Een reisje naar Brussel (met de trein)

Transcriptie

1

2 Een reisje naar Brussel (met de trein) Johan We beseffen het niet meer maar "reizen" was voor onze Vlaamse plattelandbewoners in de eerste helft van de 20e eeuw nog altijd een avontuurlijke en uitzonderlijke onderneming. Mijn overgrootouders hebben de zee nooit met eigen ogen gezien, ze hadden er geen tijd en geen geld voor en bovendien vertrouwden ze het openbaar vervoer (de stoomtrein of -tram) niet helemaal. In vele café-chantant liedjes komen zelfs relatief korte treinreisjes dan ook aan bod als uitzonderlijke belevenissen en in het geval van reizen "naar Brussel" ook meestal met een dubbele bodem: soms wordt de welgestelde plattelander reeds op de trein verleid en vervolgens meestal opgelicht, soms laat hij zich in de stad door een welbespraakte verleidelijke jongedame bestelen. Dat was niet gebaseerd op vooroordelen, maar op harde feiten, zoals we ondermeer kunnen afleiden uit dit krantenbericht van (De Denderbode) "Nog altijd worden vreemdelingen te Brussel ontvangen door lieve, vriendelijke juffertjes, die menen hunnen oom, of peter van de spoortrein te zien komen, hem hartelijk omhelzen, hunne vergissing ziende, beschaamd de vlucht nemen. Ongelukkiglijk heeft dan gewoonlijk de horloge of de portefeuille van de oom ook de vlucht genomen." Dergelijke liedjes werden graag en met leedvermaak overgenomen in de handgeschreven cahiers waaruit kon geput worden tijdens avondlijke dorps- en familiefeesten. Enkele voorbeelden: De kluiten van nonkel Jan (zangwijze: "Sur l'air du tralala" cfr "Saint Nicolas, patron des écoliers") Ik heb een deel gekregen van m'n nonkel Jan, in kluiten, franken, centen, 'k had er bergen van. 'k Was nooit verder geweest dan ergens bij Moeskroen, dus dacht ik: 'k zal een reizeke naar Brussel moeten doen. M'n kluiten moeten er aan van mijne nonkel Jan (bis) Des anderdaags had ik al nieuwe kleren aan,

3 Wel wel, zei onze Triene, gij zult schone staan, Ik was zo fel voorzien, in mijne port'monnee, 'k Zette mij op de trein, en 'k reed naar Brussel mee. Ik was daar aangekomen in een kalme straat, En daar wist ik algauw hoe dat 't in Brussel gaat, Een juffer kwam bij mij, en zei kozijn bonjour, Ze pakte m'in h'r armen, en we ging'n op toer. (...) Ons buikske goed gevuld, ons hartje ferm gesust, Mijn hoofd viel achterover en ik sliep gerust, Maar als ik wakker wier, 'k keek zo verwonderd rond, Omda'k dat lieve meisje niet meer were vond. De garçon kwam d'r bij, en vroeg was 't goed voldaan? Was 't alles goed gesudderd, en ook goed gebrään? Maar j'had zijn notjes bij, dat werd voor mij geleid, Ik zocht toen overal, maar 'k was mijn kluiten kwijt. Tussenrefr. M'n kluiten waren der an, van mijne nonkel Jan (bis). Vrienden, als j'in je leven eens naar Brussel gaat, Let op van al die juffertjes daar langs de straat, Want dat is hutsepot, met vele vellen in, Dat deugt niet veel van buiten, maar nog vele min van binn'. Slotrefr. M'n kluiten zijn der an, van mijne nonkel Jan (bis). (uit "Geschiedenis van het café-chantant", Willy Lustenhouwer) In een liedjesschrift uit Meerbeek neemt de verteller de trein naar Gent en belandt hij in een compartiment met "een schoon mademoiselle". Daar doen ze samen met de trein "sjoek sjoek".

4 Hoor eens hier naar het fijn wat ik voor had op den trein met een schoon mademoiselle vrienden lief, luistert eens wel. Ik reed op ja naar Gent ik was blij en kontent. Die juffrouw ook misschien, ik was met haar daar gans allien (alleen). Refrein: Maar ik hoor den trein al op de baan (tsjoek tsjoek) hoe dat hij ons een gang liet gaan (tsjoek tsjoek) Den damp die kletterde op de ruit (tsjoek tsjoek) van tijd tot tijd hoor ik de fluit (tsjoek tsjoek) Zo gaat dat een paar strofen dubbelzinnig voort om te eindigen met:

5 Eerst gezien dan gekust wij zaten daar zo gerust, ja, zo stil als een muis, ge hoorde van ons geen gedruis. Zeg het mij hoe het kost zijn, 't was precieseen liefdetrein en hij reed er juist op maat tot in Gent, waar hij nu staat. Refrein: Gelukkiglijk dat hij bleef staan (tsjoek tsjoek) want 't machien wou niet meer gaan (tsjoek tsjoek) vapeur dat kwam er niet meer uit (tsjoek tsjoek) en was zelfs niets meer in de fluit (tsjoek tsjoek) Bij de Brusselse kluchtzanger Theo Van Cranenbroeck is het niet meer de trein die het toneel is van de oplichting maar het vliegtuig. Het resultaat blijft hetzelfde: de argeloze vliegenier is het lieftaliige meisje én zijn portefeuille kwijt.

6

7 Een lied dat we op verschillende plaatsen terugvonden heeft het over een man die graag sigaren rookt en hiervoor de toelating vraagt, eerst aan een oudere vrouw maar die wil er niet van weten, dan aan een jong meisje en die heeft geen bezwaar. Maar - zoals te verwachten - eens ze uitgestapt is zoekt hij haar tevergeefs en blijken ook zijn centen foetsie. Hij durft het niet aan zijn vrouw bekennen en liegt dan maar dat hij zijn centen "mis gestoken" heeft. 'k Moest laatst te Brussel zijn 'k Mocht laatst in Brussel zijn en 'k ging al naar den trein gekleed gelijk een heer, 't was voor den eersten keer.

8 Ik stapt' in een coupé zo blij gezind tevree, zie wat ik tegen kwam al met een ouw dikke madam. Zij bekeek me van opzij, 'k had nog niet gesproken. Eensklaps roept ze tegen mij: "Gij moogt hier niet roken" 'k Zei: madam, geneert u niet, vrees voor geen gevaren. Maar zij antwoordde subiet: ik ben voor geen sigaren Ik sprak beleefd tot haar: Madame mijn sigaar heeft zulk een goeden geur dus vrees voor geen malheur. Maar zij antwoordde snel: houd op met uw gekwel. Mijnheer, versta me wel of ik trek seffens aan de bel. O! Madam het doet mij spijt, wilt u toch bedaren. Maar ze riep met veel laweit: weg met uw sigaren. O! Dat was een vieze vrouw die verstond geen reden. 'k Ben dan spoedig en algauw uit die coupé getreden In het compartiment daarnevens gansch kontent zat daar een lieve kind, ik vroeg haar dan gezwind: Lief meisje, zeg het maar geneert u mijn sigaar? O! Neen mijnheer sprak zij, kom zet u maar wat bij mij. En zij sprak zoo zacht en zoet, zo van alle dingen. Zij zat in mijn hartegloed, 'k kon mij niet bedwingen. 'k Vroeg een kusje, met plezier, schonk ze't gansch verdoken Terwijl ze riep: "Pas op, 't is hier verboden van te roken" We reden verder voort door niemand meer gestoord.

9 Ik zat dicht aan haar zij, zo vloog den tijd voorbij. Ik stapte uit den trein 'k zocht naar mijn lieve klein, ik zocht daar overal rond of ik het meisje niet meer vond. En dan zag ik tot mijn spijt dat ik was bedrogen, ik was al mijn centen kwijt, zij was weggevlogen. Ik sprak: o mijn vrouwtje teer, 'k heb ze mis gestoken, wijl ik dacht: ik zal nooit meer van die sigaren roken. Partituur * Een reisje naar Brussel *