Albius Claudius Pulcher is de vader. Valeria is de moeder. Marcus is de zoon Claudia is de dochter. Critolaus is de slaaf. Davus is ook een slaag.

Transcriptie

1 1.2 Leestekst: Kennismaking met het gezin (handboek p. 17) (vertaling) Albius Claudius Pulcher is de vader. Valeria is de moeder. Marcus is de zoon Claudia is de dochter. Critolaus is de slaaf. Davus is ook een slaag. Valeria en Claudia zijn vrouwen. Valeria en Claudia zitten in de eetkamer. De wijn is in de amfoor. De bekers staan op de tafel. Grootvader slaapt in de slaapkamer. Marcus en Claudia komen uit de tuin. De slaven werken daar een lange tijd. Nigra zit op de zuil. Ze denkt: Pluk de dag.

2 1.8 Leestekst: Dag en nacht in de stad Rome (handboek p. 23) (vertaling) Kijk, daar is een Romeinse markt. Op het forum zijn er tempels, standbeelden, monumenten. Overal rennen mensen: kooplui haasten zich naar hun winkels, Marcus en Critolaus haasten zich naar school. Waarom haast Gaius Claudius Pulcher zich niet? Gaius is geen jongeman meer: grootvader is een oude man. Kijk, het is al nacht. Nu schitteren de sterren aan de hemel. Maar waar is de maan? De Tiber vloeit onder de bruggen. Onder de bruggen zijn er soms rovers, in de straten zijn er ook rovers. De familie kan thuis rustig slapen, want in de Via Nova waken soldaten. Noch de slaven, noch de slavinnen werken in de keuken, vader is niet meer in zijn studeer kamer. Nigra zit niet meer op een zuiltje.

3 2.6 Leestekst: Minotaurus in labyrintho (handboek p ) (vertaling) Ieder jaar zenden de Atheners zeven jongemannen en zeven meisjes naar Kreta. Waarom zenden de Atheners ieder jaar zeven jongemannen en zeven meisjes naar Kreta? Op het eiland Kreta woont koning minos. Koning Minos beheerst Griekenland. In het paleis is er een labyrint. In het labyrint dreigen er veel gevaren. Het labyrint heeft vele wegen: niemand kan de uitgang vinden. In het labyrint wonen geen mensen, maar de Minotaurus woont er. De Minotaurus is een verschrikkelijk monster, hij is deels mens en deels stier; hij verslindt niets anders dan mensen. Ieder jaar eist Minos zeven jongemannen en zeven meisjes, Kijk, en dit jaar verwacht Minos jongemannen en meisjes voor zijn paleis. De soldaten leiden hen naar de gevangenis. Eén van de jongemannen is Theseus. Theseus is een mooie en dappere jongeman. Minos heeft een dochter. De dochter is Ariadne. Ariadne ziet Theseus en houdt van hem. s Nachts gaat ze naar de gevangenis, en roept Theseus: Ik kan je redden zegt ze, indien je mij naar Athene leidt. Theseus en Ariadne zijn het eens, en zij zijn zeer blij.

4 3.3 Leestekst: Familia (handboek p. 54) (vertaling) Albius en Valeria zijn de ouders van Marcus en Claudia. Marcus is de broer van Claudia. Wie is de zus van Marcus? Critolaus is een slaaf. Hij is de slaaf van Marcus en Claudia. Phocis en Delia zijn slaven van meesteres Valeria. Zij werken in het atrium. Albius Claudius Pulcher is de meester van de slaven en de slavinnen. Nu is hij in zijn studeerkamer, maar soms gaat hij naar het stadsarchief. In de tuin staat een standbeeld van Bacchus. Bacchus is de god van de wijn. Ook de standbeelden van Venus en Iunon staan in de tuin. Venus is de godin van de liefde en Iunon is de godin van de vrouwen.

5 3.5 Leestekst: Ariadnai filum (handboek p. 57) (vertaling) Ariadne redt Theseus op de volgende manier: Ariadne gaat naar Daedalus, de architect van het labyrint. Waarom gaat de dochter van de koning naar Daedalus? 'Jij' zegt ze, 'jij bent de architect van het labyrint.' Jij kunt de weg door het labyrint toch wel wijzen?" Daedalus antwoordt niet, maar hij geeft een draad en een zwaard. Ariadne geeft het zwaard en de draad aan Theseus. De volgende dag leiden de soldaten van de koning de jongemannen en de meisjes naar het labyrint en daar sluiten ze hen op. De jongemannen en de meisjes zijn zeer bang. Theseus gaat ook binnen in het labyrint en wikkelt de draad van Ariadne af. Zo kan hij altijd de weg terugvinden. Eindelijk vindt Theseus de Minotaurus. Onmiddellijk grijpt hij de kop van de Minotaurus vast en met zijn zwaard doodt hij hem. Vervolgens neemt hij de draad en kan hij de uitgang van het labyrint terugvinden. Dan roept Theseus naar Ariadne. Ariadne luistert naar de stem van Theseus en is zeer blij. Vervolgens vluchten Theseus en Ariadne naar het schip en verlaten Kreta. Nooit meer moeten de Atheners zeven jongemannen en zeven meisjes naar Kreta zenden!

6 4.5 Leestekst: Ulixes apud Circam veneficam (handboek p ) (vertaling) Odysseus roept zijn vrienden samen: 'Vrienden' zegt hij, 'blijf hier en wacht op mij.' Ik wil het eiland verkennen." Odysseus dwaalt over het hele eiland: hij ziet lange rivieren, hoge bergen en onbekende bomen. Hij ziet ook een mooi en groot gebouw; maar hij vindt geen mensen in het gebouw. In het bos kan hij een groot hert vangen. Later keert hij terug naar zijn kameraden. De gezellen groeten de aanvoerder en maken het avondmaal gereed. Na het avondmaal vragen ze: "Odysseus, wie woont hier? Is er gevaar? Wat kunnen we op het eiland vinden? Zijn er veel of weinig steden? Zijn er rechtvaardige of onrechtvaardige mensen? Allen vrezen we..." "Vrienden, de sterren raden ons nu aan om aangenaam te slapen. Slaap gedurende lange uren van de nacht." Maar Odysseus zelf kan niet slapen: het mooie gebouw komt dikwijls voor zijn ogen. Plotseling ziet de mooie Circe de Grieken. De tovenares lacht en zegt: "Kom binnen gasten, kom binnen! Jullie hebben toch wel honger?" Dan gaan ze allen samen het paleis binnen, behalve Eurylochus, want hij wacht voorzichtig voor de poort op zijn vrienden. De slavinnen van Circe dienen snel voedsel en wijn op, maar de wijn is vergiftigd en kijk, de ongelukkige gasten worden plots varkens. Eurylochus haast zich naar Odysseus en vertelt het ongelukkige lot van zijn vrienden. De overige kameraden zijn zeer treurig en wenen, maar Odysseus zegt dadelijk: "Ik moet onze vrienden bevrijden, ik vrees de tovenares niet." Onderweg smeekt Odysseus de god Mercurius: "Mercurius, zoon van Jupiter, je helpt me altijd, help me nu ook." En Mercurius luistert naar de ongelukkige aanvoerder en wijst hem heilig kruid. Voor het paleis roept Odysseus Circe en schreeuwt: "Laat mijn vrienden vrij." Circe lacht want de Griekse aanvoerder is er en ze zegt: "Jij wilt toch ook wel een mooi varken worden?" maar het kruid van Mercurius redt hem. En zo roept Circe woedend: "Wie ben jij? Waarom wordt jij geen varken?" Maar Odysseus roept opnieuw: "Laat mijn vrienden vrij!" Eindelijk na veel strenge woorden van Odysseus opent Circe de poorten van de stal en bevrijdt de Grieken. Kijk, plotseling worden de varkens weer mensen! Maar de Grieken kunnen nog niet naar huis terugkeren, want Odysseus blijft gedurende lange tijd bij de mooie Circe.

7 5.3 Leestekst: De Pygmalione (handboek p ) (vertaling) Pygmalion werkt elke dag in zijn werkplaats en daar maakt hij mooie standbeelden van marmer. Dikwijls zegt hij: "Kom, Griekse mannen en vrouwen, kom naar mijn werkplaats en kijk naar mijn standbeelden!" Allen roepen: "O, Pygmalion, hoe mooi zijn jouw standbeelden!" Op een dag maakt Pygmalion een zeer mooi beeld. Het standbeeld heeft lange haren, prachtige ogen en sierlijke lippen. Pygmalion houdt van het standbeeld. Maar de armen van het standbeeld zijn koud en de handen zijn koud. Pygmalion treurt omdat het standbeeld niet leeft. Maar noch door juwelen, noch door bloemen, noch door kussen kan hij het standbeeld levend maken. Daarom gaat hij keer op keer naar de tempel van Venus, de godin van de liefde, en daar draagt hij offers op en roept de hulp van de godin in. Maar keer op keer keert hij treurig terug naar huis. Op een nacht keert hij terug naar huis en gaat hij zijn werkplaats naar binnen. Maar wat is dit? Hij ziet het standbeeld niet meer. Daarom gaat hij zitten en treurt hij. Maar plotseling nadert een mooi meisje. Ze heeft lange haren, prachtige ogen, sierlijke lippen en ze lacht lief. De armen zijn zacht en de handen zijn warm. Het meisje zegt: "Ik ben geen standbeeld meer maar een meisje." Pygmalion staat op en roept vrolijk uit: "Venus heeft een mirakel verricht!" Niet veel later huwt het meisje met hem en ze heet Galatea.

8 5.7 Leestekst: De Tantalo (handboek p ) (vertaling) Tantalus, een rijke koning, is een vriend van de goden. Dikwijls nodigen de goden hem uit op de berg Olympus. Daar is de gast gewoon om nectar, de woon van de goden, te drinken. Soms bezoeken de goden het mooie paleis van Tantalus. Bij hem eten ze het beste voedsel en drinken ze wijn. Tantalus is gelukkig en kan zonder zorgen leven. Maar door zoveel geluk wordt de trotse koning hoogmoedig en durft de goden uittesten. Op een dag bezoeken Jupiter en de overige goden opnieuw het paleis. Kijk, Tantalus vermoordt zijn zoon Pelops op Schandelijke wijze, legt het vlees van zijn zoon op de eettafel, en: "Neem," zegt hij," Dierbare gasten, het malse eten!" De goden zwijgen, niemand neemt iets: want de almachtige goden voelen het bedrog van de koning. Als enige eet Ceres verstrooid van een deel van het voedsel. Eindelijk staan ze woedend op:"durf je de goden zo uit te testen? De gastheer is dwaas! We bevelen een straf!" De goden zenden Tantalus naar de onderwereld. De koning moet op een meer onder een boom gaan staan. De koning verlangt van het water te drinken. Maar, waneer hij probeert van het water te drinken, wijkt het water terug. Hij verlangt om de vrucht van de boom te plukken. Maar wanneer hij probeert de vrucht van de boom te plukken, wijkt de vrucht terug. En zo is de koning voor eeuwig ellendig, want de woede van de goden is huiveringwekkend.

9 6.3 Leestekst: De Hercule et leone Nemeaeo (handboek p ) (vertaling) In Griekenland, nabij de stad Nemeo, leeft een reusachtige leeuw, door wie veel vee geroofd wordt, door wie honden en paarden bang gemaakt worden, jongens en meisjes, mannen en vrouwen gedood worden. Zijn huid kan noch door pijlen, noch door stenen, noch door een zwaard doorboord worden. Daarom beveelt Eurysteus, koning van de streek, dat hercules de leeuw moet doden. Hercules ontvlucht het werk niet, want hij draagt 5 geschenken van de goden bij zich: het zwaard van Mercurius, de boog en de pijlen van Apollo, een gouden harnas van Vulcanus, paarden van Neptunus en een schild van ivoor van Juppiter. Ook een knuppel maakt hij zelf en draagt hem bij zich. Plots springt de leeuw uit het bos tevoorschijn. Eerst schiet Hercules pijlen van Apollo, maar de pijlen doorboren de huid van de leeuw niet. Vervolgens probeert hij met het zwaard van Mercurius de huid te doorboren, maar het zwaard buigt zoals een van was. Ten slotte slingert hij de knuppel: het hoofd van de leeuw slingert slechts heen en weer. Omdat wapens niet baten, probeert Hercules eindelijk met de blote handen het beest te overwinnen. De leeuw rukt een vinger van Hercules af; toch grijpt Hercules de leeuw en wurgt hem. Vervolgens stroopt hij de huid van het beest af. Dan keert hij terug naar koning Eurystheus, bekleed met de huid van de leeuw.

10 7.6 Leestekst: De aquila et messore (handboek p. 128) (vertaling) In het midden van de zomer zwoegen 10 maaiers onder de brandende zon op de velden. Ze zweten en hebben dorst en na weinige uren blijft er geen water over voor hen. Daarom roept hij de leider van de maaiers, Davus: één van hen, bij zich en zegt: "Davus, ga naar de naburige bron en breng water voor ons". Bij de bron ziet Davus een adelaar die wordt vastgehouden door een slang. Omdat een adelaar de boodschapper en dienaar is van Jupiter, doodt hij de slang met een sikkel en bevrijdt de adelaar. Vervolgens schept hij water uit de bron en keert terug naar zijn vrienden. Eerst geeft hij grote bekers vol met water aan zijn gezellen, die ze gulzig leegdrinken. Eindelijk wil hij zelf drinken. Precies op dat moment daalt de adelaar uit de hemel neer en werpt de beker uit zijn handen. Het water vloeit uit de beker op de aarde. Eerst roept Davus woedend: "Bedank je zo jouw bevrijder?" Maar plotseling ziet hij zijn 9 stervende gezellen. "Nu zie ik alles", zegt hij. "Het water van de bron is door de slang vergiftigd... Maar de adelaar bedankt mij nu en ontrukt mij van de dood, omdat ik hem van de dood heb ontrukt."

11 8.4 Leestekst: De anseribus montis Capitolini (handboek p ) (vertaling) Al lange tijd belegeren de Galliërs de reusachtige burcht van de stad Rome. Dagelijks naderen de troepen van de Galliërs de poorten van de burcht en daar vechten ze met lansen, pijlen en zwaarden, maar de burcht binnengaan en de overwinning behalen kunnen ze niet. Want de Romeinse soldaten vrezen de vijand niet. Soms durven ze zelfs uit de burcht komen. Buiten de burcht vechten de Romeinen hevig, maar de Galliërs op de vlucht jagen kunnen ze niet. Maar omdat de Galliërs de burcht niet kunnen veroveren met wapens, proberen ze de burcht binnen te gaan met een list. En zo beklimmen ze in het midden van de nacht zwijgend het Capitool. Op de berg slapen alle Romeinen: vrouwen en meisjes slapen, de oude mannen en de jongens slapen ook. Weinig bewakers staan op de wallen en kijken rond, maar ze zien de Galliërs niet omdat het een duistere nacht is. Ze horen de Galliërs niet, omdat de Galliërs de berg zwijgend beklimmen. De overige Romeinse soldaten slapen. Ook de honden slapen. Maar de ganzen die in de tempel van Iunon gewoon zijn te waken, slapen niet. Ze horen de Galliërs en dadelijk beginnen ze te roepen en met de vleugels te klepperen. Op de wallen horen de Romeinse soldaten de ganzen en ze vragen: "Waarom roepen de ganzen?" De soldaten kijken rond: ze zien geen vijanden. Opnieuw roepen de ganzen. Nu wordt Marcus Manlius, een dappere man en een goede soldaat opgewekt door het geroep van de ganzen en hij springt dadelijk uit bed. Hij rent naar de wallen en daar bemerkt hij de Galliërs. Met luide stem roept hij de overige soldaten te wapen. Intussen stampt hij een Galliër van de berg en een tweede, en een derde... Eindelijk gaan de overige soldaten naar de wallen en de Galliërs, die het Capitool beklimmen, gooien ze van de berg. De Galliërs vluchten weg van het Capitool en ze gaan weg uit Rome. Zo is de burcht van de stad Rome en de vrijheid van het Romeinse volk gered door de waakzaamheid van de ganzen.

12 9.3 Leestekst: Hercules apud Amazones (handboek p. 156) (vertaling) Wie kent Hercules niet? Hercules doodt op bevel van koning Eurystheus eerst de woeste leeuw van Nemea. Vervolgens legt Eurystheus Hercules een nieuw moeilijk werk op. De koning roept Hercules bij zich en zegt: "Je bent een sterke man, ik wil je een moeilijke taak opleggen. In een ver en duister land wonen de verschrikkelijke Amazonen. In dat land wonen alleen maar vrouwen: mannen durven dat land niet bezoeken. De koningin van de Amazonen wordt Hippolyta genoemd. Indien je wilt, zoek kameraden en haast jullie naar dat onbekende land. Hippolyta bezit immers een prachtig geschenk van Mars, een gouden gordel. Breng me die gordel. Maar de taak is niet gemakkelijk. De Amazonen zijn sterke vrouwen, snelle ruiters en wrede soldaten. Meer nog, indien bij hen een baby wordt geboren wordt een meisje gered (bewaart), een jongen wordt onmiddellijk gedood. Durf je deze zware opdracht aannemen?" De stoutmoedige Hercules antwoordt echter: "Ik wil de volgende maand terugkeren met de gouden gordel". Hercules zoekt kameraden en samen met hen vaart hij met een vlug schip naar het onbekende land. Na korte tijd vindt hij Hippolyta. De koningin van de Amazonen vertrouwt de beroemde Griekse man en zegt: "Indien je van me houdt, bied (=geef) ik je mijn gouden gordel. Maar godin Iunon is jaloers op Hercules en zegt een leugen aan de overige Amazonen: "Hercules wil jullie koningin ontvoeren. Bedankt Hercules jullie koningin voor liefde? Een zeer groot gevaar hangt boven jullie hoofd!" De Amazonen beginnen dus met de Griekse mannen een afschuwelijke oorlog. Ten slotte overwinnen Hercules en zijn kameraden de Amazonen, laten de ongelukkige Hippolyta achter, en keren samen met de gouden gordel naar Eurystheus terug.

13 9.6 Leestekst: De Proserpina (handboek p. 161) (vertaling) Op een dag dwaalt Proserpina samen met haar vriendinnen op een mooie wei. De zon brandt, de vogels in de bomen zingen vrolijke liederen en overal bloeien bloemen. De meisjes plukken bloemen en dragen ze naar Ceres. Nabij de wei is er een groot bos. Proserpina ziet daar prachtige viooltjes. Dadelijk rent ze het bos in terwijl ze de viooltjes plukt, gaat ze vooruit naar het midden van het bos. Plotseling opent de aarde zich: twee zwarte paarden, die een zwarte renwagen trekken komen te voorschijn. Pluton, een god van de onderwereld, die altijd onder de grond woont, sleurt het meisje in de renwagen en keert gauw terug naar de onderwereld. Op dat ogenblik sloot de aarde zich, gaat de zon onder, houden de vogels op met zingen en overal wordt het stil. De angstige Ceres zoekt haar dochter overal en roept: Proserpina, waar ben je, Proserpina antwoord! Ze weent en ze dwaalt door de duistere nacht, maar ze kan haar dochter nergens vinden. De volgende dag verschijnt de zon, die alles ziet en de verschrikkelijke misdaad van Pluton aan Ceres onthult. De droefheid van Ceres is groot, ze wil noch eten noch drinken; ze zit op het rotsblok en treurt om haar dochter. De aarde treurt samen met Ceres: de bloemen op de wei verwelken, niets groeit meer op het land, de mensen en dieren komen om door de honger. De almachtige Jupiter, vader van de mensen en de goden, wordt gekweld door de zorg. Pluton, zijn broer, ontbiedt hij naar Olympus: Broer, zegt hij, overal op aarde is er honger. Ik zie de dood van mannen, van vrouwen, van oude mannen, van kinderen, van dieren. Ik wil de ellende beëindigen. Daarom zal Proserpina gedurende zes maanden niet bij jou in de onderwereld zijn, maar gedurende zes maanden bij haar moeder zijn. Mijn besluit staat vast. Daarom, wanneer Proserpina uit de onderwereld naar de aarde terugkeert, blijft ze gedurende zes maanden bij haar moeder: de aarde is blij samen met Ceres, ter ere van Proserpina bloeien overal de bloemen en in de bomen zingen de vogels mooie liederen. Overal brengt de zomer aangename warmte. Wanneer Proserpina na zes maanden opnieuw naar de onderwereld afdaalt, treurt samen met Ceres de aarde. Nergens groeien bloemen, nergens zingen vogels. Overal brengt de winter hevige koude.

14 10.3 Leestekst: De Socratis patientia (handboek p ) (vertaling) Over het geduld van Socrates Xanthippe, de vrouw van de filosoof Socrates, werd een twistzieke en eigenzinnige vrouw genoemd. Want ze was woedend omdat Socrates in de stad altijd jongemannen onderwees of gesprekken met burgers voerde: maar het hoogstnodige geld bracht hij niet mee, hij keek niet om naar zijn drie jonge zonen, hij zorgde slecht voor de zaken van het gezin. Daarom snauwde Xanthippe Socrates dikwijls heftig af en kwetste ze hem met vele en hevige woorden. Meestal verkoos Socrates, niet opgewassen tegen het tumult en de storm van woorden, het huis te verlaten. Met een droevig gezicht en afhangende oren ging Socrates buiten en hij ging rustig bij de deur zitten. Want hij bewaarde altijd de hoop. Maar soms ging de razende Xanthippe naar boven naar de slaapkamer, opende het venster en goot vandaar een pot vol stinkend vocht uit op het hoofd van Socrates. Die werd echter helemaal niet door de regenbui beïnvloed maar hij waste zijn kledij en zijn gezicht af. Mensen, die voorbijgingen, zagen de razende vrouw en de rustige man. Verbaasd ondervroegen ze de filosoof: "Hoe kan een dergelijke zaak gebeuren?" Socrates antwoordde hen: "Meestal regent het wanneer het veel heeft gedonderd. "