Nog net in Pag Verstrekken met vertrekkende gevolgen. Pag Pag 9-14 Beleidsplan Pag 15 MDHG bij de politie!

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Nog net in 2014. Pag 4+5+6+7 Verstrekken met vertrekkende gevolgen. Pag 8+22. Pag 9-14 Beleidsplan 2015. Pag 15 MDHG bij de politie!"

Transcriptie

1 Nog net in 2014 Tijdschrift van de Belangenvereniging Druggebruikers - MDHG - jaargang 30/1 Pag Verstrekken met vertrekkende gevolgen Pag 8+22 ONGECENSUREERD UITGELEKT UIT DE BEZOEKERS- LUNCHES Pag 9-14 Beleidsplan 2015 Pag 15 MDHG bij de politie! Pag Nieuw bestuur Pag 20 RAKA exposeert SPUIT 11: GRATIS VERSTREKT AAN GEBRUIKERS

2 SPUIT 11 binnenkomers VAKBLAD VOOR DRUGGEBRUIKERS EN EENIEDER DIE MET DRUGS EN DRUGSBELEID TE MAKEN HEEFT Gratis vuur! Hoera, we hebben nieuwe aanstekers! Mooi blauw, MDHG-logo en adres op de ene kant, tekstje dat we geweldig zijn op de andere. Navulbaar, kindveilig en handig voor je pijpje. Is je aansteker op? Voor tien mensen sturen we er eentje gratis op. Mail naar De rest moet gewoon langskomen. 2 Bezoek de bezoekerslunches! Iedere twee weken is er op donderdag om 13:00 uur een lunch, waar medewerkers en leden wetenswaardigheden uitwisselen over wat er binnen en buiten de MDHG speelt. Regelmatig schuiven gasten met een interessant verhaal aan. In 2015 staan lunches gepland op 15 januari, 29 januari, 12 februari, 26 februari, 12 maart, 26 maart, 9 april, 23 april, 7 mei en zo verder. De MDHG open en dicht Je bent welkom op de MDHG van maandag t/m vrijdag voor klachten, advies en informatie. Er kan gebruik gemaakt worden van internet en telefoon. 10:00 12:00 Vrije inloop 12:00 12:30 Gesloten 12:30 15:30 Op afspraak met een medewerker of dringende hulpvragen. Je kunt ook reserveren om aan een computer te werken. 15:30 16:30 Vrije inloop Geen regiobinding? Heb je geen toegang tot de Maatschappelijke Opvang omdat je geen regiobinding met Amsterdam zou hebben? De gemeente maakt van veel te veel Amsterdammers provincialen! En hoe je daar bezwaar tegen kan maken is te onduidelijk. Kom ons je verhaal vertellen en wij proberen het voor je te regelen. Jonas Daniël Meijerplein 30, of Bas Ken je iemand die vast zit en het wel leuk vindt om af en toe een kaartje van de MDHG te ontvangen? Geef dan zijn of haar detentie-adres (bij voorkeur met detentienummer) aan ons door op info@mdhg.nl. Wij sturen dan regelmatig een kaartje via de bas . (En als je zelf ooit vast komt te zitten wat natuurlijk niet waarschijnlijk is - laat het ons dan ook weten.) * De redactie heeft getracht de rechtmatige eigenaars van het gebruikte beeldmateriaal te bereiken. Mocht iemand zich desondanks tekort gedaan voelen kan hij contact opnemen met de redactie. COLOFON Spuit 11 is een uitgave van: Belangenvereniging Druggebruikers MDHG Jonas Daniël Meijerplein RH Amsterdam tel: mail: info@mdhg.nl Spuit 11 verschijnt in een oplage van 3000 exemplaren. Losse nummers zijn af te halen op de MDHG, of te bestellen door 4,50 euro (inclusief verzendkosten). Aan deze uitgave werkten mee: Maarten Loonen, Dennis Lahey (eindverantwoordelijk), Peter van der Gragt, Frank Scimone Illustraties: Fresh!/D.C. Lama Drukwerk: Reclameland.nl Vormgeving en lay-out: de Ontwerperij Bij de Belangenvereniging Druggebruikers MDHG werken: Dennis Lahey (directeur), Annet Vogelaar, Peter van der Gragt, Jordy Taytelbaum, Cheyenne Leeuwis (stagiaire), Lucia Oldenburg (stagiaire) en vele vrijwilligers.

3 Van de redactie Aanmaning Het voelt iedere keer als een aanmaning, de brief die Koninklijke Bibliotheek ons met regelmaat stuurt. Dit Depot van Nederlandse Publicaties archiveert al sinds jaar en dag de edities van Spuit 11 voor het nageslacht, en stuurt iedere keer een herinnering wanneer zij denken een nieuwe editie gemist te hebben. Wij stellen het zeer op prijs indien u onderstaande niet ontvangen aflevering zou willen nazenden t.b.v. ons archief schreven ze de laatste keer, met daaronder het nummer dat ze voor die editie gereserveerd hebben: 2014/1. Met andere woorden: waarom hebben we dit jaar nog steeds geen Spuit 11 ontvangen?!? Zoals bij een echte aanmaning, zijn er smoezen in overvloed. Het is retedruk bij de MDHG vat het aardig samen. Maar net als bij een echte aanmaning, zijn excuses slechts excuses, en telt alleen de boter bij de vis: een nieuwe Spuit 11. We hebben er lang aan gewerkt, en de editie steeds weer bijgewerkt. Het afscheidsinterview met twee vertrokken bestuursleden is al een jaar oud, maar wat zij te zeggen hebben nog actueel. De nieuwe voorzitter hebben we al een tijdje, maar mocht nog steeds even voorgesteld worden. De lijst met gasten voor de bezoekerslunch werd iedere twee weken weer langer en de krantenknipsels zijn soms wat oud, maar een bericht als war on drugs is mislukt heeft nog niets aan actualiteit ingeboet. En het jaarverslag 2013 hebben we maar vervangen door het beleidsplan En zelfs daar zouden we op de valreep van 2014 nog het een en ander in kunnen veranderen. Schreven we daarin nog dat wij hoopten dat de gemeente bij de verdeling van de gelden voor cliëntondersteuning ook aan ons zou denken, ondertussen weten we dat dat dankzij een motie van GroenLinks en de PvdA inderdaad het geval is. Zodat we komend jaar wat meer capaciteit hebben en hopelijk ook wat ruimte om tenminste twee keer een onvolprezen tijdschrift uit te brengen. Maar hé... het tijdschrift heet niet voor niets Spuit 11. Dennis Lahey Directeur Belangenvereniging Druggebruikers MDHG God, god, godslastering De politie doet nog wel eens wat anders dan op plantjes jagen die legaal in een coffeeshop worden verkocht, of boetes geven voor cokebezit aan mensen die toch wel gebruiken. Zoals posters verwijderen. Bovenstaand plaatje prijkte op de aankondingsposter van onze ledenvergadering en dat was volgens een diender op tenminste drie wetsartikelen strafbaar. Godslastering zou er één van zijn. Waarop de agent de instelling die onze aankondiging had opgehangen sommeerde het exemplaar te verwijderen. Navraag bij het desbetreffende bureau leverde een preek over respect op, maar leidde uiteindelijk ook tot het besef dat de politie haar boekje te buiten was gegaan. Een stukje over dit voorval leverde op GeenStijl 335 reacties op, waarvan we de lezers van Spuit 11 graag enkele voorbeelden geven: Als je de onuitsprekelijke Agenten zien dus of zichzelf, of de braafheid van die poster rechter, of Teeven als god. Een andere afzet tegen sommige van mogelijke god om te lasteren zie ik er de protestposters van niet bij staan. (ZKH EénOog) de jaren 70 en 80...en daar zei geen enkele dienaar van Hermandad iets over - en ze haalden ze ook niet weg, hoorde er gewoon bij, vrijheid van meningsuiting, dienders konden tegen een stootje. Jammer dat hier geen rechtszaak van gekomen is. Dat zou een heleboel ogen hebben geopend, met name bij de aanstoot nemende dienders. (bisbisbis) Snap ook maar niet dat mensen blijven hameren op een verbod. Mensen willen al duizenden jaren gokken, neuken en kachel worden, en dat blijven ze nog duizenden jaren doen, en daar heeft een verbod nog nooit *iets* aan veranderd. Vandaar dat de drooglegging is mislukt, vandaar dat de War On Drugs is mislukt, vandaar dat het zero tolerance beleid niet werkt. Wat valt daar nou niet aan te snappen? Een verbod zorgt alleen maar voor meer problemen. Criminaliteit, geen controle, en slecht gefabriceerde drugs met alle risico s van dien. En toch maar blijven roepen dat t vooral verboden moet worden. Heb je dan poep in je hoofd, of hoe zit t? (Lagonda) Als een verbod op drugs echt zou werken zouden ze niet voorkomen in de maatschappij. Mensen kun je nou eenmaal niet verbieden wat ze met hun eigen lichaam doen. Dat je speed niet in de supermarkt moet leggen lijkt me duidelijk, maar verspreiding via gereguleerde afgifte tegen productieprijs + accijnzen lijkt me een stuk voordeliger dan het huidige beleid. Dan kunnen die junks ook gewoon gaan werken in plaats van de hele dag op zoek naar drugs. (1nfidel) Je zal jezelf toch maar DIRECTEUR Belangenvereniging Drugsgebruikers noemen. Ook weer zo n zuigende uitvinding van de linkse zieligen- subsidie industrie. Een leven lang snuiven- spuiten slikken en weet ik veel wat nog meer parasiterend op werkend NL. Net als die honderden bewezen zinloze re-integratie projecten waar krankzinnige salarissen worden betaald en geen hond aan betaald werk wordt geholpen want dan zou men het kind met het badwater weggooien. Wat is dit land ziek. (h.a.k. blok) 3

4 VERSTREKKEN MET VERSTREKKENDE GEVOLGEN Een drugsvrije wereld in 2008 luidde tien jaar lang de doelstelling van de Verenigde Naties. Dat dat niet gehaald was moest zelfs de grootste gelovige in de war on drugs toegeven. Problemen rondom druggebruik los je ook niet op door mensen te vervolgen, roept de MDHG al sinds haar oprichting. Dat idee begint gehoor te vinden, dus nu wil men eindelijk eens gaan praten over andere strategieën. In 2016 vindt UNGASS plaats: een speciale zitting van de VN rondom de drugsproblematiek. De kans is groot dat de bestaande drugsverdragen dan worden opengebroken en er meer ruimte komt om te experimenteren met verstandiger beleid. Nederland zou daarin weer een voortrekkersrol moeten vervullen, met experimenten als legale cocaïne voor gebruikers. 4 De vele buitenlandse beleidsmakers die de afgelopen jaren de MDHG bezochten, deden dat altijd met een duidelijke reden: leren van het vooruitstrevende Nederlandse drugsbeleid. De laatste jaren werd dat echter steeds lastiger, omdat we wat dat betreft door veel landen zijn ingehaald. Terwijl Uruguay en verschillende Amerikaanse staten cannabis legaliseerden, kwam minister Opstelten met onder andere een onuitvoerbare wet die wiet met veel THC als harddrug bestempelde. Terwijl diverse landen flinke gebruikershoeveelheden decriminaliseerden, pleitte staatssecretaris Teeven voor een snellere tenlastelegging van de ISD-maatregel die vooral druggebruikers treft. Maar dit dieptragische duo zou nog wel eens een blessing in disguise kunnen zijn. Volgden de diverse bestuursinstanties en bestuurslagen vroeger vrijwel klakkeloos het kabinetsbeleid dat als vooruitstrevend werd gezien; tegenwoordig morren burgemeesters, gemeenteraden en rechters in het openbaar dat Den Haag weigert werk te maken van problemen die zij tegenkomen. Mogen we in in Nederland niet meer gewoon nadenken? is de vraag na ieder simplisme dat in onbegrijpelijk Nederlands uit de mond van Opstelten rolt.

5 Het pragmatische denken over drugsbeleid heeft veel goeds opgeleverd. Dankzij de coffeeshops is het aantal leden van de MDHG niet nog groter dan het al is; dankzij de spuitenruil (een idee van MDHG-leden) hebben heel wat besmettingen van ziektes nooit plaats gevonden en toen xtc nog in de clubs werd getest had je tijdens grote dance events ook niet drie doden te betreuren, om maar eens wat te noemen. Nog zo n pragmatische oplossing: de heroïneverstrekking. In een recent onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Suijkerbuijk, Van Gils en De Wit) werd het verstrekken van heroïne op medische indicatie wederom een groot succes genoemd. En dat komt -ondanks al onze bedenkingen over de uitvoer- overeen met wat we bij de MDHG zien: weg uit de illegaliteit, gecontroleerde producten en geld over houden zijn goed voor mens èn samenleving. Je krijgt er niemand mee aan de dope, de leefkwaliteit van mensen gaat met sprongen vooruit en je beschermt de samenleving tegen mensen die veel geld voor hun gebruik moeten uitgeven, maar dat niet hebben (beter dan de politie dat doet, die dat dan ook niet meer hoeft te doen). Maar ja, heroïne heeft plaats gemaakt voor het roken van basecoke en daar is geen vergelijkbaar programma voor. Hoog tijd dus om in dezelfde lijn nieuwe experimenten op te zetten, zou je zeggen. Met hetzelfde principe: wie toch gebruikt kan dat beter in een legale setting doen. Al in 2006 organiseerde de MDHG met Stichting Drugsbeleid een symposium over de verstrekking van cocaïne. Gedachten waarvan nu de eerste acties zichtbaar lijken te worden. Onder leiding van Wim van der Brink, een van de aanwezigen tijdens dit symposium, is het AMC met een interessant onderzoek in die richting gestart. Heroïnegebruikers die in de verstrekking lopen en tevens basecoke gebruiken kunnen sinds kort dexedrine krijgen in een slow-release variant. Het is speed dat je slikt en langzaam wordt afgegeven aan je lichaam. Veel druggebruikers bekijken een dergelijk onderzoek met argusogen. Zij willen the real stuff, en het blijkt dus Problemen rondom druggebruik los je ook niet op door mensen te vervolgen start ging moesten ook alle spookverhalen de wereld uit, en zoiets kan lang duren. Men schermt met internationale verdragen, of zegt simpelweg dat drugs slecht zijn en stopt met argumenteren. Een drugsvrije wereld is een Utopie Toch is er hoop, want alleen maar drugs bestrijden heeft de problemen alleen maar groter gemaakt, ondervinden steeds meer landen. Een drugsgebruikend land als de VS kiest (zich niets aantrekkend van welk verdrag dan ook) voor legalisering van cannabis sinds ook de blanke middenklasse daarvoor wordt opgesloten. In een distributieland als Mexico heerst complete anarchie en dreigt zelfs een opstand. Niet zo heel vreemd. Zie een uitverkochte Amsterdam Arena voor je met alleen maar lijken, plaats er nog zo n zelfde stadion vol doden naast en je hebt -op de volle tribunes van een flink aantal amateurclubs na- het aantal dodelijke slachtoffers van de drugsoorlog aldaar. In drugsproducerende landen als Colombia en Afghanistan is de situatie al niet veel beter. En dus wordt er gemord dat de verdragen opengebroken moeten worden. De uitkomst van het eerder genoemde UNGASS zal landen waarschijnlijk expliciet de beleidsvrijheid geven om een verstandig drugsbeleid te voeren, waarbij bestrijding niet langer voorop hoeft te staan. En omdat minister Opstelten dan eindelijk met pensioen is, is het aan de wakker geworden andere bestuurders in Nederland om te zorgen dat er niet alleen zaken rondom cannabis zullen veranderen. Amsterdam kan daarbij voorop lopen. Met de invoering van cocaïneverstrekking bijvoorbeeld. Of een huisdealer in een gebruikersruimte. Voorstellen die nu nog eenzelfde utopie lijken als de heroïneverstrekking vijfentwintig jaar geleden. Een utopie die in ieder geval een stuk realistischer is dan een drugsvrije wereld in welk jaar dan ook. nog een hele klus om voldoende proefpersonen te krijgen. Wellicht zegt dat ook iets over hoe de verstrekking straks in de praktijk zal lopen. Het onderzoek is dan ook een compromis. Het voorstel van Van der Brink om te experimenten met de verstrekking van cocaïne werd direct afgewezen. Zelfs een voorstel om de juridische haalbaarheid daarvan te onderzoeken was niet toegestaan. Mogen we in in Nederland niet meer gewoon nadenken? is een vraag die je je dan (weer) kunt stellen. Een drugsbeleid waarin bestrijding centraal staat laat zich lastig rijmen met een dergelijk, mogelijk slimmer alternatief. Voordat de heroïneverstrekking van 5

6 Door: Frank Scimone Heroïneverstrekking onder 6 Vanaf 2001 hebben Nederlandse heroïneverslaafden de kans om gratis te roken (of te spuiten) bij een van de Medische Suppletie Units (MSU) van de GGD. Landelijk maken bijna 800 mensen gebruik van deze voorziening die hun leven en gezondheid drastisch heeft verbeterd. Hoe ervaart een nieuwe klant die, zoals veel verslaafden met nare ervaringen met instanties altijd zijn best heeft gedaan om hulp te vermijden als de pest, de dagelijkse gang naar de MSU? Als je het beeld hebt van een opiumkit waar je in een donkere ruimte op kussens ligt en wordt bediend door nederige chinezen die je pijp komen aansteken zal je van een koude kermis thuis komen. Ik ben verslaafd geraakt in het begin van de jaren tachtig. Na een mislukte poging om af te kicken via Suboxone in Italië ben ik deze zomer naar Nederland teruggekeerd waar ik niets meer had (drie jaar geleden is de afdeling waar ik werkte wegbezuinigd en daarna raakte ik mijn woning kwijt). Het dagelijkse hosselen was ik beu en ik raakte in een diepe depressie. Via vrienden die net waren begonnen bij de MSU hoorde ik dat je niet meer vijf jaar of zes maanden moet wachten om aangenomen te worden. Ik ging naar de GGD voor een intakegesprek. Na een aantal gesprekken en medische onderzoeken heb ik ingestemd om met het methadonprogramma van de GGD mee te doen. Ik had altijd methadon van mijn huisarts gekregen, maar voordat ik in aanmerking kon komen voor het heroïneprogramma moest mijn dosis methadon omhoog van 70 naar 140 mg. Dit heeft me wekenlang gevloerd. Ik was zo moe dat ik haast niets kon doen en liep als een zombie rond. Volgens de MSU was de hoge dosis nodig om zeker te stellen dat mijn systeem de combinatietherapie aan zou kunnen. Na nog een aantal medische onderzoeken en een paar lange interviews werd ik toegelaten en mocht ik drie keer per dag roken, met tussenpozen van ten minste drie uur. Ik begon met 70 mg heroïne per keer en ging langzamerhand omhoog tot het maximum - twee keer per dag 350 mg en één keer 300 mg. Als je wilt kan je ook een of twee keer per dag roken (of shotten). De heroïneverstrekking van de MSU maakt deel uit van een combinatietherapie (methadon en heroïne). Je bent verplicht methadon te slikken, zelfs als je dat niet wilt. Het resultaat is dat gebruikers die geen methadon willen slikken niet kunnen deelnemen. De reden is dat heroïne werkt voor zo n 8 uur, terwijl bij de meeste mensen methadon 24 uur blijft werken. Het heeft ook een lange half life (Dat is de tijd die je lichaam nodig heeft om de helft van een stof af te breken en/pof uit te scheiden red.). De MSU wil namelijk voorkomen dat hun klanten ziek worden na acht uur en weer bij dealers aan gaan kloppen. Ook zou elke ochtend de wachtkamer plat worden gelopen door zieke gebruikers. Er zijn veel voordelen: deelnemers hoeven niet meer te stelen. Ik ben opgehouden met hosselen en nu dat ik niet meer elke dag de straat op moet is er een grote last van mij afgevallen. Dit programma heeft ongetwijfeld aanzienlijk bijgedragen aan het verminderen van de misdaad en heeft de maatschappij en gebruikers een hoop geld en ellende bespaard. De kosten aan de maatschappij veroorzaakt door hosselen zijn aanzienlijk. En dan zijn er andere kosten, zoals meer bewaking, politie, justitie, advocaten, medische kosten enz. Bij de MSU krijgen cliënten medische hulp en ook een maatschappelijk werker die hun helpt met schulden, het zoeken naar woonruimte, enz. Ik kan het (tenzij je jouw dagelijkse portie kunt betalen en niet hoeft te stelen of je het niet erg vindt te hosselen) iedere gebruiker aanraden. Hoe ziet de gang naar de MSU eruit? Voordat je het gebouw binnen mag moet je langs een metaaldetector, waar een aantal bewakers staan. Ik heb nooit problemen gehad met de bewakers die vriendelijk zijn en goed kunnen omgaan met de cliënten. Na een korte fouillering ga je naar Mijn dosis methadon omhoog van 70 naar 140 mg.ik was zo moe dat ik haast

7 medische begeleiding de wachtruimte. Je moet je bij de receptie melden 15 minuten voordat je gaat roken. Als je zelfs een minuut te laat bent is er een grote kans dat je naar huis wordt gestuurd. Laatst hoorde ik van iemand die onderweg problemen met de fiets had en belde dat hij misschien iets te laat zou komen. Hij kwam een minuut te laat en mocht niet roken. Maar als je niet mag roken krijg je in ieder geval je methadon. Iemand grapte onlangs: Je hele leven ben je geconfronteerd met het gevecht tegen heroïne, en nu moet je zorgen dat je op tijd ben om te roken. Je mag 30 minuten blijven roken. Als je spuit ga je naar een kleine ruimte en ben je zo klaar. Er is ook een blaasbeleid om het gebruik van alcohol te ontmoedigen. Als je aangeeft dat je drinkt, of als je naar alcohol ruikt, moet je blazen voordat je gaat roken. Ik hoorde dat iemand die af moest vallen ook moest blazen. Hoeveel je mag blazen is individueel bepaald. Ik mag s ochtends en s middags 0,00 mg per ml bloed blazen en s avonds 0,20. Er zijn bijvoorbeeld ook mensen die s avonds 0,50 of meer mogen blazen. Als je 0,01 (of 0,51) blaast wordt je naar huis gestuurd. Ik heb gehoord dat dit beleid veel mensen heeft geholpen om hun alcoholinname te verminderen. Wat inderdaad waar is. Maar het is soms wat kinderachtig of overdreven. Sommige klanten drinken wat bier een aantal uur voor de volgende rooksessie. De lever breekt alcohol af in een tempo van 1 tot 1,5 uur per glas. Volgens Wikipedia kan dit tempo niet worden beïnvloed door wat te eten, koffie te drinken of een wandeling te maken. Veel MSU klanten zeggen dat het drinken van water het proces versnelt. In ieder geval veel klanten drinken aanzienlijk hoeveelheden water voordat ze gaan blazen. Ik kan het zelfs horen gorgelen in je buik, grapte een medewerker aan een vriend van mij. Of het drinken van water je bloed verschoont omdat je meer moet plassen weet ik niet. Er waren mensen die zweerden bij appeltaart en stukken appeltaart oppeuzelden voordat ze naar de MSU gingen. Helaas bleek deze theorie niet te kloppen. Ik ben 60 en ik had voor het eerst problemen met drank. Het blaasbeleid heeft mij wel geholpen. Ik geef toe dat ik een paar keer s middags een biertje heb gedronken. Maar of het drinken van zoveel water, het eten, en het slikken van een pakje Rennies mij heeft geholpen om 0,00 te blazen weet ik niet. Ik heb wel bijna gekotst. Het slikken van je methadon of blazen doe je in de 15 minuten voordat je gaat roken. Nadat de vorige groep van 7 de rookruimte verlaat ga je een enigszins steriele en moderne ruimte binnen met een stalen tafel en 7 stoelen. De GGD is als de dood dat klanten heroïne naar buiten zullen smokkelen en dat het in de straathandel belandt. Ze zijn bang dat als de politie hun heroïne (die getraceerd kan worden) bij dealers aantreft het hele project in gevaar zal worden gebracht. Er zijn talloze regels: Je handen moeten zichtbaar zijn, er mogen niet meer dan twee aanstekers aan tafel, je mag geen pet dragen, je moet toestemming vragen om je handen te wassen of iets te pakken. Achter een glazen wand is er een kantoor met twee medewerkers. Het dikke glas beschermt de medewerkers van de walmen - anders worden zij, tezamen met de rest van de buurt, hartstikke verslaafd. Er zijn wat medewerkers die soms geïrriteerd raken door het overzien van zoveel regels, en het feit dat er tussen de deelnemers ook niet altijd de makkelijkste mensen zitten. De meeste deelnemers vallen wel mee en sommige zijn niet van de normale burger te onderscheiden. Er zijn ook de typische schreeuwlelijken. Maar in het algemeen heb je, als je redelijk gedraagt, geen enkel probleem. De meeste medewerkers doen hun best en zijn fantastisch. niets kon doen en liep als een zombie rond. 7

8 ONGECENSUREERD UITGELEKT UIT DE BEZOEKERSLUNCHES Voor mensen die zwerven en/of weinig verstand hebben van computers is het lastig om hun BBR (Budget Beheer Rekening online) in te zien. Zou het niet beter zijn om iedere maand met je Budgetconsulent je overzicht door te spreken? Dirk: In verband met onze capaciteit is dat helaas niet mogelijk. Gesprek tussen MDHG-lid en Dirk Berkhoff van FIBU, De MDHG wil een ontmoetingsplek zijn voor iedereen die zich in wil zetten voor de belangen van druggebruikers en dak- en thuislozen. Iedere twee weken organiseert de MDHG daarom op donderdagmiddag om 13:00 uur de bezoekerslunch: een werkbespreking onder het genot van een lekkere lunch, waar de stadsproblematiek zonder terughoudendheid wordt besproken en informatie wordt uitgewisseld. Wat op de lunches besproken wordt geeft een goed beeld van wat er in en om de MDHG gebeurt. Hier horen we de geluiden rechtstreeks van de straat. Hieronder enkele ongecensureerde flarden uit de bezoekerslunches tussen zomer 2013 en zomer Regelmatig worden er gastsprekers uitgenodigd. Dit jaar waren dat: 30/1/ 14 Luud Schimmelpenninck van OPA (Ouderen Politiek Actief) Rob Zwetsloot en Ellen ter Gast (ROB: Radicale Oppositie Beweging). 13/2/ 14 Carolien de Heer (PvdA) Jantien de Laaf (Red Amsterdam) 27/2/ 14 Lammert van Raan (Partij van de Dieren) 13/3/ 14 Marsha ten Bruggencate (D66) Femke Roosma (Groenlinks) Christ l Dullaert (CDA) Maureen van der Pligt (SP) 10/4/ 14 Straatvisie (dakloze jongeren) 24/4/ 14 Renate van Bodegom en Ingrid Bakker (Mainline) Harry van Haaster over het Resultaat Meetsysteem 3/7/ 14 Deborah Bruin (UvA) 10/7/ 14 Frans van Gelderen (Politie; Regionaal Coördinator Problematische Personen) en Christa Mooij (Politie) 17/7/ 14 Guy Pierre Léverque ( Meta d Âme; een soort Canadese MDHG) 11/9/ 14 Yasmine Ouass (Een nieuwe start Amsterdam) 25/9/ 14 Hepatitis C-voorlichting 23/10/ 14 Don Ceder (Anti-Incasso) 6/11/ 14 Helene Vollaard (Regenboog) 20/11/ 14 August de Loor (Adviesburo Drugs) Veel bezoekers blijken niet goed te weten waar ze wel en geen recht op hebben. Een veel gehoorde klacht is dat er tot onder de beslagvrije voet beslag wordt gelegd. De Belastingdienst en de AGIS kunnen dat. Siep is hiervan op de hoogte. Hij heeft dit op bestuurlijk niveau aangekaart. Ik mag maar één keer per maand extra geld vragen. Terwijl ik dakloos ben en leef van een daklozenuitkering. Maar er wordt wel zonder overleg even 80 ingehouden van mijn leefgeld. Mijn spaargeld was opeens weg voor betalingen zonder dat ik dat wist. Ook heb ik in een aantal jaar vijf budgetconsulenten gehad. S, Zelfs mijn 26,00 leefgeld per week is verlaagd tot 20,00 per week. Dit allemaal omdat AGIS beslag heeft gelegd. P Ik kreeg laatst de deurwaarder aan mijn deur. Het ging over openstaande boetes van de CJIB. Ik liet die man netjes binnen en liet hem mijn afschriften zien waarin staat dat de FIBU al mijn boetes betaalt. Vervolgens moest die man er om lachen en ging hij weg. H., Ik krijg al 10 jaar geen vakantiegeld. En ik ga er niet meer heen, want zij creëren alleen maar meer problemen. H, over DWI/Fibu De FIBU verplicht mij de boetes te betalen, terwijl ik zelf liever zit voor die boetes. Ik heb in de tussentijd vier klantmanagers gehad en er maar één meer dan één keer gezien. H, De medewerkers weten te weinig over mijn schulden. - Dat hoort niet het geval te zijn. - Ik denk dat de caseload van medewerkers te groot is - Dat is inderdaad het geval. Daarom hebben we ook de regel ingevoerd dat mensen maar één keer per maand mogen bellen. Maar jullie kunnen van mij aannemen, de mensen werken zich kapot. Gesprek tussen MDHG-lid en Siep Wevers van FIBU, Wat iedere gebruikersruimte nodig heeft is een huisdealer. Op dit moment moeten wij naar buiten om onze dope te scoren en vervolgens weer naar binnen om het te gebruiken. Ook zal het veel beter zijn om een wat gezelliger en prettigere sfeer te creëren. Niet zo steriel en strak zoals het momenteel is. Ook een 24 uur setting zal beter zijn. J

9 BELEIDSPLAN MDHG: de participatiemaat van mij 2015 Inleiding Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5 Doelstellingen en kerntaken Individuele belangenbehartiging Collectieve belangenbehartiging Drugs uit het strafrecht Personeel en bezetting Bijlage 1: Nieuw deurbeleid MDHG-kantoor Inleiding In juni 2013 sprak de Belangenvereniging Druggebruikers MDHG met de gemeente over de subsidieaanvraag voor Het was een tijd van flinke bezuinigingen en daar maakten wij ons uiteraard zorgen over, niet in de laatste plaats voor onze eigen vereniging. Zonder valse bescheidenheid zijn wij van mening van grote waarde te zijn voor onze leden, en dan vrees je -hoe onterecht volgens ons dan ook- toch altijd de befaamde pennenstreek. Maar niet alleen dat: de MDHG merkt de gevolgen van de economische crisis en de bijbehorende bezuinigingen in een buitengewone groei van het aantal bezoekers en de daarbij horende toename van (complexe) hulpvragen. Men wil van ons simpelweg meer cliëntondersteuning. Terwijl we tegelijkertijd ook steeds meer gevraagd worden om aan te schuiven bij overleggen waar we onze taak als collectieve belangenbehartiger waar kunnen maken. Bemoedigend kregen wij te horen dat we een waardevolle en kostenefficiënte organisatie zijn, die vooral eerst moest kijken wat we konden doen voor onze doelgroep, de sector en de stad, om pas vervolgens te berekenen hoeveel geld daar voor nodig is. Met die insteek schreven we die zomer het beleidsplan 2014, waarmee we met een bescheiden en realistische groei van 1,5 fte de toenemende druk te lijf wilden gaan en een flink aantal andere ambities wilden verwezenlijken. Het voelde dan ook als een teleurstelling toen bleek dat we voor 2014 in eerste instantie slechts eenzelfde bedrag als alle jaren daarvoor kregen toegewezen, later dat jaar aangevuld met een relatief klein bedrag voor een klein beetje meer lucht in de organisatie. BELEIDSPLAN 2015 Onze belangrijkste opdracht voor 2014 was dan ook met ons kleine team het hoofd te blijven bieden aan de toegenomen toeloop en de grote hoeveelheid vragen. Enkele wijzigingen in ons deurbeleid en de openingstijden hebben daarbij flink geholpen. Door s middags alleen op afspraak te werken (of zo u wilt, alleen voor directe hulpvragen de deur te openen) hoeven we sinds de zomervakantie minder met tijdrovende beheerscapaciteit bezig te zijn. Dat geeft wat ruimte voor onze echte doelstellingen, hoewel nog steeds een stuk minder dan we eigenlijk zouden willen. Want de toenemende vraag om cliëntondersteuning vergt nog steeds meer capaciteit dan de vereniging eigenlijk aan kan. Onze hoop is dat Amsterdam bij de decentralisatie van cliëntondersteuning van het rijk naar de gemeente alsnog aan de MDHG zal denken, iets waaraan wij de stad zullen blijven herinneren. Decentralisaties zijn er tenslotte omdat de stad beter dan het rijk zou weten waar geld op de meest efficiënte wijze ingezet kan worden? Toch vormen de geopperde ideeën, zoals meer inzet van ervaringsdeskundigen, een beter registratiesysteem en een meldpunt Vreemde toestanden in de maatschappelijke opvang nog steeds onze ambitie. Vandaar dat het beleidsplan voor 2015 in veel opzichten op dat van 2014 lijkt; sommige delen hebben we simpelweg gekopieerd. We hebben alleen de snelheid waarmee we onze ambities willen waarmaken aangepast. Dat betekent dat we met een aantal projecten een begin hebben gemaakt, maar dat die ook voor 2015 lopen. 9

10 I. Doelstellingen en kerntaken De Belangenvereniging Druggebruikers MDHG is een vereniging die staat voor het bevorderen van emancipatie en participatie van (ex) gemarginaliseerde druggebruikers, iedereen die op straat leeft of dreigt te komen en klanten van de maatschappelijke opvang. De MDHG hield en houdt zich bezig met: Individuele belangenbehartiging Collectieve belangenbehartiging Drugs uit het strafrecht Deze indeling vormt het uitgangspunt voor de beschrijving van onze activiteiten in Individuele belangenbehartiging Ons kantoor aan het Jonas Daniël Meijerplein staat aan de basis van al onze activiteiten. Het is de meest laagdrempelige voorziening van Amsterdam. Een belangrijke reden dat onze leden ons weten te vinden, is de mogelijkheid om te bellen of gebruik te maken van internet. Tijdens onze laagdrempelige inloopspreekuren handelen veel van onze bezoekers tamelijk gemakkelijk hun eigen zaken af. Mocht dit om wat voor reden dan ook niet lukken, dan ondersteunen we graag. Veel leden hebben moeite met aanvragen en correspondentie met financiële instanties als DWI, CJIB, verzekeringsmaatschappijen, deurwaarders, de Belastingdienst en schuldsaneerders. Klachten van leden betreffen veelal de terreinen financiën (Fibu), regiobinding, in-, door- en uitstroom en Justitie. De MDHG is geen voorziening voor maatschappelijk werk, maar de scheidslijn tussen individuele belangenbehartiging en maatschappelijk werk blijkt in de praktijk vaak dun. Veel problemen zijn terug te leiden op onvoldoende inzicht in de eigen situatie en rechten en onvoldoende kennis van het maatschappelijk veld. Voordat dit geconstateerd kan worden en de vraag aan ons helder is geworden, dient vaak al veel maatschappelijk werk verricht te worden. Veel mensen die bij ons aankloppen zijn bovendien gelabeld als zorgmijders, die met relatief simpele handelingen enorm geholpen kunnen worden zodat grotere problemen vermeden kunnen worden. De MDHG ziet het als haar taak deze personen zo veel mogelijk naar andere instanties door te verwijzen, maar zal er in veel gevallen toch voor kiezen deze personen wel te helpen. Omdat het anders niet gebeurt. Vooral ook omdat het aanbod van het maatschappelijk werk sterk is afgenomen. De laatste jaren kent de MDHG een sterke groei van het aantal bezoekers. Telde de MDHG in 2009 nog bezoeken aan ons kantoor, in 2013 was dit aantal ruim verdubbeld (ruim 2,2 keer zoveel) tot Ook het aantal unieke bezoekers is sterk gestegen. In 2009 ging het om 363 unieke personen; in 2013 om 615 personen. 2 Op het moment van schrijven, medio 2014, hebben we niet gemerkt dat deze aantallen wezenlijk lager worden. De toename van het aantal bezoekers levert in eerste instantie veel extra beheerscapaciteit op. Deze capaciteit hebben we na de zomervakantie van 2014 proberen in te dammen door een wijziging aan te brengen in ons deurbeleid en openingstijden. (zie bijlage) De openingstijden worden aan het eind van het jaar geëvalueerd, maar vooralsnog zijn de eerste bevindingen positief en kunnen we hierdoor meer tijd besteden aan de zaken waarvoor we bestaan. De belangrijkste oorzaak van een steeds nijpender wordend capaciteitsprobleem bij de MDHG is echter de stijging van het aan- tal individuele vragen. Het aantal wachtenden voor u is groeiende, iets wat fnuikend is voor een organisatie die laagdrempelig wil zijn. We streven naar het tegenovergestelde, waarbij we outreachend kunnen werken bij een doelgroep die zelf niet zozeer zit te wachten op hulp, door vrijblijvend een praatje te kunnen maken en te ontdekken waarmee mensen eventueel geholpen zouden kunnen worden. We streven er naar om onrecht en klachten die mensen wellicht zelf al als voldongen feiten zien te signaleren en daar iets mee te doen. Terwijl we tegelijkertijd hulp die direct een positief effect in de levens van onze leden heeft niet willen veronachtzamen. De afgelopen jaren heeft de MDHG geprobeerd deze groei op te vangen door telkens net even wat meer te geven, maar er zit 1 Bezoekers die de MDHG vaker dan 1 keer per dag bezoeken, worden slechts als 1 bezoek geregistreerd Het aantal unieke bezoekers is in de jaren 2010 en 2011 niet berekend. BELEIDSPLAN 2015

11 een einde aan de rek hierin. Vandaar dat wij voor deze specifieke taak in naast de wens om een extra stagiair- een extra capaciteit van 1 fte hebben gevraagd. Deze wens hebben wij nog steeds, en we zien mogelijkheden deze uiteindelijk te realiseren vanwege onze rol als cliëntondersteuner. De decentralisatie van de gelden rondom cliëntondersteuning heeft voor 2015 echter nog niet in ons voordeel gewerkt. Onze bezorgdheid over de efficiëntie van cliëntondersteuning voor de OGGZ-doelgroep zorgt er echter voor dat we dan wel weer positief zijn over mogelijk voortschrijdend inzicht bij de gemeente op dit onderwerp. Sinds 2014 proberen we het aantal stagiaires structureel op 2 te houden, iets wat gezien de hoge eisen die we aan stagiaires stel- len niet altijd lukt. Zeker in de zomerperiode lukt het ons niet om voldoende stagiaires aan ons te binden, maar met goede studenten wordt er door het jaar heen een hoop bereikt. De groei leidt onvermijdelijk tot het maken van keuzes wie wel (goed) geholpen wordt en wie niet, waarbij vooral de meest dringende en schijnende gevallen voorrang krijgen. In onze ogen zijn dat keuzes die we eigenlijk niet zouden moeten maken. Ten eerste sluiten we op deze wijze een groep uit die andere gesubsidieerde instellingen met veel moeite willen bereiken, maar zich bij ons gewoon aandient. Bovendien verworden we daarmee langzaam tot maatschappelijk werk voor een moeilijk bereikbare groep in plaats van een belangenvereniging. 3. Collectieve belangenbehartiging Naast individuele belangenbehartiger is de MDHG een collectieve belangenbehartiger. Dat doen we door veel in gesprek te gaan met bijvoorbeeld instellingen, ambtenaren en beleidsmakers en deel te nemen aan allerlei soorten overlegvormen, waar we voor uitgenodigd worden of onszelf voor uitnodigen. We bekijken de plannen zoveel mogelijk door de ogen van onze doelgroep, bespreken die met de doelgroep zelf en voorzien die van relevant en opbouwend commentaar. Het aantal overleggen waarvoor de MDHG wordt uitgenodigd is de afgelopen jaren sterk gestegen. Dit komt deels door de grote veranderingen die er plaats vinden in de maatschappelijke opvang, maar ook doordat men de weg naar de MDHG als gesprekspartner makkelijker is gaan vinden. De MDHG heeft goed en regelmatig contact met haar achterban. Voorbeelden van overleggen waarin we participeren: Overlegvormen met cliënten: Algemene Ledenvergadering van de MDHG, Vrijwilligersbijeenkomsten (ambassadeurslunch), Groot M.O.-overleg, COMO G4 plenair, COMO G4 kerngroep. Overlegvormen Gemeente & instellingen: Winternachtopvang overleg, Overleggen met GGD (o.a. de begeleidingscommissie van de Geïntegreerde Voorziening Centrum), Breed signaleringsoverleg Amsterdamse Ombudsman, overleggen met DWZS, de Screeningscommissie Dichtersbuurt, overleggen met DWI en Fibu, Gemeente bijeenkomst preventie, Workshop nachtopvang, Workshop trajecthouders, Workshop gemeente doorstroom uitstroom, bijeenkomsten met politie en MDHG-leden, Bijeenkomsten over functionering gebruikersruimtes, bijeenkomsten VWS (over Plan van Aanpak), overleggen met gemeenteraardsleden, overleggen met de burgemeester, overleggen met instellingen, diverse overleggen evaluatie Plan van Aanpak Overige bijeenkomsten: Stichting Drugsbeleid, Drugsdebat Tweede Kamer, Bijeenkomsten Daklozendag, vergaderingen van het Verbond voor Opheffing van het Cannabisverbod, vergaderingen van Stichting Drugsbeleid, Stoelenproject overleggen, Kantlijn schrijfclub. Cliëntenraden: GGD Cliënten Advies Raad, Bezoekersoverleg instroomhuis, Cliëntenraad overleg met Regenboog, Cliëntenraad DWI, Cliëntenraad Mentrum BELEIDSPLAN 2015 Registratiesysteem Aan de basis van de collectieve belangenbehartiging staat de individuele belangenbehartiging. Dankzij bezoekersverhalen krijgen we een goed beeld van wat er allemaal mis kan gaan en waar beleid, protocollen en instanties te kort schieten. Door directe bemiddeling veel bellen en schrijven- proberen we deze klachten direct op te lossen. Indien het probleem is opgelost, wacht meestal alweer de volgende persoon en gaan we aan de slag met zijn of haar probleem. Tijd voor voldoende reflectie over de achtergronden van de ontstane situatie, en gedachtevorming (en actie!) over hoe dit op structurele wijze is op te lossen, ontbreekt te vaak. Bovendien wordt bij collectieve belangenbehartiging door beleidsmakers en instellingen dikwijls om casuïstiek van gesignaleerde problemen gevraagd, iets wat wij door de vluchtigheid van het werk vaak niet meer weten te achterhalen. We weten dat we de afgelopen jaren veelal tegen dezelfde klachten zijn aangelopen, maar kunnen die niet goed aantonen als om namen en rugnummers wordt gevraagd. Te vaak moet dan een beroep worden gedaan op het geheugen dat dagelijks nogal wat informatie te verwerken krijgt. Bovendien wil niet iedereen -vooral indien de nijpende problemen reeds zijn opgelost- als voorbeeld dienen, waardoor niet alle onthouden voorbeelden bruikbaar zijn. De MDHG wil meer inzicht in de omvang van de verschillende signalen en beter casuïstiek kunnen aanleveren. Een mogelijkheid hiervoor is een beter registratiesysteem, zoals bijvoorbeeld bij collega-organisaties als Stichting GOUD in Utrecht wordt gehanteerd. In 2014 is opdracht gegeven aan een afstudeerder om hier onderzoek naar te verrichten en om in 2015 met een voorstel te komen. Meldpunt Vreemde Toestanden in de Maatschappelijke Opvang Bij de verzameling van casuïstiek wil de MDHG zich niet beperken tot de eigen organisatie. De MDHG wil op verschillende onderwerpen waar zij misstanden meent waar te nemen actief casuïstiek verzamelen door middel van onderzoek. De problemen die de MDHG tegen komt, worden geregeld ook door andere organisaties geconstateerd. Maar ook daar geldt dat de enkele casussen die de verschillende organisaties tegenko- 11

12 men nog geen dossier opleveren. De MDHG wil daarin vaker het voortouw nemen. Binnen het Groot M.O.-overleg, maar ook in overleg met andere belangenorganisaties zoals het Sociaal Juridisch Steunpunt en het BADT, is reeds vele malen geconstateerd dat hier grote behoefte aan is, maar dat het aan capaciteit ontbreekt om dit daadwerkelijk op poten te zetten. Organisaties en individuen moeten actief benaderd worden, mondelinge overdracht van casuïstiek moet op papier worden gezet, rapportages moeten verzameld worden, patronen moeten worden ontdekt en conclusies getrokken worden. Het signaleren van problematiek die ontstaat door staand (overheids- of instellingen-) beleid is niet voorbehouden aan belangenorganisaties. Ook medewerkers van de andere instellingen constateren met regelmaat onlogische, kafkaiaanse of onrechtvaardige situaties, die zij om wat voor reden dan ook niet kwijt kunnen binnen de eigen organisatie. De MDHG wil daarom een Meldpunt Vreemde Toestanden in de Maatschappelijke Opvang openen, waar iedereen -desgewenst anoniem- kan aankloppen om dergelijke toestanden te melden. De MDHG zal de casussen verder onderzoeken en er passende actie op nemen. Het Meldpunt zal in eerste instantie gepromoot worden binnen de verschillende instellingen, maar staat open voor iedereen. Ambassadeursproject Een belangrijk onderdeel om de mening van onze achterban te horen wordt naast de dagelijkse inloop- gevormd door de tweewekelijkse lunchvergaderingen op de donderdagmiddag. De lunch staat open voor iedereen uit de doelgroep en vormt het toneel van uitgebreide gesprekken over ontwikkelingen in de stad en de maatschappelijke opvang. De lunches zijn in het leven geroepen als onderdeel van de nieuwe opzet van het ambassadeursproject voor dak- en thuislozen, dat sinds eind 2011 van kracht is. Met het ambassadeursproject tracht de MDHG enerzijds de positie van dak - en thuislozen te verbeteren en de doelgroep te informeren over beleid en ontwikkelingen en anderzijds de gemeente te informeren hoe de doelgroep over de ontwikkelingen denkt en waar er volgens de doelgroep verbeteringen mogelijk zijn. De lunches zijn al enkele jaren een groot succes. De bijeenkomsten worden goed bezocht (door met grote regelmaat rond de vijftien personen) en de gesprekken verlopen over het algemeen in goede, constructieve sfeer, waarbij ook aandacht is voor mensen die normaliter niet snel het woord nemen. Met regelmaat schuiven gasten aan, in 2014 onder andere mensen van Straatvisie (dakloze jongeren), de politie (Christa Mooij en Frans van Gelderen, regionaal coördinator problematische personen), Mainline (over hepatitis C), de Universiteit van Amsterdam (Deborah de Bruin over drugswetgeving), Meta d Âme (belangenvereniging druggebruikers Toronto), Anti-Incasso (een bemiddelingsbedrijf bij incassoproblematiek) en Adviesburo Drugs (August de Loor). Daarnaast hadden we in het kader van de gemeenteraadsverkiezingen kandidaat-raadsleden van alle politieke partijen uitgenodigd, waarvan de volgende personen daadwerkelijk zijn geweest: Marsha ten Bruggencate (D66), Femke Roosma (Groenlinks), Christ l Dullaert (CDA), Carolien de Heer (PvdA), Luud Schimmelpenninck van OPA (Ouderen Politiek Actief), Rob Zwetsloot en Ellen ter Gast (ROB: Radicale Oppositie Beweging), Jantien de Laaf (Red Amsterdam), Lammert van Raan (Partij van de Dieren) en Maureen van der Pligt (SP). De aanwezigheid van gasten wordt zowel door de deelnemers als de gasten als zeer waardevol ervaren. Daar gaan we dus ook in 2015 mee door. Inzet ervaringsdeskundigen Hoewel het directe contact met de achterban een goede voedingsbodem voor de staf van de MDHG is voor collectieve belangenbehartiging, is diezelfde staf van mening dat de leden van de MDHG nog veel vaker zelf deel zouden moeten nemen aan dergelijke overleggen. Met voldoende ondersteuning zijn leden hier ook toe bereid en de basis hiervoor is met de goed functionerende nieuwe opzet van het ambassadeursproject aanwezig. Dit vergt echter wel een tijdsinvestering vanuit de MDHG. De leden moeten nog meer dan op dit moment het geval is aan de MDHG gebonden worden, worden opgeleid en vooral worden begeleid bij de activiteiten die zij verrichten. Deze begeleiding zien we ook weggelegd door (weer) actiever te participeren in cliëntenraden. MDHG-leden participeren reeds in een groot aantal cliëntenraden, maar tegelijkertijd zien we dat veel cliëntenraden nog niet functioneren zoals we dat graag zouden zien. Door ondersteuning te bieden aan cliëntenraden en haar individuele leden kunnen wij bijdragen aan het goed functioneren van de raden. In 2014 starten we met een opleidingstraject voor onze leden, zodat ze beter inzetbaar zijn bij onze werkzaamheden. Dit traject wordt in 2015 voortgezet. Overige activiteiten De collectieve belangenbehartiging uit zich ook in activiteiten van de MDHG: Spuit 11: Het tijdschrift van en voor de MDHG-leden en voor iedereen die werkzaam in het veld is. In het tijdschrift is aandacht voor de visie van de MDHG op het beleid voor de doelgroep, de werkzaamheden van het ambassadeursproject en het leven van de leden. Schrijfclub Bas Elke week schrijven vrienden en bekenden uit de scene kaarten naar gedetineerde druggebruikers, naar bewoners van de kliniek voor Duurzaam Verblijf te Beilen en naar mensen in de afkickkliniek. Daklozendag: De Daklozendag is inmiddels een traditie geworden en buitengewoon populair onder onze leden. Het is een ontspannen ontmoetingsdag tussen dak- en thuislozen, maar ook met mensen die in het beroepsveld werkzaam zijn. De dag wordt ook in 2015 weer georganiseerd in samenwerking met in ieder geval de Diaconie, BADT en de Daklozenvakbond. Exposities: De panelen voor de ramen van het kantoor van de MDHG lenen zich goed voor kunstexposities, waarvan er dit jaar twee hebben gehangen. De huidige expositie is gemaakt door Rakapati van de Loo, die de werken ook grotendeels bij de MDHG zelf heeft gemaakt. Drug Memorial Day: In samenwerking met het Drugspastoraat organiseren we wederom een dienst ter nagedachtenis aan de overledenen aan drugs- en drankgebruik, of de bestrijding daarvan, tijdens de International Drug Memorial Day. 12 BELEIDSPLAN 2015

13 4. Drugs uit het strafrecht De MDHG pleit er voor om drugs uit het strafrecht te halen, een doelstelling die door de leden als zeer essentieel voor haar positieverbetering wordt gezien. De doelstelling is een vorm van collectieve belangenbehartiging, aangezien de MDHG er van overtuigd is dat de situatie van haar leden aanzienlijk zal verbeteren wanneer drugs gelegaliseerd (en daarmee beter gereguleerd) zijn. Decriminalisering leidt tot een menselijker drugsbeleid, waarbij vervolging en opsluiting niet langer centraal staan. Er is veel gaande op dit gebied. Nadat de VN in 2008 tot de conclusie kwam dat een tien jaar eerder geformuleerde doelstelling een drugsvrije wereld in 2008 nou niet bepaald gehaald was, werd afgesproken in 2016 een speciale zitting van de VN te wijden aan de drugsproblematiek (UNGASS 2016). Voorafgaand aan deze potentieel belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van drugsbeleid zal de MDHG haar stem op allerlei manieren -waar mogelijk in samenwerking met organisaties als Stichting Drugsbeleid, Encod en Inpud- laten horen. Internationaal is er veel belangstelling voor het Nederlandse drugsbeleid, dat van Amsterdam in het bijzonder, en de rol van de MDHG daarin. Met regelmaat ontvangen wij beleidsmakers, medewerkers van zorginstellingen en druggebruikersorganisaties uit heel de wereld om kennis te nemen van de wijze waarop dit alles functioneert. De visie van de MDHG wordt vrijwel altijd als zeer waardevol beoordeeld. Dergelijke voorlichtingen verzorgt de MDHG ook aan onder andere scholieren, studenten (met name aan studenten in de zorg en maatschappelijke opvang) en werknemers in het werkveld. De voorlichtingen worden veelal gezamenlijk gedaan door medewerkers en leden van de MDHG en bestaan naast onze visie op het drugsbeleid uit persoonlijke verhalen van leden. We hebben een aantal opleidingen waar een voorlichting door de MDHG tot het standaard lesprogramma hoort, waarmee we jaarlijks zo n 500 studenten en leerlingen bereiken. Daarnaast houden we op de Universiteit van Amsterdam en de Amsterdam University College gastcolleges, waarna de circa 200 studenten ook ons kantoor aan het Jonas Daniël Meijerplein bezoeken. Met de Hogeschool van Amsterdam werken we momenteel nauw samen voor de opzet van minor over Drugs in Amsterdam, die medio 2015 van start zal gaan. Tijdens deze minor zal de MDHG waarschijnlijk ook een gastcollege en voorlichtingen op onze locatie verzorgen. We streven naar meer voorlichtingen en werven daar actief op. De MDHG is door de aard van de vereniging een (over het algemeen als succesvol beoordeeld) harm reduction project3. Belangenbehartiging van de MDHG zorgt er voor dat gebruikers er een gezondere levensstijl op na kunnen houden, omdat problemen op het gebied van bijvoorbeeld financiën en huisvesting daar een negatief effect op kunnen hebben. Hoewel daar niet onze focus op ligt, biedt de MDHG tevens met regelmaat de gelegenheid voor voorlichtingsprojecten. Daarnaast biedt de MDHG harm reduction organisaties die de doelgroep druggebruikers willen bereiken de mogelijkheid om in contact met hen te treden. Bij de MDHG vinden met grote regelmaat interviews plaats door onderzoekers, media en organisaties die bijvoorbeeld hun voorlichtingsmateriaal willen testen. In 2014 participeerde de MDHG in de organisatie van de Nationale Harm Reduction Bijeenkomst in het Lloyd Hotel en organiseerde daar een workshop over drempels in de zorg. Op dit moment wordt bekeken of een dergelijke bijeenkomst jaarlijks moet plaatsvinden. De MDHG signaleert trends in druggebruik en speelt een rol in het waarschuwen van druggebruikers indien er drugs van slechte kwaliteit in omloop zijn. De MDHG blijft ook in 2015 de ontwikkelingen rondom de gebruikersruimtes nauwlettend in de gaten houden. Verschillende klachten van leden hebben geleid tot constructieve gesprekken met de Regenboog Groep over het functioneren van de ruimtes. Op dit moment is vooral het schorsingsbeleid punt van aandacht. De MDHG heeft aangedrongen op transparantere en consequentere procedures met beroepsmogelijkheden en het terugdringen van de soms extreem lange schorsingstermijnen (van soms een jaar of langer). De MDHG constateert dat de groep die op dit moment wegens de illegale status van haar druggebruik het meest in de problemen komt niet meer de groep heroïnegebruikers is. Veel van de heroïnegebruikers maken momenteel gebruik van de heroïneverstrekking, met positieve gevolgen op het gebied van gezondheid, leefkwaliteit en overlastbestrijding. De groep met de meeste problemen (voor zowel zichzelf als de stad) wordt gevormd door gebruikers van (base-) coke. De MDHG is een voorstander voor experimenten op het gebied van legale manieren waarop gebruikers aan cocaïne kunnen komen. De experimenten van stimulantiaverstrekking die op dit moment lopen worden door de MDHG nauw gevolgd. Via MAP-NL heeft de MDHG een belangrijke functie als informatievoorziening. MAP-NL biedt door middel van gratis verzonden artikelen over drugs en drugsbeleid aan circa 200 abonnees inzicht in de wijze waarop de media verslag doet over het drugsbeleid. De ontvangers zijn veelal professioneel geïnteresseerd. De berichten kunnen direct, of verzameld tot zogenaamde MAP NL-Digests ontvangen worden (circa 10 tot 15 berichten per keer). Het aantal verzonden nieuwsberichten is de afgelopen jaren toegenomen tot circa 125 MAP NL-Digests per jaar. Het kantoor van de MDHG werd gebruikt door Stichting Legalize!, Stichting OPEN, het Verbond voor Opheffing van het Cannabisverbod (VOC) en Stichting Drugsbeleid. De MDHG is adviseur van Stichting Drugsbeleid en vergadert in die functie mee met het bestuur van de stichting. Ook andere belangenorganisaties voor dak- en thuislozen uit Amsterdam maken met regelmaat gebruik van ons pand, zoals vergaderingen van cliëntenorganisaties. 3 Harm reduction is het nastreven van een daling van aan drugs gerelateerde schade, waarbij het succes van de aanpak niet noodzakelijk afhangt van een daling van het druggebruik. BELEIDSPLAN

14 5. Personeel en bezetting De formatie van de MDHG voor 2015 zal bestaan uit: Directeur (30 uur/week) Beleidsmedewerker (16 uur/week) Medewerker individuele en collectieve belangenbehartiging (16 uur/per week) Beheerder/coördinator inloop (32 uur/week, via Re-integratiebedrijf Amsterdam) Daarnaast heeft de MDHG vrijwel altijd twee stagiaires (24 en/of 32 uur per week) De medewerkers en de directeur zijn afhankelijk van de taken- coaches voor vrijwilligers. De medewerkers ondersteunen de directeur. De coördinator inloop is belast met de dagelijks terugkerende (beheer)taken en het soepel runnen van het bureau en de inloop. Verdeeld over de drie taken inloopspreekuur, individuele belangenbehartiging en collectieve belangenbehartiging (inclusief de doelstelling drugs uit het strafrecht ), houdt de directeur zich naast de algemene leiding- grotendeels bezig met collectieve belangenbehartiging. Dit is ook een belangrijke taak voor de (beleids-) medewerkers, die zich echter net als de stagiairesmeestentijds bezig houden met individuele belangenbehartiging. De coördinator inloop houdt zich full-time bezig met de inloop. De taakverdeling is niet absoluut. Ook de directeur houdt zich bezig met de individuele belangenbehartiging en de beleidsmedewerker, de stagiaire en de directeur hebben ook een rol bij de inloop. Bijlage 1: Nieuw deurbeleid Nieuw deurbeleid Belangenvereniging Druggebruikers MDHG Sinds de zomervakantie is er het één en ander veranderd aan het deurbeleid van de MDHG. We willen meer tijd kunnen besteden aan hulp bij individuele problemen en aan collectieve belangenbehartiging, en minder aan de zogenaamde beheerscapaciteit. Vandaar dat het aantal uren vrije inloop is ingekort. De nieuwe tijdsindeling is: uur Vrije inloopspreekuren Tussen deze uren ben je welkom om (functioneel) gebruik te maken van de telefoon en computer, en kun je een van de medewerkers aanspreken voor hulp bij problemen met de maatschappelijke opvang, politie, financiële instanties et cetera. Ook doen we niet zo moeilijk als je na gedane arbeid nog even wilt blijven zitten voor een kopje koffie of iets dergelijks, zolang je dat wel binnen de perken houdt uur Gesloten uur Alleen op afspraak Tussen half 1 en half 4 kun je alleen naar binnen als je een afspraak hebt gemaakt met één van de medewerkers. Wanneer je zonder afspraak met een hulpvraag aan de deur komt, wordt gekeken of er iemand beschikbaar is om je verder te helpen. Zo niet, dan is het helaas niet mogelijk om binnen te komen. Gebruik van de computer blijft mogelijk, maar alleen als je duidelijk hebt gemaakt wat je te doen hebt en hebt ingetekend op de lijst. Het is aan medewerkers van de MDHG om te beoordelen of het een legitieme reden betreft. YouTube etc. zijn dat in ieder geval niet. Tijdens de donderdagen waarop een bezoekerslunch wordt gehouden -iedere twee weken- zijn we voor deelnemers aan deze lunches open tussen uur en uur uur Vrij inloopspreekuur Hetzelfde als tussen 10 en 12 uur. Mocht je op zoek zijn naar een plek waar je overdag in alle rust wilt verblijven, dan helpen de medewerkers van de MDHG je graag bij inschrijving bij een inloophuis of gebruikersruimte. 14 BELEIDSPLAN 2015

15 MDHG bij de politie! Zelfs de politie maakt zich zorgen over de economische crises en schreef daarom een rapport met als titel Politiewerk in tijden van economische crises, waarvoor ook de MDHG werd geïnterviewd. Bij de conferentie rond de presentatie van het rapport mocht MDHG-directeur Dennis Lahey een reactie geven. Hieronder volgt zijn tekst: Allereerst dank voor de uitnodiging. Als je als belangenvereniging voor druggebruikers door de politie wordt gevraagd om je visie te geven op grote macro-economische ontwikkelingen en vervolgens de kans krijgt om en plein public een rapport daarover te becommentariëren, realiseer je je dat er landen zijn waar de verhoudingen een stuk slechter zijn tussen gemarginaliseerde groepen en de sterke arm der wet. Een politieonderzoek naar de gevolgen van de economische crisis is mooi (er staat een hoop in wat ik onderschrijf), een politieonderzoek naar de oorzaken van de economische crisis zou nog hoopgevender zijn. In het rapport wordt gesproken over het risico van normvervaging, maar het is lastig over normen en waarden te discussiëren met iemand zonder geld die tot twee keer toe wordt opgepakt voor het stelen van een vis bij de Albert Heijn, als anderen tegelijkertijd op dubieuze wijze miljoenen aan de samenleving onttrekken en daar blijkbaar mee weg komen. In dezelfde orde, en een belangrijke oorzaak voor de financiële situatie van veel druggebruikers: het is ook niet aan mijn leden uit te leggen waarom iedereen boven de 18 op volstrekt legale wijze tientallen flessen jenever of sloffen sigaretten mag kopen, terwijl zij voor hun middelen aangewezen zijn op het illegale circuit, met veel te hoge prijzen en de kans ieder moment te worden opgepakt. In de democratie waarin wij leven wordt op een dergelijke opmerking vaak gereageerd dat dat zaken zijn waaraan wij toch niets kunnen veranderen, maar daar denkt men internationaal gezien in steeds meer democratieën toch echt anders over. Nederland -Amsterdam, en dan met name de beroepsgroepen die hier vanmiddag bijeen zijn voorop- zou daarin weer een voorhoedepositie moeten nastreven en alom bejubelde projecten als de heroïneverstrekking moeten uitbreiden. Denk daarbij aan een legale of op z n minst gedoogde- aanvoer van cocaïne voor de gebruikersruimtes. Het zou de politie veel werk uit handen nemen. In het rapport wordt gesproken over een toenemende intolerantie tegenover afwijkende personen. Ik meen dat dat niet alleen het geval is in wat men hier de samenleving noemt, maar ook binnen de zorg en de politie. Afwijkend zijn is prima, zolang men vervolgens bereid is zich over te geven aan de zorg en daar volledig aan meewerkt. Zo niet, dan zijn er altijd wel redenen te vinden om beboet te worden en volgt een ISD-maatregel. Voor velen houdt dat niet meer in dan tenminste twee jaar achter de tralies te verdwijnen. En nu is op eigen kracht dus het motto. Veel van mijn leden willen niets liever, maar lukt dat door de complexiteit van de samenleving (en hun eigen leven) niet. Zij verkeren al jaren in een financiële crisis, maar zullen door de in-het-rapport-genoemde factoren vooral merken dat er daarvoor minder middelen beschikbaar zijn en dat het lastiger wordt daarbij de nodige ondersteuning te vinden. Ik ben in ieder geval blij te constateren dat deze zorgen in het rapport terug te lezen zijn. WIE IS ER EEN SPUIT 11? De redactie van de Spuit 11 wil graag zo veel mogelijk mensen aan het woord laten. Heb je een stukje, gedicht, foto of tekening en wil je graag dat het geplaatst wordt? Of heb je een idee, maar heb je hulp nodig om dat goed op papier te krijgen? Neem dan contact op met Dennis via (dennis@mdhg.nl) of

16 GEBRUIKERS VAN HET MDHG PAND AAN HET JONAS DANIEL MEYERPLEIN 16 De MDHG stelt haar pand aan het Jonas Daniël Meijerplein 30 ook met regelmaat ter beschikking aan andere organisaties, zoals het Verbond voor Opheffing van het Cannabisverbod (VOC), Stichting Legalize!, Stichting Drugsbeleid en Stichting Open. Wat doen die organisaties eigenlijk? Spuit 11 vroeg het hen. Verbond voor Opheffing van het Cannabisverbod (VOC) Wat is/zijn jullie belangrijkste doelstelling(en)? a. het pleiten voor een rechtvaardig en effectief cannabisbeleid, dat niet op morele gronden maar op feiten is gestoeld; b. het trachten om het pleidooi voor opheffing van het cannabisverbod zo goed mogelijk door te laten klinken bij het grote publiek, de media en de politiek; c. het actief bevorderen van de samenwerking tussen alle personen en organisaties die zich voor deze zaak inzetten; Hoe zit jullie organisatie in elkaar? Het VOC is een stichting die vrijwel volledig draait op vrijwilligers. Alleen de secretaris/ woordvoerder en de adviseur ontvangen een bescheiden (onkosten) vergoeding. Als stichting hebben we geen leden, maar er zijn zo n 120 mensen aangesloten op de VOC mailinglist en de website wordt dagelijks door 500 tot 2000 unieke bezoekers bezocht. Hoe lang bestaat jullie organisatie? Het VOC is opgericht in januari 2009 en bestaat dus ruim vijf jaar. Wat is jullie relatie met de MDHG? O.a. Freek Polak, Dennis Lahey en Job Joris Arnold zijn al lange tijd betrokken bij het VOC. Sinds Dennis directeur is van de MDHG maken we met enige regelmaat gebruik van de vergaderruimte voor onze maandelijkse VOC vergadering. Hoe lang bestaat het contact met de MDHG? Eigenlijk zolang we bestaan; zo was Job Joris Arnold betrokken bij het eerste Cannabis Tribunaal in Den Haag in december 2008, waar de gedachte voor het VOC geboren werd. Onderschrijven jullie de doelstelling van de MDHG: legalisering van drugs? Jazeker. In ons geval: te beginnen met cannabis. Hoe vaak gebruiken jullie het pand van de MDHG en waarvoor? Vier tot zes keer per jaar voor onze maandelijkse VOC vergadering, waar alle sympathisanten en geïnteresseerden welkom zijn. Stichting Drugsbeleid Wat is/zijn jullie belangrijkste doelstelling(en)? Legalisering van alle drugs. Hoe zit jullie organisatie in elkaar? Als stichting hebben we geen leden, alleen een bestuur (ongeveer 15 personen) en een Raad van Advies (ongeveer 15 personen). Hoe lang bestaat jullie organisatie? Vanaf Wat is jullie relatie met de MDHG? De directeur van MDHG is qualitate qua lid van ons bestuur. Hoe lang bestaat het contact met de MDHG? Al vanaf onze oprichting. Hoe vaak gebruiken jullie het pand van de MDHG en waarvoor? Één keer per ongeveer 1,5 maand voor onze bestuursvergaderingen Stichting Legalize! Wat is/zijn jullie belangrijkste doelstelling(en)? stop the war on drugs - drugs uit het strafrecht - wetenschappelijk onderbouwd drugsbeleid Hoe zit jullie organisatie in elkaar? We zijn een stichting die acties coördineert om de problematiek van het huidige drugsbeleid aan de kaak te stellen. Het bestuur bestaat uit Joep Oomen (ENCOD); Hans Plomp en Gerben Hellinga (Ruigoord); Jeroen van het Hart (verdamper) en Has Cornelissen (Legalize!) Hoe lang bestaat jullie organisatie? Sinds In de eerste 11 jaar organiseerde we de befaamde Legalize! streetraves. Nu houden we ons meer op de achtergrond en ondersteunen we veel andere groepen, zoals 420 smoke out, VOC Cannabis Bevrijdingsdag, ENCOD. Ons netwerk is vrij uitgebreid maar de slagkracht is zonder de streetrave wel wat minder geworden. In die tijd hadden we soms wel 250 medewerkers (allen vrijwillig). Verder onderhouden we veel social media contact en blijven we ludieke acties aan het grote publiek verspreiden Wat is jullie relatie met de MDHG? Het MDHG is met name ons postadres. Daarnaast hebben we er een telefoon staan en kunnen we het kantoor gebruiken in geval van vergaderingen en acties die een kantooromgeving vragen. Daarnaast hebben we nog een kuub opslag staan in jullie pand. Hoe lang bestaat het contact met de MDHG? Sinds 2000 maken we gebruik van jullie geweldige mogelijkheden. Job Joris Arnold en Dennis Lahey hebben zitting gehad in ons bestuur. Onderschrijven jullie de doelstelling van de MDHG: legalisering van drugs? Uuuhm. GRAAG! Kan het wat sneller gaan? Stichting OPEN Wat is/zijn jullie belangrijkste doelstelling(en)? Stichting OPEN is een non-profit organisatie met als primaire doel het stimuleren van wetenschappelijk onderzoek naar psychedelica vanuit verschillende disciplines. We beogen een gezond academisch klimaat te scheppen waarin wetenschappers de mogelijkheid hebben de werkingsmechanismen, de risico s en de mogelijke klinische toepassingen van deze middelen te onderzoeken. We zijn van mening dat de therapeutische potentie van psychedelica veelbelovend is en serieuze aandacht verdient. Het verzamelen en verspreiden van objectieve en op wetenschappelijk onderzoek gefundeerde informatie zien wij daarom als cruciaal. Hoe zit jullie organisatie in elkaar? Stichting OPEN is een non-profit organisatie, bestaande uit een zeskoppig bestuur en met vele vrijwilligers. Alle medewerkers werken vrijwillig voor OPEN, inclusief het bestuur. Hoe lang bestaat jullie organisatie? Sinds Wat is jullie relatie met de MDHG? Stichting OPEN gebruikt sinds ongeveer 2008 het kantoor van de MDHG voor vergaderingen en andere bijeenkomsten. Onderschrijven jullie de doelstelling van de MDHG: legalisering van drugs? OPEN maakt zich hard voor wetenschappelijk onderzoek naar (toepassingen van) psychedelica. Waar de huidige legale status van psychedelica het moeilijk maakt om onderzoek te doen, pleit OPEN voor een verruiming van de mogelijkheden van het doen van onderzoek. Daarnaast is OPEN van mening dat wetenschappelijk bewijs over de schadelijkheid van de meest voorkomende psychedelische middelen ontbreekt, en daarmee plaatsing op de opiumwet.

17 Interview met Ineke Baas Sinds oktober 2013 is Ineke Baas de nieuwe bestuursvoorzitter van de MDHG. Spuit 11 hield een kort interview met Ineke om de MDHG-leden met haar te laten kennismaken. Je hebt snel carrière gemaakt bij de MDHG. Je zit iets meer dan een jaar in het bestuur en bent nu al voorzitter. Hoe ben je in contact gekomen met de MDHG en wanneer was dat? In het voorjaar van 2012 ben ik (aspirant) bestuurslid geworden en in hetzelfde jaar in de ledenvergadering verkozen tot bestuurslid. In oktober 2013 ben ik voorzitter van het bestuur geworden. Ik kende de MDHG uit de periode dat ik bij Mainline werkte ( ). Regelmatig had ik contact met de MDHG waar het ging om samenwerking bij toegepast onderzoek. Toen ik stopte bij Mainline wist ik dat ik met de MDHG en met mensen die gebruiken wilde blijven werken. Toen heb ik contact met de vorige bestuursvoorzitter opgenomen met de vraag of plaats was voor een nieuw bestuurslid en dat kon. Heb je werk naast het voorzittersschap van de MDHG en wat is dat? Ik werk als beleidsadviseur bij het Leger des Heils waar ik me bezighoud met beleid en kwaliteit van zorg. Deels werk ik ook als zzp er. De MDHG streeft naar legalisering van alle drugs anders geformuleerd: Alle drugs uit het strafrecht. Hoe sta je daar tegenover? Ik denk dat drugs, net als alcohol, niet met strafrecht te bestrijden zijn. Goed drugsbeleid heeft volgens mij alleen effect - en belast bovendien het strafrechtsysteem een stuk minder - wanneer drugs uit het strafrecht gehaald zijn. Gelukkig is er een aantal landen ter wereld dat kiest voor een progressief drugsbeleid. En zien we in Nederland ook initiatieven van verschillende burgermeesters en wethouders om het reguleren van marihuanateelt mogelijk te maken. De MDHG noemt zich een belangenvereniging van druggebruikers, maar richt zich voornamelijk op een klein segment van alle druggebruikers, de gebruikers van heroïne en basecoke. Vind je dat dat zo moet blijven of moet de MDHG zich ook richten op gebruikers van andere drugs, zoals GHB? De naam zegt het al, wij zijn een belangenvereniging voor druggebruikers. Dus ja, ook gebruikers van andere middelen dan heroïne en basecoke. We maken geen onderscheid in type drugs of manieren van gebruik. Maar in de praktijk blijkt dat vooral een bepaald deel van de gebruikers zich tot de MDHG richt. Zijn er dingen die je wilt gaan veranderen als nieuwe voorzitter? Ik heb er veel zin in; ik ben blij met het bestuur en de recente uitbreiding ervan. Ik zie het als een belangrijke taak om toe te zien op de mogelijkheid voor de leden en voor medewerkers (voor het bieden van deze mogelijkheid) om aan het behartigen van de belangen van de leden te kunnen werken. Het bespreken hoe we met de grote toeloop bij de MDHG om kunnen gaan, maakt daar deel van uit. Is er nog iets dat je zelf graag kwijt wilt? Zo veel. Wet Mulder, schulden bij CVZ, bepleiten van blijvende aandacht voor voldoende capaciteit bij de MDHG, de Mulderboete, Algemene Plaatselijke Verordeningen (APV) dat drugsgebruik in aangewezen gebieden strafbaar is allemaal zaken waar we in het bestuur alert op zijn. 17

18 18 Na respectievelijk zo n 20 jaar en zelfs 25 jaar namen Piet de Groot en Jaap Brandligt afscheid van het MDHG-bestuur. De voormalige penningmeester en voorzitter werden samen ook wel de Muppets van de MDHG genoemd. Om je zo lang enthousiast te kunnen blijven inzetten voor onze doelgroep gebruikers van harddrugs moet je uit een speciaal soort hout gesneden zijn. Ter gelegenheid van hun afscheid hield Spuit 11 een interview met Piet en Jaap. Hoe zijn jullie bij de MDHG betrokken geraakt? Piet: Ik ben in 1994 gevraagd als bestuurslid. Ik werkte toen al bij Streetcornerwork, wat ik nog steeds doe. Ik was al sinds de zeventiger jaren van mening dat alle drugs uit het strafrecht moeten. De illegaliteit maakt de drugs duur en dat leidt tot verpaupering van de gebruiker. Er stierven veel gebruikers in die tijd. Ik werd tweede penningmeester. Ieder bestuurslid moest ook een taak hebben. Jaap: Ik kwam in 1989 op de Binnenkant te wonen, waar de MDHG toen ook gevestigd was. Er was in de buurt een hoop gedoe over de MDHG. Gezeik over die junks. Ik was nieuwsgierig, ben een keer binnengelopen en raakte aan de praat. Ik vond het een fascinerende omgeving. Het waren heel vriendelijke mensen en er heerste een rustige sfeer. Ik vond het gezeik over de MDHG gezeik. Binnen een paar maanden was ik bestuurslid. Tja, aan bestuursleden hebben dit soort organisaties altijd een gebrek en het voorzitterschap ligt me wel. Piet: Jij bent wel een voorzitterstype. Jaap: Ja, dat is ook wel gebleken in mijn vakbondsperiode. Bestuurlijk werk met groepen die het moeilijk hebben, dat ligt me wel. Was de MDHG toen anders? Piet: Ja, de MDHG was toen minder politiek. De MDHG fungeert nu ook meer als een kanaal voor informatie over de doelgroep naar de overheid. Ik vind dat een goede ontwikkeling, maar het kan nog beter. De MDHG heeft een ontwikkeling doorgemaakt van een actiegroep naar een inloophuis naar een meer politieke organisatie. August de Loor had veel bereikt met de MDHG als actiegroep. Toen wij kwamen was de MDHG eigenlijk alleen een inloophuis/gebruikersruimte. Er was vooral behoefte aan faciliteiten zoals een spuitenomruil en een rustige omgeving. De sfeer op straat was toen grimmiger. Het beleid van de overheid was strenger. De politie had een opjaagbeleid. De gebruikers zaten in een bange levenssfeer. Ze betaalden torenhoge prijzen voor inferieure drugs en om het maximale eruit te halen, spoten ze die vaak. Tegelijkertijd was het de tijd van de HIV- en hepatitisbesmettingen en veel overdosissen. Maar de houding van de MDHG viel me eigenlijk een beetje tegen. Ik vond het een vrij makke club. Wat heeft de MDHG in jullie periode bereikt? Jaap: In de eerste plaats is het de MDHG gelukt om te blijven bestaan. Dat is op zich al een verdienste. En verder heeft de MDHG zich ontwikkeld tot een informatiekanaal voor de overheid over de doelgroep en een serieus te nemen gesprekspartner. Dat is het belangrijkste dat bereikt is in mijn tijd. Piet: Al heb ik daar wel mijn bedenkingen bij. De overheid kan nu wel erg gemakkelijk zeggen: Kijk eens, de doelgroep praat mee. Ik vind dat ze de MDHG niet zo vaak als informatiebron gebruiken als zou moeten. Jaap: We hebben het toch voor elkaar gekregen dat we zowel met Job Cohen als Eberhard van der Laan aan één tafel zaten om te praten over het drugsbeleid. Piet: Vanuit de politie en justitie dacht men ook echt wel mee. Wat zijn hoogte- en dieptepunten uit jullie bestuursperiode? Piet: Ja, een dieptepunt was natuurlijk dat de MDHG financieel op z n rug lag toen ik begon. Salarissen en rekeningen werden niet meer betaald. De toenmalige directeur was niet iemand die heel goed oplette hoe het met de centen ging. Ik vond dat naïviteit, grenzend aan dommigheid. Ik vind het onverantwoordelijk gedrag. Als je zo n organisatie in het leven hebt geroepen en je gelooft erin, dan moet je er toch in eerste instantie voor zorgen dat hij Er is nog een hoop eh. Afscheid van de twee kan voortbestaan. Een goed financieel beheer hoort daar bij. Ik heb toen, met medeweten van de gemeente, geld geleend van Streetcornerwork en heb een heel strikt financieel beleid gevoerd. Ik heb toen aan de gemeente beloofd een zorgvuldig beleid te voeren en die heeft er ook nog wat geld tegenaan gegooid dat we mochten houden. Binnen betrekkelijk korte tijd waren de problemen opgelost. Een hoogtepunt vond ik de acties die we gevoerd hebben; rondom gebruikersruimten en een huisdealer. Gewoon om een reactie uit te lokken. Het ging niet eens zo om het resultaat, maar dat we dat soort zaken op de agenda kregen. Dat de gemeente niet gaat denken: we stoppen de subsidie omdat ze lastig zijn, nee, we betalen ze omdat ze kritisch zijn; ze hebben een punt. Dát moet de rol van de MDHG zijn. Jaap: Maar toen de gemeente in de gaten kreeg wat we aan het doen waren, wilde men er niets van weten. De toenmalige wethouder, Hannah Belliot, stapte midden in een overleg op met de woorden Hier hoor ik niet bij. Op de gang kregen we een waarschuwing van de politie dat we de volgende dag een inval zouden krijgen. Die inval vond plaats en ook al was de dealer niet aanwezig dat leidde tot de sluiting van het pand aan de Binnenkant. Maar binnen een week hadden we het huidige pand gevonden. Dat was zowel een hoogte- als een dieptepunt. Jaap: Voor mij was een echt dieptepunt toen bleek dat een directeur geld van de MDHG voor zichzelf gebruikte. Ik ga geen namen noemen, maar dat was echt paniek. We hebben dat weten op te

19 lossen en zijn er gelukkig in geslaagd om die zaak buiten de pers te houden. Piet: Ja, dat heb je toen heel goed opgelost. Is jullie houding ten opzichte van legaliseren van drugs veranderd? Piet: Ik vind dat je beter kunt spreken over drugs uit het stafrecht dan over legalisering. Dat is duidelijker, want wat versta je onder legalisering? Ik sta er nog steeds achter, maar er is zelfs nog een economisch argument bij gekomen. Als drugs legaal worden verkocht, kun je er belasting op heffen. Wat dat betreft ben ik het wel eens met het opportunisme van de Amerikanen. Als ze drugs toestaan heffen ze er ook meteen accijns op en dat geld komt ten goede van de gemeenschap. Ook het bestrijden van drugscriminaliteit kost veel te veel geld. Jaap: Het is een spannende tijd wat dat betreft. Er zijn nu initiatieven van gemeenten om zelf cannabis te gaan telen. Het wordt tijd dat iemand zijn nek gaat uitsteken en zoiets onderneemt. En dan maar kijken hoe de overheid zal reageren. Ik denk dat het een kwestie van tijd is en dan is de hele problematiek rondom cannabis opgelost. te doen voor ons. jullie. Muppets uit het bestuur. Volgens tegenstanders leidt het tot meer verslaafden, als je drugs uit het stafrecht haalt. Piet: Ik vind dat echt een belediging voor de intelligentie van de mens. Drugs zijn er nu eenmaal en mensen weten ze toch wel te vinden, of ze verboden zijn of niet. Ik ben helemaal geen voorstander van druggebruik, maar het is er nu eenmaal. Jaap: Dat vrijgeven zou leiden tot meer verslaafden is nooit bewezen. In tegendeel: er zijn juist aanwijzingen voor het tegenovergestelde. Piet: Nederland neemt nu nog een veel te belerende houding aan. Het heeft veel meer zin om goede voorlichting te geven. Er is het BADT, Cliëntenbelang Amsterdam en de Daklozenbond. Waarom moet er ook een MDHG zijn? Jaap: De MDHG houdt zich bezig met harddruggebruikers. Dat is een heel afgebakende groep. Ik ben het er ook niet mee eens dat we ons sterk richten op daklozen. Er is wel een overlap met druggebruik, maar het is toch een heel andere problematiek. Piet: Dakloosheid is om te beginnen niet strafbaar. Alleen daarom al is het een heel andere problematiek. Jaap: Je ziet dat we in verschillende overlegorganen een geheel eigen geluid laten horen. Zolang dat gebeurt bewijzen we ons bestaansrecht. Als je je te veel richt op andere groepen verlies je je eigenheid. Jaap: Wij richten ons op de gebruikers van heroïne en basecoke. Dat is een heel kwetsbare groep; mensen die leven aan de onderkant van de zogenaamde participatiemaatschappij en die geholpen moeten worden met bijvoorbeeld - het vinden van een zinvolle dagbesteding en woonruimte. Dat is een duidelijk afgetekende doelgroep. Aan het helpen van die groep ontlenen we ons bestaanrecht. Daar worden we voor gesubsidieerd. Jaap: Een andere taak van ons is bijvoorbeeld het beschermen van onze leden tegen de terreur van de DWI. Piet: Nou ja, terreur is misschien een beetje te hard uitgedrukt. Jaap: Okay, terreur gaat een beetje te ver. Piet: Ja, je moet uitkijken dat je kritiek niet op de verkeerde plek legt, want er zijn ook veel mensen die wel hun best doen. Maar laten we zeggen: het regelmatig disfunctioneren van de DWI, en dan met name de afdeling Budgetbeheer. Mensen lopen vaak vast in die bureaucratie en moeten daarbij geholpen worden. Aan de andere kant is onze doelgroep een lastige groep. Het zijn mensen die regelmatig probleemgedrag vertonen. Tegenwoordig gelukkig wel minder dan vroeger. Daar ligt ook een taak van de MDHG. Dat je mensen duidelijk maakt dat ze een gedrag aan de dag moeten stellen waardoor ze minder in de problemen komen. Deze mensen zijn vaak toch vooral bezig met hun eigenbelang. Daarom is het ook lastig om hen te motiveren om bijvoorbeeld zitting te nemen in het bestuur. Als je als leiding van de MDHG lang genoeg alleen maar met de gebruiker bezig bent, krijg je vanzelf een hekel aan die gebruiker. Wat dat betreft hebben we Willemijn ook eigenlijk te lang vastgehouden als directeur. Als directeur moet je je na vier jaar afvragen of je het nog wel wil en of je nog nieuwe ideeën hebt. Hoe staat de MDHG er voor? Piet: Goed; ik denk eigenlijk beter dan we denken. Het is toch een belangrijk signaal dat we in de recente bezuinigingsrondes gespaard zijn. We moeten wel oppassen dat we niet te veel deel gaan uitmaken van het zorgsysteem. Dan wordt je namelijk medespeler en kun je geen onafhankelijk geluid meer laten horen. Wat gaan jullie missen na je vertrek? Piet: De bestuursvergaderingen. Die vergaderingen zitten toch in je routine. Jaap: De mensen. Na de bestuursvergaderingen gaan we meestal nog wel wat drinken. De MDHG is eigenlijk de enige club waarbij ik zo n soort contacten heb opgedaan. Wat kan de MDHG beter doen? Piet: Op het gebied van de individuele begeleiding van leden doen we het wel goed en ook op het gebied van de collectieve belangenbehartiging, zoals het contact met de politiek. Wat beter zou kunnen is dat we er voor zorgen dat er meer van onze mensen in cliëntenraden komen te zitten, mensen met kloten, die zich niet zo gemakkelijk laten overtroeven door het management van een organisatie. Die mensen moeten we vervolgens goed begeleiden en zorgen dat hun deskundigheid wordt vergroot. Jaap: Ja, er is nog een hoop te doen voor ons.eh. jullie. 19

20 R A K A Op de panelen van het MDHG-pand aan de Jonas Daniël Meijerplein pronkt sinds kort het werk van Rakapati van de Loo. Hij dankt het eerste deel van zijn naam aan zijn tijd bij de Bhagwan. Hij komt al zo n 20 jaar bij de MDHG. Waar de meeste van onze bezoekers hier vooral komen om praktische zaken te regelen via de telefoon of de computer of voor de sociale contacten, is de MDHG voor Raka ook een plek waar hij zijn creativiteit kan botvieren. Op het schoolbord aan de deur van de bezoekersruimte staan altijd teksten van hem; de ene keer van spirituele aard, de andere keer over legalisering van alle drugs. Maar vooral zit hij vaak achter de computer zijn grafische werk te maken. Spuit 11 drukt hierbij een kleine selectie af. 20

BELANGENVERENIGING DRUGGEBRUIKERS MDHG. beleidsplan 2015: MDHG: de participatiemaat van mij

BELANGENVERENIGING DRUGGEBRUIKERS MDHG. beleidsplan 2015: MDHG: de participatiemaat van mij BELANGENVERENIGING DRUGGEBRUIKERS MDHG beleidsplan 2015: MDHG: de participatiemaat van mij 1 Inhoud: Inhoud 2 Inleiding 3 Hoofdstuk 1 Doelstellingen en kerntaken 5 Hoofdstuk 2 Individuele belangenbehartiging

Nadere informatie

Belangenvereniging Druggebruikers MDHG. Verslag over 2012

Belangenvereniging Druggebruikers MDHG. Verslag over 2012 Belangenvereniging Druggebruikers MDHG Verslag over 2012 De bestuurssamenstelling in 2012: Jaap Brandligt (voorzitter) Edvard Schouten (secretaris) Piet de Groot (penningmeester) Ineke Baas (sinds 1 november

Nadere informatie

Beleidsplan 2014: Onder het eigen succes vandaan kruipen

Beleidsplan 2014: Onder het eigen succes vandaan kruipen BELANGENVERENIGING DRUGGEBRUIKERS MDHG Beleidsplan 2014: Onder het eigen succes vandaan kruipen Inhoud: Inleiding Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5 Doelstellingen en kerntaken

Nadere informatie

Belangenvereniging Druggebruikers MDHG Activiteitenverslag 2013

Belangenvereniging Druggebruikers MDHG Activiteitenverslag 2013 Belangenvereniging Druggebruikers MDHG Activiteitenverslag 2013 Inhoud: 1 Bestuurssamenstelling blz. 3 2 Individuele belangenbehartiging blz. 4 3 Collectieve belangenbehartiging blz. 9 4 Drugs uit het

Nadere informatie

Belangenvereniging Druggebruikers MDHG Jaarverslag 2014

Belangenvereniging Druggebruikers MDHG Jaarverslag 2014 Belangenvereniging Druggebruikers MDHG Jaarverslag 2014 Definitief vast te stellen tijdens de algemene ledenvergadering d.d. 22 oktober 2015 1 Inhoud: Inleiding blz. 3 1 Bestuurssamenstelling blz. 4 2

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Look! Inspire : De schaduw kant van verslavende middelen Daan Hermans G&I 1B

Look! Inspire : De schaduw kant van verslavende middelen Daan Hermans G&I 1B Look! Inspire : De schaduw kant van verslavende middelen Daan Hermans G&I 1B 1 Inhoudsopgave Inleiding.. 3 Tijdlijn verzameling..4 week 1 & 2..4 week 3 & 4..5 week 5 & 6..6 week 7...7 De verwerkingskeuze....7

Nadere informatie

Je bent jong en je wilt wat!

Je bent jong en je wilt wat! Je bent jong en je wilt wat! Logisch, je voelt je geen sukkel. Je bent jong, je zit vol energie en je wilt eruit halen wat er uit dit leven te halen valt. Plezier maken, feesten en doen waar je zin in

Nadere informatie

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK!

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! In dit E-book leer je hoe je door het inzetten van je eigen netwerk je bedrijf kan laten groeien. WAAROM DIT E-BOOK? Veel ondernemers beginnen

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

28% 72% 30% 70% Aantal geregistreerde deelnemers : 141 Periode evaluatie : 19 maart 2014 t/m 6 april 2014 Aantal evaluaties : 101

28% 72% 30% 70% Aantal geregistreerde deelnemers : 141 Periode evaluatie : 19 maart 2014 t/m 6 april 2014 Aantal evaluaties : 101 Aantal geregistreerde deelnemers : 11 Periode evaluatie : 19 maart 01 t/m 6 april 01 Aantal evaluaties : 101 8% ingevuld niet ingevuld % 0% anoniem niet anoniem 0% RESULTATEN EVALUATIE ICT-PRAKTIJKDAG

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

De Budget Ster: omgaan met je schulden

De Budget Ster: omgaan met je schulden De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE

Nadere informatie

BELANGENVERENIGING DRUGGEBRUIKERS MDHG. beleidsplan 2016: Binding, binnen en buiten de muren! Versie september 2015

BELANGENVERENIGING DRUGGEBRUIKERS MDHG. beleidsplan 2016: Binding, binnen en buiten de muren! Versie september 2015 BELANGENVERENIGING DRUGGEBRUIKERS MDHG beleidsplan 2016: Binding, binnen en buiten de muren! Versie september 2015 Ter goedkeuring aan de ledenvergadering d.d. 22 oktober 2015 1 Inhoudsopgave: Inhoudsopgave

Nadere informatie

HET VERHAAL VAN KATRIN

HET VERHAAL VAN KATRIN HET VERHAAL VAN KATRIN Katrin begon heroïne te gebruiken toen ze ongeveer 12 was. In het begin deed ze dat nog af en toe. We hadden er niet genoeg geld voor. Door een ingrijpende gebeurtenis ging ze steeds

Nadere informatie

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer -

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon Beste lezer, Ik hoop dat jouw doorzettingsvermogen

Nadere informatie

Mijn hersenletsel. Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting:

Mijn hersenletsel. Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Toelichting: Mijn hersenletsel Ik heb moeite met het vasthouden of verdelen van mijn aandacht. Ik ben snel afgeleid. Ik heb moeite om alles bij te houden/de wereld gaat zo snel. Ik heb moeite met flexibiliteit en veranderingen.

Nadere informatie

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Organiseren werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Inhoud 1. Organiseren is keuzes maken 6. Planning en digitaal organiseren 7. E-mail organiseren Pagina

Nadere informatie

Checklist voor Succesvol Ondernemen

Checklist voor Succesvol Ondernemen Kruis aan wat voor jou van toepassing is om een overzicht te hebben van waar je mee aan de slag kunt om meer klanten te krijgen en meer geld te verdienen. SuccesHoek 1: Actiegerichte Focus Ik besteed meestal

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

speciaal onderwijs lesbrief drugs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL

speciaal onderwijs lesbrief drugs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL speciaal onderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud LES 1: KENNISMAKING MET DRUGS 3 SOORTEN DRUGS 3 WAT DOEN DRUGS? 4 VERSLAAFD AAN DRUGS

Nadere informatie

Stap 7 Nabespreking met het slachtoffer en nabespreking met de steungroepleden (apart)

Stap 7 Nabespreking met het slachtoffer en nabespreking met de steungroepleden (apart) Handleiding No Blame Stappenplan No Blame Stap 1 Gesprek met het slachtoffer Stap 2 Organiseer een bijeenkomst met de steungroep Stap 3 Uitleg probleem Stap 4 Deel de verantwoordelijkheid Stap 5 Ideeën

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Klantreis Terugval dakloosheid. Disgover

Klantreis Terugval dakloosheid. Disgover Klantreis Terugval dakloosheid Disgover PERSONA S Persona - Mark Netwerk/milieu Eigenwijs Sociaal Beïnvloedbaar Kort lontje Mark is 52 jaar, heeft geen contact meer met zijn familie. Door een slechte jeugd

Nadere informatie

5. Overtuigingen. Gelijk of geluk? Carola van Bemmelen Food & Lifestylecoaching. Jouw leven op dit moment weerspiegelt exact jouw overtuigingen

5. Overtuigingen. Gelijk of geluk? Carola van Bemmelen Food & Lifestylecoaching. Jouw leven op dit moment weerspiegelt exact jouw overtuigingen 5. Overtuigingen Jouw leven op dit moment weerspiegelt exact jouw overtuigingen Een overtuiging is een gedachte die je hebt aangenomen als waarheid doordat ie herhaaldelijk is bevestigd. Het is niet meer

Nadere informatie

Project Alcohol 2014

Project Alcohol 2014 Project Alcohol 2014 Naam: Jong geleerd is oud gedaan!!!! Laat je niet Naam: F L s E s E N Klas:!!! 1 Inleiding De carnaval komt eraan. Een feest dat gevierd moet worden. Maar is het feestje van plezier

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Doorbreek je belemmerende overtuigingen!

Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als

Nadere informatie

speciaal onderwijs lesbrief alcohol UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL

speciaal onderwijs lesbrief alcohol UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL speciaal onderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (00) 67 1 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud LES 1: KENNISMAKING MET ALCOHOL SOORTEN DRANK DE WERKING VAN ALCOHOL 4 DE GEVOLGEN VOOR

Nadere informatie

Aanmelden. informatie over hoe wij jou helpen naar een leven zonder verslavende middelen

Aanmelden. informatie over hoe wij jou helpen naar een leven zonder verslavende middelen Aanmelden informatie over hoe wij jou helpen naar een leven zonder verslavende middelen Vind je dat je in het weekend te veel coke, speed of xtc gebruikt? Heb je weer geblowd of gedronken, terwijl je dat

Nadere informatie

2. Visie; waar gaan we voor, wat willen we bereiken en langs welke weg?

2. Visie; waar gaan we voor, wat willen we bereiken en langs welke weg? Missie, visie en strategie Straat Consulaat Den Haag anno 2019 Wij zijn ervan overtuigd dat mensen gelijkwaardig zijn en dat alle mensen recht hebben op waardigheid, wonen, voeding, kleding, goede zorg

Nadere informatie

1 Ben of word jij weleens gepest?

1 Ben of word jij weleens gepest? Onderzoeksresultaten TipHorstaandeMaas.nl Pesten Pesten is van alle generaties. Het kan bijna overal plaatsvinden en is daarom dichterbij dan mensen soms denken 8 1 Ben of word jij weleens gepest? 7 6

Nadere informatie

Leerlingen weten dat er in een democratische rechtsstaat verschillende manieren zijn om conflicten op te lossen en dat rechtspraak daar één van is.

Leerlingen weten dat er in een democratische rechtsstaat verschillende manieren zijn om conflicten op te lossen en dat rechtspraak daar één van is. HOE LOSSEN WE DIT OP? DE WERKVORM IN HET KORT Wat doe je als je een probleem of ruzie hebt? In het ergste geval moet je naar een rechter. Die bepaalt dan wie er gelijk heeft. Maar meestal kun je problemen

Nadere informatie

8% MEER ÉN DIVERSERE VRAGEN VOOR DE DRUGLIJN IN 2016

8% MEER ÉN DIVERSERE VRAGEN VOOR DE DRUGLIJN IN 2016 8% MEER ÉN DIVERSERE VRAGEN VOOR DE DRUGLIJN IN 2016 Brussel, 14 juni 2017 2016 werd voor De DrugLijn het op twee na drukste jaar ooit. In totaal werden 6.544 bellers, skypers, mailers en chatters anoniem

Nadere informatie

Timemanagement? Manage jezelf!

Timemanagement? Manage jezelf! Timemanagement? Manage jezelf! Trefwoorden Citeren timemanagement, zelfmanagement, stress, overtuigingen, logische niveaus van Bateson, RET, succes citeren vanuit dit artikel mag o.v.v. bron: www.sustrainability.nl

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Heilig Jaar van Barmhartigheid

Heilig Jaar van Barmhartigheid Heilig Jaar van Barmhartigheid van 8 december 2015 tot 20 november 2016 Paus Franciscus heeft alle mensen van de hele wereld uitgenodigd voor een heilig Jaar van Barmhartigheid. Dit hele jaar is er extra

Nadere informatie

maandag 9.30-12.30 dinsdag 9.30-12.30, 11.00-14.00, 19.30-22.30 woensdag 19.30-22.30 donderdag 9.30-12.30

maandag 9.30-12.30 dinsdag 9.30-12.30, 11.00-14.00, 19.30-22.30 woensdag 19.30-22.30 donderdag 9.30-12.30 Workshops! Meer creativiteit in je werk Interactieve bijeenkomsten vormgeven Ideeën voor promotie van jouw onderneming Nieuwe producten voor jouw bedrijf Creatieve werkvormen (serie van 4 workshops) Wegens

Nadere informatie

Stap 6. Stap 6: Deel 1. Changes only take place through action Dalai Lama. Wat ga je doen?

Stap 6. Stap 6: Deel 1. Changes only take place through action Dalai Lama. Wat ga je doen? Stap 6. Changes only take place through action Dalai Lama Wat ga je doen? Jullie hebben een ACTiePlan voor het experiment gemaakt. Dat betekent dat je een nieuwe rol en andere ACTies gaat uitproberen dan

Nadere informatie

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram,

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, mijn kleine broer Dat is niet van mij mama Dan zegt ze

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl 13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Maatschappelijke Zorgboerderij. Amatheon. Nikki van Berlo. Jasmijn Borms. Joy Willems T4B

Maatschappelijke Zorgboerderij. Amatheon. Nikki van Berlo. Jasmijn Borms. Joy Willems T4B Maatschappelijke Zorgboerderij Amatheon Nikki van Berlo Jasmijn Borms Joy Willems T4B Inleiding Ons groepje bestaat uit Nil

Nadere informatie

explore the big questions of life Een introductie

explore the big questions of life Een introductie explore the big questions of life Een introductie www.youthalpha.nl Youth Alpha is een programma van Youth for Christ Nederland en stichting Alpha-cursus Nederland. 2 Youth for Christ Nederland www.yfc.nl

Nadere informatie

Zo werkt het. Wij hebben een steile trap in huis. Wij willen hem minder steil. Doe mee via de site

Zo werkt het. Wij hebben een steile trap in huis. Wij willen hem minder steil. Doe mee via de site extra editie 5 september 2015 Als je het mij vraagt Klanten, mensen uit hun netwerk en medewerkers van Dichterbij praten in de komende tijd met elkaar over hun wensen, kansen en mogelijkheden. Dat gebeurt

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

WAARDE VAN ADVIES - 2013 DE WAARDE VAN ADVIES VAN INTERMEDIAIRS. Avéro Achmea P13628

WAARDE VAN ADVIES - 2013 DE WAARDE VAN ADVIES VAN INTERMEDIAIRS. Avéro Achmea P13628 WAARDE VAN ADVIES - 2013 DE WAARDE VAN ADVIES VAN INTERMEDIAIRS P13628 INHOUDSOPGAVE KARAKTERISTIEKEN CONCLUSIE WAARDE VAN ADVIES KARAKTERISTIEKEN ONDERZOEKSOPZET CONCLUSIE CONCLUSIES DE WAARDE VAN ADVIES

Nadere informatie

De heer drs. S.T. Sibma Algemeen Directeur Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) Postbus 1794 8901 CB LEEUWARDEN. Geachte heer Sibma,

De heer drs. S.T. Sibma Algemeen Directeur Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) Postbus 1794 8901 CB LEEUWARDEN. Geachte heer Sibma, De heer drs. S.T. Sibma Algemeen Directeur Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) Postbus 1794 8901 CB LEEUWARDEN Geachte heer Sibma, In 2014 ontving de Nationale ombudsman 36.278 verzoeken van burgers

Nadere informatie

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS Huisartsenpraktijk Dalfsen ARGO BV 2014 Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk Dalfsen zijn de afgelopen 2 jaren tevredenheidsonderzoeken

Nadere informatie

Wat doet NIM Maatschappelijk Werk?

Wat doet NIM Maatschappelijk Werk? Wat doet NIM Maatschappelijk Werk? Hulp, informatie en advies voor iedereen die het nodig heeft Bij NIM Maatschappelijk Werk kan iedereen die het nodig heeft (in Nijmegen en de regio) aankloppen voor gratis

Nadere informatie

FLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2

FLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 FLIPPEN Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 Verantwoording: Opleiding: Media Vormgeven School: Media college Amsterdam Jaar: 1 Projectomschrijving: Het maken van

Nadere informatie

Gedwongen opname met een IBS of RM *

Gedwongen opname met een IBS of RM * Gedwongen opname met een IBS of RM * Informatie voor cliënten Onderdeel van Arkin Inleiding In deze folder staat kort beschreven wat er gebeurt als u gedwongen wordt opgenomen. De folder bevat belangrijke

Nadere informatie

Gelukkig scheiden is een keuze!

Gelukkig scheiden is een keuze! Echtscheidingsexpert notaris Palko Benedek over kansen voor iedereen die in een echtscheiding zit: Gelukkig scheiden is een keuze! Wanneer je in een scheiding terecht komt, is communiceren vaak heel erg

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling.

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Leerzaam, leuk, nieuwe contacten opgedaan, nieuwe ideeën. Het open Space concept is geweldig. Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Ontspannen maar

Nadere informatie

Regelgeving & Geldzaken

Regelgeving & Geldzaken MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Regelgeving & Geldzaken Regelgeving & Geldzaken Hoe regel ik mijn geldzaken? Ik vind het moeilijk om overzicht te houden en wil geen schulden maken. Wie zorgt

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Onderzoek Geweldsfilmpjes

Onderzoek Geweldsfilmpjes Onderzoek Geweldsfilmpjes 21 april 2015 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 14 april tot en met 20 april 2015, deden 1.165 jongeren mee. De uitslag is na weging representatief voor

Nadere informatie

Bespreken van situaties

Bespreken van situaties Bespreken van situaties U heeft met de leerlingen de website over alcohol, roken en drugs doorlopen. Dit zijn onderwerpen die leerlingen bezighouden en waar ze onderling over praten. Toch is het goed om

Nadere informatie

12 Belangrijke adressen, telefoonnummers en spreekuren

12 Belangrijke adressen, telefoonnummers en spreekuren Dak- en thuislozen In deze brochure 3 Dak- en thuisloos 4 Dakloos 6 Thuisloos 7 Het locatiebezoek 9 Klachten en bezwaar 10 Schema: locatiebezoek 10 Beheer van uw uitkering 12 Belangrijke adressen, telefoonnummers

Nadere informatie

Knabbel en Babbeltijd.

Knabbel en Babbeltijd. Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte

Nadere informatie

Er gebeurt niets. Ze willen niet weg.

Er gebeurt niets. Ze willen niet weg. Veel nieuw bij de DUO Laatst was ik op bezoek bij de DUO om in het nieuwe gebouw in Groningen te kijken. Naar het gebouw zelf en het Nieuwe Werken dat ze daar toepassen. Er is veel nieuw, want is er blijkt

Nadere informatie

13 Jij en pesten. Ervaring

13 Jij en pesten. Ervaring 82 13 Jij en pesten Wat doe ik hier vandaag? P Ik word me ervan bewust hoe erg het is om iemand te pesten en gepest te worden. P Ik leer dat ik met anderen steeds weer respectvol moet omgaan. P Ik ken

Nadere informatie

Werkstuk Maatschappijleer Alcohol

Werkstuk Maatschappijleer Alcohol Werkstuk Maatschappijleer Alcohol Werkstuk door een scholier 1502 woorden 27 april 2004 6,2 255 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Inhoud Inleiding Alcohol door de jaren heen Wat is alcoholisme Is alcohol

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen.

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Kan ik kiezen bij wie ik ga wonen? Is het mijn schuld? Ben ik verplicht om op bezoek te gaan bij papa of mama? Waarom hebben mijn ouders elk een

Nadere informatie

Blok 1 - Introductie

Blok 1 - Introductie Reflectie jaar 1 Algemeen Aan het begin van het eerste jaar kwamen een hoop nieuwe dingen op mij af. Na een jaar reizen had ik veel zin om aan de studie Voeding en Diëtetiek te beginnen en was erg benieuwd

Nadere informatie

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden.

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden. VOORBEELD DE KLAS ALS TEAM (LEERLINGENBOEK) INHOUDSOPGAVE Instructie voor leerlingen.. 5 Gebruik van de lesbrieven. 6 Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7 Wat wil je zijn en worden. 11 Wat wil je zijn

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

Hoofdstuk 6. Bezoek burgerzaken

Hoofdstuk 6. Bezoek burgerzaken Hoofdstuk 6. Bezoek burgerzaken Samenvatting Burgerzaken is op werkdagen dagelijks open van 8.30 tot 16.00 uur, donderdag doorlopend van 8.30 tot 20.00 uur en op zaterdagochtend. Voor de bezoekuren in

Nadere informatie

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEW

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEW RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEW Huisartsenpraktijk Kattenbroek Huisarts Schenkels Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk Kattenbroek is vorig jaar een tevredenheidsonderzoek

Nadere informatie

Tips voor een goede spreekbeurt

Tips voor een goede spreekbeurt Diabetes?! Een spreekbeurt die je alles vertelt over diabetes: Wat is het? Hoe ontstaat het? En vooral ook: Wat betekent het voor jou, je broer, zus, vader of moeder. Tips voor een goede spreekbeurt Vertel

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Workshop C Waarom is stemmen belangrijk en hoe maak ik mijn keuze?

Workshop C Waarom is stemmen belangrijk en hoe maak ik mijn keuze? Workshop C Waarom is stemmen belangrijk en hoe maak ik mijn keuze? Workshop C Waarom is stemmen belangrijk en hoe maak ik mijn keuze? Korte omschrijving workshop In deze workshop ontdekken de deelnemers

Nadere informatie

Werken in een andere sector of branche: iets voor u?

Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Uw hele loopbaan blijven werken in dezelfde sector of branche? Voor veel werknemers is het bijna vanzelfsprekend om te blijven werken in de sector of

Nadere informatie

Een gelukkige huisvrouw

Een gelukkige huisvrouw Een gelukkige huisvrouw Voordat ik zwanger was, was ik een gelukkige huisvrouw, ik had alles wat ik wilde. En daarvoor hoefde ik geen dag te werken. Want werken, dat deed mijn man Harry al. Harry zat in

Nadere informatie

Adviesrapport Decentralisatie Jeugdzorg Wageningen 2013

Adviesrapport Decentralisatie Jeugdzorg Wageningen 2013 Adviesrapport Decentralisatie Jeugdzorg Wageningen 2013 Jongerenraad Wageningen Adviesnr. : 1 Datum : 29-05-2013 Colofon De Jongerenraad, een adviesorgaan van de gemeente Wageningen, is geïnstalleerd in

Nadere informatie

Dit boekje is van:..

Dit boekje is van:.. Ik en mijn plan Dit boekje is van:.. Hallo, Jij bent cliënt bij SOVAK. Je hebt bij SOVAK een persoonlijk begeleider. Samen maak je afspraken over wat jij zelf doet en wat SOVAK doet. Die afspraken staan

Nadere informatie

Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper

Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper Het lampje is aan, dat betekent dat we gaan filosoferen. Isa-Noa vertlede in de eerste les dat zij lippenstift en badeendjes

Nadere informatie

Openingsgebeden INHOUD

Openingsgebeden INHOUD Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

Zonder dieet lekkerder in je vel!

Zonder dieet lekkerder in je vel! Zonder dieet lekkerder in je vel! Vijf vragen en vijf stappen om te ontdekken hoe je jouw eetpatroon kunt veranderen en succesvol kunt afvallen. Overgewicht neemt ernstige vormen aan, veel volwassenen

Nadere informatie