Beperkte opleidingsbeoordeling. Hanzehogeschool Groningen Locatie: Leeuwarden

Transcriptie

1 BEOORDELINGSRAPPORT Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Vormgeving voltijd Hanzehogeschool Groningen Locatie: Leeuwarden

2

3 Lange Voorhout ED Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl BEOORDELINGSRAPPORT Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Vormgeving voltijd Hanzehogeschool Groningen Locatie: Leeuwarden CROHO nr Hobéon Certificering Datum 17 december 2013 Auditteam drs. G.J. Stoltenborg (vz) mevr. ir. I.M.R.C. Schuffelers mevr. drs. J.E.D. Ossewold mevr. H. Staal mevr. E. Breeman Secretaris mevr. drs. L. Blom-van Veen

4

5 INHOUDSOPGAVE 1. BASISGEGEVENS 1 2. SAMENVATTING 5 3. INLEIDING OORDELEN OP NIVEAU VAN DE STANDAARDEN ALGEMEEN EINDOORDEEL AANBEVELINGEN 33 BIJLAGE I Scoretabel 35 BIJLAGE II Opleidingsspecifieke eindkwalificaties 37 BIJLAGE III Schematisch overzicht opleidingsprogramma 41 BIJLAGE IV Programma, werkwijze en beslisregels 43 BIJLAGE V Lijst geraadpleegde documenten 49 BIJLAGE VI Overzicht auditteam 51

6

7 1. BASISGEGEVENS NAAM INSTELLING status instelling resultaat instellingstoets kwaliteitszorg NAAM OPLEIDING (zoals in croho) Hanzehogeschool Groningen, Academie Minerva Bekostigd Behaald Vormgeving registratienummer croho domein/sector croho oriëntatie opleiding niveau opleiding (associate degree bachelor master) graad en titel aantal studiepunten (ec s) Kunstonderwijs (KUO) hbo Bachelor Bachelor of Design (B Des) 240 EC afstudeerrichtingen Vormgeving Groningen (niet in dit rapport opgenomen) Communicatie: Grafisch ontwerp Communicatie: Illustratie/ Animatie Ruimtelijk ontwerp: Interieurarchitectuur Ruimtelijk ontwerp: Scenografie (tot onder de naam Theatervormgeving) specialisatie Vormgeving Leeuwarden Instroom hoofdfase vóór : Grafische Vormgeving Ruimtelijke Vormgeving Media Vormgeving onderwijsvorm(en) 1 locatie(s) variant(en) relevante lectoraten datum audit / opleidingsbeoordeling Vanaf instroom hoofdfase : Pop-Design Competentiegericht onderwijs Gedempte Zuiderdiep HN Groningen Achter de Hoven AG Leeuwarden Voltijd Lectoraat Image in Context Lectoraat Popular Culture, Sustainability and Innovation 24 september 2013 (Leeuwarden) 25 september 2013 (Groningen) 1 Hieronder worden bijvoorbeeld verstaan: afstandsonderwijs, werkplekgerelateerd onderwijs, flexibel onderwijs, competentiegericht onderwijs of onderwijs voor excellente studenten. Hanzehogeschool, versie 3.0 1

8 Kwantitatieve gegevens Vormgeving Minerva Leeuwarden INSTROOM (aantal Croho) voltijd (A) INSTROOM (aantal opleiding Vormgeving) voltijd (A Uitval (percentage Croho) UIT HET EERSTE JAAR voltijd (A 4 25,9 11,4 24,1 20,0 9, UIT DE BACHELOR voltijd (B 5 23,8 23,2 Uitval (percentage opleiding) UIT HET EERSTE JAAR voltijd (A 6 0,0 11,4 31,3 12,5 12,5 8,3 UIT DE BACHELOR voltijd (B 7 41,2 19,6 RENDEMENT (percentage Croho) voltijd RENDEMENT (percentage opleiding G V 9 ) voltijd 0,0 70,1 29,4 12,5 DOCENTKWALITEIT (aantal Croho) 10 Aantal Fte voltijd G ) Hbo Master PhD voltijd PhDtraject DOCENTKWALITEIT (aantal opleiding Aantal Fte Het aantal studenten (eerstejaars HO) dat instroomt in de opleiding in de propedeusefase. Het aantal studenten (ongeacht HO verleden) dat voor het eerst instroomt in de propedeusefase van de opleiding. (A) Het aandeel van het totaal aantal bachelorstudenten (eerstejaars ho) dat na één jaar niet meer bij de opleiding staat ingeschreven, zo mogelijk voor de laatste zes cohorten. (B) Het aandeel van de bachelorstudenten die zich na het eerste studiejaar opnieuw bij de opleiding inschrijven (herinschrijvers) dat in de nominale studieduur zonder het diploma te hebben behaald alsnog uitvalt uit de opleiding, zo mogelijk voor de laatste drie cohorten. Het aandeel van het totaal aantal bachelorstudenten (ongeacht HO verleden), dan na één jaar niet meer bij de opleiding staat ingeschreven. Het aandeel van het totaal aantal bachelorstudenten (ongeacht HO verleden), dat na het eerste jaar alsnog uitvalt uit de opleiding in de nominale studieduur. Het aandeel van de bachelorstudenten die zich na het eerste studiejaar opnieuw bij de opleiding inschrijven (herinschrijvers) dat het bachelordiploma haalt in de nominale studieduur + één jaar, zo mogelijk voor de laatste drie cohorten. Het aandeel van het totaal aantal bachelorstudenten (ongeacht HO verleden), dat het bachelordiploma haalt in de nominale studieduur + één jaar. 10 Het aandeel docenten (onderwijzend personeel) met een master en het aandeel docenten met een PhD in het totaal aantal docenten (onderwijzend personeel). Hanzehogeschool, versie 3.0 2

9 Academie voor Popcultuur/Muziek en Vormgeving) 11 voltijd voltijd G ) Hbo Master PhD 22 7 (3 mastertrajecten) 1 PhD-traject DOCENT STUDENT RATIO 12 voltijd 19.2 CONTACTUREN (aantal opleiding 1 e jaar 2 e jaar 3 e jaar 4 e jaar Vormgeving) 13 voltijd Het aandeel docenten (onderwijzend personeel) met een master en het aandeel docenten met een PhD in het totaal aantal docenten (onderwijzend personeel). De verhouding tussen het totaal aantal ingeschreven studenten en het totaal aantal fte s aan onderwijzend personeel van de opleiding in het meest recente studiejaar. Het gemiddeld aantal klokuren per week aan geprogrammeerde contacttijd, voor ieder jaar van de opleiding (per jaar, op(per jaar, op basis van 40 weken, stage niet meegerekend, werkplaatsen niet meegerekend). Hanzehogeschool, versie 3.0 3

10 Hanzehogeschool, versie 3.0 4

11 2. SAMENVATTING De bacheloropleiding Vormgeving leidt op tot conceptueel denkende kunstenaars en ontwerpers die de ambitie hebben met hun werk een waarde toe te voegen aan de nationale en internationale beeldcultuur. Hanzehogeschool Groningen biedt de opleiding Vormgeving aan op de locaties Groningen en Leeuwarden. Dit rapport betreft de locatie Leeuwarden, waar de afstudeerrichting Pop-Design wordt uitgevoerd. 1. Beoogde eindkwalificaties Het auditteam heeft een opleiding Vormgeving gezien die, door de vervlechting met de praktijk in missie en visie van de opleiding, daadwerkelijk iets toevoegt aan de bestaande creatieve opleidingen in Nederland. De opleiding leidt studenten op tot interdisciplinair werkende kunstenaars, die experimenteren met culturele vernieuwing (innovatie) in een publieke omgeving. Daarnaast ontwikkelen zij een profilering en specialisatie op het gebied van vormgeving of muziek. Dit vindt het auditteam een uniek concept. De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn gebaseerd op het beroepsprofiel van de popartiest (2006), dat gerelateerd is aan de in 2002 vastgestelde landelijke competentieprofielen Vormgeving en Muziek. Het auditteam vindt ze passend voor het beroep van popartiest. Het is echter van oordeel dat de door de opleiding onderscheiden beroepsrollen (conceptualist, ontwerper en uitvoerend kunstenaar) nu niet meer van toepassing zijn, omdat studenten opgeleid worden tot professionals die roloverstijgend, interdisciplinair en crossmediaal werken. Het auditteam is van oordeel dat de onderzoekscomponent voldoende verweven is in de eindkwalificaties, maar dat de hiervoor genoemde eigenschappen van de professionals die de opleiding wil opleiden (roloverstijgend, interdisciplinair en crossmediaal werkend) meer zichtbaar in de onderzoekscomponent van de eindkwalificaties opgenomen moeten worden. Het auditteam heeft vastgesteld dat de eindkwalificaties voldoen aan de eisen wat betreft ondernemerschap en aansluiten bij de actuele thema s binnen beroep en werkveld. Op het gebied van internationalisering kan de opleiding de eindkwalificaties nog nader uitwerken. Verschillende eindkwalificaties bieden hier al aanknopingspunten voor. In de beleidsdocumenten internationalisering van de opleiding worden ambities en samenwerking met internationale partners in een breed netwerk helder beschreven. De aanwezige werkveldvertegenwoordigers, die tevens actief betrokken zijn geweest bij de ontwikkeling van Vormgeving en Muziek tot één croho, en alumni, waren erg positief over het profiel van de opleiding. De werkveldvertegenwoordigers zijn tevens lid van de nieuwe werkveldadviesraad (WAR), die minimaal drie, bij voorkeur vier keer per jaar bijeenkomt. Het auditteam is van oordeel dat de expertise van de huidige, van gevestigde culturele instellingen en bedrijven afkomstige, leden van de WAR in orde is. Maar gezien de unieke eindkwalificaties zou de raad aangevuld moeten worden met alumni van de opleiding. Het auditteam vindt de vervlechting met de praktijk in de missie en visie een sterk punt van de opleiding. Ook is het positief over de betrokkenheid van de WAR en de duidelijke aanwezigheid van ondernemerschap in de beoogde eindkwalificaties. Hanzehogeschool, versie 3.0 5

12 Daarnaast is het auditteam van oordeel dat de door de opleiding onderscheiden beroepsrollen (conceptualist, ontwerper en uitvoerend kunstenaar) nu niet meer van toepassing zijn, dat de eigenschappen van de professional die de opleiding wil opleiden (roloverstijgend, interdisciplinair en crossmediaal werkend) meer zichtbaar gemaakt moeten worden in de onderzoekscomponent van de eindkwalificaties en dat internationalisering nog verder uitgewerkt kan worden. Omdat het auditteam dit belangrijke punten vindt, komt het auditteam als geheel tot het oordeel voldoende. 2. Onderwijsleeromgeving Curriculum Studenten ervaren de opleiding Vormgeving in Leeuwarden als een fijne opleiding waar veel aandacht is voor hun persoonlijke artistieke ontwikkeling en reflectie. Het persoonlijk contact met (vak)docenten, de kleinschaligheid, de praktijkgerichtheid en de begeleiding door de slbdocent worden door studenten zeer gewaardeerd. Het programma is studeerbaar en samenhangend. Met de slb-docent als de centrale figuur die de student begeleidt bij het behalen van zijn competenties, in een omgeving waar grote vrijheid heerst, heeft de opleiding sinds de visitatie in 2008 een goede verbeterslag geleverd. Studenten spraken ook hun waardering uit voor de manier waarop ze al vanaf het begin van de opleiding bij de opbouw van hun portfolio worden begeleid. Het auditteam, dat de portfolio s heeft bekeken, vond ze helder en inzichtelijk en adviseert de opleiding ze, waar mogelijk, digitaal te maken om zo met bijvoorbeeld een productencloud een geheugen van de opleiding op te bouwen. Ook de door de opleiding geïmplementeerde onderzoekslijn in het programma is een duidelijke vooruitgang sinds de vorige visitatie. Het auditteam is van oordeel dat de opleiding goed gebruik maakt van de kleinschaligheid door studenten te laten werken in productiehuizen communities gericht op Research en Development en projectcoaching en in cafés waar vraagsturing en leren van elkaar rond inhoud of thematiek centraal staan. In de productiehuizen en cafés komen studenten en docenten bij elkaar om te werken aan concepten en gezamenlijke thema s. De productiehuizen en cafés vormen een lerende en producerende gemeenschap. De inhoud is een mix van vraag- en aanbodsturing. Studenten spreken bijvoorbeeld in de ambachtelijke cafés met vakdocenten af wat ze gaan doen om aan hun skills te werken en zorgen zelf voor hun leeromgeving door gebruik te maken van hun eigen netwerk, tutorials, internet en werkplaatsen op school. Praktijkbegeleiders, expertdocenten en peers worden betrokken voor het geven van feedback. Daarnaast zijn er de gastdocenten die op verzoek van studenten of op voorstel van de docenten uitgenodigd worden om met hun expertise een bijdrage aan de projecten te leveren. Docenten, zelf ook werkzaam in het werkveld, vervullen met een lerende, onderzoekende houding, een voorbeeldfunctie voor de student. Het auditteam is onder de indruk van de zelfsturende houding die door middel van coaching door docenten bij studenten bereikt wordt. Ook de aanwezige studenten waren hier zeer positief over. Dat de productiehuizen echte opdrachten uit de buitenwereld leveren voor studenten en alumni vindt het auditteam een sterk punt. Zo leren de studenten al tijdens hun opleiding afspraken maken, buiten school exposeren, media benaderen en met kosten omgaan. Veel studenten zijn dan ook al tijdens hun opleiding zelfstandig ondernemer. Het auditteam vindt de ontwikkeling van de kennisbasis, als dynamische constructie van kennisdomeinen, een goede vondst om kennis continu uit te breiden. De kennisbasis wordt gevuld door docenten en studenten (op advies van docenten) met actuele (internationale) literatuur en bronnen die zij geraadpleegd hebben voor een project en afgeronde onderzoeken. Hanzehogeschool, versie 3.0 6

13 Ook hier ziet het auditteam een duidelijke verbetering ten opzichte van de vorige visitatie. Het verder ontwikkelen van het conceptualiseren bij studenten is, naar het oordeel van het auditteam, een volgende stap die door de productiehuizen verder kan worden uitgewerkt, omdat dit aspect in de afstudeerproducten nog niet geheel tot zijn recht komt. Tijdens de visitatie heeft het auditteam de beleidsdocumenten internationalisering van de opleiding bestudeerd waarin ambities en samenwerking met internationale partners in een breed netwerk helder worden beschreven. Het auditteam is positief over de participatie van docenten in kennisdeling op internationale bijeenkomsten en over de deelname van studenten aan internationale projecten en uitwisseling waarbij zij, soms op afstand, begeleid worden. Het auditteam is van oordeel dat de opleiding een evenwichtig en actueel programma op niveau aanbiedt met ruime keuzemogelijkheden voor studenten. Studenten staan vanaf het begin van de opleiding in contact met het werkveld. Dit gebeurt door middel van de cafés en de productiehuizen met eigen projecten die in de echte praktijk uitgevoerd worden, echte opdrachtgevers, praktijkbegeleiders en docenten die in het werkveld staan en een voorbeeldfunctie vervullen. Studenten ontwikkelen zich, met de slb-docent als centrale begeleider, tot zelfstandige zelfsturende professionals. Dit is een aspect waarvan het auditteam onder de indruk is. De studenten en alumni zijn erg tevreden over het programma dat de opleiding biedt. Personeel Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding sinds de laatste visitatie flink heeft geïnvesteerd in de scholing van het docententeam op het gebied van coaching, toetsing en studieloopbaanbegeleiding en dat dit heeft geresulteerd in een opleiding met capabele docenten die ook als team erg goed functioneren. Ook zijn alle docenten in het bezit van een didactische kwalificatie. Met de werkveldvertegenwoordigers is het auditteam van oordeel dat het docententeam in staat is de contacten met het werkveld goed te benutten, door hun werkzaamheden in de praktijk halen ze bijvoorbeeld kennis binnen en in externe evenementen zoals Into The Great Wide Open werken ze direct samen met het werkveld. Daarmee laten de docenten zien kwalitatief goed en up to date te zijn. Docenten werken vrijwel allemaal ook in het werkveld en treden bij de opleiding op als coach, studieloopbaanbegeleider en inhoudelijk deskundige. De verschuiving van zeer breed inzetbare docenten naar T-shaped professionals, sterk in het eigen specialisme, maar ook in staat om multidisciplinair te functioneren, blijkt bij de opleiding goed te werken. Ook de studenten zijn erg tevreden over de deskundigheid en praktijkgerichtheid van hun docenten. Voorzieningen Het auditteam is van oordeel dat het academiegebouw in Leeuwarden, met faciliteiten voor onder andere foto- en video-opnames, studio- en muziekproductie en audiovisuele vormgeving, fraai en passend is voor een opleiding tot popartiest. Ook het gerestaureerde gebouw van de voormalig boekbinderij, met mogelijkheden voor onder andere grote presentaties, lezingen en fotografie, biedt de student naar de mening van het auditteam een inspirerende omgeving om zich te ontwikkelen. Studenten kunnen gebruik maken van en inloggen bij de mediatheek van Minerva in Groningen. Het auditteam vindt wel dat een mediatheek met toegang tot belangrijke literatuur en bronnen ook ter plekke fysiek gegarandeerd zou moeten zijn. Concluderend stelt het auditteam vast dat de opleiding een actueel en praktijkgericht programma aanbiedt, met ruime keuzemogelijkheden voor studenten die zich, met de slbdocent als centrale begeleider, ontwikkelen tot zelfstandige zelfsturende professionals. Hier is het auditteam erg van onder de indruk. De combinatie met een kwalitatief goed en up to date werkend docententeam en goede voorzieningen, brengt het auditteam op Standaard 2 als geheel tot het oordeel goed. Hanzehogeschool, versie 3.0 7

14 3. Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties Het auditteam is tevreden over de wijze waarop de opleiding haar systeem van toetsen en beoordelen heeft ingericht en geborgd. Het auditteam heeft werken van verschillende studiejaren bestudeerd en heeft vastgesteld dat de opleiding sinds de vorige visitatie goede vooruitgang heeft geboekt op het gebied van te volgen procedures en beoordeling door docenten. Volgens het auditteam is er in de Persoonlijke Ontwikkelingsplannen (POP s) en portfolio s van studenten een vaste systematiek waarneembaar en is de beoordeling door docenten helder en navolgbaar. Het auditteam heeft gezien dat er in de loop van de studie een toenemende complexiteit van opdrachten is en dat de zelfstandigheid van de student op een steeds hoger niveau verwacht wordt. De studenten uitten zich eveneens positief over het systeem van toetsen en beoordelen van de opleiding. Ook de rol van de examencommissie en de wijze waarop zij haar verantwoordelijkheid neemt, vindt het auditteam in lijn met hetgeen de WHW van een examencommissie verlangt. De opleiding is sinds de vorige visitatie aan de slag gegaan met het afstudeerproces, waarin onderzoek een steeds grotere rol is gaan spelen. Het auditteam heeft vastgesteld dat ook hier wezenlijke verbeteringen in zijn aangebracht. De beoordeling van de afstudeeropdracht vindt plaats aan de hand van een portfolio en een eindassessment door een onafhankelijke commissie, bestaande uit twee onafhankelijke docenten, de slb-docent en een door de student gevraagde, door de examencommissie goedgekeurde, externe deskundige die ook beoordeelt als examinator. De beoordeling door de auditoren van de eindwerken, die de opleiding op verzoek van het auditteam voorafgaand aan de visitatie had geleverd, kwam in grote lijnen overeen met die van de opleiding. Alle eindwerken waren van hbo-bachelorniveau. Het auditteam heeft ook de gelegenheid gekregen om een expositie van tien eindproducten te bekijken. Van drie studenten van wie het auditteam de geëxposeerde eindproducten beoordeelde, had het eerder ook het eindportfolio bestudeerd. Het auditteam heeft hierbij vastgesteld dat er een duidelijke relatie is tussen de eindportfolio s en de geëxposeerde eindproducten. Als aandachtspunt geeft het auditteam de opleiding mee dat de eindwerken, ondanks de aandacht hiervoor tijdens de opleiding, over het algemeen meer crossmediaal en interdisciplinair zouden moeten zijn. Het auditteam ziet hiervoor vooral kansen in de productiehuizen door hier nog meer aandacht te besteden aan de conceptuele ontwikkeling en theoretische bevraging van studenten. Het auditteam heeft tijdens de expositie al enkele goede voorbeelden van producten gezien die de traditionele monodisciplinaire vormgeving overstijgen. Het regionale werkveld is erg positief over de culturele betekenis van de opleiding en haar afgestudeerden in de regio. Samenvattend komt het auditteam tot het oordeel voldoende op grond van de volgende afweging. De opleiding toetst de (eind)competenties betrouwbaar en valide en de afstudeerwerken zijn van voldoende niveau. Het regionale werkveld is erg positief over de opleiding en de afgestudeerden. Het auditteam komt echter tot het oordeel voldoende omdat het nog kansen ziet voor het verbeteren van het onderscheidend niveau van de eindwerken door in de productiehuizen nog meer aandacht te besteden aan de conceptuele ontwikkeling van de student. Daarmee kunnen de studenten het traditionele monodisciplinaire niveau van de vormgeving overstijgen. Juist het onderscheidend vermogen benoemt de opleiding namelijk duidelijk in haar missie en visie. Hanzehogeschool, versie 3.0 8

15 Algemene conclusie: Het auditpanel is van oordeel dat de opleiding Vormgeving van de Hanzehogeschool Groningen, gevestigd te Leeuwarden, een opleiding aanbiedt die voldoet aan de eisen van het accreditatiekader. Het auditteam kent aan de standaarden 1 en 3 een voldoende toe en aan standaard 2 een goed. Conform de beslisregels van de NVAO geeft het auditteam de opleiding Vormgeving van de Hanzehogeschool Groningen, te Leeuwarden, als geheel het eindoordeel voldoende. Den Haag, 17 december 2013 drs. G.J. Stoltenborg, voorzitter drs. L. Blom-van Veen, secretaris Hanzehogeschool, versie 3.0 9

16 Hanzehogeschool, versie

17 3. INLEIDING De opleiding Vormgeving (VG) maakt deel uit van de Academie Minerva. Academie Minerva is een van de 17 schools van de Hanzehogeschool Groningen. De academie omvat de onderdelen Beeldende Kunst en Vormgeving, Frank Mohr International Masters (FMI Masters) en de Academie voor Popcultuur (gevestigd in Leeuwarden). Beeldende Kunst en Vormgeving telt drie bacheloropleidingen: (i) Autonome Beeldende Kunst (ABK), (ii) Vormgeving (VG) en (iii) Docent Beeldende Kunst en Vormgeving (DBKV). Karakteristiek van de opleiding Hanzehogeschool Academie Minerva verzorgt de opleiding Vormgeving op de locaties Groningen en Leeuwarden. Op het moment dat de visitatie plaatsvond, had de opleiding op de locatie Leeuwarden door middel van een toets doelmatigheid net de goedkeuring gekregen voor een eigen croho-registratie voor een opleiding Popular Culture in Leeuwarden waar zij samen met de opleiding Muziek deel van uit gaat maken. Deze ontwikkeling sluit aan bij landelijke afspraken om de in en uitstroom van de bachelors Autonoom Beeldende Kunst en Vormgeving de komende jaren te reduceren en de twee opleidingen van de Academie voor Popcultuur (AvP) onder één croho samen te voegen. Deze aanstaande formele samenvoeging is echter bij de onderhavige visitatie buiten beschouwing gebleven, zodat de accreditatie nog gericht is op de oude situatie waarin de opleidingen Vormgeving van beide locaties nog vallen onder hetzelfde croho. In het kader van de beoordeling van het eindniveau van de beide locaties heeft het auditteam, conform voorschrift van de NVAO, uit de voorafgaand aan de visitatie geleverde overzichten van alle studenten die gedurende de laatste twee jaar zijn afgestudeerd, een selectie gemaakt van in totaal 20 studenten, wier afstudeerwerk het heeft beoordeeld. Dit betrof 12 studenten van de locatie Groningen en 8 studenten van de locatie Leeuwarden. De uitkomsten van de visitatie op de beide locaties zijn in aparte beoordelingsrapporten vastgelegd, omdat dit het beste past bij de feitelijke situatie. Onderhavig rapport betreft de bevindingen voor uitsluitend de opleiding Vormgeving van de Hanzehogeschool op de locatie Leeuwarden. De bacheloropleiding Vormgeving in Leeuwarden is in 2003 gestart en in 2007 zijn de eerste studenten afgestudeerd. Ze leidt studenten op tot creatieve en artistieke professionals in het publieke domein. Studenten van de opleiding ontwikkelen creatieve en artistieke competenties waarbij interactie met de omgeving en participatie met het publiek centraal staan. De opleiding biedt praktijkgestuurd, vraaggestuurd, competentiegestuurd en studentgericht onderwijs. Als enige in Nederland biedt de Academie voor Popcultuur de bachelors Vormgeving en Muziek binnen één multi- en interdisciplinair programma aan, waarbij niet de discipline maar de populaire cultuur inhoudelijk centraal staat. De gezamenlijkheid in het curriculum met de bacheloropleiding Muziek weerspiegelt de visie van de opleiding dat het curriculum net als de beroepspraktijk van de popcultuur veelzijdig is en cross-overs maakt tussen de verschillende verschijningsvormen van de popcultuur. De Academie Minerva kent een zogenaamde flexibele schil, die eruit bestaat dat de verschillende opleidingen binnen de Academie delen van hun onderwijs inbrengen in een soort van Studium Generale, het studielandschap waarvan alle academiestudenten gebruik kunnen maken. Hanzehogeschool, versie

18 Ook dragen alle opleidingen van de academie Minerva bij aan de podiumfunctie met presentaties van gastsprekers, docenten, studenten, kunstenaars, vormgevers, opdrachtgevers en representanten van het domein cultuur (en met name de kunst). Opvolging vorige accreditatie Het auditteam dat de vorige accreditatie-audit bij de opleiding uitvoerde, vroeg aandacht voor: (i) studieloopbaanbegeleiding, (ii) onderzoek in het curriculum, (iii) opleiding en ontwikkeling van docenten, (iv) toetsen en beoordelen, (v) het afstudeerproces. De opleiding heeft deze aanbevelingen ter harte genomen en voor alle genoemde onderdelen verbetermaatregelen getroffen. Zo is het studieloopbaantraject (i) geïntensiveerd en krijgt iedere student, ten behoeve van de continuïteit, een vast slb-docent voor de hele opleiding. Slb-docenten zijn geschoold in het werken met onder andere POP s en zij houden nu persoonlijke gesprekken met studenten die een achterstand hebben opgelopen. Onderzoek (ii) is sinds 2011 geïmplementeerd in alle studiejaren. Meer docenten zijn master geschoold of zijn bezig met een masteropleiding. Alle docenten hebben didactische scholing gehad. Verder zijn docenten geschoold op het gebied van coaching, toetsing en studieloopbaanbegeleiding (iii). De opleiding heeft haar toetsplan geformuleerd, afgeleid van het nieuw ontwikkelde toetsbeleid van de Academie. Assessoren zijn getraind en de procedures met betrekking tot assessments zijn verder aangescherpt (iv). Tot slot is het afstudeerproces verbeterd, doordat onderzoek hierin een steeds grotere rol is gaan spelen (v). Het auditteam heeft zijn bevindingen met betrekking tot de hierboven vermelde verbeteringen in het rapport telkens meegenomen bij de afzonderlijke standaarden. Opzet onderhavig accreditatietraject De beoordeling van de hbo-bacheloropleiding Vormgeving van de Hanzehogeschool maakt deel uit van een reeks audits die Hobéon in 2013 uitvoert bij de Hanze Hogeschool/Academie Minerva. Het betreft, naast de bacheloropleiding Vormgeving, de hbo-bachelors Docent Beeldende Kunst, Autonome beeldende Kunst en een drietal masteropleidingen van de Frank Mohr International Masters (FMI-Masters). Deze opleidingen zijn alle, op de opleiding Vormgeving in Leeuwarden na, gevestigd in de Academie Minerva te Groningen en maken gebruik van dezelfde onderwijsfaciliteiten, (gedeeltelijk) hetzelfde management, de kwaliteitszorgstructuur, de centrale examencommissie en (sommige) programmatische onderdelen. Binnen de Academie Minerva is voor alle opleidingen op academieniveau (en soms op hogeschoolniveau) beleid geformuleerd ten aanzien van internationalisering, toetsen en beoordelen, kwaliteitszorg en profileringsthema s. De Hanzethema s zijn Energy, en Healthy Ageing. In een inleidende audit zijn de hiervoor genoemde onderwerpen door een generiek auditteam onderzocht en waar de uitkomsten van de gevoerde gesprekken relevant zijn voor de daarna uitgevoerde beperkte opleidingsbeoordelingen, maken de bevindingen en oordelen van het auditteam dat deze generieke audit heeft uitgevoerd, deel uit van de accreditatierapporten van alle door Hobéon in dit kader gevisiteerde opleidingen. Voorafgaand aan de audit bij de opleiding Vormgeving heeft het generieke auditteam op 21 mei 2013 met verschillende gesprekspartners over de hiervoor genoemde generieke thema s gesproken. Het programma van deze audit is in aanvulling op het auditprogramma van de opleidingsaudit opgenomen in de Bijlage IV bij dit rapport. Daar waar het uitkomsten betreft van de generieke audit wordt gesproken over het generieke auditteam. Hanzehogeschool, versie

19 4. OORDELEN OP NIVEAU VAN DE STANDAARDEN Beoogde eindkwalificaties Standaard 1: De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn wat inhoud, niveau en oriëntatie betreft geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Toelichting NVAO: De beoogde eindkwalificaties passen wat betreft niveau (bachelor master) en oriëntatie (hbo wo) binnen het Nederlands kwalificatieraamwerk. Zij sluiten bovendien aan bij de actuele eisen die in internationaal perspectief vanuit het beroepenveld en het vakgebied worden gesteld aan de inhoud van de opleiding. Bevindingen De opleiding Vormgeving van de Hanzehogeschool Leeuwarden baseert zich op het beroepsprofiel van de popartiest, dat sinds 2006 bestaat. Dit profiel is gerelateerd aan de in 2002 vastgestelde landelijke competentieprofielen Vormgeving en Muziek. De huidige eindkwalificaties werden ten tijde van de audit in landelijk verband geactualiseerd. De Dean van Academie Minerva heeft daarin vanuit het Overleg Beeldende Kunsten een actieve rol. De opleiding heeft de missie en visie popartiesten op te leiden: interdisciplinair werkende kunstenaars, die experimenteren met culturele vernieuwing (innovatie) in een publieke omgeving en die tevens deel uitmaken van de creatieve industrie. De opleiding wil haar unieke karakter als voorhoedespeler in kunstonderwijs, cultuuruitingen en maatschappelijke ontwikkelingen uitdragen en zich profileren op (inter)nationaal vlak. De opleiding heeft binnen de Academie voor Popcultuur één afstudeerrichting: pop-design. Afgestudeerden werken als professionals in de popcultuur die het creatieve met ondernemerschap combineren tot werkbare producten waar in de maatschappij behoefte aan is. Ze zijn actief als ondernemer in een gemengde beroepspraktijk in een breed werkveld, zoals cultuur, educatie, communicatie, reclame, in de entertainment- en ervaringsindustrie en ze zijn actief in het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten voor het bedrijfsleven. Het auditteam vindt dat de vervlechting met de praktijk in de missie en visie van de opleiding een sterk punt is van de opleiding en dat dit daadwerkelijk iets toevoegt aan de bestaande creatieve opleidingen in Nederland. Studenten ontwikkelen een profilering en specialisatie op het gebied van vormgeving of muziek. Dit vindt het auditteam een uniek concept. Het huidige competentieprofiel van de opleiding bestaat uit de competenties: (i) visie en creërend vermogen, (ii) communicatief vermogen, (iii) vermogen tot samenwerken, (iv) innovatie, groei en vernieuwing, (v) analytisch vermogen, (vi) vermogen tot kritische reflectie, (vii) omgevingsgerichtheid, (viii) vermogen tot creatief (innovatief) ondernemerschap en (ix) organiserend vermogen. De opleiding heeft op basis van de beroepsrollen in het beroepsprofiel voor de popartiest (conceptualist, ontwerper, uitvoerend artiest) zeven kerntaken geformuleerd die de essentie van het beroep van popartiest weergeven: het bedenken van een artistiek, multi/interdisciplinair concept; het uitdragen van een artistiek, multi/interdisciplinair concept; het verkennen en interpreteren van culturele trends en ontwikkelingen; een concept volgens eigen interpretatie vertalen naar een ontwerp; het realiseren van een artistiek ontwerp; leidinggeven aan een artistiek proces. Het op de markt brengen van een artistiek concept/ontwerp/product. Hanzehogeschool, versie

20 Iedere kerntaak is geoperationaliseerd in bijbehorende gedragsindicatoren, die uitgesplitst zijn naar vier niveaus: basis-, gevorderd-, expert- en excellentieniveau. Het expertniveau is het niveau van de beginnende professional. Het excellentieniveau is het niveau dat bereikt kan worden door middel van het excellentieprogramma van de Hanzehogeschool. De opleiding beschrijft voor alle vier de niveaus de kenmerken en koppelt deze aan de volgende dimensies: mate van voorstructurering; complexiteit; disciplinegebondenheid; impact op de omgeving; zelfstandigheid; artistieke identiteit; theoretische verdieping. De gedragsindicatoren worden verder uitgewerkt naar normen die de kennis, houding en vaardigheden concretiseren die de student zou moeten beheersen. De kerntaak, competentie, gedragsindicator en niveaubepaling worden nader gespecificeerd door het opstellen van normen in relatie met het leerdoel en het specifieke project van de student. Hierdoor wordt duidelijk dat de competenties zich oriënteren op de beroepsuitoefening van de popartiest die afstudeert op het hbo-bachelorniveau waartoe de opleiding opleidt. Zo wordt bijvoorbeeld van de popartiest verwacht dat hij een artistiek, multi-interdisciplinair concept bedenkt (kerntaak 1). Dit vertaalt zich er onder andere in dat hij artistiek gedreven is en vanuit een eigen idee, visie, opvattingen en overtuigingen op het eigen vakgebied, een multi- dan wel interdisciplinair concept ontwikkelt en dit concept realiseert (visie en creërend vermogen). In de uitwerking naar gedragsindicatoren betekent dit dat de student: vanuit een artistieke gedrevenheid oorspronkelijk werk levert; ideeën, ontwerpen en producten interpreteert; een idee vertaalt naar een ontwerp; een visueel of auditief ontwerp uitvoert; ideeën, ontwerpen en producten toepast in verschillende situaties; improviseert; op hoofdlijnen en langere termijn denkt en keuzes maakt. Bij doorvertaling naar het expert(afstudeer)niveau van bijvoorbeeld de dimensie complexiteit betekent dit dat het project zich afspeelt binnen een onbekende, deels stabiele omgeving, waarbij de setting onbekend is en veranderingen dynamisch en voorspelbaar zijn. In de uitwerking naar het expertniveau van de dimensie zelfstandigheid betekent dit dat de student zelfstandig functioneert en daarbij een team aanstuurt. Er wordt vanuit de opleiding en het werkveld vraaggestuurde begeleiding geboden. Het volledige opleidingsprofiel is als bijlage II bij dit rapport gevoegd. Het opleiden van studenten tot interdisciplinair werkende kunstenaars, die experimenteren met culturele vernieuwing (innovatie) in een publieke omgeving, vindt het auditteam een uniek concept. Het auditteam vindt dat de beoogde eindkwalificaties passend zijn voor het beroep van popartiest, maar is ook van oordeel dat de door de opleiding onderscheiden beroepsrollen (conceptualist, ontwerper en uitvoerend kunstenaar) nu niet meer van toepassing zijn, omdat studenten opgeleid worden tot professionals die roloverstijgend, interdisciplinair en crossmediaal werken. Hanzehogeschool, versie

21 Onderzoek als onderdeel van de eindcompetenties. De opleiding/academie Minerva beschrijft in het document Academie Minerva en onderzoek (2013) haar visie op praktijkgericht onderzoek. Daarin staat onder meer dat de Academie Minerva zich binnen de Noordelijke regio tot partner ontwikkelt in onderwijs en onderzoek. Het ontwikkelen van doorlopende onderzoekleerlijnen door iedere opleiding en het doorlopen van die leerlijnen van Bachelors naar Masters, moet daarvan de resultante zijn. Verder wordt de rol van het Kenniscentrum beschreven in het streven substantieel deel te nemen aan (internationale) onderzoeksprojecten. De drie lectoraten van het Kenniscentrum Kunst & Samenleving Life long Learning in Music & the Arts, Popular Culture, Sustainability & Innovation (PSI) en Image in context (IIC) sluiten daarbij aan op de onderzoeksthema s van de Hanzehogeschool: Life long learning (Healthy Ageing) en Energy. Het auditteam heeft vastgesteld dat de onderzoekscomponent in kerntaken en eindkwalificaties, uitgewerkt naar gedragsindicatoren verweven zit. Zo wordt bij kerntaak (1) van de student verwacht dat hij een artistiek, multi/interdisciplinair concept bedenkt. In de hierbij behorende competentie analytisch vermogen (v) wordt aangegeven dat de popartiest eigen en andermans werk analyseert, interpreteert en ontleedt op basis van inzicht en theoretische kennis en deze inzichten toepast in zijn praktijk. In de uitwerking naar gedragsindicatoren wordt onder andere van de student verwacht dat hij kennis ontwikkelt over aspecten als werking, gebruik en betekenis van de popcultuur. Het auditteam is echter van oordeel dat de hiervoor genoemde eigenschappen van de professionals die de opleiding wil opleiden (roloverstijgend, interdisciplinair en crossmediaal werkend) meer zichtbaar in de onderzoekscomponent van de eindkwalificaties opgenomen moeten worden. Ondernemerschap en internationalisering als onderdeel van de eindcompetenties Het auditteam heeft vastgesteld dat ondernemerschap en internationalisering opgenomen zijn in de kerntaken, eindkwalificaties en gedragsindicatoren van de opleiding. Bij kerntaak (7) het op de markt brengen van een artistiek concept/ontwerp/product wordt ondernemerschap verder uitgewerkt in de competentie creatief (innovatief) ondernemerschap (viii) waarin van de student verwacht wordt dat hij als popartiest zelfstandig vorm geeft aan een duurzaam, inspirerend, professioneel bestaan binnen de popcultuur. Hij is zich daarbij bewust van de noodzaak van zakelijke voorzieningen om te functioneren als cultureel ondernemer. In bijbehorende gedragsindicatoren wordt uitgewerkt dat de student initiatieven neemt, problemen herkent, kansen ziet en daarnaar handelt. Ook is hij nieuwsgierig naar innovatieve ontwikkelingen en past hij deze toe in het eigen werk. Tijdens de visitatie heeft het auditteam de beleidsdocumenten internationalisering van de opleiding bestudeerd waarin ambities en samenwerking met internationale partners in een breed netwerk helder worden beschreven. Het auditteam is echter van mening dat de internationale oriëntatie in de eindkwalificaties van de opleiding nog verder uitgewerkt zouden moeten worden. Het heeft ook vastgesteld dat verschillende eindkwalificaties hier al aanknopingspunten voor bieden. Validering eindkwalificaties door Werkveldadviesraad De aanwezige werkveldvertegenwoordigers, die tevens actief betrokken zijn geweest bij de ontwikkeling van Vormgeving en Muziek tot één croho, en alumni, waren erg positief over het huidige profiel van de opleiding. De werkveldvertegenwoordigers zijn tevens lid van de nieuwe werkveldadviesraad (WAR), die minimaal drie, bij voorkeur vier keer per jaar bijeenkomt. Hanzehogeschool, versie

22 Het auditteam is van oordeel dat de expertise van de huidige, van gevestigde culturele instellingen en bedrijven afkomstige, leden van de WAR in orde is. Maar gezien de unieke eindkwalificaties zou de raad aangevuld moeten worden met alumni van de opleiding. Weging en Oordeel: voldoende Het auditteam vindt de vervlechting met de praktijk in de missie en visie een sterk punt van de opleiding. Het auditteam is van oordeel dat de beoogde eindkwalificaties van de opleiding Vormgeving Leeuwarden zowel inhoudelijk als qua niveau en oriëntatie voldoende geconcretiseerd zijn, maar dat de door de opleiding onderscheiden beroepsrollen (conceptualist, ontwerper en uitvoerend kunstenaar) nu niet meer van toepassing zijn, omdat studenten opgeleid worden tot professionals die roloverstijgend, interdisciplinair en cross-mediaal, werken. Het auditteam is van oordeel dat de onderzoekscomponent voldoende verweven is in de eindkwalificaties, maar dat de hiervoor genoemde eigenschappen van de professionals die de opleiding wil opleiden (roloverstijgend, interdisciplinair en crossmediaal werkend) meer zichtbaar in de onderzoekscomponent van de eindkwalificaties opgenomen moeten worden. Het auditteam heeft vastgesteld dat de eindkwalificaties voldoen aan de eisen wat betreft ondernemerschap en aansluiten bij de actuele thema s binnen beroep en werkveld. De opleiding kan de eindkwalificaties nog nader uitwerken op het gebied van internationalisering. Verschillende eindkwalificaties bieden hier al aanknopingspunten voor. In de beleidsdocumenten internationalisering van de opleiding worden ambities en samenwerking met internationale partners in een breed netwerk helder beschreven. De werkveldadviesraad (WAR) is heel positief over het huidige profiel van de opleiding. Het auditteam is van oordeel dat de expertise van de huidige, van gevestigde culturele instellingen en bedrijven afkomstige, leden van de WAR in orde is. Maar gezien de unieke eindkwalificaties zou de raad aangevuld moeten worden met alumni van de opleiding. Het auditteam vindt de vervlechting met de praktijk in de missie en visie een sterk punt van de opleiding. Ook is het positief over de betrokkenheid van de WAR en de duidelijke aanwezigheid van ondernemerschap in de beoogde eindkwalificaties. Daarnaast is het auditteam van oordeel dat de door de opleiding onderscheiden beroepsrollen (conceptualist, ontwerper en uitvoerend kunstenaar) nu niet meer van toepassing zijn, dat de eigenschappen van de professional die de opleiding wil opleiden (roloverstijgend, interdisciplinair en crossmediaal werkend) meer zichtbaar gemaakt moeten worden in de onderzoekscomponent van de eindkwalificaties en dat internationalisering nog verder uitgewerkt kan worden. Omdat het auditteam dit belangrijke punten vindt, komt het auditteam als geheel tot het oordeel voldoende. Hanzehogeschool, versie

23 Onderwijsleeromgeving Standaard 2: Het programma, het personeel en de opleidingsspecifieke voorzieningen maken het voor de instromende studenten mogelijk de beoogde eindkwalificaties te realiseren. Toelichting NVAO: De inhoud en vormgeving van het programma stellen de toegelaten studenten in staat de beoogde eindkwalificaties te bereiken. De kwaliteit van het personeel en van de opleidingsspecifieke voorzieningen is daarbij essentieel. Programma, personeel en voorzieningen vormen een voor studenten samenhangende onderwijsleeromgeving. Bevindingen Programma Toelating Voor de opleiding gelden de wettelijk vastgelegde eisen voor toelaatbaarheid. Dat wil zeggen dat kandidaten met een afgerond VWO-, HAVO en MBO-4-diploma in beginsel toelaatbaar zijn, maar dat de opleiding conform de WHW aanvullend een toelatingsexamen en intakeassessment organiseert om bij de kandidaten vast te stellen of een artistieke aanleg aanwezig is. Kandidaten dienen voor dit toelatingsexamen minimaal met het cijfer 6 te slagen. De opleiding heeft deze eisen vastgelegd in haar OER. De student voert na aanmelding bij de opleiding een opdracht uit, die bestaat uit het invullen van een vragenlijst en het maken van een portfolio of opdracht. Een beoordelingscommissie bepaalt aan de hand hiervan of de student wordt uitgenodigd voor het intake-assessment. Na de intake bepaalt de commissie of de student is toegelaten. De studenten die het auditteam sprak waren tevreden over de aansluiting op hun vooropleiding. Aansluiting eindcompetenties en gedragsindicatoren De opleiding heeft in haar OER de beoogde eindkwalificaties toegelicht. Daarbij zijn de aan de competenties verbonden gedragsindicatoren op vier niveaus uitgewerkt: basis-, gevorderd-, expert- en excellentieniveau. Het expertniveau is het niveau van de beginnende professional. Door deze niveaus te koppelen aan dimensies wordt helder welke kenmerken horen bij het niveau dat van de betreffende beheersingsindicatoren in een onderwijseenheid verwacht wordt van de student. Deze niveaubepaling wordt gebruikt bij het opstellen van het persoonlijk ontwikkelingsplan van de student en bij de beoordeling van assessments. Hiervoor worden de gedragsindicatoren uitgewerkt naar normeringen, die de kennis, houding en vaardigheden concretiseren die de student moet beheersen. De normering voor de competenties in de propedeuse is vastgelegd. In de hoofdfase stelt de student in samenspraak met zijn slb-docent en/of vakdocent zelf zijn normen op. De opleiding heeft de ambitie om alle normeringen uiteindelijk als learning outcomes te koppelen aan het nieuwe landelijk opleidingsprofiel dat momenteel nog in ontwikkeling is. Het auditteam heeft vastgesteld dat de geformuleerde kenmerken in relatie met de verschillende niveaus en dimensies, naarmate de studie vordert, van de student verlangen dat zij in hun handelen een toenemende mate van vrijheid, complexiteit, interdisciplinariteit, impact op de omgeving, zelfstandigheid, artistieke identiteit en theoretische verdieping laten zien. (Zie ook standaard 3.) De inhoudsbeschrijving van de blokken koppelt de gedragsindicatoren aan eindkwalificaties en kerntaken. Dit heeft de opleiding gedaan door in de handleidingen per kerntaak uit te werken aan welke competenties, gedragsindicatoren en aan welk niveau de student aan het eind van het blok moet voldoen. Vervolgens wordt de student geïnformeerd over zaken die voor het betreffende blok van belang zijn, zoals het lesprogramma, literatuur, deel- en eindproducten (bewijsmateriaal) en beoordeling. Hanzehogeschool, versie

24 De opleiding maakt in een kerntaak-/competentieoverzicht inzichtelijk dat de kerntaken met bijbehorend niveau van gedragsindicatoren van alle blokken samen de negen eindkwalificaties van de opleiding volledig afdekken. Het auditteam is van oordeel dat de opleiding de gedragsindicatoren en normering van de blokken en de daaraan gekoppelde inhoud en niveau op transparante wijze inzichtelijk heeft gemaakt. Inhoud curriculum Vanaf het begin van de studie stimuleert de opleiding de student een ondernemende en onderzoekende houding aan te nemen door deze componenten te vervlechten in de projecten die studenten zelf initiëren of die het projectbureau of docenten aandragen. Het curriculum biedt de student hiervoor veel keuzevrijheid. In welke periode of in welk semester hij een bepaald blok kiest hangt af van zijn eigen ontwikkeling en de projecten die hij kiest. De student stelt hiervoor aan het begin van elke onderwijseenheid in overleg met zijn slb-docent, de centrale figuur die hem gedurende de hele opleiding begeleidt, een persoonlijk ontwikkelingsplan op. In de projecten van de propedeuse bedenkt de student een artistiek concept en voert dit uit op basis van iteratief onderzoek. Hij wordt hierbij ondersteund door het onderdeel Research and Development (R&D) waarin hij leert wat iteratief onderzoek is en hoe hij dit kan gebruiken voor het ontwikkelen van concepten en het onderbouwen van de door hen gemaakte keuzes. In Music & Design-cafés werkt hij aan uitvoerende vaardigheden, zoals fotografie, in Sound, vision & brainwaves leert hij vanuit de theorie te kijken naar technische en sociaal-maatschappelijke kernmerken van popcultuur. Docenten houden consulten waarin de student eventuele vragen kwijt kan. Daarnaast wordt de student geïnstrueerd in de kennisbasis en het vullen van zijn persoonlijke kennisbasis. Tijdens R&D leert hij in toenemende zelfstandigheid informatie verzamelen en dit beoordelen op geschiktheid. Een voorbeeld van een project waar studenten in de propedeuse aan werken is het project Next, waarin zij onderzoek doen naar subculturen, zoals nerds en hippies. De uiteindelijke resultaten van dit project zijn afgelopen jaar uitgevoerd in Podium Asteriks in Leeuwarden. Zoals eerder aangegeven liggen normeringen waar studenten tijdens de propedeuse aan moeten voldoen vast. Ter introductie van de hoofdfase, die verbredend en verdiepend is, volgt de student in het tweede studiejaar eerst een kernprogramma, dat gericht is op het oefenen met de principes en methodes van projectmanagement dat toegepast wordt in de productiehuizen. Dit kernprogramma bestaat uit werkcolleges en bevat 30 EC aan verplichte competenties op gevorderd niveau. Aansluitend hierop kan de student zich door middel van zelf gekozen projecten profileren en competenties naar eigen keuze verwerven. De student volgt hiervoor de aan de opleiding gekoppelde specialisatie pop-design. In overleg met de slb-docent geeft de student invulling aan deze specialisatie en aan de minor die hij binnen de eigen opleiding, hogeschool of daarbuiten kan volgen. De rol van de slb-docent is hierin cruciaal. Hij bespreekt met de student de keuzes, monitort de voortgang en moet de gekozen competenties die zijn opgenomen in het persoonlijk ontwikkelingsplan, goedkeuren. In de hoofdfase werkt de student in communities van productiehuizen waarin studenten van verschillende studiejaren van elkaar leren en gezamenlijke activiteiten ontwikkelen en ondernemen, gerelateerd aan een op dat moment actueel thema. De student werkt hier aan de inhoudelijke artistieke ontwikkeling van een project en onderbouwt zijn keuzes door middel van praktijkgericht (iteratief) onderzoek. Er vindt hier kennisuitwisseling plaats doordat de studenten hier ook de resultaten van hun onderzoek aan docenten en medestudenten presenteren. Door middel van het aangeboden flankerend onderwijs verwerft de student de kennis en vaardigheden die nodig zijn om het project uit te voeren. Dit onderwijs is vraaggericht en wordt aangeboden in de cafés. In de cafés staat het leren van elkaar centraal. Daarnaast zijn er de werkcolleges, hoorcolleges, trainingen, individuele consulten met docenten en colleges door gastdocenten. Hanzehogeschool, versie

25 Elk project wordt gestart met een door de student geschreven plan van aanpak en wordt afgesloten met een assessment waarin hij wordt beoordeeld op de behaalde competenties. Tijdens het afstuderen wordt de student begeleid in het afstudeerproductiehuis. In zijn afstudeerproject, dat gericht moet zijn op de buitenwereld en een duidelijke relatie heeft met het publiek, is de student voor het geheel van idee tot uitvoering van het project verantwoordelijk. Hierin speelt onderzoek een belangrijke rol. Organisatie rond het curriculum De curriculumcommissie, opleidingscommissie (OC) en werkveldadviesraad (WAR) spelen een serieuze rol in de ontwikkeling en bijsturing van de opleiding. De curriculumcommissie is verantwoordelijk voor de inhoudelijke bewaking en bijstelling van het curriculum. De medezeggenschap van studenten is geregeld via de opleidingscommissie. De werkveldadviesraad komt eenmaal per twee maanden bijeen en discussieert mee over de ontwikkeling van het curriculum van de opleiding in het licht van de nieuwe opleiding Popular Culture in Leeuwarden waar de opleiding samen met de opleiding Muziek deel van uit gaat maken. (Zie inleiding.) Projectbureau, productiehuizen en cafés Het projectbureau AvP ondersteunt door studenten zelf geïnitieerde externe projecten. Daarnaast draagt het projectbureau zorg voor het werven van stageplaatsen en brengt het vragen vanuit het werkveld onder bij de productiehuizen of bij alumni. In de productiehuizen en cafés komen studenten uit het tweede-, derde- en vierde jaar Vormgeving en Muziek en docenten bij elkaar om te werken aan concepten en gezamenlijke thema s. De productiehuizen en cafés vormen een lerende en producerende gemeenschap. De inhoud van de thema s is een mix van vraag- en aanbodsturing. Zo spreken studenten bijvoorbeeld in de ambachtelijke cafés met vakdocenten af wat ze gaan doen om aan hun skills te werken en zorgen zij zelf voor hun leeromgeving door gebruik te maken van hun eigen netwerk, tutorials, internet en werkplaatsen op school. Praktijkbegeleiders, expertdocenten en peers worden betrokken voor het geven van feedback. Daarnaast zijn er de gastdocenten die op verzoek van studenten of op voorstel van de docenten uitgenodigd worden om met hun expertise een bijdrage aan de projecten te leveren. Docenten, zelf ook werkzaam in het werkveld, vervullen met een lerende, onderzoekende houding, een voorbeeldfunctie voor de student. Er zijn zes reguliere productiehuizen, een stageproductiehuis en een afstudeerproductiehuis. Ieder productiehuis bevat een onderdeel R&D en een onderdeel projectcoaching. De student wordt hier geholpen met de inhoudelijke en organisatorische uitvoering van zijn project. Kennisuitwisseling vindt plaats door presentaties en debatten rond een actueel thema. Ook wordt hier aan gemeenschappelijke thema s gewerkt. Er is projectcoaching door middel van intervisiebijeenkomsten. Het plan en de doelstellingen van de student zijn hierbij richtinggevend. Daarnaast zijn er mogelijkheden voor consulten met begeleiders, gastcolleges van experts uit het werkveld, excursies naar bedrijven en musea. Een productiehuis blijft een semester lang bij elkaar en komt minimaal eenmaal per week bij elkaar voor een plenaire bijeenkomst. Dat de productiehuizen echte opdrachten uit de buitenwereld leveren voor studenten en alumni vindt het auditteam een sterk punt. Zo leren de studenten al tijdens hun opleiding afspraken te maken, buiten school te exposeren, media te benaderen en met kosten om te gaan. Veel studenten zijn dan ook al tijdens hun opleiding zelfstandig ondernemer. Hanzehogeschool, versie

26 Het auditteam is onder de indruk van de zelfsturende houding die door middel van coaching door docenten bij studenten bereikt wordt. Ook de aanwezige studenten waren hier zeer positief over. Onderzoek in het programma De opleiding werkt samen met de lectoraten Popular Culture, Sustainability and Innovation (PSI) en Image in Context (IIC) om onderzoeksprojecten in het werkveld uit te voeren. Zo participeert de opleiding onder andere in onderzoek gekoppeld aan het internationale Erasmusproject IslandCQ dat gericht is op participatie van Europese burgers en op het thema crisis. Hierbij werkt de Academie voor Popcultuur samen met partners uit onder andere Hongarije, België en Letland. De opleiding werkt nu samen met de lector IIC aan een publicatie over de bevindingen van het project. Ook participeert de opleiding in het onderzoeksprogramma Susthim, een creatieve Sustainability Think and Make Tank, gericht op de rol van kunst & design in het bewustwordingsproces rondom klimaatverandering en de transitie naar een duurzame samenleving. Vanuit de opleiding wordt onderzoek gezien als experiment en vernieuwing, omdat de popcultuur zich kenmerkt door de dynamiek in de ontwikkeling van technieken, leefstijlen, materialen en opvattingen. Onderzoek en het ontwikkelen van onderzoeksvaardigheden is in samenhang met de artistieke productiepraktijk in het gehele projectonderwijs verweven. Via het iteratieve proces van terugkoppeling worden vraag, methode en product gelijktijdig ontwikkeld en door permanente reflectie steeds beter op elkaar afgestemd. In zijn onderzoeksplan en verslag toont de student aan dat hij een creatieve visie heeft, kan analyseren en reflecteren en dat hij omgevingsgericht en ondernemend is. In de door de opleiding geïmplementeerde onderzoekslijn in het programma is een duidelijke vooruitgang te zien sinds de vorige visitatie. Het auditteam is van oordeel dat de opleiding goed gebruik maakt van de kleinschaligheid door studenten te laten werken in productiehuizen communities gericht op Research en Development en projectcoaching en in cafés waar vraagsturing en leren van elkaar rond inhoud of thematiek centraal staan. Studenten waarderen het praktijkgericht onderzoek tijdens de opleiding. Volgens de NSE 2012 scoort de opleiding op dit item op een vijfpuntsschaal 4.0. Kennisbasis Kennis is in de popcultuur vaak relatief, specifiek en trendgevoelig. Daarom is de kennisbasis van de opleiding geen voorgeschreven literatuurlijst, maar een dynamische constructie van kennisdomeinen die gevuld worden door docenten en studenten (op advies van docenten) met actuele (internationale) literatuur en bronnen die zij geraadpleegd hebben voor een project en afgeronde onderzoeken. Op deze manier wordt vormgegeven aan de kennis producerende gemeenschap die de opleiding wil zijn. De opleiding stelt eenmaal in de twee jaar de kennisdomeinen vast. Het auditteam vindt de kennisbasis als dynamische constructie van kennisdomeinen een goede vondst. Het ziet hierin een duidelijke verbetering ten opzichte van de vorige accreditatie. Het verder ontwikkelen van het vermogen te conceptualiseren bij studenten is, naar het oordeel van het auditteam, een volgende stap die door de productiehuizen verder kan worden uitgewerkt, omdat dit aspect volgens het auditteam in de afstudeerproducten nog niet geheel tot zijn recht komt. Hanzehogeschool, versie

27 Inhoudelijke samenhang en toenemende complexiteit De verticale samenhang in het programma komt tot stand door het oplopende niveau waarin de student de competenties verwerft. In het eerste jaar verwerft hij competenties op basisniveau, in de volgende studiejaren op gevorderd en expert(afstudeer)niveau en eventueel op excellentieniveau. Dat de opleiding het programma tevens concentrisch benadert, blijkt uit het feit dat de student in de hoofdfase in overleg met de slb-docent, afhankelijke van het niveau en de ontwikkeling, ook een andere route kan gaan volgen. De samenhang in het programma wordt ook bevorderd door de vijf leerlijnen die naast die van de volledig geïntegreerde onderzoekslijn worden onderscheiden. De integrale-lijn is de kern van het programma. Binnen deze leerlijn wordt op projectmatige wijze gewerkt aan kenmerkende beroepsvraagstukken. Er vindt ondersteuning plaats vanuit de kennis- en vaardighedenlijn (op het gebied onder andere van projectvaardigheden, sociale en communicatieve vaardigheden). In de loop van de opleiding krijgen projecten een steeds grotere plaats. De kennis- en vaardighedenlijnen zijn in de loop van de studie geleidelijk als aangereikte lijnen minder nadrukkelijk aanwezig. Wel kan de student een beroep doen op docenten voor gerichte ondersteuning. De studieloopbaanleerlijn ondersteunt de student bij de keuzes die hij gedurende de studie moet maken. De student werkt met persoonlijke ontwikkelingsplannen per semester waarin hij zijn leerdoelen vastlegt en daarover overlegt met zijn slb-docent. Deze lijn borgt dat de student aan het einde van de studie de eindkwalificaties en kerntaken behaald heeft. In de ervaringsreflectielijn reflecteert de student op zijn eigen professionele handelen tijdens projecten en opdrachten. De studieloopbaanleerlijn en de ervaringsreflectieleerlijn zijn sterk met elkaar verbonden. Het auditteam vindt, op basis van de gevoerde gesprekken en de bestudeerde documenten van de opleiding, dat er sprake is van samenhang en toename van complexiteit in het programma. Didactisch concept en werkvormen Het didactisch concept van de opleiding is gebaseerd op een sociaal constructivistische opvatting van het leren. Deze opvatting sluit aan bij de visie van de opleiding waarin competentiegerichtheid, praktijksturing en zelfsturing door de student centraal staan. Het onderwijsconcept biedt hiervoor een grote flexibiliteit. Studenten pakken vragen, opdrachten en problemen integraal aan en worden daarbij in productiehuizen en cafés ondersteund door docenten, slb-docenten, projectcoaches en gastdocenten. In welke periode of in welk semester de student een bepaald blok kiest, hangt af van zijn eigen ontwikkeling en de projecten die hij kiest. De opleiding ziet zichzelf hierbij vooral facilitair ten aanzien van de ontwikkeling van de student. In de cafés worden op verzoek van de student werkcolleges, hoorcolleges, trainingen en dergelijke georganiseerd. Studeerbaarheid De opleiding bevordert de studeerbaarheid vooral door (i) de duidelijke samenhang en transparantie in het programma, (ii) door oog te hebben voor een gelijke verdeling van de studiebelasting over het studiejaar (per semester 30 EC), voldoende contacturen (per week 12 in het eerste studiejaar, 13 in het tweede, derde en vierde studiejaar) en (iv) door een voortdurende afwisseling in individuele en collectieve begeleiding in de productiehuizen en cafés. Hanzehogeschool, versie

28 Het rendement van de opleiding is een punt van aandacht. Eén van de oorzaken voor studie uitval is het hoge aantal studenten met ADHD en PDDNOS in combinatie met de hoge mate van zelfsturing die van de studenten wordt verwacht. Daarom heeft de opleiding de afgelopen jaren geïnvesteerd in studieloopbaanbegeleiding. Slb-docenten besteden gemiddeld acht uur per student per jaar aan voortgangsgesprekken om de studievoortgang te monitoren. Daarnaast heeft de opleiding een slb-coördinator aangesteld die rendement en studievoortgang van de studenten analyseert. Slb-docenten zijn getraind in oplossingsgerichte coaching. Tevens hebben zij voorlichting gekregen over hoe om te gaan met studenten die ADHD of PDD-NOS hebben. Daarnaast zijn er trainingen voor studenten die moeite hebben met het vraaggestuurde onderwijs. Tevens zijn de deadlines voor opdrachten en herkansingen aangescherpt. Elke student heeft gedurende de gehele studie een vaste slb-docent die hem bij zijn keuzes in het kader van zijn persoonlijk ontwikkelingsplan ondersteunt en hem begeleidt in geval van studievertraging. Tijdens de gesprekken waren studenten erg positief over de begeleiding die studenten met ADHD/ PDD-NOS krijgen van docenten. Ze vertelden het fijn te vinden dat de opleiding klein is en dat zij hierdoor veel aandacht krijgen van hun (slb)docenten. Aangezien veel studenten studievertraging opliepen in de afstudeerfase is er twee jaar geleden een speciaal afstudeer(productie)huis ingevoerd om studenten in deze fase extra te begeleiden. In het afstudeerhuis delen studenten met elkaar ervaringen op het gebied van afstuderen en onderzoek doen en bewaken ze samen door middel van het geven van feedback aan elkaar het afstudeerproces. Daarnaast zijn docenten en slb-docenten geschoold op het gebied van onderzoeksvaardigheden. Studenten zeiden tijdens de visitatie dat ze de opleiding Vormgeving als een fijne opleiding ervaarden waar veel aandacht is voor hun persoonlijke artistieke ontwikkeling en reflectie. Het persoonlijk contact met (vak)docenten, de kleinschaligheid, de praktijkgerichtheid en de begeleiding door de slb-docent worden door studenten zeer gewaardeerd. Het programma is studeerbaar en samenhangend. Met de slb-docent als de centrale figuur die de student begeleidt bij het behalen van zijn competenties, in een omgeving waar grote vrijheid heerst, heeft de opleiding naar het oordeel van het auditteam sinds de visitatie in 2008 een goede verbeterslag geleverd. Dit wordt bevestigd door NSE 2012 waarbij studenten de studieloopbaanbegeleiding van de opleiding met 3.7 waardeerden. Verbinding met het werkveld De studenten van de opleiding staan gedurende de gehele studie in directe verbinding met de praktijk doordat zij in relatie opdrachtgever-opdrachtnemer praktijkopdrachten uitvoeren, participeren in externe projecten en zelf projecten initiëren die zij in de praktijk uitvoeren. De opleiding geeft haar relatie met de beroepspraktijk op verschillende manieren vorm. Zo zijn alle docenten ook werkzaam in de praktijk. Vertegenwoordigers uit de beroepspraktijk zijn betrokken bij het beoordelingsproces doordat zij studenten feedback geven tijdens assessments. Daarnaast maakt een werkveldvertegenwoordiger altijd deel uit van de assessmentcommissie bij afstuderen. De opleiding heeft in ongeveer 35 mensen uit het werkveld ingezet om gastcolleges, trainingen en workshops te verzorgen. Daarnaast werkt de opleiding met het beroepenveld samen in externe evenementen als Into The Great Wide Open, Museum Drachten en Incubate. Studenten lopen in de hoofdfase van de studie een stage van 30 EC. Aan de hand van de beroepsambities en behaalde competenties bepaalt de slb-docent of de student op stage kan gaan. Hanzehogeschool, versie

29 Voordat de stage aanvangt maakt de student een POP en een plan van aanpak. Tijdens de stage moeten de competenties op minimaal gevorderd niveau worden behaald. Tijdens bijeenkomsten in het stageproductiehuis, die tweemaal per semester plaatsvinden, krijgt de student begeleiding in het maken van zijn curriculum vitae en het samenstellen van zijn portfolio. Studenten delen in de leergemeenschap van het stageproductiehuis stage-ervaringen. De stagebegeleider geeft de student halverwege de stage feedback aan de hand van zijn POP, plan van aanpak, de persoonlijke reflectie van de student en eventuele tussen- of eindproducten. Het resultaat van dit gesprek neemt de student op in zijn portfolio. Voordat de student het stage-assessment doet vindt er een eindgesprek plaats tussen hem, zijn stagebegeleider en zijn slb-docent. De student neemt het verslag en het ingevulde stagebeoordelingsformulier op in zijn portfolio. In de NSE 2012 wordt de praktijkgerichtheid van de opleiding door studenten goed gewaardeerd met een 3.7 (het opdoen van vaardigheden in de beroepspraktijk), een 4.1 (de praktijkgerichtheid van de opleiding) en een 3.9 (het contact met de beroepspraktijk). Daarnaast waarderen studenten in de NSE van dit jaar de aansluiting van de inhoud van de opleiding bij actuele ontwikkelingen met een 3.5. Tijdens de visitatie spraken studenten ook hun waardering uit voor de manier waarop ze al vanaf het begin van de opleiding door hun slb-docent bij de opbouw van hun portfolio worden begeleid. Het auditteam, dat de portfolio s heeft bekeken, vond ze helder en inzichtelijk en adviseert de opleiding de portfolio s, waar mogelijk, digitaal te maken om zo met bijvoorbeeld een productencloud een geheugen van de opleiding op te bouwen. Internationale oriëntatie in het programma De opleiding heeft een groot internationaal netwerk waardoor studenten en docenten kunnen participeren in projecten, uitwisselingsprogramma s en stages in het buitenland. Enkele voorbeelden zijn: deelname van studenten aan Explore the North - een festival waarbij in samenwerking met Liepaja Universiteit (Letland) en de Friese Poort, de stad Leeuwarden wordt gebruikt voor muziek, literatuur en beeldende kunst en actieve deelname aan studentenuitwisselingsprogramma s in onder andere Tampere (Finland) en Siauliai (Litouwen). Tijdens de visitatie benadrukte een van de aanwezige studenten haar positieve ervaringen tijdens IslandCQ, een Erasmus Intensive Program in Hongarije. Docenten vertelden dat zij op internationale bijeenkomsten veel kennis over onderwijs uitwisselen. Tijdens de visitatie heeft het auditteam de beleidsdocumenten internationalisering van de opleiding bestudeerd waarin ambities en samenwerking met internationale partners in een breed netwerk helder worden beschreven. Het auditteam is positief over de participatie van docenten in kennisdeling op internationale bijeenkomsten en over de deelname van studenten aan internationale projecten en uitwisseling waarbij zij, soms op afstand, begeleid worden. Het auditteam is van oordeel dat de opleiding een evenwichtig en actueel programma op niveau aanbiedt met ruime keuzemogelijkheden voor studenten. Studenten staan vanaf het begin van de opleiding in contact met het werkveld. Dit gebeurt door middel van de cafés en de productiehuizen met eigen projecten die in de echte praktijk uitgevoerd worden, echte opdrachtgevers, praktijkbegeleiders en docenten die in het werkveld staan en een voorbeeldfunctie vervullen. Studenten ontwikkelen zich, met de slb-docent als centrale begeleider, tot zelfstandige zelfsturende professionals. Dit is een aspect waarvan het auditteam onder de indruk is. De studenten en alumni zijn erg tevreden over het programma dat de opleiding biedt. Hanzehogeschool, versie

30 Personeel Kwantiteit De opleiding wordt verzorgd door 23 docenten, die samen 13.7 FTE vertegenwoordigen. Het kernteam van de opleiding, dat gevormd wordt door twee hogeschooldocenten en de slbcoördinator, is verantwoordelijk voor de ontwikkeling, organisatie en implementatie van de vernieuwingen en verbeteringen. Daarnaast heeft de opleiding een ruim budget voor de inzet van gastdocenten. Zo zijn er in ongeveer 35 gastdocenten ingezet voor het verzorgen van gastcolleges, trainingen en workshops. Kwaliteit Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding sinds de laatste visitatie flink heeft geïnvesteerd in de scholing van het docententeam op het gebied van coaching, toetsing en studieloopbaanbegeleiding en dat dit heeft geresulteerd in een opleiding met capabele docenten die ook als team erg goed functioneren. Ook zijn alle docenten in het bezit van een didactische kwalificatie. Met de werkveldvertegenwoordigers is het auditteam van oordeel dat het docententeam in staat is de contacten met het werkveld goed te benutten, door hun werkzaamheden in de praktijk halen ze bijvoorbeeld kennis binnen en in externe evenementen zoals Into The Great Wide Open werken ze direct samen met het werkveld. Daarmee laten de docenten zien kwalitatief goed en up to date te zijn. Docenten werken vrijwel allemaal ook in het werkveld en treden bij de opleiding op als coach, studieloopbaanbegeleider en inhoudelijk deskundige. De verschuiving van zeer breed inzetbare docenten naar T-shaped professionals, sterk in het eigen specialisme, maar ook in staat om multidisciplinair te functioneren, blijkt bij de opleiding goed te werken. Ook de studenten zijn erg tevreden over de deskundigheid en praktijkgerichtheid van hun docenten. Voorzieningen Het auditteam is van oordeel dat het academiegebouw in Leeuwarden, met faciliteiten voor onder andere foto- en video-opnames, studio- en muziekproductie en audiovisuele vormgeving, fraai en passend is voor een opleiding tot popartiest. Ook het gerestaureerde gebouw van de voormalig boekbinderij, met mogelijkheden voor onder andere grote presentaties, lezingen en fotografie, biedt de student naar de mening van het auditteam een inspirerende omgeving om zich te ontwikkelen. Studenten kunnen gebruik maken van en inloggen bij de mediatheek van Minerva in Groningen. Het auditteam vindt wel dat een mediatheek met toegang tot belangrijke literatuur en bronnen ook ter plekke fysiek gegarandeerd zou moeten zijn. Weging en Oordeel: goed De opleiding biedt een gedegen, studeerbaar en samenhangend programma. De opzet van het curriculum kent een heldere structuur met herkenbare leerlijnen en semesters; het geheel van onderwijseenheden is dekkend voor de te realiseren doelstellingen. De onderzoekscomponent en ondernemerschap zijn door middel van de productiehuizen en cafés in alle studiejaren verweven. Het auditteam vindt de kennisbasis als dynamische constructie van kennisdomeinen een goede vondst. Dat de productiehuizen echte opdrachten uit de buitenwereld leveren voor studenten en alumni vindt het auditteam een sterk punt. Het auditteam is onder de indruk van de zelfsturende houding die door middel van coaching door docenten bij studenten bereikt wordt. Ook heeft het auditteam vastgesteld dat de internationale oriëntatie door middel van projecten en uitwisselingsprogramma s terdege in het programma is opgenomen Hanzehogeschool, versie

31 Met de slb-docent als de centrale figuur die de student begeleidt bij het behalen van zijn competenties, in een omgeving waar grote vrijheid heerst, heeft de opleiding naar het oordeel van het auditteam sinds de visitatie in 2008 een goede verbeterslag geleverd. De opleiding heeft flink geïnvesteerd in de scholing van het docententeam op het gebied van coaching, toetsing en studieloopbaanbegeleiding en dat heeft geresulteerd in een opleiding met capabele docenten die ook als team erg goed functioneren. Auditteam en werkveld zijn van oordeel dat het docententeam in staat is de contacten met het werkveld goed te benutten. Daarmee laten de docenten zien kwalitatief goed en up to date te zijn. De gebouwen van de Academie, met faciliteiten voor onder andere foto- en video-opnames, studio- en muziekproductie, audiovisuele vormgeving en grote presentaties zijn fraai en passend voor een opleiding tot popartiest. Concluderend stelt het auditteam vast dat de opleiding een actueel en praktijkgericht programma aanbiedt, met ruime keuzemogelijkheden voor studenten die zich, met de slbdocent als centrale begeleider, ontwikkelen tot zelfstandige zelfsturende professionals. Hier is het auditteam erg van onder de indruk. Onderzoek, ondernemerschap en internationale oriëntatie zijn constructief verweven in het gehele curriculum. De combinatie met een kwalitatief goed en up to date werkend docententeam en goede voorzieningen, brengt het auditteam op Standaard 2 als geheel tot het oordeel goed. Hanzehogeschool, versie

32 Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties Standaard 3: De opleiding beschikt over een adequaat systeem van toetsing en toont aan dat de beoogde eindkwalificaties worden gerealiseerd. Toelichting NVAO: Het gerealiseerde niveau blijkt uit de tussentijdse en afsluitende toetsen, de afstudeerwerken en de wijze waarop afgestudeerden in de praktijk of in een vervolgopleiding functioneren. De toetsen en de beoordeling zijn valide, betrouwbaar en voor studenten inzichtelijk. Bevindingen Systeem van toetsen en beoordelen Op academieniveau is het toetsbeleid vastgelegd dat voor alle opleidingen binnen de academie geldt. Per opleiding is er, aan de hand van een daartoe opgestelde handleiding, een vertaling van het toetsbeleid gemaakt en uitgewerkt in een toetsplan. Vanaf het studiejaar kent de opleiding Vormgeving een nieuw toetsplan dat geheel volgens de richtlijnen van het toetsbeleid tot stand is gekomen. Het toetsplan is voor de toetscommissie en de docenten/examinatoren leidend bij het opstellen en inrichten van de toetsing en beoordeling. Ook de onderwijs- en examenregeling 2013 is op deze werkwijze aangepast. In het afgelopen jaar heeft de opleiding de procedure voor assessments aangescherpt en zijn docenten geschoold op het gebied van toetsen. De assessments en het werken hiermee staan tijdens studiedagen regelmatig op de agenda. Ook is de beoordelingssystematiek aangescherpt door een duidelijke scheiding aan te brengen in summatieve en formatieve beoordelingen. Op basis van gedragsindicatoren zijn normen ontwikkeld voor de propedeuse. In de hoofdfase stelt de student in samenspraak met zijn slbdocent en/of vakdocent zelf zijn normen op. Doordat de handleidingen nu beoordelingsformulieren bevatten die voorzien zijn van normen en criteria, weten studenten beter waarop zij beoordeeld worden. Het auditteam heeft de nieuwe beoordelingsformulieren ingezien en heeft vastgesteld, dat deze formulieren een belangrijke verbetering zijn ten opzichte van de oude formulieren. De relatie tussen de inhoud/leerdoelen van het onderwijs/project en de toetsing wordt gestuurd door een kerntaak/competentieoverzicht, hieraan gerelateerde gedragsindicatoren per blok, een omschrijving van niveauregels per dimensie en de daaraan verbonden normen en toetscriteria. De toetscommissie bewaakt de congruentie tussen onderwijs en toetsing door per semester een onderdeel van de toetscycli te onderzoeken en de uitkomsten te rapporteren aan examencommissie en opleidingsmanagement. De opleiding gebruikt deze gegevens voor doorontwikkeling en verbetering. Beoordeling opdrachten gedurende de opleiding De opleiding toetst de studenten door middel van assessments. Dit houdt in dat studenten aan het einde van ieder blok een summatief assessment kunnen aanvragen. Twee assessoren stellen op basis van het portfolio van de student en eventueel ander bewijsmateriaal, zoals een beoordelingsgesprek of professioneel product, vast of de student voldoet aan de vereiste competentie(s). In de propedeuse zijn de normen hiervoor vastgesteld. Vanaf de hoofdfase stellen studenten in overleg met hun slb-docent zelf hun normen vast op basis van de kerntaak, competentie, gedragsindicator en niveaubepaling in relatie met zijn leerdoel en project. Hanzehogeschool, versie

33 Tijdens het assessment wordt de kenniscomponent beoordeeld vanuit de hele kerntaak, waarbij wordt nagegaan hoe de student door middel van onderzoek zijn keuzes heeft onderbouwd en op basis van welke bronnen die keuzes tot stand zijn gekomen. De docenten die de student begeleiden en formatief beoordelen maken geen deel uit van de commissie die het summatief assessment afneemt. De procedure is toegelicht in de studentenhandleidingen en in de notitie (vernieuwde) assessmentprocedure. Studenten die het auditteam sprak waren positief over de procedure die tijdens de assessments gevolgd wordt door docenten. De uitkomsten bieden hen goede handvatten voor het vervolg van de studie. Ook het auditteam is tevreden over de wijze waarop de opleiding haar systeem van toetsen en beoordelen heeft ingericht en geborgd. Het heeft werk van de studenten en beoordelingen daarvan uit verschillende studiejaren bestudeerd en heeft vastgesteld dat de opleiding sinds de vorige visitatie goede vooruitgang heeft geboekt op het gebied van te volgen procedures en beoordeling door docenten. Volgens het auditteam is er in de POP s en portfolio s van studenten een goede systematiek waarneembaar en is de beoordeling door docenten helder en navolgbaar. Het auditteam heeft gezien dat er in de loop van de studie een toenemende complexiteit van opdrachten is en dat de zelfstandigheid van de student op een steeds hoger niveau verwacht wordt. Afstuderen Het afstuderen vindt plaats aan de hand van een individueel afstudeerproject, een integraal multidisciplinair project dat gericht is op de buitenwereld of in opdracht van de buitenwereld wordt uitgevoerd. De student maakt hiervoor een plan van aanpak en voert een onderzoek uit. In overleg met de slb-docent is een gezamenlijk project mogelijk, mits iedere student afzonderlijk een duidelijk gedefinieerde rol heeft en de te beoordelen competenties, gedragsindicatoren en normen op die specifieke rol van de student zijn toegesneden. Het afstuderen wordt afgesloten met een performance assessment in de vorm van een expositie, projectpresentatie of performance buiten de Academie waarvoor ook de doelgroep, publiek en collega s worden uitgenodigd. Het afstudeerproject wordt beoordeeld aan de hand van het afstudeerportfolio, waarin ook het onderzoek dat de student gedaan heeft is opgenomen, en een eindassessment. Het portfolio moet vóór aanvraag van het assessment goedgekeurd zijn door de begeleidende docenten. De beoordeling vindt plaats door een onafhankelijke commissie bestaande uit twee, niet bij het afstudeerproces van de student betrokken docenten, de slb-docent en een door de student gevraagde en door de examencommissie benoemde externe deskundige. De slb-docent houdt als technisch voorzitter toezicht op het te volgen protocol, maar beoordeelt zelf niet. Bij het eindassessment wordt de student beoordeeld op vijf verplichte competenties (15 EC) en vijf zelfgekozen competenties (15 EC) die passen bij zijn ambities, beroepsprofiel en leerdoel. De student moet aantonen dat hij zowel de verplichte als de zelfgekozen competenties op expertniveau beheerst. Het afstudeerportfolio van de student bestaat uit de volgende onderdelen: 1. de afstudeeraanvraag; 2. het competentieoverzicht van de student inclusief normeringen; 3. het plan van aanpak; 4. verslagen in het kader van persoonlijke reflectie; 5. verslagen van het proces van afstuderen, onderzoeksopzet en onderzoeksrapportage, inclusief bronnenlijst en beoordelingsformulieren van peerassessments, zelfassessments en/of 360-graden assessments, halfproducten zoals schetsen en demo s, eindproducten en eventuele mediadocumentatie zoals recensies of persuitingen. Hanzehogeschool, versie

34 De opleiding heeft de wijze waarop het eindexamen procedureel verloopt, vastgelegd in haar OER. De inhoudelijke eisen zijn opgenomen in de Afstudeerhandleiding. De leden van de examencommissie wonen in principe alle beraadslagingen van de beoordelingscommissies bij; zij nemen vooral waar of het proces ordentelijk verloopt en hebben een adviserende rol ten aanzien van de te volgen procedures. De screening door externe inhoudsdeskundigen en interne deskundigen in het kader van de kwaliteitscyclus in februari 2012 wees uit dat geselecteerde afstudeerwerkstukken van hbobachelorniveau waren. Criteria waren: de artisticiteit van de werken, de zelfreflectie van de student, de toegevoegde waarde voor het werkveld en het zelfstandig in de markt zetten van een artistiek product. Aandachtspunten waren het nader expliciteren van de betekenis van artistiek onderzoek; en het toekennen van een duidelijke positie van de theoretische onderbouwing en kritische reflectie tijdens het afstuderen. De opleiding heeft naar aanleiding van de screening de criteria voor het afstudeerwerkstuk in het huidige curriculum als volgt aangescherpt: het afstudeerwerk bevat een degelijke en zinvolle onderzoekscomponent op expertniveau; het onderzoek maakt aantoonbaar onderdeel uit van de productiepraktijk; de bevindingen worden waarneembaar toegepast in de eindexamenperformance, in het concept en/of in een theoretische beschouwing; de student is in staat om zelfstandig iteratief onderzoek te doen en kan de resultaten vertalen naar zijn project. De perspectieven van waaruit de student zijn onderzoek benadert zijn het desk-, field- en actiononderzoek. Iedere benadering kent een veelheid van mogelijke methoden en technieken waar de student vrij uit kan kiezen. Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding in het afstudeerproces een wezenlijke verbeteringen heeft aangebracht door de expliciete opname van onderzoek hierin. Het is dan ook van oordeel dat de beoordelingssystematiek van de opleiding, tot en met het eindexamen, van een gedegen kwaliteit is. Examen- en toetscommissie De examencommissie is academiebreed samengesteld en heeft vertegenwoordigers uit alle opleidingen binnen de Academie Minerva. De voorzitter komt vanuit de docenten van de opleidingen en wordt aangesteld door de Dean. De rol van de examencommissie en de wijze waarop zij haar verantwoordelijkheid neemt, vindt het auditteam in lijn met hetgeen de WHW van een examencommissie verlangt. Iedere opleiding heeft een toetscommissie die opereert onder de regie en verantwoordelijkheid van de examencommissie. Deze toetscommissie heeft een gemandateerde set taken, zoals (i) het ondersteunen en adviseren van docent/examinatoren bij het ontwikkelen van beoordelingscriteria, (ii) het opstellen en handhaven van een kwaliteitsplan toetsing, (iii) het analyseren van en feedback geven op werkbesprekingen, assessments en examens in de richting van de examinatoren voor wat betreft de toets-technische eisen. Het generieke auditteam heeft tijdens de audit inderdaad kunnen vaststellen dat leden van de toetscommissie de aan hen gemandateerde taken adequaat ter hand nemen. Gecharmeerd is het generieke auditteam van de ingevoerde systematiek waarbij toetscommissies bij elkaar in de keuken kijken en zodoende ervaringen en expertise uitwisselen. Het generieke auditteam heeft bovendien uit het gesprek met de examencommissie geconcludeerd dat de leden van de examencommissie in voldoende mate zijn geëquipeerd om de rol als hoeder van de kwaliteit van de toetsing en beoordeling te vervullen. Met name de voorzitter heeft ruime ervaring, is duidelijk ingevoerd in zijn rol, neemt een heldere positie in en weet welke taken de examencommissie dient uit te voeren. Hanzehogeschool, versie

35 Het generieke auditteam heeft tijdens de audit ook waargenomen dat de leden van de toetscommissie eveneens op het juiste niveau functioneren. Zo begeleidt de toetscommissie bijvoorbeeld de introductie van de nieuwe beoordelingsformulieren door het nemen van steekproeven. Ook externe (toets)deskundigen zijn daarbij betrokken. Hun bevindingen worden verwerkt in de verdere verheldering van de toetsing en beoordeling die de opleiding c.q. de examencommissie beoogt, zoals (i) een zo transparant mogelijke formulering voor de beoordelingscriteria, (ii) naadloze aansluiting van de toetsing en beoordeling bij de inhoud van het studieprogramma, (iii) een adequate cijferregistratie en verwerking, (iv) de invoering van een academiebreed toetsbeleid en een opleidingsspecifiek toetsplan, (v) aandacht voor de uitvoering van de evaluaties van beeldend werkbesprekingen, (vi) het vergroten van de aandacht voor de verwerving van competenties binnen het persoonlijk ontwikkelingsplan van studenten, (vii) de scholing van het docententeam in het toetsen en beoordelen, (viii) het verbeteren van de communicatie met studenten over de beoordelingscriteria voor het beeldend werk, waardoor hun bewustzijn hiervoor toeneemt. Als geheel is het generieke auditteam dan ook zeer te spreken over de kwaliteit van de examencommissie en toetscommissie. Realisatie eindkwalificaties Het auditteam heeft voorafgaand aan de audit een overzicht ontvangen van alle studenten die van april 2012 tot juli 2013 aan de opleiding zijn afgestudeerd. Dit betrof 6 studenten in 2012 en 14 studenten in Het ontvangen overzicht bevatte informatie over de beoordeling (voldoende), het niveau (minimaal expertniveau) en de titel van het afstudeerwerk. Voorbeelden daarvan zijn: International student guide to Groningen, Creative Wedding Designer, Ik denk het verschil en Face that culture. Het auditteam vindt het type onderzoeksvragen dat het heeft gezien inhoudelijk relevant voor een bachelor Vormgeving en van hbo-bachelorniveau. Het auditteam heeft, conform voorschrift van de NVAO, uit de geleverde overzichten een selectie gemaakt van totaal 8 studenten, 2 uit 2012 en 6 uit 2013, wier eindportfolio het heeft beoordeeld. De steekproef is aselect en gestratificeerd uitgevoerd. (Bij de opleiding Vormgeving Groningen, waar de opleiding ten tijde van de visitatie nog mee verbonden is, zijn 12 eindwerken geselecteerd.) Tijdens de audit op locatie kreeg het auditteam ook de gelegenheid om een expositie van tien eindproducten te bekijken. Van drie studenten van wie het auditteam de geëxposeerde eindproducten beoordeelde, had het eerder ook het eindportfolio bestudeerd. Het auditteam stelde vast dat deze eindproducten een duidelijke relatie hadden met de bestudeerde eindportfolio s. Het auditteam vond de bestudeerde eindwerken van hbo-bachelorniveau. Het was het auditteam duidelijk dat de onderzoekscomponent tijdens het afstuderen een grotere rol is gaan spelen sinds de visitatie in Het viel het auditteam echter op dat de eindproducten, ondanks de aandacht voor het crossmediaal en interdisciplinair handelen van de studenten tijdens de opleiding, over het algemeen (nog) monodisciplinair van vormgeving waren. Het auditteam ziet op dit gebied vooral kansen door in de productiehuizen nog meer aandacht te besteden aan de conceptuele ontwikkeling en theoretische bevraging van studenten. Tijdens de expositie waren al enkele voorbeelden van producten te zien die de traditionele monodisciplinaire vormgeving overstijgen. Hanzehogeschool, versie

36 Het auditteam oordeelt derhalve positief over het door de opleiding gerealiseerde eindniveau, een oordeel dat ook door de aanwezige werkveldvertegenwoordigers werd bevestigd. De werkveldvertegenwoordigers benadrukten ook nog eens de waarde die de opleiding en haar afgestudeerden toevoegt aan de culturele infrastructuur van de stad Leeuwarden en de omliggende regio. Weging en Oordeel: voldoende Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding sinds de visitatie in 2008 goede verbetering heeft bereikt op het gebied van toetsen en beoordelen en de afstemming van beoordelingscriteria op de eindkwalificaties. De examencommissie is duidelijk in positie gebracht en heeft via de toetscommissie een goed beeld van de kwaliteit die wordt geleverd. Zij voldoet aan de eisen die de wetgever aan een examencommissie in het hoger onderwijs stelt. Ook is de opleiding aan de slag gegaan met het afstudeerproces, waarin onderzoek een steeds grotere rol is gaan spelen. Het auditteam heeft vastgesteld dat ook hier wezenlijke verbeteringen in zijn aangebracht. De documentatie voor studenten over de afstudeereisen is helder en studenten zijn goed op de hoogte van wat er van hen wordt verwacht. De geleverde eindwerken zijn van hbo-bachelorniveau. Het regionale werkveld is erg positief over de waarde die de opleiding en haar afgestudeerden toevoegen aan de culturele infrastructuur van de stad Leeuwarden en de omliggende regio. Aandachtspunt is dat de eindwerken (nog) vrij monodisciplinair zijn. Er zouden meer crossmediale en interdisciplinaire componenten in opgenomen mogen worden. Het auditteam ziet op dit gebied vooral kansen door in de productiehuizen nog meer aandacht te besteden aan de conceptuele ontwikkeling en theoretische bevraging van studenten, waardoor het traditionele monodisciplinaire niveau van vormgeving in de eindwerken kan worden overstegen. Het auditteam is van oordeel dat (i) er een stevig ontwikkeld bouwwerk is van toetsen en beoordelen, (ii) er een examencommissie is die in de juiste positie is gebracht en zicht heeft op het gerealiseerde niveau in de opleiding en (iii) er een hbo-bachelorniveau eindniveau is met als aandachtspunt dat de eindproducten nog vrij monodisciplinair van vormgeving zijn. Volgens het auditteam bieden de productiehuizen de gelegenheid om de conceptuele ontwikkeling en hiermee het crossmediale en interdisciplinaire denken van studenten te bevorderen. De verschillende elementen afwegend komt het auditteam op Standaard 3 integraal tot het oordeel voldoende. Hanzehogeschool, versie

37 5. ALGEMEEN EINDOORDEEL Het auditteam heeft een opleiding gezien die door de vervlechting met de praktijk in de missie en visie van de opleiding daadwerkelijk iets toevoegt aan de bestaande creatieve opleidingen in Nederland. De opleiding leidt studenten op tot interdisciplinair werkende kunstenaars, die experimenteren met culturele vernieuwing (innovatie) in een publieke omgeving. Daarnaast ontwikkelen zij een profilering en specialisatie op het gebied van vormgeving of muziek. Dit vindt het auditteam een uniek concept. Dat studenten tijdens de opleiding worden opgeleid tot creatieve culturele ondernemers is het auditteam duidelijk geworden doordat de praktijkgerichtheid er vanaf het begin van de opleiding sterk in zit, onder andere door een goede vertaling hiervan naar de projecten. De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn wat inhoud, niveau en oriëntatie betreft geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Het curriculum is evenwichtig en actueel met ruime keuzemogelijkheden voor studenten. Studenten staan, door middel van de productiehuizen en cafés, vanaf het begin van de opleiding in contact met het werkveld en ontwikkelen zich, met de slb-docent als centrale begeleider, tot zelfstandige, zelfsturende professionals. Het vraaggestuurde aspect van het onderwijs komt goed tot uiting in de portfolio s die de studenten samenstellen tijdens en na de projectperiodes. In de assessments is het portfolio het middel dat de student helpt zich te positioneren en te reflecteren op eigen keuzes. Het auditteam is zeer positief over de omgang met de te verwerven competenties en de mogelijkheid deze deels zelf voor te dragen voor normering. De opleiding heeft een kwalitatief goed en up to date werkend docententeam en goede voorzieningen. De opleiding heeft haar systeem van toetsen en beoordelen goed ingericht en geborgd. De beoordelingen van de eindwerken, die het auditteam gezien heeft, waren zorgvuldig conform de beoordelingsprocedure uitgevoerd. Concluderend stelt het auditteam vast dat het gerealiseerd eindniveau in orde is. Op grond van de bevindingen zoals weergegeven in dit beoordelingsrapport, geeft het auditteam de opleiding Vormgeving van de Hanzehogeschool Groningen, locatie Leeuwarden, op de Standaarden 1 en 3 het oordeel voldoende en op de Standaard 2 het oordeel goed. Conform de beslisregels van de NVAO leidt dat tot het eindoordeel voldoende. Hanzehogeschool, versie

38 Hanzehogeschool, versie

39 6. AANBEVELINGEN Het auditteam geeft de opleiding een aantal aanbevelingen mee op grond waarvan de opleiding haar kwaliteit verder kan verbeteren. Standaard 1 Het auditteam adviseert de opleiding de onderscheiden beroepsrollen (conceptualist, ontwerper en uitvoerend kunstenaar) niet meer te hanteren, omdat studenten opgeleid worden tot professionals die roloverstijgend, interdisciplinair en cross-mediaal, werken. Vanwege de unieke eindkwalificaties van de opleiding zou de werkveldadviesraad nu ook breder aangevuld moeten worden met alumni van de opleiding. Standaard 2 Het auditteam beveelt de opleiding aan de portfolio s van studenten digitaal te maken om zo met bijvoorbeeld een productencloud een geheugen van de opleiding op te bouwen. Het digitaal portfolio biedt daarnaast uitgebreide mogelijkheden om de identiteitsvorming te verstevigen. Het digitaal portfolio zal door continuïteit de ontwikkeling en samenhang van de diverse projecten en studieresultaten kunnen borgen. Het auditteam adviseert de opleiding om in het curriculum het denken meer in evenwicht te brengen met het doen en het maken, waarbij het niet zozeer gaat om concrete feitelijke kennis, maar vooral om overstijgende theorievorming (vanuit filosofie, ethiek, sociologie, psychologie, cultuurbeschouwing, mediatheorie, ontwerptheorie) die als basis kan dienen voor visievorming, attitudevorming en concept denken. Het auditteam adviseert de opleiding om binnen het onderwijs de relatie tussen een interdisciplinaire benadering van het domein populaire cultuur en het bedenken en ontwikkelen van daadwerkelijk interdisciplinaire concepten voor het publieke domein, te expliciteren en hierbij tevens het onderscheid tussen interdisciplinair (denken en concept) en multidisciplinair (maken en ontwerp en realisatie) te betrekken. Het lectoraat kan hierbij een rol spelen. Het auditteam adviseert de opleiding studenten ook via een eigen, in Leeuwarden gevestigde, mediatheek toegang te garanderen tot belangrijke literatuur en bronnen. Standaard 3 Het auditteam adviseert de opleiding om ook de productiehuizen als aandragers voor de conceptuele ontwikkeling van studenten in te zetten om hen het traditionele monodisciplinaire niveau van vormgeving te laten overstijgen. De cyclus van conceptontwikkeling tot eindproduct heeft als consequentie dat studenten binnen elk denkbaar medium ontwikkelen, ontwerpen en produceren. Hanzehogeschool, versie

40 Hanzehogeschool, versie

41 BIJLAGE I Scoretabel Scoretabel paneloordelen hbo-bacheloropleiding Vormgeving Hanzehogeschool Leeuwarden voltijd Standaard Oordeel Standaard 1. De beoogde eindkwalificaties voldoende Standaard 2. Onderwijsleeromgeving goed Standaard 3. Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties voldoende Algemeen eindoordeel voldoende Hanzehogeschool, versie

42 Hanzehogeschool, versie

43 BIJLAGE II Opleidingsspecifieke eindkwalificaties Vertaling van de Dublin Descriptoren naar de generieke kwalificaties voor de hbo-bachelor 2003, het landelijk opleidingsprofiel Vormgeving en de competenties Academie voor Popcultuur: Europese descriptoren bachelor Bachelor s degrees are awarded to students who: Knowledge and understanding: Have demonstrated knowledge and understanding in a field of study that builds upon and supersedes their general secondary education and is typically at a level, that, whilst supported by advanced textbooks, includes some aspects that will be informed by knowledge of the forefront of their field of study Vertaling van de kwalificaties voor een hbobachelor Brede multidisciplin aire basis: de afgestudeerde is toegerust met actuele en multidisciplin aire kennis, inzichten, houdingen en vaardigheden teneinde de taken van een beginnend beroepsbeoefen aar zelfstanding te kunnen uitvoeren. Generieke kernkwalificaties hbo-bachelor in rapport Commissie Franssen Brede professionaliseri ng - Multidisciplinair e integratie Landelijk opleidingsprof iel Vormgeving Creërend vermogen: De student kan vanuit een eigen idee en visie een concept ontwikkelen en dat concept tot realisatie brengen. Vermogen tot samenwerken De student kan in een samenwerkingsv erband een actieve bijdrage leveren aan de tot standkoming van een product of proces. Competenties Opleiding Vormgeving Academie voor Popcultuur Visie en creërend vermogen De popartiest is artistiek gedreven en ontwikkelt vanuit een eigen idee, visie, opvattingen en overtuigingen op het eigen vakgebied, een multi- dan wel inter-disciplinair concept en realiseert deze concepten. Vermogen tot samenwerken De popartiest levert in een samenwerkingsverban d een actieve bijdrage aan de tot standkoming van een gezamenlijk product of proces. Vermogen tot groei en vernieuwing De student kan het vakmanschap, de persoonlijke invulling van de beroepssituati e- en zijn of haar artisticiteit verder ontwikkelen en verdiepen. Innovatie, groei en vernieuwing: de popartiest beheerst en onderhoudt de noodzakelijke vaktechnische kennis- en vaardigheden die hem in staat stellen het eigen vakgebied te verkennen, dat persoonlijk in te vullen en ermee te experimenteren om zo de eigen artisticiteit verder te ontwikkelen en te verdiepen. Applying knowledge and understanding: Can apply their Probleemgerich t werken: De afgestudeerde kan relevante -Probleemgericht werken - (Wetenschappelijk e) toepassing Creërend vermogen: De student kan vanuit een eigen idee en Visie en creërend vermogen De popartiest is artistiek gedreven en ontwikkelt Hanzehogeschool, versie

44 Europese descriptoren bachelor Bachelor s degrees are awarded to students who: knowledge and understanding in a manner that indicates a professional approach to their work or vocation and have competences typically demonstrated through devising and sustaining arguments and solving problems within their field of study Vertaling van de kwalificaties voor een hbobachelor (wetenschappel ijke) kennis, inzichten, houdingen en vaardigheden toepassen bij het definiëren, analyseren en oplossen van complexe problemen in de beroepspraktij k Generieke kernkwalificaties hbo-bachelor in rapport Commissie Franssen -Creativiteit en complexiteit in handelen Landelijk opleidingsprof iel Vormgeving visie een concept ontwikkelen en dat concept tot realisatie brengen Vermogen tot groei en vernieuwing De student kan het vakmanschap, de persoonlijke invulling van de beroepssituati e- en zijn of haar artisticiteit verder ontwikkelen en verdiepen. Competenties Opleiding Vormgeving Academie voor Popcultuur vanuit een eigen idee, visie, opvattingen en overtuigingen op het eigen vakgebied, een multi- dan wel interdisciplinair concept en realiseert deze concepten Analytisch vermogen De popartiest analyseert, interpreteert en ontleedt eigen en andermans werk op basis van inzicht en theoretische kennis en past deze inzichten toe in de praktijk. Innovatie, groei en vernieuwing: de popartiest beheerst en onderhoudt de noodzakelijke vaktechnische kennis- en vaardigheden die hem in staat stellen het eigen vakgebied te verkennen, dat persoonlijk in te vullen en ermee te experimenteren om zo de eigen artisticiteit verder te ontwikkelen en te verdiepen Making judgements: Have the ability to gather and interpret relevant data (usually within their field of study) to inform judgements that include reflection on relevant social, scientific or ethical issues Methodisch en reflectief denken en handelen: De afgestudeerde is in staat relevante informatie te verzamelen en analyseren teneinde projectmatig te werken en te reflecteren op het beroepsmatig handelen, mede vanuit ethische en maatschappelij -Methodisch en reflectief denken en handelen -Besef van maatschappelijke verantwoordelijkh eid Vermogen tot kritische reflectie: De student kan het eigen werk en dat van anderen beschouwen, analyseren en beoordelen (incl. volgt maatschappelij ke, culturele en economische ontwikkelingen, legt een relatie met eigen werk(wijze) en neemt een uitgesproken Vermogen tot kritische reflectie: De popartiest handelt methodisch en professioneel, reflecteert op eigen en andermans werk waar het gaat om aspecten als traditie, actualiteit, theorie en visie en is zelfstandig in staat tot terugkoppeling. Hanzehogeschool, versie

45 Europese descriptoren bachelor Bachelor s degrees are awarded to students who: Vertaling van de kwalificaties voor een hbobachelor ke vragen Generieke kernkwalificaties hbo-bachelor in rapport Commissie Franssen Landelijk opleidingsprof iel Vormgeving positie in). Competenties Opleiding Vormgeving Academie voor Popcultuur Omgevingsgeric htheid: De student is in staat om verbanden te leggen tussen het eigen werk en dat van anderen en tussen eigen werk en het publiek. Omgevingsgerichthei d: De popartiest legt verbanden tussen eigen werk en dat van anderen en tussen het eigen werk en publiek, is alert op ontwikkelingen in de samenleving en integreert deze in zijn beroepspraktijk. Communication: Can communicate information, ideas, problems and solutions to both specialist and non-specialist audiences Sociaalcommuni catieve bekwaamheid: de afgestudeerde kan intern en extern communiceren, teamgericht samenwerken en leiding geven aan projecten in een multidisciplin aire, multiculturele en internationale arbeidsomgevin g -Sociaalcommunicatieve bekwaamheid - Basiskwalificerin g voor managementfunctie s Vermogen tot samenwerken De student kan in een samenwerkingsv erband een actieve bijdrage leveren aan de tot standkoming van een product of proces. Communicatief vermogen De student kan een opdracht verwerven en interpreteren, effectief het werk presenteren en toelichten en erover onderhandelen met opdrachtgevers en andere betrokken. Organiserend vermogen De student kan een inspirerende en functionele werksituatie voor zichzelf opzetten en in stand houden. Vermogen tot samenwerken: de popartiest levert in een samenwerkingsverban d een actieve bijdrage aan de totstandkoming van een gezamenlijk product of proces. Communicatief vermogen: De popartiest handelt in verschillende contexten en draagt effectief en efficiënt de artistieke betekenis van de popcultuur uit naar anderen. Hij verwerft en interpreteert opdrachten, onderhandelt met opdrachtgevers en andere betrokkenen en presenteert en licht het werk effectief toe. Organiserend vermogen: De popartiest zoekt en schept mogelijkheden voor het exploiteren en tot realisatie brengen van eigen of andermans werk en gaat daarvoor, indien nodig, samenwerkings- Hanzehogeschool, versie

46 Europese descriptoren bachelor Bachelor s degrees are awarded to students who: Vertaling van de kwalificaties voor een hbobachelor Generieke kernkwalificaties hbo-bachelor in rapport Commissie Franssen Landelijk opleidingsprof iel Vormgeving Competenties Opleiding Vormgeving Academie voor Popcultuur verbanden aan met anderen. Hij brengt balans aan tussen ontwerpende activiteiten en de logistieke, facilitaire en publicitaire activiteiten. Ondernemerschap De popartiest geeft zelfstandig vorm aan een duurzaam, inspirerend professioneel bestaan binnen de popcultuur. Hij is zich bewust van de noodzaak van zakelijke voorzieningen om te functioneren als cultureel ondernemer. Learning skills: have developed those learning skills that are necessary for them to continue to undertake further study with a high degree of autonomy Professionalis ering: de afgestudeerde heeft de cognitieve vermogens ontwikkeld die hem/haar in staat stellen tot voortdurend professionalis eren van de eigen beroepsuitoefe ning en tot functioneren in uitlopende beroepssituati es -Transfer en brede inzetbaarheid - Brede professionaliseri ng Vermogen tot groei en vernieuwing De student kan het vakmanschap, de persoonlijke invulling van de beroepssituati e- en zijn of haar artisticiteit verder ontwikkelen en verdiepen. Innovatie, groei en vernieuwing: de popartiest beheerst en onderhoudt de noodzakelijke vaktechnische kennis- en vaardigheden die hem in staat stellen het eigen vakgebied te verkennen, dat persoonlijk in te vullen en ermee te experimenteren om zo de eigen artisticiteit verder te ontwikkelen en te verdiepen. De opleiding heeft haar eindcompetenties toegelicht in haar OER. Hanzehogeschool, versie

47 BIJLAGE III Schematisch overzicht opleidingsprogramma Hanzehogeschool, versie

48 Hanzehogeschool, versie

49 BIJLAGE IV Programma, werkwijze en beslisregels Auditprogramma Beperkte Opleidingsbeoordeling t.b.v. bachelor Vormgeving (Leeuwarden) Hanzehogeschool Auditprogramma gemeenschappelijke onderdelen van de opleidingen DBKV, ABK, Vormgeving en de FMI-Masters. Datum: 21 mei 2013, van uur Locatie Academie Minerva - Praediniussingel 59 Groningen/Groene Zaal Tijd Gesprekspartners Onderwerpen Ontvangst generiek auditteam Drs. W.G. (Willem) van Raaijen, voorzitter P. (Piet) Hagenaars, lid M. (Mirjam) van Tilburg, MEd, lid L. (Lisa) Hoogkamer, student-lid H.R. (Rob) van der Made, secretaris/coördinator Panel voorbespreking Inclusief catering CvB Marian van Os Dean Minerva Dorothea v.d. Meulen Teamleiders Sieta Maring/DBKV Robin Punt/ABK en FMI Masters Hanzehogeschool en Academie Minerva Focus op Toptalent, Sectorplan hbo Kunstonderwijs Personeelsbeleid Kwaliteitszorg Voorprogramma en instroom Samenwerkingen en convenanten, o.a. RUG Kenniscentrum Lector Popular culture, Sustainability and Innovation Anne Nigten Lector Image in context Anke Coumans Projectbureau Frits Hesseling/algemeen coördinator Kenniscentrum en lectoraten Projectbureaus Werkplaatsen Flexibele schil van gedeelde programma s Samenwerking met werkplaatsen Flexibele schil Hanneke Briër/hogeschooldocent Hendrik-Jan Vermeulen/hogeschooldocent Excellentieprogramma s Examencommissie Jan Pier Brands/voorzitter & AvP Lia Steenmeijer/secretaris Daan Tweehuysen/FMI Masters Sannah den Engelsen/DBKV Bert Kramp/ABK Saskia Mars/Vormgeving Bevoegdheden en taken Examencommissie en samenwerking met de Toetscommissie: rol in de interne kwaliteitsborging van toetsen en beoordelen en de borging van het eindniveau Bezoek Art shows Rondleiding door Dorothea v.d. Meulen, Sieta Maring, Robin Punt en Allie van Altena (curator) Hanzehogeschool, versie

50 Programma visitatie Bacheloropleiding Vormgeving - Academie Minerva Leeuwarden Datum dinsdag 24 september 2013, van uur Locatie Academie voor Popcultuur Achter de Hoven AG Leeuwarden Tijd Gesprekspartners Rol/functie Onderwerpen Ontvangst auditteam Hobéon Auditteam Hobéon Hans Stoltenborg, voorzitter Voorbespreking Ingrid Schuffelers Jurriëne Ossewold Inzien documentatie Harma Staal Evelien Breeman, student-lid Opleidingsmanagemen t Lisette Blom, secretaris/coördinator Dorothea van der Meulen (dean Academie Minerva) Albert van der Kooij (hoofd AvP) Leden kernteam Jan Pier Brands (hsd, coördinatie hoofdfase, productiehuischef, Curriculumcommissie, Examencommissie, cie. Kwaliteit) Hendrik Jan Vermeulen (hsd, coördinatie toelating & propedeuse, Curriculumcommissie, Toetscommissie, Opleidingscommissie, cie. Kwaliteit) Ellis Boom (coördinatie SLB) Anne Nigten (lector PSI) Kennismaking eigenheid opleiding ambities - hbo-niveau - relatie beroepenveld actuele ontwikkelingen samenhangende onderwijsleeromgeving -opzet/inhoud programma keuze werkvormen toetsen en beoordelen - aansluiting instroom - rol interne kwaliteitszorg internationalisering onderzoeksdimensie professionalisering/ deskundigheidsbevordering docenten hsd=hogeschooldocent Intern overleg auditteam Hogeschooldocenten Docenten Intern overleg auditteam Thuur Caris (hsd, onderzoek en implementatie Kennisbasis) Niek Schutter (coördinatie afstuderen, docent vormgeving, onderzoek, popcultuur, Curriculumcommissie, Toetscommissie) Adri Schokker (docent media, productiehuischef, internationale projecten) Iris van Sen (docent afstudeerproductiehuis, teamscholing) Hugo Engwerda (docent vormgeving, productiehuis coach) Anne Karen de Boer (docente kunstgeschiedenis, performance, internationale en externe instroom, projectbedrijf, stage, opleidingscommissie) Roger Muskee (propedeuse docent R&D, docent media) Hans Duynhoven (docent muziektheorie, projectmanagement propedeuse, coördinatie Kwaliteit) ambities - opzet/inhoud onderwijsprogramma keuze werkvormen toetsen en beoordelen borging niveau taken/uitvoering Examen/Toetscommissie begeleiding stage en afstuderen relatie docenten (internationaal) beroepenveld - professionalisering/deskundigheidsbevordering studiebegeleiding aansluiting instromers - internationale oriëntatie - onderzoekscomponent Hanzehogeschool, versie

51 Tijd Gesprekspartners Rol/functie Onderwerpen Studenten Eke Koopmans (propedeuse) kwaliteit en relevantie programma Margareth Sikkens (propedeuse) aansluiting stu- Sanne de Waard (jaar 2 + stage) dielast/studeerbaarheid - Jenne Pieter Stiemsma (jaar 2) toetsen en beoordelen - Asmaya Kal (jaar 5/afstuderen/stage) kwaliteit docenten- opleidingsspecifieke Terence Amerika (jaar 3) voor- Pieter Hoekstra (jaar 4 en zieningen eigen producten afstudeervoorbereiding) Lunch auditteam AvP Inloopspreekuur Studenten en docenten n.a.v. uitnodiging via mail informatie in aanvulling op de geplande gesprekken AvP & Fries Museum AvP & Fries Museum Assessoren/begeleiden d docenten Afstudeerders Hendrik Jan Vermeulen (hsd, coördinatie toelating & propedeuse, Curriculumcommissie, Toetscommissie, Opleidingscommissie, cie. Kwaliteit) WAR Sjouke Nauta (directeur Friesland Pop Friese Popkoepel) Afstudeerders Jaïr Wassink (afgestudeerd 12/13) Marije Kuiper (afgestudeerd 2009/10) Linda Posthuma (afgestudeerd 13/14) Opleidingsspecifieke voorzieningen Expositie When we were ten Afstuderen inhoud examen, procedure, eindniveau Begeleidend docenten/assessoren Niek Schutter (coördinatie afstuderen, docent vormgeving, onderzoek, popcultuur Jan Pier Brands (hsd, coördinatie hoofdfase, productiehuischef, Curriculumcommissie, Examencommissie, cie. Kwaliteit) Intern overleg auditteam WAR/Alumni WAR Hans Breukel (beleidsambtenaar Cultuur, gemeente Weststellingwerf, muzikant) Sjouke Nauta (directeur Friesland Pop Friese Popkoepel) Hester Jenkins (combinatiefunctionaris museum Drachten) Alumni Jaïr Wassink (afgestudeerd 12/13) Marije Kuiper (afgestudeerd 2009/10) Linda Posthuma (afgestudeerd 13/14) Intern overleg auditteam contacten met opleiding - kwaliteit en relevantie van programma/ docenten opleiding - actuele ontwikkelingen en doorvertaling naar programma eindkwalificaties en -niveau - projectopdrachten - wensen vanuit het werkveld - stage en begeleiding onderzoekscomponent functioneren alumni in praktijk of vervolgopleiding Pending issues Mogelijke extra gesprekken en verificatie documenten Intern overleg auditteam Alle gesprekspartners Terugkoppeling door auditteam Hanzehogeschool, versie

52 Werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende voltijd opleiding is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Beoordelingskader accreditatiestelsel hoger onderwijs van 22 november Daarin staan de standaarden vermeld waarop een Evaluatiebureau zich bij de beperkte opleidingsbeoordeling van een opleiding moet richten en de criteria aan de hand waarvan een Evaluatiebureau moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Op basis van de door opleiding geleverde documentatie heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen. De visitatie was gericht op een verificatie van de bevindingen uit de documentenanalyse en het verkrijgen van aanvullende informatie over de inhoud van het programma. Dit geschiedde door gesprekken met vertegenwoordigers van de opleiding, studenten en het werkveld, die waren te kenschetsen als gesprekken tussen vakgenoten. De verificatie door het auditteam geschiedde door verscheidene malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en aan de hand van additionele documentatie en - daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft - ook door eigen waarneming. Verantwoording keuze gesprekspartners Na overleg met de betreffende opleiding heeft het auditteam met in achtneming van de daartoe strekkende regels van de NVAO en op basis van zijn documentanalyse en de daaruit voortvloeiende specifieke aandachtspunten de keuze van de gesprekspartners vastgesteld. Een open spreekuur maakte deel uit van het programma. Het auditteam heeft geconstateerd, dat de betreffende opleiding het open spreekuur tijdig en op correcte wijze onder de aandacht heeft gebracht van studenten en medewerkers. Tijdens het locatiebezoek heeft het auditteam een expositie van afgestudeerden van de afgelopen jaren in het Fries Museum bezocht en gesproken met de studenten die hun werk daar exposeerden. Het oordeel van het auditteam vastgelegd in een conceptrapport werd aan de opleiding voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Hobéon heeft de beslisregels toegepast, zoals deze zijn opgesomd in het Beoordelingskaders accreditatiestelsel hoger onderwijs, 22 november Indien een opleiding onder één CROHO-registratie wordt aangeboden op meerdere locaties, kan de opleiding alleen voor accreditatie in aanmerking komen als uit de beoordeling blijkt dat elke locatie voldoet aan de in het betreffende kader genoemde standaarden voor basiskwaliteit. Hanzehogeschool, versie

53 Beperkte opleidingsbeoordeling Het eindoordeel over een opleiding is in elk geval onvoldoende indien standaard 1 of 3 als onvoldoende beoordeeld wordt. Een onvoldoende bij standaard 1 kan niet leiden tot het toekennen van een herstelperiode door de NVAO. Het eindoordeel over een opleiding kan alleen goed zijn indien ten minste twee standaarden als goed worden beoordeeld; waaronder in elk geval standaard 3. Het eindoordeel over een opleiding kan alleen excellent zijn indien ten minste twee standaarden als excellent worden beoordeeld; waaronder in elk geval standaard 3. Hanzehogeschool, versie

54 Hanzehogeschool, versie

55 BIJLAGE V Lijst geraadpleegde documenten Lijst geraadpleegde documenten, conform richtlijn van de NVAO Kritische reflectie opleiding Bijlagen bij de Kritische Reflectie: Studiegids Academie Minerva AvP Standaard 1: Notitie Academie Minerva en onderzoek Visie Academie voor Popcultuur Onderwijs & Onderzoek Landelijk Opleidingsprofielen Vormgeving en Muziek 2002 Beroepsprofiel Popartiest, Academie voor Popcultuur 2006 Opleidingsjaarplan AvP Standaard 2: Studentenstatuut Hanzehogeschool Onderwijs- en examenregeling Academie voor Popcultuur Onderwijs- en examenregeling Academie voor Popcultuur Onderwijs- en examenregeling Academie voor Popcultuur Inclusief curriculumoverzicht en leerlijnenoverzicht Indeling niveaus AvP inclusief excellentie 2012 Notitie vernieuwde assessmentprocedure AvP, juni 2012 Literatuurlijst AvP Overzicht docenten en itv ers AvP Overzicht gastdocenten AvP Overzicht extern deskundigen AvP Standaard 3: Overzicht afstuderen AvP/Vormgeving Afstudeerhandleiding AvP Afstudeerhandleiding AvP Documenten ter inzage tijdens visitatie: Keuzegids 2011 en 2012 Koers op kwaliteit Website NVAO voor besluit en rapport Instellingstoets Hanzehogeschool Groningen Documentatie Kenniscentrum Kunst & Samenleving Focus op toptalent, Houtskoolschets Sectorplan hbo kunstonderwijs Onderscheiden, verbinden, vernieuwen de toekomst van het kunstonderwijs (Commissie Dijkgraaf, 2010) Schoolstrategisch Plan Academie Minerva Schooljaarplan Academie Minerva Schooljaarplan Academie Minerva Standaard 1: Verslagen landelijk overleg OBK Partners AvP (werkveld) Kennisbasis AvP Visie en missie, puntentabel Excellentie Academie Minerva voor Beeldende Kunst, Vormgeving en Popcultuur 2012 Notitie Academie Minerva en Internationalisering 2013 Voorlichtingsmateriaal AvP Voorbeelden publieksactiviteiten Samenstelling werkveldadviesraad (+ verslagen) Opleidingsjaarplan AvP Hanzehogeschool, versie

56 Standaard 2: Kwaliteitszorgplan Academie Minerva Voorlichtingsmateriaal Oriëntatiecursus en Vooropleiding Academie Minerva Toelatingsopdracht AvP Studiehandleidingen Voorbeelden handboeken, readers, vakken, handleidingen, opdrachten Notitie Flexibele schil Academie Minerva Notitie Minerva in Context 2013 Evaluaties en MTO, NSE, Keuzegids, Kunstenmonitor, Blokenquêtes, Rendementsgegevens Deskundigheidbevorderingsplan Minerva Academie voor Popcultuur 2011 Ontwikkeling en scholing Academie voor Popcultuur Basisnotitie Academie Minerva en docentkwaliteit 2013 Cv s docenten AvP Cv s extern deskundigen in de portfolio s afstudeerwerken Verslag Werkveldconferentie september 2012 Standaard 3: Eindexamencatalogi AvP en Toetsbeleid Minerva Toetsplan AvP Jaarverslag Examencommissie (+verslagen vergaderingen) Verslagen Toetscommissie, Curriculumcommissie, Opleidingscommissie en Beoordelingsformulieren jaar en Overzicht toekenning prijzen, tentoonstellingen en Toetsopgaven + beoordelingscriteria en normering (antwoordmodellen) en een representatieve selectie van gemaakte toetsen (presentaties, stageverslagen, assessments, portfolio s e.d.) en beoordelingen. Voorbeelden ingevulde beoordelingsformulieren Voorbeelden producten en Voorbeelden van toetsen, werkbesprekingen, portfolio s en stages met beoordelingen Academie Minerva en alumnibeleid 2013 Overzichtslijst van alle afstudeerwerkstukken van de laatste twee jaar (of van portfolio s / werkstukken waaruit het door de student bereikte eindniveau kan worden afgeleid). Door het panel te bepalen representatieve selectie van (8) afstudeerwerkstukken van de afgelopen twee jaar met beoordelingscriteria en normering. Overzicht van 8 afstudeerwerkstukken op studentnummer: Hanzehogeschool, versie

57 BIJLAGE VI Overzicht auditteam Samenstelling, korte functiebeschrijvingen (cv s) en onafhankelijkheidverklaringen van voorzitter, leden en secretaris. Samenstelling en expertise van het auditteam laten zich als volgt weergeven: Panelleden Expertise - audit - kwaliteitzorg Expertise - onderwijs Expertise - werkveld Expertise - vakinhoud Expertise - internationaal Expertise - studentzaken De heer drs. G.J. Stoltenborg voorzitter Mevrouw ir. M.R.C. Schuffelers werkveld- / vakdeskundige Mevrouw drs. J.E.D. Ossewold werkveld- / vakdeskundige Mevrouw H. Staal werkveld- / vakdeskundige Mevrouw E. Breeman studentlid X X X X X X X X X X X X X X X X Mevrouw drs. L. Blom-van Veen secretaris X X Op 16 september 2013 heeft de NVAO goedkeuring gegeven aan de samenstelling van het panel Vormgeving, nr Hanzehogeschool. Korte functiebeschrijvingen panelleden 1 De heer Stoltenborg is senior adviseur bij Hobéon en treedt veelvuldig op als voorzitter bij accreditatieonderzoeken van hbo-master en hbo-bacheloropleidingen, waaronder ook veel audits in het kunstonderwijs. 2 Mevrouw Schuffelers is lector design en hoofddocent Product Design bij de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU). 3 Mevrouw Ossewold is eigenaar en directeur van The Creative Media Consultancy, adviesbureau voor de creatieve industrie en het creatief hoger onderwijs. Zij is veel bij het creatief hoger onderwijs betrokken: als ontwerper van opleidingen (Ba en Ma) en tweemaal als Lector. 4 Mevrouw Staal is grafisch ontwerper, hoofd Onderwijsontwikkeling en docent Documentation & Publication bij de Nederlandse Filmacademie (NFA) en docent Conceptontwikkeling bij de NFA en de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten (AHK). 5 Mevrouw Breeman is in juni 2013 afgestudeerd aan de opleiding Illustratie bij de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Momenteel is ze werkzaam als illustrator/cultureel ondernemer. Secretaris/Coördinator Mevrouw L. Blom-van Veen Gecertificeerd d.d Hanzehogeschool, versie

58 Samenstelling en expertise van het generiek auditteam laten zich als volgt weergeven: Panelleden Drs. W.G. (Willem) van Raaijen voorzitter P. (Piet) Hagenaars werkveld- / vakdeskundige M. (Mirjam) van Tilburg, MEd werkveld- / vakdeskundige Drs. H.M.A. van Seggelen A. (Andrea) Greving studentlid L. (Lisa) Hoogkamer studentlid Expertise audit/ kwaliteitszorg Expertise onderwijs Expertise werkveld Expertise vakinhoud Expertise internationaal X X X X X X X X X X Expertise student -zaken X X H.R. van der Made secretaris X X Op 22 mei 2013 heeft de NVAO goedkeuring gegeven aan de samenstelling van het panel ABK, nr Hanzehogeschool. Korte functiebeschrijvingen panelleden 1 Willem van Raaijen is partner bij Hobéon en treedt sinds 2004 veelvuldig op als lead-auditor van auditpanels in het kader van accreditaties hoger onderwijs. 2 Piet Hagenaars is directeur a.i. van de Stichting Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst Utrecht. 3 Mirjam van Tilburg is werkzaam aan de Willem de Kooning Academie Rotterdam, onder meer als domeincoördinator ontwikkelteam leerlijn Experience Strategies voor de opleiding ABK en DBKV, hogeschooldocent en coördinator ontwikkelteam curriculum DBKV. 4 Hidde van Seggelen is eigenaar van een kunstgalerie in London. 5 Andrea Greving is tweedejaarsstudente van de opleiding Autonome Beeldende Kunst aan de Willem de Kooning Academie te Rotterdam. 6 Lisa Hoogkamer is vierdejaarsstudent aan de opleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving aan de Academie voor Beeldende Vormgeving van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Secretaris/Coördinator Rob van der Made Gecertificeerd d.d. 31 september 2011 Hanzehogeschool, versie

59 Hanzehogeschool, versie

60 Hanzehogeschool, versie

61 Hanzehogeschool, versie

62 Hanzehogeschool, versie

63 Hanzehogeschool, versie

64 Onafhankelijkheids- en geheimhoudingsverklaring voorafgaand aan het beoordelingsproces Ondergetekende (naam en privé adres) Mevrouw drs. L. Blom p/a Lange Voorhout ED Den Haag is als secretaris gevraagd voor beoordeling van de opleiding: Popvorming en vormgeving aangevraagd door de instelling: Hanzehogeschool Groningen Verklaart hierbij geen (familie)relaties of banden met de bovengenoemde instelling te onderhouden, als privépersoon, onderzoeker / docent, beroepsbeoefenaar of als adviseur, die een volstrekt onafhankelijke oordeelsvorming over de kwaliteit van de opleiding ten positieve of ten negatieve zouden kunnen beïnvloeden; Verklaart hierbij zodanige relaties of banden met de instelling de afgelopen vijf jaar niet gehad te hebben Verklaart strikte geheimhouding te betrachten van al hetgeen in verband met de beoordeling aan hem/haar bekend is geworden en wordt, voor zover de opleiding, de instelling of de NVAO hier redelijkerwijs aanspraak op kunnen maken. Verklaart hierbij op de hoogte te zijn van de NVAO gedragscode. Plaats: Den Haag Datum: 1 juli 2013 Handtekening: Hanzehogeschool, versie

65 Hanzehogeschool, versie