Tips voor betere maan-lezers kern 10

Transcriptie

1 Tips voor betere maan-lezers kern 10 In het artikel Betere maan-lezers (Digiregie/Artikelen) is geconstateerd dat er leerlingen zijn die niet de zon-leerlijn kunnen volgen maar die wel een grotere leesvaardigheid hebben dan de kinderen die de basislijn volgen. Om hiaten te voorkomen, blijven deze leerlingen bij de maan-aanpak. Het is echter belangrijk hen extra uitdaging aan te bieden zodat zij gemotiveerd blijven. Ze zijn snel klaar met hun werk, behalen met gemak goede resultaten op de toetsen, en willen en kunnen meer doen met de leesvaardigheden die zij al hebben Susan van der Linden opgebouwd. In het eerdergenoemde artikel Betere maan-lezers staan tips die u in alle kernen kunt gebruiken voor deze doelgroep. Ook worden daarin per kern suggesties gegeven voor vervolgactiviteiten voor betere maan-lezers. Dit artikel is het tiende van een serie artikelen waarin voor kern 10 aanvullende en gedetailleerdere tips voor de betere maan-lezers worden beschreven. Enkele van deze tips zijn thematisch gerichte activiteiten. Extra uitdaging met basismaterialen Actuele leesvaardigheid op peil houden Bij de start van kern 10 lezen kinderen al bijna alle eenlettergrepige woorden. In kern 9 hebben ze woorden geleerd met aai, ooi, oei en zijn woorden met mmm-clusters (zoals worst en strijk) erbij gekomen. Ook zijn in kern 9 de tweelettergrepige woorden geoefend zoals bloemen en emmer en korte. Ze lezen woorden met be-, ge-, ver- zoals betaal en verdriet. Samenstellingen met clusters, zoals hijskraan en stoelpoot zijn toegevoegd. Wat betreft lees- en schrijfvaardigheid vorderen kinderen in het zelf kunnen schrijven van teksten en dat biedt veel mogelijkheden voor het op eigen niveau verder werken aan opdrachten van de integratielessen. Daarnaast blijven ook de basismaterialen nog steeds uitdagen door de volgende activiteiten: Werken met keuzeopdrachten van de software. Woorden, zinnen en tekstjes maken op de magnetische letterdoos. Extra opdrachten maken uit Veilig gespeld. De kinderen leggen niet alleen de woorden maar ook de zinnen. Vrij kiezen van leesboeken. Observeer daarbij wel of ze een passend boek kiezen. Vervolgopdrachten die voortkomen uit integratielessen In kern 10 zijn het Ankerverhaal en de integratielessen gericht op het thema Natuur. Kijk eens om je heen wordt steeds centraal gesteld bij het verkennen van de wereld van mensen, dieren en planten. Ook thema s als het landschap, het weer en de seizoenen krijgen volop aandacht. In deze kern is ruimte om het thema zo in te vullen dat het past bij de directe omgeving. Zo zullen kinderen die aan de kust wonen een ander beeld hebben van het landschap dan kinderen in een heuvelachtig en bosrijk gebied. De integratielessen en de woordenschat zijn zo ingericht, dat het accent ook komt te liggen op begrippen en situaties die minder vanzelfsprekend en nog minder Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 1 van 10

2 Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 5 van 10 Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 6 van 10 Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 7 van 10 bekend zijn bij het begrip natuur. Gedurende de integratielessen van deze kern gaan groepjes kinderen in een heterogene setting zich bezighouden met het maken van een natuurdagboek. Ze houden een weerkalender bij en leveren een bijdrage aan het uitbreiden van een themawand. Veel van deze activiteiten vinden een begin in integratielessen, maar uiteraard kan er in de tijd van de vervolgopdrachten tijdens de basisles verder gewerkt worden aan deze zaken. Activiteiten van enkele integratielessen in kern 10 die hiervoor geschikt zijn lichten we er even uit. Ook voegen we nog wat extra kopieerbladen toe. Deze kopieerbladen bevatten soms woorden die wat hoger liggen dan de basisleerlijn van de maan-aanpak, maar dit zal geen belemmering zijn. Zeker niet als er ruimte is voor betere maanlezers om deze opdracht in tweetallen of in een kleine groep te mogen maken. Lesdag 1 en 2: thematafel De thematafel in deze kern zal vooral gevuld worden met weetjes uit de natuur op het gebied van het weer, het land(schap), dieren, planten en bomen. Uiteraard kunnen kinderen woorden en zinnen toevoegen aan de thematafel. Lesdag 3: Welk dier hoort erbij? kopieerblad 1 Welk dier mis je in het woord? Kies uit: worm hond haan vlieg pad slang voet zee tuig oor tuin sprink Welke woorden van dieren rijmen? Op lesdag 3 hebben kinderen van de zon-aanpak gewerkt aan een opdracht waarin bijzondere dierennamen voorkwamen. De opdracht van kopieerblad 1 heeft min of meer relatie met deze opdracht. Kinderen gaan op zoek naar het ontbrekende deel van een woord. Dat ontbrekende deel is de naam van een dier, maar heeft niets te maken met het totale woord dat ontstaat. Zo zoeken ze het woord pad bij fietspad. Onderaan het kopieerblad staat een opdracht om drie rijmwoorden bij elkaar te zoeken. Dat zijn de woorden: haai-kraai, leeuw-meeuw, haan-zwaan. Lesdag 5: Wat groeit er aan een boom? kopieerblad 2 Wat groeit aan een boom? Kleur het hokje van dat woord. fietsen gras knoppen papier eitjes beren takjes peren noten tassen boomhut blaadjes schors eikels plaatjes takken kersen wortels pruimen banaan flessen schommel appels schots haas stoelen banken naalden klomp knopen Zie jij wat je hebt gekleurd? Wat is juist? Aan een den zitten blaadjes / naalden / stokjes. In een appel zitten kleine pitjes / zit een grote pit. Een banaan is altijd krom / recht / plat. Bloemen aan een boomtak noem je bloesjes / noem je bloesem. Als blaadjes vallen is het herfst / is het lente. Appels en peren zijn vruchten / vrachten / vlechten. In de integratieles hebben kinderen een poster gemaakt waarop allerlei begrippen zijn geplaatst bij de boom. Op kopieerblad 2 staan allerlei woorden waarvan kinderen kunnen aangeven of ze aan een boom groeien. Als kinderen de juiste woorden hebben gekleurd ontstaat het profiel van een dennenboom. Kinderen schrijven op wat ze zien als ze de juiste hokjes gekleurd hebben. Ze kunnen het woord dennenboom opschrijven of boom of kerstboom. Daarna maken ze een opdracht waarbij ze omcirkelen wat het juiste woord of zinsdeel is. Mogelijk weten niet alle kinderen de juiste oplossing bij al deze opdrachten. Het is daarom vooral leerzaam om deze opdracht in tweetallen of in een klein groepje te laten maken. Het is zinvol om de oplossingen van dit kopieerblad een keer te bespreken met de kinderen die hieraan gewerkt hebben. Uiteraard hoeft dat niet op lesdag 5. Het blad kan aangeboden worden vanaf lesdag 5, dus een bespreking kan ook op een andere dag plaatsvinden als alle kinderen die aan dit blad gewerkt hebben klaar zijn. U kunt ervoor kiezen om dit blad toe te voegen aan het natuur-dagboek. Lesdag 7: De seizoenen kopieerblad 3 Seizoenen. Maak zinnen bij de plaatjes. Waarvan houd jij het meest? lente zomer herfst winter Gedurende de hele kern kunnen allerlei zaken uit de natuur gerubriceerd worden. Je kunt woorden ordenen wat betreft dieren, planten, mensen, landschap, het weer. Je kunt ook zaken ordenen in seizoenen. Daag kinderen uit om met behulp van kopieerblad 3 woorden en zinnen te bedenken die horen bij de verschillende seizoenen. Uiteraard moeten het woorden zijn die ook uitsluitend bij dat seizoen horen. Het woord boom bijvoorbeeld is niet specifiek voor een seizoen. Maar de zin: de blaadjes vallen van de boom past uiteraard bij de herfst. Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 2 van 10

3 Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 8 van 10 Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 9 van 10 Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 10 van 10 Lesdag 10: Puzzel een woord bij elkaar. kopieerblad 4 Met welke stukjes kun je een woord maken? Trek een lijntje. Schrijf het woord hier op. Welk woord past bij het plaatje? ren ter ve pel gen der zel va ren zen mel ter bo ven nen gen del za len der veren veren, veter, vegen (-pel blijft over) vader, varen, vazen (-zel blijft over) boter, boven, bonen (-mel blijft over) zagen, zadel, zalen, (-der blijft over) Lesdag 13: Welk woord hoort bij de zin? kopieerblad 5 Welk woord hoort bij de zin? Kijk, daar loopt een kameel. Kijk, daar zit een aap in de boom. Pas op voor een ijsbeer. de woestijn Trap niet op die schelp! Die ligt bij Je ziet alleen geen water maar veel zand in Soms is het eb, soms vloed. Dat zie je bij het oerwoud Er groeien heel veel soorten planten in Er ligt altijd een dik pak sneeuw in de noordpool Mensen wonen er vaak in tenten. Ze trekken door Mensen bouwen soms een ijshut. Ze zijn dan op Mensen wonen in huizen van bamboe. Dat zie je vaak in de zee Mensen liggen vaak op een handdoek bij In kern 10 maken kinderen voor het eerst kennis met een open lettergreep in woorden. Op kopieerblad 4 gaan kinderen stukken van woorden samenvoegen tot een goed woord ontstaat. De gevonden woorden worden opgeschreven. De woorden die kinderen kunnen maken zijn: Vooral in de integratieles van lesdag 13 wordt uitgebreid gesproken over het landschap. Er zijn verschillende landschappen, zelfs in ons kleine landje. Kinderen die aan de kust wonen hebben een landschap in hun directe woonomgeving dan kinderen die in Limburg wonen. Een polderlandschap ziet er anders uit dan een bebost gebied. Uit verhalen kennen kinderen de begrippen de woestijn en het oerwoud. Een vulkaan, besneeuwde bergtoppen of een poolgebied. Sommige kinderen hebben er misschien nog nooit van gehoord. Op kopieerblad 5 staan zinnen die kinderen aanvullen met het woord van het bijbehorende landschap. Er zijn zinnen die horen bij het begrip de woestijn. Er zijn ook zinnen die horen bij het oerwoud, de noordpool of de zee. Daarmee is er een overlap met de opdracht op pagina 32 van het werkboekje zon waarin deze gebieden ook centraal stonden. Alle dagen Omdat kinderen in deze kern vrij kunnen werken aan hun bladen voor het natuurdagboek zal er minder behoefte zijn om extra werkbladen toe te voegen aan deze kern. Kinderen kunnen immers op basis van eigen interesse een werkblad verzorgen. Ook lesdag 14 geeft kopieerbladen voor het maken van een verslag van een bijzonder dier. kopieerblad Kopieerblad 6 geeft gedurende deze kern ook nog 6 Natuurquiz Weet jij het antwoord? Vraag je maatje of je ouders. Of zoek het op in een boek. Wat is een ram? extra mogelijkheden: Het Wat is een zeug? Wat is een orkaan? blad kan gebruikt worden Wat is een specht? tijdens het organiseren van Welk dier heeft kieuwen? Wat is een vulkaan? een natuurquiz. Kinderen Welk dier maakt honing? kunnen in groepjes op zoek Hoe smaakt het water van de zee? Waar zie je een jaarring? gaan naar het juiste antwoord. Dit kan, naast het Hoeveel vragen had jij goed? Ik had vragen goed. maken van een natuurdagboek, als een rode draad gedurende de kern plaatsvinden. Het kan ook een activiteit bij de afsluiting van de kern zijn. De juiste antwoorden bij de verschillende vragen: Kinderen formuleren zelf hun antwoord, maar dat zal min of meer overeenkomen met wat tussen haakjes staat. Wat is een ram? (een mannetjesschaap) Wat is een zeug? (een vrouwtjesvarken) Wat is een orkaan? (een soort storm ) Wat is een specht? (een vogel) Waar zie je een jaarring? (in een boomstam die is doorgezaagd) Welk dier heeft kieuwen? (een vis) Hoe smaakt water uit de zee? (zout) Wat is een vulkaan? ( een berg die vuur spuwt) Welk dier maakt honing? (een bij) Tussentijds overstappen naar de zon-leerlijn? Zeker in kern 10 is de behoefte om over te stappen op de zon-leerlijn minder sterk aanwezig. Kinderen zijn in de basislijn al gevorderd tot het lezen van twee-lettergrepige woorden. Hun lees- en schrijfvaardigheid biedt optimaal mogelijkheden voor het lezen van informatieve en andere boeken op eigen niveau. En hun schrijfvaardigheid wordt juist in deze kern optimaal benut om allerlei werkstukken te maken. Humpie Dumpie Een uitstekend alternatief om betere maanlezers extra uit te dagen is het werken in leeswerkboekjes van Humpie Dumpie. Betere maanlezers kunnen met gemak werken in de deeltjes 3 en 4. Meer uitdaging zullen ze vinden in het werken in Humpie Dumpie 4, 5 of 6. Of dit mogelijk is kan heel goed verkend worden door de eerste pagina s van het leeswerkboekje als proef te laten lezen en maken. Het is niet noodzakelijk dat een kind dat nog niet gewerkt heeft met Humpie Dumpie, instapt in leeswerkboekje 1 van die uitgave. Afhankelijk van de mogelijkheden van Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 3 van 10

4 het kind en de behoefte aan extra uitdaging kan ook gekozen worden voor een passend leeswerkboekje. Bedenk daarbij ook dat werken in Humpie Dumpie niet perse op het exacte leesniveau hoeft te zijn. Ook al is het leeswerkboekje leestechnisch wat lager dan het leesniveau van het kind, de teksten en opdrachten zijn zo gemaakt dat leesbegrip en leesbegrip centraal staan. Humpie Dumpie vervangt niet het werken in werkboekje maan kern 10, maar biedt uitstekende vervolgopdrachten voor kinderen die snel klaar zijn en verder zijn in hun leesvaardigheid. Zie daarvoor de Toelichting bij deze uitgave op zwijsen.nl/toelichtinghumpiedumpie. Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 4 van 10

5 Welk dier mis je in het woord? Kies uit: kopieerblad 1 worm hond haan vlieg pad slang voet zee tuig oor tuin sprink Welke woorden van dieren rijmen? Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 5 van 10

6 kopieerblad 2 Wat groeit aan een boom? Kleur het hokje van dat woord. fietsen gras knoppen papier eitjes beren takjes peren noten tassen boomhut blaadjes schors eikels plaatjes takken kersen wortels pruimen banaan flessen schommel appels schots haas stoelen banken naalden klomp knopen Zie jij wat je hebt gekleurd? Wat is juist? Aan een den zitten In een appel Een banaan is altijd Bloemen aan een boomtak Als blaadjes vallen Appels en peren zijn blaadjes / naalden / stokjes. zitten kleine pitjes / zit een grote pit. krom / recht / plat. noem je bloesjes / noem je bloesem. is het herfst / is het lente. vruchten / vrachten / vlechten. Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 6 van 10

7 Seizoenen. Maak zinnen bij de plaatjes. kopieerblad 3 Waarvan houd jij het meest? lente zomer herfst winter Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 7 van 10

8 kopieerblad 4 Met welke stukjes kun je een woord maken? Trek een lijntje. Schrijf het woord hier op. Welk woord past bij het plaatje? ve ren ter pel gen veren va der zel ren zen bo mel ter ven nen za gen del len der Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 8 van 10

9 Welk woord hoort bij de zin? kopieerblad 5 Kijk, daar loopt een kameel. Kijk, daar zit een aap in de boom. Pas op voor een ijsbeer. Trap niet op die schelp! Die ligt bij de woestijn Je ziet alleen geen water maar veel zand in Soms is het eb, soms vloed. Dat zie je bij het oerwoud Er groeien heel veel soorten planten in Er ligt altijd een dik pak sneeuw in Mensen wonen er vaak in tenten. Ze trekken door de noordpool Mensen bouwen soms een ijshut. Ze zijn dan op Mensen wonen in huizen van bamboe. Dat zie je vaak in de zee Mensen liggen vaak op een handdoek bij Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 9 van 10

10 Natuurquiz kopieerblad 6 Weet jij het antwoord? Vraag je maatje of je ouders. Of zoek het op in een boek. Wat is een ram? Wat is een zeug? Wat is een orkaan? Wat is een specht? Welk dier heeft kieuwen? Wat is een vulkaan? Welk dier maakt honing? Hoe smaakt het water van de zee? Waar zie je een jaarring? Hoeveel vragen had jij goed? Ik had vragen goed. Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 10 van 10