beursvennootschappen een beschrijving te bevatten van het gevoerde diversiteitsbeleid. Diversiteit stelt leden van bestuurs-, leidinggevende en toezichthoudende organen van ondernemingen in staat de bestuursbeslissingen op constructieve wijze ter discussie te stellen en meer open te staan voor vernieuwende ideeën Voor wie geldt de regelgeving? Omdat organisaties van openbaar belang een grote maatschappelijke relevantie hebben, die voortvloeit uit de schaal, de complexiteit en de aard van hun activiteiten, moet de geloofwaardigheid van gecontroleerde (geconsolideerde) jaarrekeningen van deze organisaties worden versterkt. 12 De Audit Verordening bevat daarom specifieke vereisten voor wettelijke controles voor organisaties van openbaar belang Het begrip organisatie van openbaar belang wordt gedefinieerd in artikel 1 sub l van de Wta en in artikel 2:398 lid 7 BW. Daaronder vallen Nederlandse beursgenoteerde vennootschappen, banken, centrale kredietinstellingen en verzekeraars, niet zijnde een verzekeraar met beperkte risicoomvang. 9 De herziene Code is te vinden op: Nederlandse beursvennootschappen worden geacht in 2018 te rapporteren over de naleving van de herziene Code over het boekjaar Voorwaarde hiervoor is dat de herziene Code in 2017 door het kabinet wordt verankerd in de Nederlandse wet. Het Vaststellingsbesluit nadere voorschriften inhoud bestuursverslag gewijzigd zal worden om de herziene Code wettelijk te verankeren. 10 De Audit Richtlijn en de Audit Verordening spreken van wettelijke auditors ; in de Wta wordt het begrip externe accountant gebruikt. Inhoudelijk is er geen verschil beoogd. In deze bijdrage wordt het begrip accountant gehanteerd. 11 Preambule 31 Audit Richtlijn. 12 Preambule 2 Audit Richtlijn. 13 Preambule 24 Audit Richtlijn. 14 Preambule 3 Rapportage Richtlijn. 15 Preambule 18 Rapportage Richtlijn.

5 Genoteerd 5 Ook andere entiteiten kunnen worden aangewezen als organisatie van openbaar belang, indien deze ondernemingen een significant belang hebben in het maatschappelijk verkeer waardoor verscherpt toezicht op de wettelijke controle bij deze entiteiten noodzakelijk is. Het Nederlandse kabinet heeft plannen om netbeheerders, grote pensioenfondsen, instellingen voor wetenschapsbeleid en het merendeel van de woningcorporaties bij AMvB als organisatie van openbaar belang aan te merken. De beoogde inwerkingtredingsdatum van deze AMvB is 1 januari De verplichting om niet-financiële informatie op te nemen in het bestuursverslag geldt voor grote organisaties van openbaar belang. Een organisatie van openbaar belang kwalificeert voor dit doel als groot indien het gemiddeld aantal werknemers meer dan 500 bedraagt en zij een balanstotaal van meer dan 20 miljoen of een nettoomzet van meer dan 40 miljoen heeft. 17 In Nederland worden deze grensbedragen op geconsolideerde basis berekend. 18 Dit betekent dat wanneer de rechtspersoon een moedervennootschap is, gekeken wordt naar de cijfers van de hele groep om te bepalen of zij de verplichting heeft om een niet-financiële verklaring op te stellen. Zij is dan verplicht om een niet-financiële verklaring op te stellen ten aanzien van haar groep. 19 Voor grote organisaties van openbaar belang die dochtervennootschap zijn van dergelijke moedervennootschappen is er daarom een vrijstelling opgenomen. 20 Enkel grote beursvennootschappen dienen in hun bestuursverslag mededeling te doen van het diversiteitsbeleid dat zij voeren ten aanzien van het bestuur en de raad van commissarissen. Voor de kwalificatie groot gelden de vereisten uit artikel 2:397 lid 1 BW, dat de grensbedragen bevat voor middelgrote rechtspersonen. Een vennootschap kwalificeert als groot als zij op twee opeenvolgende balansdata voldoet aan twee of drie van de volgende vereisten: i) balanstotaal van meer dan 20 miljoen, ii) een netto-omzet van meer dan 40 miljoen en iii) een gemiddeld aantal werknemers over het boekjaar van meer dan Zoals gezegd, worden in Nederland de grensbedragen op geconsolideerde basis berekend De auditcommissie bij organisaties van openbaar belang Auditcommissies spelen een belangrijke rol bij het toezicht op het financiële verslaggevingsproces. Mede naar aanleiding van aan het licht gekomen boekhoudschandalen en de financiële crisis is de aandacht voor auditcommissies wereldwijd toegenomen. 23 In Nederland heeft de Vereniging van Effectenbezitters in 2015 een rapport geschreven over de auditcommissie en op basis daarvan een 10-puntenplan aangeboden aan de Monitoring Commissie Corporate Governance. 24 Ook de AFM heeft in 2015 onderzoek gedaan om de bestaande praktijk van het functioneren van auditcommissies bij de verslaggevings- en accountantscontrole in kaart te brengen, anticiperend op de monitoringstaak die zij toebedeeld heeft gekregen na inwerkingtreding van de Audit Verordening. 25 De toegenomen belangstelling voor auditcommissies heeft nu tot gevolg dat de taken van de auditcommissie zijn uitgebreid in de Audit Richtlijn en de Audit Verordening. De auditcommissie stelt het bestuur of de raad van commissarissen in kennis van het resultaat van de wettelijke controle van de jaarrekening, doet voorstellen met betrekking tot de integriteit van het financiële verslaggevingsproces en is betrokken bij de selectie van de accountant. Daarnaast worden nieuwe eisen gesteld met betrekking tot de samenstelling van de auditcommissie Kamerstukken 34469, nr. 6 Nota naar aanleiding van het verslag. 17 Deze twee vereisten zijn ook terug te vinden in artikel 2:397 lid 1 sub a en b BW, waar de grootte criteria van en de vrijstellingen voor middelgrote rechtspersonen worden weergegeven. Deze vrijstellingen zijn niet van toepassing op organisaties van openbaar belang conform artikel 2:398 lid 7 BW. 18 Zie artikel 2:397 lid 2 BW. 19 Zie artikel 2 lid 3 Besluit bekendmaking niet-financiële informatie. 20 Zie artikel 1 lid 2 Besluit bekendmaking niet-financiële informatie. 21 Deze grensbedragen komen voort uit artikel 3 van Richtlijn 2013/34/EU. De Nederlandse wetgever heeft gekozen voor de maximale bedragen. 22 Zie artikel 2:397 lid 2 BW. De Rapportage Richtlijn sluit in het nieuwe lid 5 van artikel 20 de verplichtingen sub g (een beschrijving van het diversiteitsbeleid) uit voor kleine en middelgrote ondernemingen. Het lijkt alsof de categorie micro ondernemingen hier vergeten is. 23 Bijvoorbeeld Enron (2001), Ahold ( ), Van der Moolen (2009), Innoconcepts (2010) en Imtech (2014) Stichting Autoriteit Financiële Markten, Rapport Auditcommissies, Verkenning naar kritisch vermogen auditcommissies bij verslaggeving en accountantscontrole, maart Nota van toelichting bij het concept besluit instelling auditcommissie bij organisaties van openbaar belang, p. 31.

6 6 Zoals aangegeven is het besluit auditcommissie gewijzigd ter implementatie van artikel 39 van de Audit Richtlijn. Ook hebben er enkele wijzigingen plaatsgevonden in verband met de Audit Verordening. Het toepassingsbereik van het Besluit is ongewijzigd; de voorschriften zijn van toepassing op organisaties van openbaar belang als bedoeld in de Wta. Lidstaten houden de mogelijkheid om bepaalde organisaties vrij te stellen van de verplichting tot het instellen van een auditcommissie. Nederland maakte hier reeds gebruik van in artikel 1 en 3 van het besluit auditcommissie. Deze bestaande uitzonderingen op de verplichting om een auditcommissie te installeren zijn van kracht gebleven, zodat geen auditcommissie hoeft te worden ingesteld bij een dochtermaatschappij als de moedermaatschappij een auditcommissie heeft ingesteld die voldoet aan de verplichtingen van de Audit Richtlijn, zoals geïmplementeerd in het Besluit. Ook gelden er specifieke uitzonderingen voor banken, beleggingsinstellingen en entiteiten voor securitisatiedoeleinden. 4.1 Samenstelling auditcommissie Voor wat betreft de samenstelling van de auditcommissie is onveranderd dat de auditcommissie moet bestaan uit leden van de raad van commissarissen of uit nietuitvoerende bestuurders in een one-tier board. In plaats van één onafhankelijk lid moet de meerderheid van de leden, waaronder de voorzitter, onafhankelijk zijn en moet er bij de samenstelling van de auditcommissie rekening worden gehouden met de gewenste deskundigheid van de leden. Voor de invulling van het begrip onafhankelijkheid blijft de Code van belang. 27 De leden van de auditcommissie dienen gezamenlijk te beschikken over deskundigheid die relevant is voor de sector waarin de gecontroleerde entiteit actief is. Ten minste één lid is deskundig op het gebied van financiële verslaggeving of de controle van de jaarrekening. 4.2 Taken auditcommissie Voor de taken van de auditcommissie wordt niet langer verwezen naar de Code. Deze zijn nu opgenomen in het Besluit, waarbij is aangesloten bij de Audit Richtlijn om correcte implementatie te verzekeren. 28 De auditcommissie blijft ongewijzigd verantwoordelijk voor (i) het monitoren van het financiële verslaggevingsproces, (ii) het monitoren van de wettelijke controle van de (geconsolideerde) jaarrekening en (iii) het beoordelen en monitoren van de onafhankelijkheid van de externe accountant. In het Besluit is de verantwoordelijkheid van de auditcommissie voor het monitoren van de doeltreffendheid van het interne beheersingssysteem, de interne audit en het risicomanagementsysteem beperkt tot de doeltreffendheid van deze interne systemen met betrekking tot de financiële verslaggeving. Nieuw is de taak dat de auditcommissie het bestuur (bij een one-tier board) of de raad van commissarissen in kennis stelt van het resultaat van de wettelijke controle. De auditcommissie moet daarbij toelichten hoe de wettelijke controle heeft bijgedragen aan de integriteit van de verslaggeving en welke rol zij in dat proces heeft gespeeld. 29 Daarnaast heeft de auditcommissie als taak gekregen om aanbevelingen te doen om de integriteit van het verslaggevingsproces te waarborgen. 30 Tot slot heeft de auditcommissie in de Audit Verordening de verantwoordelijkheid gekregen voor de selectieprocedure van de accountant en voor het voordragen van de te benoemen accountant. 31 De selectieprocedure, zoals beschreven in artikel 16 van de Audit Verordening, is van toepassing bij organisaties van openbaar belang wanneer het een nieuwe controleopdracht betreft (en dus niet bij een verlenging). Het bestuur van de organisatie van openbaar belang dient aanbestedingsstukken op te stellen die de accountant in staat stelt de werkzaamheden van de vennootschap te begrijpen en daarmee het type wettelijke controle dat dient te worden uitgevoerd. De organisatie van openbaar belang moet een selectieprocedure organiseren, waarvoor de auditcommissie verantwoordelijk is. Na afloop van de selectieprocedure dient de auditcommissie een aanbeveling te doen voor de benoeming van de accountant, waarbij zij ten minste twee accountants voordraagt en motiveert welke haar voorkeur heeft. Het voorstel aan de algemene vergadering van aandeelhouders voor de benoeming van de accountant bevat vervolgens de aanbeveling en de voorkeur van de auditcommissie. Het bestuursorgaan (bij een one-tier 27 De herziene Code heeft geen grote inhoudelijke wijziging van het begrip onafhankelijkheid met zich gebracht. Wel kunnen er nu meerdere personen die een aandelenpakket van ten minste 10% in de vennootschap houden deel uit maken van de raad van commissarissen van deze vennootschap. Hetzelfde geldt voor personen die bestuurder of commissaris zijn bij een vennootschap die direct of indirect ten minste 10% van de aandelen in de vennootschap houdt. Als voorwaarde geldt dat tenminste 50% van de leden van de raad van commissarissen onafhankelijk is. Zie best practice bepalingen en Zie de nota van toelichting bij het concept besluit instelling auditcommissie bij organisaties van openbaar belang, p Artikel 39 lid 6 sub a. Audit Richtlijn en artikel 2 lid 2 sub a Besluit. 30 Artikel 39 lid 6 sub b Audit Richtlijn en artikel 2 lid 2 sub b Besluit. 31 Artikel 39 lid 6 sub f Audit Richtlijn, artikel 2 lid 2 sub f Besluit en artikel 16 Audit Verordening.

7 Genoteerd 7 board) of de raad van commissarissen moet daarbij uitleggen of de voorkeur van de auditcommissie is gevolgd en, indien dat niet het geval is, waarom niet. De herziene Code geeft in aanvulling op wat in de wetgeving is vastgelegd aan dat de auditcommissie zich onder meer moet richten op het toezicht op het bestuur ten aanzien van (i) de relatie met en de naleving van aanbevelingen en opvolging van opmerkingen van de interne auditor en de externe accountant, (ii) de financiering van de vennootschap, (iii) de toepassing van informatie- en communicatietechnologie door de vennootschap, waaronder risico s op het gebied van cybersecurity, en (iv) het belastingbeleid van de vennootschap. 32 De wijzigingen in de samenstelling en het takenpakket van de auditcommissie hebben voor de meeste organisaties van openbaar belang waarschijnlijk gevolgen. Het vereiste dat de meerderheid van de leden van de auditcommissie onafhankelijk moet zijn, kan een verplichte wijziging inhouden in de samenstelling van de raad van commissarissen of het aantal niet-uitvoerende bestuurders in een one-tier board. Ook zullen de reglementen van de auditcommissie aangepast moeten worden om de wijzigingen in de taken van de auditcommissie weer te geven. 5. Verplichte kantoorroulatie Om de onafhankelijkheid van de accountantsorganisatie en de accountant verder te waarborgen, schrijft artikel 17 van de Audit Verordening als hoofdregel voor dat de eerste controleopdracht bij een organisatie van openbaar belang maximaal tien jaar mag duren. De termijn moet berekend worden aan de hand van het eerste boekjaar opgenomen in de audit engagement letter waarin het kantoor of de accountant voor het eerst wordt benoemd. De termijn begint te lopen vanaf het moment dat de vennootschap een organisatie van openbaar belang wordt. 33 Voor de voornaamste vennoten / partners die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de wettelijke controle bij een organisatie van openbaar belang, geldt een maximale termijn van vijf jaar. 34 Ondanks dat de Audit Verordening rechtstreekse werking heeft, hebben de lidstaten hier de optie gekregen om af te wijken van de daar opgenomen termijn van roulatie na maximaal zeven jaar. Nederland maakt hier dus gebruik van. Voor dergelijke controlerende accountants binnen de accountantsorganisatie moet een roulatiesysteem ingevoerd worden, zodat voorkomen wordt dat het hele auditteam bij een bepaalde organisatie van openbaar belang tegelijk rouleert. 35 Na het verlopen van de maximale termijn geldt een afkoelingsperiode van vier jaar voor de accountantsorganisatie en drie jaar voor de individuele accountant. Gedurende de afkoelingsperiode mogen er geen controlediensten voor de organisatie van openbaar belang worden verricht door respectievelijk de betreffende accountantsorganisatie en accountant. De accountant mag daarnaast geen functie aannemen als beleidsbepaler, lid van de auditcommissie of als lid van het toezichthoudend orgaan bij de betreffende vennootschap (controlecliënt) Scheiding controle en advies De Audit Verordening bevat een zogenoemde zwarte lijst van diensten die niet mogen worden verricht door accountantsorganisaties die controlediensten bij een organisatie van openbaar belang verrichten. Het staat de lidstaten vrij om naast de zwarte lijst ook andere diensten te verbieden. 37 De Nederlandse wet bepaalde reeds dat een accountantsorganisatie die wettelijke controles verricht bij een organisatie van openbaar belang, naast de genoemde controlediensten geen andere werkzaamheden voor die organisatie verricht. Deze in artikel 24b Wta opgenomen strengere Nederlandse invulling van de scheiding van controle en advies is gehandhaafd. In dit artikel is nu een verwijzing naar artikel 5 van de Audit Verordening opgenomen om duidelijk te maken dat deze Nederlandse voorschriften gelden in aanvulling op de Audit Verordening. 32 Best practice bepaling herziene Code. 33 Zie voor een uitgebreidere beschrijving van de verplichte kantoorroulatie: H. Reimers en J. Timmers, Wijziging accountantswetgeving 2016, Tijdschrift voor Jaarrekeningenrecht. 34 Artikel 24a Wta. 35 Artikel 17 lid 7 Audit Verordening. 36 Artikel 29a Wta. 37 Artikel 5 en artikel 5 lid 2 Audit Verordening.

8 8 7. Bekendmaking nietfinanciële informatie De Rapportage Richtlijn introduceert de verplichting voor grote organisaties van openbaar belang om bepaalde niet-financiële informatie openbaar te maken in hun bestuursverslag. De Rapportage Richtlijn wordt via een wijziging van artikel 2:391 lid 5 BW, geïmplementeerd in het Besluit bekendmaking niet-financiële informatie. De onderwerpen waarover moet worden gerapporteerd hebben betrekking op maatschappelijk verwantwoord ondernemen. De verklaring bevat, in de mate waarin dit noodzakelijk is voor een goed begrip van de ontwikkeling, de resultaten, de positie van de rechtspersoon en de effecten van zijn activiteiten. 38 Er dient ten eerste een korte beschrijving verschaft te worden van het bedrijfsmodel van de rechtspersoon. Verder dient de rechtspersoon informatie te verschaffen over milieu-, sociale en personeelsaangelegenheden, eerbiediging van mensenrechten en bestrijding van corruptie en omkoping en te melden welk beleid hij ten aanzien van deze onderwerpen voert en aan te geven welke resultaten dit beleid heeft. Indien de rechtspersoon een zorgvuldigheidsprocedure (due diligence proces) heeft, dient hij dit ook te vermelden. De rechtspersoon dient ook te melden wat de voornaamste risico s zijn met betrekking tot deze onderwerpen in verband met de activiteiten van de rechtspersoon en op welke wijze deze risico s worden gemanaged. Tot slot moet de rechtspersoon melding maken van de nietfinanciële prestatie-indicatoren die van belang zijn voor de specifieke bedrijfsactiviteiten van de rechtspersoon. 39 Als een rechtspersoon geen beleid heeft op bovengenoemde onderwerpen, dan moet er gemotiveerd opgave gedaan worden van de redenen daarvoor. In het vierde lid van artikel 3 van het Besluit bekendmaking niet-financiële informatie maakt Nederland gebruik van de lidstaatoptie die artikel 19bis, vierde alinea van de Rapportage Richtlijn biedt en geeft rechtspersonen de optie om mededeling in uitzonderlijke gevallen achterwege te laten, indien zij betrekking heeft op ophanden zijnde ontwikkelingen of zaken waarover wordt onderhandeld en de mededelingen ernstige schade zouden toebrengen aan de commerciële positie van de rechtspersoon. Het achterwege blijven van de mededelingen mag niet in de weg staan aan een getrouw en evenwichtig begrip van de ontwikkeling, de resultaten, de positie van de rechtspersoon en de effecten van zijn activiteiten. 40 Van de vrijstelling kan alleen in uitzonderlijke gevallen gebruik worden gemaakt. Of van een dergelijk geval sprake is, moet worden beoordeeld door het bestuur. 41 Op basis van de Rapportage Richtlijn mogen de lidstaten bepalen of zij een assurance report vereisen, waarin de accountant verifieert of alle benodigde informatie in de niet-financiële verklaring is opgenomen. Nederland kiest hier niet voor. De controle van de accountant, krijgt dezelfde vorm als de controle van het bestuursverslag waar de niet-financiële verklaring deel van uitmaakt. Dit betekent dat de accountant nagaat of de verklaring overeenkomstig het Besluit bekendmaking niet-financiële informatie is opgesteld en verenigbaar is met de jaarrekening en of de verklaring in het licht van de tijdens het onderzoek van de jaarrekening verkregen kennis en begrip omtrent de rechtspersoon en zijn omgeving materiële onjuistheden bevat. 42 De nota van toelichting geeft aan dat de wetgever geen redenen ziet om bedrijven te verplichten de verklaring grondiger te laten beoordelen dan het aanwezigheidsonderzoek door een accountant Bekendmaking diversiteitsbeleid Naast de verplichting tot bekendmaking van niet-financiële informatie, kent de Rapportage Richtlijn de verplichting voor grote beursvennootschappen om het diversiteitsbeleid bekend te maken. Deze verplichting uit de Rapportage Richtlijn is neergelegd in het Besluit bekendmaking diversiteitsbeleid waarmee het Vaststellingsbesluit nadere voorschriften inhoud bestuursverslag is gewijzigd. Op grond van de Rapportage Richtlijn moet de diversiteitsverklaring een beschrijving geven van het diversiteitsbeleid dat wordt gevoerd met betrekking tot de bestuurs-, leidinggevende en toezichthoudende organen van de onderneming met betrekking tot bijvoorbeeld leeftijd, geslacht of achtergrond inzake opleiding en beroepservaring, de doelstellingen van dit diversiteitsbeleid, de wijze van tenuitvoerlegging van dit beleid en de resultaten in de verslagperiode. Het 38 Artikel 2 Besluit bekendmaking niet-financiële informatie. 39 Zie artikel 3 lid 1 Besluit bekendmaking niet-financiële informatie en nota van toelichting Besluit bekendmaking niet-financiële informatie, p Artikel 3 Besluit bekendmaking niet-financiële informatie. 41 Nota van toelichting Besluit bekendmaking niet-financiële informatie, p Artikel 5 Besluit bekendmaking niet-financiële informatie. 43 Nota van toelichting Besluit bekendmaking niet-financiële informatie, p. 5.

9 Genoteerd 9 Besluit bekendmaking diversiteitsbeleid geeft de elementen van de diversiteitsverklaring niet zo uitgebreid weer als de Rapportage Richtlijn doet en geeft enkel aan dat er mededeling gedaan moet worden van het diversiteitsbeleid met betrekking tot de samenstelling van het bestuur en de raad van commissarissen. Ook de Code bevat bepalingen over diversiteit en bepaalt dat de rechtspersoon een diversiteitsbeleid heeft voor de samenstelling van het bestuur, de raad van commissarissen en, indien aanwezig, het executive committee. De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het opstellen van het diversiteitsbeleid. In het beleid moet worden ingegaan op de concrete doelstellingen ten aanzien van diversiteit en de voor de vennootschap relevante aspecten van diversiteit, zoals nationaliteit, leeftijd, geslacht en achtergrond inzake opleiding en beroepservaring. 44 In de corporate governance verklaring dient het diversiteitsbeleid en de uitvoering daarvan te worden toegelicht, waarbij in ieder geval moet worden ingegaan op i) de doelstellingen van het beleid, ii) de wijze waarop het beleid is uitgevoerd en iii) de resultaten van het beleid in het afgelopen boekjaar. Vennootschappen moeten verantwoorden welke maatregelen er zijn en worden genomen indien de doelstellingen van het diversiteitsbeleid niet zijn behaald. 45 Onder de reikwijdte van de Rapportage Richtlijn vallen alleen grote beursvennootschappen, terwijl de Code van toepassing is op alle beursvennootschappen, met uitzondering van beleggingsfondsen onder beheer van een externe manager. Het Besluit bekendmaking diversiteitsbeleid is enkel van toepassing op naamloze vennootschappen waarvan aandelen zijn toegelaten tot de handel op een gereglementeerde markt of een vergelijkbare markt buiten de Europees Economische Ruimte. Echter, in bijlage I bij Richtlijn 2013/34/EU is te lezen dat de Richtlijn in Nederland ook van toepassing moet zijn op besloten vennootschappen. Hierdoor wordt de Rapportage Richtlijn te restrictief geïmplementeerd in het Besluit bekendmaking diversiteitsbeleid. Dat is nu namelijk ten onrechte niet van toepassing op besloten vennootschappen waarvan obligaties verhandeld worden op een gereglementeerde markt of waarvan aandelen verhandeld worden op een multilaterale handelsfaciliteit. Daarnaast vallen beleggingsfondsen waarvan de aandelen verhandeld worden op een gereglementeerde markt die worden beheerd door een externe manager ten onrechte buiten het Besluit bekendmaking diversiteitsbeleid. Op 7 februari 2017 heeft de Eerste Kamer een wetsvoorstel aangenomen waarmee het wettelijk vastgelegde streefcijfer van ten minste dertig procent man-vrouw diversiteit in het bestuur en de raad van commissarissen, zoals voorheen opgenomen in artikel 2:166 en 2:276 BW (per 1 januari 2016 vervallen) weer wordt opgenomen in het BW. De wetgeving is tijdelijk en is geldig tot Het wetsvoorstel treedt in werking op een bij Koninklijk Besluit te bepalen datum. 9. Afsluitende opmerkingen De regelgeving voor organisaties van openbaar belang is recentelijk aan vele veranderingen onderhevig. Door een grote hoeveelheid aan Europese en nationale wetgeving is het kader van wetgeving voor organisaties van openbaar belang niet altijd even overzichtelijk. Mocht u vragen hebben over welke wijzigingen er voor u nodig zijn in de praktijk, of graag meer informatie willen over een bepaalde wijziging, dan kunt u deze via uw contactpersoon bij Loyens & Loeff verkrijgen. 44 Best practice bepaling Best practice bepaling Kamerstukken II , 34435, nr. 2. Het wetsvoorstel is op 19 januari 2017 door de Tweede Kamer aangenomen en is op 7 februari 2017 door de Eerste Kamer aangenomen.

10 Genoteerd 10 Over Loyens & Loeff Genoteerd Loyens & Loeff N.V. is een onafhankelijk full service kantoor van advocaten, belastingadviseurs en notarissen, waar de civiele en fiscale dienstverlening geïntegreerd worden aangeboden. De advocaten en notarissen enerzijds en de belastingadviseurs anderzijds hebben binnen het kantoor een gelijkwaardige positie. Met deze opzet en haar omvang is Loyens & Loeff N.V. uniek in de Benelux en Zwitserland. De praktijk is vooral gericht op het (internationale) bedrijfsleven en de overheid. Loyens & Loeff N.V. is een kantoor met uitgebreide kennis en ervaring op het gebied van onder meer belastingrecht, ondernemingsrecht, fusies en overnames, beursnoteringen, privatiseringen, bank- en effectenrecht, commercieel onroerend goed, arbeidsrecht, bestuursrecht, technologie, media en procesrecht, EU en mededinging, bouwrecht, energierecht, insolventie, milieurecht, pensioenrecht en ruimtelijke ordening. loyensloeff.com Genoteerd is een periodieke nieuwsbrief voor relaties van Loyens & Loeff N.V. Genoteerd verschijnt sinds oktober Auteur van deze bijdrage is Qury van Vliet Redactie drs. P.G.M. Adriaansen prof. dr. R.P.C. Cornelisse mw. mr. E.H.J. Hendrix mw. mr. drs. A.N. Krol prof. mr. C.W.M. Lieverse mr. W.C.M. Martens prof. mr. W.J. Oostwouder prof. mr. D.F.M.M. Zaman Uiteraard kunt u zich ook wenden tot uw eigen contactpersoon binnen Loyens & Loeff N.V. Hoewel deze nieuwsbrief met grote zorgvuldigheid is samengesteld, aanvaardt Loyens & Loeff N.V. geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit deze uitgave zonder haar medewerking. De inhoud ervan is bedoeld ter algemene informatie en kan niet worden beschouwd als advies.

11 LOYENSLOEFF.COM Als toonaangevend kantoor is Loyens & Loeff de logische keuze als juridisch en fiscaal partner wanneer u in of via Nederland, België, Luxemburg of Zwitserland, onze thuismarkten, zaken doet. Met onze vestigingen in de Benelux, Zwitserland en kantoren in de belangrijke financiële centra kunt u wereldwijd rekenen op een persoonlijk advies van een van onze 900 adviseurs. Dankzij onze full-service praktijk, specifieke sector benadering en diepgaande kennis van de markt, begrijpen onze adviseurs precies waaraan u behoefte heeft. Amsterdam, Arnhem, Brussel, Dubai, Hong Kong, Londen, Luxemburg, New York, Parijs, Rotterdam, Singapore, Tokio, Zürich