Structuurvisie Oostzaan

Transcriptie

1 Structuurvisie Oostzaan

2 b u i t e n g e w o o n o o s t z a a n colofon SAB Bezoekadres: Frombergdwarsstraat DZ Arnhem Correspondentieadres: Postbus AL Arnhem T» (026) F» (026) I» E» info@sab.nl Structuurvisie Oostzaan 2025 Projectnummer: Datum: december 2014 Opdrachtgever: Gemeente Oostzaan Bezoekadres: Kerkbuurt BD Oostzaan Correspondentieadres: Postbus AA Wormer T» (075) I» E» antwoord@over-gemeenten.nl SAB Jeffrey van Luttikhuizen Guido Baten Bronvermelding foto s en afbeeldingen: foto s en afbeeldingen SAB Vastgesteld: PM IMRO-code: NL.IMRO.0431.SV

3 3

4 b u i t e n g e w o o n o o s t z a a n inhoud SAMENVATTING 1 STRUCTUURVISIE AANLEIDING CONTEXT BINDENDE WERKING STRUCTUURVISIE STRUCTUURVISIE IN RELATIE TOT KOSTENVERHAAL EN GRONDEXPLOITATIE DE UITVOERINGSPARAGRAAF CYCLISCHE HERZIENING STRUCTUURVISIE PROCEDURE STRUCTUURVISIE DE OPBOUW VAN HET DOCUMENT 13 2 KENSCHETS GEMEENTE OOSTZAAN KENSCHETS GEMEENTE BEVOLKINGS- EN HUISHOUDENSONTWIKKELING WONINGVOORRAAD KERN OOSTZAAN LINTEN/BUURSCHAPPEN RECREATIEGEBIED BUITENGEBIED 21 3 VISIE OP HOOFDLIJNEN AMBITIE VISIE OP HOOFDLIJNEN 30 4 OOSTZAANSE WOONOMGEVING HUIDIGE SITUATIE RUIMTELIJKE OPGAVE RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN 41 5 ECONOMIE HUIDIGE SITUATIE RUIMTELIJKE OPGAVE RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN 47 6 SPORT, WELZIJN, ZORG EN EDUCATIE HUIDIGE SITUATIE RUIMTELIJKE OPGAVE RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN 54 7 AGRARISCH EN NATUURBEHEER HUIDIGE SITUATIE RUIMTELIJKE OPGAVE RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN 63 4

5 8 RECREATIE EN ONTSPANNING HUIDIGE SITUATIE RUIMTELIJKE OPGAVE RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN 69 9 VERKEER EN INFRASTRUCTUUR HUIDIGE SITUATIE RUIMTELIJKE OPGAVE RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN GROEN EN WATER HUIDIGE SITUATIE RUIMTELIJKE OPGAVE RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN CULTUURHISTORIE EN ARCHEOLOGIE HUIDIGE SITUATIE RUIMTELIJKE OPGAVE RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN MILIEU EN DUURZAAMHEID HUIDIGE SITUATIE RUIMTELIJKE OPGAVE RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN FINANCIEEL- ECONOMISCHE UITVOERBAARHEID INLEIDING TOELICHTING OP FINANCIEEL ECONOMISCHE UITVOERING VAN DE VISIE ONTWIKKELLOCATIES RUIMTELIJKE ONTWIKKELINGEN UITVOERINGSPROGRAMMA TOELICHTING OP HET UITVOERINGSSCHEMA MAATSCHAPPELIJKE HAALBAARHEID INLEIDING INTERACTIEVE PLANVORMING 104 BIJLAGEN BIJLAGE I BIJLAGE II 5

6 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n SAMENVATTING Het gemeentebestuur van de gemeente Oostzaan heeft in 2011 besloten voorliggende structuurvisie op te stellen, teneinde een actueel ruimtelijk kader te kunnen bieden voor de periode tot Hierbij is bepaald dat de visie een ruimtelijke vertaling biedt van geldend beleid en huidige ambities voor wat betreft het buitengebied, de kern, het bebouwingslint en het grootschalige recreatiegebied Het Twiske. Daarnaast is, gezien de recente prognoses op het gebied van demografische veranderingen een nieuwe woonvisie opgesteld. Deze woonvisie is vertaald in voorliggende structuurvisie. In het buitengebied voert agrarisch natuurbeheer in combinatie met een op de recreatie gerichte verbrede vorm van landbouw de boventoon. Het cultuurlandschap is toegankelijk en biedt ruimte aan allerlei laag dynamische vormen van recreatie. Dit zowel extensief in de vorm van wandelen, fietsen, vissen en kanoën, als intensief in de vorm van dag recreatieve voorzieningen op het gebied van ontspanning en wellness. Deze waarden tezamen maken Oostzaan tot een plek met een sterke eigen identiteit in de regio waar jong en oud zich thuis voelt. AMBITIE Voorliggende structuurvisie schets de ruimtelijke ambitie van de gemeente Oostzaan voor de periode tot Het betreft hier een integrale ambitie met inbegrip van de beleidsonderwerpen wonen, economie, welzijn, zorg en educatie, agrarisch en natuurbeheer, recreatie en ontspanning, verkeer en infrastructuur, groen en water, archeologie en cultuurhistorie en milieu en duurzaamheid. Deze ambitie laat zich als volgt samenvatten: Oostzaan is een zelfstandige gemeente met een eigen identiteit. Deze identiteit wordt ontleend aan haar ligging als levendige, groene en landelijke gemeente te midden van het grootstedelijk netwerk van de deltametropool. Kenmerkend is de Oostzaanse maat, schaal en sfeer als tegenhanger van de grootstedelijke dynamiek in de directe omgeving. Een veilige, duurzame woon- en werkomgeving in de directe nabijheid van een uniek natuur- en cultuurlandschap. Uitnodigend voor zowel de eigen bevolking als de stedeling op zoek naar rust en ruimte. Door een passend woningbouwprogramma is een goede bevolkingssamenstelling van zowel jong als oud gewaarborgd en is het voorzieningenniveau hierop ruimschoots toegesneden. 6

7 samenvatting HOOFDOPGAVEN De gestelde ambitie is gebaseerd op de huidige en gewenste identiteit van Oostzaan en kent een aantal componenten die als het ware als de hoofdopgaven van deze structuurvisie kunnen worden geformuleerd. Deze hoofdopgaven betreffen de volgende: EEN VEILIGE DUURZAME WOON/ EN WERKOMGEVING In 2025 is Oostzaan een levendige groene en landelijke kern te midden van het grootstedelijke netwerk, waar zowel voor mensen vanuit de kern als daarbuiten passende woonruimte beschikbaar is en waar het aanbod van (boven)lokale werkgelegenheid blijvend op peil is. Rekening houdend met demografische ontwikkelingen is een passende woningbouwtaakstelling gehanteerd, die ervoor gezorgd heeft dat er een gezonde mix van jong en oud is ontstaan. De woon- en werkomgeving in Oostzaan is uniek en kent de zogeheten Oostzaanse maat, schaal en sfeer. Oostzaan is een uiterst aantrekkelijke woongemeente met een dorps karakter. Dit komt onder andere door een aantal herstructureringen en inbreidingen die hebben plaatsgevonden met oog voor vergroening/verdorpsen en het ondergronds brengen van de bestaande hoogspanningsleidingen. Verder betekent een duurzame woon- en werkomgeving ook een hoge kwaliteit van de openbare ruimte en voldoende op de behoefte toegesneden voorzieningen. Deze voorzieningen bevinden zich met name in het centrum van de kern. Nabij het centrum is een aantal herstructureringen gerealiseerd en heeft er met oog voor de Oostzaanse maat en schaal intensivering in de vorm van hoogbouw plaatsgevonden. Bedrijvigheid vormt een belangrijke en waardevolle functie binnen Oostzaan. De hoogwaardige bedrijventerreinen Skoon en Bombraak en het geherstructureerde bedrijventerrein De Ambacht presenteren zich als een visitekaartje aan de A10 en de A8. Bedrijven uit het lint zijn verplaatst naar het nieuwe bedrijventerrein Bombraak en hebben plaatsgemaakt voor woningbouw. Het bedrijventerrein De Ambacht is geherstructureerd met veel aandacht voor een duurzame inrichting en ruimtelijke kwaliteit. AGRARISCH NATUURBEHEER EN VERBREDING LANDBOUW Het landelijk gebied van Oostzaan is een uniek, maar ook kwetsbaar cultuurlandschap dat noodzakelijk onderhoud behoeft. De huidige natuur-, landschaps- en cultuurhistorische waarden zijn in goede samenhang met elkaar gebracht. Het cultuurlandschap is beschermd tegen vermoerassing, bebossing, verruiging en verrommeling van het gebied. Agrarisch natuurbeheer, gecombineerd met de verbrede landbouw op het gebied van recreatie en toerisme zorgt voor het onderhoud van het landschap. Maar ook nieuwe vormen van duurzame energie zorgen voor nieuwe inkomsten voor het landschap. De gemeente blijft de agrarische sector voldoende ontwikkelingsmogelijkheden bieden passend bij het gebied. Een duurzaam beheer van landbouwgronden is gewaarborgd, afgestemd op landschappelijke, ecologische en recreatieve waarden van het gebied. Gezien de aanwezigheid van natuur, cultuurhistorie en rust en ruimte leent het gebied zich uitermate voor allerlei laag dynamische recreatieve activiteiten. Voor het Oostzanerveld zijn allerlei extensieve recreatieve activiteiten ontwikkeld in de vorm van wandelen, fietsen, vissen en kanoën. RECREATIE IN HET TWISKE Daar waar de recreatie zich in het Oostzanerveld zich met name richt op beleving, cultuurhistorie en kleinschaligheid, kent Het Twiske naast de nu al voorkomende recreatie enkele intensieve vormen van recreatie, gericht op welzijn en ontspanning. Hiervoor is er in het zuiden van Het Twiske onder voorwaarden ruimte gecreëerd voor nieuwbouw. In het noordelijk deel van Het Twiske blijft de natuur en het landschap de boventoon voeren en zijn slechts bestaande extensieve recreatieve voorzieningen toegestaan. THEMAKAARTEN BELEIDSONDERWERPEN De hoofdopgaven zijn uitgewerkt in de verschillende beleidsonderwerpen. Per beleidsonderwerp zijn themakaarten ontwikkeld. Voor milieu en duurzaamheid is, gezien het integrale en overkoepelende karakter, geen themakaart uitgewerkt. De themakaarten tezamen vormen de visiekaart voor Oostzaan in Deze visiekaart is in hoofdstuk 3 en in bijlage I van deze structuurvisie opgenomen. 7

8 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n

9 Structuurvisie Oostzaan

10 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n recreatiegebied het Twiske 10

11 1 STRUCTUURVISIE AANLEIDING Voor u ligt de visie op de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente Oostzaan voor de periode tot De ambities van de gemeente betreffen de beleidsonderwerpen: wonen, economie, welzijn, zorg en educatie, agrarisch en natuurbeheer, recreatie en ontspanning, verkeer en infrastructuur, groen en water, cultuurhistorie en archeologie en milieu en duurzaamheid zijn hierin in samenhang gebracht voor zover deze betrekking hebben op de ruimtelijke structuur van de gemeente. De visie biedt hiermee één actueel ruimtelijk kader voor de verschillende beleidsonderwerpen. De gemeente vindt het van belang dat de structuurvisie op een heldere wijze het ruimtelijk beleid verwoordt en verbeeldt. Het opstellen van een nieuwe structuurvisie dient meerdere doelen. Deze zijn de volgende: Het definiëren van de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente Oostzaan; Het onderbouwen van programmatische keuzes; Het bieden van een overzichtelijk algemeen toetsingskader voor ruimtelijke ontwikkelingen; Het onderbouwen van het verhaal van bovenplanse kosten/bijdragen ruimtelijke ontwikkelingen. Op grond van de Wet ruimtelijke ordening (Wro), die per 1 juli 2008 in werking is getreden, zijn gemeenten verplicht om voor hun gehele grondgebied een structuurvisie op te stellen. De structuurvisie is vanaf nu hét strategische document in het kader van de ruimtelijke ontwikkeling van een gemeente. De visie is de leidraad bij de beoordeling van nieuwe plannen en initiatieven, maar ook voor nieuw op te stellen bestemmingsplannen en projectafwijkingsbesluiten. Een structuurvisie is tevens het document om een voorkeursrecht te kunnen vestigen of bestendigen op grond van de Wet voorkeursrecht gemeenten. Voorts biedt de Wro nieuwe mogelijkheden voor (enkele vormen van) kostenverhaal, mits dit zijn beslag heeft gevonden in een structuurvisie (nieuwe stijl). 1.2 CONTEXT Het gemeentebestuur van de gemeente Oostzaan heeft in 2011 besloten om voor het gemeentelijk grondgebied deze structuurvisie op te stellen. Dit teneinde een actueel ruimtelijk kader voor de verschillende beleidsonderwerpen te kunnen bieden voor de periode tot Hierbij is bepaald dat de visie een ruimtelijke vertaling biedt van geldend (vastgesteld) beleid en huidige ambities voor wat betreft het buitengebied, de kern, het bebouwingslint en het grootschalige recreatiegebied Het Twiske. Voor deze gebieden wordt in principe geen nieuw beleid ontwikkeld. Het geldend beleid, dat gevormd wordt door de beleidsnota Visienota Buitengebied en de Ontwikkelingsvisie recreatiegebied Het Twiske, vormt de basis voor deze gebieden in de structuurvisie. Wel is hier en daar aanvullend beleid ontwikkeld in verband met voortschrijdende inzichten op het gebied van agrarisch natuurbeheer en recreatie. Daarnaast is ten behoeve van de structuurvisie een actualisatie van de woonvisie opgesteld. Gezien de recente prognoses op het gebied van demografische veranderingen, was het noodzakelijk het bestaande woonbeleid te herzien. Demografische veranderingen hebben echter niet uitsluitend effect op woningbouwaantallen, maar hebben betrekking op zowel ruimtelijk, sociaal als economisch gebied. Veranderingen bieden kansen om fysieke, sociale en economische agenda s met elkaar te combineren en problemen op te lossen. In die zin is voor de kern aanvullend (woon)beleid ontwikkeld, dat een plek heeft gekregen in deze structuurvisie. Voor het overige is het vastgestelde gemeentelijk beleid van belang. Dit beleid is onder te verdelen in integraal ruimtelijk beleid (zoals structuurvisies) en sectoraal beleid (bijvoorbeeld groenbeleid). De vastgestelde beleidstukken worden als uitgangspunt voor deze structuurvisie beschouwd. Het gaat hier in ieder geval om: Milieubeleidsplan ( ); Gemeentelijk Rioleringsplan ( ); Notitie Detailhandel (2008); Visie gestapeld bouwen (2008); Structuurplan bedrijventerrein Bombraak (2008); Verkeersbeleid Oostzaan ( ); Waterplan ( ); Kadernota (2013); Leerlingenprognoses ( ); Recreatieplan Waterland (2011); De Ambacht Oostzaan (2011); Beleidsplan Groen (2010); Oeverplan Oostzaan (2010); WMO-beleidsplan ( ); Herijking beleidskaders voor de Nota Grondbeleid Oostzaan (2013); Strategische visie en missie (1999); Beleidsplan Openbare Verlichting ( ); Archeologienota (2011). Hiermee vormt voorliggende structuurvisie een integraal beleidskader voor het gehele gemeentelijke grondgebied. Het bovenstaande beleid is geanalyseerd en vertaald in een confrontatiekaart. De confrontatiekaart maakt inzichtelijk waar beleid met elkaar conflicteert. Op basis hiervan zijn gerichte keuzen voor de toekomst gemaakt, die in voorliggende structuurvisie zijn opgenomen. De confrontatiekaart is opgenomen in bijlage II. 11

12 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n BINDENDE WERKING STRUCTUURVISIE Met voorliggende structuurvisie wordt tegemoet gekomen aan de wettelijke verplichting om te beschikken over een structuurvisie. De structuurvisie heeft geen directe bindende werking voor de burger; op basis van de structuurvisie worden geen ontwikkelingen daadwerkelijk mogelijk gemaakt. Wel biedt de structuurvisie het ruimtelijke kader voor de uitwerking van concrete plannen en projecten. De uitwerking van de structuurvisie vindt plaats in bestemmingsplannen en omgevingsvergunningen. Toekomstige ontwikkelingslocaties zullen via een separate bestemmingsplanprocedure mogelijk worden gemaakt. Dit kan uitsluitend indien deze overeenkomen met de visie, zoals deze opgenomen is in voorliggend document. De bestemmingsplannen zijn, in tegenstelling tot deze structuurvisie, wél rechtstreeks bindend voor de burger. 1.4 STRUCTUURVISIE IN RELATIE TOT KOSTENVERHAAL EN GRONDEXPLOITATIE De Wet ruimtelijke ordening kent, in tegenstelling tot de oude Wet op de Ruimtelijke Ordening, een ruimtelijk spoor en een grondexploitatiespoor. De doelstelling van het onderdeel grondexploitatie, geregeld in afdeling 6.4 van de Wet ruimtelijke ordening, is het verbeteren van de mogelijkheden van kostenverhaal door gemeenten bij initiatiefnemers van ruimtelijke ontwikkelingen. Zo worden gemeenten in diverse situaties verplicht gesteld kosten te verhalen via het vaststellen van een exploitatieplan of het sluiten van exploitatieovereenkomsten en dergelijke. De gemeente Oostzaan hanteert een passief grondbeleid. Wel worden alle mogelijke instrumenten op het ruimtelijk vlak en onteigening ingezet. De gemeente verwerft echter niet actief gronden. Het grondbeleid moet in 2017 weer geactualiseerd worden. Daar waar de gemeente geen grondpositie heeft of kan verwerven, wordt ingezet op een facilitair grondbeleid. Het aspect kostenverhaal speelt dan ook met name hierbij een essentiële rol. De mogelijkheden voor kostenverhaal kennen een directe koppeling met het instrument structuurvisie. De Wro biedt de mogelijkheid om in een structuurvisie de basis te leggen voor bovenplanse verevening, dit in de vorm van een fondsbijdrage. Van bovenplanse verevening is sprake wanneer winstgevende locaties bijdragen aan de onrendabele top van een andere ontwikkeling. Uit de structuurvisie moet de ruimtelijke relatie van de verevening blijken. De structuurvisie kent ook een directe koppeling met overeenkomsten, voor zover het financiële bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen betreft. Ook deze ruimtelijke ontwikkelingen moeten zijn opgenomen in de gemeentelijke structuurvisie. Hierbij kan worden gedacht aan bijdragen van woningbouw- en bedrijventerreinlocaties, aan de ontwikkeling van natuurgebieden of recreatieve verbindingen. De structuurvisie moet inzicht geven in de relatie tussen de kostenpost en het verzorgingsgebied ervan. 1.5 DE UITVOERINGSPARAGRAAF De Wet ruimtelijke ordening stelt dat in de structuurvisie moet worden aangegeven hoe de gemeenteraad het in de structuurvisie neergelegde beleid gaat verwezenlijken. Hiertoe is in de visie een zogenaamde uitvoeringsparagraaf opgenomen. In de uitvoeringsparagraaf is de uitvoerbaarheid van de visie onderbouwd. Tevens is in deze paragraaf de basis gelegd voor eventueel kostenverhaal bij ontwikkelingslocaties, zoals in het voorgaande beschreven. In deze structuurvisie is in de hoofdstukken 13 en 14 voorzien in deze uitvoeringsparagraaf, waarbij is aangegeven op welke wijze de ontwikkelingen als genoemd in de structuurvisie worden verwezenlijkt en hoe de economische uitvoering van de visie is gewaarborgd. Tevens wordt verslag gedaan van het betrekken van burgers en instanties bij de visie. Wat betreft de economische uitvoerbaarheid wordt voor de planperiode aangegeven welke bovenplanse verevening en ruimtelijke ontwikkelingen worden voorzien en welke locaties hiervan baat hebben. In een nog op te stellen (afzonderlijke) Nota Fonds Bovenwijks worden de financiële consequenties aangegeven. 1.6 CYCLISCHE HERZIENING STRUCTUURVISIE Voor een structuurvisie geldt een herzieningsplicht binnen tien jaar. Een structuurvisie mag echter vaker worden herzien en moet worden herzien als daar uit beleidsmatige overwegingen de noodzaak toe bestaat. Een wijziging van het generieke ruimtelijke beleid zal tot gevolg hebben dat in de structuurvisie andere keuzes worden gemaakt. Voorliggende visie is opgesteld voor de periode tot 2025, dus de komende 12 jaar. Het is nauwelijks denkbaar dat voor deze periode het ruimtelijke beleid en de daarbij behorende locatiekeuzes worden vastgelegd, zonder dat een nadere invulling of afweging mogelijk is. Zeker met betrekking tot de uitvoeringsparagraaf, waarin de grondslag moet worden geboden voor het kostenverhaal, is een dergelijke planperiode ondoenlijk. De gemeente Oostzaan heeft ervoor gekozen weliswaar een structuurvisie voor de komende 12 jaar vast te stellen, maar de uitvoeringsparagraaf voor de langere termijn globaal vorm te geven. Voor de periode tot 2020 is deze concreet en voor de periode van 2020 tot 2025 meer globaal. Periodiek kan getoetst worden of alle te maken kosten nog in de structuurvisie zijn opgenomen. 12

13 SV 2025 DE WIJDE WORMER Door een eventuele herziening van de structuurvisie kan de uitvoeringsparagraaf actueel worden gehouden. A7 OOSTZANERVELD HET TWISKE A8 ZAANDAM OOSTZAAN 1.7 PROCEDURE STRUCTUURVISIE Een structuurvisie heeft geen direct bindende werking voor burgers en er is geen mogelijkheid voor het instellen van beroep. Op grond van artikel van de Wet ruimtelijke ordening moeten burgers en maatschappelijke organisaties wel bij de voorbereiding van een structuurvisie worden betrokken. Voorliggende structuurvisie wordt hiertoe (als ontwerp) gedurende zes weken ter inzage gelegd, waarbij een ieder een inspraakreactie kan indienen. Tevens wordt de visie aan relevante instanties toegezonden in het kader van vooroverleg. De gemeenteraad neemt bij vaststelling van de structuurvisie kennis van de ingekomen reacties en stelt het plan al dan niet gewijzigd vast. Voor nadere informatie over de procedure wordt verwezen naar hoofdstuk vijftien van deze visie. Oostzaan in de regio A10 AMSTERDAM HET IJ LANDSMEER 1.8 DE OPBOUW VAN HET DOCUMENT In het volgende hoofdstuk wordt kort ingegaan op de bestaande ruimtelijke situatie van de gemeente. Hoofdstuk 3 geeft vervolgens op hoofdlijnen inzicht in de gewenste ruimtelijke ontwikkeling (visie op hoofdlijnen). In de hoofdstukken 4 tot en met 12 wordt de visie op de verschillende beleidsonderwerpen verder uitgeschreven. Dit is per hoofdstuk vertaald in een themakaart. Hoofdstuk 13 gaat in op de financieeleconomische uitvoerbaarheid, waarna hoofdstuk 14 ingaat op de maatschappelijke haalbaarheid van het plan en de wijze waarop burgers en organisaties zijn betrokken bij de totstandkoming van de structuurvisie. Het structuurbeeld 2025 is als bijlage I bij deze structuurvisie opgenomen. 13

14 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n

15 Structuurvisie Oostzaan

16 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n plangebied gemeente Oostzaan 16

17 2 KENSCHETS GEMEENTE OOSTZAAN 2.1 KENSCHETS GEMEENTE De gemeente Oostzaan ligt ten noorden van Amsterdam, in de oksel van de Rijkswegen A10 en A8. Met bekende knooppunten als Knooppunt Zaandam en Coenplein. De gemeente heeft naast Amsterdam, de gemeenten Zaanstad, Landsmeer en Wormerland als buurgemeenten. Opvallend binnen de gemeentegrens is het grootschalige recreatiegebied Het Twiske, welke voor de helft in Oostzaan ligt en voor de andere helft in de gemeente Landsmeer. De gemeente Oostzaan is een landelijke gemeente met een groen karakter, ingeklemd tussen de stedelijke bebouwing van Amsterdam, Zaandam en Purmerend. De gemeente is gelegen in de Zaanstreek in de provincie Noord Holland en maakt onderdeel uit van de regio Waterland. Daarnaast ligt de gemeente in het nationaal landschap Laag Holland en valt binnen de contouren van de Noordvleugel en de Metropoolregio Amsterdam (Stadsregio Amsterdam). Het grondgebied wordt doorsneden door drie belangrijke landelijke verkeersaders. De Rijkswegen A10, A8 en A7 verbinden de gemeente Oostzaan met de regio. Verder wordt de gemeente doorsneden door de spoorlijn Zaandam-Enkhuizen. De gemeente Oostzaan had vanaf 1884 tot 1938 een treinstation in het buurtschap De Heul, waar treinen kwamen vanuit Zaandam en Enkhuizen. Oostzaan is van oorsprong ontstaan als lintdorp, bestaande uit de buurschappen Noordeinde, Kerkbuurt en Zuideinde. Oostzaan bestaat nu uit een kleine stedelijke kern en een viertal linten. Dit tot een lang lint aaneengeregen dorp ligt dicht opeengepakt op een hoge rug in het verder weidse lege landschap. Het omringende landschap van water, riet en drassig land is nauwelijks toegankelijk en volkomen stil, terwijl de dorpen overlopen van drukte. In de loop der eeuwen zijn de dorpen steeds dichter bebouwd en is er nu nauwelijks nog zicht op het landschap. Dorp en landschap liggen op veel plekken als twee aparte werelden naast elkaar. De ligging in het waterrijke landschap van Laag Holland is kenmerkend. Ook in oppervlakte is dit herkenbaar. De gemeente beslaat namelijk een oppervlakte van ongeveer 16 km² en daarvan is maar liefst ¼ deel water (circa 4 km²). De gemeente kent dus ook een waterrijk verleden, met vele overstromingen en herinneringen aan een tijd van weleer toen Oostzaan een belangrijke zeevarende gemeenschap was. In de naam klinkt het zelfs al door: Oostzaan, wat mogelijk kan duiden op het feit dat het dorp ten oosten van de rivier de Zaan is gelegen. De gemeente beslaat delen van de polder Oostzaan en polder Het Twiske. In de polder Oostzaan liggen ook nog een deel van de stedelijke gebieden Zaanstad en Amsterdam- Noord. In de polders is relatief veel open water aanwezig. De vele watergangen in de vaarpolder Oostzaan vormen een karakteristiek, herkenbaar en uniek patroon. Door de ontelbare watergangen liggen de kavels los van elkaar als drijvende eilanden. Het waterrijke karakter is duidelijk zichtbaar in het uitgestrekte veenweidegebied, welke voor een groot deel het buitengebied van de gemeente Oostzaan vormt. De gemeente bezit veel unieke, water gerelateerde natuurwaarden zoals het open veenweidegebied het Oostzanerveld, maar in zekere zin ook het recreatiegebied Het Twiske. Dit is een parklandschap met weiden, water en bos. In de noordelijke helft van Het Twiske ligt de Stootersplas, een binnenmeer. waterrijkdom in Oostzaan, het Twiske 17

18 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n BEVOLKINGS- EN HUISHOUDENSONTWIKKELING De gemeente Oostzaan telt ongeveer inwoners. De gemeente Oostzaan krimpt, aldus de woningmarkt-verkenning uit het najaar van Cijfers van het CBS laten zien dat deze afname van het aantal inwoners doorzet tot De omvang van de bevolking neemt af naar circa inwoners. Deze bevolkingskrimp is echter tijdelijk van aard. De verwachting is dat de bevolking na 2020 tot 2040 weer zal gaan toenemen. De bevolking, verreweg het grootste deel, is woonachtig in de kern Oostzaan. Een relatief klein deel woont in de noordelijk en zuidelijk gelegen linten welke uitlopen in de kern. Naast de kern Oostzaan bestaat de gemeente uit de buurschappen Achterdichting, De Haal, De Heul, Noordeinde en Zuideinde. De bevolkingsopbouw wijkt niet veel af van het Nederlandse gemiddelde. Er zijn wel relatief meer jongeren en meer senioren in relatie tot de beroepsbevolking in Oostzaan. In 2011 hebben zich 249 personen in de gemeente gevestigd, terwijl er 256 zijn vertrokken. Het migratieoverschot is daarmee negatief. Het aantal overledenen en geborenen verschilt niet veel van elkaar, waardoor het geboorteoverschot bijna op nul uitkomt. Het negatieve migratiesaldo en het neutraal geboorteoverschot leidt tot een daling van de bevolkingsomvang. Dit voltrekt zich al sinds 2007 en sindsdien neemt de bevolking jaarlijkse met circa 30 personen af. Een dalende omvang van de bevolking betekent niet direct ook een dalende behoefte aan nieuwe woningen of een overschot aan bestaande woningen. Door de voorspelde gezinsverdunning die de komende jaren doorzet, blijft er behoefte aan nieuwe woningen. Gezinsverdunning treedt ook in Oostzaan op. Dit laat zich zien door de toename in het aantal huishoudens. Voorgaande betekent dus, dat nog steeds vraag zal zijn naar nieuwe woningen. Door een veranderende bevolkingssamenstelling, levensverwachting en woonbehoefte verandert de vraag voor specifieke typen woningen en woonmilieus. Dus ondanks dat de bevolking van Oostzaan krimpt, blijft het aantal huishoudens groeien. Om te zorgen dat de komende jaren courante woningen worden toegevoegd aan het huidige woningbestand, is het van belang goed inzicht te hebben in de ontwikkeling van verschillende bevolkingsgroepen. In de actualisatie woonvisie gemeente Oostzaan uit 2013 is deze ontwikkeling nader uiteengezet. Vanwege de krimp, verandering in huishoudenssamenstelling, vergrijzing en ontgroening zal de omvang van de bevolking van Oostzaan gaan veranderen. Naast groei en krimp van de bevolking zijn er ook binnen afzonderlijke bevolkingsgroepen grote verschuivingen gaande. Een andere constatering volgend uit de recente prognoses van het CBS is dat de gemeente te maken krijgt met een tijdelijke ontgroening, een afname van de beroepsbevolking en een sterke vergrijzing. Door een toename van de levensverwachting en de pensionering van de babyboomgeneratie zal de vergrijzing vanaf nu verdubbeld gaan toenemen. BEVOLKINGSPROGNOSE CBS HUISHOUDENS CBS LEEFTIJDSOPBOUW CBS LEEFTIJDSOPBOUW CBS LEEFTIJDSOPBOUW CBS LEEFTIJDSOPBOUW vergrijzing van de samenleving CBS overzicht demografische bevolkingsverandering (bron: CBS) 18

19 kenschets gemeente topografie Oostzaan omstreeks WONINGVOORRAAD Oostzaan is een levendige groene en landelijke gemeente en bestaat uit ongeveer inwoners. De nabijheid van Amsterdam en Zaanstad brengt alle stedelijke voorzieningen onder handbereik. In Oostzaan staan ongeveer woningen. Van het totaal aantal woningen is 66% koop en 34% huur. Het merendeel van de huurwoningen (982 woningen) is in handen van Woningbouwvereniging Oostzaanse Volkshuisvesting (WOV). Deze woningen behoren bijna allemaal tot de kernvoorraad. De kernvoorraad wordt hier conform de landelijke definities beschouwd als alle sociale huurwoningen met een huur tot de aftoppingsgrens voor 1- en 2-persoonshuishoudens. Ruim de helft van de koopwoningen behoort tot het wat we hier noemen luxe type: vrijstaand, 2-onder-1-kap of geschakeld. Meergezinswoningen in de koop komen weinig voor in Oostzaan. In totaal gaat het om 5% van de koopwoningen. 2.4 KERN OOSTZAAN Vanaf de Zaan is tussen 1000 en 1250 het midden en zuidelijk deel van Oostzaan ontgonnen. Haaks op de Zaan groeven boeren (de ontginners) sloten om een deel van het veengebied te ontwateren. Zij hadden vee en verbouwden graan. Door bodemdaling als gevolg van de ontwatering was na verloop van tijd graanverbouw niet mogelijk. De boeren gingen daarop het tweede deel van het veengebied ontginnen. Na bodemdaling in dit tweede deel was ook hier graanverbouw onmogelijk geworden. Daarom ontgonnen zij ook het laatste deel van het moeras. Nadat ook hier graanverbouw niet meer mogelijk was legden de boeren zich toe op veeteelt. Het noordelijk deel van Oostzaan (De Heul) is ontgonnen tussen 1000 en 1250 vanuit het riviertje en het meertje de Wormer, dat in latere tijd steeds groter werd en uiteindelijk het meer de Wijde Wormer en het meertje de Enge Wormer werd. De ontginning van het noordelijk deel vond in twee keer plaats. Eerst lagen de boerderijen nog kris kras door het hele gebied, maar na 1300 concentreerde de bewoning zich langs oude dijken uit de tijd van de ontginning en ontstond de voor Oostzaan kenmerkende lintbebouwing. De lintbebouwing concentreerde zich op de Haalgouw en de Zuideinde-Kerkbuurt-Noordeinde-De Heul-gouw. De beide gouwen liepen uit op een natuurlijke waterloop. De paden gelegen aan deze gouwen werden doorverbonden via een pad langs de natuurlijke waterloop. Deze doorverbinding sloot aan op een pad naar een buurt (Het Kalf) gelegen ten oosten van De Poel en de Zaan. Later verbond De Haal-gouw met de Zuideinde- Kerkbuurt-Noordeinde-De Heul-gouw en zo verkreeg de kern zijn kenmerkende driehoek van verbindingspaden. Het Kalverpad liep langs een natuurlijke waterloop. De ondergrond bood weinig vastheid voor een begaanbaar pad. Rond 1600 kon men nauwelijks meer spreken van een verbindingsweg en is het pad buiten gebruik geraakt. De Heul werd daardoor een doodlopend pad. Door het buitengebruik raken van het Kalverpad verloor De Heul (als zeer belangrijk centrum voor handel en nijverheid) zijn centrale ligging binnen het stelsel van veenpaden. Bovendien ging door de invoering van regelmatige bemaling met molens in 1936 het waterpeil in Oostzaan omlaag. De sloten in de polders werden minder bevaarbaar en door de aanwezigheid van sluizen kon men niet langer vrij in en uit varen. Steeds meer schepen kregen een andere thuishaven en mede daardoor verloor De Heul zijn belangrijke status. Na het verval van De Heul werd de buurt rond de kerk, de Kerkbuurt, het centrum van Oostzaan. Het buurtschap de Kerkbuurt is ontstaan na de bouw van de Grote Kerk midden in het dorp. Dit is nu het hart van de kern Oostzaan. Samen met Westzaan en Assendelft vormt Oostzaan de kern van de regio Zaanstreek, het zijn de oudste dorpen binnen de regio. 19

20 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n De belangrijkste structuurdragers in de kern zijn de straten Noordeinde/Kerkbuurt/Zuideinde als langgerekt noord-zuid gericht lint en haaks daarop de Kerstraat, de oude verbinding met Zaandam. Vervolgens wordt de kern opgedeeld in verschillende buurten door de vele sloten die Oostzaan rijk is. Watergangen grenzend aan woonkavels vormen hier het beeld. Na de Tweede Wereldoorlog is de kern aanmerkelijk gegroeid als forenzendorp van Amsterdam. De kern wordt nu duidelijk begrensd door de snelweg A8 aan de westzijde en de Ringsloot van Het Twiske aan de oostzijde. De kern ligt daarmee ingeklemd tussen infrastructurele lijnen van snelweg en het water. Water en Oostzaan zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Niet alleen vanwege de ligging nabij de Zaan en de rijke scheepvaarthistorie, maar ook vanwege watersnoodrampen, waarbij grote delen van Oostzaan onder water kwamen te staan. Daarnaast is Oostzaan gelegen in het natte en bijzondere landschap van het veenweidegebied met kenmerkend slotenpatroon en waterrijk karakter. Dit geldt uiteraard niet alleen voor de kern van Oostzaan, maar ook zeker voor de buurschappen. De Polder Oostzaan werd in totaal maar liefst vier maal getroffen door een watersnoodramp. 2.5 LINTEN/BUURSCHAPPEN De buurschappen Noordeinde, De Haal en De Heul vormen de uitlopers van het langgerekte lintdorp van Oostzaan. De lintdorpen zijn onder te verdelen in drie categorieën, dijkdorpen, vaartdorpen en wegdorpen. Het lintdorp Oostzaan en de bijbehorende buurschappen zijn te typeren als een wegdorp. De linten zijn nog bijna als vanouds, met oude wegsloten, karakteristieke en kenmerkende bebouwing op smalle en langgerekte kavels grenzend aan het water afgewisseld met doorzichten over het weidse waterland. In de loop der jaren zijn de linten steeds verder verdicht en is het aantal kenmerkende doorzichten naar het veenweidegebied verminderd. Het romantische contrast van bebouwing op een veilige hogere rug in een onbegaanbaar weids waterland is vanuit het dorp vaak niet meer te ervaren. De eens zo bepalende kenmerken en karakteristieken staan onder druk. Zo heeft de kenschetsende wegsloot langs de Kerkstraat in het verleden plaats moeten maken voor het doorgaande karakter van de infrastructuur richting Zaandam. Dit vanwege de strategische ligging van Oostzaan ten opzichte van ditzelfde Zaandam en Amsterdam. Vanuit de kern in noordelijke richting volgt het buurtschap Noordeinde. Noordeinde vormt samen met De Heul/De Haal en de Kerkbuurt het oorspronkelijk lintdorp van Oostzaan. Het zuidelijke deel van Noordeinde is tegelijk met de ontwikkeling van het dorpscentrum ontstaan. Het dorpscentrum is ontstaan uit de uitbreiding van de Kerkbuurt en het noordelijke deel van Zuideinde. Daarmee behoort Zuideinde feitelijk ook tot het oorspronkelijke lintdorp. In het buurschap Noordeinde is nog een aantal kenmerken van het oorspronkelijk lintdorp terug te vinden. Afgeknotte houten stolpschuren, hooihuizen (kaakbergen), doorzichten over het water en de herkenbare groene houten gevels. In de loop der jaren zijn de buurschappen Noordeinde, De Heul en De Haal met elkaar vergroeid geraakt. Het vormt nu één langgerekt lint vanuit de kern tot de Twiskeweg. De Heul ligt in het verlengde van Noordeinde, vanaf driesprong richting De Haal. Het buurtschap is één van de plaatsen die is ontstaan aan het einde de ontginning van de Zaanstreek. kenmerkende bebouwing van Oostzaan Het beeld wordt nu gevormd door een gevarieerde bebouwing aan het lint met enkele doorzichten naar het achterland. Toch is het lint redelijk verdicht, waardoor op nog maar weinig plaatsen echt zicht is op het waterrijke achterland. De kenmerkende groene houten gevels en kleine boothuizen zijn ook in De Heul terug te vinden. De Haal is, net als De Heul, één van de plaatsen die is ontstaan aan het einde van de ontginning van de Zaanstreek. De Haal wordt nog gekenmerkt door oude wegsloten parallel aan en direct naast de weg. De woningen worden via bruggen ontsloten. In het lint is nog een aantal historische huizen, een onvolledige stolpboerderij en hooihuizen terug te vinden. In De Haal was het treinstation van Oostzaan gevestigd. Voor het station, genaamd Station Oostzaan, is destijds een weg richting het spoor aangelegd. Deze weg, de Stationstraat, vormt nu een lint haaks op het historische lint van het buurschap De Haal. De Achterdichting is naast een dijk ook een buurtschap in Oostzaan. Achterdichting is het meest noordelijke buurtschap en kent vooral verspreide en een zeer klein aantal woningen aan de Achterdichting Wijk C. De dijk loopt langs de Wijdewormer en vormt de grens met de buurgemeente Wormerland. De dijk zorgt samen met andere omliggende dijken voor de gehele omdijking van de Polder Oostzaan. 20

21 kenschets gemeente Zuideinde is een buurtschap die tot het oorspronkelijke lintdorp van Oostzaan behoorde. Het is gelegen tussen Kerkbuurt en Amsterdam-Noord. Zuideinde kent een rijke geschiedenis, waarin vele huizen zijn afgebrand en weer opgebouwd, vervolgens uitgroeide tot een langgerekt buurtschap, een aantal watersnoodrampen overleefde en voor een deel opgekocht werd door Amsterdam (nu Oostzanerwerf en Tuindorp Oostzaan). Daarnaast is het noordelijk deel van Zuideinde uiteindelijk het huidige dorpscentrum geworden ten tijden van de uitbreiding van de kern Oostzaan. 2.6 RECREATIEGEBIED Het recreatie- en natuurgebied Het Twiske vormt de oostelijke grens van de gemeente Oostzaan, maar ook de rand van de kern Oostzaan. Oorspronkelijk bestond het gebied vooral uit veenweiden langs het riviertje Het Twiske. Na turfwinning van het laagveen, begon men met de inpoldering. Het Twiske is eigenlijk een kleine droogmakerij. Na turfwinning, inpoldering en zandwinning voor het Coentunneltracé is de zandwinningsplas (nu Stooterplas) en het omliggende terrein vervolgens omgevormd tot recreatiegebied. Het Twiske is 650 hectare groot en bestaat voor een derde uit water. Het is dan ook een gewaardeerd recreatiegebied voor zwemmers, duikers en surfers. Er zijn stranden, een avonturen- en waterspeelplaats, een duikplatform, een haven, een bezoekerscentrum, een boerderij en een windmolen (de Twiskemolen) Verder kent het gebied een evenemententerrein. Daarnaast bestaat Het Twiske ook uit natuurgebied. Binnen de 650 hectare is ook een aantal stiltegebieden aanwezig met grote grazers. Het is een bijzonder eilandenrijk met ruigte, riet en bosschages. Het gehele gebied van Het Twiske is aangeduid als Natura2000. Dit geldt ook voor een groot deel van het buitengebied. 2.7 BUITENGEBIED Het buitengebied van Oostzaan wordt gevormd door het Oostzanerveld en het gebied ten zuiden van de kern. Het Oostzanerveld maakt onderdeel uit van het grootste uitgeveende laagveencomplex ten noorden van Amsterdam en is dan ook aangeduid als Natura2000 gebied. De veenterreinen zijn van internationale betekenis vanwege het voorkomen van bijzondere flora en fauna. Het Oostzanerveld vormt dan ook een belangrijke schakel in de robuuste ecologische verbinding in de regio van het Noordhollands Duinreservaat tot aan Waterland-Oost. Aan de noordwest kant is een verbinding met het Wormeren Jisperveld en aan de zuidoost kant met het Ilperveld. In vroegere tijden was het buitengebied van Oostzaan een ontoegankelijk hoogveenmoeras. Via watergangen was het gebied bereikbaar. Na het bevaarbaar maken van de veenstromen en het ontwateren van het veen door het graven van sloten ontstonden de vele kleine grillig gevormde eilandjes. Na verdere ontginning is het kenmerkende veenweidelandschap ontstaan. Loodrecht op de ontginningsassen zijn evenwijdig sloten gegraven, waarmee een strookvormig verkavelingspatroon is ontstaan. De bebouwing is gelegen langs de ontginningsas, waardoor langgerekte dorpen zijn ontstaan. De natuurlijke ontwatering van het veengebied vond plaats via veenstromen. Vaak zijn deze natuurlijke waterlopen bepalend geweest bij de verkavelingsrichting. In verschillende delen van het veengebied is veen afgegraven ten behoeve van turfwinning. De meeste veenpolders waren van oorsprong ingericht als vaarpolders, waarbij de gronden alleen over het water bereikbaar waren. Later werden de gronden via wegen ontsloten. De polder van Oostzaan is een voorbeeld van een dergelijke vaarpolder met water- en natuurrijke veengebieden met deels gave historische verkaveling en een open karakter. Ontelbaar veel watergangen en kleine eilanden vormen nu een waterrijk buitengebied, waarbij verlanding optreedt. Verlanding is het gevolg van veenvorming die zich nu nog voordoet. Daarnaast is inklinking van het landschap ook een belangrijk aspect om rekening mee te houden. Wanneer water aan het gebied onttrokken wordt, oxideert het veen en klinkt het land in. Het huidige landschap heeft een weids en open karakter. Het veenweidebeheer van het Oostzanerveld richt zich op de instandhouding van het oorspronkelijke cultuurlandschap. Graslanden met beweiding en rietlanden bepalen het beeld tegen de silhouet van de lange bebouwingslinten. In het huidige karakter van het gebied wordt de langdurige invloed van brak water weerspiegeld, die echter in de laatste tijd sterk is afgenomen. De veenweidelandschappen zijn van internationale betekenis vanwege het voorkomen van bijzondere flora en fauna. Om die reden is het Oostzanerveld ook aangewezen als Natura2000-gebied (Vogelen/of Habitatrichtlijn). winterbeeld van het buitengebied van Oostzaan 21

22 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n

23 Structuurvisie Oostzaan

24 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n VISIE OP HOOFDLIJNEN 3.1 AMBITIE Met de vaststelling van voorliggende structuurvisie wordt tegelijkertijd de ambitie voor Oostzaan voor 2025 vastgelegd. Deze laat zich als volgt vertalen: Oostzaan is een zelfstandige gemeente met een eigen identiteit. Deze identiteit wordt ontleend aan haar ligging als levendige, groene en landelijke gemeente te midden van het grootstedelijk netwerk van de deltametropool. Kenmerkend is de Oostzaanse maat, schaal en sfeer als tegenhanger van de grootstedelijke dynamiek in de directe omgeving. Een veilige, duurzame woon- en werkomgeving in de directe nabijheid van een uniek natuur- en cultuurlandschap. Uitnodigend voor zowel de eigen bevolking als de stedeling op zoek naar rust en ruimte. Door een passend woningbouwprogramma is een goede bevolkingssamenstelling van zowel jong als oud gewaarborgd en is het voorzieningenniveau hierop ruimschoots toegesneden. In het buitengebied voert agrarisch natuurbeheer in combinatie met een op de recreatie gerichte verbrede vorm van landbouw de boventoon. Het cultuurlandschap is toegankelijk en biedt ruimte aan allerlei laag dynamische vormen van recreatie. Dit zowel extensief in de vorm van wandelen, fietsen, vissen en kanoën, als intensief in de vorm van dag recreatieve voorzieningen op het gebied van ontspanning en wellness. Deze waarden tezamen maken Oostzaan tot een plek met een sterke eigen identiteit in de regio waar jong en oud zich thuis voelt. De gestelde ambitie is gebaseerd op de huidige en gewenste identiteit van Oostzaan en kent een aantal componenten die als het ware als de hoofdopgaven van deze structuurvisie kunnen worden geformuleerd. Deze hoofdopgaven betreffen: een veilige duurzame woon- en werkomgeving; agrarisch natuurbeheer en verbreding landbouw; recreatie in Het Twiske. 24

25 de ambitie voor Oostzaan

26 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n EEN VEILIGE DUURZAME WOON- EN WERKOMGEVING In 2025 is Oostzaan een levendige groene en landelijke kern te midden van het grootstedelijke netwerk, waar zowel voor mensen vanuit de kern als daarbuiten passende woonruimte beschikbaar is en waar het aanbod van (boven)lokale werkgelegenheid blijvend op peil is. Rekening houdend met demografische ontwikkelingen is een passende woningbouwtaakstelling gehanteerd, die ervoor gezorgd heeft dat er een gezonde mix van jong en oud is ontstaan. De woon- en werkomgeving in Oostzaan is uniek en kent de zogeheten Oostzaanse maat, schaal en sfeer. Oostzaan is een uiterst aantrekkelijke woongemeente met een dorps karakter. Dit komt onder andere door een aantal herstructureringen en inbreidingen die hebben plaatsgevonden met oog voor vergroening/verdorpsen en het ondergronds brengen van de bestaande hoogspanningsleidingen. Verder betekent een duurzame woon- en werkomgeving ook een hoge kwaliteit van de openbare ruimte en voldoende op de behoefte toegesneden voorzieningen. Deze voorzieningen bevinden zich met name in het centrum van de kern. Nabij het centrum is een aantal herstructureringen gerealiseerd en heeft er met oog voor de Oostzaanse maat en schaal intensivering in de vorm van hoogbouw plaatsgevonden. Bedrijvigheid vormt een belangrijke en waardevolle functie binnen Oostzaan. De hoogwaardige bedrijventerreinen Skoon en Bombraak en het geherstructureerde bedrijventerrein De Ambacht presenteren zich als een visitekaartje aan de A10 en de A8. Bedrijven uit het lint zijn verplaatst naar het nieuwe bedrijventerrein Bombraak en hebben plaatsgemaakt voor woningbouw. Het bedrijventerrein De Ambacht is geherstructureerd met veel aandacht voor een duurzame inrichting en ruimtelijke kwaliteit. unieke woon- en werkomgeving in Oostzaan, met kenmerkende schaal, maat en sfeer 26

27 Oostzaan 2025 AGRARISCH NATUURBEHEER EN VERBREDING LANDBOUW Het landelijk gebied van Oostzaan is een uniek, maar ook kwetsbaar cultuurlandschap dat noodzakelijk onderhoud behoeft. De huidige natuur-, landschaps- en cultuurhistorische waarden zijn in goede samenhang met elkaar gebracht. Het cultuurlandschap is beschermd tegen vermoerassing, bebossing, verruiging en verrommeling van het gebied. Agrarisch natuurbeheer, gecombineerd met de verbrede landbouw op het gebied van recreatie en toerisme zorgt voor het onderhoud van het landschap. Maar ook nieuwe vormen van duurzame energie zorgen voor nieuwe inkomsten voor het landschap. De gemeente blijft de agrarische sector voldoende ontwikkelingsmogelijkheden bieden passend bij het gebied. Een duurzaam beheer van landbouwgronden is gewaarborgd, afgestemd op landschappelijke, ecologische en recreatieve waarden van het gebied. Gezien de aanwezigheid van natuur, cultuurhistorie en rust en ruimte leent het gebied zich uitermate voor allerlei laag dynamische recreatieve activiteiten. Voor het Oostzanerveld zijn allerlei extensieve recreatieve activiteiten ontwikkeld in de vorm van wandelen, fietsen, vissen en kanoën. RECREATIE IN HET TWISKE Daar waar de recreatie zich in het Oostzanerveld zich met name richt op beleving, cultuurhistorie en kleinschaligheid, kent Het Twiske naast de nu al voorkomende recreatie enkele intensieve vormen van recreatie, gericht op welzijn en ontspanning. Hiervoor is het mogelijk om in zuiden van Het Twiske onder voorwaarden bestaande bebouwing en/of voorzieningen uit te breiden, of nieuwe bebouwing en/of voorzieningen te realiseren. De schaal en omvang van nieuwe of extra bebouwing en/of voorzieningen wordt per initiatief beoordeeld. Dit zoals omschreven in de Visie Ontwikkelingsmogelijkheden Recreatiegebied Twiske. In het noordelijk deel van Het Twiske blijft de natuur en het landschap de boventoon voeren en zijn slechts bestaande extensieve recreatieve voorzieningen toegestaan. verbreding in de agrarische sector stimuleren en recreatiemogelijkheden in Het Twiske 27

28 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n structuurbeeld Oostzaan

29 WOONOMGEVING Oostzaan 2025 GROEN EN WATER CULTUURHISTORIE EN ARCHEOLOGIE ECONOMIE AGRARISCH EN NATUURBEHEER VERKEER EN INFRASTRUCTUUR SPORT, WELZIJN, ZORG EN EDUCATIE RECREATIE EN ONTSPANNING 29

30 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n VISIE OP HOOFDLIJNEN Aan de in de vorige paragraaf geschetste ambitie voor Oostzaan in 2025 ligt de gemeentelijke visie op diverse beleidsonderwerpen ten grondslag. De navolgende hoofdstukken 4 tot en met 13 bevatten een beschrijving per beleidsonderwerp van de opgave waar Oostzaan in deze periode voor staat. In deze paragraaf worden, vooruitlopend hierop, de hoofdlijnen van deze visie geschetst. OOSTZAANSE WOONOMGEVING Oostzaan heeft een uniek dorps woonmilieu te midden van een dynamisch grootstedelijke omgeving. Deze kwaliteit zorgt ervoor dat Oostzaan een geliefde plek is om te wonen. De gemeente wil deze kwaliteit voor de toekomst dan ook dusdanig exploiteren dat zij naast haar eigen bewoners ook mensen van buiten de gemeente wil aantrekken. Hiermee wordt krimp bestreden, hetgeen het aanbod en de kwaliteit van de nu aanwezige voorzieningen ten goede komt. Voor de periode tot 2025 is een woningbouwprogramma van 500 woningen voorzien. In de planperiode tot 2020 is voorzien in de realisatie van ongeveer 270 woningen. Voor de periode 2020 tot 2025 zijn nog eens ongeveer 230 woningen voorzien. Voor nieuwbouw geldt dat de beschikbare inbreidingslocaties beperkt zijn en er daarom zorgvuldig mee omgegaan moet worden. De gemeente zet in op inbreiding en er is dan ook geen sprake van grootschalige uitbreiding. De toekomstige nieuwbouw sluit voor wat betreft beeldkwaliteit, kleinschaligheid en diversiteit aan bij de specifieke dorpse omgevingskwaliteiten. Verder voorziet de structuurvisie in de herstructurering van een aantal verouderde woonbuurten en tracht men bestaande meer stedelijke woonmilieus verder te verdorpsen en/of te vergroenen. Eveneens is voorzien in het terugbrengen van de relatie tussen de woonomgeving en het omliggende landschap. Dit door doorzichten te creëren en te versterken en anderzijds door de dorpsranden te verbinden met het omliggende buitengebied. ECONOMIE Voor wat bedrijvigheid en economie zet de gemeente in op behoud en verbetering van het bestaande aanbod aan bedrijvigheid, in plaats van uitbreiding van bedrijventerreinen. Er is nog voldoende uit te geven bedrijfsareaal aanwezig op het nieuwe bedrijventerrein Bombraak om te kunnen voorzien in de toekomstige behoefte. De gemeente zal zich blijvend inspannen voor het verplaatsen van milieuhinderlijke bedrijven uit de kern. Het bedrijventerrein De Ambacht behoeft een herstructurering om ook in de toekomst een aantrekkelijke vestigingsplaats te blijven en te kunnen voldoen aan de hedendaagse eisen aan een bedrijventerrein. Hierbij moet extra aandacht worden besteed aan de ruimtelijke kwaliteit van de gebouwde, als onbebouwde omgeving alsmede duurzaamheid. Daarnaast wordt ingezet op zowel recreatie en toerisme als nieuwe markt in de gemeente. Voor wat betreft (winkel)voorzieningen ligt het accent op het behoud van de bestaande voorzieningen, zoals deze voornamelijk geclusterd zijn rondom de Kerkbuurt. De gemeente gaat ervan uit dat een bundeling van voorzieningen in het centrum bijdraagt aan de belevingswaarde van het centrum. Een andere bundeling van detailhandel is aanwezig ter plaatse van Klaverweide. De visie gaat een verdere moedwillige verspreiding van detailhandel tegen, zonder dat de bestaande detailhandel in het bebouwingslint dient te verdwijnen. SPORT, WELZIJN, ZORG EN EDUCATIE Bezuinigingen op het welzijnsbeleid noodzaken de gemeente ertoe om te investeren ten behoeve van het behoud van een basisstructuur van voorzieningen, welke vooral zijn gericht op de ontwikkeling van jeugd en jongeren tot 18 jaar, ouderen en de steeds groter wordende groep kwetsbare burgers. Daarbij zal de overheid meer moeten overlaten aan inwoners en maatschappelijke organisaties. De kwaliteit van voorzieningen wordt belangrijker dan de kwantiteit. De bevolking vergrijst sterk en de vraag naar combinaties tussen wonen en zorg zal toenemen. De gemeente maakt zich sterk voor een voldoende gevarieerd, aanbod van woonzorgcombinaties en waar nodig toevoeging van zorg- en welzijnsvoorzieningen, toegespitst op deze doelgroep. Een voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van een woon-zorg servicegebied. In een woon-zorg servicegebied zijn optimale condities geschapen voor wonen met zorg en welzijn. Er is sprake van integrale zorg en dienstverlening, georganiseerd vanuit een servicepunt, zorgpunt of steunpunt. Verder ontgroend de bevolking. Het aantal 0-20 jarigen loopt van 2013 tot 2020 terug van 2100 naar 1700 en blijft dan op dat niveau. Om die reden wordt ook ingezet op behoud en ontwikkeling van voldoende (sport)voorzieningen voor jongeren. AGRARISCH EN NATUURBEHEER De landbouw is van belang voor het onderhoud en beheer van het landschap, echter de agrarische sector staat onder druk. Dit onder andere door het wegvallen van subsidies voor natuuronderhoud. Daarnaast zijn steeds meer boeren genoodzaakt te stoppen vanwege economische of financiële redenen of hebben simpelweg geen opvolging. Wanneer de agrariër verdwijnt, verdwijnt ook de beheerder van het landschap. Dit is een belangrijk aspect om rekening mee te houden, wanneer bijvoorbeeld wordt ingezet op recreatieve ontwikkeling van het buitengebied. Voor het buitengebied gaat de gemeente uit van agrarisch natuurbeheer, gecombineerd met een verbrede landbouw op het gebied van recreatie en toerisme. De agrariër krijgt binnen de structuurvisie voldoende ontwikkelingsruimte. Nieuwe vormen van duurzame energie zorgen voor nieuwe inkomsten voor het landschap. Een duurzaam beheer van landbouwgronden is gewaarborgd, afgestemd op landschappelijke, ecologische en recreatieve waarden van het gebied. 30

31 Oostzaan 2025 RECREATIE EN ONTSPANNING Een ander belangrijk thema is recreatie en toerisme. Er is de laatste jaren een duidelijke behoefte aan ontspanning en rust als tegenhanger voor een dynamisch sociaal en economisch leven. Het landelijke gebied vervult hierin een bijzondere rol. Een groot deel van het buitengebied is door de aanwezigheid van natuur, cultuurhistorie, rust en ruimte uitermate geschikt voor recreatieve activiteiten. Hierbij wordt met name ingezet op extensief recreatief medegebruik van natuur en landschap, waarbij te denken valt aan fiets-, wandel-, vaar-, en kanoroutes. Het verder ontwikkelen van een (regionaal) routenetwerk draagt bij aan het meer toegankelijk maken van het landschap. Daarmee vervult Oostzaan ook een rol in de regionaal recreatieve hoofdstructuur. Ondersteunend daaraan wordt een verbreding van de agrarische sector op het gebied van recreatie en toerisme gestimuleerd. Andere vormen van recreatie komen voor in het zuidwestelijke deel van Het Twiske. In de huidige situatie zijn in dit zuidelijke deel al een aantal bestaande recreatie- en horeca accommodaties aanwezig. In de visie is onder voorwaarden ruimte opgenomen voor een uitbreiding van de recreatieve mogelijkheden. Het overige deel van Het Twiske leent zich minder voor recreatie, hier ligt het accent op natuur en agrarisch gebruik en is recreatie ondergeschikt. toegankelijkheid Oostzanerveld vergroten VERKEER EN INFRASTRUCTUUR De visie voor wat betreft het beleidsthema verkeer en infrastructuur legt het accent op het verhogen van de verkeersveiligheid (duurzaam veilig) door middel van de herinrichting van bestaande wegen. Hierbij speelt de verkeersveiligheid rondom scholen een belangrijke rol. Gekoppeld hieraan wordt een aantal gescheiden fietspaden op wezenlijke plaatsen aangelegd. Door het scheiden van fiets- en gemotoriseerde verkeer wordt de verkeersveiligheid verhoogd. Verder is het doorgaande noord- zuidverkeer door de kern een aandachtspunt. Bij calamiteiten zal een alternatieve route de verkeersstroom moeten verwerken. Ten aanzien van het openbaar vervoer is de uitbreiding van het busnet naar het Noordeinde of de bedrijventerreinen en het verbeteren van de kwaliteit van de opstappunten een duidelijk wens. Uitbreiding van het busnet blijkt echter onhaalbaar, maar er bestaat wel degelijk een behoefte aan kwaliteitsverbetering van het openbaar vervoer. GROEN EN WATER Groen en met name ook water leveren een belangrijke bijdrage aan de (be-)leefbaarheid van de kern als geheel en de afzonderlijke wijken in het bijzonder. Het versterken van de groen- en waterstructuur binnen de kern is dan ook een opgave in deze visie. Het karakteristieke dorpse en groene woonmilieu moet verder tot uiting worden gebracht door het verdorpsen dan wel vergroenen van bestaande woonbuurten. Ook is het van belang de relatie met en de mogelijkheden van het fraaie buitengebied niet uit het oog te verliezen. De nog aanwezige waardevolle doorzichten worden beschermd en daar waar mogelijk worden nieuwe doorzichten gecreëerd. Hierbij is een goede inpassing van de dorpsranden, afgestemd op de karakteristieken van het aansluitende buitengebied van essentieel belang. Om duurzaamheidsredenen heeft het de voorkeur om nieuwe groenstructuren waar mogelijk op te hangen aan het watersysteem. Dit onder andere door de aanleg van natuurvriendelijke oevers in de diverse woonbuurten, om zo samen met groen een grote belevingswaarde te ontwikkelen. CULTUURHISTORIE EN ARCHEOLOGIE Binnen Oostzaan zijn relatief veel cultuurhistorisch waardevolle elementen bewaard gebleven. Om die reden staat bescherming, versterking en benutting van aanwezige cultuurhistorische elementen voorop. Om het historisch besef te vergroten en daarmee de waardering voor Oostzaan, wordt het (mede)gebruik van historische bebouwing gestimuleerd en wordt gestreefd naar het beter zichtbaar maken en ontsluiten van historische waarden. Dit kan zowel in de vorm van de bebouwde omgeving, als bestaande cultuurhistorische structuren in het gebied. Eveneens is het archeologisch erfgoed van wezenlijk belang. MILIEU EN DUURZAAMHEID De gemeente Oostzaan pakt haar voortrekkersrol op het gebied van duurzame ontwikkeling en klimaatbeleid serieus op. De gemeente streeft naar het terugbrengen van de klimaat beïnvloeding door de reductie van de CO2 uitstoot. Dit onder andere door het voeren van een stimuleringsbeleid duurzame ontwikkeling. De gemeente stimuleert initiatieven op het gebied van duurzame ontwikkeling, zoals alternatieve motorbrandstoffen, milieuvriendelijke grondstoffen en duurzame elektriciteit. Een voorbeeld hiervan is de aanleg van elektrische laadpalen de komende jaren. Een ander belangrijk onderwerp betreft het ondergronds brengen van de bestaande hoogspanningsleidingen boven Oostzaan. Dit om gezondheids- en milieutechnische overwegingen. Ondanks dat besluitvorming hierover op een hoger overheidsniveau plaatsvindt, blijft de gemeente zich hier blijvend voor inzetten. 31

32 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n

33 Structuurvisie Oostzaan

34 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n structuurbeeld Oostzaan themakaart woonomgeving 34

35 4 OOSTZAANSE WOONOMGEVING WOONOMGEVING 4.1 HUIDIGE SITUATIE WONINGMARKTVERKENNING Oostzaan is een levendige groene en landelijke gemeente, met ongeveer inwoners. De nabijheid van Amsterdam en Zaanstad brengt alle stedelijke voorzieningen binnen handbereik. In Oostzaan staan ongeveer woningen. Van het totaal aantal woningen is 66% koop en 34% huur. Gezien de ligging ten opzichte van het grootstedelijk gebied, is Oostzaan een aantrekkelijke woonomgeving voor zowel de eigen bevolking als voor mensen van buitenaf. Gezien de komende veranderingen in de bevolkingssamenstelling en gezien de tijdelijke terugloop (krimp) van de bevolking wil de gemeente de komende jaren deze beide doelgroepen bedienen met een passend woningbouwprogramma. Hiertoe is in 2012 een woningmarktverkenning uitgevoerd en is de bestaande woonvisie geactualiseerd. Hiermee is een meer vraag gestuurd woningbouwprogramma ontstaan. WOONOMGEVING Om het woningbouwprogramma goed in te kunnen vullen is het belangrijk inzicht te hebben waar de mogelijkheden voor woningbouw zich voordoen. Hierbij is niet alleen de locatie van belang, maar ook het karakter van de wijk waar de woningbouw zal plaatsvinden. De nieuwbouwmogelijkheden zijn zeer beperkt in Oostzaan en komen veelal voort uit functieverandering en/of vervangende nieuwbouw op voormalige bedrijfslocaties. Inzicht in de sfeer en het karakter van de bestaande buurten is daarom extra van belang. Lintbebouwing In en rondom de kern worden drie buurten onderscheiden, de lintbebouwing in de kern, de lintbebouwing ten zuiden van de kern en de lintbebouwing ten noorden van de kern. Het aandeel particulier woningbezit is groot in deze buurten. De woningen worden veelal bewoond door oorspronkelijke Oostzaners. Ten noorden van de kern, de Haal en de Heul groeit het aantal goedverdienende niet-oorspronkelijke Oostzaners gestaag. Door vervanging staan hier naast de oorspronkelijke woonbebouwing ook veel luxueuze nieuwe woningen. Er staan veel vrijstaande woningen en twee-onder-een-kapwoningen. Hetzelfde geldt voor het deel ten zuiden van de kern, Zuideinde. De lintbebouwing in de kern kent een gevarieerdere mix van woningtypen, van oud en klein tot nieuw en groot. dorpsrand Oostzaan 35

36 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n structuurbeeld Oostzaan themakaart toponiem 36

37 woonomgeving Doktersbuurt De Doktersbuurt (gelegen op een steenworp afstand van het centrum van Oostzaan) kent zijn oorsprong in de jaren 50/ 60. Er staan in deze buurt veel sociale huurwoningen. Ook vinden we er particulier woningbezit, voornamelijk vrijstaand of geschakeld. De bevolking bestaat vooral uit jongeren en ouderen. Grote gezinnen komen in deze buurt weinig voor. Burgemeestersbuurt Een buurt die vergelijkbaar is met de Doktersbuurt is de Burgemeestersbuurt. Ook deze buurt stamt uit de jaren 50/ 60 en kent dezelfde opbouw. Verschil met de Doktersbuurt is dat in de Burgemeestersbuurt veel minder groen aanwezig is. Bloemenbuurt en Molenbuurt Twee buurten die qua wijktypering ook vergelijkbaar zijn, zijn de Bloemenbuurt en de Molenbuurt, beide uit de jaren 60. De woningvoorraad bestaat uit een mix van sociale huurwoningen en eigen woningbezit. De bevolkingsopbouw is zeer gevarieerd. De Bloemenbuurt is een rustige woonbuurt met behoorlijk wat groen en vlakbij het centrum van Oostzaan. In de Molenbuurt is het aandeel groen iets minder dan in de Bloemenbuurt. Veenbraak Een wijk gunstig gelegen ten opzichte van winkelcentrum Klaverweide, De Lishof en De Kolk is Veenbraak uit de jaren 70/ 80. Het eigenwoningbezit domineert, maar er zijn ook sociale huurwoningen in deze wijk te vinden (30%). De bevolkingsopbouw is gevarieerd, maar het aandeel gezinnen met jonge kinderen is in deze wijk wel groter dan in de oudere buurten. Het is een rustige buurt met veel groen. Kolksloot Een nog iets recentere wijk is de Kolksloot uit de jaren 80/ 90. Hier staan voornamelijk eengezinswoningen. Ook hier domineert het eigen-woningbezit, 30% van de voorraad bestaat uit sociale huur. Het aandeel gezinnen is groot, voornamelijk jonge gezinnen. Ook dit is een rustige woonbuurt met veel groen. Roemersloot De meest recente wijk is Roemersloot, gebouwd eind jaren 90 en begin deze eeuw. De buurt is ontstaan na bedrijfsverplaatsingen. Er is eigen woningbezit en een appartementengebouw met 20 huurwoningen. In de buurten wonen veel tweeverdieners, al dan niet met kinderen. Het is een rustige woonbuurt met (nog) weinig groen. 4.2 RUIMTELIJKE OPGAVE Met de inzichten uit de woningmarktverkenning van november 2012 is een actualisatie van de Woonvisie opgesteld. In de woonvisie is aan de hand van doelgroepen een beeld geschetst van de toekomstige marktvraag in de gemeente Oostzaan. Door op doelgroepen te focussen is deze actualisatie niet zozeer een document met aangepaste kwantitatieve planningsprognoses, maar meer een visiedocument voor een meer vraag-gestuurde aanpak van zaken. Voor de gemeente Oostzaan zijn vijf lokale doelgroepen uitgewerkt, die beschouwd kunnen worden als archetypische (potentiële) bewoners. Zonder andere doelgroepen te kort te willen doen, focust de gemeente zich de komende planperiode op deze vijf groepen als vertrekpunt voor een marktgericht woningaanbod. De doelgroepen zijn: 1. De Terugkeerder of Lokale Starter 2. De Lokale Doorstromer 3. De Verzilveraar 4. De Stedeling op zoek naar Dorps 5. De Stedeling op zoek naar Rust en Ruimte 37

38 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n doelgroepen volgens de Actualisatie Woonvisie gemeente Oostzaan (bron: More for You) Kansrijke product-markt combinaties voor nieuwbouw in Oostzaan doelgroepen en schema verdeling woonbehoefte volgens de Actualisatie Woonvisie gemeente Oostzaan (bron: More for You) WONINGVRAAG EN PROGRAMMA Er is een indicatieve kwantitatieve verdeling opgesteld van de potentiële woningvraag van deze doelgroepen en bijbehorende woningtypologieën. Indien de gemeente Oostzaan niet verder wil krimpen zal er meer nieuwbouw moeten worden gepleegd dan de afgelopen jaren is gerealiseerd. In de woonvisie wordt uitgegaan van 100 nieuwbouwwoningen per jaar voor de komende vijf jaar. Gezien de beperkte inbreidingsmogelijkheden in de kern en gezien het feit dat uitbreiding niet tot de mogelijkheden behoort in verband met de ligging van Natura2000-gebied, is de woningbouwtaakstelling voor de korte termijn naar beneden bijgesteld. Voor de periode tot 2020 is voorzien in de realisatie van 270 woningen. Voor de periode van 2020 tot 2025 worden nog eens 230 woningen gerealiseerd. Ten behoeve van deze woningen heeft een eerste verkenning plaatsgevonden. Voor de periode na 2020 zullen de afzonderlijke locaties verder geconcretiseerd moeten worden. MARKTKANSEN De grootste marktkansen doen zich voor bij De (Terugkerende) Starter en De Verzilveraar. Om in de gemeente de doorstroming op gang te brengen is het aan te bevelen nieuwbouw voor de Senioren Verzilveraars te faciliteren. De verhuizingen van deze groep zal namelijk een verhuisketen opgang brengen, die zowel voor de huur- als de koopmarkt voor de noodzakelijke dynamiek zal zorgen. De gemeente spant zich in om in anterieure overeenkomsten met projectontwikkelaars/ woningbouwcorporaties overeenkomsten vast te leggen een deel van de huurwoningen in het marktsegment te realiseren. Daarnaast zal er, doordat er de laatste jaren niet veel betaalbare huurwoningen voor jongeren aan de voorraad zijn toegevoegd, ingezet worden op starterswoningen, in het bijzonder kleine appartementen. De overige drie doelgroepen zijn van groot belang om tot realisatie van ontwikkellocaties over te 38

39 kunnen gaan. De koopkracht van deze groepen is daarvoor noodzakelijk. Koopkracht die ook nodig is om het huidige voorzieningenniveau in de gemeente op peil te houden. In de figuur is de verdeling (in percentages) tussen de vijf kansrijke doelgroepen weergegeven. Het woningbouwprogramma voor de gemeente Oostzaan tot 2020 volgt deze percentageverdeling op gemeentelijk niveau. WONINGTYPOLOGIEËN Ten aanzien van nieuwbouwwoningen liggen de volgende woningtypologieën voor de hand: Goedkopere compacte gezinswoningen, vooral sociale huur, maar ook goedkope koop (onder 175k VON) in zeer kleinschalige projecten die aansluiten bij de dorpse sfeer en maatvoering. Betaalbare huurwoningen voor een groep die tussen wal en schip valt: Een te hoog inkomen voor sociale huur, maar te laag voor de koopsector. Voor deze groep zullen woningen met een vrije huur kunnen worden aangeboden. Huurwoningen voor senioren met (aanstaande) zorgindicatie, waarin effectief (thuis)zorg kan worden geboden in een kleinschalige centrum-dorps woonmilieu met (grondgebonden) nultredenwoningen. In beperkte mate is er behoefte aan grotere koopwoningen, ook weer in een dorpse of landelijke setting. DORPS WOONMILIEU Bij nieuwbouwprojecten in Oostzaan zal nagegaan moeten worden of ze voldoen aan de woonwensen van bovengenoemde doelgroepen. Om te concurreren met het grote woningaanbod in de nieuwbouwwijken in de stadsregio Amsterdam zal Oostzaan de specifieke dorpse omgevingskwaliteiten beter kunnen benutten. Binnen de stadsregio is de gemeente Oostzaan immers de grootste gespecialiseerde aanbieder van dorpse woonmilieus, een woonmilieu dat onder de sterk groeiende bevolking van Amsterdam ongemeen populair is. De visie op het versterken van de specifieke dorpse omgevingskwaliteiten laat zich vertalen in een drietal speerpunten. Beeldkwaliteit nieuwbouw De gemeente wil aantrekkelijke dorpse woonmilieus versterken door wonen en natuur meer met elkaar te verbinden. Zo wordt kleinschalig gedifferentieerde woningbouw en particulier/collectief opdrachtgeverschap gefaciliteerd. Met een referentieschetsboek met typeringen en volumes zou de gemeente kaders kunnen stellen om de ruimtelijke invulling van een bepaald plangebied te reguleren, zonder dat alles helemaal vaststaat. Een dergelijke benadering kan ook helpen om het groen- en natuurbeheer in de toekomst in praktische en financiële zin mogelijk te maken. Verdorpsen / vergroenen bestaand Ook in de bestaande wijken en buurten van de gemeente Oostzaan zou de aantrekkelijkheid vergroot kunnen worden door meer in te zetten op de dorpse uitstraling; een invulling waarbij hier en daar door de toevoeging van groen en water de kwaliteit (en de waarde) van de wijk wordt vergroot. Hierbij wordt met name aan de randen van de Doktersbuurt en de Burgemeestersbuurt gedacht. Relatie bebouwingslint en buitengebied Een andere ontwikkeling die bijdraagt aan het versterken van het dorpse woonmilieu is het benutten van de uitzichten vanuit de bebouwingslinten op het veenweidegebied. Op veel plaatsen is deze relatie verloren gegaan door woningbouw. De nu nog bestaande doorzichten moeten gekoesterd worden en waar mogelijk moeten nieuwe doorzichten bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen gecreëerd worden. Ook kan door middel van beperkte nieuwbouw de relatie tussen stad en land opnieuw vormgegeven worden. Hierbij is het zaak dat een meer organische dorpsrand ontstaat in plaats van een harde en abrupte overgang. 8 Stadswerk magazine 2012 #10 Voor, door en met bewoners Dorps bouwen Hanneke toes, tlu landschapsarchitecten Illustraties: tlu landschapsarchitecten De tijd van grote woningbouwplannen lijkt definitief voorbij. Daardoor ontstaat als vanzelf ruimte voor kleinschaliger initiatieven waarbij specifieke wensen van bewoners meer ruimte krijgen. Dorps bouwen is een duidelijke exponent van deze nieuwe tijdgeest. Wat zijn de kenmerken en welke rolopvatting voor de gemeente past daarbij? Wat is dorps bouwen? De rode lijn in het dorps bouwen is dat karakteristieken en identiteit van het betreffende dorp de inspiratiebron vormen van de nieuwe verkaveling, architectuur en openbare ruimte. De basis voor die karakteristieken komt voort uit de ligging in het landschap en de regionale kenmerken. Ligt het dorp in de klei of op het zand? Het gaat dan om vorm, materiaal, kleur, oriëntatie en schaal. In dorpen is een grote variatie aan bebouwing te vinden: boerderijen, tuinderswoningen, dorpsvilla s en dorpswoningen en soms zelfs een soort stadswoning en samen vormen ze dat afwisselende beeld dat we zo mooi vinden. Nieuwe bebouwing moet dan geen UFO zijn, maar een volgende logische stap in de opbouw van het dorp van de toekomst met variatie, refererend aan de karakteristieken, en met een nieuwe, eigentijdse toepassing. (bron: Stadswerk magazine 2012 #10) 39

40 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n WONINGBOUWPROGRAMMA PERIODE TOT 2020 Het woningbouwprogramma van de gemeente Oostzaan voor de periode tot 2020 kent de volgende locaties met de bijbehorende NAAM START AANTAL 1. Meyn (Klein Twiske) Kerkbuurtschoollocatie Gemeentewerf Houthandel Buijs Honig Onbekend Dakopbouwen Klaverweide Timmerfabriek De Vries Onbekend 8 9. Bibliotheeklocatie Radio 9 terrein Onbekend Zuideinde 134 Onbekend Lishof (2e fase) Onbekend 15 TOTAAL 271 woningbouwprogramma Oostzaan, periode tot 2020 woningaantallen. Meyn De locatie betreft de voormalige bedrijfslocatie van het gelijknamige bedrijf, even ten noorden van het centrum van Oostzaan. Voor de locatie is een woningbouwplan ontwikkeld die voorziet in de realisatie van 120 woningen. Allen in de koopsector. Kerkbuurtschoollocatie De locatie is in eigendom van Wooncompagnie en deze heeft een woningbouwplan ontwikkeld voor de bouw van 28 woningen. Het betreft allen huurwoningen in de lage prijscategorie. Gemeentewerf De locatie is in eigendom van de WOV. Het woningbouwplan voorziet in 5 koopwoningen in de midden prijsklasse en 20 huurwoningen in de lagere prijscategorie. De locatie ligt nabij het centrum van de kern. Houthandel Buijs De locatie betreft een voormalige bedrijfslocatie en is in particulier eigendom. Voor de locatie is een plan voor 12 woningen opgesteld. De woningen betreffen 2 woningen in de midden prijsklasse en 10 duurdere koopwoningen. Honig De locatie betreft eveneens een voormalige bedrijfslocatie, in het centrum van de kern en is in particulier eigendom. Voor de locatie is een woningbouwplan ontwikkeld voor de bouw van 12 woningen. Alle woningen in het duurdere koopsegment. Dakopbouwen Locatie is in eigendom van de WOV. Het plan bestaat uit de realisatie van 14 woningen in het goedkope huursegment. Klaverweide De locatie is particulier eigendom en ligt op korte afstand van het centrum van de kern. Het plan voorziet in de realisatie van 6 koopwoningen in het zogeheten middensegment. Timmerfabriek De Vries Betreft eveneens een particuliere locatie op korte afstand van het centrum. Voor de locatie is een plan met 8 woningen opgesteld. De exacte verdeling tussen huur en koop, alsmede prijsklassen zijn nog niet bekend. Bibliotheeklocatie Betreft de locatie van de voormalige bibliotheek, waarvoor door Eigen Haard in samenwerking met de WOV een plan is ontwikkeld voor circa 14 woningen. Alle woningen betreffen huurwoningen voor starters in het goedkope segment. De locatie ligt op korte afstand van het centrum. Radio 9 terrein Betreft een locatie in eigendom van de gemeente. Voor de locatie zijn diverse plannen in voorbereiding. Het daadwerkelijk plan moet nog geconcretiseerd worden. Een exacte verdeling is nog niet bekend. Zuideinde 134 Betreft een locatie in eigendom van de WOV. Voor de locatie is een plan voor 6 woningen ontwikkeld. De exacte verdeling is nog niet bekend. Lishof (2e fase) Voor Lishof (2e fase) is een plan met ongeveer 15 woningen ontwikkeld. Dit betreft aanleunwoningen, in de directe nabijheid van het verzorgingshuis voor senioren. WONINGBOUWPROGRAMMA PERIODE Zoals hierboven reeds aangegeven is de woningbouwtaakstelling opgedeeld in een woningbouwprogramma voor de periode tot 2020 (270 woningen) en de periode van 2020 tot 2025 (230 woningen). Aangezien de inbreidingslocaties in de kern Oostzaan beperkt zijn, zal voor de resterende 230 woningen in de nabije toekomst een nadere uitwerking van voorliggende structuurvisie worden gemaakt. Er zal aan de hand van een stedenbouwkundig- / landschappelijke analyse moeten worden bezien waar nog aanvullende woningbouw kan plaatsvinden. Daarnaast zullen in de komende jaren mogelijk initiatieven vanuit de bevolking ontwikkeld worden, die aansluiten bij de gemeentelijke woningbouwambitie. Mogelijke ontwikkelingen waar de gemeente, onder voorwaarden, actief aan mee wil werken betreffen de volgende: Ontwikkeling woningbouw na beëindiging van een agrarisch bedrijf; Ontwikkeling kleinschalige woonerven in het buitengebied in combinatie met investering natuur en particulier natuurbeheer; Ontwikkeling woningbouw in het noordelijk lint in combinatie met herstel van doorzichten op het landschap en realisatie organische dorpsrand; Gestapelde woningbouw aan de randen van het centrum, gecombineerd met aandacht voor vergroening; Omzetten van bestaande woonschepen naar waterwoningen, realisering waterrijk wonen. 40

41 woonomgeving 4.3 RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN Op basis van de bovenstaande ruimtelijke opgave kan ten aanzien van de Oostzaanse woonomgeving het volgende ruimtelijke programma op hoofdlijnen worden opgesteld. Ontwikkelen locatie Meyn (1) Ontwikkelen Kerkbuurtschoollocatie (2) Ontwikkelen Gemeentewerf (3) Ontwikkelen Houthandel Buijs (4) Ontwikkelen Locatie Honig (5) Ontwikkelen Dakopbouwen (6) Ontwikkelen Klaverweide (7) Ontwikkelen Timmerfabriek De Vries (8) Ontwikkelen Bibliotheeklocatie (9) Ontwikkelen Radio 9 terrein (10) Ontwikkelen Zuideinde 134 (11) Ontwikkelen Lishof, 2e fase (12) Nadere concretisering van locaties uit de stedenbouwkundige en landschappelijke analyse naar woningbouw periode 2020 tot 2025; inclusief onderzoek naar de bijbehorende verkeerstechnische infrastructuur. Uitwerken plannen voor een Oostzaans kader voor dorps bouwen; Herstructurering Doktersbuurt en Burgemeesterbuurt, met aandacht voor vergroenen van de woonwijken in combinatie met watergangen; Uitwerken plannen voor versterken relatie dorpslint en omliggend landschap, aandacht voor doorzichten en realisatie kleinschalige woningbouw; Uitwerken toetsingskader voor particuliere initiatieven woningbouw met aandacht voor functieverandering, woonerven en particulier natuurbeheer en lintbebouwing. impressie van Rijk der Eilanden, Oostzaan impressie van Houtryck, Oostzaan 41

42 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n

43 Structuurvisie Oostzaan

44 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n A B C structuurbeeld Oostzaan themakaart economie 44

45 5 ECONOMIE ECONOMIE 5.1 HUIDIGE SITUATIE BEDRIJVENTERREINEN Binnen de gemeentegrenzen is een drietal bedrijventerreinen aanwezig die qua leeftijd sterk variëren. Het betreft hier de bedrijventerreinen De Ambacht (1980) en de twee nieuwe bedrijventerreinen Skoon (2009) en Bombraak (2013). De terreinen zijn alle aangelegd met als doel bestaande hinderlijke bedrijvigheid uit de kern te verplaatsen naar een geschikte bedrijfslocatie. Dit om overlast als gevolg van deze bedrijvigheid voor de woonfunctie te bepreken. De terreinen zijn overwegend bedoeld voor Oostzaanse bedrijven. Met de realisatie van het meest recente bedrijventerrein Bombraak is voldoende bedrijfsterrein beschikbaar voor de uitplaatsing van bedrijven uit het lint. Met het laatste bedrijventerrein is het ook mogelijk het bedrijf Meyn (4,5 hectare) uit het lint te plaatsen. Hiermee zijn veel, voorheen in het lint gevestigde, bedrijven verplaatst naar een bedrijventerrein. Echter zijn er nog altijd bedrijven in de kern gevestigd. De gemeente zal zich blijven inspannen om deze te verplaatsen. A - De Ambacht (1980) De Ambacht in Oostzaan is een strategisch gelegen bedrijventerrein pal langs de A8 met voldoende capaciteit. Het terrein heeft een bruto oppervlakte van 12 hectare en een uitgeefbaar (netto) oppervlak van 7,5 hectare. De inrichting van het terrein lijkt nog steeds doelmatig, maar draagt ook de sporen van veroudering. Het is denkbeeldig dat zonder enig ingrijpen een verdere achteruitgang optreedt, die uiteindelijk leidt tot een verlies aan aantrekkingskracht. Het terrein is niet alleen nu van economische waarde, maar heeft met de betere bereikbaarheid door de aanleg van de Tweede Coentunnel ook sterke kaarten voor de toekomst. Direct ten zuiden van De Ambacht ligt het kleinschalige bedrijventerrein Westkolkdijk. Hier is een zoutopslag van Rijkswaterstaat gevestigd. B - Skoon (2009) Het bedrijventerrein Kolkweg-zuid heeft de naam Skoon. De naam is afgeleid van windmolen Skoon, die heeft gestaan op de plek van de toegangsweg naar het bedrijventerrein. Het bedrijventerrein is gelegen nabij de afrit van de A8 en is voornamelijk bedoeld voor Oostzaanse bedrijven. Ten behoeve van het bedrijventerrein is een beeldkwaliteitsplan opgesteld en worden aan bedrijven aanvullende eisen gesteld op het vlak van duurzaamheid. Op het bedrijventerrein is de ruimtelijke kwaliteit hoogwaardig en daarmee vormt het bedrijventerrein een visitekaartje langs de A8 en A10. Op het bedrijventerrein is het bedrijfspand van Piet Boon gevestigd, met een hoogwaardige architectonische uitstraling. Het bedrijventerrein heeft een oppervlak van ongeveer 4,5 hectare uitgeefbaar terrein. C - Bombraak (2012) Het bedrijventerrein Bombraak is gelegen aan de kruising van de A8 met de A10. Ook dit laatste bedrijventerrein is gerealiseerd ten behoeve van uitplaatsing van bedrijven gevestigd in en direct naast de bebouwde kom. De naam Bombraak is ontleend aan een vroeger aanwezige verbreding van de waterstructuur (veenplas), die in de buurt van dit gebied was gesitueerd. De belangrijkste aanleiding voor het ontwikkelen van een derde bedrijventerrein is de verplaatsing van het bedrijf Meyn. Dit grootschalige bedrijf was gevestigd aan het Noordeinde in Oostzaan. Midden in de bebouwde kom en naast een woonwijk was dit niet de meest geschikte plaats. Bedrijventerrein Bombraak maakt de verhuizing van Meyn mogelijk, maar biedt ook de mogelijkheid voor de vestiging van andere bedrijven uit Oostzaan. Voor de verplaatsing van Meyn is ongeveer 4 hectare nodig. Het totale beoogde bedrijventerrein bedraagt ongeveer 7,5 hectare. 45

46 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n Op de rest van Bombraak is het doel vooral bedrijven te vestigen uit Oostzaan en omgeving die nu op een ongeschikte locatie zitten, zoals in een woonwijk. Het noordelijk deel van het bedrijfsterrein met een omvang tot maximaal 1,5 hectare biedt plaats aan een hotel/restaurant. Hiervoor zijn reeds concrete plannen. KANTOREN Binnen de gemeentegrenzen zijn geen noemenswaardige kantoorlocaties aanwezig, anders dan verspreid liggende kleinschalige kantoorpanden in de kern, dan wel kantoor aan huis. DETAILHANDEL De in de gemeente aanwezige detailhandel is geconcentreerd in het centrum van de kern en het winkelcentrum Klaverweide. Ten behoeve van de versterking van het centrum is het centrumplan in ontwikkeling. Daarnaast zal het winkelcentrum Klaverweide gerenoveerd worden. Verder komen incidenteel verspreid liggende vormen van detailhandel voor in de rest van de kern. Deze zijn niet geconcentreerd aanwezig. 5.2 RUIMTELIJKE OPGAVE BEDRIJVENTERREINEN Bombraak Het bedrijventerrein Bombraak is zeer recent aangelegd. Het bedrijventerrein heeft als doel ruimte te bieden aan bedrijven die nu nog in de kern gevestigd zijn. Het bedrijventerrein biedt met name ruimte aan het bedrijf Meyn, welke 4 hectare van het 7,5 hectare tellende bedrijventerrein gebruikt. De resterende 3,5 hectare biedt de komende jaren voldoende ruimte voor de verplaatsing van andere bedrijven uit de kern. De gemeente zal binnen de planperiode zich blijvend inzetten voor verplaatsing van hinderlijke bedrijven uit de kern. De bedrijventerreinen Skoon en Bombraak zijn zeer recent aangelegd en kennen een hoogwaardig en duurzaam karakter. De Ambacht Het bedrijventerrein De Ambacht is het oudste bedrijventerrein van de gemeente Oostzaan. Het is denkbeeldig dat zonder enig ingrijpen een verdere achteruitgang optreedt, die uiteindelijk leidt tot een verlies aan aantrekkingskracht. Om die reden is een aantal aandachtspunten opgenomen die in de planperiode van deze structuurvisie verder uitgekristalliseerd zullen worden: Verbeteren van de interne en externe verkeerscirculatie; Efficiënter indelen van het parkeerterrein; Vergroten van de uitstraling van het bedrijventerrein; Samenwerking tussen ondernemers versterken. ONTWIKKELEN RECREATIE EN TOERISME De gemeente Oostzaan maakt onderdeel uit van de recreatieve hoofdstructuur van de regio Waterland. Door het recreatiegebied Het Twiske, de regionale routestructuren en de kwaliteiten van het Oostzaanse buitengebied, ligt er een kans om de markt op het gebied van recreatie en toerisme verder te vergroten. Door de aanleg en verbetering van recreatieroutes op het gemeentelijk grondgebied kan de bezoeker aan de gemeente gebonden worden. Door de uitbreiding van kleinschalige overnachtingsmogelijkheden kan de recreatie- en toerisme markt verder uitgebouwd worden. KANTOREN Gezien de beperkte aanwezigheid van kantoren binnen de gemeente Oostzaan hanteert de gemeente geen specifiek kantorenbeleid. DETAILHANDEL Gezien de toekomstige bevolkingsontwikkeling, waarbij de vergrijzing en ontgroening (tot 2020) sterk zal toenemen, is het noodzakelijk zorgvuldig met de bestaande detailhandel in de kern om te gaan. In het algemeen leiden deze beide ontwikkelingen immers tot een afname van aankopen en een achteruitgang in de detailhandelsstructuur. Daarnaast versterken processen zoals internetaankopen, funshoppen en toenemende concurrentie van omliggende kernen deze neerwaartse spiraal. clustering detailhandel in de Kerkstraat 46

47 economie Om die reden streeft de gemeente primair naar een clustering van detailhandel in het centrum. Hiertoe is het centrumplan ontwikkeld. Het centrumplan bestaat uit een viertal onderdelen. Dit betreft de realisatie van multifunctioneel dorpscentrum De KunstGreep, de ontwikkeling van de locatie van de voormalige Kerkbuurtschool, de inrichting van de openbare ruimte en de herontwikkeling van het voormalige gemeentehuis. Met de realisatie van de Kunstgreep zijn sociale voorzieningen in het centrum van de kern gesitueerd, hetgeen de centrumbeleving ten goede is gekomen. Met de realisatie van het plan schat van Compaen is nieuwe detailhandel aan het centrum van de kern toegevoegd. Boven deze detailhandel bevinden zich appartementen. Het centrumplan zal de komende periode verder gerealiseerd worden. Na het centrum, wordt secundair ingezet op detailhandel ontwikkeling in Klaverweide. Elders in de kern wordt de opkomst van nieuwe detailhandel uitgesloten. Uiteraard wordt bestaande detailhandel elders gerespecteerd. Voor nieuwe soorten van bedrijvigheid, zoals webwinkels, worden afhaalpunten op bedrijfsterreinen mogelijk gemaakt. Dergelijke webwinkels zijn uiteraard concurrentie voor de reguliere winkels, maar afhaalpunten zijn geen winkels. Zo komen er geen uitstallingsruimten en kan er niet ter plaatse een product worden uitgezocht. De transactie heeft via internet plaatsgevonden, de goederen worden slechts afgehaald. Verder wordt ingezet op een bij de Oostzaanse maat en schaal passende vorm van gestapeld bouwen in het centrum. De hier voorgestelde woonvormen zullen zich met name richten op senioren die op deze wijze dicht bij de voorzieningen kunnen wonen. Door een bundeling van (sociale) voorzieningen en detailhandel en een meer intensieve bebouwingsvorm nabij deze voorzieningen wordt de beleving van het centrum vergroot en het draagvlak voor detailhandel vergroot. 5.3 RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN Op basis van bovengenoemd programma kan het volgende programma op hoofdlijnen worden geformuleerd: Blijvend inzetten voor de verplaatsing van hinderlijke bedrijven uit de kern; Herstructurering bedrijventerrein De Ambacht; Uitbouwen van de recreatie en toerisme markt door betere aansluiting op de regio en realisatie recreatieve voorzieningen; Verdere uitvoering van het centrumplan; Primair ingezet op behoud en versterking detailhandel in het centrum (clustering) en secundair wordt op behoud en versterking van detailhandel in Klaverweide. ontwikkeling bedrijventerrein Bombraak, met verplaatsing van bedrijven vanuit het lint 47

48 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n

49 Structuurvisie Oostzaan

50 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n structuurbeeld Oostzaan themakaart voorzieningen 50

51 SPORT, WELZIJN, ZORG EN EDUCATIE 6 SPORT, WELZIJN, ZORG EN EDUCATIE 6.1 HUIDIGE SITUATIE ALGEMEEN KRIMP De omvang van de bevolking van Oostzaan gaat veranderen. Naast groei en krimp van de bevolking zijn er ook binnen afzonderlijke bevolkingsgroepen grote verschuivingen gaande. De gemeente Oostzaan krijgt te maken met ontgroening, een afname van de beroepsbevolking en een sterke vergrijzing. Deze ontwikkelingen zijn met name relevant voor wat betreft de voorzieningen op het gebied van sport, welzijn, zorg en educatie. Ontgroening Het aantal jongeren tussen de 0 en 10 jaar neemt in 2020 in Oostzaan af. Van circa 900 jongeren in 2013 tot 800 in Dit trekt daarna tot 2040 weer aan tot 900. Deze groep jongeren is schoolgaand in Oostzaan. De afname van het aantal leerlingen heeft dan ook direct consequenties voor (de huisvesting) van scholen en werkgelegenheid. Dit betekent dat tijdelijke lokalen kunnen worden afgestoten en het hoofdgebouw zal volstaan. Het aandeel jongeren tussen de 10 en 20 jaar, de jongeren van het voortgezet onderwijs zal drastisch afnemen. In eerste instantie van in 2013 naar 900 in 2020 en vervolgens 800 in De afname van deze jongeren heeft vooral zijn effect op ledenaantallen bij sportverenigingen en ander soortige verenigingen. Afname beroepsbevolking De beroepsbevolking (20-65 jaar) daalt aanzienlijk. Van in 2013 naar in 2020 en vervolgens naar in De afname van de beroepsbevolking zal van grote invloed zijn op het voorzieningenniveau, het draagvlak voor detailhandel en het verenigingsleven. Vergrijzing Het aantal ouderen in de leeftijd 65 tot 75 jaar in Oostzaan zal aanzienlijk toenemen. Van circa 900 in 2013 tot 1100 in 2020 en 1300 in Het aantal ouderen in de leeftijd 75+ jaar zal toenemen van 600 in 2013 tot 1000 in 2020 tot zelfs 1600 in Deze ontwikkeling vraagt om gerichte beleidskeuzes. Met name de druk op zorgvoorzieningen zal sterk toenemen. Daarbij komen door de inkrimping van de beroepsbevolking ook minder handen aan het bed. ONDERWIJSVOORZIENINGEN De gemeente Oostzaan kent een viertal scholen voor het basisonderwijs. Dit betreft de openbare scholen De Kweekvijver, De Noorderschool en de Rietkraag. Daarnaast is er een interconfessionele katholieke basisschool aanwezig in de kern. Dit betreft De Korenaar. Voortgezet onderwijs komt niet voor in Oostzaan. Hiervoor zijn leerlingen aangewezen op scholen in de naburige gemeenten. SPORTVOORZIENINGEN De gemeente Oostzaan kent een rijk verenigingsleven op het gebied van kunst en cultuur, muziek en sport. De sportverenigingen zijn over het algemeen gevestigd in de sporthal en de sportvelden aan de Twiskeweg. Hier zijn onder andere tennisvereniging Het Twiske, voetbalvereniging OFC, de Oostzaanse korfbalvereniging, de IJsbaanvereniging en de waterrecreatie-vereniging gevestigd. Daarnaast maken tal van verenigingen gebruik van de sporthal Oostzaan, welke eveneens gevestigd is in Het Twiske. Van de sporthal wordt gebruikgemaakt door de badminton-, gymnastiek-, volleybal- en zaalvoetbal-vereniging. Daarnaast maken ook de onderwijsinstellingen gebruik van de sporthal en de sportzaal in de Greep. 51

52 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n ZORG- EN WELZIJNSVOORZIENINGEN Binnen de gemeente is één verzorgingshuis aanwezig, te weten de Lishof. Het verzorgingshuis heeft, met zicht op de toekomstige vergrijzing, plannen voor de realisatie van 15 aanleunwoningen. Daarnaast is de afgelopen jaren in de gemeente gezorgd voor het realiseren van een voldoende en evenwichtig gespreid aanbod aan zorg en dienstverlening. Op dit moment zijn veel woningen niet geschikt zijn voor ouderen omdat ze niet levensbestendig gebouwd zijn en aanpassingen behoeven. De aanbieders van wonen, zorg en welzijn bieden echter wel zorg en dienstverlening aan huis. Verder biedt de Lishof en een aantal andere accommodaties ruimte voor ontmoeting en activiteiten. OVERIGE VOORZIENINGEN Als onderdeel van het centrumplan voor Oostzaan is in 2006 de multifunctionele accommodatie De Kunstgreep gerealiseerd. In het dorpscentrum zijn tal van (welzijns)voorzieningen ondergebracht, waaronder het gemeentehuis, de bibliotheek, het informatieloket WWZ, een theaterzaal, kunst exposities, theatercafé, een zalencentrum, een ijssalon en een Italiaans restaurant. Met de realisatie van De Kunstgreep is een hoogwaardig en goed functionerend dorpscentrum ontstaan. 6.2 RUIMTELIJKE OPGAVE Het behoud van de voorzieningen staat onder toenemende druk wegens de veranderende bevolkingssamenstelling. Ook de onderlinge hulp en zorg, alsmede het vrijwilligerswerk, kan onder druk komen te staan bij een afname van de bevolking. Dit terwijl de behoefte groeit, vanwege de toename van het aantal ouderen en de gemiddelde hogere leeftijd die wordt bereikt. ONDERWIJSVOORZIENINGEN De ontgroening in Oostzaan zorgt er voor dat het aantal leerlingen in de gemeente in de toekomst verder zal afnemen. Dit is in 2011 ook inzichtelijk gemaakt in het rapport Leerlingenprognoses Uit het rapport blijkt dat het totaal aantal leerlingen in Oostzaan terug zal lopen van 873 in 2013 tot 655 in Hierna is een licht herstel waar te nemen tot maximaal 698 leerlingen in Deze prognose betekent dat alle scholen krimpen en dat de noodlokalen kunnen worden afgestoten. Waar scholen verder krimpen, kan de vrijkomende ruimte in schoolgebouwen worden benut voor brede schoolactiviteiten, peuterspelen en kinderopvang. De afname van het totaal aantal leerlingen is ook gedifferentieerd per school, waarbij een evenredige afname van het aantal leerlingen over de verschillende scholen is te zien. De scholen De Korenaar, De Kweekvijver en De Rietkraag blijven met respectievelijk 246, 223 en 179 leerlingen ver boven de kritische waarde van minimaal 100 leerlingen. Het voortbestaan van deze scholen is hiermee gewaarborgd. De Noorderschool schiet met 50 leerlingen onder deze kritieke waarde, maar dit is niet de enige norm voor mogelijke opheffing. Voor alle scholen geldt dat ze de komende jaren boven de geldene opheffingsnormen blijven. Om die reden is recentelijk het besluit genomen de Noorderschool te herbouwen (renoveren) in combinatie met een BuitenSchoolse Opvang in het gebouw. Hiermee kunnen deze twee functies goed gecombineerd worden. Daarnaast wordt verwacht dat het daadwerkelijke leerlingaantal straks hoger zal liggen na realisering van woningbouw op de locatie Meyn. Hiermee is ook de locatie Noorderschool voor de planperiode gewaarborgd. Brede school Oostzaan Een andere ontwikkeling betreft de brede school gedachte. In Oostzaan betreft dit een samenwerkingsverband gericht op het tot stand komen van een combinatieaanbod van onderwijs, opvang, zorg, cultuur en sport voor jeugdigen. Het doel in Oostzaan is het bevorderen van de ontwikkelingsmogelijkheden van kinderen van 0 tot 12 jaar door het organiseren van activiteiten die zich ook buiten het onderwijs of buiten schooltijd voltrekken. Een doel van de brede school is om jeugdigen te verbinden aan het verenigingsleven. In Oostzaan is er geen sprake van multifunctionele accommodaties. Oostzaan heeft gekozen voor het zogeheten netwerkmodel brede school, waarbij verschillende functies niet fysiek maar alleen organisatorisch worden aangeboden op alle basisscholen in de gemeente. voorbeeld van voorzieningen in Oostzaan zoals de ijsbaan 52

53 voorzieningen SPORTVOORZIENINGEN Het verenigingsleven in Oostzaan draait over het algemeen goed. Van oudsher kent Oostzaan een rijk en traditioneel verenigingsleven, zowel op sportief als cultureel gebied. Binnen de gemeente bestaat een groot aantal activiteiten, die belangrijk zijn voor culturele en sportieve ontplooiing, maar ook een positieve werking hebben op de sociale cohesie binnen het dorp. Voor zowel ouderen als jongeren wil de gemeente een breed aanbod aan ontwikkelingsmogelijkheden op het terrein van sport blijven bieden. Het blijft daarbij zaak om zowel jeugdigen te werven en volwassenen (en ouderen in het bijzonder) te blijven binden. Een aantal verenigingen constateert echter een afname in het aantal jeugdleden. Om conclusies te verbinden aan een eventueel structurele afname van het aantal jeugdleden in het verenigingsleven op basis van de aangekondigde ontgroening, wil de gemeente allereerst nader onderzoek naar het ledenverloop verrichten. Daarnaast dient de gemeente zich af te vragen wat zij wil doen om de jongeren zich betrokken te laten voelen bij de gemeenschap, alvorens met allerlei stimuleringsmaatregelen te komen. Een dergelijk onderzoek en eventueel nieuw te ontplooien samenwerkingsverbanden en activiteiten moeten worden opgezet. Mocht een fusie, verplaatsing of clustering van (sport)voorzieningen aan de orde zijn, dan is de locatie aan de Twiskeweg, nabij de daar gevestigde sportvoorzieningen, een logische vestigingsplaats. Sporthal Naast sportverenigingen met een eigen accommodatie zijn er verenigingen en onderwijsinstellingen die gebruikmaken van gemeentelijke accommodaties, zoals de sporthal Oostzaan. De sporthal is recentelijk vernieuwd en ook de financiering is recentelijk voor de periode tot 2025 vastgesteld. Het voortbestaan van de sporthal tijdens de planperiode is daarmee gewaarborgd. ZORG- EN WELZIJNSVOORZIENINGEN De sterke vergrijzing in Oostzaan zal leiden tot een toenemende vraag naar wonen in combinatie met zorg en welzijn. Naast de vergrijzing leidt ook de gewenste extramuralisering tot een toenemende vraag naar combinaties van zelfstandig wonen met zorg en dienstverlening. Er zal een verschuiving plaatsvinden van zorg en opvang in een intramurale setting naar hulp- en zorgverlening aan huishoudens of personen in een zelfstandige woonsituatie. Extramuralisering vraagt ook om flankerende maatregelen in welzijn en vervoer. Voorkomen moet worden dat ouderen geïsoleerd raken, omdat de sociale contacten afnemen en ze minder vaak buiten de deur kunnen komen. De ambitie en de ontwikkelingen stellen de gemeente Oostzaan en de aanbieders van wonen, zorg en welzijn voor de opgave te zorgen voor een samenhangend pakket aan zorg en dienstverlening én voor woningen die geschikt zijn om zorg te kunnen leveren op het moment dat dit nodig is. Om de ambitie ten aanzien van het zelfstandig wonen door ouderen en andere mensen die zorg nodig hebben ook in de toekomst waar te maken spant de gemeente zich in om samen met de zorgaanbieders te bewaken dat het aanbod in de pas blijft lopen met de toenemende behoefte. Dit geldt niet alleen voor het aanbod aan zorg, maar zeker ook voor het aanbod aan welzijn en dienstverlening. Leefbaarheid en sociale samenhang De gemeente wil graag de zelfstandigheid van inwoners en hun participatie bevorderen, zodat men zo lang mogelijk onafhankelijk is van individuele voorzieningen. Pas als er zo veel zorg nodig is dat dit zelfstandig wonen van zorgbehoevende inwoners niet meer haalbaar of wenselijk is, wordt op basis van indicatie een intramurale oplossing gezocht. Op een groot aantal terreinen die hiermee samenhangen, is de gemeente bezig een regierol in te vullen. Het bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid raakt ook andere sectoren als wonen, ruimtelijke ordening, integratiebeleid en veiligheid. Om te kunnen realiseren dat elke Oostzaner zelfstandig deel kan nemen aan het maatschappelijk leven, zal de gemeente inwoners moeten prikkelen en ondersteunen. Er moet voldoende gelegenheid zijn voor het leggen en onderhouden van contacten, het elkaar kunnen ontmoeten en iedereen moet hieraan kunnen deelnemen. Hiervoor dienen bestaande initiatieven te worden verankerd en moet er geïnvesteerd worden in nieuwe arrangementen. 53

54 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN Ruimtelijk relevante arrangementen zijn: Ondersteunen van huidig voorzieningenniveau op het gebied van sport, cultuur en sociaal-cultureel werk; Bestaande en toekomstige sport- en (sociaal) culturele accommodaties zo veel mogelijk multifunctioneel gebruiken; Samenwerken met partners op het gebied van ruimtelijke ordening, zorg en welzijn om te investeren in wijken en buurten. Het doel is hierbij dat het aanbod van aangepaste woningen voldoende is, zodat mensen met een beperking kunnen blijven wonen binnen hun eigen sociale omgeving, zodat zij zo veel mogelijk binnen hun bestaande netwerk blijven functioneren; Aandacht voor de toegankelijkheid van de openbare ruimte en openbare gebouwen en aanpasbaar bouwen. Op basis van de bovenstaande ruimtelijke opgave kan het volgende programma op hoofdlijnen worden geformuleerd. Uitvoering herbouw Noorderschool; Onderzoek naar afname jongeren in verenigingsleven en bij een eventueel samengaan van sportverenigingen inzetten op vestiging in Het Twiske; Zorgen voor een samenhangend pakket aan zorg en dienstverlening en voor woningen die geschikt zijn om zorg te kunnen leveren (woon-zorg servicegebied); Stimuleren multifunctioneel gebruik van gemeentelijke accommodaties; Samenwerking op het gebied van toegankelijkheid openbare ruimte en openbare gebouwen en aanpasbaar bouwen. OVERIGE VOORZIENINGEN Met de realisatie van De Kunstgreep is een goede zet gedaan in het behoud van sociaal-, cultureel- en maatschappelijke voorzieningen in de gemeente. Door clustering van deze voorzieningen in het centrum, wordt de centrumbeleving van de kern verhoogd, hetgeen ten goede komt aan het draagvlak. Voor de toekomst zal de gemeente Oostzaan zich blijvend inzetten voor het behoud van deze waardevolle voorzieningen in de kern. Indien mogelijk zal de gemeente zich inspannen voor het verplaatsen van nu decentraal liggende voorzieningen naar de kern. voorbeeld van multifunctionele ruimte voor voorzieningen in De Kunstgreep 54

55 voorzieningen voorbeeld van multifunctionele ruimte voor voorzieningen in De Kunstgreep 55

56 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n

57 Structuurvisie Oostzaan

58 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n structuurbeeld Oostzaan themakaart agrarisch en natuurbeheer 58

59 AGRARISCH EN NATUURBEHEER 7 AGRARISCH EN NATUURBEHEER 7.1 HUIDIGE SITUATIE Het landelijk gebied van Oostzaan is een bijzonder maar ook kwetsbaar cultuurlandschap, waarbij het goed onderhouden van het landschap essentieel is. Het goed beheren van het water, de sloten, de rietkragen en de vele eilanden vormt een belangrijk onderdeel bij het behouden van het huidige open en weidse karakter van het landschap. Dit waterrijke gebied met de vele kleine eilanden vormt een bijzonder agrarisch en natuurgebied. Het vele water verdeelt het land in ontelbare kleine en soms lastig bereikbaar en beheersbare eilanden. Het buitengebied bestaat voor een groot deel uit natuur- en agrarisch gebied. Vanwege die natuur is het Oostzanerveld dan ook aangeduid als Natura2000 gebied en vormt een belangrijke schakel in de robuuste ecologische verbinding in de regio. Voor het agrarische deel geldt dat de agrarische bedrijven vooral bestaan uit veehouderijen. In de gemeente Oostzaan zijn op dit moment 17 veehouderijen gevestigd, waarvan vier volwaardige bedrijven en de overige bedrijven zijn deeltijdbedrijven. Op de veehouderijen worden voornamelijk koeien en schapen gehouden. Daarbij is de laatste jaren een duidelijk toename van het aantal paarden te ontdekken. Dit als gevolg van de toenemende populariteit van de paardensport. De agrarische sector is van wezenlijk belang voor het onderhoud en beheer van het landschap, echter diezelfde agrarische sector staat onder druk. Dit onder andere door het wegvallen van subsidies voor natuuronderhoud. Daarnaast zijn steeds meer boeren genoodzaakt te stoppen vanwege economische of financiële redenen of hebben simpelweg geen opvolging. Wanneer de agrariër verdwijnt, verdwijnt ook de beheerder van het landschap. Dit is een belangrijk aspect om rekening mee te houden, daartoe moet de agrarische sector voldoende ontwikkelingsruimte krijgen. 7.2 RUIMTELIJKE OPGAVE De huidige waarden van het buitengebied laten nog een fraai beeld van het typerende cultuurlandschap zien. Het Oostzanerveld is in de toekomst een karakteristiek veenweidelandschap met kenmerkende graslanden doorsneden door vele watergangen met rietkragen en kleinschalige moerasontwikkeling. Binnen het gebied is een mogelijke zonering aangebracht, waar in grote delen meer het accent op weidevogels is gelegd en in kleinere delen moerasvorming kan optreden. Het landschap is nu beschermd tegen vermoerassing, maar ook tegen bebossing, verruiging en verrommeling. Het beheer voor de toekomst moet gericht zijn op het in stand houden van het open en weidse karakter van het Oostzanerveld. Een groot deel van het Oostzanerveld is in eigendom van Staatbosbeheer en particulieren. Gezamenlijk met de gemeente moet gestreefd worden naar een duurzaam en beheersbaar Oostzanerveld voor de toekomst, waar natuur, recreatie en de agrarische sector samenkomen. Naast beheer door Staatsbosbeheer worden delen van het Oostzanderveld dus ook onderhouden door de particulieren en agrariërs. Agrarisch (particulier) natuurbeheer, gecombineerd met de verbrede landbouw op het gebied van recreatie en toerisme zorgt nu, maar moet ook zeker voor de toekomst voor het onderhoud van het landschap zorgen. Onder verbreding van agrarische bedrijven wordt verstaan, dat naast de agrarische productietak andere activiteiten uitgevoerd kunnen worden, ook wel nevenfuncties genoemd. Hierbij valt te denken aan agrarisch natuurbeheer, zorg, agrarische kinderopvang, verkoop van streekproducten en recreatie. Gezien de aanwezigheid van natuur, weidse graslanden, waterrijkdom, cultuurhistorie en rust en ruimte leent het gebied zich uitermate voor allerlei laag dynamische recreatieve activiteiten. Ook nieuwe vormen van duurzame energie kunnen zorgen voor nieuwe vormen van inkomsten voor het landschap en de agrarische sector. Dit zoals bijvoorbeeld dakvlakverhuur van agrarische opstallen voor zonne-energie of voor kleine windrotoren. 59

60 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n Het oprichten van een fonds voor beheer en onderhoud van het landschap is daarbij ook denkbaar, wellicht is het zelfs mogelijk om middels bepaalde vormen van crowdfunding, financiering mogelijk te maken. De gemeente blijft de agrarische sector voldoende en duurzame ontwikkelingsmogelijkheden bieden, passend bij het waterrijke karakter van het landschap en afgestemd op landschappelijke, ecologische en recreatieve waarden van het gebied. Het beleid is er dan ook op gericht de bestaande agrarische sector (agrarische bedrijven en hobbyboeren) de mogelijkheid te bieden voor een economisch en milieuhygiënisch duurzame agrarische bedrijfsvoering, binnen de randvoorwaarden die de bescherming van natuur- en landschapswaarden stelt en rekening houdend met andere gevestigde belangen in het Oostzanerveld. Archeologische waarden dienen daarbij niet te worden beschadigd en het typerende verkavelingspatroon en oriëntatierichting van het landschap is uitgangspunt bij iedere vorm van ontwikkeling. VERBREDING Voor het buitengebied gaat de gemeente uit van agrarisch natuurbeheer, gecombineerd met een verbrede landbouw op het gebied van recreatie en toerisme. De agrariër krijgt binnen de structuurvisie voldoende ontwikkelingsruimte om een gezonde bedrijfsvoering te kunnen ontwikkelen. Daarbij kan op bepaalde aspecten en mogelijke opgaven, die zich nu nog moeilijk laten voorspellen, maar in toekomst wellicht een rol gaan spelen, ingespeeld worden. De gemeente zal nieuwe en vooruitstrevende initiatieven stimuleren, mits passend binnen het huidig beleid en het landschap. Het is in de toekomst denkbaar dat naast enkele veehouderijen wellicht nieuwe vormen van beheersboerderijen met groenblauwe diensten voor het landschap ontstaan. Dit in combinatie met nieuwe vormen van duurzame energie, die zorgen voor nieuwe inkomsten voor het landschap. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan rieteconomie of grootschalige waterbergingsgebieden voor de hele regio met nieuwe vormen van (brakke) natuur. Het beheer voor de toekomst moet in ieder geval gericht zijn op het tegengaan van een mogelijke verlaging van het waterpeil ter bescherming van de flora en fauna in het gebied. Behoud, herstel en ontwikkeling van het bestaande watersysteem, mede in relatie tot het vasthouden en bergen van gebiedseigen water is daarbij van belang. Daarnaast is het voor nu belangrijk om de rust in het gebied voor de weidevogels te handhaven in het gehele jaar, en in het bijzonder gedurende het broedseizoen. De visie biedt ruimte voor veranderingen in de agrarische sector. De visie gaat uit van een verbreding van die agrarische sector die is gericht op extensieve recreatie. Uit de verkoop van streekproducten langs wandel- en/of fietsroutes wordt niet alleen de belevingswaarde van landschap vergroot, maar worden ook extra inkomsten voor de agrarische sector gegenereerd. De ontstaansgeschiedenis van het landschap kan daarnaast ook langs de routes verteld worden via borden, QR-codes of mobiele applicaties op de smartphone en tablet. Ook nieuwe initiatieven op het gebied van extensieve vormen van waterrecreatie dragen bij aan de verbreding van de agrarische sector. Voor de mogelijkheden tot verbreding sluit de structuurvisie aan bij het bestemmingsplan buitengebied Oostzaan. Een vitale agrarische sector is van belang voor behoud en versterking van het landschap met aandacht voor de natuurlijke en cultuurlijke waarden van het landschap. NEVENACTIVITEITEN Voor het voortbestaan van de sector is het van belang dat innovatieve maatregelen worden bedacht en uitgevoerd. Het puur alleen verbreden van de bedrijfsvoering door verschillende economische activiteiten op het bedrijf te combineren, is niet voldoende. Bij verbreding kan het gaan om een combinatie van verschillende agrarische activiteiten, maar ook niet-agrarische activiteiten zoals allerhande kleinschalige bedrijvigheid al of niet in de recreatieve sfeer. Een combinatie van agrarische en bijvoorbeeld recreatieve activiteiten (een neventak) heeft als voordeel dat de agrariër indirect inkomsten kan genereren uit een voor recreatie aantrekkelijk landschap. De motivatie om het landschap te onderhouden kan hierdoor worden versterkt. Een neventak kan voor de agrariër een welkome aanvulling betekenen op het inkomen en hem zo in staat stellen om de agrarische activiteiten voort te zetten. Nevenactiviteiten die kleinschalig zijn en geen wezenlijke effecten op de omgeving hebben, kunnen rechtstreeks worden toegelaten. Hierbij kan gedacht worden aan natuurbeheer, zorgboerderij, zakelijke dienstverlening, kleinschalige horeca en verblijfsvoorzieningen et cetera. De visie volgt hierin het bestemmingsplan buitengebied Oostzaan. UITBREIDING Uitbreiding van bestaande agrarische bedrijven is binnen deze structuurvisie mogelijk tot 1,5 hectare, conform provinciaal beleid. Voor deze uitbreidingsmogelijkheden sluit voorliggende visie aan bij het bestemmingsplan buitengebied Oostzaan. 60

61 het buitengebied natuurbeheer in de agrarische sector 61

62 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n Uitbreiding wordt toegestaan onder de volgende randvoorwaarden: De uitbreiding moet aantoonbaar noodzakelijk zijn voor een doelmatige en duurzame agrarische bedrijfsvoering; Het moet de landschappelijke en ecologische waarden niet onevenredig aantasten; Er moet geen nadeliger milieuhygiënische situatie ontstaan; De uitbreiding wordt voorzien van een gebiedseigen landschappelijke inpassing. Er ontstaan geen significante negatieve effecten op de instandhoudingdoelstellingen van het Natura2000-gebied. NIEUWVESTIGING Nieuwvestiging van agrarisch grondgebonden veehouderijbedrijven wordt door de provincie in haar beleid niet beperkt in veenweidegebieden. De gemeente sluit zich hierbij aan. Bij de vestiging van een nieuw agrarisch bedrijf moet in verband met de bescherming van de natuur in het Oostzanerveld wel worden aangetoond dat de vestiging geen significante invloed heeft op de speciale beschermingszone in het kader van de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn. Dit geldt zowel voor de aangewezen gebieden als in het daaromheen gelegen gebied vanwege de externe werking. Binnen de mogelijkheden voor nieuwvestiging moet het niet alleen mogelijk zijn om nieuwe agrarische bedrijven op te starten, maar ook nieuwe beheersboerderijen met groenblauwe diensten moeten in de toekomst mogelijk zijn. De visie biedt ruimte voor nieuwvesting in de agrarische sector en sluit daarbij aan bij het bestemmingsplan buitengebied Oostzaan, mits deze bedrijven zorgvuldig landschappelijk worden ingepast en de noodzaak is aangetoond. De ruimtelijke kwaliteit moet te allen tijde gewaarborgd zijn. FUNCTIEVERANDERING Door steeds strenger wordende milieueisen, wegvallende subsidiestromen en marktontwikkelingen zal een aantal agrarische bedrijven wellicht genoodzaakt zijn te stoppen. De gebouwen van de agrarische bedrijven die gestopt zijn, en waarvoor geen andere agrarische bedrijven belangtelling is getoond, kunnen een nieuwe functie krijgen. De vrijkomende bebouwing is voor een grote diversiteit aan functies aantrekkelijk vanwege onder meer de situering in een landschappelijke en cultuurhistorisch interessante omgeving. De provincie Noord- Holland heeft bij vrijkomende agrarische bedrijven een voorkeur voor gebruik als hobbyboer boven elk ander gebruik. De gemeente steunt dit uitgangspunt. Indien uitsluitend wordt gekozen voor een functieverandering naar wonen, moet uitgangspunt zijn dat de eventuele milieubeperkingen voor omliggende agrarische bedrijven uitgezocht en meegenomen wordt in de afweging. Daarnaast is een eventuele inpandige splitsing van karakteristieke vrijkomende bebouwing (in 2 wooneenheden) mogelijk maar wordt uitsluitend toegestaan indien dit nodig is voor het behoud en ter financiering van de restauratie van het betreffende pand. De splitsing moet zorgvuldig worden ingepast in de omgeving, waarbij bestaande karakteristieken van het erf behouden blijven. De visie volgt hierin het bestemmingsplan buitengebied Oostzaan. Naast functieverandering naar wonen, is een aantal andere bestemmingen ook mogelijk voor hergebruik. Functieverandering naar agrarisch aanverwante bedrijven of dienstverlenende bedrijven is toegestaan, mits er geen toename is van het bebouwd oppervlak op het bouwperceel. Voormalig agrarische bedrijven kunnen een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor diverse soorten bedrijvigheid vormen. Voorbeelden daarvan zijn ateliers, dierenpensions, extensieve vormen van dag- en verblijfsrecreatie et cetera. Vaak speelt de directe omgevingsstructuur een beslissende rol in de uiteindelijke functie. Uitgangspunt is dat de functies naar aard en schaal passend zijn in het buitengebied. Het buitengebied van Oostzaan is vanwege de aanwezigheid van natuur, weidse graslanden en fraaie rietkragen, waterrijkdom, cultuurhistorie en rust en ruimte zeer geschikt voor allerlei vormen van extensieve recreatieve activiteiten in of vanuit voormalige agrarische bedrijven. Hergebruik van de agrarische bebouwing heeft als belangrijkste voordelen dat onnodige kapitaalvernietiging wordt voorkomen, dat cultuurhistorische waardevolle en karakteristieke bebouwing bewaard kan blijven en dat de lokale werkgelegenheid en leefbaarheid gestimuleerd wordt. Indien sprake is van hergebruik, dan mag dit alleen plaatsvinden als bestaande agrarische bedrijven niet in hun bedrijfsvoering en ontwikkelingsmogelijkheden worden beperkt en sprake is van een zorgvuldige landschappelijke inpassing. De visie volgt ook hierin het bestemmingsplan buitengebied Oostzaan. 62

63 het buitengebied 7.3 RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN Aan de hand van de bovengenoemde ruimtelijke opgave, kan het volgende ruimtelijke programma op hoofdlijnen gedestilleerd worden: Samen met andere partijen de mogelijkheden onderzoeken voor nieuwe vormen van financiering voor het beheer van het landschap; Oprichten landschapsfonds voor het beheer van de toekomst (voorbeeld crowdfunding); Initiatieven voor duurzaam beheer en behoud stimuleren; Actief zoeken naar agrarische ondernemers die de beheerders van de toekomst worden; Nieuwe innovatieve en duurzame vormen van (natuur)beheer stimuleren; Uitbreiding particulier natuurbeheer; Ruimte bieden voor nieuwe toekomstige ruimtelijke (agrarische) ontwikkelingen, waarbij bestaande waarden gerespecteerd worden; Ontplooiing nevenactiviteiten stimuleren en faciliteren; Verbreding agrarische sector op recreatie stimuleren, mits de kwaliteiten van het landschap gewaarborgd zijn; Uitbreiding van bestaande agrarische bedrijven, nieuwvestiging, woningsplitsing en functieverandering is onder bepaalde voorwaarden mogelijk, mits landschappelijke, cultuurlijke en archeologische waarden gerespecteerd worden. verbreding in de agrarische sector 63

64 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n

65 Structuurvisie Oostzaan

66 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n structuurbeeld Oostzaan themakaart recreatie en ontspanning 66

67 RECREATIE EN ONTSPANNING 8 RECREATIE EN ONTSPANNING 8.1 HUIDIGE SITUATIE REGIONALE HOOFDSTRUCTUUR (ROUTES) De kwaliteiten van het landschap van de regio Waterland, waar Oostzaan onderdeel van uitmaakt, vormen de basis voor de recreatieve sector. Om te kunnen zorgen voor behoud en optimaal gebruik van deze kwaliteiten is op regionaal niveau ingezet op zonering van het recreatief gebruik van het landschap door een gelaagde opbouw van voorzieningen. Dit wordt de recreatieve hoofdstructuur genoemd. Oostzaan maakt onderdeel uit van deze recreatieve hoofdstructuur en kent een fiets-, wandel-, ruiter- en vaarhoofdroute. De recreatieve hoofdstructuur loopt op Oostzaans grondgebied vanaf Het Twiske in noordwestelijke richting via het Oostzanerveld richting Zaandam en Westzaan. De recreatieve hoofdstructuur vormt de verbinding tussen de verschillende recreatiegebieden door middel van wandel-, fiets/skate, ruiter- en vaarroutes. Het recreatiegebied Het Twiske functioneert als een van de hoofdknooppunten in het recreatieve netwerk. RECREATIEGEBIED HET TWISKE Het Twiske speelt een belangrijke rol binnen de gemeente Oostzaan op het gebied van recreatie en toerisme. Maar ook in regionaal verband wordt Het Twiske gezien als hoofdknooppunt in het regionale recreatieve netwerk. Door de aanwezigheid van natuur, cultuurhistorie, rust en ruimte is het gebied uitermate geschikt voor recreatieve activiteiten. Dit geldt zowel voor het extensieve recreatief medegebruik als voor meer intensieve recreatievormen. Het zuidwestelijk deel van Het Twiske wordt nu al het hele jaar recreatief gebruikt en kent al een aantal bestaande recreatie en horeca accommodaties, zoals Paviljoen Het Twiske, Jachthaven de Roemer, de bedrijvigheid in de nabijheid van de sportvelden en De Blauwe Poort. De recreatievormen wandelen (met een hond), fietsen, skaten, sport en spel (bijv. avonturenspeelplaats, voetballen, frisbeeën), zonnen, zwemmen, zeilen, kanoën en natuurbeleving wisselen elkaar nu al het hele jaar af. Het noordelijke deel van Het Twiske, het gebied rondom de Stootersplas heeft als hoofdfunctie natuur en agrarisch. Dit deel van Het Twiske is ecologisch van grote betekenis en waarde omdat het een belangrijk overwinteringsgebied is voor watervogels, zoals smienten en roerdompen. Bescherming van de rust en de ruimte is dus een belangrijk uitgangspunt. Behoud en bescherming van de rust en ruimte gaat in dit gebied boven het recreatief gebruik. Binnen dit deel van Het Twiske worden alleen extensieve vormen van recreatie (zoals wandelen, fietsen, etc.) toegestaan. BUITENGEBIED (OOSTZANERVELD) Het Oostzanerveld maakt onderdeel uit van de recreatieve hoofdstructuur van de regio Waterland. Hierbinnen zijn verschillende routes aangewezen voor recreatievaart (toer- en zeilvaart), kleine recreatievaart (bijv. kano s, roei- en motorbootjes) en schaatsen. De schaatsrecreatie maakt grotendeels gebruik van dezelfde wateren als de kleine waterrecreatie. De vaar- en schaatsroutes zijn niet zonder barrières door te geringe waterdiepte en beperkte afmetingen van duikers en bruggen. Zo vormt de burg Noordeinde in Oostzaan een obstakel in de provinciale vaarroute voor de recreatievaart. Het verbeteren van de recreatieve mogelijkheden van het landelijk gebied is een belangrijk thema. Niet alleen ten behoeve van de specifieke beleving van het landschap door recreanten, maar ook voor recreatieve mogelijkheden voor bewoners van het gebied. 67

68 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n RUIMTELIJKE OPGAVE ROUTES In voorliggende structuurvisie wordt ingezet op een verdere uitbouw van de recreatieve hoofdstructuur op het Oostzaanse grondgebied. Centraal hierin staat een samenhangende structuur van recreatiegebieden (Het Twiske) en routes in aansluiting op het stedelijk gebied. Nu aanwezige routes concentreren zich voornamelijk rondom Het Twiske. De visie op het gebied van recreatie en toerisme in regionaal verband voorziet in de verdere realisatie en verbetering van recreatieve routes in het buitengebied van Oostzaan. Hierbij is onder andere de vaarroute voor de recreatievaart van belang. Deze route ligt in de ecologische hoofdstructuur en hierdoor is het wenselijk de route om te leggen. Verder moet het knelpunt (Noordeinde) in vaarroute voor recreatievaart worden aangepakt. Andere te ontwikkelen routes betreffen fietsroutes en ruiterpaden en in het bijzonder de ontwikkeling van een schakel in het fietsroutenetwerk parallel aan de A8. Verder wordt het Oostzanerveld, niet alleen voor recreanten, maar ook voor de eigen inwoners meer toegankelijk gemaakt. Naast een goede structuur van groengebieden, paden en routes zijn meerdere zaken van belang voor de kwaliteit van het recreatieve aanbod. Voorzieningen en informatie worden hiervan als belangrijke facetten nader uitgewerkt. HET TWISKE, ZONE 1 In het hoofdknooppunt Het Twiske is een basis van voorzieningen aanwezig, gericht op meerdere vormen van recreatie en toerisme. Het bestaat uit parkeervoorzieningen, informatievoorziening, inen opstapplaatsen voor wandelen, fietsen, kanoën en dergelijke. Daarnaast wordt zo veel mogelijk recreatieve dienstverlening gebundeld. Te denken valt hierbij aan verhuur van fietsen, skates en kano s, organisatie van vaartochten en excursies, horeca, mogelijk hotel- en congresfaciliteiten en verkoop van streekeigen producten. In de structuurvisie wordt ruimte gecreëerd voor een verdere ontwikkeling van het recreatiegebied Het Twiske. In het zuidwestelijk deel (zone 1) is het binnen de planperiode mogelijk de bestaande bebouwing en voorzieningen uit te breiden en/of nieuwe bebouwing of voorzieningen te realiseren. Hierbij kan worden gedacht aan de realisatie van een kleinschalige camping of nieuwe voorzieningen die aan het recreatieve gebruik gekoppeld zijn. De schaal en omvang van nieuwe bebouwing en/of voorzieningen wordt van geval tot geval beoordeeld. Geen enkel plan is immers gelijk en de plaatselijke omstandigheden zijn overal anders. Er zal altijd maatwerk geleverd moeten worden, waarbij afgewogen wordt of een initiatief toelaatbaar is. Het behoud en de bescherming van de rust en de ruimte in het gebied zijn hierbij belangrijke randvoorwaarden omdat het gehele gebied deel uitmaakt van het Nationaal Landschap Laag- Holland en ook door het Rijk en Europa is beschermd als Natura2000 gebied in het kader van de Vogelrichtlijn. Om deze randvoorwaarden te borgen, zijn nieuwe voorzieningen en nieuwe activiteiten in Het Twiske alleen toelaatbaar als deze: Wat betreft de locatie en maatvoering landschappelijk inpasbaar zijn in het gebied; Geen onevenredig afbreuk doen aan de bestaande natuurwaarden; Geen overlast geven voor de woonomgeving; Vanuit het oogpunt van energie en milieu duurzaam zijn. Incidentele activiteiten, zoals evenementen, manifestaties, braderieën, markten en bijbehorende voorzieningen zijn alleen in het zuidelijk deel van Het Twiske (zone 1) toegestaan. Het kan hierbij gaan om zowel eendaagse als meerdaagse activiteiten. HET TWISKE, ZONE 2 In het noordelijke deel van Het Twiske ligt de nadruk op agrarisch en natuur. Dit deel van Het Twiske is ecologisch van grote betekenis en waarde omdat het een belangrijk overwinteringgebied voor watervogels, zoals smienten en roerdompen. Bescherming van de rust en de ruimte is dus een belangrijk uitgangspunt. Behoud en bescherming van de rust en ruimte gaat in dit gebied boven het recreatief gebruik. Voorgesteld wordt in dit deel van het gebied alleen extensieve vormen van recreatie (zoals wandelen, fietsen etc) toe te staan en nieuwe bebouwing en/ of activiteiten uit te sluiten. BUITENGEBIED Het Oostzanerveld is nu nog beperkt toegankelijk voor recreatieve activiteiten. Aanhakend op de recreatieve hoofdstructuur wordt een meer recreatief gebruik van het Oostzanerveld voorgesteld. Hierbij wordt met name ingezet op extensief recreatief medegebruik van natuur en landschap, waarbij te denken valt aan fiets-, wandel, vaar-, en kanoroutes. Het verder ontwikkelen van het regionale routenetwerk of anderzijds juist een ommetje vanuit de kern maakt het landschap meer toegankelijk. Naast het toegankelijk maken van het buitengebied voor recreatie en toerisme, is het van belang hier goede aanvullende voorzieningen te realiseren. Het gaat hierbij om boerderij campings, kleinschalige horeca, verhuurbedrijven en bezoek- en kinderboerderijen. Daarbij gaat het ook om kleinschalige verblijfsmogelijkheden als logeerboerderijen, campings en bed&breakfast. Naast kleinschalige vormen van verblijfsrecreatie, wordt op het noordelijk deel van het bedrijventerrein Bombraak een nieuw hotel ontwikkeld. 68

69 recreatie In voorliggende structuurvisie krijgt de in het gebied aanwezige agrariër, de ruimte zich te verbreden op het gebied van recreatie en toerisme. Dit gekoppeld aan het onderhoud en beheer van het natuurgebied. Dit kan zowel in de vorm van functieverandering na beëindiging van het bedrijf, alsmede het verbreden naast de agrarische bedrijfsvoering. Nieuwe initiatieven hiertoe zullen getoetst worden. Immers het behoud en de bescherming van de rust en de ruimte in het gebied zijn hierbij belangrijke randvoorwaarden. 8.3 RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN Aan de hand van de bovengenoemd ruimtelijke opgave, kan het volgende ruimtelijke programma op hoofdlijnen gedestilleerd worden: Verdere realisatie en verbetering van recreatieve routes in het buitengebied; Ontwikkelen schakel in fietsroutenetwerk; Verleggen vaarroute recreatievaart buiten de ecologische hoofdstructuur; Aanpak knelpunt vaarroute recreatievaart, Noordeinde; De uitbreiding van recreatieve activiteiten in het zuidwestelijk deel van Het Twiske; Behoud en bescherming van de rust en ruimte in het noordelijke deel van Het Twiske; Verbreding agrarische sector op recreatie stimuleren, mits de kwaliteiten van het landschap gewaarborgd zijn; Ontwikkelen hotel op noordelijk deel van bedrijventerrein Bombraak. recreatie in en door het landschap van Oostzaan 69

70 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n

71 Structuurvisie Oostzaan

72 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n structuurbeeld Oostzaan themakaart verkeer en infrastructuur 72

73 VERKEER EN INFRASTRUCTUUR 9 VERKEER EN INFRASTRUCTUUR 9.1 HUIDIGE SITUATIE De wegbeherende taak van de gemeente Oostzaan is met name gericht op een goede bereikbaarheid van erven en percelen die liggen binnen de gemeente. Desondanks wordt het grondgebied doorsneden door een drietal belangrijke landelijke verkeersaders, namelijk de Rijkswegen A10, A8 en A7. Hiervoor is een goede afstemming met de andere wegbeheerders in de regio van belang. WEGEN De gemeentewegen hebben vooral een functie als erftoegangsweg. Daarbij kan een onderscheid worden gemaakt tussen erftoegangswegen van een hoge orde (hoofd- en verzamelfunctie) en erftoegangswegen van een lage orde (wijkgebonden karakter). De belangrijkste erftoegangsweg met een hoge orde betreft het oorspronkelijk lint waarlangs het dorp zich heeft ontwikkeld. Dit lint bestaat uit de wegen Zuideinde, Kerkbuurt en het Noordeinde en loopt door langs de Haal. Dit betreft de belangrijkste (en ook enige) noord-zuidverbinding in de gemeente. Haaks op deze noord-zuidverbinding liggen de Kerkstraat en de provinciale weg N516. Deze laatste valt onder het beheer van de provincie. Verder is de Zuiderlaaik en de Noorderlaaik van belang. Dit betreft een ontsluitingsweg van het recreatiegebied Het Twiske. Daarnaast komt een drietal rijkswegen voor, te weten de A10, A8 en A7. Deze wegen liggen aan de rand van de gemeente en hebben een tweetal op- en afritten binnen het gemeentelijk grondgebied. OPENBAAR VERVOER De gemeente kent twee busverbindingen die over het Zuideinde door het centrum van Oostzaan en via de Kerkstraat richting Zaandam rijden. Het betreft de lijn 392 en in de nacht lijn N92. SPOORWEGEN De gemeente Oostzaan wordt aan de noordzijde doorsneden door de spoorverbinding tussen Zaandam en Enkhuizen. De spoorweg doorkruist het Oostzanerveld zonder hiermee een duidelijke relatie aan te gaan. De gemeente had vanaf 1884 tot 1938 een treinstation aan de Stationsstraat, een zijstraat van de Haal. Het treinstation is vandaag de dag nog steeds aanwezig, maar de trein stopt hier niet meer. De inwoners van Oostzaan zijn aangewezen op de stations in Zaandam, Purmerend of Amsterdam. OVERIGE WEGEN De overige wegen binnen de gemeente betreffen erftoegansgwegen van een lage orde en functioneren als wijk- en/of erfontsluitingswegen. Opgemerkt wordt dat het Oostzanerveld met uitzondering van De Heul en de Stationsstraat geen wegen kent, waardoor het gebied niet tot nauwelijks toegankelijk is. Het gebied is uitsluitend via vaarwegen toegankelijk. 9.2 RUIMTELIJKE OPGAVE Over het algemeen kan gesteld worden dat de verkeerssituatie in Oostzaan redelijk op orde is. Hoofddoelstelling van het mobiliteitsbeleid is het optimaliseren van de leefbaarheid, verkeersveiligheid en bereikbaarheid. Een heldere, overzichtelijke en derhalve zo veilig mogelijke hoofdverkeersstructuur is het uitgangspunt. Hiertoe is door de gemeente reeds een aantal maatregelen geformuleerd, zoals het duurzaam veilig (her)inrichten van wegen, het verbeteren van het fietsroutenetwerk, de kwaliteit van het openbaar verroer en het, waar mogelijk en noodzakelijk, verbeteren van de bereikbaarheid van de bedrijventerreinen en de kern Oostzaan bij calamiteiten. 73

74 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN Voor Oostzaan is in 2008 een Gemeentelijk Verkeers- en vervoersplan opgesteld. In dit plan is een verkeersvisie opgesteld waarin antwoord wordt gegeven op de vraag wat de optimale, meest logische hoofdverkeersstructuur voor Oostzaan is en met welke maatregelen deze te bereiken is. Dit plan wordt geactualiseerd. In de actualisatie zijn voor het gemeentelijk grondgebied de volgende knelpunten benoemd. ONTSLUITING OOSTZAAN De kern Oostzaan wordt in noord-zuidrichting ontsloten door de Zuideinde, Kerkbuurt en Noordeinde. Er zijn geen wegen in de buurt van het Zuideinde die het doorgaande noord-zuidverkeer kunnen opvangen. Er is behoefte aan een alternatieve route bij calamiteiten. BEDRIJVENTERREINEN De verkeerssituatie op het bedrijventerrein De Ambacht behoeft verbetering, de mogelijkheden hiertoe zijn beperkt. HERKENBARE CATEGORIEËN WEGEN In de woonwijken vinden de meeste dagelijkse verplaatsingen plaats. Langzaam verkeer is hier vermengd met gemotoriseerd verkeer. Tussen de woonwijken bevinden zich wegen met een ontsluitende functie. De overgangen van erfontsluitingswegen en wegen met een ontsluitende functie zijn op sommige plaatsen niet helder weergegeven. Verder is het vanwege ruimtegebrek onmogelijk om verkeerssoorten te scheiden. Om die reden is op verschillende plaatsen een herinrichting van wegen noodzakelijk. VERKEERSVEILIGHEID FIETSERS De verkeersveiligheid voor fietsers komt op verschillende plaatsen in de gemeente in het gedrang. Fietspaden worden nu meestal door belijning gescheiden van gemotoriseerd verkeer. Fietsstroken op het Zuideinde krijgen de vereiste breedte en het trottoir aan een zijde wordt verbreed. Daarnaast wordt een aantal fietsverbindingen gemist. Ook behoeft de verkeersveiligheid nabij schoolomgevingen extra aandacht. OPENBAAR VERVOER Ten aanzien van het openbaar vervoer worden haltes gemist in de Haal en nabij de bedrijventerreinen. Daarnaast vraagt de frequentie en kwaliteit van de voorzieningen bij de bushaltes aandacht. DUURZAAMHEID In de lijn met de duurzaamheidsambitie van de gemeente Oostzaan ligt er de wens voorzieningen te realiseren voor voertuigen met een alternatieve aandrijving. Op basis van de bovengenoemde ruimtelijke opgave is het volgende ruimtelijk relevante uitvoeringsprogramma opgenomen: Realiseren van parkeervoorzieningen nabij De Ambacht en aanpassen bestaand parkeerterrein aan de hand van nieuwe ontwikkelingen op De Ambacht; Herinrichting van erftoegangswegen zodat een heldere, overzichtelijke en derhalve zo veilig mogelijke hoofdverkeersstructuur ontstaat; Verkeerskundige reconstructie naar 30 km/ uur-zone tussen Zuideinde en Burgemeester Swartstraat; Onderzoeken fietsverbinding, doorsteek Lisweg naar de Zuiderlaaik; Aanpassing verbinding dr. De Boerstraat / Twiskeweg voor fietsers; Opstellen circulatieplan rondom het gezondheidscentrum De Kolk voor de verkeersveiligheid van fietsers; Fietsstrook op het Noordeinde verbreden en fietssluizen aanpassen; Onderzoek naar accentueren schoolzones in de openbare ruimte; Verbeteren kwaliteit voorzieningen bushaltes; Realisatie van een netwerk van elektrische oplaadpunten. 74

75 infrastructuur verschillende vormen van infrastructuur Oostzaan 75

76 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n

77 Structuurvisie Oostzaan

78 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n structuurbeeld Oostzaan themakaart groen en water 78

79 10 GROEN EN WATER GROEN EN WATER 10.1 HUIDIGE SITUATIE GROENSTRUCTUUR De groenstructuur van een gemeente bepaalt in grote mate het beeld, en dus karakter van een buurt, wijk of dorp. Binnen de bebouwde kom van Oostzaan wordt de water- en groenstructuur gevormd door restanten van de oorspronkelijke kavelstructuur van het veenweidelandschap. In hoofdzaak loopt deze structuur (globaal) in oostwestrichting door het plangebied. Voorbeelden zijn ondermeer de Weeshuissloot, de Sloot van Pronk, de Polderhuissloot, de Kerksloot en de Roemersloot. De groenstructuur in de oudere wijken wordt dan ook met name gecreëerd door de aanwezige watergangen en sloten in combinatie met groen. In de meer recentere woonbuurten komt een meer duidelijke grootschalige groenstructuur voor, die zich met name richt op de buitenranden van deze woonbuurten en de randen langs het water. Ook hier betreft het groen langs watergangen, maar er zijn eveneens groene velden, bosschages en beplanting als wegbegeleiding gebruikt. In de oudere buurten, Doktersbuurt en de Burgemeestersbuurt komt weinig groen voor. Deze buurten kennen een overwegend stenig karakter. Er is geen duidelijke groenstructuur te onderscheiden. Voor het overige wordt de groenstructuur aangevuld met het groen in het buitengebied. Door verschillende doorzichten vanuit het lint op het buitengebied, maakt dit groen een wezenlijk onderdeel uit van de hoofdgroenstructuur. Deze doorzichten zijn echter op veel plaatsen verdwenen. Dit gaat ten koste van de groene beleving van de linten. WATERSSTRUCTUUR De gemeente Oostzaan bestaat uit een kleine kern en een viertal lintbebouwingen. De linten zijn omgeven door een uitgestrekt waterrijk veenweidegebied. De gemeente beslaat delen van de polder Oostzaan en polder Het Twiske. In de polder Oostzaan liggen ook nog een deel van de stedelijke gebieden Zaanstad en Amsterdam-Noord. De oostkant van polder Het Twiske hoort bij de gemeente Landsmeer. In de polders is relatief veel open water aanwezig. De afwatering van de polder Oostzaan vindt plaats via het gemaal De Waker naar het Noordzeekanaal. Het water uit Oostzaan wordt via drie doorgangen onder de snelweg A8 naar het gemaal gevoerd. Door de locatie van gemaal de Waker is de stroomrichting in de polder van landelijk naar stedelijk gebied (van schoon naar vies). De belangrijkste inlaat van de polder ligt in de noordoosthoek en komt vanuit de ringvaart van de Wijde Wormer. In de zomerperiode wordt water ingelaten voor peilaanvulling en doorstroming. Langs de rand van de polder Oostzaan is een aantal relatief kleine uitlaten aanwezig naar de aangrenzende polders, zoals de Wijde Wormer en Landsmeer. Het peil in de polder Oostzaan wordt zo hoog mogelijk gehouden om inklinking van het veenweidegebied tegen te gaan. Hierdoor is de drooglegging relatief klein. In het gebied is een aantal beroepsagrariërs actief, voor wie het peilbeheer van groot belang is. In het noorden van de polder ligt het natuurgebied Oostzanerveld, een open veenweidegebied. Een groot deel van het gebied is in bezit van Staatsbosbeheer. In het gebied komt een groot aantal onderbemalingen voor, dat op peil wordt gehouden met behulp van windmolentjes. In een deel van het gebied vindt begrazing door schapen plaats. 79

80 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n angrenzende polders, zoals de Wijde Wormer en Landsmeer. watersysteem Oostzaan (bron: Waterplan Oostzaan ) 80 Oostzanerveld Aan de oostkant van Oostzaan ligt het recreatiegebied Het Twiske. Dit is een aparte polder die is onderverdeeld in een aantal peilgebieden, onderling verbonden door stuwen. In Het Twiske is de openheid van het veenweidegebied vervangen door een parklandschap met weiden, water en bos. In de noordelijke helft van Het Twiske ligt de Stootersplas, een diep binnenmeer waar flexibel peil wordt toegepast. In de zomerperiode zakt het peil uit, waardoor de inlaat van water vanuit de polder Oostzaan (met een slechtere waterkwaliteit) kan worden geminimaliseerd. In de winter wordt het (schonere) regenwater vastgehouden. Pas wanneer het peil boven een maximum stijgt, stort er water over naar het benedenstroomse peilgebied. Polder Het Twiske watert aan de zuidkant met een molen af naar de polder Oostzaan. t Twiske 10.2 RUIMTELIJKE OPGAVE GROENSTRUCTUUR Vergroenen / verdorpsen Met name in de Doktersbuurt en de Burgemeestersbuurt komt groen sporadisch voor. Hiermee kennen deze buurten een stenig karakter en onderscheiden zich weinig van de stedelijke buurten van omliggende gemeenten. Juist door het realiseren van groen in combinatie met water, wordt het dorpse karakter van deze buurten verder verhoogd. Door de aanleg van groene oevers kan een combinatie gemaakt worden met de aanwezige waterstructuur die hier aanwezig is. Daarnaast moet bij een eventuele herstructurering in deze buurt rekening worden gehouden met het terugbrengen van groen in de wijk, het liefst in combinatie met de aanwezige, dan wel nieuw te creëren watergangen. Oeverinrichting kern Voor de ecologische kwaliteit en een hogere belevingswaarde is de inrichting van natuurvriendelijke oevers van belang. Momenteel bestaat de oeverinrichting in de kern uit harde rechte beschoeide oevers. Voor een hogere belevingswaarde is het wenselijk de diversiteit in de oeverinrichting te vergroten. Ook wordt met een natuurlijke inrichting van de oevers in de kern de relatie met het water in de polder versterkt. Circa 90% van de beschoeide watergangen op gemeentegrond is aan vervanging toe en op een aantal locaties is ook ruimte voor een ander type oeverinrichting. De ambitie is uitgesproken om deze oevers natuurvriendelijk in te richten. Hiermee word het groene karakter verder verhoogd. Met een natuurvriendelijke inrichting van oevers kunnen goede omstandigheden worden gecreëerd voor de vestiging van water- en oeverplanten, waardoor een grotere biodiversiteit kan ontstaan. De ondiepe delen dienen als paaiplaats voor vissen en de oevers worden door vogels gebruikt als broedplaats. Dit zal tevens een positief effect hebben voor de waterkwaliteit. Doorzichten buitengebied Een andere accent ligt op het terugbrengen van de groene doorzichten vanuit de dorpslinten op het groene buitengebied. Door het terugbrengen, dan wel het verstreken van bestaande doorzichten, wordt de relatie van het lint met het buitengebied versterkt. Hiermee wordt ook het groene karakter van het lint versterkt en daarmee de groenstructuur voor de kern. WATERSTRUCTUUR In het Waterplan worden de maatregelen op het gebied van het watersysteem beschreven. Het gaat daarbij om samenhangende pakketten van maatregelen, die onderstaand, voor zover ruimtelijk relevant beschreven zijn.

81 groen en water 10.3 RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN Roemersloot De Roemersloot is één van de veel gebruikte vaarroutes in Oostzaan. De brug in de Kerkbuurt vormt een obstakel door een mantelbuis die onder het brugdek hangt, stalen uitsteeksels die onder het brugdek hangen en de geringe waterdiepte. Onder de brug ligt een harde drempel, die bestaat uit een mix van onder andere puin, zand en stenen. Verbeteren van de doorvaarbaarheid door het aanpakken van de brug staat op het programma. Sloot langs de Leertouwerstraat In de sloot langs de Leertouwerstraat is een vervuilde waterbodem aangetroffen (klasse III), mogelijk veroorzaakt door voormalige bodemverontreiniging. De vervuilde waterbodem moet worden verwijderd. Verder moet de riooloverstort gesloten worden. Weeshuissloot De Weeshuissloot is één van de veel gebruikte vaarroutes in Oostzaan. De brug in de Kerkbuurt vormt een obstakel door een mantelbuis die onder het brugdek hangt en de geringe waterdiepte. Onder de brug ligt een harde drempel, die bestaat uit een mix van o.a. puin, zand en stenen. Verbeteren van de doorvaarbaarheid door het aanpakken van de brug staat op het programma. Sloot langs De Dors Er zijn klachten over stank, veroorzaakt door de riooloverstort die op de hoek van de sloot uitkomt. De riooloverstort wordt gesloten. Verder wordt de sloot gebaggerd om de sliblaag te verwijderen. Sloot van Pronk In een deel van de sloot voldoet de waterdiepte niet aan de vereiste waterdiepte en moet gebaggerd worden. Een aantal bruggen in de sloot van Pronk heeft een kleine doorvaarthoogte, waardoor deze watergang niet wordt gebruikt als doorgaande vaarroute. Daarom wordt niet ingezet op het verwijderen van de harde drempel onder de brug. Sloot van Teun Schaft Op de kop van de sloot van Teun Schaft komt een overstort van het gemengde rioolstelsel uit. De sloot loopt echter dood en de doorstroming is slecht, waardoor overstort gebeurtenissen lokaal een knelpunt kunnen vormen. Daarom wordt de riooloverstort gesloten en wordt de sliblaag verwijderd. RIOLERING De gemeente Oostzaan gaat dit jaar beginnen met het meten en onderzoeken van de riooloverstorten uit het gemengde rioleringsstelsel. Aan de hand van deze resultaten worden gepaste maatregelen genomen en indien nodig worden een aantal overstorten gesaneerd. AANWIJZEN EN INRICHTEN LOCATIE BAGGERDEPOT Vanuit het waterplan worden geschikte locaties voor baggerdepots gezocht. Potentiële locaties zijn aan de rand van Het Twiske en aan de westkant van de A8. Op basis van de uitkomsten wordt door de gemeente een nieuw baggerdepot ruimtelijk mogelijk gemaakt. Op basis van het bovenstaande kan het volgende ruimtelijke programma op hoofdlijnen opgesteld worden. GROENSTRUCTUUR Herstructurering Doktersbuurt en Burgemeesterbuurt, met aandacht voor vergroenen van de woonwijken in combinatie met watergangen; Uitvoering plan aanleg natuurvriendelijke oevers kern Oostzaan; Herstellen en opnieuw creëren van doorzichten vanuit het lint op het buitengebied; WATERSTRUCTUUR Aanpakken knelpunt in de Roemersloot, verhogen brug; Verwijderen van de vervuilde waterbodem en het sluiten van de riooloverstort van de sloot langs de Leertouwerstraat; Aanpakken knelpunt in de Weeshuissloot, verhogen brug; Verwijderen van de vervuilde waterbodem en het sluiten van de riooloverstort van de sloot langs de Dors; Verdiepen watergang Sloot van Pronk; Verwijderen van de sliblaag en het sluiten van de riooloverstort van de sloot van Teun Schaft; RIOLERING Meten en onderzoeken van riooloverstorten; BAGGERDEPOT Aanwijzen locatie voor het oprichten van een baggerdepot. 81

82 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n

83 Structuurvisie Oostzaan

84 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n structuurbeeld Oostzaan themakaart cultuurhistorie en archeologie 84

85 CULTUURHISTORIE EN ARCHEOLOGIE 11 CULTUURHISTORIE EN ARCHEOLOGIE 11.1 HUIDIGE SITUATIE CULTUURHISTORIE De ontginningen in Noord-Holland begonnen in de vroege Middeleeuwen bij Medemblik en breidden zich vanuit de kustduinen over heel Noord-Holland uit. Het probleem bij het veengebied is, dat bij ontwatering weliswaar het land productief wordt, maar het veen oxideert en het land daalt. Deze ontginningsgeschiedenis is nog goed zichtbaar in Oostzaan. Door wateroverlast, ging men op terpen wonen en verplaatste men soms een hele nederzetting. De terpjes waren de eerste fase van de dijkenbouw. De veenpolders bestaan uit onvergraven veen, dat overwegend in gebruik is als grasland. De veengebieden hebben een vlakke ligging en een zeer open karakter. Hierbinnen vormen de lange bebouwingslinten belangrijke elementen. De ontginningswijze van de veengebieden wordt gekenmerkt door een lange ontginningsas langs een natuurlijk of gegraven water langs een weg. Loodrecht op de ontginningsas zijn evenwijdig sloten gegraven, waarmee een strookvormig verkavelingspatroon is ontstaan. De bewoning en bebouwing zijn gelegen langs de ontginningsas, waardoor langgerekte dorpen zijn ontstaan, zoals Oostzaan. De meeste veenpolders zijn aanvankelijk ingericht als vaarpolders, waarbij de landbouwgronden alleen over het water bereikbaar waren. In Oostzaan komen nog waterrijke vaarpolders voor. Deze vormen de meest water- en natuurrijke veengebieden met deels gave historische verkaveling en open karakter. Het buitengebied van Oostzaan bestaat daarmee uit een cultuurhistorisch waardevol landschap van laaggelegen veenweidegebieden met daarin nog lager gelegen droogmakerijen, omzoomd door dijken en ringvaarten. Hiermee is een gave historische verkaveling in stand gebleven, waarbinnen eveneens een cultuurhistorisch waardevolle lintbebouwing aanwezig is. Andere cultuurhistorische elementen die voorkomen in het buitengebied zijn voormalige molenplaatsen en poldermolens. Cultuurhistorische elementen die voorkomen in de kern betreffen een aantal rijksmonumenten, zoals het voormalig Weeshuis, het Zaanshuis, de Hervormde kerk en een aantal houten huizen. Naast daadwerkelijke monumenten komt in het lint ook beeldbepalende bebouwing, dan wel ensembles voor. Dit betreft onder andere de buurschappen De Heul en de Haal. Deze bebouwing vertelt als het ware de geschiedenis van het dorp. Hierbinnen is de karakteristieke bermsloot langs het oorspronkelijke ontginningslint eveneens waardevol. De in deze wegsloot aanwezige bruggen en dammen moeten passen in het beeld van deze sloot. Eveneens zijn de kenmerkende hoogteverschillen van essentieel belang. ARCHEOLOGIE Archeologie staat niet op zich. Het vertelt iets over het verleden, maar dat doen oude panden, molens en fabrieken ook, net als allerlei landschappelijke verschijnselen als oude sloten, wegen en dijken. Archeologie is daarom onlosmakelijk verbonden met de overige cultuurhistorische elementen in het landschap, en met het landschap zelf. In de gemeente Oostzaan is dit van groot belang. Het Oostzanerveld is aan de ene kant een prachtig natuurgebied, maar aan de andere kant een veenontginning uit de Middeleeuwen. De sloten zijn allemaal door boeren in de Middeleeuwen gegraven. Dit middeleeuwse landschap is in Oostzaan voor een groot deel nog ongeschonden aanwezig. Hierdoor is het mogelijk om oude, middeleeuwse vindplaatsen (huizen, dijken) in hun oorspronkelijke context te zien en te bestuderen. En de aanwezigheid van deze middeleeuwse vindplaatsen, geeft op haar beurt weer een extra waarde aan het landschap. Niet alleen de middeleeuwse ontginningspatronen liggen er gewoon nog (oude sloten, oude dijken, de weilanden), ook de resten van de boerderijen van de mensen die het land hebben ontgonnen, zijn nog in de bodem te vinden. 85

86 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n Maar ook de 17e en 18e eeuwse fase van het landschap, toen er in het Oostzaan molens en traankokerijen stonden, is nog aanwezig. De molenplaatsen zijn begraven in de grond. De resten van de traankokerijen liggen tegenwoordig helaas op het grondgebied van Amsterdam, maar walvisbotten worden nog regelmatig in de gemeente Oostzaan aangetroffen. In het gebied zijn nog gebouwen uit deze tijd aanwezig (windmolentje De Windjager). Aangezien de Zaanstreek misschien wel het oudste industriegebied van Europa is en Oostzaan daar een belangrijk deel van uitmaakte, is de aanwezigheid van resten van de (molen)industrie in een nog vrijwel ongeschonden landschap van groot belang. Ook hier geldt weer dat de aanwezigheid van deze archeologische resten een meerwaarde geeft aan het landschap en aan de nog bestaande gebouwen uit die tijd RUIMTELIJKE OPGAVE (MEDE)GEBRUIK VAN HISTORISCHE BEBOUWING In Oostzaan bestaan diverse kansen om de aanwezige cultuurhistorische waarden weer beleefbaar te maken. Als voorbeeld kan worden genoemd het (mede)gebruik van historische bebouwing. Hiermee ontstaat tevens de mogelijkheid tot behoud van de gebouwen. ZICHTBAAR MAKEN EN ONTSLUITEN VAN CULTUURHISTORISCHE WAARDEN Het zichtbaar maken en ontsluiten van historische waarden versterkt eveneens het historisch besef. Een goed voorbeeld is hierbij het opknappen van het centrum van Oostzaan. De cultuurhistorische waarden vormen hierbij één van de uitgangspunten. Dit uit zich onder meer in versterking van de historische lintbebouwing en in de aanpassing van de bouw aan archeologische waarden. Zo is het water weer teruggebracht in het oude centrum, is de historische lintbebouwing versterkt en krijgen de archeologische waarden veel aandacht in de bouwplannen en in de inrichting van de openbare ruimte. Een ander voorbeeld is het behoud en versterken van de karakteristieke doorkijken vanuit het lint op het omringende landschap. Ook het behoud van de karakteristieke wegsloot en het belang van karakteristieke bruggen en dammen in deze wegsloot is een voorbeeld van de wijze waarop met cultuurhistorie moet worden omgegaan. Door een (bescheiden en eenduidig) systeem van bebording en/of verwijzingen kunnen monumenten en cultuurhistorisch belangrijke locaties beter worden geëtaleerd en wordt het historisch besef van zowel bewoners als bezoekers van Oostzaan versterkt. ARCHEOLOGISCHE WAARDEN Ten behoeve van het behoud van deze archeologische waarden heeft de gemeente Oostzaan een archeologische beleidskaart opgesteld. Doel van de kaart is om archeologische waarden vroegtijdig bij planvorming in de gemeente te betrekken. Archeologische waarden worden in bestemmingsplannen beschermd door middel van een dubbelbestemming RUIMTELIJKPROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN Op basis van het bovenstaande geldt het volgende ruimtelijke programma op hoofdlijnen. Stimuleren (mede)gebruik van historisch waardevolle bebouwing; Handhaving van de karakteristieke oriëntatierichting en de strokenverkaveling van de percelen en de brede sloten die daar tussen liggen; Behoud en bescherming van de karakteristieke wegsloot in het lint; Behoud van de doorzichten/open plekken in de lintbebouwing en de karakteristieke openheid van het gebied; Handhaving van de hoogteverschillen ter plaatse van de wegen door het plangebied; Beschermen bestaande archeologische waarden in het plangebied. cultuurhistorische objecten en elementen 86

87 historie 87

88 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n

89 Structuurvisie Oostzaan

90 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n MILIEU EN DUURZAAMHEID 12.1 HUIDIGE SITUATIE Klimaat en duurzaamheid zijn steeds belangrijkere uitgangspunten bij gebiedsontwikkeling. De opkomst van het cradle to cradle denken en de grote aandacht voor klimaatverandering hebben hieraan bijgedragen. Ook de gemeente heeft een duurzame leefomgeving hoog in het vaandel staan. De gemeentelijke visie stelt dat duurzame ontwikkeling noodzakelijk is. Naast duurzaamheid is er ook aandacht voor zaken als externe veiligheid, luchtkwaliteit en geluid. KLIMAATBELEID De gemeente Oostzaan pakt haar voortrekkersrol op het gebied van duurzame ontwikkeling en klimaatbeleid serieus op. De gemeente streeft naar het terugbrengen van de klimaatbeïnvloeding, door de reductie van de CO2 uitstoot. Onderzocht zal worden welke mogelijkheden er zijn voor het nemen van CO2-besparende maatregelen binnen de eigen organisatie. Daarnaast blijft de gemeente de ontwikkelingen volgen op het gebied van alternatieve energieopwekking en neemt hierover een standpunt in. Een recent besluit hieromtrent is de realisatie van elektrische oplaadpunten in de gemeente voor elektrische auto s. STIMULERINGSBELEID Oostzaan stelt duurzame ontwikkeling centraal in haar beleid. Waar mogelijk stimuleert de gemeente initiatieven op het gebied van duurzame ontwikkeling. Voorbeelden hiervan zijn: toepassing van alternatieve motorbrandstoffen, milieuvriendelijke grondstoffen en duurzame elektriciteit. Het stimuleren en aanjagen van duurzame ontwikkeling vereist een programmatische aanpak. Niet alles kan in één keer en in een korte tijd worden veranderd. Daarom wordt jaarlijks een actieprogramma stimulering duurzame ontwikkeling opgesteld, waarin wordt geconcretiseerd welke projecten en taken worden uitgevoerd RUIMTELIJKE OPGAVE Ruimtelijk ontwikkeling en inrichting bepalen het aangezicht van de gemeente. Hiernaast zorgt het ook voor een bepaalde sfeer, veiligheid, de gezondheid van de inwoners en is het ook van invloed op de kwaliteit van het milieu. De ruimtelijke opgave wordt gesteld ten aanzien van de volgende onderwerpen. OMGEVINGSKWALITEIT EN GEZONDHEID De kwaliteit van de leefomgeving rondom de woning is van bijzondere betekenis. De toenemende welvaart en bedrijvigheid met de toenemende eisen die bewoners aan hun woonomgeving stellen, maakt dit tot een complexe opgave die alleen oplosbaar is door een zorgvuldige afstemming tussen milieu- en ruimte. Bij ruimtelijke plannen is vaak sprake van een veelvoud aan milieuonderwerpen die van belang zijn. Afstemming hierover vindt plaats in een vroegtijdig stadium. De gemeente moet zich inspannen voor het verplaatsen van bedrijven uit de woonomgeving naar de daartoe bestemde bedrijventerreinen. Het streven is om niet met de woonfunctie verenigbare bedrijvigheid te verplaatsen naar de hiervoor bedoelde bedrijventerreinen. Ten behoeve van de levendigheid en dus leefbaarheid van deze woonwijken is het echter gewenst om kleine, binnen de woonomgeving passende bedrijvigheid, te respecteren of mogelijk te maken. NATUUR De ambitie is om de waardevolle natuur zoals aanwezig in het Oostzanerveld zo goed mogelijk te beschermen. Hierbij zijn de wettelijk kaders leidend, maar de gemeente stimuleert ook de bescherming en versterking van (beschermde) natuur in de gemeente. Gezien de nieuwe uitdagingen op het gebeid van beheer en onderhoud van natuur, moet er gekeken worden naar nieuwe kostendragers in het buitengebied. Meer en meer zullen recreatie en ontspanning samengaan met agrarisch gebruik en natuuronderhoud. De gemeente blijft agrariërs de ruimte bieden maar er wordt ook ruimte gecreëerd voor nieuwe recreatieve functies in het buitengebied, uiteraard zolang dit niet in strijd is met wet- en regelgeving. DUURZAAM BOUWEN In de dagelijkse leefomgeving zijn diverse maatregelen denkbaar die bijdragen aan een goede milieukwaliteit en duurzaamheid. Zo kan bij nieuwe ontwikkelingen gebouwd worden volgens het Nationaal Pakket Stedenbouw en moet er aandacht zijn voor overige maatregelen zoals het gebruik van zonnecollectoren of ondergrondse afvalcontainers. De gemeentelijke ambitie is dat duurzaam bouwen in de gemeente gemeengoed wordt. BODEM In Oostzaan komt bodemverontreiniging voor. Ophogingen met verontreinigd ophoogmateriaal hebben hun sporen in de bodem achtergelaten. Een goed voorbeeld hiervan is de bodemverontreiniging in de Doktersbuurt. De aanwezige schone bodem in Oostzaan moet dan ook schoon blijven. Daarnaast is het van belang dat verontreinigde grond zo wordt beheerd dat de verontreiniging in de omgeving niet toeneemt. De aanwezige bodemverontreiniging mag niet leiden tot (humane) risico s. Hiertoe hanteert de gemeente een actief bodeminformatiesysteem. EXTERNE VEILIGHEID Het aspect externe veiligheid betreft het risico op een ongeval waarbij een gevaarlijke stof aanwezig is. Deze gevaarlijke stoffen kennen twee verschillende bronnen. Dit zijn de stationaire bronnen (bijvoorbeeld een chemische fabriek of lpg-vulpunt) en de mobiele bronnen (bijvoorbeeld route gevaarlijke stoffen of buisleidingen). Er wordt bij externe veiligheid onderscheid gemaakt in plaatsgebonden risico en groepsrisico. Het plaatsgebonden risico is de kans op een dodelijk ongeval binnen een bepaald gebied. Het groepsrisico heeft een oriënterende waarde en voor het plaatsgebonden risico geldt een grenswaarde voor kwetsbare objecten en een richtwaarde voor beperkt kwetsbare objecten.

91 milieu en duurzaamheid 12.3 RUIMTELIJK PROGRAMMA OP HOOFDLIJNEN Oostzaan is van mening dat de risico s waaraan burgers in hun leefomgeving worden blootgesteld door activiteiten met gevaarlijke stoffen, op het gebied van vervoer van gevaarlijke stoffen en gebruik van deze stoffen binnen inrichtingen, tot een minimum beperkt worden. De uitvoering van de wettelijke kaders op het gebied van de Wet milieubeheer en de wetgeving op het gebied van het vervoer van gevaarlijke stoffen zijn voor de komende jaren een prioriteit. Bij planvorming wordt het aspect externe veiligheid vroegtijdig betrokken en vormt een wezenlijk onderdeel in de planvorming. Hiertoe ontwikkelt de gemeente Oostzaan een beleidsvisie externe veiligheid waarin op voorhand inzichtelijk wordt gemaakt waar risico s spelen en waar eventuele knelpunten liggen. GELUIDHINDER Binnen de gemeente Oostzaan worden de inwoners geconfronteerd met hinder van weg- en vliegtuiglawaai. Enerzijds wordt dit veroorzaakt door de A8 en verkeer door het dorp. Anderzijds is het vliegverkeer naar en van Luchthaven Schiphol een belangrijke bron van hinder. Daarnaast is een aantal woningen opgenomen op de zogenaamde A-lijst van het Ministerie van VROM. Deze woningen zijn geluidbelast door wegverkeer en komen in aanmerking voor sanering. De ambitie van de gemeente is om de geluidhinder in de toekomst niet verder toe te laten nemen. Hiertoe spant de gemeente zich in om het aspect akoestiek vroegtijdig te betrekken bij ruimtelijke ontwikkelingen. LUCHTKWALITEIT In de gemeente is luchtkwaliteit een belangrijk onderwerp. Men ondervindt op dit gebied voornamelijk overlast door het doorgaand verkeer dat gebruikmaakt van de rijkswegen A7, A8 en A10. Voorts wordt de luchtkwaliteit negatief beïnvloed door de uitstoot van vliegtuigen, open haarden, allesbranders en open vuren (tijdens de zomer). Naast de luchtkwaliteit is geurhinder een gerelateerd onderwerp dat speelt. Men ervaart geuroverlast door gistings-(rottings)processen van het veen en hinderlijke geur afkomstig van de Haven van Amsterdam. Maar ook door landelijke wetgeving is luchtkwaliteit een onderwerp dat actueel is binnen de gemeente. Overschrijding van de wettelijke luchtkwaliteitsnormen voor de verontreinigende stoffen fijn stof, stikstofdioxide, koolmonoxide, zwavel, lood en benzeen is niet toegestaan. In de praktijk komen in Nederland met name overschrijdingen voor van de norm voor stikstofdioxide en fijn stof. De ambitie van de gemeente is om de luchtkwaliteit te verbeteren tot het niveau in de Wet milieubeheer. De gemeente spant zich in om het aspect luchtkwaliteit vroegtijdig te betrekken bij ruimtelijke ontwikkelingen. HOOGSPANNINGSMASTEN De hoogspanningsverbinding Diemen-Oostzaan- Beverwijk kruist ter hoogte van Oostzaan een tweetal bebouwingslinten (Zuideinde en Kerkstraat) van de gemeente. In deze twee bebouwingslinten zijn circa 17 woningen onder de geleiders die mogelijk in aanmerking gaan komen voor een uitkoopregeling die door de rijksoverheid wordt voorbereid. De 380 kv-hoogspanningsverbinding Diemen- Oostzaan-Beverwijk is in 1977 gebouwd. In juni 2006 werd de bedrijfsspanning op een aantal circuits van 150 naar 380 kv verhoogd. De aanwezigheid van deze hoogspanningslijnen heeft bijgedragen aan een onveilig gevoel van de directe omwonenden. Redenen genoeg voor Oostzaan om in overleg met TenneT en het ministerie van economische zaken de mogelijkheden tot verplaatsing of ondergronds brengen van de leiding te onderzoeken. Oostzaan blijft zich in de planperiode hiervoor inzetten. Aan de hand van het bovenstaande kan het volgende ruimtelijke programma op hoofdlijnen worden geformuleerde: Blijvende aandacht voor geluidsoverlast en luchtkwaliteit bij ruimtelijke ontwikkelingen; Milieuhinderlijk bedrijvigheid uitplaatsing naar een bedrijventerrein; Bij ontwikkelingen in het buitengebied (Oostzanerveld) goede afstemming tussen recreatie, agrarisch gebruik en natuur; Stimuleren van het toepassen van duurzaamheids-ambities bij nieuwe ontwikkelingen; Ontwikkelingen afstemmen op het gemeentelijk geluidbeleid, beleid luchtkwaliteit en het beleid ten aanzien van externe veiligheid; Opstellen beleidsvisie externe veiligheid; Blijvende inspanning voor verplaatsing, dan wel ondergronds brengen van de hoogspanningsverbinding op Oostzaans grondgebied. hoogspanningsmasten Oostzaan en een voorbeeld van meer duurzame vormen van vervoer (electrocar) 91

92 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n

93 Structuurvisie Oostzaan

94 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n structuurbeeld Oostzaan themakaart ontwikkelloacties en ruimtelijke ontwikkelingen 94

95 13 FINANCIEEL-ECONOMISCHE UITVOERBAARHEID RUIMTELIJKE ONTWIKKELINGEN ONTWIKKELLOCATIES 13.1 INLEIDING GRONDBELEID De gemeente Oostzaan beschikt over de Herijking van de Nota Grondbeleid De gemeente Oostzaan hanteert een passief grondbeleid. Wel worden alle mogelijke instrumenten op het ruimtelijk vlak en onteigening ingezet. De gemeente verwerft echter niet actief gronden. Uitgangspunt is dat gemeente opteert voor een zodanig beleid opdat haar doelstellingen zo optimaal kunnen worden bereikt. Actief beleid is wenselijk om de beperkte mogelijkheden als gevolg van het restrictieve ruimtelijke beleid van hogere overheden te kunnen benutten. Een faciliterend beleid is aan de orde in situatie waarin de gemeente geen grondposities heeft. Ook kan sprake zijn van situaties waarbij een ontwikkelaar en de gemeente gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de planontwikkeling. In een dergelijke situatie kan een samenwerkingsovereenkomst worden gesloten waarbij de vorm steeds afhankelijk is van het specifieke project en de taakverdeling tussen de gemeente en marktpartijen. Een in beginsel facilitair grondbeleid wordt als passend ervaren voor de gemeente Oostzaan. De gemeente heeft praktisch geen eigen grondposities meer. Bij een facilitair grondbeleid neemt de gemeente een afwachtende/passieve houding in, waarbij zij private partijen faciliteert wat betreft procedures etc. Hierbij worden afspraken gemaakt met de ontwikkelende partij over kostenverhaal. Per ontwikkelingslocatie wordt overigens nog wel bezien of een actieve gemeentelijke opstelling toch gewenst is. Indien gekozen wordt voor een actief grondbeleid, probeert de gemeentelijk langs minnelijk overleg tot verwerving van de ontwikkelingsgronden te komen. Het instrument van de Wet voorkeursrecht gemeenten, eventueel gevolg door het onteigeningsinstrument, worden achter de hand gehouden voor die gevallen, waarin een minnelijke verwerving gronden is uitgesloten. KOSTENVERHAAL Sinds de inwerkintreding van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening zijn gemeenten in de volgende gevallen verplicht tot kostenverhaal op de initiatiefnemer van een ruimtelijke ontwikkeling. Wanneer een initiatief mogelijk wordt gemaakt via een bestemmingsplan(herziening), een projectbesluit of een wijzigingsplan en: Sprake is van een bouwplan zoals genoemd in artikel van het Besluit ruimtelijke ordening (Bro), zie hieronder: De bouw van één of meer woningen; De bouw van één of meer andere hoofdgebouwen; De uitbreiding van één hoofdgebouw met tenminste m3 of met één of meer woningen; De verbouwing van één of meer aaneengesloten gebouwen die voor andere doeleinden in gebruik waren, voor woondoeleinden, mits tenminste 10 woningen worden gerealiseerd; De verbouwing van één of meer aaneengesloten gebouwen die voor andere doeleinden in gebruik waren, voor detailhandel, dienstverlening, horeca- of kantoordoeleinden, mits de cumulatieve oppervlakte van de nieuwe functies tenminste m2 bedraagt; De bouw van kassen met een oppervlakte van tenminste m2. In voornoemde gevallen geldt de plicht tot het vaststellen van een (publiekrechtelijk) exploitatieplan zoals bedoeld in artikel 6.12 Wet ruimtelijke ordening. Het exploitatieplan volgt daarbij de procedure van het planologische besluit, waarbij in het geval van bijvoorbeeld een bestemmingsplan, tegelijkertijd met de vaststelling van dat plan eveneens een exploitatieplan wordt vastgesteld. Aan de hand van de kostensoortenlijst in artikel t/m van het Besluit ruimtelijke ordening wordt in het exploitatieplan aangegeven welke kosten voor de betreffende ontwikkeling worden gemaakt. Aan de hand van die opsomming wordt een bijdrage berekend aan diegene die de opbrengsten van een bepaalde ontwikkeling, bijvoorbeeld woningbouw, ontvangt. De afrekening vindt plaats bij de afgifte van de vergunning. 95

96 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n Een gemeente hoeft geen exploitatieplan op te stellen indien het kostenverhaal al op een andere manier geregeld is ( anderszins verzekerd ) en tevens locatie-eisen en regels voor woningbouwcategorieën niet nodig zijn of op een andere manier zijn geregeld. Deze situatie kan zich voordoen als met de eigenaar van een locatie een exploitatieovereenkomst wordt gesloten. Ook is het mogelijk dat de gemeente zelf grond uitgeeft, waardoor gemaakte kosten kunnen worden versleuteld in de gronduitgifteprijs. KOSTENVERHAAL IN RELATIE TOT DE STRUCTUURVISIE De Wet ruimtelijke ordening geeft een directe link aan tussen de mogelijkheden voor kostenverhaal en het instrument structuurvisie. Zolang de kosten die worden gemaakt voor voorzieningen direct toewijsbaar of toerekenbaar zijn aan één of meer locaties, bijvoorbeeld woningbouw, is er geen relatie met de structuurvisie. In het kader van bovenplanse verevening is de structuurvisie wel van belang. De Wro biedt namelijk de mogelijkheid bovenplanse verevening in de vorm van een fondsbijdrage in de exploitatieopzet van een exploitatieplan op te nemen, mits voor deze locaties of gedeelten daarvan een structuurvisie is vastgesteld (zie verder paragraaf 5.1.3). Uit de structuurvisie moet derhalve de bovenplanse verevening te herleiden zijn. De structuurvisie kent ook een directe koppeling met (anterieure) overeenkomsten, voor zover het financiële bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen betreft. Ook deze ruimtelijke ontwikkelingen moeten zijn opgenomen in de gemeentelijke structuurvisie. De criteria profijt, proportionaliteit en toerekenbaarheid gelden hier niet. Voorwaarde is wel dat er een structuurvisie is waarin de ruimtelijke samenhang van de ruimtelijke ontwikkeling waarvoor een bijdrage wordt gevraagd en de betalende ontwikkeling is aangegeven. De te ontwikkelen locaties ( betalende ontwikkelingen ) zijn in deze visie aangeduid als verzorgingsgebied, omdat niet alle ontwikkelingen (die voldoen aan het begrip bouwplan zoals genoemd in artikel van het Bro) binnen de planperiode van deze visie te voorspellen zijn. De ruimtelijke ontwikkelingen zijn te herleiden uit de beschrijving van het programma per thema in hoofdstukken 4 tot en met 12. BOVENPLANSE VEREVENING De regeling ten aanzien van bovenplanse verevening (artikel 6.13 lid 7 Wro) komt er op neer dat de tekorten van de ene locatie worden gedekt door de positieve resultaten van een andere locatie. Bovenplanse verevening kan voor meerdere locaties of gedeeltes daarvan in de exploitatieopzet worden opgenomen in de vorm van een fondsbijdrage, indien er voor deze locaties of gedeeltes daarvan een structuurvisie is vastgesteld welke aanwijzingen geeft over de bestedingen die ten laste van het fonds kunnen komen. Bovenplanse verevening is mogelijk in een anterieure overeenkomst maar ook via het exploitatieplan. Wat betreft het rekening houden met bovenplanse verevening in een exploitatieplan, moet worden voldaan aan de in de wet verankerde criteria profijt, proportionaliteit en toerekenbaarheid: Profijt: de locatie moet nut ondervinden van de te treffen werken, maatregelen of voorzieningen. Deze toets geldt alleen voor de locatie als geheel, niet per bouwperceel binnen een locatie. De wetgever gaat ervan uit dat bijvoorbeeld het opheffen van een stankcirkel binnen een gebied ten gunste komt van het gehele plangebied en niet een gedeelte ervan; Toerekenbaarheid: er moet een causaal verband zijn tussen de gebiedsontwikkeling en de kosten. De werken, maatregelen en voorzieningen zouden niet aan de orde zijn zonder de gebiedsontwikkeling of de kosten worden mede gemaakte ten behoeve van deze gebiedsontwikkeling; Proportionaliteit: indien meerdere gebieden baat hebben bij een werk, maatregel of voorziening moeten deze naar evenredigheid (neergelegd in expliciet gemaakte verdeelmaatstaven) worden verdeeld. Dat betekent dat de gemeente transparant moet aanduiden langs welke criteria deze kosten zijn verdeeld. Dit kan gebeuren in de structuurvisie. BIJDRAGEN RUIMTELIJKE ONTWIKKELINGEN Een anterieure overeenkomst over grondexploitatie is in principe vormvrij. Hierbij geldt de uitzondering dat uitsluitend bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen mogen gevraagd, als hiervoor een grondslag wordt geboden in de structuurvisie. In tegenstelling tot bovenplanse verevening gelden de drie criteria profijt, proportionaliteit en toerekenbaarheid niet voor bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen. Om een bijdrage te mogen vragen voor ruimtelijke ontwikkelingen, dient er echter wel een relatie tussen de betreffende (opbrengstgevende) ontwikkeling en de ruimtelijke ontwikkeling, waarvoor een bijdrage wordt gevraagd, te zijn. Bij ruimtelijke ontwikkelingen valt te denken aan de aanleg van natuurelementen, maar ook aan de verbetering van de infrastructurele voorzieningen van een gemeente, zo blijkt uit de toelichting van de Wet ruimtelijke ordening op dit onderdeel. Als voorwaarde voor het vragen van bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen geldt dat deze ruimtelijke ontwikkelingen moeten zijn benoemd in de structuurvisie. Pas dan kan een gemeente aan een initiatiefnemer een bijdrage vragen in de door haar te maken kosten voor een bepaalde ruimtelijke ontwikkeling. Voor een overeenkomst gelden uiteraard de algemene beginselen van behoorlijk bestuur (a.b.b.b.) en de algemene eisen van het Burgerlijk Wetboek. Dit betekent dat de gevraagde bijdrage altijd in verhouding zal moeten staan tot de betreffende ontwikkeling, die aan de ruimtelijke ontwikkeling bijdraagt. In het schema op pagina is aangegeven welke ruimtelijke ontwikkelingen in de planperiode van deze visie worden voorzien. Het gaat hierbij om algemene werken en voorzieningen, waar een groter gebied profijt van heeft en die niet zijn toe te rekenen aan een of meer concrete ontwikkelingslocatie(s). In het schema is tevens aangegeven welke (potentiële) ontwikkellocaties profijt hebben van de ontwikkeling, dus wat het verzorgingsgebied van de ruimtelijke ontwikkelingen is. 96

97 financiële uitvoerbaarheid Nieuwe initiatieven in dat verzorgingsgebied, die voldoen aan het begrip bouwplan zoals genoemd in artikel van het Bro, worden geacht bij te dragen in de kosten voor de algemene ruimtelijke ontwikkeling, in het geval een exploitatieovereenkomst wordt gesloten. Hiermee wordt de ruimtelijke relatie tussen kostenpost en de rode ontwikkeling gelegd in deze structuurvisie TOELICHTING OP DE FINANCIEEL-ECONOMISCHE UITVOERING VAN DE VISIE De bovenplanse vereveningslocaties ruimtelijke ontwikkelingen zijn weergegeven op de themakaart ontwikkellocaties en ruimtelijke ontwikkelingen. Meer algemene ontwikkelingen, die niet direct aan één of meerdere locatie(s) zijn gekoppeld, staan niet op de kaart aangeduid. Ze zijn wel in de legenda aangegeven, maar daarbij niet voorzien van een cirkel om het bijbehorende getal. Een nadere toelichting op de ruimtelijke ontwikkelingen volgt in paragraaf In een nog op te stellen Nota Fonds Bovenwijks zal de financiële vertaling worden opgenomen. Deze structuurvisie geeft dus de ruimtelijke relaties aan van de bovenplanse verevening en ruimtelijke ontwikkelingen, terwijl de genoemde Nota zal zorgen voor de financiële vertaling van de mogelijkheden voor kostenverhaal, zoals bedoeld in de Wro. In de nota wordt aangegeven welke kosten in de planperiode zijn geraamd voor de ruimtelijke ontwikkelingen en op welke wijze de grondexploitatie van locaties met elkaar worden verevend. Als meer dan één locatie profijt heeft van de werken of voorzieningen, dan wordt een verdeelsleutel toegepast. Hieruit blijkt hoeveel elke locatie moet bijdragen in de aanleg van de betreffende werken. Deze geraamde kosten worden in de praktijk vervolgens opgenomen in het exploitatieplan, voor zover het bovenplanse verevening betreft, of de exploitatieovereenkomst, op basis waarvan afrekening plaatsvindt. De ontwikkellocaties zijn uitgeschreven in paragraaf De bijdragen aan de ruimtelijke ontwikkelingen komen ten goede aan een fonds, vandaar dat het hier gaat om fondsbijdragen in bepaalde, in de toekomst door de gemeente te maken kosten. Als ondergrens voor de te vragen bijdrage aan de betreffende ruimtelijke ontwikkeling en bovenplanse verevening geldt de definitie van een bouwplan, zoals opgenomen in artikel van het Besluit ruimtelijke ordening en zoals hiervoor genoemd. Op deze wijze wordt invulling gegeven aan artikel 6.24, lid 1 en 6.13, lid 7 van de Wet ruimtelijke ordening om in de structuurvisie een uitvoeringsparagraaf op te nemen en de mogelijkheid om bijdragen te vragen aan ruimtelijke ontwikkelingen en (optioneel) bovenplanse verevening ONTWIKKELLOCATIES In deze paragraaf volgt een opsomming van de belangrijkste ontwikkellocaties, waarvan uitvoering binnen de planperiode van deze structuurvisie is te verwachten. Het betreft grotendeels ontwikkelingen waarvan het nieuwe planologische regime nog niet is vastgesteld en waarbij, naast kosten, ook substantiële opbrengsten zijn te verwachten. De ontwikkellocatie waarvoor al een nieuw planologisch regime is vastgesteld, zijn oranje aangeduid. Hierbij is geen sprake meer van kostenverhaal. Alle ontwikkellocaties zijn weergegeven op de themakaart ontwikkellocaties en ruimtelijke ontwikkelingen, zoals eerder weergegeven in dit hoofdstuk. Overigens zullen zich in de praktijk, naast genoemde grote ontwikkelingen, kleinere initiatieven voordoen die passen binnen de doelstellingen van de structuurvisie. Voor alle bouwplannen met een omvang groter dan de grens van één woning (etc., zoals genoemd in het Besluit ruimtelijke ordening), waarvoor nog een planologisch besluit moet worden genomen, geldt dat hiervoor een verplichting geldt tot kostenverhaal en hierop eveneens de bepalingen met betrekking tot bovenplanse verevening, bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen en bovenwijkse voorzieningen van toepassing zijn. WONINGBOUW Uitbreiding 1. Ontwikkellocatie Meyn circa 120 woningen 2. Kerkbuur tschoollocatie circa28woningen 3. Gemeentewerf circa 25 woningen 4. Houthandel Buijs circa 12 woningen 5. Locatie Honig circa 12 woningen 6. Dakopbouwen circa 14 woningen 7. Klaverweide circa 6 woningen 8. Timmerfabriek De Vries circa 8 woningen 9. Bibliotheeklocatie circa 15 woningen 10. Radio 9 terrein circa 10 woningen 11. Zuideinde 134 circa 6 woningen 12. Lishof (2e fase) circa 15 woningen De genoemde aantallen zijn indicatief en onderling uitwisselbaar. Het streven is te voorzien in een toename van circa 270 woningen tot Voor de periode na 2020 is een aanvullend woningbouwprogramma van 230 woningen voorzien. Ten behoeve van dit programma heeft een eerste verkenning plaatsgevonden. Voor de periode na 2020 zullen de afzonderlijke locaties verder geconcretiseerd moeten worden. ECONOMISCHE FUNCTIES In voorliggende structuurvisie is ruimte gecreëerd voor de realisatie van een aantal economische functies. Ten aanzien van deze gecreëerde mogelijkheden worden de volgende als opbrengstlocaties gezien: 1. Ontwikkeling hotel op locatie Bombraak 2. Ontwikkeling recreatie Het Twiske OVERIGE FUNCTIE In voorliggende structuurvisie is ruimte gecreëerd voor de realisatie van een baggerdepot ten westen van de A8. Deze gecreëerde mogelijkheid wordt als opbrengst-locatie gezien: 1. Ontwikkelen baggerdepot 97

98 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n RUIMTELIJKE ONTWIKKELINGEN Bovenstaand zijn de ontwikkellocaties besproken. Voorliggende structuurvisie kent echter een groot aantal projecten die direct voortvloeien uit het structuurvisie beleid. Niet al deze projecten zijn ruimtelijke ontwikkelingen zoals bedoeld in de Wet ruimtelijke ordening. In het schema op pagina is een overzicht gegeven van de ontwikkellocaties en projecten die in het voorgaande zijn beschreven. Het betreft de ontwikkellocaties, waarvoor de planologische procedure nog niet is afgerond of nog moet worden gestart. Verder betreft het de projecten die op basis van voorliggende structuurvisie in de planperiode worden uitgevoerd. Deze projecten zijn omschreven in de hoofdstukken 4 tot en met 12 van deze structuurvisie. In het schema zijn de projecten die voortvloeien uit deze structuurvisie onderverdeeld in projecten, beleidsuitgangspunten of planvorming. Onder projecten wordt verstaan daadwerkelijk fysieke ontwikkeling, beleidsuitgangspunten zijn continue uitgangspunten en zijn niet gericht op een concrete ontwikkeling. Wel bieden ze een kader waaraan concrete projecten getoetst kunnen worden. Planvorming geeft aan dat er nadere planontwikkeling plaats moet vinden, alvorens concreet fysieke ontwikkeling plaatsvindt. Verder is in het schema aangegeven welke projecten een relatie met elkaar vertonen en is aangegeven of op de projecten het zogeheten kostenverhaal van toepassing is. Kostenverhaal is namelijk uitsluitend van toepassing op daadwerkelijke fysieke ontwikkeling en dus uitsluitend op die ontwikkelingen die zijn aangeduid als project. Alleen hierbij is sprake van een zogeheten ruimtelijke ontwikkeling. De ruimtelijke ontwikkelingen hebben een ruim verzorgingsgebied, een gebied dat van de betreffende ontwikkeling profijt heeft. Dit verzorgingsgebied betreft het gehele gemeentelijk grondgebied, daar alle inwoners direct baat hebben bij ontwikkelingen op het gemeentelijk grondgebied. Het gaat daarbij om ontwikkelingen op het gemeentelijke grondgebied die voldoen aan de definitie van bouwplan conform de Wet ruimtelijke ordening. Uitsluitend voor de herstructurering van het bedrijventerrein De Ambacht, dragen uitsluitend nieuwvestiging van bedrijfslocaties bij UITVOERINGSPROGRAMMA GEMEENTELIJK BELEID In het voorgaande is het ruimtelijke beleid van de gemeente op hoofdlijnen beschreven voor de komende 13 jaar. De structuurvisie biedt geen rechtstreekse mogelijkheid om de genoemde projecten te realiseren. De benoemde ontwikkelingen worden mogelijk gemaakt via nog op te stellen bestemmingsplannen of andere ruimtelijke planvormen. Daarnaast is het mogelijk dat zich initiatieven aandienen die in deze structuurvisie nog niet waren voorzien of niet concreet worden benoemd. Het betreft immers een structuurvisie op hoofdlijnen, waarin initiatieven op het niveau van een enkele woning of een kantoorgebouw niet apart zijn benoemd. Dat wil niet zeggen dat aan deze initiatieven niet tegemoet kan worden gekomen. Wel geldt dat deze initiatieven zullen worden getoetst aan het generieke ruimtelijke beleid van de gemeente Oostzaan en dat ook hiervoor bestemmingsplannen moeten worden vastgesteld om deze ontwikkelingen daadwerkelijk mogelijk te maken. Ten aanzien van deze structuurvisie staat alleen de mogelijkheid van inspraak open. Op het moment dat ontwikkelingen, die voortvloeien uit deze structuurvisie, concreet worden, staan ten aanzien van het bestemmingsplan meer mogelijkheden open om reacties kenbaar te maken. Immers alleen het bestemmingsplan is rechtstreeks bindend voor burgers. PARTICULIERE INITIATIEVEN Naast de beoogde gemeentelijke ambities is in de structuurvisie een toetsingskader voor particuliere initiatieven opgenomen. Initiatieven worden in eerste instantie getoetst aan de visie. Indien het initiatief past binnen de uitgangspunten van de visie, wordt onderzocht of het initiatief inpasbaar is in de directe omgeving. Hiermee dragen particuliere initiatieven in belangrijke mate bij aan de beoogde ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente. In deze paragraaf is aangeven hoe met particuliere initiatieven wordt omgegaan. Een particulier initiatief wordt op onderstaande wijze in behandeling genomen: Toets aan visie Beoogde ruimtelijke ontwikkeling van gemeente. Beoordeling op basis van wet- en regelgeving Het initiatief moet in ieder geval voldoen aan wet- en regelgeving op het gebied van bodem, geluid, luchtkwaliteit, archeologie, water, verkeer en parkeren, milieuzonering, visuele hinder, schaduwwerking, landschap, cultuurhistorie, externe veiligheid en natuur. Eveneens dient de economische uitvoerbaarheid van het initiatief aangetoond te worden. Planologische procedure Indien een initiatief kan voldoen aan bovenstaande toetsings- en beoordelingsaspecten wordt een planologische procedure in de vorm van bestemmingsplanherziening/projectbesluit opgestart. 98

99 financiële uitvoerbaarheid 13.6 TOELICHTING OP HET UITVOERINGSSCHEMA In het schema op pagina zijn de ontwikkellocaties en ruimtelijke ontwikkelingen opgenomen. Deze zijn geordend op het specifieke beleidsthema. In de eerste kolom is een lettercode voor de ontwikkeling opgenomen, in de tweede kolom de omschrijving van de ontwikkeling. Vervolgens is in de derde kolom opgenomen of de ontwikkeling een relatie heeft met een ontwikkeling uit een ander beleidsonderwerp. In de vierde kolom is aangegeven wat het type ontwikkeling betreft. Dit kunnen de volgende typen zijn: Project, daadwerkelijke concrete en fysieke ontwikkeling in de ruimte; Planvorming, nadere planvorming in de vorm van bijvoorbeeld onderzoek is noodzakelijk; Beleidsuitgangspunt, beleidsuitspraak met een voortdurend karakter. In de zevende kolom is de projectstatus op het moment van vaststelling structuurvisie opgenomen. Hierin worden de volgende fasen onderscheiden: Nog op te starten (opstellen projectopdracht); Initiatieffase (vaststellen projectopdracht); Definitiefase (vaststellen projectplan); Ontwerpfase (vaststellen projectontwerp); Voorbereidingsfase (vaststellen realisatieplan); Realisatiefase (vaststellen beheerplan); Nazorgfase (vaststellen overdrachtdocument). In de laatste twee kolommen is aangegeven voor welke periode de ontwikkelingen op de agenda staan. Hierin is onderscheid gemaakt tussen de periode tot 2020 en de periode van 2020 tot Verder is in de vijfde kolom aangegeven of er sprake is van kostenverhaal. Hier is aangegeven of de ontwikkeling een ontwikkellocatie betreft en er dus opbrengsten te verwachten zijn, of een ontwikkeling een ruimtelijke ontwikkeling betreft waar kosten mee gemoeid zijn en dus bijdragen voor kunnen worden gevraagd. Ontwikkellocaties waar het planologisch regime al voor is gewijzigd, bieden geen basis voor kostenverhaal. In de zesde kolom is vervolgens het verzorgingsgebied aangegeven. Hier is de relatie gelegd tussen ruimtelijke ontwikkelingen en het gebied waarbinnen ontwikkelingen die voldoen aan de definitie van bouwplan, bijdragen aan deze ruimtelijke ontwikkelingen, het verzorgingsgebied. 99

100 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n UITVOERINGSPROGRAMMA STRUCTUURVISIE OOSTZAAN NUMMER ONDERWERP RELATIE TYPE KOSTENVERHAAL VERZORG GEBIED STATUS TOT BLAD 1 WOONOMGEVING WO1 Woningbouwlocatie: Meyn (1) n.v.t. Project Nee, planologisch afgerond Realisatiefase X WO2 Woningbouwlocatie: Kerkbuurtschoollacties (2) n.v.t. Project Nee, planologisch afgerond Realisatiefase X WO3 Woningbouwlocatie: Gemeentewerf (3) n.v.t. Project Nee, planologisch afgerond Realisatiefase X WO4 Woningbouwlocatie: Houthandel Buijs (4) n.v.t. Project Nee, planologisch afgerond Realisatiefase X WO5 Woningbouwlocatie: Honig (5) n.v.t. Project Nee, planologisch afgerond Realisatiefase X WO6 Woningbouwlocatie: Dakopbouwen (6) n.v.t. Project Nee, planologisch afgerond Realisatiefase X WO7 Woningbouwlocatie: Klaverweide (7) n.v.t. Project Ontwikkellocatie Procedurefase X WO8 Woningbouwlocatie: Timmerfabriek de Vries (8) n.v.t. Project Ontwikkellocatie Procedurefase X WO9 Woningbouwlocatie: Bibliotheeklocatie (9) n.v.t. Project Ontwikkellocatie Procedurefase X WO10 Woningbouwlocatie: Radio 9 terrein (10) n.v.t. Project Ontwikkellocatie Initiatieffase X WO11 Woningbouwlocatie: Zuideinde 134 (11) n.v.t. Project Ontwikkellocatie Initiatieffase X WO12 Woningbouwlocatie: Lishof, 2e fase (12) n.v.t. Project Ontwikkellocatie Initiatieffase X Nadere concretisering van locaties uit de stedenbouwkundige en landschappelijke analyse naar woningbouw periode 2020 tot 2025; WO13 n.v.t. Planvorming Nee Nog op te starten X WO14 Uitwerken plannen voor een Oostzaans kader voor dorps bouwen n.v.t. Planvorming Nee Nog op te starten X WO15 Herstructurering Doktersbuurt en Burgemeesterbuurt aandacht voor vergroenen en watergangen GW1 Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Nog op te starten X WO16 Uitwerken plannen voor versterken relatie dorpslint en omliggend landschap GW3 en CA4 Planvorming (!) Nee Nog op te starten X WO17 Uitwerken toetsingskader voor particuliere initiatieven woningbouw n.v.t. Planvorming Nee Nog op te starten X ECONOMIE E1 Blijvend inzetten voor de verplaatsing van hinderlijke bedrijven uit de kern; MD1 Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X X E2 Herstructurering bedrijventerrein De Ambacht; n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X E3 Uitbouwen van de recreatie en toerisme markt R&O 1 t/m 8 Programma Nee Voortdurend X X E4 Verdere uitvoering van het centrumplan WLZ4 Programma Nee Realisatiefase X E5 Vernieuwen winkelcentrum Klaverweide n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Procedurefase X E6 Primair behoud en versterking detailhandel centrum (clustering) en secundair Klaverweide n.v.t. Beleidsuitgnagspunt Nee Voortdurend X X SPORT, WELZIJN, ZORG EN EDUCATIE WLZ1 Uitvoering herbouw Noorderschool; n.v.t. Project Nee, eigen exploitatie Ontwerpfase X WLZ2 Onderzoek afname jongeren verenigingsleven (samengaan inzetten op vestiging in Het Twiske) n.v.t. Planvorming Nee, eigen exploitatie Initiatieffase X WLZ3 Samenhangend pakket aan zorg en dienstverlening en voor woningen (woon-zorg servicegebied) n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X WLZ4 Stimuleren multifunctioneel gebruik van gemeentelijke accommodaties; n.v.t. Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X WLZ5 Samenwerking toegankelijkheid openbare ruimte en openbare gebouwen en aanpasbaar bouwen. n.v.t. Planvorming Nee Initiatieffase X AGRARISCH A1 Samen met andere partijen onderzoeken, nieuwe vormen financiering voor het beheer van het landschap n.v.t. Planvorming Nee Nog op te starten X A2 Oprichten landschapsfonds voor het beheer van de toekomst (voorbeeld crowdfunding) n.v.t. Planvorming Nee Nog op te starten X A3 Initiatieven voor duurzaam beheer en behoud stimuleren; n.v.t. Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X A4 Actief zoeken naar agrarische ondernemers die de beheerders van de toekomst worden; n.v.t. Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X A5 Nieuwe innovatieve en duurzame vormen van (natuur)beheer stimuleren; n.v.t. Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X A6 Uitbreiding particulier natuurbeheer; n.v.t. Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X A7 Ruimte bieden nieuwe toekomstige ruimtelijke (agrarische) ontwikkelingen R&O6 Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X A8 Ontplooiing nevenactiviteiten stimuleren en faciliteren; R&O6 Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X A9 Verbreding agrarische sector op recreatie stimuleren, R&O6 Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X A10 Toetsingskader uitbreiding agrarische bedrijven, nieuwvestiging, woningsplitsing en functieverandering n.v.t. Planvorming Nee Nog op te starten X 100

101 financiële uitvoerbaarheid UITVOERINGSPROGRAMMA STRUCTUURVISIE OOSTZAAN NUMMER ONDERWERP RELATIE TYPE KOSTENVERHAAL VERZORG GEBIED STATUS TOT BLAD 2 RECREATIE EN ONTSPANNING R&O1 Verdere realisatie en verbetering van recreatieve routes in het buitengebied E3 Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X R&O2 Verleggen vaarroute recreatievaart buiten de ecologische hoofdstructuur E3 Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X R&O3 Aanpak knelpunt vaarroute recreatievaart, Noordeinde E3 Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X R&O4 De uitbreiding van recreatieve activiteiten in het zuidwestelijk deel van Het Twiske E3 Project Ontwikkellocatie Initiatieffase X R&O5 Behoud en bescherming van de rust en ruimte in het noordelijke deel van Het Twiske E3 Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X X R&O6 Verbreding agrarische sector op recreatie stimuleren A9 en E3 Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X R&O7 Ontwikkelen hotel op noordelijk deel van bedrijventerrein Bombraak. E3 Project Nee, planologisch afgerond Realisatiefase X R&O8 Ontwikkelen schakel in fietsroutenetwerk, fietspad parallel aan snelweg A8 E3 Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Nog op te starten X VERKEER EN INFRASTRUCTUUR V1 Realiseren van parkeervoorzieningen De Ambacht en aanpassen parkeerterrein E2 Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X V2 Herinrichting van erftoegansgwegen overzichtelijke en veilige hoofdverkeersstructuur n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X V3 Verkeerskundige reconstructie naar 30 km/h zone tussen Zuideinde en Burgemeester Swartstraat E4 Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X V5 Onderzoeken fietsverbinding, doorsteek Lisweg naar de Zuiderlaaik; n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X V6 Aanpassing verbinding dr. De Boerstraat / Twiskeweg; n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X V7 Opstellen circulatieplan rondom het gezondheidscentrum De Kolk; n.v.t. Planvorming Nee Initiatieffase X V8 Fietsstrook op het Noordeinde verbreden en fietssluizen aanpassen; n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X V9 Onderzoek naar accentueren schoolzones in de openbare ruimte; n.v.t. Planvorming Nee Initiatieffase X V10 Verbeteren kwaliteit voorzieningen bushaltes; n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X V11 Realisatie van een netwerk van elektrische oplaadpunten MD3 Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X GROEN EN WATER GW1 Herstructurering Doktersbuurt en Burgemeesterbuurt,vergroenen en watergangen n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X GW2 Uitvoering plan aanleg natuurvriendelijke oevers kern Oostzaan n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Procedurefase X GW3 Herstellen en opnieuw creëren van doorzichten vanuit het lint op het buitengebied WO16 en CA4 Project (!) Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X GW4 Aanpakken knelpunt in de Roemersloot, verhogen brug n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X GW5 Saneren van overstorten uit de gemengde riolering n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X GW6 Verwijderen van de vervuilde waterbodem, sluiten riooloverstort van de sloot langs de Leertouwerstraat n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X GW7 Aanpakken knelpunt in de Weeshuissloot, verhogen brug n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X GW8 Verwijderen van de vervuilde waterbodem en het sluiten van de riooloverstort van de sloot langs de Dors n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X GW9 Verdiepen watergang Sloot van Pronk n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X GW10 Verwijderen van de sliblaag en het sluiten van de riooloverstort van de sloot van Teun Schaft n.v.t. Project Ja, ruimtelijke ontwikkeling Gehele gemeente Initiatieffase X GW11 Aanwijzen locatie voor het oprichten van een baggerdepot n.v.t. Project Ontwikkellocatie Initiatieffase X CULTUURHISTORIE EN ARCHEOLOGIE CA1 Stimuleren (mede)gebruik van historisch waardevolle bebouwing; n.v.t. Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X X CA2 Handhaving van karakteristieke oriëntatierichting, strokenverkaveling en de brede sloten n.v.t. Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X X CA3 Behoud en bescherming van de karakteristieke wegsloot in het lint; n.v.t. Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X X CA4 Behoud van doorzichten/open plekken in de lintbebouwing en de karakteristieke openheid GW3 en WO16 Beleidsuitgangspunt (!) Nee Voortdurend X X CA5 Handhaving van de hoogteverschillen ter plaatse van de wegen door het plangebied; n.v.t. Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X X CA6 Beschermen bestaande archeologische waarden in het plangebied. n.v.t. Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X X MILIEU EN DUURZAAMHEID MD1 Milieuhinderlijk bedrijvigheid uitplaatsing naar een bedrijventerrein E1 Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X X MD2 Ontwikkelingen in het buitengebied afstemming tussen recreatie, agrarisch en natuur A7 Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X X MD3 Stimuleren van het toepassen van duurzaamheids-ambities bij nieuwe ontwikkelingen; V10 Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X X MD4 Ontwikkelingen afstemmen op het gemeentelijk geluidbeleid, luchtkwaliteit en externe veiligheid; n.v.t. Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X X MD5 Opstellen beleidsvisie externe veiligheid; n.v.t. Planvorming Nee Nog op te starten X MD6 Blijvende inspanning voor verplaatsing/ondergronds van hoogspanningsverbinding Oostzaan n.v.t. Beleidsuitgangspunt Nee Voortdurend X X 101

102 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n

103 Structuurvisie Oostzaan

104 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n

105 maatschappelijke haalbaarheid 14 MAATSCHAPPELIJKE HAALBAARHEID 14.1 INLEIDING Een structuurvisie heeft geen direct bindende werking voor burgers. Op basis van de Wro is een structuurvisie dan ook grotendeels vormen procedurevrij. Er is hierdoor onder andere geen mogelijkheid voor het instellen van beroep. De enige procedurele verplichting op grond van de Wro is dat burgers en maatschappelijke organisaties bij de voorbereiding van een structuurvisie worden betrokken. In de structuurvisie moet de wijze waarop burgers en maatschappelijke organisaties bij de voorbereiding zijn betrokken namelijk worden verantwoord INTERACTIEVE PLANVORMING De gemeente Oostzaan houdt in dit kader de bevolking in ieder geval van het begin tot het eind van het proces op de hoogte via de gemeentelijke internetsite. Daarnaast heeft de gemeente besloten de bevolking door middel van inspraak te raadplegen. Na inspraak en overleg wordt de structuurvisie, met inachtneming van de ingekomen inspraaken overlegreacties, ter vaststelling aangeboden aan de gemeenteraad. De vastgestelde structuurvisie ligt vervolgens gedurende zes weken ter inzage bij de publieksbalie van het gemeentehuis. Wederom wordt de visie digitaal beschikbaar gesteld. Deze terinzagetermijn wordt, tezamen met de kennisgeving van het besluit tot vaststelling, gepubliceerd in het Kompas en op de gemeentelijke website. Daarnaast geldt de wettelijke verplichting in de fase van de vroege planvoorbereiding om, op grond van artikel van het Besluit ruimtelijke ordening (Bro), een vooraankondiging te publiceren. Met deze vooraankondiging wordt kennis gegeven van de voorbereiding van de structuurvisie. Deze vooraankondiging is op 3 september 2013 gepubliceerd in het Kompas en op de gemeentelijke website. De inspraakmogelijkheid is door middel van een advertentie in het Kompas en op de gemeentelijke website aangekondigd. De gemeente heeft voor wat betreft de terinzagelegging van de ontwerp-structuurvisie aangesloten bij hetgeen in haar gemeentelijke inspraakverordening is bepaald. Bepaald is dat, in lijn met Afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb), de stukken voor een ieder gedurende zes weken ter inzage liggen bij de publieksbalie van het gemeentehuis. Conform de eisen van de Wro is de visie bovendien als een digitaal bestand beschikbaar gesteld. De visie wordt in deze periode tevens toegezonden aan de relevante instanties, zoals het waterschap, de provincie, de Stadsregio, milieugroeperingen en omliggende gemeenten. 105

106 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n I bijlage

107 Structuurvisie Oostzaan

108 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n BIJLAGE I STRUCTUURBEELD OOSTZAAN

109 109

110 s t r u c t u u r v i s i e o o s t z a a n I bijlage

111 Structuurvisie Oostzaan

112 bs tu ri ut ce tn ug ue rw v o i os n i e o o so ts zt az a an n BIJLAGE II CONFRONTATIEKAART 112