Helmondse bomen kritisch bekeken. Glomaline: supergom van de grond. Eén boom, twee stammen. Roadshows De noodzaak van eiwitrijk gras NR.

Transcriptie

1 jaargang 6 NR De behandelde bomen bij het kasteel in Helmond. Glomaline: supergom van de grond Helmondse bomen kritisch bekeken Eén boom, twee stammen Roadshows 2002 De noodzaak van eiwitrijk gras Snoeien is een belangrijk specialisme van Pius Floris Boomverzorging in Vught. Geen wonder dus dat deze vestiging werd verkozen om in Helmond ruim bomen te snoeien. Een grote opdracht die tot meer leidde. Tijdens de werkzaamheden kwamen de boomverzorgers namelijk enkele ongezonde bomen tegen. Jack Vogels, Technisch medewerker Groenvoorziening bij de gemeente Helmond, was belast met de voorbereiding en aanbesteding van het bestek voor het snoeien van ruim bomen in de gemeente Helmond. Het bestek dat volgens de RAW-systematiek was opgesteld, is onderhands aanbesteed. Voor de aanbesteding waren zes bedrijven uitgenodigd die gespecialiseerd zijn in het onderhouden van bomen. De laagste inschrijver was Pius Floris Boomverzorging Vught. De gemeente Helmond heeft altijd goed kunnen samenwerken met Pius Floris Boomverzorging. Niet alleen op het gebied van snoeien, maar ook wat onderzoek, advies en VTA-controles betreft, verklaart Vogels. Snoeiwerk wordt niet geschuwd We doen inderdaad veel aan onderzoek en advisering. Maar het normale snoeiwerk schuwen we absoluut niet. Ook daarin zijn we een hele goede partner, beaamt Marco Blom van Pius Floris Boomverzorging Vught. Normaliter doen de Vughtse boomverzorgers het snoeiwerk zoveel mogelijk klimmend vanuit de boom. In Helmond werd echter de hulp van een hoogwerker ingeroepen waardoor het klimmend

2 2 snoeien gecombineerd werd met een hoogwerker. Praktische redenen lagen hier volgens Blom aan ten grondslag. Omdat er veel auto s onder de bomen waren geparkeerd en een groot deel van de bomen aan drukke wegen staan, kozen we voor deze methode. Maar in de toekomst gaan we ook dit soort klussen klimmend klaren. Risicobomen in kaart gebracht Al snoeiende kwamen de boomspecialisten een aantal minder gezonde bomen tegen. Bomen met rotte plekken, schimmels of zware aantastingen. In overleg met de gemeente Helmond gaf Pius Floris Boomverzorging als extra service aan welke bomen in slechte staat waren en dus een risico inhielden. Blom: Door deze extra dienstverlening kreeg onze afdeling Onderzoek en Advies de opdracht om deze bomen nader te bekijken. Vervolgens is er een lijst opgesteld van alle bomen die niet voldeden aan de grondvoorwaarden. Deze bomen zijn grondig bekeken en nagemeten en de uitkomst werd vastgelegd in een uitgebreid rapport. Heel Helmond tevreden In opdracht van de gemeente is er ook een aantal andere geïnspecteerd. Totaal zijn er zo n 300 bomen onderzocht en is per boom een rapportage opgesteld, compleet met aanbevolen acties. Circa 70 bomen moesten worden gerooid, maar gelukkig kon het merendeel worden behouden, aldus Vogels. Bij enkele monumentale kastanjebomen is de kroon uitgedund. De overige bomen moeten na één of meerdere jaren opnieuw worden geïnspecteerd. De gemeente Helmond en niet in de laatste plaats de bewoners zijn dan ook erg tevreden over de verrichte snoei- en onderzoekswerkzaamheden. De stadsbewoners zijn in feite de echte klant, weet Blom uit ervaring. In Helmond hebben we geen enkele klacht gekregen. (ingezonden mededeling) Groei! Spaar! Inboet? Succes! Geen probleem met Treesaver Transplant! Bomen 100% biologisch in balans met TreeSaver Transplant. Waardoor: Betere aanslag, ook bij late aanplant. Minder droogtegevoelig. Minder (strooi-) zoutgevoelig. Voor bomen met en zonder kluit. Eenvoudig in gebruik. 100% Natuurlijk. Meer weten? Neem dan contact op met: Plant Health Care BV Postbus 2030, 5260 CA Vught Tel. (073) Fax (073) planthealthcarebv@home.nl

3 3 Pius Floris Glomaline: supergom van de grond Alle levende wezens zijn afhankelijk van wat de aarde voortbrengt. Bodembiologie is dus van groot belang. Daarom doet de agrarische sector, inclusief boomverzorgers, hoveniers en tuinarchitecten er goed aan deze kennis dagelijks te benutten. Voor zichzelf én de klant. In 1996 ontdekte Sara E. Wright, onderzoeker bij Agricultural Research Service, een unieke schimmelproteïne die gronddeeltjes bindt. Omdat schimmeldraden van de mycorrhizae deze stof afscheiden, gaf Wright het de naam Glomaline, naar Glomales; de wetenschappelijke naam voor een groep van endomycorrhizae. Na de afscheiding komt glomaline tussen de gronddeeltjes terecht. Het legt een coating aan om de gronddeeltjes en houdt hen samen in zogenaamde bodemaggregaten. Boomverzorgers, hoveniers en kwekers kennen deze aggregaten als de kleine, vettige klontjes grond met een losse structuur. Zij noemen dit typisch goede grond, aldus Wright. Meer stabiliteit door glomaline Toen het 90 minuten duurde om glomaline vanuit de schimmeldraden in een hitte-sterilisator te krijgen, wist Wright dat ze iets unieks had ontdekt: Hierdoor weten we dat glomaline in de grond zeer stabiel is. Gewapend met deze kennis onderzocht Wright allerlei grondsoorten vanuit de hele wereld. Uit haar onderzoek blijkt dat hoe hoger het glomaline-gehalte is, des te stabieler de grond. Landbouwpraktijk aanpassen Nu we meer weten over glomaline, kunnen we onze landbouwpraktijk aanpassen om het glomaline-gehalte op peil te houden of te verhogen. Mycorrhizae in plantenwortels zijn niet alleen voor de plant, maar ook voor de grond van belang. We hebben bijvoorbeeld ontdekt dat ploegen en spitten het glomaline-gehalte in de grond ernstig verlaagt waardoor erosie en uitspoeling erg worden versneld. Ook ontdekten we dat de grond van niet omgeploegde percelen veel stabieler en vruchtbaarder is dan dezelfde grond van normaal geploegde percelen, verklaart Wright. Ook de grondbewerking voor het aanplanten van nieuwe bomen en het verplanten van bomen is een belangrijke schakel in een succesvolle aanplant. [bron: Comis ARS] Pius Floris De Amerikaanse dr. Alex Shigo is een man van formaat in de wereld van boomverzorging. Nadat hij eind jaren vijftig aan de Universiteit van West Virgina promoveerde op het onderwerp Plant Pathologie, kwam hij in dienst van de US Forest Service. Als leider van een pioniersproject over verkleurings- en rottingsprocessen in bosbomen, onderzocht hij meer dan bomen. Hoewel dr. Shigo geldt als één van de meest gewaardeerde onderzoekers, zette zijn bevindingen rond 1980 bij menig boomchirurg kwaad bloed. In vele publicaties toonde hij namelijk aan, dat de toen gangbare methode van takken glad langs de stam afzagen en de stam vervolgens in te smeren met een wondafdekmiddel, het rottingsproces enkel versnelde. Een zienswijze waardoor de hele boomchirurgie onder vuur kwam te liggen. Elke poging om het tegendeel van dr. Shigo s bevindingen te bewijzen, onderstreepte juist zijn bevindingen. Het revolutionaire standpunt van dr. Shigo zorgde uiteindelijk voor een duidelijke visie op bomen en hun functioneren. Dankzij dr. Shigo zien boomverzorgers van nu in, dat in hun vak zeker ook de nodige kennis is vereist. Mocht u uw ideeën over boomverzorging met dr. Shigo willen bespreken, dan is een reis naar New Hampshire vereist. Dr. Shigo heeft namelijk besloten geen reizen meer te maken. Studenten en boomverzorgers die de moeite nemen naar hem toe te komen, staat hij graag te woord.

4 4 Onder druk van ruimtegebrek stijgt in het stedelijk gebied de vraag naar smalle bomen. Veel stadsbomen worden daarom gekweekt uit materiaal van smalle boomvormen. Het snoeien van deze gekweekte slanke bomen is een bijna onmogelijk karwei. Het is in ieder geval een vak apart. Bomen worden op diverse manieren vermeerderd. Door een aantal twijgen te laten wortelen en later van de moederboom af te snijden (afleggen), of door de stek en knoppen van een boom op de onderstam van een andere boom te plaatsen. Bomen worden ook uit zaad gekweekt. Hierbij treedt een natuurlijke diversiteit aan eigenschappen en vormen op. Het unieke karakter van elk afzonderlijk zaadje is de methode van de natuur om zich continu te verbeteren en aan te passen. Immers, als elke boom een exacte kopie van zijn voorouders is, neemt de kwetsbaarheid onder veranderende omstandigheden alleen maar toe. Smalle stedelijke bomen Veelal op verzoek van stadsinrichters streeft de boomkwekerijsector naar een zo identiek mogelijke boomvorm. Kenmerkt een oude eikenlaan zich door een grote variatie, een lindelaan van 20 jaar oud ziet er over het algemeen uniform uit. Dit komt vooral doordat alle bomen uit hetzelfde moedermateriaal of uit materiaal van slechts enkele verschillende bomen zijn gekweekt. Naast deze roep om uniformiteit, stijgt door ruimtegebrek ook de vraag naar smalle boomvormen in het stedelijk gebied. Om hieraan te voldoen, worden veel bomen gekweekt uit typische smalle vormen uit de natuur. Met als resultaat smalle bomen met steil opgaande takken die - biologisch bepaald - zelden oud worden. Eén boom twee stammen Lange termijnvisie Ook in hun natuurlijke omgeving is de levensduur van deze bomen aanmerkelijk korter dan die van hoogopgaande, éénstammige bomen. Omdat boomverzorgers veelal een lange termijnvisie hebben op de ontwikkeling van bomen, is hun snoeiwijze en snoeifrequentie gericht op een volledige ontwikkeling van de boom. De relatief korte levensduur van een stadsboom kan echter nooit reden zijn om de boom (door foutief snoeien) op voorhand de kans te ontnemen zich te ontwikkelen. Vaasvormig zonder oksel of takkraag De vorm en efficiëntie van de kruin spelen een cruciale rol in de gezondheid van bomen. Bomen met steile kruinvormen hebben meestal geen takken, maar een aantal splitsende stammen. Hierdoor zijn ze erg moeilijk te snoeien. Een vaasvormige of codominante boom mist een duidelijke takoksel, takkraag en takschorsrichel. Dit in tegenstelling tot een echte tak. Links een gewone takaanhechting, rechts een codominante aanhechting. Foto 1 is een voorbeeld van een gewone takaanhechting, foto 2 van een codominante aanhechting. Op de eerste foto is duidelijk een tak te zien, terwijl de tweede foto twee stammen toont. Deze boom is dus niet schadeloos te snoeien. Het snoeien van een tak van deze boom is hetzelfde als het toppen van een boom of het inkorten van de stam. Een groot deel van het onderliggende weefsel sterft af en het hout rot diep in. Op de snoeiwond rechtsboven op de foto is dit proces al zichtbaar. In de volgende Boomwijzer meer aandacht voor dit fenomeen.

5 5 In ons mooie vakgebied is veel te doen. Boomverzorging ontwikkelde zich nooit zo snel als de laatste tien jaren. Daarom is het bezoeken van congressen noodzakelijk om het vak en de vakkennis up-to-date te houden. Medewerkers van Pius Floris Boomverzorging gaan dit jaar in elk geval naar de volgende congressen. Wellicht komen we u daar tegen. KPB / ISA congres: 17 en 18 mei Keukenhof Lisse. Thema: Bomen ontworteld. Tevens worden hier de nationale klimkampioenschappen gehouden. De winnaars gaan door naar de Europese wedstrijden in Oslo. Agenda 2002 Informatie en inschrijving: Secretariaat van de KPB Puck Hogenboom Prieelvogelweg CG Almere kpb.isa@dutch.nl 5 e ISA European Conference Oslo: 19 t/m 22 juni. Voor informatie belt u naar , of kijkt u op: 78 e Jaarlijkse congres ISA: 28 t/m 31 juli Seattle WA USA. Voor informatie kijkt u op: Digitale Ziekteleer In samenwerking met Staatsbosbeheer en een aantal buitenlandse instituten brengt Alterra in Wageningen een fantastische cd-rom op de markt. De Tree Doctor, zoals de cd-rom heet, heeft een zeer verzorgde vormgeving en, nog belangrijker, is verbazend eenvoudig in het gebruik. U begint uw keuze met een boomsoort. Aan de hand van beelden wordt vervolgens gevraagd of het om blad, twijgen, stam of wortels gaat. Wederom volgen er een aantal keuzes totdat uiteindelijk de diagnose kan worden gesteld. De paar kleine kanttekeningen die bij het testen naar voren kwamen, vormen geen belemmering om deze cd-rom direct aan te schaffen. De Tree Doctor is een geweldige vraagbaak die bij elke boombeheerder en boomverzorger permanent in de computer zou moeten zitten. Titel: Tree Doctor Te bestellen bij: Alterra Wageningen Tel: (0317) Fax: (0317) Kosten: 375,- incl. BTW en

6 6 WINTERSLAAP Maak geen slapende bomen wakker Maar liefst 30% van de jonge boomaanplant gaat momenteel dood omdat ze worden verplant terwijl hun stofwisseling nog actief is. Een boom in winterrust, heeft veel meer kans een verplaatsing te overleven dan een boom met een normale activiteit. Om te voorkomen dat actieve bomen worden verplaatst, heeft het ATO-Instituut voor Agrotechnologisch Onderzoek in Wageningen een test ontwikkeld. Hiermee kan razendsnel worden nagegaan of een boompje in winterrust is. Deze test is een echte uitkomst voor boomkwekers die de jonge bomen jaarlijks rooien. Ook in 2002 roadshows In 2001 hield Pius Floris Boomverzorging vier roadshows. Tijdens deze dagen werden ondermeer presentaties gegeven over de verschillende onderdelen van de bedrijfsvoering van Pius Floris Boomverzorging. Omdat is gebleken dat deze wijze van kennisoverdracht erg wordt gewaardeerd, staan ook dit jaar weer informatieve roadshows op stapel. Tijdens de afgelopen roadshows was er onder andere aandacht voor de Picus, een instrument waarmee rotting in een boom wordt opgespoord zonder de boom te beschadigen. Maar ook het totaalconcept voor boomverzorging, het Zorgfasenplan, kwam ruimschoots aan bod. Bij navraag bleek maar liefst 95% van de bezoekers prijs te stellen op deze manier van informeren. Reden om ook in 2002 de roadshows te organiseren, maar dan de roadshow specifiek toegespitst op één onderwerp. Snoeien met visie Op de komende roadshows besteden we aandacht aan het snoeien van bomen. Dit is één van de peilers van Pius Floris Boomverzorging. We doen dat op basis van onze ervaring en een onderbouwde visie. Ruim 20 jaar is Pius Floris Boomverzorging al bezig met het ontwikkelen van snoeimethoden. Hiervoor kijken we heel goed naar het gedrag van bomen en vooral naar hun reactie op het snoeiwerk. Foutieve snoei maakt bomen enkel duurder in het onderhoud en het resultaat is onbevredigend. De boom in Tijdens de roadshows demonstreren we op zeer heldere wijze onze snoeimethode. Ook laten we de maatregelen zien die de veiligheid garanderen. Via een groot beeldscherm leggen we onze werkwijze live uit. De boomverzorgers worden met een camera in de boom gevolgd. U kunt dus alle handelingen van dichtbij zien zonder een stijve nek te krijgen. De boomverzorger in de boom vertelt wat hij doet en op elke handeling volgt een duidelijke toelichting. Een spectaculaire presentatie die veel praktisch inzicht biedt. Data roadshows april: Pius Floris Boomverzorging Veenendaal 18 april: Pius Floris Boomverzorging Rotterdam 23 april: Pius Floris Boomverzorging Bunde 25 april: Pius Floris Boomverzorging Amsterdam 14 mei: Pius Floris Boomverzorging Noord Nederland 22 mei: Pius Floris Boomverzorging Vught 23 mei: Pius Floris Boomverzorging Zeeland

7 7 v.l.n.r., Erwin Janssen eigenaar vestiging Vught, Gillis Dellebeke vestigingsleider Zeeland en Marco Blom bedrijfsleider vestiging Vught. Twee vestigingen, één unieke snoeimethode Pius Floris Boomverzorging bestaat uit een viertal franchiseondernemingen met in totaal zeven vestigingen. Deze hebben elk hun eigen, lokale wortels en werkterrein. Gelijktijdig zijn ze onmiskenbaar een onderdeel van de Pius Floris Boomverzorgingorganisatie. Dat betekent dat zij op basis van dezelfde visie, doelstellingen en kwaliteitsnormen opereren. Een waarborg voor innovatief, effectief en efficiënt boombeheer. Leiderdorp Zeeland Amsterdam Veenendaal Rotterdam Vught Bunde Dit keer nemen we niet één, maar twee vestigingen van Pius Floris Boomverzorging onder de loep: de Brabantse vestiging Vught en de Zeeuwse vestiging in Oudelande. Twee vestigingen met uiteenlopende klanten en werkgebieden, maar met een grote overeenkomst: in de werkzaamheden neemt het snoeiwerk een voorname plaats in. Van oudsher een sterke naam De Vughtse vestiging heeft een lange historie. Vanaf 1980 is hier Pius Floris Boomverzorging gevestigd. Veel van onze klanten herinneren zich ons bedrijf nog uit de begindagen en dat zorgt samen met onze jarenlange expertise en enorme schat aan kennis ervoor dat ze tot op de dag van vandaag ons weten te vinden, aldus bedrijfsleider Marco Blom. Uniek door klimmend snoeien Hoewel Vught kan bogen op diverse expertises als groeiplaatsonderzoek, boomadvies, standplaatsverbetering en verplanting, vindt Blom vooral het klimmend snoeien een typerende tak van deze vestiging: Een groot deel van onze werkzaamheden bestaat uit snoeiwerk voor overheidsinstellingen maar ook voor particulieren. Dat wordt door al die andere expertises wel eens vergeten. Terwijl onze werkwijze van klimmend snoeien ons juist zo uniek maakt. In tegenstelling tot andere bedrijven, verrichten wij het merendeel van ons snoeiwerk vanuit de boom. Klimmend zien onze specialisten elke takoksel die ons de informatie geeft over de te volgen snoeiwijze. Deze werkwijze vereist een hoge mate van kennis van de boomverzorgers. Het resultaat is dat de snoeifrequenties verder uit elkaar komen te liggen zonder dat er risico of overlast ontstaat. Op deze wijze wordt boomverzorging een stuk goedkoper. Zeeuwse vestiging In eerste instantie was de Zeeuwse vestiging in Oudelande een dependance van Vught. Medewerkers uit Vught reisden op en neer om in Zeeland het nodige boomwerk te verrichten. Een tijd- en geldrovende situatie, waar afgelopen najaar verandering in kwam. Er is hier zoveel werk te verrichten dat het handiger was om een Zeeuwse vestiging te beginnen, legt vestigingsleider Gillis Dellebeke uit. Ook in Oudelande staat het snoeiwerk hoog in het vaandel. Het merendeel van de werkzaamheden wordt verricht in opdracht van de overheid, maar ook de Zeeuwse particulier weet deze nieuwe vestiging al goed te vinden. Kleur en Fleur Naast het vele snoeiwerk houdt de Zeeuwse vestiging zich ook bezig met planmatige projecten vanuit de gemeentes. Zoals het project Kleur en Fleur waarmee een achterstandswijk in Terneuzen weer nieuw, groen leven wordt ingeblazen. Het liefst is Pius Floris Boomverzorging vanaf het begin bij deze projecten betrokken. Dellebeke: We hangen daar ons naamkaartje aan en dan moet je wel achter je werkzaamheden kunnen staan. Als we al in een beginstadium kunnen meedenken, kunnen we ook aangeven hoe bepaalde dingen beter kunnen. Dat waarderen onze opdrachtgevers zeer en dat geeft ons nog meer voldoening van ons werk.

8 8 Voor zebra s is eiwitrijk gras van levensbelang. De grote acaciabomen in de savanne blijken een positieve invloed te hebben op de kwaliteit van het gras dat eronder groeit. Uit onderzoek blijkt dat dit gras gemiddeld twee keer zoveel eiwit bevat als het gras in de open vlakte. De noodzaak van eiwitrijk gras In een wetenschappelijk onderzoek heeft de Wageningse ecoloog drs. Fulco Ludwig aangetoond dat gnoes, buffels en runderen op de savanne niet kunnen leven zonder eiwitrijk gras. Dit gras groeit alleen onder grote acaciabomen. Het kappen van deze bomen bedreigt de wildstand en het vee. Vooral zebra s en gnoes zijn hier de dupe van. Meer stikstof dus vruchtbaarder Omdat de acaciabomen ook water onttrekken aan de bovenste bodemlaag, groeit het gras onder de bomen langzaam. Daarnaast zorgen deze grote bomen ervoor dat de bodem meer stikstof bevat en dus vruchtbaarder is. Deze combinatie van langzame groei en vruchtbare bodem resulteert in voedzaam gras. Gras van levensbelang Voor zebra s, gnoes, buffels en runderen is dit eiwitrijke gras letterlijk van levensbelang. Wanneer zij slechts grassen eten die op de open vlakten groeien, kunnen ze niet in leven blijven. Deze grassen bevatten namelijk slechts 7,5% eiwit, terwijl deze dieren minimaal 8% eiwit nodig hebben om te kunnen overleven. Het eiwitarme gras kan door de bacteriën in de magen van de dieren niet worden verteerd. Het gevolg is, dat een dier dat geen voedzamer gras kan vinden, uiteindelijk zal overlijden aan een verstopt spijsverteringskanaal. Exotische kennis Zebra s, gnoes, buffels en runderen moeten ongeveer een tiende van hun grasdieet inruimen voor eiwitrijk gras. Ook op de Afrikaanse savanne zijn bomen dus van levensbelang. Middels hun wortelsymbionten zorgen zij voor hoogwaardige grasgroei. Deze kennis kunnen we overigens ook goed benutten voor de inrichting van beplantingen in het stedelijk gebied. C O L O F O N De Boomwijzer is een periodieke uitgave van Pius Floris Boomverzorging Nederland BV. Het blad biedt interessante informatie voor iedereen die heeft te maken met boomaanplant en onderhoud. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Redactie-adres Pius Floris Boomverzorging Nederland BV Postbus 2030, 5260 CA Vught Tel: (073) , fax: (073) Concept en vormgeving Hoogsteder Marketing Communicatie Groep, Eindhoven Pius Floris Boomverzorging Amsterdam Machineweg 13, Halfweg Postbus 58371, 1040 HJ Amsterdam Tel: (023) , fax: (023) Pius Floris Boomverzorging Bunde Pasweg 25, Postbus 24, 6240 AA Bunde Tel: (043) , fax: (043) Pius Floris Boomverzorging Leiderdorp Bospolder 15, Postbus 189, 2350 AD Leiderdorp Tel + fax: (071) Pius Floris Boomverzorging Rotterdam Olivier van Noortstraat 4, 3124 LA Schiedam Tel: (010) Pius Floris Boomverzorging Veenendaal Castor 64, Postbus 11, 3900 AA Veenendaal Tel: (0318) , fax: (0318) Pius Floris Boomverzorging Vught Baarzenstraat 17, Postbus 2021, 5260 CA Vught Tel: (073) , fax: (073) Pius Floris Boomverzorging Zeeland Lindestraat 14, 4436 AJ Oudelande Tel: (0113) , fax: (0113) ISSN: X