Stadsbeheer. Rapportage Luchtkwaliteit 2006

Transcriptie

1 ONDERWERP dienst Stadsbeheer

2 Aan de slag voor schonere lucht Gemeente Arnhem Foto omslag: Fijnstofmeter aan het Velperplein

3 2

4 Voorwoord Schone lucht is belangrijk voor een goede gezondheid. Luchtvervuiling is schadelijk voor mensen, dieren, planten en gebouwen. Alle grote gemeenten in Nederland moeten volgens het Besluit luchtkwaliteit ieder jaar de luchtkwaliteit onderzoeken: hoeveel vervuilende stoffen zitten er in de lucht? Het boekje dat voor u ligt, gaat over de luchtkwaliteit in de gemeente Arnhem in Het verkeer is een van de belangrijkste oorzaken van de luchtvervuiling in de stad. Maar niet alle luchtvervuiling is hiervan afkomstig; een groot deel zit al in de lucht en komt vaak van ver: van landbouw, en van verkeer, industrie en huishoudens in andere steden in binnen- en buitenland. Dat noemen we de achtergrondconcentratie. Lokale maatregelen kunnen daar niet veel aan veranderen. Daarvoor zijn landelijke en internationale maatregelen nodig. In Arnhem levert het doorgaand (vracht)verkeer een belangrijke bijdrage aan de luchtverontreiniging. Hiervoor zijn regionale oplossingen nodig. Te denken valt bijvoorbeeld aan doortrekking van de A15. Ook andere maatregelen, toegepast op regionale of beter nog op landelijke schaal, kunnen een bijdrage leveren: rijden op aardgas, biogas en waterstof. Dit laatste is een speerpunt van Arnhem waterstofstad. Arnhem is een aantrekkelijke gemeente om in te wonen, te werken en te ondernemen; daarom trekken mensen naar Arnhem toe, en dat willen we graag. Tegelijk ontstaan daardoor meer verkeersbewegingen van personenauto s en vrachtverkeer. Die aantrekkelijkheid zorgt er dus voor dat de mobiliteit toeneemt. En daardoor komt juist die aantrekkelijkheid weer onder druk te staan. We zullen er daarom alles aan moeten doen om de luchtvervuiling terug te dringen met maatregelen die onze eigen gemeente en onze regio betreffen. Ook u kunt hieraan een bijdrage leveren. Lees erover in dit boekje. Cees Jansen Wethouder Milieu, gemeente Arnhem

5

6 Inhoud 5 1. Wat is er aan de hand? Stikstofdioxide in Arnhem - grenswaarde en plandrempel Fijn stof (PM 10 ) in Arnhem - jaargemiddelde en 9 24-uurgemiddelde 1.3 Hoe hebben we de informatie verzameld? 1.4 Wat is er veranderd? 2 2. Wat doen we eraan? Het Uitvoeringsprogramma luchtkwaliteit de plannen van aanpak van de stadsregio Bewustwording van de burgers 9 Verder lezen 21

7 6

8 1. Wat is er aan de hand? 7 Enkele gebieden met overschrijdingen Arnhem moet zich, net als alle gemeenten in Nederland, houden aan de normen voor stikstofdioxide (NO 2 ), fijn stof (PM 10 ), benzeen (C 6 H 6 ), lood (Pb), zwaveldioxide (SO 2 ) en koolmonoxide (CO). Deze normen voor de luchtkwaliteit zijn gebaseerd zijn op EU-regelgeving. Voor benzeen, lood, zwaveldioxide en koolmonoxide zijn in 2006 nergens in de gemeente Arnhem overschrijdingen gevonden. In Arnhem zijn er in 2006 wel enkele gebieden gevonden met overschrijdingen voor stikstofdioxide (NO 2 ) en fijn stof (PM 10 ). Fijn stof is schadelijk voor de gezondheid, vooral als mensen er langdurig aan blootgesteld worden. Voor fijn stof geldt: hoe minder hoe beter, ook als de concentraties beneden de norm liggen. Stikstofdioxide is in de concentraties rond de norm niet schadelijk. Stikstofdioxide is wel een indicator voor een mengsel aan schadelijke stoffen in onder meer uitlaatgassen. Verkeersluwe delen voldoen aan de normen De verkeersluwe delen van Arnhem voldoen aan de normen: natuur, woonwijken en gemengde groene zones. De luchtkwaliteit is echter niet overal goed genoeg. Enkele straten met druk verkeer voldoen niet overal aan de normen. Dat zijn delen van de A12, de Pleijroute, de toevoerwegen naar de Centrumring en de Centrumring zelf. In de woonwijken vlak bij de A12, de Pleijroute en industrie zijn de concentraties van stikstofdioxide (NO 2 ) en fijn stof (PM 10 ) iets hoger dan op de overige verkeersluwe plaatsen, maar de concentraties zijn nog wel binnen de normen. Het grootste deel van de luchtverontreiniging zit al in de lucht en is afkomstig van onder meer het Ruhrgebied en de rest van Nederland: dat noemen we de achtergrondconcentratie. Lokale bronnen, en met name het verkeer, bepalen of we de norm halen. Ze vormen als het ware de druppel die de emmer doet overlopen. Voor stikstofdioxide (NO 2 ) komt de achtergrondconcentratie dicht bij de norm, voor fijn stof (PM 10 ) komt de achtergrondconcentratie nog dichter bij de norm. In de stad zorgen het verkeer, de industrie en de huishoudens voor de rest. Situatie trottoirniveau Concentratie NO 2 jaargemiddelde Verkeer drukke straat veel zwaar (vracht)verkeer Verkeer drukke straat Verkeer rustige wijk Stedelijke achtergrond industrie en huishoudens Nationale achtergrond Grenswaarde (40 ug/m 3 ) Achtergrond De luchtkwaliteit wordt op leefniveau vastgesteld. De bijdrage van het verkeer is het grootst omdat de auto-uitlaatgassen op leefniveau worden uitgestoten - dicht bij de grond. Waar weinig verkeer is, blijft de luchtkwaliteit beneden de norm, waar veel verkeer is, en vooral waar het verkeer ook nog geregeld vaststaat, wordt de norm overschreden. Industrie in Arnhem is een minder belangrijke bron. De invloed van de industrie is onderzocht, en blijkt niet of nauwelijks van belang: de industrie leidt nergens tot overschrijdingen van de normen.

9 Nu al rekening houden met Stikstofdioxide in Arnhem - grenswaarde en plandrempel Er zijn twee normen voor stikstofdioxide (NO 2 ): de grenswaarde en de plandrempel. De grenswaarde gaat in 2010 in, maar we moeten (en willen) er nu al rekening mee houden. De grenswaarde voor stikstofdioxide (NO 2 ) is 40 μg/m 3 gemiddeld per jaar. Dat betekent dat er gemiddeld per jaar niet meer dan de grenswaarde van 40 microgram stikstofdioxide (NO 2 ) per kubieke meter lucht mag voorkomen. De plandrempel ligt hoger dan de grenswaarde en wordt tot 2010 elk jaar naar beneden bijgesteld. Dit omdat er naar verwachting steeds minder stikstofdioxide (NO 2 ) in de lucht komt door schonere automotoren en schonere industrie. De plandrempel voor 2006 was een gemiddelde van 48 microgram stikstofdioxide (NO 2 ) per kubieke meter lucht (48 μg/m 3 ). Wanneer een gemeente de plandrempel overschrijdt, moet ze een plan maken om de norm in 2010 toch te halen. 8 Wat u op de kaarten ziet in geel en rood, zijn 41 veelal aansluitende wegvakken in Arnhem waarop de grenswaarde voor stikstofdioxide (NO 2 ) die vanaf 2010 geldt (40 μg/ m 3 ) wordt overschreden. Samen hebben ze een lengte van 4850 meter. Aan deze grenswaardeoverschrijding zijn 167 mensen in hun woning blootgesteld. Op 38 van deze wegvakken verdwijnt de overschrijding naar verwachting vóór 2010 zonder dat hiervoor maatregelen van de gemeente nodig zijn. Deze wegvakken blijven beneden de plandrempel (48 μg/m 3 ) en zijn met geel aangegeven op de kaart. Het betreft enkele toevoerwegen naar de Centrumring, de Centrumring zelf, de ontsluitingswegen naar een enkele wijk en een stukje van de IJssellaan dat in de invloedssfeer ligt van de A12. Langs de provinciale wegen A325 en N325 (Pleijroute) wordt volgens de berekeningen van de provincie de grenswaarde voor stikstofdioxide (NO 2 ) overschreden over een lengte van 9,8 km. Ter hoogte van de meest nabijgelegen woningen is geen sprake van overschrijdingen. Overigens laat de provincie nadere berekeningen doen, die in deze rapportage nog niet verwerkt konden worden. Langs de rijkswegen A12 en A50 worden in de buurt van de grote knooppunten, Grijsoord, Waterberg en Velperbroek, overschrijdingen van de grenswaarde voor stikstofdioxide (NO 2 ) (40 μg/m 3 ) gevonden. Het gaat om een totale lengte van 4600 meter, aangegeven met geel en rood. Geel geeft de overschrijdingen weer, die beneden de plandrempel blijven en die vanzelf zullen verdwijnen voor Langs deze wegvakken liggen geen woningen. Overschrijdingen van de plandrempel (48 μg/m 3 ) vinden we op en nabij knooppunt Grijsoord, over een weglengte van 900 meter (zonder aangrenzende woningen), in rood weergegeven. Verder zijn er drie aansluitende wegvakken van de Centrumring waar deze plandrempel wordt overschreden. Deze zijn op de kaart met rood aangegeven; het gaat om een lengte van 202 meter. Aan deze wegvakken grenzen geen woningen. Voor die wegvakken moet een plan worden gemaakt om die overschrijdingen vóór 2010 weg te nemen.

10 Norm jaargemiddelde gehaald Norm jaargemiddelde gehaald 1.2 Fijn stof (PM 10 ) in Arnhem - jaargemiddelde en 24-uurgemiddelde Voor fijn stof (PM 10 ) zijn er twee normen, die beide gelden vanaf 2005; het zijn allebei grenswaarden. De eerste grenswaarde voor fijn stof (PM 10 ) is 35 dagen waarop er meer dan 50 μg/m 3 voorkomt. Er mogen in een jaar dus niet meer dan 35 dagen zijn waarop de grenswaarde van 50 microgram fijn stof (PM 10 ) per kubieke meter lucht wordt overschreden. De tweede grenswaarde voor fijn stof (PM 10 ) is 40 μg/m 3 gemiddeld per jaar. Dat betekent dat er gemiddeld per jaar niet meer dan 40 microgram fijn stof (PM 10 ) per kubieke meter lucht mag voorkomen. Voor fijn stof (PM 10 ) wordt de norm voor het jaargemiddelde overal in Arnhem gehaald: er zijn geen overschrijdingen van de grenswaarde van 40 μg/m 3 gemiddeld per jaar, noch op de lokale wegen, noch op de provinciale wegen en de rijkswegen. 9

11 Norm 24-uur niet overal gehaald De norm voor het 24-uurgemiddelde van fijn stof (PM 10 ) wordt op verschillende plekken niet gehaald (rood op de kaart). Daar wordt de grenswaarde van 50 μg/m 3 meer dan 35 keer per jaar overschreden. Voor de lokale wegen gaat het hierbij om 61 veelal aansluitende wegvakken met een totale lengte van 8076 meter, wat neerkomt op 328 mensen in hun woning die eraan zijn blootgesteld. 10 Voor de provinciale wegen A325 en N325 (de Pleijroute) geldt dat over de gehele lengte op Arnhems grondgebied, van in totaal 9,8 kilometer, de grenswaarde voor fijn stof (PM 10 ) voor het 24-uurgemiddelde van 35 dagen wordt overschreden. Ter hoogte van de meest nabijgelegen woningen is echter geen sprake van overschrijdingen. Overigens laat de provincie nadere berekeningen doen, die in deze rapportage nog niet verwerkt konden worden. Langs de A12 en de A50 worden in de buurt van de grote knooppunten, Grijsoord, Waterberg en Velperbroek, overschrijdingen van de grenswaarde voor fijn stof (PM 10 ) voor het 24-uurgemiddelde van 35 dagen gevonden. Het gaat om een totale lengte van 7850 meter. Dit betreft echter geen woningen.

12 1.3 Hoe hebben we de informatie verzameld? 11 Rekenmodel We bepalen de luchtkwaliteit volgens de officiële, verplichte methode: berekeningen met een rekenmodel. In het rekenmodel van de gemeente Arnhem zitten de achtergrondconcentratie, informatie over het weer, het stratenpatroon en de bebouwing van Arnhem. Voor elk weggedeelte bevat het model informatie over de verkeersdrukte, hoe snel het verkeer daar rijdt en hoeveel opstoppingen er voorkomen. Daarnaast ontvangen we de resultaten van berekeningen voor rijkswegen en provinciale wegen van Rijkswaterstaat en van de provincie Gelderland. De resultaten van de rijkswegen, de lokale wegen en de industrie hebben we bij elkaar opgeteld en in één kaart weergegeven met de resultaten voor de provinciale wegen. De berekeningen worden gedaan waar we overschrijdingen kunnen verwachten, langs de wegen, en niet daar waar we de laagste concentraties verwachten, in de natuur. Aanvullende metingen Verder verzamelen we aanvullende informatie via metingen. Op twintig plaatsen in de gemeente Arnhem wordt stikstofdioxide (NO 2 ) gemeten (het is een relatief goedkope meetmethode) en op één plaats wordt fijn stof (PM 10 ) gemeten (dat zijn erg dure metingen). Die metingen tellen niet mee voor de officiële rapportage via de provincie en het Rijk aan de EU, omdat we niet de officiële (dure) referentiemeetmethode gebruiken. Maar we krijgen door deze metingen wel inzicht in de concentraties in de loop van de tijd op verschillende plaatsen in Arnhem, en we kunnen eraan zien of het rekenmodel naar behoren werkt. Meten is niet altijd weten: een meting zegt alleen iets over één bepaalde plek tijdens de periode dat de meting plaatsvond. Het rekenmodel daarentegen omvat alle lokale wegen in Arnhem, en kan ook worden gebruikt om berekeningen te doen van de toekomstverwachtingen. De NO 2 -metingen lopen al vanaf eind 2004 en worden vooral gedaan in straten waar de berekende waarden hoog zijn: de Centrumring, de toevoerwegen naar de Centrumring en de ontsluitingswegen van wijken. Daarnaast wordt gemeten in twee straten zonder veel verkeer om een stadsachtergrond te bepalen, en in straten waar weinig verkeer rijdt, maar die in de buurt liggen van de A12. De PM 10 -metingen zijn 1 augustus 2006 gestart, en beslaan dus niet het hele jaar Daarom kunnen er nog niet een echt jaargemiddelde en een aantal overschrijdingsdagen worden bepaald; wel kan een indicatieve waarde worden bepaald.

13 Nieuwe regels voor de berekeningen 1.4 Wat is er veranderd? De belangrijkste verandering in 2006 ten opzichte van 2005 is dat er in 2006 nieuwe regels zijn gekomen voor de plaats waarop de overschrijdingen op lokale en provinciale wegen worden berekend. Daardoor zijn de vastgestelde verschillen tussen 2006 en 2005 voor stikstofdioxide en fijn stof vooral verschillen op papier. In feite is er weinig veranderd in de luchtkwaliteit. De overschrijdingen op de lokale wegen werden tot en met 2005 berekend op het trottoir. Overschrijdingen op provinciale wegen werden berekend daar waar woningen stonden. In 2006 worden overschrijdingen van stikstofdioxide berekend op 5 meter van de wegrand en voor fijn stof op 10 meter van de wegrand, of ter hoogte van de gevel van de dichtstbijzijnde woning als deze dichterbij ligt. Deze nieuwe rekenafstand leidt voor de lokale wegen in het algemeen tot minder overschrijdingen. Voor de provinciale wegen leidt de nieuwe rekenafstand juist tot meer overschrijdingen. 12 Achtergrondconcentratie Het verkeer Een ander verschil is de achtergrondconcentratie: die wordt beïnvloed door de uitstoot in binnen- en buitenland van andere steden en industrie. Voor stikstofdioxide was de achtergrondconcentratie in 2006 iets beter dan in 2005, maar voor fijn stof was dat niet het geval. Het gaat daarbij maar om kleine verschillen, van omstreeks 1 à 2 µg/m 3. Verder veranderden de verkeersdrukte en de doorstroming van het verkeer. Doorgaans neemt de verkeersdrukte elk jaar met een paar procent toe, wat ongunstig is voor de luchtkwaliteit. De doorstroming door de Arnhemse binnenstad is in 2006 verbeterd ten opzichte van eerdere jaren, doordat de verkeersstructuur van de Centrumring helemaal is veranderd in het project De omsingeling doorbroken. Een betere doorstroming is in het algemeen gunstig voor de luchtkwaliteit. De samenstelling van het verkeer verandert ook en sommige auto s hebben schonere motoren dan andere. In 2006 waren de auto s gemiddeld meer vervuilend dan in 2005, zowel in de uitstoot van stikstofdioxide als van fijn stof. Dit is verwerkt in het rekenmodel: in 2006 zijn de zogeheten emissiefactoren iets hoger, wat tot iets hogere concentraties leidt.

14 Conclusie De conclusie is dat de luchtkwaliteit van 2006 in Arnhem in feite niet veel is veranderd ten opzichte van De berekeningen lijken op het eerste oog verbeteringen te geven voor de lokale wegen en verslechteringen voor de provinciale wegen en Rijkswegen, maar de metingen leveren andere informatie. De metingen van stikstofdioxide (NO 2 ) wijzen niet op een verbetering ten opzichte van 2005, eerder op iets hogere concentraties. De voorlopige resultaten moeten echter nog nader worden geanalyseerd om ze goed met de berekeningen te kunnen vergelijken. Voor fijn stof (PM 10 ) valt een vergelijking met 2005 en met de berekeningen niet te maken. De metingen van stikstofdioxide (NO 2 ) en fijn stof (PM 10 ) komen qua ordegrootte goed overeen met de berekeningen. Dat betekent dat er nog heel wat moet gebeuren om ervoor te zorgen dat we de komende jaren wél aan de grenswaarden gaan voldoen.

15 14

16 2. Wat doen we eraan? 15 De gemeente Arnhem werkt aan de verbetering van de lucht, maar ook de burgers kunnen veel doen voor een betere luchtkwaliteit. De gemeente Arnhem heeft een Uitvoeringsprogramma luchtkwaliteit en we werken aan een regionaal plan met maatregelen, samen met de gemeente Nijmegen, de Stadsregio Arnhem Nijmegen en de andere gemeenten in de stadsregio, in samenwerking met de provincie en het Rijk (Rijkswaterstaat, VROM). 2.1 Het Uitvoeringsprogramma luchtkwaliteit De maatregelen van het Uitvoeringsprogramma luchtkwaliteit van de gemeente Arnhem zijn met name gericht op het verkeer. Ook richt het programma zich op specifieke locaties, zoals de Centrumring en de wegen ernaartoe, en op de A12 en de Pleijroute. Het uitvoeringsprogramma is een uitvloeisel van de beleidsnota Lucht, die de gemeenteraad van Arnhem in maart 2005 heeft vastgesteld. De maatregelen van het programma vallen onder de volgende thema s: - verbeteren van de doorstroming, - bevorderen van het gebruik van de fiets en het openbaar vervoer en waar mogelijk stimuleren van voetgangers, - schone voertuigen, - bewustwording van de burgers, - vergunningverlening, handhaving en toetsing. Verbeteren van de doorstroming De doorstromingsmaatregelen zijn gericht op plekken waar druk verkeer is en waar het verkeer stagneert. In 2006 is de eerste fase van het onderzoek naar dynamisch verkeersmanagement uitgevoerd. De omvangrijkste doorstromingsmaatregel is het project De omsingeling doorbroken, dat inmiddels is voltooid. Het is een ingrijpende wijziging van de verkeersstructuur van de Centrumring, met als doel de doorstroming te bevorderen. Het vervolg hierop is het project De Centrumring rond, en - als de financiering rondkomt - de herinrichting van de Johan de Wittlaan volgens het LARGAS-principe (LAngzaam Rijden GAat Sneller), met een enkele rijbaan, veel bochten en veilige kruisingen zonder verkeerslichten. Verder heeft de gemeente het zogenaamde Groenegolfteam ingeschakeld, een team verkeersadviseurs. Zij onderzoeken verkeerslichten en doen verbetervoorstellen. In 2006 onderzocht het Groenegolfteam twee verkeerslichten op de Velperweg en één op de driesprong Utrechtseweg- Onderlangs. In juli 2006 is de trajectcontrole op de A12 gestart. Dit is goed voor de luchtkwaliteit, mede omdat een betere handhaving van de maximumsnelheid op snelwegen goed is voor de doorstroming. Fiets en OV In 2006 heeft de gemeente besloten tot nog een gratis bewaakte fietsenstalling op het Gele Rijdersplein, naast de gratis bewaakte fietsenstalling onder V&D. Plannen voor gratis bewaakte fietsenstallingen bij winkelcentrum Kronenburg en winkelcentrum Presikhaaf zijn in voorbereiding. Ook werkt de gemeente aan een hoogwaardig fietsnet, met onder meer een doorgaande fietsroute tussen Duiven en het centrum van Arnhem. Verder is in 2006 besloten tot uitbreiding van het trolleynetwerk naar de Hoogkamp, Vredenburg en Schuytgraaf. Daarmee krijgt het schone busnet een nog groter bereik.

17 Schone voertuigen Bewustwording De gemeente Arnhem stimuleert het vervoer op waterstof. Arnhem doet een haalbaarheidsstudie naar het eerste openbare waterstoftankstation in Nederland; de gemeente is van plan als een van de eerste organisaties met waterstofauto s te gaan rijden. Arnhem zet verder stevig in op de promotie en de ontwikkeling van het rijden op waterstof en benadert bedrijven, provincie en collega-gemeenten in de stadsregio om te gaan rijden op waterstof. Verder ondersteunt Arnhem projecten en initiatieven die de toepassing van waterstof in het vervoer stimuleren, dit in samenwerking met de Hogeschool Arnhem Nijmegen en de lokale waterstofindustrie. Meer dan de helft van de vuilniswagens voor grof vuil, huisvuil en GFT, is voorzien van een roetfilter, of is vervangen door een wagen met een schone Euro5-motor, waarbij een roetfilter niet nodig is. Dit is in overeenstemming met de eis bij de aanbesteding van het ophalen van huisvuil. De gemeente Arnhem informeert haar burgers via over de luchtkwaliteit. Verder werkt de gemeente aan de bewustwording van de burgers en aan gedragsverandering voor zaken die de luchtkwaliteit betreffen (zie verder paragraaf 2.3). 16 Vergunningen en handhaving Ten slotte is de gemeente actief in de vergunningverlening en handhaving, en in het maken en toetsen van ruimtelijke plannen. Daarbij is vanaf het begin aandacht voor luchtkwaliteit. Bij vergunningprocedures wordt getoetst op luchtkwaliteit met behulp van een handreiking; zonodig volgt daarop nader luchtkwaliteitsonderzoek. Zo worden nieuwe knelpunten voorkomen.

18 2.2 De plannen van aanpak van de stadsregio Landelijk is een Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) in voorbereiding, dat wordt opgebouwd uit regionale samenwerkingsprogramma s met maatregelen voor een betere luchtkwaliteit. Arnhem werkt, samen met de andere betrokken gemeenten, de stadsregio en de provincie Gelderland, aan de voorbereiding en de uitvoering van het programma Eureka! van de Stadsregio Arnhem Nijmegen. Begin 2006 heeft de stadsregio zich aangemeld als regio van het NSL. Eureka! Lucht en klimaat in de stadsregio omvat vijf plannen van aanpak. Uit de inventarisatie van knelpunten, ruimtelijke ontwikkelingen en maatregelen is duidelijk geworden dat mobiliteit een centrale rol vervult; als oorzaak én als oplossing. Daarom wordt mobiliteit in de plannen van aanpak als hefboom gebruikt. 17 Als we de toenemende mobiliteit kunnen stroomlijnen, nemen de aantrekkelijkheid en de concurrentiekracht van de regio toe, terwijl tegelijkertijd de luchtkwaliteit verbetert en de klimaatverandering beperkt wordt. Vanwege de regionale schaal waarop de mobiliteit zich afspeelt, kan de stadsregio hierin een rol vervullen. Eureka! bestaat uit vijf samenhangende plannen van aanpak: - Terra: stedelijke distributie, vervoermanagement en doorstroming van (vracht)verkeer; - Hydra: schoner vervoer door transitie via aardgas en biogas naar waterstof; - Flora: toepassing van groen- en andere verzachtende maatregelen; - Eolus: mogelijkheden voor minder uitstoot door bedrijven (puntbronnen); - Argus: meet- en rekenstrategie voor monitoring en evaluatie van maatregelen. De plannen van aanpak zijn 14 juni 2007 gepresenteerd op een conferentie voor bestuurders van de stadsregio, de provincie en het Rijk. Samen met het verslag van deze conferentie (Eureka) zijn de plannen van aanpak te vinden op (onder Publicaties ).

19 18

20 2.3 Bewustwording van de burgers Arnhem gaat een rijstijltraining aanbieden aan haar ambtenaren en gemeenteraadsleden, volgens het principe Het Nieuwe Rijden. Deze rijstijl is goed voor het milieu (luchtkwaliteit en klimaat) én bespaart kosten op brandstof en onderhoud. De training is primair bedoeld voor ambtenaren die veel in dienstauto s rijden, maar ook gemeenteraadsleden en overige ambtenaren krijgen de kans aan de training mee te doen. Deze training wordt aangegrepen om de milieuvriendelijke rijstijl ook bij de burgers onder de aandacht te brengen. Verder wordt in samenwerking met andere Gelderse gemeenten, de GGD (Hulpverleningsdienst Gelderland Midden) en de provincie een publiekscampagne voorbereid. Deze campagne zal voor zover mogelijk gebruikmaken van bestaande informatiebronnen. Een voorbeeld daarvan zijn de tips die de GGD op haar website biedt ( - Laat voor korte ritjes (van minder dan 6 km) de auto staan, en neem de fiets. - Gebruik voor langere afstanden zoveel mogelijk het openbaar vervoer in plaats van de auto. - Probeer zoveel mogelijk zuiniger auto te rijden (en kijk voor tips op en - Gebruik schone brandstof voor uw auto. - Gebruik liever geen open haard, houtkachel of allesbrander. Er komt daarbij veel fijn stof vrij, maar ook andere gevaarlijke stoffen. Als u toch stookt, probeer dat dan op een verantwoorde manier te doen. De GGD kan u daarvoor tips geven: kijk op - Kies voor milieuvriendelijke verven (bijvoorbeeld op waterbasis) en niet-agressieve schoonmaakmiddelen om verontreiniging binnenshuis te beperken. 19 Een ander voorbeeld zijn de veelgestelde vragen over luchtkwaliteit en gezondheid die de GGD beantwoordt. Een greep daaruit: - Kan ik luchtverontreiniging buiten houden door het plaatsen van filters? - Kan ik maar beter alles potdicht houden? - Waar kan ik informatie vinden over de actuele luchtkwaliteit? - Waar kan ik terecht voor vragen of klachten? In het onderdeel Verder lezen van deze rapportage vindt u meer informatie over luchtkwaliteit en gezondheid, die de gemeente Arnhem een plek geeft in de bewustwordingscampagnes.

21 20

22 Verder lezen 21 Vragen over gezondheid kunt u stellen aan de GGD van Arnhem; kijk op U vindt op deze website ook een document met veelgestelde vragen over luchtkwaliteit en gezondheid (zoek naar FAQ luchtkwaliteit en gezondheid ). Klachten over stank of luchtverontreiniging kunt u melden bij lokale of regionale milieudiensten of bij de provincie. - Kijk op onder Uw melding, klacht of tip. - Bel met Het meldpunt van de provincie vindt u op Mijn leefomgeving > milieuklachten, via een naar mw.mkic@prv.gelderland.nl of via telefoonnummer Achtergrondinformatie is op te vragen via gemeente@arnhem.nl. of per telefoon: Gebruikte informatie Achtergrondconcentraties 2006 vs van RIVM/MNP via zoekterm: achtergrondconcentraties 2006 vs Beleidsnota lucht, Gemeente Arnhem. Besluit Luchtkwaliteit 2005 (Stb. 2005, 316) van 23 juni Gegevens luchtkwaliteit relevante provinciale bedrijven, provincie Gelderland, april Gegevens luchtkwaliteit rond provinciale wegen, provincie Gelderland, april Luchtkwaliteitsmetingen fijn stof gemeente Arnhem R RVT-srb-V04-NL. Tauw, Deventer, mei Onderzoek naar de luchtkwaliteit in Arnhem in het kader van het Besluit Luchtkwaliteit Inrichtingen, TAUW bv, juni 2002; Rapport luchtkwaliteit 2005, Gemeente Arnhem., Rijkswaterstaat, Dienst Weg- en Waterbouwkunde, onder publicaties - rapporten. Stikstofdioxide concentratiemetingen in Arnhem. Jaarrapportage BL (Eerste concept). Buro Blauw, Wageningen, juni Veelgestelde vragen over luchtkwaliteit en gezondheid, zoekterm FAQ luchtkwaliteit en gezondheid. Gebruikte hulpmiddelen Regionale Verkeersmilieukaart van Arnhem (RVMK); maart 2007, peiljaar Promil Spatial; dataversie pm3000_rvmk_mrt07 inclusief CAR II versie 6,0.

23 GEMEENTE ARNHEM Postbus HA Arnhem Tel