- Pilotversie - Handleiding zorgclustermodel ggz

Transcriptie

1 - Pilotversie - Handleiding zorgclustermodel ggz

2 Vooraf U doet mee aan een pilotbijeenkomst in het kader van de doorontwikkeling van de productstructuur ggz. In deze bijeenkomst toetsen we voor de eerste keer het Zorgclustermodel ggz aan de praktijk. We willen u hartelijk bedanken dat u hiervoor tijd wil vrij maken. In de periode april tot en met juni 2016 zal een tiental pilotbijeenkomsten met zorgprofessionals georganiseerd worden. In deze pilotbijeenkomsten zult u als zorgprofessional het Zorgclustermodel ggz toetsen, aan de hand van cliëntencasussen. Uw ervaringen en bijdragen worden verwerkt in een cyclus van door-ontwikkelen en testen van dit model. Dit doen wij in nauwe samenwerking met een werkgroep van zorgprofessionals, die de doorontwikkeling inhoudelijk begeleidt. In dit document beschrijven we de eerste versie van het Zorgclustermodel ggz. In deel A van dit document treft u algemene informatie over de totstandkoming en de inhoud van het Zorgclustermodel ggz en van de spelregels die van toepassing zijn. In deel B beschrijven we het Zorgclustermode ggz in detail; deze informatie vindt u ook terug in de webapplicatie. In deel C presenteren we de webapplicatie die bij toetsing in de pilots wordt gebruikt; aan de hand van screenshots beschrijven we wat wij u vragen voor elke casus vast te leggen. Deze krijgt u tijdens de pilotbijeenkomst uitgereikt. Meer informatie Voor meer informatie over de doorontwikkeling van de productstructuur, zoals achtergronddocumentatie, FAQs of de projectorganisatie en planning, kunt u terecht op 2

3 Inhoudsopgave Deel A Algemene informatie over zorgclustermodel ggz 5 Pilotdeelname 6 Zorgclustermodel ggz 8 Deel B Beschrijving zorgclustermodel ggz 10 Beslisboom 11 Zorgclusters 13 HoNOS+ 55 3

4 DEEL A Algemene informatie over het zorgclustermodel ggz 4

5 Pilotdeelname Wat is de aanleiding? Partijen in de ggz en fz 1 hebben in 2015 de afspraak gemaakt om de productstructuur ggz en fz te verbeteren. Al langere tijd bestaat er kritiek op de huidige bekostigingssystematiek; enkele belangrijke bezwaren zijn dat de zorgvraagzwaarte van cliënten met de diagnose onvoldoende in beeld wordt gebracht en dat de behandeling in behandelminuten weinig herkenbaar is. Tijdens het zoeken naar oplossingen is vastgesteld dat het bekostigingsmodel voor de ggz en fz dat in Engeland ( het Engels model ) wordt gehanteerd, mogelijk aanknopingspunten biedt voor een doorontwikkeling. Een werkgroep, samengesteld uit zorgprofessionals uit diverse domeinen in de ggz en fz, heeft in 2015 het Engels model uitgebreid verkend en uitgedaagd aan de hand van een aantal doelstellingen en criteria van betrokken partijen 2. Het gaat daarbij onder andere om een betere klinische herkenbaarheid, het eerder beschikbaar komen van informatie en het borgen van de privacy. Deze werkgroep, ook wel bekend als werkgroep Zorginhoud en Prestaties, heeft partijen geadviseerd de productstructuur op basis van elementen uit het Engelse model verder te ontwikkelen en voorafgaand aan invoering uitgebreid in de praktijk en aan de hand van analyses te testen. Dit advies is door betrokken partijen overgenomen. Afgesproken is dat in de periode partijen onder regie van de NZa de productstructuur in deze richting zullen doorontwikkelen en testen in de praktijk. Wat is ontwikkeld? Begin 2016 heeft de werkgroep Zorginhoud en Prestaties, een voortzetting van de hiervoor genoemde werkgroep en samengesteld uit professionals uit de zorg, een eerste versie van het Zorgclustermodel ggz 3 vastgesteld. Ook is er een applicatie ontwikkeld om dit model in een aantal pilots te toetsen. Voor defz is een vergelijkbaar, maar afzonderlijk model van toepassing, dat eveneens de komende periode met behulp van een webapplicatie wordt getoetst. Hoe en wat wordt getoetst? De toetsing van de eerste versie van het Zorgclustermodel ggz zal plaatsvinden in een tiental pilots. In de pilots zullen zorgprofessionals aan de hand van casussen uit de praktijk, nagaan of de indeling in clusters, die vanuit het model voor hun eigen cliënten wordt voorgesteld, herkenbaar en begrijpelijk is. Ook willen we in de pilots verkennen op welke wijze deze clusters in de praktijk kunnen worden vastgelegd en hoe de cliënt daarbij kan worden betrokken. 1 DJI, GGZ Nederland, LVVP, LPGGz, NIP, NFU, NVvP, NVZ, NZa, VGN en ZN. 2 Zie voor advies: Verkenning doorontwikkeling productstructuur GGZ/FZ; het Engels model nader uitgedaagd: curatieveggz/nieuws/nza-voorrang-aan-nieuwe-productstructuur-in-ggz-en-forensiche-zorg/ 3 Dit model wordt in het volgende hoofdstuk uitgebreid toegelicht. 5

6 U bent als pilotdeelnemer en als (regie)behandelaar 4 gevraagd om mee te doen aan een pilotbijeenkomst. De werkgroep Zorginhoud en Prestaties heeft een eerste voorstel van het Zorgclustermodel ggz opgesteld. Tijdens de pilotbijeenkomst wordt u gevraagd om het zorgclustermodel te toetsen aan de hand van casussen van cliënten uit uw dagelijkse praktijk. Hierbij leggen we de volgende vragen aan u voor: 1) Is de omschrijving van de zorgvraag en de behandeling van uw cliënt, zoals deze uit het model naar voren komt, herkenbaar? 2) Er wordt op basis van door u ingevulde vragen een advies voor een zorgcluster gegeven. Bent u het als pilotdeelnemer eens met dit advies? 3) Hoe logisch en gebruiksvriendelijk is de webapplicatie? 4) Hoe ziet u de betrokkenheid van de cliënt bij het toewijzen van een zorgcluster? 5) Wat betekent het gebruik van het Zorgclustermodel ggz voor u in de dagelijkse praktijk? De ervaringen uit de pilots worden meegenomen bij het verder ontwikkelen en testen van het model. Tijdens de pilotbijeenkomst bouwen wij dan ook ruim de tijd in om uw feedback te ontvangen over de voorgestelde zorgclusters, bijbehorende beschrijvingen en de voorwaarden voor toepassing van dit model in de praktijk. Wat wordt er met de uitkomsten gedaan? De gegevens 5 die u tijdens de pilotbijeenkomst invoert, worden gebruikt voor het verder ontwikkelen van het Zorgclustermodel ggz. Deze feedback wordt op systematische wijze verzameld en verwerkt. De uitkomsten van de pilots worden bestudeerd door de werkgroep Zorginhoud en Prestaties. Op basis van deze input en resultaten uit analyses wordt het Zorgclustermodel verder aangepast en aangescherpt en verder in de praktijk getest. In totaal is een traject van ontwikkelen en toetsen van circa 2 jaar voorzien. Op basis van de uitkomsten wordt besloten of een verbeterde productstructuur op basis van het nieuwe inhoudelijke model zal worden geïmplementeerd. 4 Overeenkomstig met het Kwaliteitsstatuut: De regiebehandelaar draagt de verantwoordelijkheid voor de integraliteit van het behandelproces. Daarnaast is hij voor alle betrokkenen, inclusief de patiënt/cliënt en diens naasten, het centrale aanspreekpunt. In beginsel komt elke discipline in aanmerking om de functie van regiebehandelaar te vervullen, mits deze een gegeven de aard van de zorgvraag en de setting waarin de zorg verleend wordt relevante inhoudelijke deskundigheid bezit en er is voldaan aan de volgende voorwaarden: Academische opleiding of daarmee vergelijkbaar niveau, welke onderworpen is aan een systeem van accreditatie en heraccreditatie en/of voorziet in gerichte bij- en nascholing (NLQF7); BIG-registratie; relevante werkervaring; periodieke deelname aan een vorm van intervisie en intercollegiale toetsing. 5 In de pilotversie van de webapplicatie worden geen tot een persoon te herleiden gegevens van de cliënt uitgevraagd en opgeslagen. Hiermee wordt de privacy van de cliënt in deze pilotfase geborgd. 6

7 Zorgclustermodel ggz Op welke manier werkt het zorgclustermodel ggz? Het Zorgclustermodel ggz kent een aantal stappen. In figuur 1 is het algemene zorgproces te zien; van intake en diagnostiek na verwijzing van de huisarts tot ontslagbrief of doorverwijzing. Bij elke stap in het zorgproces wordt ten behoeve van het bepalen en evalueren van de zorgclusters een aantal gegevens vastgelegd. Stap 1 Stap 2 Stap 3 Figuur 1. Zorgproces en bepalen zorgclusters Stap 1: Bepalen zorgvraag en problematiek van de cliënt Als een cliënt in behandeling komt, vult de regiebehandelaar een aantal algemene gegevens en een vragenlijst in. De vragen zijn gebaseerd op de HoNOS, waaraan enkele vragen zijn toegevoegd. De scores op deze HoNOS + -vragen leiden met behulp van het Zorgcluster Toeleiding Instrument (hierna ZTI genaamd en onderdeel van de webapplicatie) naar één of meerdere zorgclusters. Een zorgcluster omschrijft de zorgvraag en problematiek van de cliënt. Ook omschrijft het op hoofdlijnen het zorgpakket dat aan dit zorgcluster is verbonden. Deze omschrijving sluit aan op de richtlijnen en in de toekomst op de zorgstandaarden. De regiebehandelaar wordt gevraagd aan te geven wat het juiste zorgcluster is. Op die manier weten de behandelaar en de cliënt al aan het begin wat de behandeling de komende periode ongeveer omvat. Alleen stap 1 wordt getoetst in deze eerste pilot. Stappen 2 en 3 hebben respectievelijk betrekking op het uitvoeren en het evalueren van de 7

8 behandeling en zullen in een later stadium en/of aan de hand van beschikbare data worden getoetst. Stap 2: Behandeling De behandeling en interventies worden uitgevoerd en gedocumenteerd. In de huidige productstructuur vindt dit onder andere plaats met behulp van zorgactiviteiten en behandelminuten. Op welke wijze dit in de toekomst plaatsvindt, zal mede op basis van de resultaten met betrekking tot het testen en toetsen van de productstructuur nog worden vastgesteld. Stap 3: Kwaliteit- en uitkomstmaten Elk zorgcluster kent in de tijd een vast evaluatiemoment (bijvoorbeeld na 12 weken of een half jaar, zie ook bijlage B). Tijdens dit evaluatiemoment of zo nodig eerder wordt nagegaan wat het resultaat van de behandeling is en of en op welke wijze dit dient te worden voorgezet. De HoNOS+vragenlijst wordt bij de review opnieuw ingevuld. Wanneer de cliënt in behandeling blijft, vormen de scores op de HoNOS-vragen een hulpmiddel voor het bepalen van het zorgcluster dat in de volgende behandelperiode van toepassing is. De scores geven ook aan in welke mate het mogelijk is gebleken de behandeldoelen te realiseren. Deze kunnen desgewenst worden gecombineerd met andere kwaliteits- en uitkomstmetingen, bijvoorbeeld uitgevoerd door de cliënt. Wat is de hoofdindeling van het Zorgclustermodel ggz? De zorgclusters kennen allereerst een driedeling. Als eerste stap dient te worden bepaald in welke van deze drie superclusters de zorgvraag van de cliënt het beste past: I. Een zorgvraag die verband houdt met een depressie, angst of andere psychische aandoening, maar waarbij geen sprake is of sprake is geweest van verontrustende psychotische symptomen en/of wanen/hallucinaties. II. Een zorgvraag met verontrustende psychotische symptomen, wanen en/of hallucinaties die hinder veroorzaken of veroorzaakt hebben en/of zich manifesteren of manifesteerden in bizar gedrag. III. Een zorgvraag waarin problematiek met geheugen of oriëntatie centraal staat, passend bij neurocognitieve problematiek zoals dementie en neurocognitieve stoornissen. Elk supercluster bestaat uit een aantal zorgclusters. De zorgclusters kennen een verdeling naar zorgvraagzwaarte (van licht naar complex) of naar de stage van de ziekte (eerste episode naar aanhoudend / terugkerend). Op bladzijde 12 wordt de beslisboom van de zorgclusters gepresenteerd. Wat is een zorgcluster? Een zorgcluster is een globale omschrijving van een groep mensen met overeenkomende karakteristieken. De beschrijving van een zorgcluster kent een bepaalde opbouw: Een algemene omschrijving van de cliëntgroep; Welke diagnoses waarschijnlijk wel of niet voor komen bij het desbetreffende zorgcluster; Een omschrijving van de beperkingen en complexiteit van de cliënt; 8

9 Een inschatting van (eventuele) risico s die de problematiek van de cliënt met zich meebrengt; Het beloop van de problemen of ziekte; Een verwijzing naar de richtlijnen en/of zorgstandaarden die voor dit cluster van toepassing zijn; De inhoud van de behandeling op hoofdlijnen; De reviewperiode. Wat is het Zorgcluster Toeleiding Instrument (ZTI)? Een zorgcluster wordt geclassificeerd met een gestandaardiseerde vragenlijst. Deze vragenlijst is gebaseerd op HoNOS, waar een paar extra vragen aan zijn toegevoegd: HoNOS+. Met de ze vragen wordt de problematiek van de cliënt in de huidige situatie (korter dan twee weken geleden) in kaart gebracht; met behulp van de aanvullende vragen wordt een inschatting gevraagd van de problematiek vanuit een historisch perspectief (langer dan twee weken geleden). De zorgclusters staan een variatie toe in zorgvraagzwaarte. Op basis van statistische gegevens is er een algoritme opgesteld dat bepaalt in welk zorgcluster een samengestelde zorgvraag terecht komt. Voor een verder overzicht van de zorgclusters en visuele weergave van het algoritme per zorgcluster, verwijzen wij u naar Deel B. Het algoritme gebaseerd op de scores op de HoNOS+, wordt ook wel het Zorgcluster Toeleiding Instrument (ZTI) genoemd. De regiebehandelaar vult de vragen uit het ZTI in via de webapplicatie (zie voor verdere uitleg deel B) en krijgt vervolgens een overzicht van clusters met een adviespercentage. Het ZTI geeft alleen een advies; de regiebehandelaar beslist welk zorgcluster het beste past bij de behoefte en problematiek van de cliënt. 9

10 DEEL B Beschrijving zorgclustermodel ggz 10

11 I. Beslisboom

12

13 II. Zorgclusters

14 Korte beschrijving van de patiëntgroep met algemene kenmerken Diagnoses die het meest voorkomen. Dit is richtinggevend; de lijst is niet compleet of definitief. Tabel met het algoritme bij toewijzing aan een zorgcluster (op basis van origineel analyse) Diagnoses die het minst voor zouden komen. Beschrijving van de mate van complexiteit. Verklaring van de kleurcodering. Beschrijving van de mate van beperkingen/disfunctioneren Beschrijving van het beloop van de zorgvraag. Specifieke omschrijving van vraag 7 en 8. Richtlijnen die behulpzaam kunnen zijn bij het behandelen van de zorgvraag. Een globale omschrijving van basisinterventies die ingezet kunnen worden bij deze zorgvraag. De lijst is niet compleet en is richtinggevend. Indicatie van de totale periode van zorg voor het zorgcluster en de beschrijving van de maximale evaluatiemoment waar het zorgcluster opnieuw gekozen moet worden (na voorzetting behandeling). Een globale omschrijving van de specifieke interventies die ingezet kunnen worden bij deze zorgvraag.

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57 III. HoNOS+

58 De items van de Zorgcluster Toeleiding Instrument (ZTI) De ZTI items zijn gebaseerd op de HoNOS, waaraan enkele extra vragen zijn toegevoegd. HoNOS is een internationaal erkende vragenlijst. De eerste twaalf vragen van de ZTI zijn HoNOS items. De laatste paar vragen zijn op basis van onderzoek door Engeland toegevoegd. Deze vragen zijn gericht op de behoefte van cliënten voor het ontvangen van zorg, ofwel het inschatten van het risico dat er een verandering optreedt in de zorgbehoefte of behandeling. Deel 1 (vraag 1 t/m 13) bevat vragen met betrekking tot de ernst van de problemen van het individu tijdens de 2 weken vóór de datum van de classificatie. De eerste 12 vragen zijn overgenomen van HoNOS. HoNOS is ontwikkeld in opdracht van het Engelse Ministerie van Volksgezondheid (Wing e.a. 1998), met het doel om op eenvoudige, betrouwbare en valide wijze de geestelijke gezondheidstoestand en het sociaal functioneren van psychiatrische patiënten routinematig in kaart te brengen. Ook diende het instrument gevoelig te zijn voor veranderingen. De HoNOS is vrij beschikbaar en de meest gebruikte uitkomstmaat in Engeland en Australië (The Royal College of Psychiatrists 2003; Glover & Sinclair-Smith 2000). De HoNOS is in principe geschikt voor alle GGZ-patiënten, onafhankelijk van de gesproken taal. Dit maakt de HoNOS een goede kandidaat als instrument voor uitkomstmeting in de dagelijkse praktijk in Nederland (Mulder et al. 1999). In Engeland behoort dit instrument inmiddels tot de Minimum Dataset van de GGZ (Glover & Sinclair-Smith 2000; Wing e.a. 2000) en is het mogelijk om een landelijk beeld te krijgen over de kenmerken van de patiënten die in zorg zijn en hoe hun problemen veranderen tijdens en na de geboden interventies. Naast de gewone HoNOS zijn er speciale versies ontworpen voor ouderen, kinderen en adolescenten, kinderen met leerproblemen, mensen met verworven cognitieve stoornissen en tenslotte voor de forensische psychiatrie. Deel 2 (vraag A t/m E) bevat vragen die problemen vanuit een 'historisch' perspectief worden bekeken. Deze vragen brengen problemen in kaart die optreden in episodische of onvoorspelbare manieren. Het gaat hier om het klinische oordeel over de kans dat er nog steeds zorg is rondom deze problematiek die niet genegeerd kan worden (d.w.z dat er geen aanwijzingen zijn dat de cliënt is veranderd sinds de laatste keer dat de cliënt geclassificeerd werd als gevolg van de tijd, therapie, medicatie, omgeving etc.). Dit betekent dat elke gebeurtenis die op moment van het beantwoorden van de vragen relevant is en blijft, gescoord dient te worden.

59 Manier van scoren Alle vragen hebben de volgende indeling: Scoor elke schaal in de volgorde van 1 13 en A - E. Gebruik geen informatie die bij een vorig item al is meegenomen, behalve bij item 10 wat een globale score is. Scoor het MEEST ERNSTIGE probleem dat zich heeft voorgedaan gedurende de afgelopen 2 weken (vraag 1 13) of langer dan 2 weken geleden (vraag A E). Alle schalen hebben de volgende opbouw: 0 = geen probleem 1 = ondergeschikt probleem, vereist geen actie 2 = licht probleem, maar duidelijk aanwezig 3 = matig ernstig probleem 4 = ernstig tot zeer ernstig probleem Gebruik de score NB wanneer over het betreffende item geen of onvoldoende informatie voorhanden is, maar wees ervan bewust dat een goed advies voor een zorgcluster hiermee moeilijker wordt.

60 Deel 1: Huidige gedragingen Voor vragen 1-13, waardeer de meest ernstige gebeurtenis in de afgelopen twee weken.

61

62

63

64

65

66 Deel 2: Historische gedragingen Voor vragen A - E, waardeer de gebeurtenissen die zich op een episode of onvoorspelbare manier uiten. Niet elke gebeurtenis kan met een directe observatie of verslag van de gebeurtenis gescoord worden, maar het is aan de regiebehandelaar om te beoordelen of er nog steeds zorgen zijn rondom de vragen die gesteld worden die niet genegeerd kan worden (dwz dat er geen wijzigingen zijn in gedrag als gevolg van tijd, therapie, medicatie of omgeving, etc. ).

67

68