Kippen. Mariska Vijvers - Roosink. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur Mariska Vijvers - Roosink Laatst gewijzigd 27 juni 2017 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Introductie Pluimveehouderijsector Rassen Verzorging Dagelijkse verzorging Veren en Rui Gedrag Huisvesting en Hygiëne Reinigen en Ontsmetten Voeding Gezondheid Anatomie Leermiddelen Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Introductie Bekijk onderstaand filmpje en maak de vragen die hieronder staan. Introductie film Beantwoord onderstaande vragen: 1: Uit welke 4 rassen is de hedendaagse kip ontstaan? :a: Hoelang worden in India kippen al als huisdier gehouden? b: Welke 2 functies hadden deze kippen? 3: Wie introduceerde de kip ongeveer 200 jr. v. Chr. In Noord-West Europa? 4: Op welke kunstmatige manier broedden de Egyptenaren eieren al uit? 5: Naar welke landen werden eieren vooral geëxporteerd en zorgde dus voor ontwikkeling v.d. industrie? 6: Er moest, om te overleven in crisistijd, geïnvesteerd worden in innovaties. Welke 2 innovaties ontstonden in de jaren 50? 7: Begin jaren 50 kwamen er verschillende Hybride kippen op de markt. Wat zijn Hybride kippen en wat ontstond er hierdoor? 8: Pluimveehouders gingen zich specialiseren. In welke richtingen deden ze dat? 9: a: Hoeveel bedrijven met leghennen waren er in de jaren 70 en in 2014? B: Er zijn meer leghennen gehouden; wat betekent dit in de praktijk op de bedrijven? Pagina 2

4 10: a: Welke type huisvesting zijn er voor leghennen? B: Het scharrelsysteem kent meerdere types. Welke types zijn dit? 11: In wat voor type huisvesting worden vleeskuikens gehouden? 12: a. Welke maatschappelijke kritiek kwam er met name eind jaren 60? B: Wat zijn uiteindelijk de gevolgen van deze kritiek? 13: De sector wil duurzamer worden. Noem enkele voorbeelden wat de sector hierop heeft ondernomen. 14: Noem een voor- en nadeel van traaggroeiende kuikens. voordeel: nadeel: 15: Leghennen worden in de toekomst met hele snavels gehouden. Waarom werden de snavels afgekapt? 16: Wat betekent duurzaamheid? Pagina 3

5 Pluimveehouderijsector Algemeen Pluimveehouderij is de tak van veeteelt waarbij vogels gehouden worden, het zogenaamde pluimvee. De vogels worden gehouden voor vlees of eieren. worden zowel voor het vlees als voor de eieren gehouden. Vroeger werden de vrouwelijke dieren (hennen) gebruikt voor de eierproductie en de mannelijke dieren (hanen) werden vetgemest en geslacht. Natuurlijk worden er bij veel huishoudens of boerderijen kippen als hobbydieren gehouden. Het gescharrel van kippen rondom het huis is voor dierenliefhebbers een heerlijk geluid en gezicht. Tegenwoordig worden er voor de commerciële pluimveehouderij speciaal dieren gefokt voor de productie van eieren en voor de productie van vlees. De kippen voor de productie van eieren heten leghennen en de dieren voor de productie van vlees heten vleeskuikens. Kalkoenen, eenden, ganzen en parelhoenders worden gehouden voor het vlees. Bij de moderne pluimveehouderij zijn de werkzaamheden verdeeld over gespecialiseerde bedrijven. De opbouw van de productiekolom kan worden voorgesteld in de vorm van een piramide. Bovenaan, in de top, zijn maar enkele bedrijven welke voor vermeerdering van pluimvee zorgen (fokbedrijven, broederij). Naarmate men verder kijkt in de productiekolom (opfokbedrijven, leghennenbedrijven, vleeskuikenbedrijven), wordt de basis steeds breder en zijn er dus meer bedrijven betrokken. De productiekolom van de legpluimveesector bestaat uit: fokbedrijven voor het maken van de broedeieren waaruit de leghennen komen broederijen waar de eieren uitgebroed worden en de kuikens uit het ei komen opfokbedrijven die de kuikens opfokken tot legrijpe hennen leghennenbedrijven waar de hennen de eieren leggen eierverzamelaars, eierveilingen, groothandelaren en pakstations die zorgen voor het verpakken en de distributie van de eieren. Pagina 4

6 De productiekolom van de vleespluimvee bestaat uit: fokbedrijven voor het maken van de ouders van de vleeskuikens opfokbedrijven die de ouders van de vleeskuikens opfokken vermeerderingsbedrijven waar de broedeieren waar de vleeskuikens uitkomen geproduceerd worden. broederijen waar de broedeieren uitgebroed worden en de vleeskuikens uit het ei komen vleeskuikenbedrijven waar de kuikens opgroeien tot slachtrijpe dieren slachterijen waar deze dieren geslacht worden pluimveevleesuitsnijderijen waar het vlees verwerkt wordt tot filet, drumsticks enz. groothandelaren die zorgen voor de distributie van het vlees Pagina 5

7 Rassen Maak de volgende opdracht. De rassen die hieronder staan benoemd moet je kennen voor de toets. Maak een powerpoint van verschillende kippenrassen. Per kip voeg je 2 foto s toe Benoem het doel van de kip Valt het dier onder de Hoenders, Dwerghoenders of krielkippen? Korte omschrijving of kenmerk De volgende rassen verwerk je in de powerpoint: Barnevelder Hollands Hoen Welsumer Lakenvelder Leghorn Cochin Faverolles Marans Lohmann Zijdehoen Rhode Island Red Nederlandse Sabelpootkriel Orpington Chabo Wyandotte Javakriel Bielefelder Brahma Hollands Kuifhoen Araucana De bovengenoemde rassen moet je ook kunnen herkennen voor de toets. Wyandotte goud gezoomd Pagina 6

8 Barnevelder Pagina 7

9 Verzorging Levenscyclus van een kip Geboorte Wanneer een haan een kip bevrucht, legt de kip 25 uur later een bevrucht ei. De kip broed dit ei uit, waar na 21 dagen een kuiken uit zal komen. Op pluimvee bedrijven worden de bevruchtte eieren uitgebroed in een broedmachine. Deze verwarmt de eieren en draait deze, zoals een kip ook zou doen. Vrouwelijke kuikens Vrouwelijke kuikens worden gekweekt voor verschillende doeleinden. Namelijk; - Net als haantjes opgroeien in grote stallen tot vleeskip. - Opgroeien als leghen. Na 4 maanden kan het kuiken dan 5 onbevruchte eieren per week leggen. - Als broedhen voor een nieuw nageslacht. Mannelijke kuikens (Haantjes) Haantjes worden bijna allemaal grootgebracht als vleeskip. Ze krijgen eiwitrijk voedsel waardoor ze extra snel groeien. Na zes weken, wanneer de haan 2,1 kilogram weegt, is de haan rijp voor de slacht. Een enkele haan wordt gebruikt om voor nageslacht te zorgen. Dagelijkse verzorging Dagelijkse verzorging van kippen De standaard behoeften van een kip zijn gelijk aan die van andere dieren, namelijk eten en drinken. Het is dan ook logisch dat je elke dag de drinkbakken van vers drinkwater voorziet. drinken namelijk geen water dat niet vers is, en een kip die niet genoeg drinkt wordt erg vlug ziek. Kijk iedere dag in je kippenhok en kippenren of al je kippen wel actief zijn en of je kippen er wel gezond uitzien. Wanneer dit niet het geval is kun je beter een afspraak bij de dierenarts maken en je kippen even laten nakijken. Pagina 8

10 Daarnaast raap je ieder dag de eieren van je kippen en dan vervolgens in een eierdoos koel bewaren, met de puntige kant naar beneden. Als je de puntige kant van het ei naar beneden houd blijft je ei nog langer vers. Wanneer je eieren hebt geraapt in je kippenhok en je hebt een aantal eieren gevonden die onder het zand zitten of waar nog wat veertjes aan kleven, moet je deze niet schoonvegen. Het schoonvegen van eieren zal het membraam wat zo goed als onzichtbaar om het ei zit beschadigen. Dit membraam zorgt ervoor dat er geen vuil in het ei zelf terecht komt. Je kunt beter heel voorzichtig met je vingers onder warm water proberen de eieren schoon te maken. Als je besloten hebt om je kippen even uit je kippenhok te laten, zorg er dan wel voor dat je het kippenhok voor de avond al hebt afgesloten. Natuurlijk is het wel de bedoeling dat dan je kippen ook in je kippenhok aanwezig zijn. Roofdieren zijn s avonds en s nachts actief en daar moet je de kippen voor beschermen. Het is misschien zelf een idee om een alarm af te laten gaan als het kippenhok onverwachts opent. Eenmaal per week moet je de binnenkant van je kippenhok schoonmaken en de nesten vervangen met nieuw stro. Dit is om te voorkomen dat er ziekten in het nest gaan zitten en dat je kippen dan dus ziek worden. Zo zal je ook minder last hebben van vervelende luchtjes in je kippenhok. Veren en Rui Filmpje over veren Pagina 9

11 Gedrag De kip is, zoals de meeste dieren, een gewoontedier. 's Ochtends wordt de voer- en drinkbak op een vaste plaats verwacht. De rondjes door de tuin hebben een vast patroon en de rangorde is prima vastgelegd. Elke kip heeft een vaste plek op de zitstok, als er zitstokken op verschillende hoogten zijn zitten de kippen die het hoogst in rang zijn op de bovenste zitstok. Zouden de kippen in een boom slapen dan is de hoogste plek in de boom altijd het veiligst tegen vossen en dergelijke en dus kiezen de kippen die het hoogst in rang zijn de bovenste zitplaats. Scharrelen is overleven Een stukje tuin dat ineens wordt afgezet omdat je daar iets hebt ingezaaid vormt voor een kip een regelrechte uitdaging. Dat stukje wás altijd beschikbaar en nu ineens niet meer? Dát zullen we nog wel eens zien! Ofschoon er misschien niets te halen valt zullen ze op allerlei manieren proberen om daar tóch te komen. Daarom is het slim een geplande groentetuin of bloembed af te zetten voordat de kippen er ooit komen of anders tijdig voor het inzaaien zodat ze eraan kunnen wennen. Het kunnen scharrelen van kippen is voorál een geestelijke noodzaak, het zit ingebakken in de aard van de kip om voedsel te zoeken en dus de hele dag bezig te zijn, dit is iets dat dus niet afgeleerd kan worden. Scharrelen onder struiken of bladeren levert ook een grote variatie in voedsel op en dat is natuurlijk heel gezond. eten de hele dag door dus kleine beetjes, daar is hun lichaam op ingesteld. Voer wordt in de krop voor verteerd en zakt dan af naar de relatief kleine maag om verder verwerkt te worden. Daarom is het fout om kippen in een ren slechts een keer per dag te voeren en er de rest van de dag helemaal niets voor ze beschikbaar is. Voer moet de gehele dag tot hun beschikking staan. Als ze niet de hele dag kunnen eten zullen ze zich bij het eenmalige voeren volproppen en dat kan leiden tot storingen in de spijsvertering. Dat betekent niet dat ze de hele dag een volle bak tot hun beschikking moeten hebben, 's ochtends een volle voerbak neerzetten en die niet meer bijvullen gedurende de dag werkt prima. die gewend waren aan een keer per dag voer krijgen zullen het snel afleren om zich vol te proppen. die in een kale ren worden gehouden en niet kunnen scharrelen vervallen dan ook vaak in ondeugden zoals verenpikken of agressief gedrag. Scharrelen móet en houdt een kip geestelijk gezond. Rangorde binnen de groep Hoewel het lijkt dat de haan de chef is binnen een groepje kippen is dat toch vaak niet zo. Als je de dieren een tijd observeert zul je zien dat een van de hennen, meestal een van de oudere hennen, bepaalt waar ze in de tuin naartoe gaan. De rest van de hennen volgt en de haan sjokt er dan achteraan. De haan probeert voortdurend de aandacht van de hennen te trekken door, als hij iets te eten vindt, een geluid te maken dat klinkt als bap-bapbap en met de snavel naar het voedsel te pikken. Vaak komen de hennen dan aanstuiven en dan hoopt de haan er eentje te kunnen dekken. Vele hanen doen dit "bappen" ook als ze niets vinden en op een gegeven moment negeren de hennen hem en zal hij moeten wachten tot een hen zich aanbiedt. Als de haan een hen in één keer goed bij de nekveren pakt kan hij zich ook aan haar opdringen en haar tegen haar wil dekken. Pakt hij haar niet in een keer goed vast dan kan hij, als ze niet wil, wat flinke opdonders tegemoet zien! Tussen de hennen onderling zijn ook wel kleine gevechten om de rangorde waarbij de veren in het rond vliegen. Toch moet je dat laten gaan zolang het niet echt uit de hand loopt, als ze het nu niet uitvechten doen ze het later toch wel. Zijn er meerdere hanen in een groep (dat kan alleen als de hanen samen of als kuiken in de groep zijn opgegroeid, zet dus nooit een nieuwe haan in een groep waar al een of meer hanen zijn) dan is de rangorde binnen de hanen heel strak bepaald. De chef-haan duldt de andere hanen alleen aan de buitenkant van de groep en niet in de buurt van de hennen. De buitenkant van de groep is, met het oog op rovers, ook de gevaarlijkste plek, dus dat is wel slim bekeken van de chef ;) Pagina 10

12 Een afgedwaald hennetje wordt door de mindere hanen wel gedekt, maar zodra de chef het ziet moet hij benen maken. Kleine schermutselingen tussen de hanen zijn normaal. Het gebeurt ook wel dat bepaalde hennen zich bij een "mindere" haan aansluiten en dat de groepen overdag gescheiden door de tuin zwerven. Het nachthok wordt dan vrijwel altijd nog steeds als gezamenlijke slaapplaats gebruikt. Vaak zullen de mindere hanen pas in het hok mogen als de chef al is ingedut, sommige slimmerds zorgen ervoor dat ze al vroeg in het hok zitten. In mijn groepen slapen hanen gebroederlijk naast elkaar in het hok, maar overdag lopen ze met hun eigen hennen rond en zorgen ervoor dat ze elkaar niet tegenkomen. Zodra ze elkaar zien buigen ze af en lopen een andere richting uit. Ze hebben ook duidelijk het terrein hier verdeeld in territoria, het gebeurt maar zelden dat een groep op het terrein van een andere haan komt. Het bezoeken van de voerplaats gebeurt maar door een groep tegelijk. Hennen van verschillende groepen eten wel samen, maar als er al een haan bij de voerplaats is wachten de ander hanen tot hij weg is, dat geldt ook voor de chef. Onder de mindere hanen bestaat ook weer een rangorde. Leven hanen zoals omschreven in een groep, dan heeft de chef een zware baan! Hij moet de hele dag op de concurrenten én op de hennen letten en een moment van ziekte of zwakte betekent dat hij zijn plaats onmiddellijk kwijt is. Zodra dit gebeurt gaan de mindere hanen vechten om chef te worden, meestal is dat in een paar dagen bekeken en vloeit er weinig bloed. De oude chef wordt meestal niet meer geaccepteerd, loopt helemaal alleen, mag soms niet meer in het hok en sterft soms na korte tijd. Dit is door de natuur zo geregeld om zoveel mogelijk "vers" bloed in een groep te krijgen. Een haan die geen andere hanen om zich heen heeft wordt vrij oud, een haan in een groep dus minder oud. Vluchten of vechten? zijn vluchtdieren. Hoewel sommige hanen tegen de verzorger agressief zijn zullen ze de hennen bij aanvallen van buitenaf vrijwel nooit verdedigen. Ook al springt de haan tegen het gaas als bijvoorbeeld de hond langsloopt, als hij vrij in de tuin loopt zal hij doorgaans maken dat hij wegkomt als diezelfde hond er aan komt. De haan weet heel goed dat hij achter zijn gaas veilig zit en best patserig tegen het gaas op kan springen. Alleen hennen met kuikens zullen hun kroost fel verdedigen. Als een dier van de groep wordt aangevallen is de rest van de groep er niet bij gebaat om het slachtoffer te helpen. Een nieuwe haan heb je als groep zó vervangen en een hennetje meer of minder maakt ook niet veel uit. (Het individu is minder belangrijk dan de groep). Verdedigt echter een hen haar kuikens dan kan zij het slachtoffer worden, maar haar kuikens hebben de kans om te overleven als ze al groot genoeg zijn of worden bemoederd door een andere hen uit de groep. Het individu is hier ook weer minder belangrijk dan de groep (in dit geval kuikens). Geluiden signaleren gevaar heel goed en geven met verschillende geluiden door aan de groep of het gevaar uit de lucht of op de grond valt te verwachten! Overvliegende vogels worden aan de groep met een geluid doorgegeven met een geluid dat klinkt als een langgerekt WROUAAAHH. Iedereen zoekt dan meteen een goed heenkomen in de bosjes. Komt het gevaar juist uit die bosjes dan klinkt een heel ander geluid. Deze geluiden zijn eenmalig en worden niet door de groep overgenomen. Let maar eens op de kippen dan zul je het merken! Een flink geschrokken kip maakt hoge, harde geluiden die meteen door de groep worden overgenomen. Het is voor de anderen dan blijkbaar onduidelijk waar het gevaar vandaan kwam en het op een brullen zetten is dan de beste verdediging. Een kip die een aanval van een roofvogel of ander dier overleeft heeft is vaak totaal in shock en zit verlamd in een bosje of onder een boom. Zo'n kip kun je het beste in het hok zetten en met rust laten. De vertrouwde omgeving moet het werk doen en de kip weer bij de positieven brengen. Het gebeurt vaak dat zo'n kip alsnog sterft door de stress. Kleuren zien kleuren. Ze worden vooral aangetrokken door de kleur rood. Een hen die aan de leg is heeft een knalrode kam, de haan wordt door de rode kam aangetrokken om met haar te paren. Is de hen aan het broeden, is ze ziek, in de rui of niet aan de leg, dan is het kammetje niet rood en trekt zij minder de belangstelling van de haan. Het heeft immers weinig zin om te paren met een zieke, broedende of niet leggende kip. Er komt dan toch geen nageslacht en als ze ziek is, loopt de haan ook minder kans om ziek te worden als hij niet met haar paart. Andersom werkt het ook, als de haan geen rode kam heeft dan is er iets met hem aan de hand en zal de hen niet snel met hem willen paren. Die voorliefde voor rood kan er ook toe leiden dat kippen een bloedende kip doodpikken. Hebben ze eenmaal bloed geproefd dan kunnen ze elkaar ook gaan pikken om aan bloed te komen. Dit gebeurt vrijwel alleen bij kippen die zich vervelen doordat ze in een te kleine of saaie ren worden gehouden en omdat ze niet kunnen vluchten. Pagina 11

13 Intelligentie Zoals bij alle diersoorten heb je ook intelligente en wat minder intelligente figuren onder kippen. Vrijwel alles is terug te voeren op de basisinstincten zoals het krijgen van voedsel, de drift tot voortplanting, het verdedigen van nageslacht en zelfbehoud. kun je, afhankelijk van het temperament, met stukjes brood de gekste dingen leren. Sommige pikken dat heel vlot op en anderen leren het nooit. Ook bij kuikens die door de mens zijn grootgebracht zie je die verschillen. Sommigen hechten zich wel aan de verzorger (in beginsel altijd om het voedsel) maar anderen blijven schuw, ook al groeien ze op onder dezelfde omstandigheden. Alles valt en staat met de omstandigheden tijdens het opgroeien. die in een kleine ren met weinig afleiding en leermogelijkheden zijn opgegroeid worden buiten loslopend nooit zo handig als de dieren die buiten zijn opgegroeid. Het is ook in het geheel niet onbelangrijk te weten dat een kip een groepsdier is, één kip alleen is doorgaans geen succes. Hou daarom kippen (al of niet met haan) in een groepje van minstens 5 kippen. In de handel zijn kippenhokken die geschikt zijn voor drie krielen, maar dat is eigenlijk te weinig. Als één van die kippen zich wat minder voelt dan is ze meteen de klos. Een groep van 5 is een voor kippen wat normalere situatie. Pagina 12

14 Huisvesting en Hygiëne Opdracht huisvesting: Ontwerp een kippenren voor een kinderboerderij. Zoek uit wat de ideale huisvesting is voor kippen. Je mag zelf kiezen of je dit voor een krielras doet of voor grote hoenders, omdat het voor een kinderboerderij is, moet het een van nature vriendelijke kip zijn. Bedenk daarnaast wat het ideale aantal kippen is (zie wikiwijs hierover) en houdt rekening met hun gedrag. Ontwerp je kippenren zo dat je voldoet aan hun natuurlijke behoefte en de minimale eisen voor een kippenhok. Teken je kippenren op schaal uit op papier + een uitleg van je genomen keuzes. In stappen: - Denk na over het kippenras voor een kinderboerderij. - Hoeveel kippen wil je gaan huisvesten? - Wat is het natuurlijk gedrag van een kip? - Welke behoefte heeft een kip (verzorging/gedrag) - Teken een hok die aan deze eisen voldoet - Zorg dat je maten kloppen en op schaal zijn. Reinigen en Ontsmetten Reinigen en ontsmetten van kippenhok Pagina 13

15 Permanente beschikbaarheid van voer en schoon water vormen de basis van een goede verzorging van kippen. Ook hygiëne speelt een grote rol. Hoe meer kippen in een kleine ruimte, hoe vaker er moet worden schoongemaakt. Het reinigen en ontsmetten van het kippenhok kan het beste gebeuren met water, zeep en halamid. Dit laatste is een chloorverbinding (niet vernevelen; naspoelen met water). Er zijn speciale waterkokers die stoom produceren. Daarmee kunnen op milieuvriendelijke wijze kieren en naden worden verhit. Verder moeten kippen geregeld worden geïnspecteerd op de aanwezigheid van parasieten. Hoe meer dieren men houdt, hoe groter de infectiedruk en hoe belangrijker het is te reinigen en te ontsmetten om overdracht van ziektekiemen te voorkomen. Als algemeen advies geldt minstens twee maal per jaar de stallen en hokken grondig aan te pakken. Een goede ontsmetting begint bij een goede reiniging: al het organische materiaal (mest, urine, strooisel, bloed, voedselresten, aarde) wordt verwijderd. Draag daarbij een mondkap. Zelfs het schoonste stro bevat veel stof, endotoxinen en schimmelsporen. Water en zeep Na de verwijdering van het materiaal kan de stal worden schoongemaakt met water, waaraan een inweekmiddel (4% soda, een neutrale of alkalische zeep of een commerciële stalreiniger) is toegevoegd. Om alle vuil los te weken moet het inweekmiddel minimaal drie uur inwerken. Spoel het vuil én het inweekmiddel af met leidingwater, voordat de bodem is opgedroogd. Achterblijvende zeepresten zouden het hierna te gebruiken ontsmettingsmiddel kunnen neutraliseren. Trek vervolgens de bodem droog. Ook plasjes water kunnen de werking van een ontsmettingsmiddel verminderen. Ontsmetten Door een grondige reiniging wordt zo n driekwart van de aanwezige ziektekiemen uit de stal verwijderd. Na het reinigen volgt het ontsmetten. Dat moet zo snel mogelijk gebeuren. Hierbij komt het vooral aan op de keuze van een goed middel. Maak, om alle risico s te vermijden, uitsluitend gebruik van wettelijk toegelaten desinfectiemiddelen, te herkennen aan N-nrs. Niet alle middelen zijn even geschikt voor de minder ervaren gebruiker. Natriumhypochloriet, bleekwater of javel zijn zeer goede ontsmettingsmiddelen, maar ze worden volledig geïnactiveerd door de geringste aanwezigheid van organisch materiaal. Formalineproducten zijn bij onoordeelkundig gebruik schadelijk voor de volksgezondheid en daarom minder aan te raden. Halamid en halacid Veelgebruikt middel is Halamid, hoewel ook daar voorzichtig mee moet worden omgesprongen: voorkom inademing, bescherm huid en ogen. Producent Veip heeft op zijn website een uitgebreid veiligheidsinformatieblad staan, dat tevens de stoffen vermeldt die erin zitten. Halamid (Natrium ptolueensulfonchlooramide trihydraat) is effectief tegen bacteriën, virussen, en gisten. Het is bij lage concentraties makkelijk biologisch afbreekbaar. Het gebruik van Halacid (Didecyldimethylammoniumchoride, Glutaaraldehyde, Formaldehyde) vergt eveneens de nodige voorzorgsmaatregelen. Het middel is zeker niet milieuvriendelijk, maar wel weer effectief tegen schimmels. Chloortabletten Ook geschikt zijn de zogeheten chloortabletten (middelen op basis van Natriumdichloorisocyanuraatdihydraat), hoewel ook deze bij overdosering schadelijk zijn voor het milieu. Gebruik niet meer dan 1 tablet per 5 liter handwarm water. Dit type chloor is agressiever dan Halamid en daarom effectief tegen zowel bacteriën en virussen als schimmels. Groot voordeel van chloorproducten: door het aangaan van een chemische reactie met de micro-organismen is resistentie niet mogelijk. Kalk Oocysten zijn resistent tegen de meeste ontsmettingsmiddelen. Dat is erg jammer, want is er eenmaal sprake van coccidiose dan raak je de ziekte moeilijk kwijt. Je zou zowel het binnenverblijf als de ren kunnen behandelen met ongebluste kalk (CaO). Door deze kalk nat te maken - is niet zonder gevaar, lees goed de gebruiksaanwijzing en breng de kippen tijdelijk elders onder - wordt het hok ontsmet. Hou er rekening mee dat ongebluste kalk erg agressief is en dat het niet in contact mag komen met de dieren. Gebluste kalk Ca(OH)2 is minder schadelijk, maar dat mag ook niet in contact komen met de dieren. CaCO3 landbouwkalk is de minst schadelijke variant. Gebruik van ammoniak is ook effectief, maar net als bij ongebuste kalk zijn er risico's aan verbonden. Hoge concentraties zijn giftig. Maak het hok na reinigen en ontsmetten geregeld goed schoon en gebruik een stoomreiniger. Ook kan men de bovenlaag van de grond verwijderen en vervangen door een nieuwe laag. Pagina 14

16 Voeding Onder het kopje 'leermiddelen' vind je de theorie van Voeding. Je gaat eerst een informatie bordje maken over de kip op de kinderboerderij. Kies een ras uit of gebruik het ras wat je vorige week hebt gekozen bij de opdracht huisvesting. Lees de opdracht door en ga aan de slag! Gebruik je creativiteit, een informatie bordje mag er aantrekkelijk uit zien. Opdracht Informatiebord Je gaat een informatiebordje maken voor de kinderboerderij. Dit bordje bevat informatie over kippen en dan specifiek over de volgende onderwerpen: Ras informatie Doel van de kippen Voeding Gedrag van kippen Juiste wijze van hanteren Leuk weetje De informatie moet overzichtelijk en correct zijn. Daarnaast maak je gebruik van foto s, deze mag je eventueel zelf maken. Wat je per onderdeel gaat behandelen mag je zelf bepalen, maar hou de doelgroep in het oog. Let op: Het informatie bordje lever je in bij de toets 'Voeren en verzorgen'. Je kan maximaal 7 punten scoren voor dit onderdeel op je toets. Pagina 15

17 Gezondheid Algemeen Voorkomen is beter dan genezen. Aandacht voor preventie is dus van belang. Zo moet de huisvesting zodanig zijn dat de kippen voldoende ruimte hebben en het hok zeker niet overbevolkt raakt. overbevolking leidt vroeg of laat altijd tot gezondheidsproblemen. Daarnaast moet je het hok goed schoon kunnen houden. Reinig met regelmaat het hok en probeer het hok 2 maal in het jaar te ontsmetten met bijvoorbeeld Halamid. Kijk bij het hok goed of deze goed droog blijft, een goede ventilatie (zonder tocht) heeft en of het hok niet in de volle zon of wind staat. Ademhaling hebben net als andere vogels, naast longen ook luchtzakken die zich op verschillende plaatsen in het lichaam bevinden. Dit is om de vogel lichter te houden en is eigenlijk een uitbreiding van het ademhalingssysteem. Een nadeel ervan is dat luchtweginfecties daardoor wat moeilijker te bestrijden zijn, vooral als deze chronisch verlopen. Anatomie Je moet het skelet van een kip weten. Het geraamte heeft een aantal functies; - Het biedt bescherming van de inwendige organen - Geeft vorm, steun en stevigheid aan het lichaam - Dient als aanhechtingsplaats voor pezen en spieren - Vormt een reservedepot van kalk en fosfor - Vormt bloed in het beenmerg v.d. botten. Skelet Kip kn.nu/ww.35406fb (pdf, maken.wikiwijs.nl) Via onderstaande linkjes, kom je op de theorie welke je moet kennen voor de toets. Instructie filmpjes over hanteren Pagina 16

18 Leermiddelen Anatomie en gedrag Kip kn.nu/ww.d1deed2 (pdf, maken.wikiwijs.nl) Aanschaf en Huisvesting kn.nu/ww.3ea9b26 (pdf, maken.wikiwijs.nl) Voeding kip kn.nu/ww.ece295c (pdf, maken.wikiwijs.nl) Gezondheid en Ziekte.pdf kn.nu/ww.0697b91 (pdf, maken.wikiwijs.nl) Pagina 17

19 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Mariska Vijvers - Roosink Laatst gewijzigd 27 juni 2017 om 08:41 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau MBO, Niveau 3: Vakopleiding; MBO, Niveau 4: Middenkaderopleiding; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Pagina 18