EEN CHECKLIST OM TE KOMEN TOT GOOD PRACTICES IN DE BESLUITVORMING ROND TERUGKEER VAN KINDEREN NAAR DERDE LANDEN:

Transcriptie

1 EEN CHECKLIST OM TE KOMEN TOT GOOD PRACTICES IN DE BESLUITVORMING ROND TERUGKEER VAN KINDEREN NAAR DERDE LANDEN: EEN INSTRUMENT VOOR KWALITEITSPLANNING DOOR LIDSTATEN December januari 2011 De Europese Raad voor Vluchtelingen en Ballingen (ECRE) in strategisch partnerschap met Save the Children (EU-kantoor) Deze versie is door UNICEF Nederland in het Nederlands vertaald (mei 2012) voor gebruik in Nederland

2 Disclaimer: Deze checklist is tot stand gekomen binnen de Terms of Reference van de Europese aanbesteding: Comparative study on best practices in the field of return of minors (Vergelijkende studie naar 'best practices' inzake de terugkeer van minderjarigen) (HOME/2009/RFXX/PR/1002). De checklist geeft niet noodzakelijkerwijs de zienswijze van de auteurs en de Europese Commissie weer. 2

3 INHOUDSOPGAVE Inleiding op de checklist 1. Doel van de checklist 2. Beleidsachtergrond 3. Gebruik van de checklist 4. Afkortingen in verwijzingen De checklist 1. Ontwerp van de terugkeerprocedure: algemene kinderrechten en kinderbescherming 2. Ondersteuning van niet begeleide en alleenstaande kinderen voorafgaand aan een terugkeerbesluit 3. Besluitvormingsprocedures 4. De fase na het besluit en voor de terugkeer 5. Detentie 6. Het terugkeerproces 7. Aankomst in het land van herkomst en na terugkeerfase 3

4 A. INLEIDING OP DE CHECKLIST 1. Doel van de checklist Deze checklist heeft tot doel lidstaten te ondersteunen bij het tot stand brengen van good practices voor besluitvorming rond de terugkeer van kinderen naar derde landen. UNICEF Nederland heeft de originele Engelstalige versie zo letterlijk mogelijk in het Nederlands laten vertalen voor gebruik in Nederland. Tevens heeft UNICEF Nederland een verkorte versie van de checklist gemaakt: UNICEF Nederland Checklist Kind en Terugkeer. Deze checklist kan worden gebruikt door Nederlandse overheidsambtenaren die betrokken zijn bij besluitvorming rond de terugkeer van kinderen uit Nederland naar derde landen. De checklist is van toepassing op de situatie van kinderen binnen gezinnen en niet-begeleide of alleenstaande kinderen. Sommige onderdelen zijn specifiek relevant voor niet begeleide en alleenstaande kinderen: daar waar dat het geval is, geeft de checklist dit aan. In het algemeen geldt echter dat er in het beleid en in de uitvoeringspraktijk geen onderscheid mag worden gemaakt tussen kinderen met of zonder ouders, zo bepaalt het VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind (hierna IVRK ). De checklist zet de verschillende stappen op een rij die op grond van de Terugkeerrichtlijn 1 gevolgd moeten worden bij een terugkeerbesluit en procedure en biedt praktische indicatoren om good practices tot stand te brengen. Aan de checklist liggen Europees- en internationaalrechtelijke verplichtingen ten grondslag. Hierbij is rekening gehouden met nieuwe, opkomende jurisprudentie op nationaal niveau, van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en van het Hof van Justitie van de Europese Unie. 2. Beleidsachtergrond Lidstaten hebben het recht te beslissen welke onderdanen van derde landen toegang tot en verblijf krijgen op hun grondgebied. Ook hebben zij het hieraan gekoppelde recht om een terugkeerbesluit te nemen met betrekking tot onderdanen van derde landen die illegaal op hun grondgebied verblijven, mits dit overeenstemt met internationaal mensenrechtelijke verplichtingen. In geval van terugkeer van kinderen moeten lidstaten rekening houden met de rechten van het kind, waaronder het recht te worden gehoord en de specifieke behoeften en rechten van het kind om tegen gevaar te worden beschermd. In het bijzonder moeten lidstaten, zoals vereist door de Terugkeerrichtlijn en het IVRK, voorafgaand aan het nemen van en tijdens de uitvoering van ieder besluit, de belangen van het kind in aanmerking nemen. 1 Richtlijn 2008/115/EC van het Europees Parlement en de Raad inzake gemeenschappelijke normen en procedures in de lidstaten voor de terugkeer van onderdanen van derde landen die illegaal op hun grondgebied verblijven. 4

5 Daarbij dienen lidstaten bij kinderen in gezinnen de rechten van het individuele kind binnen het gezin en het recht op privé- en gezinsleven te respecteren en te beschermen. Bij de besluitvorming rond een eventuele terugkeer van het gezin moeten lidstaten rekening houden met de situatie van kinderen en de veiligheid van het kind binnen het gezin. Het is dan ook van belang dat het terugkeerproces waarborgen inbouwt die verzekeren dat voldoende rekening wordt gehouden met de belangen van het kind. Verder van belang is dat erkend in het Europese Actieplan voor Niet-begeleide Minderjarigen 2 en recentelijk in de Richtlijn Mensenhandel 3 - dat lidstaten met duurzame oplossingen moeten komen voor alleenstaande en niet-begeleide kinderen waarbij het belang van het kind voorop wordt gesteld en waarbij de individuele omstandigheden van ieder geval afzonderlijk worden beoordeeld. Hierbij moet terugkeer naar het land van herkomst worden beschouwd als een van de opties, net als integratie in het gastland of overdracht naar een derde land. Wanneer terugkeer in het belang van het kind is, moet voorafgaand aan de terugkeer adequate zorg en voogdij op maat zijn geregeld voor het alleenstaande of niet-begeleide kind. In de Terugkeerrichtlijn staat uitdrukkelijk vermeld dat een kind aan de zorg van een familielid, benoemd voogd of adequate opvanginstelling moet worden overgedragen. 3. Gebruik van de checklist Op weg naar een kwaliteitsplanning bij terugkeerprocessen Tijdens de besluitvorming rond terugkeer van kinderen hebben lidstaten altijd te maken met verschillende uitdagingen. Hieronder valt de wijze waarop de situatie en omstandigheden van het kind in zowel de lidstaat als in het thuisland moeten worden beoordeeld en de manier waarop moet worden vastgesteld wat in het belang van het kind is. Zo hebben lidstaten in het geval van niet-begeleide of alleenstaande kinderen vaak moeite om familieleden te traceren of om de situatie waarin familieleden zich bevinden goed te beoordelen. Ook kunnen er problemen ontstaan in de grensoverschrijdende contacten met partijen in derde landen die betrokken zijn bij de beoordeling of uitvoering van het terugkeerbesluit. Als gevolg hiervan besluiten verscheidene landen simpelweg niet tot terugkeer van niet-begeleide kinderen totdat de leeftijd van 18 jaar is bereikt, of werken zij alleen dan mee aan terugkeer als dit onderdeel is van een programma voor vrijwillige terugkeer, en niet de uitkomst van een formele procedure. Andere landen zijn wel bezig geweest met de ontwikkeling van procedures om de terugkeer van deze kinderen mogelijk te maken. Deze zijn echter nog in ontwikkeling en niet uitgegroeid tot volwaardige, systematische procedures met aantoonbare effecten. De checklist is ontwikkeld als een instrument voor kwaliteitsplanning om lidstaten te ondersteunen in 2 Communicatie van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad, Actieplan voor Niet-begeleide Minderjarigen ( ) SEC(2010)534 3 Richtlijn 2011/36/EU van het Europees Parlement en de Raad inzake de voorkoming en bestrijding van mensenhandel en de bescherming van slachtoffers daarvan, en ter vervanging van Kaderbesluit 2002/629/JHA van de Raad 5

6 de ontwikkeling of het versterken van hun aanpak. De checklist verwijst naar de internationaal- en europeesrechtelijke verplichtingen en gezaghebbende richtlijnen die per stap van toepassing zijn. De indicatoren helpen de partijen hun bestaande aanpak onder de loep te nemen of (op)nieuw te ontwikkelen. Integrale aanpak van het proces Een belangrijk aspect van de checklist is dat partijen in staat worden gesteld het proces in zijn geheel te bekijken en zich niet langer enkel hoeven te richten op geïsoleerde onderdelen ervan. Deze aanpak is noodzakelijk voor de ontwikkeling van effectieve en adequate procedures waarbij rekening wordt gehouden met de situatie van het kind. Bevorderen van de samenwerking tussen partijen Tijdens terugkeerprocessen van kinderen is meestal een breed spectrum aan partijen betrokken bij de situatie van het kind. Deze partijen dienen uiteenlopende belangen en hebben, operationeel gezien, verschillende hoofddoelen voor ogen, zoals migratiecontrole of de bescherming van het kind, die bij ieder afzonderlijk geval al dan niet overeenkomen. Deze checklist zal de samenwerking tussen deze partijen bevorderen door het bieden van een gemeenschappelijk kader waarbinnen deze partijen de situatie van het kind en diens belangen kunnen bespreken. Aan de checklist liggen criteria voor good practices ten grondslag, die enkele van de gemeenschappelijke belangen van de diverse partijen onderstrepen. Enkele van deze gezamenlijke belangen zijn: Terugkeer moet duurzaam zijn; Terugkeer moet in overeeenstemming zijn met de internationale verplichtingen van de lidstaten; Terugkeer gebeurt ordelijk en zonder onnodige vertraging nadat een terugkeerbesluit eenmaal is genomen; Terugkeer wordt uitgevoerd op een manier die de stabiliteit van kinderen zo min mogelijk verstoort en die geen stress veroorzaakt; Terugkeer wordt uitgevoerd op een manier die de waardigheid van het individu, en in het bijzonder het kind, eerbiedigt en die de betrokkenen geen schade toebrengt. Verder is het in het belang van alle partijen dat er instrumenten aanwezig zijn die voorzien in: Eerlijke, snelle, geschikte en transparante besluitvormingsprocessen; Correcte en vrij toegankelijke informatie die aan het begin van de procedure beschikbaar is en informeert over de mogelijkheden met betrekking tot terugkeer zodat reële keuzes over vrijwillige terugkeer mogelijk worden gemaakt. 6

7 Het bevorderen van een betere samenwerking tussen partijen draagt bij aan het waarborgen van een geschikte en effectieve toedeling van middelen en aan de verbetering van de deelname van het kind aan de procedure, zodat de terugkeerprocedure eerlijker, duurzamer en effectiever wordt. 4. Afkortingen in verwijzingen De checklist verwijst naar enkele relevante internationale normen, aanbevelingen en richtlijnen. Hierbij worden de volgende afkortingen gebruikt: - IVRK - VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind - Internationaal Vluchtelingenverdrag Internationaal Verdrag van 1951 betreffende de Status van Vluchtelingen. - Verdrag RvE inzake Mensenhandel - Verdrag van de Raad van Europa inzake bestrijding van mensenhandel. - Terugkeerrichtlijn - Richtlijn 2008/115/EC van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie over gemeenschappelijke normen en procedures in de lidstaten voor de terugkeer van onderdanen van derde landen die illegaal op hun grondgebied verblijven. - Richtlijn Mensenhandel - Richtlijn 2011/36/EU van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie inzake de voorkoming en bestrijding van mensenhandel en de bescherming van slachtoffers daarvan, en ter vervanging van Kaderbesluit 2002/629/JHA van de Raad. - Procedurerichtlijn - Richtlijn 2005/85/EG van de Raad van de Europese Unie van 1 december 2005 betreffende minimumnormen voor de procedures in de lidstaten voor de toekenning of intrekking van de vluchtelingenstatus. - Opvangrichtlijn - Richtlijn 2003/9/EG van de Raad van de Europese Unie van 27 januari 2003 tot vaststelling van minimumnormen voor de opvang van asielzoekers. - General Comment No 6 - Algemene Opmerking Nr. 6 van het VN-Comité inzake de Rechten van het Kind over de behandeling van niet-begeleide en alleenstaande minderjarigen buiten hun land van herkomst. - General Comment No 12 Algemene Opmerking Nr. 12 van het VN-Comité inzake de Rechten van het Kind over het recht van kinderen om te worden gehoord. - SCEP Statement of Good Practice - Verklaring van Good Practice van het Programma voor Alleenstaande Minderjarigen in Europa (SCEP) van UNHCR Guidelines on Unaccompanied Children - Richtlijnen van het Hoog Commissariaat der Verenigde Naties voor Vluchtelingen (UNHCR) inzake beleid en procedures ten aanzien van niet-begeleide minderjarige asielzoekers van UNHCR Guidelines on Child Asylum Claims - Richtlijnen van het Hoog Commissariaat der Verenigde Naties voor Vluchtelingen (UNHCR) inzake internationale bescherming: Claims van minderjarige asielzoekers volgens artikel 1(A)2 en 1(F) van het VN-Verdrag van 1951 en/of het Protocol van 1967 betreffende de Status van Vluchtelingen van ExCom Conclusions - Besluit van het Uitvoerend Comité van het Hoog Commissariaat der Verenigde Naties voor Vluchtelingen (UNHCR) inzake kinderen in risicosituaties van CoE Guidelines on Forced Return - Raad van Europa, Twintig Richtlijnen inzake Gedwongen Terugkeer van

8 - UNHCR BID Guidelines - Richtlijnen van het Hoog Commissariaat der Verenigde Naties voor Vluchtelingen inzake het Vaststellen van het Belang van het Kind van JHA Conclusions - Besluiten van de Raad inzake niet-begeleide minderjarigen, juni Aanbevelingen Belgische voorzitterschap Aanbevelingen van het Belgische EUvoorzitterschap inzake Niet-begeleide Minderjarigen aan de Europese Buitengrenzen. 8

9 B. DE CHECKLIST 1. Ontwerp van de terugkeerprocedure: algemene kinderrechten en kinderbescherming Internationaalrechtelijke verplichtingen : Terugkeerrichtlijn, artikel 5 IVRK, artikel De nationale regels inzake kinderbescherming zijn van toepassing op de situatie van kinderen die het onderwerp zijn van een terugkeerprocedure en passende kinderbeschermingsprocedures worden gevolgd. Terugkeerrichtlijn, artikel 5 Richtlijn Mensenhandel, artikel 11, lid 4 en artikel 13, lid 2 IVRK, artikel 2 en 19 General Comment No 6, alinea 67 Alle kinderen die zich binnen het gezin of zonder begeleiding in een situatie van niet gereguleerde migratie bevinden, vallen onder de toepassing van de nationale regels en maatregelen van kinderbescherming. Kinderen worden binnen het eigen gezin verzorgd, tenzij is aangetoond dat dit niet in het belang van het kind is. In gevallen waar kinderen op grond van nationale wetgeving uit het gezin worden weggehaald, zijn alle procedures die van toepassing zijn gevolgd. Samenwerkingsprotocollen zijn in werking tussen de diverse instanties en partijen betrokken bij de situatie van kinderen. Welzijns- en kinderbeschermingsinstanties zijn verantwoordelijk voor de zorg en het welzijn van alleenstaande en niet-begeleide kinderen. Instanties die zorg bieden aan kinderen, beschikken over kinderbeschermingsbeleid. Het personeel dat verantwoordelijk is voor de zorg over het kind is getraind op het gebied van kinderbescherming. Kinderbeschermingsinstanties houden trainingen met betrekking tot de situatie en de specifieke problematiek van migrantenkinderen. 9

10 1.2 Er zijn mechanismen in werking om minderjarige slachtoffers van mensenhandel, misbruik, uitbuiting, verwaarlozing of geweld te identificeren. Terugkeerrichtlijn, artikel 5 en artikel 10, lid 1 Richtlijn Mensenhandel, artikel 11.4, 18.3 Verdrag RvE inzake Mensenhandel, artikel 10 IVRK, artikel 1, 8 en 35 Richtlijn inzake de Opvang van Asielzoekers, artikel 17, lid 1 General Comment No 6, alinea 31 SCEP Good Practice, sectie C3 en D2 UNHCR Guidelines on Unaccompanied Children, alinea ExCom Conclusions, alinea c Douanepersoneel, immigratieambtenaren en overige partijen die betrokken zijn bij de aankomst of aanwezigheid van kinderen afkomstig uit derde landen dienen te beschikken over de middelen en geschikte training om kinderen in risicovolle situaties te kunnen identificeren. Lidstaten ontwikkelen een 'toolkit' met daarin profielschetsen en indicatoren om ambtenaren te ondersteunen bij het identificeren van kinderen in risicovolle situaties, waaronder mensenhandel. Er zijn mechanismen voorhanden die waarborgen dat alle kinderen in risicovolle situaties worden doorverwezen naar de aangewezen gespecialiseerde kinderwelzijnsinstanties waar deze kinderen zorg en bescherming krijgen. 10

11 1.3 Bij het ontwerp van de terugkeerprocedure moeten specifieke waarborgen worden ingevoerd die verzekeren dat het belang van het kind gedurende het gehele proces voorop wordt gesteld en voldoende is gerespecteerd. Terugkeerrichtlijn, artikel 5, preambule alinea 4 en 22 Richtlijn Mensenhandel, preambule alinea 8, artikel 13.1 IVRK, artikel 3 en 6 General Comment No 6, alinea 26 en 27 General Comment No 12, alinea 2 en 70 Het moet verplicht worden gesteld dat personen die het onderwerp zijn van een terugkeerprocedure informatie krijgen waarin specifiek wordt uitgelegd hoe het belang van het kind vastgesteld dient te worden en hoe hier tijdens de procedure rekening mee moet worden gehouden. Bij besluitvormings- en terugkeerprocedures dient uitdrukkelijk rekening te worden gehouden met het belang van het kind (zie 3.1 hieronder). Voor kinderen in gezinnen geldt dat ongeacht de omstandigheden van de ouders het belang van het kind op systematische wijze moet worden meegewogen bij een beslissing over het gezin of individuele gezinsleden. In het geval van niet-begeleide kinderen dient een Best Interests Determination' (BID) plaats te vinden (zie 2.4 hieronder). Alle relevante partijen en beslissingsmedewerkers betrokken bij de situatie van kinderen, zijn bekend met de vereiste juridische overwegingen en procedures omtrent de terugkeer van kinderen en zijn getraind en bevoegd om hun rol bij de terugkeer van kinderen te vervullen. 11

12 1.4 Bij het ontwerp van de terugkeerprocedure moeten specifieke waarborgen zijn ingevoerd die verzekeren dat kinderen de gelegenheid krijgen te worden gehoord over hun mening en inzichten. Richtlijn Mensenhandel, artikel 14 IVRK, artikel 12 General Comment No 6, alinea 25 en 84 General Comment No 12, alinea 2 en 70 SCEP Good Practice, sectie B4 UNHCR Guidelines on Unaccompanied Children, alinea 5.14 en 5.15 UNHCR Guidelines on Child Asylum Claims, alinea 70 en 71 ExCom Conclusions, alinea b(iv) Vereist is dat het kind uitleg krijgt over zijn of haar opties en situatie; het kind moet ondersteund worden bij het verwerken van deze informatie. Tijdens het besluitvormingsproces moeten de advocaten van het kind en de beslissingsmedewerkers het kind op kindvriendelijke wijze naar zijn of haar mening vragen. De mening van het kind moet volledig in ogenschouw worden genomen in overeenstemming met de leeftijd en het ontwikkelingsniveau van het kind. Gehoren, afspraken, vergaderingen en gesprekken over de wensen en gevoelens van het kind moeten in kindvriendelijke taal, op een kindvriendelijke wijze en in een passende omgeving plaatsvinden. (Zie ook Sectie 3 hieronder). 12

13 1.5 Bij gezinnen met kinderen wordt voorafgaand aan ieder terugkeerbesluit en iedere terugkeerprocedure de mogelijkheid van vrijwillige terugkeer verkend. Hierbij vindt voldoende overleg met de kinderen plaats en worden hun belangen meegewogen. IVRK, artikel 3 en 12 SCEP Good Practice, sectie D15.2 Programma s voor ondersteuning bij vrijwillige terugkeer en reintegratie die speciaal zijn toegespitst op de behoeften van kinderen en gezinnen zijn beschikbaar. Gezinnen ontvangen informatie over de beschikbaarheid van dergelijke programma s, waaronder over: o De beschikbaarheid van financiële ondersteuning; o De beschikbaarheid van ondersteuning bij re-integratie, waaronder re-integratie van kinderen in het onderwijs of een andere opleiding; o De eventuele gevolgen van het aanvaarden of weigeren van deelname aan deze programma s, zoals mogelijke inreisverboden of verplichte vergoeding van het programma bij terugkeer naar de EU. Kinderen binnen gezinnen krijgen inspraak op het besluit rond vrijwillige terugkeer. De vraag of vrijwillige terugkeer in het belang van het kind is, wordt beoordeeld. Hierbij wordt gekeken naar de input van alle relevante partijen, waaronder de input van specialisten op het gebied van kinderwelzijn en kinderbescherming. 13

14 2. Ondersteuning van niet-begeleide en alleenstaande kinderen voorafgaand aan een terugkeerbesluit. 2.1 Er zijn mechanismen voorhanden om kinderen die van hun primaire verzorgers gescheiden zijn te identificeren. Terugkeerrichtlijn, artikel 10.1 Richtlijn Mensenhandel, artikel 11.4 Richtlijn inzake Asielprocedures, artikel 17 IVRK, artikel 11 en 20 General Comment No 6, alinea 31 SCEP Good Practice, sectie D2 en D4 UNHCR Guidelines on Unaccompanied Children, alinea Aanbevelingen Belgisch EU-voorzitterschap inzake Niet-begeleide kinderen aan Europese buitengrenzen Douanepersoneel, immigratieambtenaren en overige partijen die betrokken zijn bij de aankomst of aanwezigheid van kinderen uit derde landen ontvangen regelmatige trainingen, hulpmiddelen en materialen over: o De omstandigheden en gedragingen waaruit mogelijk blijkt dat een asielzoeker minderjarig is; o Communicatie met en het horen van kinderen; o De toepassing van het principe van het 'voordeel van de twijfel' bij personen die mogelijk niet-begeleide of alleenstaande kinderen zijn; o De procedures die bestaan om, waar nodig, een formeel identificatieproces met alle waarborgen die van toepassing zijn te starten. Er zijn mechanismen in werking die ervoor zorgen dat alle kinderen worden doorverwezen naar de aangewezen gespecialiseerde kinderwelzijnsinstanties, die deze kinderen zorg en bescherming bieden. Bij twijfel over de leeftijd of de verantwoordelijkheid van de volwassene ten aanzien van het kind wordt een kindvriendelijk identificatieproces gehanteerd waarmee de leeftijd wordt beoordeeld en de begeleidende volwassenen worden gescreend. 14

15 2.2 Voorafgaand aan ieder terugkeerbesluit en iedere terugkeerprocedure worden niet-begeleide en alleenstaande kinderen voorzien van speciale bescherming en ondersteuning om te waarborgen dat het belang van deze kinderen bij alle beslissingen voorop staat. Terugkeerrichtlijn, artikel 10.1 Richtlijn Mensenhandel, artikel 13, 14.1, 14.2 en 16.3 IVRK, artikel 3, artikel 12, artikel 18, lid 1 en 2 en artikel 20, lid 1 General Comment No 6, alinea en 95 SCEP Good Practice, sectie D3 UNHCR Guidelines on Unaccompanied Children, alinea 5.7 UNHCR Guidelines on Child Asylum Claims, alinea 69 Kinderen krijgen toegang tot adequate opvang en basisvoorzieningen zoals gezondheidszorg en onderwijs. Kinderen hebben toegang tot kindvriendelijke informatie over de procedures waar zij mogelijk bij betrokken zijn en over de voorzieningen en begeleiding waar zij gebruik van kunnen maken. Aan ieder niet-begeleid kind wordt zo snel mogelijk een voogd toegewezen, die het kind tijdens alle procedures en het formele identificatieproces terzijde staat. Deze voogd: o Is bevoegd en deskundig, onafhankelijk en controleerbaar; o Heeft een helder mandaat met betrekking tot de situatie van het kind en heeft als taak om de belangen van het kind te behartigen; o Kan effectief met kinderen communiceren; o Heeft kennis over migratie van kinderen, waaronder asiel en mensenhandel, en is bekend met de algemene context van immigratieprocedures, waaronder terugkeerprocedures. Deze kennis kan de voogd na benoeming door middel van opleidingen hebben verkregen; o Kan communiceren in een taal die het kind volledig begrijpt of heeft ervaring met het werken met tolken; o Kan ervoor zorgen dat de overige partijen, zoals de nodige tolken en culturele mediators, worden ingeschakeld. 15

16 De voogd wordt volledig op de hoogte gehouden door de overige partijen en de mening van de voogd weegt mee tijdens alle fasen van de terugkeerprocedure. Tijdens alle procedures wordt juridische bijstand beschikbaar gesteld aan het kind. Procedures zijn voorhanden om kinderen te laten meedenken over hun wensen voor de toekomst. 16

17 2.3 Er bestaan procedures waarmee de familiebanden van niet-begeleide of alleenstaande kinderen kunnen worden hersteld als het kind of diens voogd dit verzoekt en als dit in het belang van het kind is en geen gevaar oplevert voor de betreffende familieleden. Opvangrichtlijn, artikel 19, lid 3 IVRK, artikel 10 General Comment No 6, alinea 80, 81 en 82 SCEP Good Practice, sectie D7 UNHCR Guidelines on Unaccompanied Children, alinea 10.5 UNHCR Guidelines on Child Asylum Claims, alinea 68 Het kind of diens voogd heeft om opsporing van familieleden verzocht. Stappen worden ondernomen om ervoor te zorgen dat het traceren van familieleden veilig kan worden uitgevoerd zonder dat de familieleden in kwestie gevaar lopen. De familieleden worden getraceerd door een onafhankelijke organisatie die ervaring heeft met het opsporen van familieleden. De informatie die nodig is voor het opsporen van familieleden wordt bij het kind ingewonnen op een kindvriendelijke wijze die bij de leeftijd van het kind past. Het recht van het kind op privacy en vertrouwelijkheid wordt gerespecteerd. Ondersteuning is beschikbaar om, waar mogelijk, het contact van het kind met diens familie te herstellen. Hiertoe behoort ondersteuning door een voogd die de familie, waar nodig, kan helpen meer begrip te krijgen voor de omstandigheden van het kind. Er is begeleiding aanwezig om kinderen en hun familie te helpen bij het herstellen van hun relatie. 17

18 2.4 Door middel van een formele procedure is vastgesteld wat in het belang is van het niet begeleide of alleenstaande kind, zodat tot een duurzame oplossing kan worden gekomen. Terugkeerrichtlijn, preambule 22, artikel 5(a) en artikel 10, lid 2 Richtlijn Mensenhandel, artikel 13, lid 1 en artikel 16, lid 2 IVRK, artikel 3, lid 1 en 2 General Comment No 6, alinea 19 22, 27, 84, 92, 93 Richtlijnen van RvE inzake Gedwongen Terugkeer, richtlijn 11 SCEP Good Practice, sectie B1, D9.1 en D15.3 UNHCR BID Guidelines, pagina's 23, 26, 70, 72 en bijlage 9 binnenkort aangevuld door specifieke BID-richtlijnen voor geïndustrialiseerde landen ExCom Conclusions, alinea g(i) en h(xv) Een forrmele procedure bestaat om het belang van het kind vast te stellen hetgeen leidt tot een besluit of de beïnvloeding ervan. Er wordt een holistische en multidisciplinaire benadering gehanteerd. De relevante partijen die betrokken zijn bij de situatie van het kind worden geraadpleegd. Informatie over de actuele situatie van het kind en de relevante omstandigheden in het land van herkomst is beschikbaar. (zie Sectie 3 hieronder) Tijdens de 'Best Interests Determination' (BID) worden de beschikbare opties vastgesteld, waaronder, maar niet beperkt tot: o Hereniging met familie, terugkeer naar een benoemde voogd of terugkeer naar adequate opvangfaciliteiten in het thuisland van het kind; o Hereniging met familie in een ander land; o Integratie in de lidstaat waar het kind op dat moment verblijft; Bij een eventuele hereniging met familieleden heeft een gespecialiseerde organisatie op het gebied van kind- en jeugdzorg het gezin geschikt verklaard als verzorgers van het kind. Er is bovendien contact geweest 4 tussen de familie en deskundige partijen, die beschikbaar zijn om de familie voorafgaand aan het vertrek te begeleiden. 4 Deze deskundige partijen zijn onder andere maatschappelijk werkers, leraren en overige specialisten die het kind in het land van verblijf hebben ondersteund. 18

19 Indien de familie niet wordt getraceerd, of de familie wel wordt getraceerd maar niet met het kind kan worden herenigd, kan het kind eventueel worden overgedragen aan de zorg van een benoemde voogd in het land van herkomst, op voorwaarde dat dit in het belang van het kind is. Bij het aanwijzen van een geschikte voogd dient eerst te zijn gekeken naar geschikte kandidaten binnen de familie van het kind. Voordat wordt besloten dat het kind aan de zorg van een voogd zal worden overgedragen, is uit controles gebleken dat deze voogd geschikt is om voor het kind te zorgen en dat hij of zij in het belang van het kind zal handelen. Ook dient de voogd door gespecialiseerde organisaties voor kind- en jeugdzorg te zijn aangemerkt als geschikt voor de verzorging, ondersteuning en bescherming van het kind. Als hereniging met familieleden of terugkeer naar een benoemde voogd niet mogelijk of wenselijk is, dient te worden overwogen of de behoeften en belangen van het kind zijn gediend met residentiële jeugdzorg, waaronder plaatsing in een pleeggezin. In dat geval dient zorgvuldig te worden gekeken naar het doel van de residentiële zorg, welk type residentiële zorg (inclusief kwaliteit en kwaliteitsbewaking) beschikbaar is en of deze vorm van zorg tegemoet komt aan de behoeften en wensen van het individuele kind. Deze residentiële zorg dient te zijn verankerd in een functionerend kinderbeschermingssysteem om te waarborgen dat aan de gestelde normen wordt voldaan. Er moet een onafhankelijke voogd in het land van herkomst worden aangesteld om de belangen van het kind te behartigen. Het moet mogelijk zijn om een individueel zorgplan voor te bereiden waarin rekening is gehouden met toekomstige pogingen om de familie van het kind te traceren en waarin aandacht wordt geschonken aan de lange termijn plannen en directe behoeften van het kind. Het kind wordt zowel voorafgaand aan als tijdens de terugkeer ondersteund bij de re-integratie. Tijdens het BID-proces worden de wensen en de mening van kinderen serieus meegewogen, waarbij rekening wordt gehouden met hun leeftijd en ontwikkelingsniveau. De voogd en advocaat van het kind zijn bij de 'Best Interests Determination' betrokken, maar zijn niet verantwoordelijk voor de uitvoering van dit proces. 19

20 3. Besluitvormingsprocedures 3.1 Besluitvormingsprocedures rond terugkeer schenken aandacht aan de situatie van kinderen, waaronder kinderen binnen gezinnen. Terugkeerrichtlijn, preambule alinea 6 en 8 Richtlijn Mensenhandel, artikel 14.2 General Comment No 6, alinea 64, 66, en 95 SCEP Good Practice, sectie D11 en D12 UNHCR Guidelines on Unaccompanied Children, alinea 4.2, en 9.7 UNHCR Guidelines on Child Asylum Claims, alinea 65, 66, De besluitvormingsprocedures zijn een weerspiegeling van internationaalrechtelijke normen en voldoen aan de volgende criteria: o De besluiten zijn helder en transparant. Tegen de besluiten staan rechtsmiddelen open met schorsende werking waarvoor juridische bijstand beschikbaar is; (zie 3.3) o De besluiten zijn altijd gebaseerd op een beoordeling van ieder afzonderlijk geval; o Bij de besluiten wordt specifieke aandacht geschonken aan de omstandigheden van het kind binnen het gezin; o De besluiten zijn in het geval van niet-begeleide en alleenstaande kinderen altijd gebaseerd op, of bepaald door, een 'Best Interests Determination'; (zie sectie 2.4 hierboven) o Er zijn procedures waarmee informatie kan worden verzameld en gebruikt over de omstandigheden in het land van herkomst, met name over de situatie en omstandigheden van kinderen, alsook over de omstandigheden in het land van bestemming; (zie 3.2 hieronder) o De procedures zijn kindvriendelijk doordat specifieke standaarden worden gehanteerd voor het horen van kinderen, zoals het horen in een rustig tempo met voldoende pauzes, op de juiste tijdstippen (wanneer kinderen niet moe zijn), met ondersteuning door voogden tijdens de interviews en de interviews worden gehouden in kindvriendelijke ruimtes; o De besluiten worden met zo min mogelijk vertraging genomen. Hierbij telt niet alleen dat alle relevante informatie wordt verzameld, maar ook dat de procedure rekening houdt met de specifieke behoeften van het kind en plaatsvindt in een aangepast tempo. 20

21 Alle relevante partijen en beslissingsmedewerkers zijn voldoende getraind en deskundig om hun rol te vervullen. Handelingen die kunnen leiden tot kindspecifieke' vervolging zijn grondig onderzocht en beslissingsmedewerkers zijn getraind in het herkennen en inzien van de gevolgen van kindspecifieke vervolging. 21

22 3.2 Informatie is verzameld waaruit blijkt dat een kind na terugkeer geen risico loopt of gevaar, refoulement, mensenhandel of uitbuiting. Terugkeerrichtlijn, artikel 5 Verdrag RvE inzake Mensenhandel, artikel 16.7 IVRK, artikel 6, 19, 32 en Internationaal Vluchtelingenverdrag, artikel 33 General Comment No 6, alinea 26-28, en 84 UNHCR BID Guidelines, pagina 70 Een algemene risico- en veiligheidsanalyse is uitgevoerd om te garanderen dat het kind bij terugkeer in het land van herkomst geen risico loopt op marteling, ernstig letsel, vervolging, mensenhandel, blootstelling aan andere vormen van uitbuiting en schendingen of andere onmenselijke en vernederende behandelingen. De situatie van het gezin is beoordeeld, waarbij onderzoek is gedaan naar de aanwezigheid van financiële middelen en eventuele uitstaande schulden van de familie bij smokkelaars of mensenhandelaren. Uit deze beoordeling is gebleken dat het veilig is voor het kind om terug te keren. 22

23 3.3 Gezinnen met kinderen en niet-begeleide kinderen krijgen een gespecialiseerde advocaat toegewezen die hen bijstaat tijdens het besluitvormingsproces en alle relevante rechtsmiddelen. Terugkeerrichtlijn, preambule alinea 11 en artikel 13, lid 3 en 4 Richtlijn Mensenhandel preambule 19 IVRK, artikel 12 en 22 General Comment No 6, alinea 69 General Comment No 12, alinea 36 SCEP Good Practice, sectie D10 UNHCR Guidelines on Unaccompanied Children, alinea 4.2 en 8.3 UNHCR Guidelines on Child Asylum Claims, alinea 69 ExCom Conclusions, alinea b(iv) Voordat een beslissing wordt genomen over terugkeer, krijgt het kind bijstand van een advocaat. Deze advocaat is gespecialiseerd in immigratierecht en beschikt over of heeft toegang tot kennis over het land van herkomst, internationale beschermingsmechanismen, waaronder de rechten van het kind, en heeft ervaring met het werken met kinderen. Er wordt kosteloze juridische bijstand beschikbaar gesteld aan niet-begeleide of alleenstaande kinderen of aan hun gezin, of aan een kind binnen het gezin wanneer de omstandigheden hiertoe aanleiding geven. Indien nodig schakelt de advocaat een tolk in om zijn/ haar cliënt(en) te informeren over de mogelijkheid om een rechtsmiddel aan te wenden. 23

24 3.4 Er is een snel en effectief rechtsmiddel met schorsende werking beschikbaar voor kinderen waarmee in beroep kan worden gegaan tegen ieder terugkeerbesluit. Terugkeerrichtlijn, artikel 13 Er is een procedure voor het instellen van beroep tegen terugkeerbesluiten. Terugkeerbesluiten worden onderbouwd en in schriftelijke vorm aan de betrokkene(n) overhandigd. Het besluit bevat informatie over de beroepstermijn en de mogelijkheden om in beroep te gaan tegen het besluit. Kinderen worden over deze beroepsprocedures geïnformeerd (met specifieke verwijzing naar de uiterlijke termijn voor indiening ervan). Kinderen krijgen ondersteuning van bijvoorbeeld een advocaat of een voogd om beter te begrijpen wat de procedures inhouden. In gevallen waarin kinderen niet volledig in staat zijn de procedures te begrijpen, moet de voogd over de procedures worden geïnformeerd. De 'Best Interests Determination' is meegenomen in de uitkomst van de beroepsprocedure. Kinderen zijn geraadpleegd en zij worden, in het geval van niet-begeleide kinderen, ondersteund door hun voogd en hebben voldoende gelegenheid gekregen om te worden gehoord. Juridische bijstand is voorhanden gedurende de gehele beroepsprocedure. 24

25 4. De fase na het besluit en voor de terugkeer. 4.1 Gezinnen met kinderen krijgen een periode de gelegenheid om vrijwillig terug te keren zodat de situatie van het kind zo min mogelijk wordt verstoord. Terugkeerrichtlijn, artikel 7, lid 1 en artikel 7, lid 2 IVRK, artikel 16, 24, 28 en 31 General Comment No 6, alinea 40 en 41 Richtlijnen van RvE inzake Gedwongen Terugkeer, richtlijn 11 Het kind en gezin krijgt gedurende een vrijwillige vertrekperiode de tijd om zich voldoende op het vertrek voor te bereiden en aan het besluit te wennen. Alle relevante belanghebbende partijen (waaronder de voogd van het kind) moeten bij deze fase worden betrokken en een goede communicatie tussen deze partijen dient gewaarborgd te zijn. Gezinnen met kinderen worden schriftelijk op de hoogte gebracht van het feit dat zij binnen een passende termijn gebruik kunnen maken van een vrijwillige vertrekperiode. De verlening van een vrijwillige vertrekperiode wordt schriftelijk bekend gemaakt aan het gezin. De vrijwillige vertrekperiode (of de verlening ervan) biedt voldoende tijd voor kinderen om: o hun schoolexamens af te maken of andere academische mijlpalen, zoals het einde van een semester of academisch jaar, te kunnen bereiken; o medische behandeling of overige gezondheidzorg te kunnen ondergaan indien dit op korte termijn noodzakelijk of na terugkeer onmogelijk is; o alle benodigde documenten, zoals het geboortebewijs en onderwijs- en medische dossiers, te kunnen verzamelen. 25

26 4.2 In afwachting van de terugkeer hebben kinderen toegang tot onderwijs, gezondheidszorg en onderdak. Terugkeerrichtlijn, artikel 14, lid 1b, 1c en 1d Richtlijn Mensenhandel, artikel 14, lid 1 IVRK, artikel 24, 26, 28 en 31 General Comment No 6, alinea 40, 41, 44, 46 en 49 SCEP Good Practice, sectie D8.1 - D8.4 UNHCR Guidelines on Unaccompanied Children, alinea 7.2, 7.9 en De dagelijkse routine van het kind en de toegang tot voorzieningen blijven behouden, waaronder: o Het schoolbezoek in verband met afronding van het semester of academisch jaar en het afleggen van examens; o Het verblijf in de huidige opvanglocatie; o De toegang tot gezondheidszorg; o De toegang tot recreatie- en vrijetijdsbesteding. 26

27 4.3 De eenheid van het gezin blijft behouden tijdens alle fasen van de terugkeerprocedure. Terugkeerrichtlijn, artikel 14, lid 1a IVRK, artikel 9 en 18 Kinderen worden niet gescheiden van hun familie, tenzij dit in hun eigen belang is, bijvoorbeeld wanneer het kind binnen het gezin door een gezinslid wordt misbruikt. Bij ieder besluit om een gezinslid te detineren wordt rekening gehouden met het belang van het betrokken kind, waarbij opsplitsing van het gezin wordt vermeden. Alle alternatieven voor detentie worden grondig overwogen. (zie 5.1 hieronder) In het geval van een gedetineerde ouder vindt regelmatig contact plaats tussen ouder en kind plaats in een kindvriendelijke omgeving die geen onrust of angst bij het kind veroorzaakt. 27

28 5. Detentie 5.1 Alternatieven voor detentie zijn beschikbaar die in ieder afzonderlijk geval grondig zijn overwogen voordat een besluit tot detentie wordt genomen. Terugkeerrichtlijn, preambule alinea 16 en artikel 15, lid 1 IVRK, Artikel 37(b) General Comment No 6, alinea 61 SCEP Good Practice, sectie D16.1 UNHCR Guidelines on Unaccompanied Children, alinea 7.6 Alternatieven voor detentie van kinderen en gezinnen worden grondig overwogen, zoals: o Periodieke melding bij de politie of douane; o Plaatsing in opvangcentra of andere accommodatie waar bepaalde beperkingen gelden; o Betaling van een borgtocht, waarborgsom, borg of garantie; o Afgeven van bepaalde documenten; o Regelmatig contact met het gezin en coaching rond terugkeer. Daarbij wordt schriftelijk vastgelegd waarom de beschikbare alternatieven voor detentie ongeschikt zijn bevonden. 28

29 5.2 Detentie vindt uitsluitend plaats als laatste middel, voor een zo kort mogelijke tijd en wordt regelmatig herzien. Kinderen hebben toegang tot hun advocaat en overige partijen en hebben daarbij de mogelijkheid om het detentiebesluit aan te vechten. Terugkeerrichtlijn, artikel 15, lid 3, artikel 16, lid 2, artikel 16, lid 4 en artikel 17, lid 1 IVRK, artikel 37(b) en 37(d) General Comment No 6, alinea 61 Detentie van kinderen wordt zo veel mogelijk vermeden; Kinderen worden niet langer in detentie gehouden dan nodig is om het kind te laten terugkeren. Voorafgaand aan detentie dienen lidstaten actief stappen te ondernemen om het gezin te laten terugkeren, bijvoorbeeld door tijdig een vlucht te reserveren waarmee het gezin het land kan verlaten. Om discriminatie te voorkomen, dienen dezelfde bepalingen te gelden voor kinderen binnen gezinnen als voor niet-begeleide kinderen. Bij ieder besluit tot detentie wordt volledig rekening gehouden met de individuele omstandigheden van ieder geval en wordt aangesloten bij het belang van het kind. Het besluit tot detentie wordt onderbouwd en onderworpen aan rechterlijke toetsing en wordt regelmatig herzien. Kinderen en gezinnen met kinderen worden gewezen op de mogelijkheid om toegang te krijgen tot een advocaat. Tijdens de detentie krijgen kinderen en gezinnen met kinderen onbelemmerd toegang tot hun advocaat, arts en overige partijen, zoals voogden, maatschappelijk werkers, psychologen en NGO's. De situatie van kinderen die te maken hebben met detentie, wordt continu bewaakt. Het welzijn van kinderen en eventuele wijzigingen in hun lichamelijke en geestelijke gezondheid of gedrag spelen een rol bij de herziening van detentie. Tijdens de herziening wordt rekening gehouden met eventuele schade die kinderen ondervinden doordat zij zijn gescheiden van hun ouders of verzorgers of door een verslechterde lichamelijke of geestelijke gezondheid van de volwassenen die voor hen zorgen. 29

30 5.3 De omstandigheden tijdens detentie zijn geschikt voor gezinnen met kinderen. Terugkeerrichtlijn, preambule alinea 17 en artikel 16, lid 3 en artikel 17, lid 2, 3 en 5 IVRK, artikel 37(c) General Comment No 6, alinea 63 UNHCR Guidelines on Unaccompanied Children, alinea 7.7 en 7.8 Richtlijnen RvE inzake Gedwongen Terugkeer Gezinnen met kinderen worden gedetineerd in een ruimte gescheiden van alleenstaande volwassenen. Het gezin wordt niet opgesplitst en gezinnen worden gezamenlijk gedetineerd. De ruimte biedt privacy aan de verschillende leeftijdsgroepen en seksen in zowel toiletten, badkamers als slaapvertrekken. Kinderen hebben toegang tot onderwijs en onderwijsmaterialen, boeken en schrijfwaren. Er bestaan mogelijkheden voor recreatie en beweging in de buitenlucht en kinderen hebben toegang tot speelgoed en speelgebieden. Kinderen krijgen voedzame maaltijden aangepast aan hun leeftijd. De centra waar kinderen worden gedetineerd, zijn voor dit doeleinde geschikt. De centra die worden gebruikt voor de detentie van kinderen, hebben een beleid voor kinderbescherming. Het personeel in deze centra is getraind op het gebied van kinderbescherming en in het herkennen van signalen van (risico s) van misbruik van deze kinderen. De centra worden gereglementeerd, geïnspecteerd en bewaakt door een extern orgaan en kinderbescherming dient deel uit te maken van de regelgeving. In de detentiecentra is medische zorg voorhanden. 30

31 5.4 Niet-begeleide kinderen worden niet gedetineerd in ruimtes voor volwassenen Terugkeerrichtlijn, artikel 16, lid 3, artikel 17, lid 4 en 5 IVRK, artikel 37(c) General Comment No 6, alinea 63 UNHCR Guidelines on Unaccompanied Children, alinea 7.7 Detentie van niet-begeleide kinderen wordt zo veel mogelijk vermeden. Niet-begeleide kinderen worden nooit gedetineerd in ruimtes voor volwassenen en door middel van bewaking van de gemeenschappelijke ruimtes wordt gewaarborgd dat zij hier veilig zijn. De omstandigheden zijn geschikt voor kinderen. (zie 5.3 hierboven) 31

32 6. Het terugkeerproces 6.1 Het kind ontvangt alle relevante informatie met betrekking tot de terugkeerprocedure als, na afweging van alle andere duurzame oplossingen, is gekozen voor terugkeer. Terugkeerrichtlijn, artikel 12, lid 1 en 2 IVRK, artikel 17 General Comment No 6, alinea 24 SCEP Good Practice, sectie B5 ExCom Conclusions, alinea h(xiv) JHA Council Conclusions, alinea 28 Waar nodig worden gezinnen tijdens de procedure ondersteund bij het geven van informatie aan hun kinderen. Tijdens de procedure worden alle kinderen mondeling of schriftelijk op de hoogte gehouden. Deze informatie: o Wordt door onafhankelijke bronnen geleverd ; o Wordt gegeven in de moedertaal van het kind of in een taal die het kind volledig begrijpt, waarbij eventueel gebruik wordt gemaakt van een tolk; o Is eenvoudig en passend bij het ontwikkelingsniveau van het kind; o Wordt gegeven in een niet-bedreigende omgeving, zoals een gemeenschapscentrum of het woonverblijf van het kind. Kinderen worden regelmatig in de gelegenheid gesteld om vragen te stellen en de informatie die zij ontvangen, te controleren. Methoden zijn voorhanden om na te gaan of de kinderen de verstrekte informatie goed hebben begrepen (bijvoorbeeld door kinderen te vragen de informatie in hun eigen woorden na te vertellen). 32

33 6.2 Een plan is opgesteld om kinderen na terugkeer te ondersteunen bij hun re-integratie. Terugkeerrichtlijn, artikel 10, lid 2 IVRK, artikel 24, 27-29, 31 en 39 SCEP Good Practice, sectie D15.3 ExCom Conclusions, alinea h(xiv) Een re-integratieplan is voorbereid met daarin de mogelijkheden voor onderwijs, opleiding en werk, toegang tot geschikte gezondheidszorg, accomodatie, zorg, bescherming en hernieuwde kennismaking met de gemeenschap. Er is uitgerekend hoeveel financiële ondersteuning het kind en gezinnen met kinderen nodig hebben om zichzelf opnieuw binnen hun gemeenschap te vestigen. De familie van niet-begeleide kinderen wordt bij de procedure betrokken en er is regelmatig contact met het kind en diens verzorgers. 33

34 6.3 De wijze van terugkeer is passend en proportioneel. Terugkeerrichtlijn, artikel 8, lid 4 General Comment No 6, alinea 87 De optie van vrijwillige terugkeer is volledig verkend en er is een vrijwillige terugkeerperiode ingesteld die ervoor moet zorgen dat het gezin op een georganiseerde manier kan terugkeren. Kinderen krijgen de kans om afscheid te nemen van vrienden in het gastland. Er wordt geen geweld of vrijheidsbeperking toegepast ten aanzien van volwassen gezinsleden of kinderen. Bij de organisatie van de terugkeer wordt rekening gehouden met de behoeften van kinderen. Zo mogen kinderen bijvoorbeeld nooit midden in de nacht of rechtstreeks vanuit school worden uitgezet. 34

35 6.4 Er zijn mechanismen die ervoor zorgen dat niet-begeleide en alleenstaande kinderen tijdens hun terugkeerreis worden begeleid. Gezaghebbende richtlijnen : SCEP Good Practice, sectie D15.5 Financiële middelen zijn beschikbaar waarmee voogden uit het gastland of overige, door het kind gekozen, partijen de kinderen tijdens hun terugkeerreis kunnen begeleiden en de zorg en voogdij kunnen overdragen. Het kind wordt actief betrokken bij de keuze van zijn of haar begeleider. 35

36 7. Aankomst in land van herkomst en na terugkeerfase 7.1 Procedures zijn beschikbaar voor de formele overdracht van de zorg voor en de voogdij over het kind. Terugkeerrichtlijn, artikel 10, lid 2 IVRK, artikel 11 en 18 General Comment No 6, alinea 85 UNHCR Guidelines on Unaccompanied Children, alinea 9.4 SCEP Good Practice, sectie D15.6 Formele procedures zijn beschikbaar voor de overdracht van de zorg voor en de voogdij over het kind. Alle relevante partijen die bij de terugkeer zijn betrokken, zijn bekend met deze procedures. De persoon of de instantie die zich om het kind zal bekommeren, wordt van tevoren op de hoogte gebracht over de aankomst van het kind en krijgt voldoende tijd om zich voor te bereiden op zijn of haar rol als verzorger en voogd. De persoon of de instantie aan wie de zorg en de voogdij wordt overgedragen, is gescreend en er is via procedures vastgesteld dat het kind door deze persoon of instantie zal worden verzorgd en beschermd. 36

37 7.2 Passende ondersteuning bij de re-integratie is voorhanden voor teruggekeerde kinderen. Terugkeerrichtlijn, artikel 10, lid 2 Verdrag RvE inzake Mensenhandel, artikel 16.5 Er zijn geschikte en goed ingerichte faciliteiten beschikbaar voor de reintegratie van teruggekeerde kinderen. In het land van herkomst is gegarandeerd toegang tot onderwijs, opleiding en werk. Het gezin krijgt ondersteuning, waaronder geestelijke hulpverlening, tijdens het re-integratieproces. Plaatselijke kinderbeschermings-actoren zijn aanwezig die toezien op de situatie van het kind en ondersteuning bieden aan het kind. 37

38 7.3 Formele procedures zijn voorhanden in de landen van terugkeer om toe te zien op de gevolgen van de terugkeer voor het kind. Gezaghebbende richtlijnen : SCEP Good Practice, sectie D15.5 Ervaren organisaties in het land van terugkeer houden toezicht op de situatie van het kind om te waarborgen dat de afspraken in het re-integratieplan worden nageleefd. Het toezicht omvat direct contact met het kind en diens familie door de personen die hier verantwoordelijk voor zijn. Er is een checklist voor toezicht opgesteld die belangrijke aanwijzingen noemt waaronder: registratie (of erkenning van burgerlijke staat), onderdak, onderwijs, werkgelegenheid, gezondheidszorg, re-integratie in het gezin en de gemeenschap en evaluatie van de veiligheid en gezondheid van het kind. Er wordt aandacht besteed aan de kwetsbaarheid van meisjes. Het toezicht houdt specifiek rekening met de situatie van meisjes en is alert op sekse gerelateerde uitbuiting. 38