Energieke gedachten (door Hella Wilmes)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Energieke gedachten (door Hella Wilmes)"

Transcriptie

1 Energieke gedachten (door Hella Wilmes) Duurzaamheid is een way of life, dus ook op vakantie: go green Langzaam maar zeker krijgt duurzaamheid op vele manieren in onze samenleving voet aan de grond. In de media wordt er op verschillende manieren aandacht aan besteed, meestal wordt er in krant en op tv de technische kant van de zaak belicht. Je hoort veel over bijvoorbeeld innovatieve productiemethoden, duurzame bouwconcepten, alternatieve energie (wind- en zonne-energie), elektrische auto s en milieuvraagstukken. Op andere gebieden is er echter ook veel aan de hand, alleen staan de schijnwerpers er minder op. Wat lang geleden startte met Max Havelaar-koffie en scharreleieren, lijkt nu in andere takken van industrie ook gemeengoed te worden. Het duurzaamheidsprincipe wordt toegepast op zo ongeveer alles van biologische landbouw met vergeten groenten, het fairtrade handelsmerk, groene kleding, FSC-hout en -papier,msc-vis, groene menu-restaurants, tot een ecologische toeristenindustrie. Kwaliteit van leven en reizen Dat duurzaamheid ook in de toeristenindustrie is doorgedrongen, is me vooral de laatste vier, vijf jaar duidelijk geworden doordat ik steeds vaker op internet onze vakanties boek. Al surfend en googelend kwam ik de afgelopen jaren een heleboel organisaties en groeperingen tegen die slow en/of groen zijn. De slow food beweging is in 1986 in Italië gestart door de Italiaanse culinair journalist Carlo Petrini die ontsteld was over de opening van een Amerikaanse hamburgertent bij de Piazza di Spagna in Rome. Slow food is inmiddels uitgegroeid tot een wereldwijde onafhankelijke organisatie die zich inzet voor lekker, puur en eerlijk eten en die zich inzet voor een voedselproductie waarin rekening wordt gehouden met het welzijn van het milieu, de planten, de dieren en onze eigen gezondheid. Wereldwijd is het begrip slow nu geadopteerd door velen. De slow filosofie is gekant tegen vervlakking en spant zich in voor de verhoging van de levenskwaliteit. Op het gebied van toerisme is er onder andere slow travel en slow cities (Cittaslow) die onthaasten en duurzaamheid hoog in het vaandel dragen. Ecosites Al surfend voor onze voorjaarsvakantie van komend jaar in Italië kwamen mijn man en ik en passant een heleboel slow en duurzaamheid tegen. Er is een overvloed aan ecosites op het groene internet. Via BootsnAll en slowtravel (on-line communities van slowreizigers waar je tips en reisverslagen kunt vinden) kwamen wij o.a. uit bij greentravelguides, greentv en gogreentravelgreen. Op deze laatste sites kan je onder meer lezen hoe je groen kunt reizen met ook een top tien van tips voor een zo groen mogelijke vakantie en duurzame vakanties die geveild worden. Greentravelguides.tv is een internet tvzender die laat zien hoe je kunt reizen zonder de planeet te ruïneren. Het is de eerste thema tv-zender over verantwoordelijk, duurzaam toerisme. Prachtige video s over duurzaam reizen, nieuwtjes over eco-toerisme en innovaties. 1

2 Onze vakantie in Lazio begint langzaamaan vaste vorm aan te nemen. Op de sites van slowtravel en BootsnAll hebben we reisverslagen gelezen. Op de site van it s a green green world en italy farmholidays hebben we gekeken voor accommodatie en zo hebben wij een behoorlijk deel van onze reis gepland. Het groene internet is uiteraard interactief en je kunt de members van deze communities via benaderen om extra advies. Dat is heel leuk, en je maakt verre vrienden! Onze CO2 afdruk willen we beperken door ter plekke waar mogelijk trein en bus te nemen en we zullen groen logeren bij onze agriturismo die een biologische zwemvijver heeft, kookt met groenten en fruit uit eigen tuin, en - niet te vergeten haar eigen wijn maakt. Een duurzame vakantie is misschien niet in ieder land makkelijk te realiseren, maar voor onze bestemming was het relatief makkelijk. Dat wordt dus heerlijk slow travellen en duurzaam genieten in het land dat de bakermat is van slow en de dolce far niente-onthaastcultuur, en wiens culinaire erfgoed de wereld voor een tweede keer aan het veroveren is. Ditmaal slow. Wat zeiden die oude Romeinen ook al weer? Festina lente haast je langzaam. En voor een voorbeeld van duurzaam bouwen, hoef je maar naar het Pantheon in Rome te kijken Nieuwe energie in de gebouwde omgeving Winnaars Wijk van Morgen bekend De jury heeft eensgezind het plan Econenct van studenten Leroy Merks & Roel Derkx tot winnaar uitgroepen van de afstudeerontwerpprijsvraag voor de Wijk van Morgen. Het ontwerp betrof een kantoor en expositieruimte, in drie lagen. Vooraf waren vooruitstrevende criteria gesteld tav van milieu: Een 0-energie gebouw, een gebouw dat voor minimaal 50 procent uit hernieuwbare materialen bestaat en dat de in beslag genomen grond, terug geeft door een productief dak. Dat wil zeggen glazen kassen op het dak voor energiewinning en het kweken van voedsel. Het is spectaculair ontwerp, waarbij de groenstrook overloopt als geluidswal in het dak en daar een recreatieve ruimte vormt en een kasgebied herbergt. Daaronder zitten twee lagen kantoor en expositieruimte. Het winnende ontwerp, met een vloeroppervlak van ca 660 m2 heeft totaal energiegebruik van ca kwh per jaar een EPC van 0,44 ( exclusief zonnecellen) en een zeer laag materiaalgebruik van 590 kg / m2 vloeroppervlak. Daarvan is 51 % afkomstig van hernieuwbare bronnen. De jury was lovend over architectonische integratie van geëiste milieucriteria in het vormenspel van het gebouw, de innovatieve oplossingen met hernieuwbare materialen, en de heldere indeling, die een flexibel gebruik garanderen. De 0- energie standaard is ruim gehaald, met een inventieve maar 2

3 praktische installatie, die gebruik maakt van de toch al aanwezige grondwal voor warmte opslag. Ook de integratie van zonnecellen in gebouw en kas dak vormde een aantrekkelijke en effectieve oplossing. De komende maanden zal het project verder worden uitgewerkt en gedetailleerd en in 2010 daadwerkelijk gerealiseerd op het terrein van de Wijk van Morgen Bouwkundigen van morgen Afgelopen schooljaar is er door afstudeerders van de faculteit Bouw van de Hogeschool Zuyd pittig en creatief gewerkt aan plannen voor de Wijk van Morgen. Net zoals vorig jaar, zal er ook dit jaar een ontwerp uitgekozen worden dat werkelijk gebouwd gaat worden op Avantis in Heerlen. Vorig jaar was dit een energie-nul woning. Het gebouw Knik naar de zon was toen de winnaar en op 9 september a.s. wordt de eerste steen gelegd voor deze woning met kantoor. Studenten hebben van januari tot juni in paren gewerkt aan de ontwerpen. Men kon kiezen uit het ontwerp voor een bouwkeet, een kantoorexpositiegebouw en een meegroeiwoning. Alle gebouwen moesten aan een aantal milieueisen voldoen en bouwkundig realiseerbaar zijn. Dit jaar moest het gebouw niet alleen energieneutraal zijn. Ook een bepaalde mate van materiaalneutraliteit werd geëist. Een zo laag mogelijke inzet van materialen werd nagestreefd en materiaal neutraliteit. 50% van de toegepaste materialen en producten moesten hernieuwde (gerecyclede) of hernieuwbare materialen zijn. 100% van de toegepaste materialen en producten dienden Cradle to Cradle (C2C) te zijn. Dit betekende concreet voor dit project dat alle bouwdelen of direct hergebruikt kunnen worden bij demontage of op ge-upcycled (hoogwaardig hergebruik). Cradle-to-cradle materiaalgebruik lijkt gemakkelijker van de daken te schreeuwen, dan werkelijk te realiseren, zo bleek uit de plannen en de opmerkingen van de studenten. Ondanks dat, zijn er toch zeer creatieve pogingen ondernomen om naast energieneutraliteit, vorm te geven aan de Cradle-tocradle-gedachte in alle ontwerpen. Er kan dit jaar voor de Wijk van Morgen maar één gebouw gerealiseerd worden en wel het kantoor-expositiegebouw. Uit alle plannen van deze kantoorexpositiegebouwen zijn er een viertal genomineerd en te zien op internetsite: Afbeelding: Een van de genomineerde ontwerpen voor de wijk van morgen. Hoewel het winnende ontwerp de meeste aandacht zal krijgen, doen de meeste andere ontwerpen niet onder. De kwaliteit is hoog en we kunnen niet zeggen dat het de studenten aan creativiteit ontbrak. Allerlei nieuwe energie- en materiaalbewuste oplossingen zijn verzonnen. Veel oplossingen zijn zeker de moeite waard om nog verder uit te zoeken. Als Hogeschool Zuyd leveren wij weer een aantal studenten aan de arbeidsmarkt die met al hun oplossingen en creatieve ideeën straks in de praktijk een plaats krijgen. We maken hier in Heerlen niet alleen een Wijk van Morgen maar ook bouwkundigen van Morgen! Meer weten: l.gommans@hszuyd.nl 3

4 NIEUWE ENERGIE EN ONDERWIJS Materiaalkunde, Life Cycle Analysis en de CO 2 footprint Het materiaalkunde onderwijs op de afdeling Werktuigbouwkunde van Hogeschool Zuyd maakt op het moment een vernieuwingsfase door. Het onderwijs wordt meer gericht op het ontwerp van producten, de samenhang tussen materialen, productie en constructie komt meer op de voorgrond te staan en de keuze van materialen krijgt een prominentere plaats in het onderwijsprogramma. Bovendien worden de materiaalgroepen metalen, kunststoffen, technisch keramieken en composieten- parallel besproken, zodat overeenkomsten en verschillen duidelijk belicht worden. Om deze vernieuwingen te ondersteunen wordt gebruikt gemaakt van de materialendatabase CES EduPack. CES staat voor Cambridge Engineering Selector. De materialendatabase maakt het mogelijk om eigenschappen van materialen en verwerkingsprocessen op te vragen, die eigenschappen te ordenen, in perspectief te plaatsen en grafisch weer te geven. Om studenten geleidelijk met materialen kennis te laten maken is de database opgebouwd uit drie niveaus. Het laagste niveau bevat ongeveer 100 materialen, het hoogste niveau verschillende duizenden. De database bevat gegevens over b.v. mechanische en thermische eigenschappen, maar hier willen we het hebben over de gegevens die samenhangen met energieverbruik en CO 2 -uitstoot, de zg. ecogegevens. Energie wordt in verschillende fasen van de levenscyclus van een product gebruikt. Niet alleen om de materialen, waarvan het product gemaakt is, uit ertsen vrij te maken, maar ook om het product te vervaardigen, om het te transporteren, te gebruiken en tenslotte, om het te recyclen. In elke fase brengt het energieverbruik een CO 2 -uitstoot met zich mee en in eerste benadering is de tweede evenredig met de eerste. De materialendatabase beschikt over een Eco Audit Tool, waarmee het energieverbruik van een product in elke fase van de levenscyclus bepaald kan worden. Daarbij wordt rekening gehouden met de hoeveelheid en de aard van de materialen en met het gekozen verwerkingsproces. Maar ook het transport (via lucht, over land, of een combinatie hiervan) en het gebruik van het product worden in de berekening betrokken. Vaak domineert het energieverbruik in één enkele fase. Bijvoorbeeld, in het geval van een PET fles wordt veruit de meeste energie gebruikt tijdens de fabricage van het kunststof, in het geval van een vliegtuig is het verbruik in de gebruiksfase overheersend. Dit soort eco-analyses is zeer nuttig tijdens het ontwerp van een product. 4

5 Het is de bedoeling om in het materiaalkunde onderwijs aandacht te schenken aan deze eco-analyses. Studenten worden zich op deze manier bewust van de impact van een product op de omgeving. Meer weten: NIEUWE ENERGIE EN ONDERZOEK Door diverse studenten van de opleidingen IBL en HEAO CE zijn diverse onderzoeken verricht. De samenvatting van de resultaten van deze onderzoeken zijn hieronder weergegeven. Het lectoraat Nieuwe Energie heeft steeds onderzoeksopdrachten voor studenten, die zij in het kader van hun vrije studieruimte kunnen invullen. Onderzoeken die plaats hebben gevonden zijn de volgende: Consumentenkennis naar de elektrische auto in zowel België, Nederland als Duitsland Consumentenonderzoek onder huiseigenaren naar zonne-energie Consumentenkennis naar de elektrische auto in zowel België, Nederland als Duitsland De elektrische auto kwam tussen 1832 en 1839 op de markt. In 1842 kwam er een boost in het aantal verschillende modellen elektrische auto s. In de jaren 1899 en 1900 overtrof de productie van elektrische auto s alle andere producties van auto s met een ander motorconcept. In 1912 was een absoluut hoogte record wat de productie van de elektrische auto betrof. En in 1930 klapte de markt voor de elektrische auto volledig in elkaar. Mede door de lopende band van Ford. En door de afspraken die de olie- en automobielindustrie hebben gemaakt. De onderzoeken hebben in Limburg, en de omgeving van Hasselt, Eupen, Düsseldorf en Brussel. Voor ieder land werd de zelfde vragenlijst gebruikt. In Limburg werden 450 respondenten bevraagd, en in iedere stad ruim 380 respondenten. Nederland Nederland beschikt over een wagenpark van ruim 10 miljoen voertuigen, waarvan ruim 7 miljoen personenauto s (stand ) Gemiddeld legt een eigenaar 19 km per dag af. In ruim 20% van de dagelijkse ritten handelt het om woon-werk km-ers, daarnaast om bijna 8% om zakelijke km-ers. De belangrijkste conclusies uit dit onderzoek zijn: De inkomensgroepen tussen de 30 en 60K zijn het meest geïnteresseerd in de aanschaf van een elektrische auto. Leeftijdscategorie tussen de 30 en de 50. Belangrijkste reden om de aanschaf van een elektrische auto te overwegen is dat hij betaalbaar moet zijn (17.1%) en meer modellen 43.6%. Rendabiliteit 10.7% en het milieu aspect (0.7%)spelen een veel mindere rol! Belangrijkste redenen om geen elektrische auto aan te schaffen, te duur 6.7% en te weinig modellen 61.3% 5

6 België België kent net als Duitsland geen BPM. Daarnaast zijn de tarieven voor motorrijtuigenbelasting beduidend lager als in Nederland. België heeft ruim 5 miljoen personenauto s (stand ). Bijna 60% van het Belgische personenautopark bestaat uit diesels. De kosten om 1 km elektrisch te rijden in België bedraagt 2 cent, dezelfde km met een benzine auto bedraagt 8.6 cent (tarieven mei 2009) De belangrijkste conclusies uit dit onderzoek zijn: Duitsland Bijna 50% van de respondenten geeft aan dat ze minder dan km per jaar rijden. En ruim 61% van deze km-ers zijn voor privé doeleinden. 30% van de respondenten gaven aan dat ze geïnteresseerd waren in de aanschaf van een elektrische auto. Het betrof hierbij met name de leeftijdscategorie 18 to 24 jaar % van de respondenten weet dat de kosten van een auto met fossiele brandstoffen duurder in het verbruik is dan een elektrische auto. Belangrijkste reden om de aanschaf van een elektrische auto te overwegen, de aanschafprijs moet laag zijn (26.4%), het milieu (15.7%) en de vaste en variabele kosten moeten laag zijn (11.8%). Belangrijkste redenen om geen elektrische auto aan te schaffen, hoge prijs (15.2%), technologisch nog niet klaar (12%) en zelf te weinig kennis van de elektrische auto (10.7%) Duitsland wil dat in 2020 een miljoen elektrische auto s deel uitmaken van het wagenpark van 41 miljoen. De kosten van een km rijden met een benzine auto bedraagt 10 cent, diesel 8 cent, elektrisch 3 cent. 49% van de auto s heeft een dieselmotor. De wegenbelasting is voor een elektrische auto in Duitsland de eerste 5 jaar gratis. Daarna voor een personenauto tot 2000 kg per 100 kg 3.21 per jaar. Dus voor een auto van 1600 kg euro op jaarbasis. (foto: DR. Ingo Wolf, minister biza NRW en Ir Petra Müller, Bundestagskandidat FDP) De belangrijkste conclusies uit dit onderzoek zijn: 90% van de respondenten geeft aan minder dan km per jaar te rijden. Van deze km-ers wordt 66% privé gereden. 36.6% van de respondenten geeft aan interesse te hebben in de aankoop van een elektrische auto, en 31,4% heeft geen interesse. Belangrijkste redenen om wel een elektrische auto te kopen: Prijs (16.7%), De belangrijkste redenen om nog geen elektrische auto te kopen zijn: kosten (12.3%), de stand van de techniek (11.7%) de vaste en variabele kosten moeten laag zijn 14.9% en het milieu speelt geen rol met maar 1.3%. 6

7 Stel je consumenten de vraag wat ze belangrijk vinden bij de aanschaf van een nieuwe auto, dan is het milieu met 75% wel belangrijk! Consumentenonderzoek onder huiseigenaren naar zonne-energie De centrale onderzoeksvraag luidde: Waarom stappen huiseigenaren niet massaal over op zonneenergie? Onderzoek heeft plaatsgevonden onder 385 woningbezitters De belangrijkste resultaten samengevat in een aantal one-liners Men vindt de investering in zonne-energie te duur; Er wordt niet voldoende informatie over zonne-energie verstrekt en de mogelijkheden ervan; Over het algemeen is men niet veel geïnteresseerd in het gebruik van zonne-energie en is hier dan ook niet mee bezig; Maar liefst 40% van de respondenten is er niet van op de hoogte dat er subsidies worden verstrekt op het gebruik van zonne-energie. Van de respondenten denkt 207 van de 385 dat olie en gas de komende jaren vijf keer zo duur zal zijn. Dit komt neer op een percentage van 53.7%. Het meest interessante is, dat van de 86 mensen die aangeven dat zonne-energie te duur is, er slechts 17 aangeven ook daadwerkelijk bekend te zijn met de kosten. De belangrijkste aanbeveling is dan ook dat de overheid zowel op nationaal als op lokaal niveau veel meer aandacht zal moeten gaan besteden aan het fenomeen zonne-energie, en daarbij ook een consequent subsidiebeleid, a la Duitsland, zal moeten gaan voeren. Meer weten: w.eussen@hszuyd.nl Energiemanagement Projecten Minor Klimaat en energie Op 31 augustus zijn studenten van de opleiding werktuigbouwkunde gestart met de minor klimaat en energie. Deze studenten gaan in de komende 10 weken een drietal projecten uitvoeren. De projecten hebben grote samenhang met elkaar. De drie projecten worden verderop beschreven. De aanleiding om deze projecten in samenwerking met de dienst Vastgoedbeheer en Facilitaire zaken uit te voeren is de volgende. De voorganger van de Hogeschool Zuyd, de Hogeschool Limburg, heeft in 1996 met de overkoepelende organisatie de HBO-raad en het ministerie van Economische Zaken in 1996 een Meerjarenafspraak (MJA) ondertekend om 30% energie te besparen in de periode , met als referentiejaar In 2007 is de aflopende MJA1 vervangen door de MJA2. Deze MJA2 is naar aanleiding van, in de zomer van 2007, gewijzigd beleid van de overheid op het gebied van klimaat en energie, vervangen 7

8 door de MJA3. De efficiëncyverbetering op het gebied van energieverbruik voor de MJA3 is gesteld op 30% voor de periode Naar aanleiding van de nieuwe MJA3 heeft de Hogeschool Zuyd onlangs een Energie-Efficiëncy Plan voor de periode geformuleerd. In dit Energie-Efficiëncy Plan is voor de periode het realiseren van energie-efficiëncy verbetering voorgesteld d.m.v. organisatorische maatregelen. Daar waar tot op heden de energie-efficiëncy verbetering voornamelijk heeft plaatsgevonden door het nemen van technische maatregelen, is voor de periode de intentie uitgesproken om via gedragsverandering te komen tot energie-efficiëncy verbetering. Daarnaast is de intentie uitgesproken om te onderzoeken welke energie-efficiëncy verbeteringen te realiseren zijn en wat de gevolgen voor de organisatie bij het nemen van organisatorische maatregelen. Energiebesparingsonderzoek Hogeschool Zuyd Locatie Nieuw Eyckholt De eerste opdracht waar een groep studenten zich mee gaat bezighouden is het uitvoeren van een energiebesparingsonderzoek. Dit energiebesparingsonderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met studenten van E-Grr en met Cofely. Het onderzoek moet energiebesparingsmaatregelen opleveren die verdeeld kunnen worden in besparingsmaatregelen waarvoor technische ingrepen gedaan moeten worden in de gebouwinstallaties en in besparingsmaatregelen die verband houden met gedragsbeïnvloeding van de gebruikers van het gebouw. Het onderzoek levert dus energiebesparingsmaatregelen op voor de langere termijn, maar ook voor de kortere termijn. Laatstgenoemde energiebesparingsmaatregelen vormen de input voor een bewustwordings-campagne m.b.t. energieverbruik bij de gebruikers van het gebouw. Met andere woorden de energiebesparing die te realiseren is door gedragsbeïnvloeding zullen in een energiebesparings-campagne binnen de Hogeschool Zuyd opgenomen worden. Energiebesparingscampagne Hogeschool Zuyd Locatie Nieuw Eyckholt. De tweede opdracht binnen de minor klimaat en energie is het opzetten en uitvoeren van een energiebesparingscampagne binnen de locatie Nieuw Eyckholt van de Hogeschool Zuyd. De energiebesparingmaatregelen die in de energiebesparingscampagne meegenomen worden vloeien voort uit het energiebesparingsonderzoek van de eerste opdracht. Met name de laagdrempelige energiebesparingsmaatregelen zullen in deze energiebesparingscampagne worden meegenomen. Deze opdracht zal worden uitgevoerd door 2 studenten bouwtechnische bedrijfskunde en 1 student werktuigbouwkunde. Met betrekking tot het communicatieplan zullen de studenten een beroep doen op studenten van de opleiding Commercieel Management. Energiedisplay hoofdingang Hogeschool Zuyd Locatie Nieuw Eyckholt De derde opdracht bestaat uit het plaatsen van een energiedisplay in de centrale hal van de locatie Nieuw Eyckholt van de Hogeschool Zuyd waarmee een aantal relevante energieverbruiken cq. energiekengetallen gepresenteerd kunnen worden. Het display is een instrument waarmee bezoekers/gebruikers van het gebouw bewust gemaakt kunnen worden van de omvang van het energieverbruik. Tevens zal het display gebruikt worden voor het presenteren van laagdrempelige 8

9 energiebesparingtips. Het display zal voor zover dat nodig is voorbereid worden om later de hoeveelheid duurzaam geproduceerde energie te kunnen weergeven. Door middel van de drie projecten hopen wij als opleiding werktuigbouwkunde en lectoraat Nieuwe Energie een bijdrage te kunnen leveren aan het halen van de reductiedoelstellingen waaraan de Hogeschool Zuyd zich door het ondertekenen van de MJA3 heeft geconformeerd. Meer weten: Nieuwe collega s Lectoraat Nieuwe Energie Linda Romans Sinds 17 augustus werk ik voor het lectoraat Nieuwe Energie aan een onderzoek. Dit betreft onderzoek naar de mogelijkheden van het integreren van zonnepanelen in een gebouw. De zonnepanelen krijgen dan een dubbele functie. De focus wordt gelegd op een integratie van een zonnesysteem als zonwering, het biedt de dubbele functie van zonwering (indien regenwering) en wekt tevens zonne-energie op. De toepassing van zonnepanelen als zonnewering is een bestaand idee en verscheidene gebouwen hebben deze technologie al toegepast. Wereldwijd zijn er maar een gering aantal gebouwen dat zonnepanelen in de vorm van zonwering heeft toegepast. De manier van toepassing verschilt per gebouw, verschillen doen zich voor in de soort zonnecel, materiaal etcetera. Dit onderzoek is een eerste opdracht die het Leerwerkbedrijf Zonne-energie heeft binnengehaald. Meer weten over het LWB Zonne-energie: w.eussen@hszuyd.nl Ik ben net afgestudeerd in de opleiding IBMS aan de Hogeschool Zuyd te Maastricht. Ik studeer nu verder aan de Universiteit van Maastricht. Ik heb gekozen voor de 1-jarige master-opleiding: Innovation & Strategy. Deze opleiding sluit perfect aan bij het onderzoek. Peter Schieren Mijn naam is Peter Schieren. Ik ben 22 jaar oud en ik kom uit Kerkrade. Ik studeer momenteel HEAO Commerciële Economie aan Hogeschool Zuyd in Sittard. Dit is voor mij het vierde en laatste leerjaar. Ik loop stage bij het lectoraat Nieuwe Energie van Hogeschool Zuyd in Heerlen. Hier zal ik allerlei werkzaamheden uitvoeren. Hieronder valt onder andere het bijhouden van de website, het meewerken aan de nieuwsbrief, het ontwikkelen van een nieuwsbrief voor studenten en het participeren in het werkoverleg van het lectoraat. Daarnaast heb ik nog twee grote opdrachten waar ik me over de gehele stageperiode mee bezig ga houden. Dit is ten eerste het organiseren van de dag van de nieuwe energie op 21 april Ten tweede, is dit het schrijven van een marketingplan voor het kenniscentrum van de vier lectoraten. Deze laatste opdracht zal tegelijkertijd dienen als de scriptie voor mijn afstudeerstage. Ik ben heel erg blij dat ik de kans gekregen heb om bij het lectoraat Nieuwe Energie stage te lopen en ik verheug me dan ook zeer op het komende jaar. 9

10 Sebastiaan Fischer Ik ben Sebastian Fischer, een Duitse commerciële elektrotechniek student. Voor deze opleiding heb ik al 4 jaren aan de Fachhochschule Aken en 2 blokken aan de Hogeschool Zuyd gestudeerd. Momenteel ben ik bezig met mijn afstudeerstage bij het lectoraat nieuwe energie. Hiervoor ontwerp ik een nulenergie tankstation op locatie Nieuw Eyckholt van Hogeschool Zuyd voor de Th!nk City de elektrische auto. Gonnie Jongmans Award 2009 Gonnie Jongmans-Liedekerken Award: Door de Rotaryclub Elsloo-Maaskant is ter ere van en nagedachtenis aan haar eerste voorzitster, medeoprichter en Paul Harris Fellow, dr Gonnie Jongmans Liedekerken, een Award ingesteld die haar naam draagt. De Award heeft tot doel om activiteiten, projecten, werkzaamheden die een positieve bijdrage leveren aan milieu en natuur onder de aandacht te brengen van een breder publiek. Daarnaast is aan de toekenning van de Award jaarlijks een geldbedrag van Euro 1.500,- verbonden met als herinneringsteken een mondgeblazen sculptuur met als thema milieu, natuur en gezondheid, gemaakt door kunstenares Maria Bemelmans. Motivatie: De Award 2009 is toegekend aan Jacques Kimman, lector Nieuwe Energie aan de Hogeschool Zuyd en internationaal expert op het gebied van zonne-energie en energietransitie. Het overdragen van kennis over de waarde en het belang van natuur, milieu en duurzaamheid was voor Gonnie een belangrijke activiteit. Gonnie was in staat om ingewikkelde milieuzaken op een begrijpelijke manier aan een breed publiek te presenteren. Jacques Kimman heeft als missie ons allen anders te laten denken over energie. Dat vergt brede maatschappelijke veranderingen en realiseer je niet van vandaag op morgen. Zijn aandacht voor natuur, milieu en duurzaamheid in brede zin wil hij ook toegankelijk maken voor een breed publiek en, niet in het minst, overheden. Dat zijn aspecten die ook door Gonnie van groot belang werden geacht. 10

11 De Rotaryclub Elsloo-Maaskant wil met de uitreiking van deze Award de waardering tot uitdrukking brengen voor de werkzaamheden van Jacques Kimman en tevens een financiële bijdrage leveren voor de verdere ontwikkeling van zijn missie. Interview met Jacques Kimman over een evaluatie van het EOS-programma van SenterNovem Bij senternovem is een onderzoek uitgevoerd naar de beleidseffecten van het Energie-Onderzoek- Subsidie (EOS)-programma. In het onderzoek is kwalitatief en kwantitatief aangetoond dat door het EOS-programma speerpunt-technieken vanaf de prille onderzoeksfase meer volwassen zijn gemaakt en uiteindelijk in markt -regelingen opduiken (b.v. de Energie-Investerings-Aftrek, EIA). Ook worden er door het EOS-programma meer octrooien aangevraagd en worden er meer Europese voorstellen ingediend. Colofon De nieuwsbrief wordt uitgegeven door het lectoraat Nieuwe Energie. Heb je vragen en/of opmerkingen neem dan contact op met Hella Wilmes. Of kijk op de website van het lectoraat. Hier vind je nieuwsberichten en links op het gebied van nieuwe energie etc. 11

Energieke gedachten door en voor studenten (door Peter Schieren)

Energieke gedachten door en voor studenten (door Peter Schieren) Energieke gedachten door en voor studenten (door Peter Schieren) Een frisse start! Dit is de eerste editie van de nieuwsbrief voor studenten. Ik zal mezelf eerst even voorstellen. Mijn naam is Peter Schieren.

Nadere informatie

2: vermindering van koolmonoxide, kooldioxide, zwaveldioxide en stikstofoxide en dat is erg goed om het broeikaseffect tegen te houden.

2: vermindering van koolmonoxide, kooldioxide, zwaveldioxide en stikstofoxide en dat is erg goed om het broeikaseffect tegen te houden. Stelling door T. 1429 woorden 12 juni 2014 7,8 2 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Stelling 1: openbaar vervoer moet gratis worden 1: km autorijden levert dan per passagier gemiddeld zeven keer

Nadere informatie

Ontwerp Gezonde Systemen

Ontwerp Gezonde Systemen Ontwerp Gezonde Systemen Het huidige zonne-inkomen gebruiken De cycli van de natuur worden aangedreven door de energie van de zon. Bomen en planten vervaardigen voedsel op zonlicht. De wind kan worden

Nadere informatie

Rapportage VHG MVO Wijzer

Rapportage VHG MVO Wijzer Rapportage VHG MVO Wijzer Van Dijk Groenvoorzieningen BV juni 202 Gegenereerd op 26-0-202 - pagina van voor Van Dijk Groenvoorzieningen BV Rapportage VHG MVO Wijzer Van Dijk Groenvoorzieningen BV Maatschappelijk

Nadere informatie

Energieke gedachten voor studenten (door Bas Rijks)

Energieke gedachten voor studenten (door Bas Rijks) Energieke gedachten voor studenten (door Bas Rijks) De energieke gedachten is een leuke titel voor dit gedeelte van deze nieuwsbrief. In dit gedeelte schrijven verschillende mensen namelijk hoe ze tegen

Nadere informatie

Rapportage VHG MVO Wijzer

Rapportage VHG MVO Wijzer Rapportage VHG MVO Wijzer Aardoom Hoveniers B.V. 9 april 202 Gegenereerd op 9-04-202 - pagina van 0 voor Aardoom Hoveniers B.V. Rapportage VHG MVO Wijzer Aardoom Hoveniers B.V. Maatschappelijk verantwoord

Nadere informatie

CO 2 en energiereductiedoelstellingen

CO 2 en energiereductiedoelstellingen CO 2 en energiereductiedoelstellingen t/m 2012 N.G. Geelkerken Site Manager International Paint (Nederland) bv Januari 2011 Inhoud 1 Introductie 3 2 Co2-reductie scope 4 2.1. Wagenpark 4 3 Co2-reductie

Nadere informatie

CO 2 -Prestatieladder

CO 2 -Prestatieladder CO 2 -Prestatieladder Autorisatie: Bedrijf Functie Naam Handtekening Datum Opsteller Vermeulen Groep KAM-manager C. Adriaanse 25-06-2018 Controle Vermeulen Groep KAM-manager C. Adriaanse 25-06-2018 Vrijgegeven

Nadere informatie

REISGEWOONTEN TOEN EN NU

REISGEWOONTEN TOEN EN NU REISGEWOONTEN TOEN EN NU Zoekschema Thema Energiegebruik Onderwerp Leeftijd Duurzame Ontwikkeling Energiebesparing Hernieuwbare energie Verkeer en vervoer Verwarming/Koeling Warm water CO2-zuinig vervoer

Nadere informatie

CO₂ Prestatieladder Energiemanagement actieplan

CO₂ Prestatieladder Energiemanagement actieplan 2015 CO₂ Prestatieladder Energiemanagement actieplan Goedgekeurd door: H. van Wijk Auteurs: Y. van der Vlies & L. van Wijk Bedrijf: H. van Wijk transport- en Handtekening: aannemersbedrijf & H. van Wijk

Nadere informatie

Zit de online burger wel online op u te wachten? Door: David Kok

Zit de online burger wel online op u te wachten? Door: David Kok Zit de online burger wel online op u te wachten? Door: David Kok Veel gemeenten zijn inmiddels actief op sociale media kanalen, zoals ook blijkt uit het onderzoek dat is beschreven in hoofdstuk 1. Maar

Nadere informatie

CO 2 -Prestatieladder

CO 2 -Prestatieladder CO 2 -Prestatieladder Autorisatie: Bedrijf Functie Naam Handtekening Datum Opsteller Vermeulen Groep KAM-manager C. Adriaanse 18-11-2016 Controle Vermeulen Groep KAM-manager C. Adriaanse 18-11-2016 Vrijgegeven

Nadere informatie

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je

Nadere informatie

Prijzengeld: 5.000,- Deadline: 23 November 2014 Battle type: Premium Battle. Hoe voorkomen we piekbelasting van het elektriciteitsnet?

Prijzengeld: 5.000,- Deadline: 23 November 2014 Battle type: Premium Battle. Hoe voorkomen we piekbelasting van het elektriciteitsnet? Prijzengeld: 5.000,- Deadline: 23 November 2014 Battle type: Premium Battle Hoe voorkomen we piekbelasting van het elektriciteitsnet? Introductie Stedin is als netbeheerder verantwoordelijk voor een veilig

Nadere informatie

Investering grootste drempel om energie te besparen

Investering grootste drempel om energie te besparen Digitale nieuwsbrief juni 2013 MKB Green Deals in trek bij ondernemers De MKB Green Deals blijken een succes. Er doen 625 mkb-bedrijven mee aan het project, samen goed voor een besparingspotentieel vergelijkbaar

Nadere informatie

CO 2 - en energiereductiedoelstellingen t/m 2012. Alfen B.V. Auteur: H. van der Vlugt Versie: 2.4 Datum: 16-aug-2011 Doc.nr: 10.

CO 2 - en energiereductiedoelstellingen t/m 2012. Alfen B.V. Auteur: H. van der Vlugt Versie: 2.4 Datum: 16-aug-2011 Doc.nr: 10. CO 2 - en energiereductiedoelstellingen t/m 2012 Alfen B.V. Auteur: H. van der Vlugt Versie: 2.4 Datum: Doc.nr: 10.A0320 CO 2 -reductierapport Distributielijst Naam B.Bor (Alf) M. Roeleveld (ALF) Accorderingslijst

Nadere informatie

CO2 scope 3 verborgen Netto CO2-uitstoot 216 ton CO2 Tabel 1: CO 2-footprint Waalpartners 2016

CO2 scope 3 verborgen Netto CO2-uitstoot 216 ton CO2 Tabel 1: CO 2-footprint Waalpartners 2016 Projectgegevens Opdrachtgever Waalpartners bv Projectnaam Energie en CO2 management Projectnummer 9031.17 Memonummer Me01CvH9031.17 Onderwerp Energie- en CO2 beoordelingsrapportage 2016 Auteur Cisca van

Nadere informatie

Hoe denken Schiedammers over bepaalde duurzame maatregelen en in hoeverre dragen zij zelf bij aan een duurzaam Schiedam?

Hoe denken Schiedammers over bepaalde duurzame maatregelen en in hoeverre dragen zij zelf bij aan een duurzaam Schiedam? Hoe denken Schiedammers over bepaalde duurzame maatregelen en in hoeverre dragen zij zelf bij aan een duurzaam Schiedam? Kenniscentrum MVS november 2015 oud papier gescheiden aanbieden textiel gescheiden

Nadere informatie

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers Een nieuwe kijk op kunststof en rubber Feiten & cijfers PRODUCTIE & PROCES -40% Economie NL 2014 bedrijven werknemers jaaromzet Innovaties en optimalisaties van de productieprocessen, hebben er in de afgelopen

Nadere informatie

Ebook Nooit Meer Afgeleid. Auteur: Mark Tigchelaar. Nooit Meer Afgeleid. 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1

Ebook Nooit Meer Afgeleid. Auteur: Mark Tigchelaar. Nooit Meer Afgeleid. 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1 Nooit Meer Afgeleid 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1 Delen uit dit E-BOOK zijn afkomstig van de site van www.mtcompany.nl en het boek Haal meer uit je hersenen. MTcompany 2012 Auteur: Mark Tigchelaar

Nadere informatie

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers Een nieuwe kijk op kunststof en rubber Feiten & cijfers PRODUCTIE & PROCES -40% Economie NL 2016 bedrijven werknemers jaaromzet Innovaties en optimalisaties van de productieprocessen, hebben er in de afgelopen

Nadere informatie

Voortgangsrapportage over 2018 CO 2 -Prestatieladder

Voortgangsrapportage over 2018 CO 2 -Prestatieladder Voortgangsrapportage over 2018 CO 2 -Prestatieladder Barendrecht, 1 juli 2019 Geaccordeerd door: L.A. Droog Edwin Oudshoorn Directeur MVO verantwoordelijk CO2 prestatieladder voortgangsrapportage over

Nadere informatie

CO 2 -uitstootrapportage 2011

CO 2 -uitstootrapportage 2011 Programmabureau Klimaat en Energie CO 2 -uitstootrapportage 2011 Auteurs: Frank Diependaal en Theun Koelemij Databewerking: CE Delft, Cor Leguijt en Lonneke Wielders Inhoud 1 Samenvatting 3 2 Inleiding

Nadere informatie

Vebruikte diesel Verbruikte benzine. Gasverbruik (M3) Elektraverbruik (kwh)

Vebruikte diesel Verbruikte benzine. Gasverbruik (M3) Elektraverbruik (kwh) Twee maal per jaar voert Rail Partner Holland een review uit m.b.t. de stand van zaken aangaande CO2- reductiedoelstellingen. Tijdens deze halfjaarlijkse evaluatie worden alle genoemde maatregelen gecheckt.

Nadere informatie

http://enquete.groenepeiler.nl/admin/statistics.aspx?inquiry=47 1 van 13 5-7-2011 17:03

http://enquete.groenepeiler.nl/admin/statistics.aspx?inquiry=47 1 van 13 5-7-2011 17:03 1 van 13 5-7-2011 17:03 Enquête Enquête beheer Ingelogd als: aqpfadmin Uitloggen Enquête sta s eken Enquête beheer > De Klimaat Enquête van het Noorden > Statistieken Algemene statistieken: Aantal respondenten

Nadere informatie

Verbruikte diesel Verbruikte benzine. Gasverbruik (M3) Elektraverbruik (kwh)

Verbruikte diesel Verbruikte benzine. Gasverbruik (M3) Elektraverbruik (kwh) Twee maal per jaar voert Rail Partner Holland een review uit m.b.t. de stand van zaken aangaande CO2- reductiedoelstellingen. Tijdens deze halfjaarlijkse evaluatie worden alle genoemde maatregelen gecheckt.

Nadere informatie

Creative Marketing Opdracht 1b Doelgroepanalyse

Creative Marketing Opdracht 1b Doelgroepanalyse Naam: Stefan van Rees Studentnummer: 0235938 Klas: CMD D1 Datum: september 2009 Creative Marketing Opdracht 1b Doelgroepanalyse Doelgroepanalyse welgestelde consument Wat is een welgestelde consument?

Nadere informatie

1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening

1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening 1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% kunnen wel even wachten met grote maatregelen 17% 1 Een beetje dringend, we kunnen nog wel even wachten met grote maatregelen,

Nadere informatie

BNR MINI-ENERGIEBESPARINGSWEDSTRIJD SPEELKAART VAN:

BNR MINI-ENERGIEBESPARINGSWEDSTRIJD SPEELKAART VAN: BNR MINI-ENERGIEBESPARINGSWEDSTRIJD SPEELKAART VAN: HANDLEIDING Bij BNR gaan jullie allemaal aan de slag met een mini-energiebesparingswedstrijd. Goed bezig! Maar hoe werkt het precies? Hierbij de handleiding:

Nadere informatie

Voortgangsrapportage CO 2 - reductiedoelstellingen scope 1 & 2 -emissies

Voortgangsrapportage CO 2 - reductiedoelstellingen scope 1 & 2 -emissies Voortgangsrapportage CO 2 - reductiedoelstellingen scope 1 & 2 -emissies BESIX Nederland Branch 17 oktober 2011 Definitief rapport BESIX Nederland Branch Trondheim 22-24 Postbus 8 2990 AA Barendrecht

Nadere informatie

Arnold Maassen Holding BV. Verslag energieaudit. Verslag over het jaar 2014. G.R.M. Maassen

Arnold Maassen Holding BV. Verslag energieaudit. Verslag over het jaar 2014. G.R.M. Maassen Arnold Maassen Holding BV Verslag energieaudit Verslag over het jaar 2014 G.R.M. Maassen Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Inventarisatie van energieverbruik en emissiebronnen... 3 3 Energieverbruik en CO 2 Footprint...

Nadere informatie

zonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD

zonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD zonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD M + N PROJECTEN ONTWIKKELDE EEN NIEUWE GENERATIE ZONWERINGSDOEKEN, DIE DE HUIDIGE MATERIALEN

Nadere informatie

(Energie) management-actieplan

(Energie) management-actieplan (Energie) management-actieplan Eis 3.B.2 Barendrecht, Oktober 2013 Auteur: Sabine Droog Geaccordeerd door: Leo Droog Directeur Edwin Oudshoorn Bedrijfsleider/ MVO Verantwoordelijk Inhoud 1. Inleiding 3

Nadere informatie

Rapport Wat vinden Nederlanders van de Nul op de Meter woningen? PR-onderzoek in opdracht van Eneco

Rapport Wat vinden Nederlanders van de Nul op de Meter woningen? PR-onderzoek in opdracht van Eneco Rapport Wat vinden Nederlanders van de Nul op de Meter woningen? PR-onderzoek in opdracht van Eneco Project: 15083773 Datum: 22 december 2015 Inhoudsopgave 2 Onderzoeksopzet 4 Conclusies 6 Belangrijkste

Nadere informatie

CO2 reductiedoelstellingen 2020

CO2 reductiedoelstellingen 2020 CO2 reductiedoelstellingen 2020 Conform niveau 3 op de CO 2-prestatieladder 3.0 Auteur(s) Roberto de Miranda Document CO2 Reductiedoelstellingen 2020 Datum 31-8-2015 Versie 2.0 Status Definitief Inhoudsopgave

Nadere informatie

Energie Management Actieplan

Energie Management Actieplan Energie Management Actieplan Conform niveau 3 op de CO 2 -prestatieladder 3.0 Auteur: Mariëlle de Gans - Hekman Datum: 30 september 2015 Versie: 1.0 Status: Concept Inhoudsopgave 1 Inleiding...2 2 Reductiedoelstellingen...3

Nadere informatie

Halfjaarlijkse rapportage footprint, doelstellingen en maatregelen

Halfjaarlijkse rapportage footprint, doelstellingen en maatregelen A. Hak Infranet - CO 2-emissies scope 1 en 2 - eerste helft 2018 Inleiding A. Hak Infranet was gecertificeerd op niveau 5 van de CO 2-Prestatieladder, en is in 2017 terug naar niveau 3. Onze nulmeting

Nadere informatie

Ketenanalyse Woon- Werkverkeer

Ketenanalyse Woon- Werkverkeer 2014 Ketenanalyse Woon- Werkverkeer Rapportage: KAWWV 2014 Datum: 12 Augustus 2014 Opgesteld door: Rick Arts Versie: 1.1 Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Doel... 4 2.1 Data inventarisatie... 4 2.1.1 Zakelijke

Nadere informatie

Review CO2 reductiedoelstellingen 2016

Review CO2 reductiedoelstellingen 2016 Review reductiedoelstellingen 2016 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Voortgang subdoelstellingen 4 2.1. Voortgang subdoelstelling kantoren 4 2.2. Voortgang subdoelstelling wagenpark en bedrijfsmiddelen 5 2.3.

Nadere informatie

12-12-2014 thuis in energie presentatie Duurzaam4Life 3

12-12-2014 thuis in energie presentatie Duurzaam4Life 3 Programma 20:00 Plenaire aftrap VKK Energie inspiratie Otto Willemsen AGEM samen op weg Guus Ydema Provinciale regelingen Maarten Visschers Leefbaarheid en gemeenschapsvoorzieningen Peter van Heek 20:30

Nadere informatie

Review CO2 reductiedoelstellingen. Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 2.2

Review CO2 reductiedoelstellingen. Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 2.2 Review CO2 reductiedoelstellingen Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 2.2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Voortgang subdoelstellingen 4 2.1. Voortgang subdoelstelling kantoren 4 2.2. Voortgang subdoelstelling

Nadere informatie

ZUINIGE ENERGIE EN KPN

ZUINIGE ENERGIE EN KPN ZUINIGE ENERGIE EN KPN KPN start op 30 oktober 2012 met nieuwe corporate campagne Het netwerk dat geeft om Nederland. Hierbij worden relevante maatschappelijke thema s belicht. In de eerste uiting, We

Nadere informatie

Energieke gedachten voor studenten (door Peter Schieren)

Energieke gedachten voor studenten (door Peter Schieren) Energieke gedachten voor studenten (door Peter Schieren) Start van een nieuw energiek collegejaar: Hogeschool Zuyd loopt voorop Deze maand is het nieuwe collegejaar 2010/2011 begonnen. De vakantie is voorbij

Nadere informatie

3.C.1 Voortgangrapportage CO 2 2015(1) Ter Riele

3.C.1 Voortgangrapportage CO 2 2015(1) Ter Riele Datum: 11-09- Versie: 2 3.C.1 Voortgangrapportage CO 2 (1) Ter Riele A.J.J ter Riele Directeur 1. Inleiding Middels deze rapportage wil Ter Riele B.V. (Ter Riele) de voortgang op de CO 2 reductiedoelstellingen

Nadere informatie

Energie Management Actieplan

Energie Management Actieplan Energie Management Actieplan Conform niveau 3 op de CO 2 -prestatieladder 3.0 Auteur: Mariëlle de Gans - Hekman Datum: 5 september 2017 Versie: 2.0 Status: Concept Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 2 Reductiedoelstellingen...

Nadere informatie

CARBON FOOTPRINT 2015 Hogeschool Utrecht 3 MAART 2016

CARBON FOOTPRINT 2015 Hogeschool Utrecht 3 MAART 2016 Hogeschool Utrecht 3 MAART 2016 Contactpersonen IR. B. (BAȘAK) KARABULUT Adviseur T +31 (0)88 4261 322 M +31 (0)6 312 02492 E basak.karabulut@arcadis.com Arcadis Nederland B.V. Postbus 4205 3006 AE Rotterdam

Nadere informatie

CO 2 reductiedoelstellingen 2015. Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 2.2

CO 2 reductiedoelstellingen 2015. Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 2.2 CO 2 reductiedoelstellingen 2015 Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 2.2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1. Doelstellingen 3 2 Subdoelstellingen 4 2.1. Subdoelstelling kantoren 4 2.2. Subdoelstelling

Nadere informatie

Project: Duurzaamheid

Project: Duurzaamheid : Project Wat is duurzaamheid? Vanuit dit project gaan we kijken naar wat duurzaamheid is. Het klinkt eigenlijk best wel sjiek! Het klinkt als iets dat heel lang mee gaat. Maar wat is duurzaamheid nu eigenlijk?

Nadere informatie

2013 Eurostar Ashden Award for Sustainable Travel

2013 Eurostar Ashden Award for Sustainable Travel 2013 Eurostar Ashden Award for Sustainable Travel Dit document bevat een overzicht van de vragen die u moet invullen op het online inschrijvingsformulier. Beantwoord deze vragen online op: http://www.ashden.org/travel_awards

Nadere informatie

Reductie doelstellingen (B: Reductie)

Reductie doelstellingen (B: Reductie) Reductie doelstellingen (B: Reductie) Eis 3.B.1. Barendrecht, oktober 2013 Auteur: Sabine Droog Geaccordeerd door: Leo Droog Directeur Edwin Oudshoorn Bedrijfsleider/ MVO Verantwoordelijk 1 1. Reductiebeleid

Nadere informatie

Inhoud. Achtergrond& doelstelling Onderzoeksopzet Belangrijkste bevindingen Resultaten in detail

Inhoud. Achtergrond& doelstelling Onderzoeksopzet Belangrijkste bevindingen Resultaten in detail Tanken en aankopen over de grens rapportage In opdracht van: BOVAG, NOVE, VNPI Trendbox BV Amsterdam, 24 juli 2013 Inhoud Achtergrond& doelstelling Onderzoeksopzet Belangrijkste bevindingen Resultaten

Nadere informatie

De Exergetische Gebouwschil

De Exergetische Gebouwschil De Exergetische Gebouwschil Promotieonderzoek Michiel Ritzen NWO presentatie Michiel Ritzen - afgestudeerd aan de TU Delft, 2004 - architectuur, specialisatie Technologie in Duurzame Ontwikkeling - docent

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Handboek CO2 prestatieladder Management review Versie 1.5 Versiedatum Pagina 1 van 8. Management review

Handboek CO2 prestatieladder Management review Versie 1.5 Versiedatum Pagina 1 van 8. Management review Versie 1.5 Versiedatum 12-04-2018 Pagina 1 van 8 CO2 prestatieladder Datum : 12 april 2018 Auteur : Hans van de Ven (algemeen directeur Hurkmans Groep BV) 2 e lezer : Edwin Baeten (operationeel directeur

Nadere informatie

CO2-reductieplan. Samen zorgen voor minder CO2. Rapportage M

CO2-reductieplan. Samen zorgen voor minder CO2. Rapportage M CO2-reductieplan Samen zorgen voor minder CO2 Rapportage 2016-6M 1 Inleiding Dit CO₂-reductieplan heeft, net zoals het volledige energiemanagementsysteem, zowel betrekking op de totale bedrijfsvoering

Nadere informatie

Review CO 2 reductiedoelstellingen voestalpine WBN. Conform niveau 5 op de CO 2 -prestatieladder 2.2

Review CO 2 reductiedoelstellingen voestalpine WBN. Conform niveau 5 op de CO 2 -prestatieladder 2.2 Review CO 2 reductiedoelstellingen voestalpine WBN Conform niveau 5 op de CO 2 -prestatieladder 2.2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Voortgang subdoelstellingen 4 2.1. Voortgang subdoelstelling kantoren 4

Nadere informatie

Drenthe Growers BV Inge de Vries en Peter Bergsma. Ondernemingsplan. Warmoesweg nr. 5

Drenthe Growers BV Inge de Vries en Peter Bergsma. Ondernemingsplan. Warmoesweg nr. 5 1 Drenthe Growers BV Inge de Vries en Peter Bergsma Ondernemingsplan Warmoesweg nr. 5 2 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 2. Samenvatting 3. Persoonlijk 4. Technische punten 5. Plan van aanpak 6. Conclusie 3

Nadere informatie

CO2 reductiedoelstellingen 2020

CO2 reductiedoelstellingen 2020 CO2 reductiedoelstellingen 2020 Conform niveau 3 op de CO 2-prestatieladder 3.0 Auteur(s) Roberto de Miranda Document CO2 Reductiedoelstellingen 2020 Datum 12-9-2016 Versie 2.0 Status Definitief Inhoudsopgave

Nadere informatie

Zonne-energie in Nederland. Presentatie Landbouwers Gemeente Zijpe 28-09-2011

Zonne-energie in Nederland. Presentatie Landbouwers Gemeente Zijpe 28-09-2011 Zonne-energie in Nederland Presentatie Landbouwers Gemeente Zijpe 28-09-2011 Informatie Horizon Opgericht 2009 Veel ervaring in (duurzame) energie ca. 60 jaar Grootaandeelhouder HVC Groep in Alkmaar In

Nadere informatie

CO2 reductiedoelstellingen 2020. Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0

CO2 reductiedoelstellingen 2020. Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0 CO2 reductiedoelstellingen 2020 Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1. Doelstellingen 3 2 Subdoelstellingen 4 2.1. Subdoelstelling kantoren 4 2.2. Subdoelstelling

Nadere informatie

Partij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans

Partij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans Partij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans directie/afdeling RO/afdeling RBA contactpersoon E. ten Cate telefoon 0182-588976 uw kenmerk onderwerp reactie op uw vragen over klimaatdoelstellingen Gouda

Nadere informatie

Voor het welzijn van kind en school. Klas 3!

Voor het welzijn van kind en school. Klas 3! Voor het welzijn van kind en school Klas 3! Wat is energie Energie heb je nodig om iets te doen. Je hebt het nodig om een auto mee te kunnen laten rijden, een huis mee te verwarmen of een fabriek mee te

Nadere informatie

CARBON FOOTPRINT 2014

CARBON FOOTPRINT 2014 CARBON FOOTPRINT 2014 HOGESCHOOL UTRECHT 16 april 2015 078353524:A - Definitief C05013.000012.0500 Inhoud 1 Uitgangspunten... 3 1.1 Boundaries... 3 1.2 Scope definitie... 3 1.3 Gehanteerde uitgangspunten...

Nadere informatie

Footprint Totaal scope 1 en 2. Scope 1 en 2 emissies Pilkes 2016 (totaal = 518,44 ton CO 2 )

Footprint Totaal scope 1 en 2. Scope 1 en 2 emissies Pilkes 2016 (totaal = 518,44 ton CO 2 ) Juli 2017 Extern Sinds november 2013 beschikt Pilkes over een CO2-bewust certificaat. In eerste instantie op niveau 3 van de ladder en vanaf januari 2015 is Pilkes gecertificeerd voor niveau 5 van de CO2-Prestatieladder.

Nadere informatie

ECO Oostermoer in oprichting

ECO Oostermoer in oprichting Samen sterk voor een leefbaar en duurzaam platteland ECO Oostermoer in oprichting Nieuwsbrief 18 juni 2012 Voor u ligt de eerste nieuwsbrief van ECO Oostermoer, waarin wij u nader informeren over de stand

Nadere informatie

De doelstellingen luidt: 4% reductie veroorzaakt door elektraverbruik door het geheel over te stappen naar groene stroom in 2017.

De doelstellingen luidt: 4% reductie veroorzaakt door elektraverbruik door het geheel over te stappen naar groene stroom in 2017. Twee maal per jaar voert Rail Partner Holland een review uit m.b.t. de stand van zaken aangaande CO2- reductiedoelstellingen. Tijdens deze halfjaarlijkse evaluatie worden alle genoemde maatregelen gecheckt.

Nadere informatie

Factsheet CO2-Prestatieladder

Factsheet CO2-Prestatieladder Beleid Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO: People Planet - Profit) speelt een steeds belangrijkere rol binnen de bedrijfsvoering van A-Garden B.V. Wij zijn ons al langer bewust van onze verantwoordelijkheid

Nadere informatie

GRUNDFOS pump audit HOE EFFICIËNT EN DUURZAAM ZIJN UW POMPEN?

GRUNDFOS pump audit HOE EFFICIËNT EN DUURZAAM ZIJN UW POMPEN? GRUNDFOS pump audit HOE EFFICIËNT EN DUURZAAM ZIJN UW POMPEN? Een Grundfos pump audit creëert duidelijkheid Is duurzaamheid één van de doelstellingen in uw organisatie? Steeds meer bedrijven en (semi-)

Nadere informatie

Laser Focus. De 6 Concentratie Technieken Die Ze Je Niet Op Je Opleiding Leren..

Laser Focus. De 6 Concentratie Technieken Die Ze Je Niet Op Je Opleiding Leren.. Laser Focus De 6 Concentratie Technieken Die Ze Je Niet Op Je Opleiding Leren.. 1 Delen uit dit E-BOOK zijn afkomstig van de site van StudieVitaminen.nl en het boek Haal meer uit je hersenen. MTcompany

Nadere informatie

CO2 reductiedoelstellingen 2019. Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 2.2

CO2 reductiedoelstellingen 2019. Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 2.2 CO2 reductiedoelstellingen 2019 Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 2.2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1. Doelstellingen 3 2 Subdoelstellingen 4 2.1. Subdoelstelling kantoren 4 2.2. Subdoelstelling

Nadere informatie

Voorwoord. Uitkomsten enquête 19-06-2011

Voorwoord. Uitkomsten enquête 19-06-2011 Voorwoord In mijn scriptie De oorlog om ICT-talent heb ik onderzoek gedaan of Het Nieuwe Werken als (gedeeltelijke) oplossing kon dienen voor de aankomende vergrijzing. Hiervoor werd de volgende onderzoeksvraag

Nadere informatie

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers nderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Goirle DIMENSUS beleidsonderzoek April 2012 Projectnummer 488 Het onderzoek De gemeente Goirle is eind april 2010

Nadere informatie

KLIMAATVERANDERING. N.B. : Voor de algemene analyse zie de analytische synthese.

KLIMAATVERANDERING. N.B. : Voor de algemene analyse zie de analytische synthese. Directoraat-generaal Communicatie EENHEID PUBLIEKE OPINIE Brussel, 15/10/2008 KLIMAATVERANDERING Speciale Eurobarometer 300 Voorjaar 2008 Eerste ruwe resultaten: Europees gemiddelde en belangrijke nationale

Nadere informatie

Rapportage. Evaluatie onderzoek Het succes van de stimuleringsregeling E-bike

Rapportage. Evaluatie onderzoek Het succes van de stimuleringsregeling E-bike Rapportage Evaluatie onderzoek Het succes van de stimuleringsregeling E-bike In opdracht van: Stadsregio Arnhem Nijmegen Datum: 11 februari 2013 Projectnummer: 2012171 Auteurs: Ronald Steenhoek & Marieke

Nadere informatie

Dit artikel beschrijft hoe een prijs op CO2 invloed heeft op de kosten van het rijden met de fossiele brandstoffen diesel en benzine en het rijden in

Dit artikel beschrijft hoe een prijs op CO2 invloed heeft op de kosten van het rijden met de fossiele brandstoffen diesel en benzine en het rijden in Dit artikel beschrijft hoe een prijs op CO2 invloed heeft op de kosten van het rijden met de fossiele brandstoffen diesel en benzine en het rijden in een elektrische auto op grijze én groene stroom. Het

Nadere informatie

CO₂-nieuwsbrief. De directe emissie van CO₂ - vanuit scope 1 is gemeten en berekend als 1.226 ton CO₂ -, 95% van de totale footprint.

CO₂-nieuwsbrief. De directe emissie van CO₂ - vanuit scope 1 is gemeten en berekend als 1.226 ton CO₂ -, 95% van de totale footprint. Derde voortgangsrapportage CO₂-emissie reductie Hierbij informeren wij u over de uitkomsten van onze Carbon Footprint en de derde CO₂ -emissie inventarisatie, betreffende de periode van juni 2014 tot en

Nadere informatie

ENERGIEKE GEDACHTEN (Door George Vervuurt)

ENERGIEKE GEDACHTEN (Door George Vervuurt) ENERGIEKE GEDACHTEN (Door George Vervuurt) Meneer, u zegt wel dat we een klimaatprobleem (stijgende CO2 uitstoot) hebben en dat de brandstofprijzen zullen stijgen (uitputting fossiele brandstoffen). Maar

Nadere informatie

CO 2-reductiedoelen en CO 2-reductiemaatregelen

CO 2-reductiedoelen en CO 2-reductiemaatregelen CO 2 -reductiedoelen en reductiemaatregelen Roosendaal, 20-06-2014. Auteur(s): H. Schrauwen, Energie & Technisch adviseur. Geaccordeerd door: M. Soenessardien, Organisatie INHOUDSOPGAVE 1. CO 2 -REDUCTIEBELEID

Nadere informatie

Energie management actieplan 2015

Energie management actieplan 2015 Energie management actieplan 2015 Status: Definitief 3.B.1 en 3.B.2 Versie 2015/1 Uitgegeven door: Van Wijk Nieuwegein Copyright 2015 Van Wijk Nieuwegein Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave

Nadere informatie

Reductiebeleid en (kwantitatieve) doelstellingen (3.B.1)

Reductiebeleid en (kwantitatieve) doelstellingen (3.B.1) Reductiebeleid en (kwantitatieve) doelstellingen (3.B.1) Directie: K.J. de Jong Handtekening: KAM-Coördinator: D.T. de Jong Handtekening: Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Het CO 2 -reductiebeleid van

Nadere informatie

Energizing the city: Almere energy axis

Energizing the city: Almere energy axis Inhoud Energizing the city: Almere energy axis... 3 Van Noord/West naar Zuid/Ooost... 4 Energie die stroomt door de as... 5 Focus on knowledge & education... 6 Focus on innovation & experiments... 7 Focus

Nadere informatie

28 november 2015. Onderzoek: Klimaattop Parijs

28 november 2015. Onderzoek: Klimaattop Parijs 28 november 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de

Nadere informatie

38,6. CO 2 (ton/jr) 2014

38,6. CO 2 (ton/jr) 2014 Carbon footprint Op basis van de diverse soorten CO 2 -emissies is de totale CO 2 -emissie van Den Ouden Groep berekend. 9,8 38,6 51,6 Diesel personenwagens Diesel combo's en busjes Hybride personen wagens

Nadere informatie

Vakantiewerkonderzoek 2014 FNV Jong

Vakantiewerkonderzoek 2014 FNV Jong Vakantiewerkonderzoek 2014 FNV Jong Leon Pouwels 11 juni 2014 Achtergrond Achtergrond 2 Achtergrond - onderzoeksopzet Doelstelling Steekproef Methode De doelstelling van dit onderzoek is het verkrijgen

Nadere informatie

CO2 prestatieladder niveau 5

CO2 prestatieladder niveau 5 CO2 prestatieladder niveau 5 Ordina vindt duurzaam ondernemen belangrijk. Dit betekent dat Ordina in de eigen bedrijfsvoering streeft naar een goed evenwicht tussen economische, ecologische en sociale

Nadere informatie

Struunhoeve BV Review CO2 reductiedoelstellingen Over heel 2018 Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 3.0

Struunhoeve BV Review CO2 reductiedoelstellingen Over heel 2018 Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 3.0 Struunhoeve BV Over heel 2018 Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 3.0 Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 2 Doelstellingen per jaar 2 3 Voortgang subdoelstellingen 2 3.1. Voortgang subdoelstelling kantoor

Nadere informatie

Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans

Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans Mij is gevraagd iets te vertellen over onze pogingen om rendement in de bedrijfsvoering te verbinden met duurzaamheid. Dat is vooral een kwestie om met boerenverstand

Nadere informatie

Voortgang CO 2 Reductie doelstellingen

Voortgang CO 2 Reductie doelstellingen Voortgang CO 2 Reductie doelstellingen Abbink Boekelo Wegenbouw B.V. Enschede, 27 maart 2017 C. Slotman. Afdeling KAM Akkoord directie: Datum: Handtekening: 1 Inleiding Dit CO2-reductieplan heeft, net

Nadere informatie

De Energiezuinige Wijk - De opdracht

De Energiezuinige Wijk - De opdracht De Energiezuinige Wijk De Energiezuinige Wijk De opdracht In deze opdracht ga je van alles leren over energie en energiegebruik in de wijk. Je gaat nadenken over hoe jouw wijk of een wijk er uit kan zien

Nadere informatie

Energie Beoordeling Co2 reductie

Energie Beoordeling Co2 reductie Energie Beoordeling Co2 reductie Opgesteld door: Cheryl de Vette VGMK coördinator 2.A.3 Energie Beoordeling 2016 Van Beek Infra Groep B.V. Conform Co2 Prestatieladder 3.0 Datum: 13-5-2016 Inhoud 1. Inleiding...

Nadere informatie

Door middel van deze memo informeren we jullie over de stand van zaken op CO2 reductie over het jaar 2018 en kijken we vooruit.

Door middel van deze memo informeren we jullie over de stand van zaken op CO2 reductie over het jaar 2018 en kijken we vooruit. Pedro de Medinalaan 3c NL-1086 XK Amsterdam CRUX Engineering en BouwRisk t.a.v. alle medewerkers +31(0)20 494 30 70 info@ beste collega s Energiebeleid CRUX Holding, dus CRUX Engineering en BouwRisk, wil

Nadere informatie

Intersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting

Intersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting Intersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting DUTCH Wedstrijd Correspondentie en notuleren De wedstrijdtekst bevindt zich in de derde kolom van de lettergrepentabel in art. 19.1 van het Intersteno

Nadere informatie

2013, peiling 2 juli 2013

2013, peiling 2 juli 2013 resultaten 2013, peiling 2 juli 2013 Van 14 mei tot en met 26 mei 2013 is een peiling onder het HengeloPanel gehouden. Van de 2.715 panelleden die waren uitgenodigd, hebben 1.615 leden de vragenlijst ingevuld.

Nadere informatie

Bachelor s Award 2014

Bachelor s Award 2014 Bachelor s Award 2014 Betreft: Opdracht en beoordelingscriteria Bachelor s Award 2014 Beste studenten, Welkom bij de speciale jubileumeditie van de Voedingscentrum Bachelor s Award. Slepen jullie straks

Nadere informatie

Zonnepanelen in Nederland

Zonnepanelen in Nederland bezoekadres Marnixkade 1015 ZL Amsterdam 109 postadres Postbus 1001 E T moti@motivaction.nl MG 15262 F Amsterdam W +31 www.motivaction.nl (0)20 589 83 83 00 Zonnepanelen in Nederland Draagvlak en gebruik

Nadere informatie

Hoe groot is onze CO 2 afdruk?

Hoe groot is onze CO 2 afdruk? Hoe groot is onze CO 2 afdruk? Hoe groot is onze CO 2 afdruk? Hoeveel bomen zouden er nodig zijn om onze CO 2 weer uit de lucht te halen? Hoeveel CO 2 haalt een boom uit de lucht? Hoeveel CO 2 haalt een

Nadere informatie

Inleiding Basisbegrippen Energie Materialen Vormgeving Bruikbaarheid Binnenklimaat Kosten

Inleiding Basisbegrippen Energie Materialen Vormgeving Bruikbaarheid Binnenklimaat Kosten Bruikbaarheid Binnenklimaat Kosten Bouwsector 6% BNP 42.000.000.000 CO2 uitstoot 50% Fossiel energieverbruik 50% Wegverkeer 25% 40% van alle afval dat is 25.000.000.000 kg per jaar Vertegenwoordigt een

Nadere informatie

CO2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2018

CO2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2018 CO2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2018 Naam opdrachtgever: Raedthuys Holding B.V. Adres: Hengelosestraat 585 Plaats: Enschede Uitgevoerd door: Adres: Plaats Telefoon: e-mail: Jan Manenschijn Datum

Nadere informatie