2016/ gemeente Zaanstad Burgemeester & Wethouders

Transcriptie

1 *20160* 2016/ gemeente Zaanstad Burgemeester & Wethouders De leden van de gemeenteraad Zaanstad Stadhuisplein MZ Zaandam Postbus GA Zaandam Telefoon PORTEFEUILLEHOUDER / A. Verschuren ONDERWERP Het aanwijzen van vijftien panden als gemeentelijk monument. DATUM ONS KENMERK BIJLAGE(N) DOORKIESNUMMER Geachte leden van de gemeenteraad, Hierbij bieden wij u bijgaande stukken aan voor1: Kennisname Geheimhouding op grond van de Gemeentewet ja 1 N.V.T. bijlage Onderwerp: Het aanwijzen van vijftien panden als gemeentelijk monument. Wat wordt gevraagd Kennis te nemen van de aanwijzing van vijftien panden als gemeentelijk monument. Toelichting In 2014 is een bijzondere samenwerking gestart tussen de gemeente Zaanstad en de Vereniging Zaans Erfgoed. Tijdens het startgesprek over de samenwerking is afgesproken dat de gemeente Zaanstad jaarlijks 10 tot 15 panden aan zal wijzen als gemeentelijk monument. De Vereniging Zaans Erfgoed inventariseert al jarenlang bedreigde historische panden. Dit doen zij door middel van het Meldpunt Bedreigde Panden. Iedereen mag hier historische panden aandragen met het doel om deze panden te behoeden van sloop. Uit dit meldpunt is een lijst met panden voortgekomen. De vereniging heeft de gemeente gevraagd om deze lijst met panden nader te Bij stukken aangeboden voor besluitvorming of zienswijze zal de agendacommissie van de raad beoordelen wanneer en hoe agendering in het Zaanstad Beraad plaatsvindt. U ontvangt wekelijks een agenda van het eerstvolgende Zaanstad Beraad en wordt verzocht de stukken te bewaren en bij de betreffende agenda te voegen. Op stukken aangeboden voor kennisname volgt geen actie van de agendacommissie. Zonodig kunt u aanvullende informatie inwinnen bij de behandelend ambtenaar. Wenst u naar aanleiding van de informatie een politieke discussie met de wethouder en/of raadsfracties, dan kunt u bij de agendacommissie om agendering verzoeken mits onder vermelding van wat u vraagt aan wie inclusief een korte concrete toelichting.

2 2016/ /6 onderzoeken op cultuurhistorische waarden en zo mogelijk ervoor te kiezen deze panden aan te wijzen als gemeentelijk monument. Uit het nadere onderzoek is nu gebleken dat vijftien panden voldoende cultuurhistorische waarden bezitten om aangewezen te worden als gemeentelijk monument. Onder de aangewezen panden zijn verschillende 18 e en 19 e eeuwse houtbouwpanden. Deze panden vertellen het verhaal van de geschiedenis van de Zaanse houtbouw en zijn daarom belangrijk voor de identiteit van Zaanstad. Maar ook fabrieken en hun bijbehorende gebouwen nemen een belangrijke plek in in de geschiedenis van Zaanstad. De pakhuizen, chefswoningen en kantoren vertellen het verhaal van de 19 e eeuwse en begin 20ste eeuwse bloeiperiode van de Zaanse industrie. Daarom zijn ook van deze categorieën een aantal panden aangewezen als monument. Ieder pand heeft specifiek voor Zaanstad belangrijke cultuurhistorische waarden Onder de aan te wijzen panden is een aantal houten huizen, die kenmerkend zijn voor de ontwikkeling van de Zaanse houtbouw. Zuideinde 5 in Westzaan betreft een oorspronkelijk tweebeukig 18 e eeuws woonhuis dat rond 1820 verplaatst is naar deze locatie. Het werd dubbel bewoond in die periode en onder andere gebruikt als schoenlapperij. Eveneens 18 e eeuws van oorsprong is het pand Hogendijk in Zaandam. Het is gefaseerd tot stand gekomen. Dendrochronologisch onderzoek heeft het oudste gedeelte gedateerd rond 1730 en is vervolgens uitgebreid tot de huidige omvang in Het huis was in die periode onderdeel van de scheepswerf van Pieter Lijnstzoon Rogge aan het Westzijder Kattegat. De 19 e eeuwse houtbouw is tot nog toe onderbelicht gebleven bij de aanwijzingen. Hoewel de inventarisatie nog niet volledig is, wordt deze categorie op de voorliggende lijst vertegenwoordigd door een aantal woonhuizen in Zaandam. Het betreft onder andere Tuinstraat 9, een karakteristiek houten huis dat rond 1870 is ontstaan in de buurt van de Bullekerk. Daarnaast zijn de laatst overgebleven houten huizen ten zuiden van het Czaar Peterhuisje opgenomen. Het betreft Krimp 25, een huis uit het eerste kwart van de 19 e eeuw, dat tegen het einde van de eeuw werd vergroot en in 1921 werd voorzien van een andere kap. De directe belendingen Krimp 27 en 29 betreffen beide houten huizen die rond 1880 werden gebouwd als dubbele kamerwoningen. Eveneens kenmerkend en zeldzaam voorbeeld van Zaanse houtbouw is het door Engel Kuyper gestichte kaaspakhuis De Dissel, Zaanweg 13 in Wormerveer. Bouwhistorisch waardevol is het oorspronkelijke houtskelet met merktekens uit de ontstaansperiode rond Tot de categorie fabriekscomplexen behoort het stenen pakhuis De Zon aan Zuideinde 19 in Wormerveer. Het werd in 1916 gebouwd voor zaadhandelaar G.J. van Gelder op de locatie van de 17 e eeuwse oliemolen De Eenhoorn aan de Zaan. Tot het complex behoort ook het dubbelpand met chefswoning en kantoor Zuideinde uit De objecten gezamenlijk hebben ensemblewaarde. Het stenen pakhuis De

3 2016/ /6 Eenhoorn dat in 1906 de oorspronkelijke molen verving en in 1916 met een bouwlaag werd verhoogd, behoorde er ook toe, maar is thans niet meer aanwezig. Een bijzonder fraai voorbeeld van een soortgelijk dubbelpand met chefswoning en kantoor betreft Zuideinde Het werd in 1895 gebouwd in opdracht van papierfabriek Van Gelder Zonen naar ontwerp van architecten Van Rossem en Vuyk uit Amsterdam. De voorgevel met bijzonder metselwerk detaillering heeft esthetische kwaliteit en het fraaie interieur is grotendeels aanwezig. Een bijzonder pand is ook het kantoor Jan Dekker aan Plein 13 1 in Wormerveer. Het is tot stand gekomen in 1916 als statig kantoor voor fabriekscomplex zeepziederij De Adelaar en heeft een rijk interieur dat nog aanwezig is. De voormalige blikfabriek Woud & Schaap Noordervaartdijk 10 in Krommenie heeft haar oorsprong in 1897 en is ondanks de latere wijzigingen nog goed herkenbaar. Ook van dit fabrieksgebouw heeft de gevel esthetische kwaliteit. Tot de munitie- en wapenfabriek Hembrugterrein behoort de oorspronkelijke portierswoning uit Het werd in 1961 voorzien van aanbouwen, maar is nog altijd herkenbaar. Daarnaast behoort het in de kern tot de oorspronkelijke bouwfase van de Artillerie Inrichting. Een bijzonder object betreft de kaasboerderij Catherinahoeve op de Zaanse Schans, Zeilenmakerspad 5 in Zaandam. De van oorsprong Oostzaner boerderij De Haal 43 werd in 1987 na sloop met hergebruik van het oorspronkelijke houtskelet herbouwd na zorgvuldige opmeting door Cornelis de Jong. Uniek voor Nederland was dat ruim 50 jaar geleden verplaatsing van bedreigde panden als enige optie werd gezien om ze te behouden. Deze boerderij is daar een goed voorbeeld van. Tot slot op deze lijst het scholencomplex Vlielandstraat 2 en Provincialeweg 302 in Zaandam. Het betreft een gecombineerde school uit 1953 van gemeentearchitect G.M.G. Bakker in de voor de Wederopbouwperiode kenmerkende shake-hands architectuur van het modernisme met het traditionalisme. Het is een voorbeeld van de ontwikkeling die de scholenbouw in Zaandam doormaakte kort na de Tweede Wereldoorlog. Op voorspraak van het Cuypers Genootschap is deze school op de lijst geplaatst. De panden zijn beoordeeld en daaruit blijkt dat ze bijzonder genoeg zijn om beschermd te worden als gemeentelijk monument. Alle vijftien panden zijn beoordeeld aan de hand van een zestal criteria; architectuurhistorische waarde, cultuurhistorische waarde, stedenbouwkundige waarde, gaafheid, zeldzaamheid en fysieke kwaliteit. Voor de panden is met name ook goed gekeken of ze van voldoende fysieke kwaliteit zijn. Voldoende fysieke kwaliteit betekent dat het casco van het object ten minste in een zodanig staat moet zijn dat het te restaureren is zonder dat totale afbraak en herbouw noodzakelijk is. De panden zijn beoordeeld en beschreven in de redengevende omschrijving. Op basis van de redengevende omschrijving heeft de monumentencommissie op 28 juni, 23 augustus en 29 november 2016 positief

4 2016/ /6 geadviseerd over de plaatsing van de panden op de gemeentelijke monumentenlijst. Uit de redengevende omschrijving en daaruit volgend het advies van de monumentencommissie blijkt dat de panden genoeg waarden bezitten om beschermd te worden als gemeentelijk monument. De historische bebouwing in Zaanstad staat in het algemeen onder druk bij herontwikkelingen waardoor verlies van waardevolle cultuurhistorische panden op de loer ligt. Panden die hun oorspronkelijke functie verliezen worden al snel in hun voortbestaan bedreigd. Nieuwe kopers kiezen vaak sneller voor de variant van sloop en nieuwbouw. Zij denken snel dat sloop en nieuwbouw goedkoper is dan restauratie. Omdat het pand geen status heeft wordt dit niet verder onderzocht en kiezen ze veelal voor de makkelijke weg. Ook kan het gebrek aan kennis over het pand en de cultuurhistorische waarden ervan meespelen in deze keuze. De sloop van cultuurhistorisch waardevolle panden resulteert in verlies van de Zaanse historische identiteit en dit heeft veel effect op de uitstraling van de gebouwde omgeving. Door de panden aan te wijzen als gemeentelijk monument blijven de panden die belangrijk zijn voor Zaanstad behouden en daarmee blijft ook de Zaanse identiteit behouden. Slim omgaan met monumenten en erfgoed binnen de gemeente Zaanstad zorgt voor meer economisch rendement. Het Zaanse erfgoed vormt mede de basis van de Zaanse identiteit. Het doel van het erfgoedbeleid is om de bestaande identiteit te versterken en voorwaarden te creëren om die identiteit uit te bouwen. Daarmee is erfgoed een belangrijke pijler van de ruimtelijke ontwikkeling. Daarnaast heeft erfgoed economische waarde. Slim omgaan met het Zaanse erfgoed levert geld op. Dit is terug te zien in de vastgoedwaarde van monumentale panden en de waardestijging van panden en wijken rondom cultuurhistorisch waardevolle objecten. Het is niet voor niets dat de drie van rijkswege beschermde gezichten in Zaanstad (Kerkbuurt Westzaan, Haaldersbroek Zaandam en Gortershoek Zaandijk) populaire plekken zijn om te wonen en ook gebieden met een hoge WOZ-waarde zijn. Alle drie boven het Zaanse gemiddelde, met de Gortershoek als grote uitschieter. Deze ontwikkeling is een landelijke trend. Het behoud van erfgoed is voor de waardeontwikkeling van meer gebieden in de toekomst van belang. Voor de eigenaren van gemeentelijke monumenten zijn verschillende subsidiemogelijkheden beschikbaar en is er een intensieve plan- en restauratiebegeleiding. Voor de eigenaren van deze monumenten is een intensieve plan- en restauratiebegeleiding mogelijk vanuit de gemeente Zaanstad. Tijdens dit proces worden de eigenaren begeleid in het realiseren van hun wensen met behoud van de cultuurhistorische waarden van het pand. Daarnaast is een instandhoudingssubsidie beschikbaar, zodat eigenaren tegemoet gekomen worden in de kosten voor instandhouding en/of herbestemming van hun pand. De gemeente Zaanstad subsidieert 30% van de kosten voor het instandhouden van een monument met een maximum van per jaar. Ook kunnen eigenaren een laagrentende lening krijgen via het Noord Hollandse Monumentenfonds van maximaal en is er de financieringsmogelijkheid om een

5 2016/ /6 Cultuurfondshypotheek aan te vragen. Dit is een laagrentende lening van 1.5% met een maximumbedrag van Restauraties zijn veelal realiseerbaar en rendabel. Door samen te werken aan de haalbaarheid van een plan in combinatie met een instandhoudingssubsidie lukt het in meeste gevallen om noodzakelijke aanpassingen realiseerbaar en rendabel te maken. Opdrachtgever Bijgaande stukken M. Verhoek Redengevende omschrijving van pakhuis De Dissel aan Zaanweg 13 te Wormerveer Het aanwijzen van vijftien panden als gemeentelijk monument 2016/ Redengevende omschrijving van woonhuis en kantoor aan Zuideinde 10 en 11 te Wormerveer Het aanwijzen van vijftien panden als gemeentelijk monument 2016/ Redengevende omschrijving van pakhuis De Zon aan Zuideinde 19 te Wormerveer Het aanwijzen van vijftien panden als gemeentelijk monument 2016/ Redengevende omschrijving van woonhuis en kantoor aan Zuideinde 21 en 22 te Wormerveer Het aanwijzen van vijftien panden als gemeentelijk monument 2016/ Redengevende omschrijving van kantoorpand Jan Dekker aan Plein 13 1 te Wormerveer Het aanwijzen van vijftien panden als gemeentelijk monument 2016/ Redengevende omschrijving van houten huis Zuideinde 5 te Westzaan Het aanwijzen van vijftien panden als gemeentelijk monument 2016/ Redengevende omschrijving van houten huizen Hogendijk te Zaandam Het aanwijzen van vijftien panden als gemeentelijk monument 2016/ Redengevende omschrijving van houten huis Krimp 25 te monument 2016/ Redengevende omschrijving van houten huis Krimp 27 te monument 2016/ Redengevende omschrijving van houten huis Krimp 29 te monument 2016/ Redengevende omschrijving van houten huis Tuinstraat 9 te monument 2016/253099

6 2016/ /6 Hoogachtend, burgemeester en wethouders van Zaanstad, Redengevende omschrijving van portierswoning Hembrugterrein aan Hemkade 18 te Zaandam Het aanwijzen van vijftien panden als gemeentelijk monument 2016/ Redengevende omschrijving van Oostzaner boerderij Catherinahoeve aan Zeilenmakerspad 5 (Zaanse Schans) te monument 2016/ Redengevende omschrijving van scholencomplex aan Vlielandstraat 2 en Provincialeweg 302 te Zaandam Het aanwijzen van vijftien panden als gemeentelijk monument 2016/ Redengevende omschrijving van fabriek aan Noordervaartdijk 10 te Krommenie Het aanwijzen van vijftien panden als gemeentelijk monument 2016/ dr. R.L. Vreeman, waarnemend burgemeester Digitaal ondertekend door waarnemend burgemeester dr. R.L. Vreeman op ir. J.C. van Ginkel MCM, gemeentesecretaris Digitaal ondertekend door secretaris ir. J.C. van Ginkel MCM op