De Architecten Cie. & Powerhouse Company i.s.m. Marc Koehler Architects - Ontwerp voor het Rhijnspoorgebouw

Transcriptie

1 Visie hoogtestudie

2 48

3 Visie hoogtestudie Hieronder vindt u de de studie naar de hoogte van het Rijnspoorgebouw. De vraag die in de aanbestedingsleidraad gesteld wordt, is welke hoogte tussen de 44 en 55m optimaal is voor de toren van de HvA. Wij zien in het ontwerpen van de toren een interessante paradox: hoe creeër je een hoogteaccent als sluitstuk van de amstelcampus en hedendaags visitekaartje voor het innovatieve domein techniek enerzijds, en bereik je een respectvolle synergie met historische omgeving en met name het prachtige monumentale Kohnstamm- en Premselahuis anderzijds? Binnen dit spanningsveld zoekt het ontwerp aansluiting bij de omgeving en probeert zich tegelijkertijd onderscheidend op te stelllen. In onze visie worden daarbij meerdere instrumenten ingezet: hoogte, schaal, verhouding, geleding, belijning en materiaal. Wij zoeken hierbij naar een balans tussen de middelen met architectonische synergie als doel. Duurzame stedelijke gebiedsontwikkelingen hebben een samenhangende maar heterogene identiteit en zijn sterk verbonden met de structuur en identiteit van de omgeving. Om deze balans te creeeren wordt enerzijds een duidelijk hoogteaccent gecreerd en anderzijds dit weer gecompenseerd door een zeer terughoudende opstelling in de uitstraling van het gebouw naar de omgeving in hoofdvorm, geleding, gevel compositie en materiaalkeuze. In de onderstaande studie willen we laten zien hoe we de bovengeschetste paradox met het ontwerp oplossen. 1. Toren midden in Amsterdam De Wibaut-as verbindt het Amstel Bussiness Center met grote kantoortorens tot 135m hoog met de binnenstad met slanke kerktorens van zo n 40 tot 70m hoog. De locatie ligt midden tussen beide extremen. Ter hoogte van de locatie vinden we dan ook een derde toren-type: slanke volumes (slabs) met hun langsrichting parallel aan de Wibaut-as en met een hoogte van zo n 40-70m. Het gaat hier dus om een tussentypologie : de hoogte correspondeert met de kerktorens; de functie en volumieke opzet met de kantoortorens van het Bussiness district; anderzijds toont het volume zich uiterst slank naar de stad maar breed langs de Wibaut-boulevard. Voorbeelden van deze typologie zijn het Kohnstammhuis (45m), de oostvleugel (oudbouw) van de Nederlandse Bank (75m) en het Sarphati Plaza op het Weesperplein (40m). De nieuwe toren van het Rhijnspoorplein voegt zich duidelijk in deze typologie, zowel in hoogte als in vorm. Doordat er meerdere van dergelijke torens zeer dicht bij elkaar staan, zijn, bezien op het macroniveau van de hele stad, meerdere hoogtes mogelijk, varierend van 44 tot zelfs 60m. Typologie: toren slabs met penthouse 135m 105m 78m 30m 60m. 53m. 75m 50m 69m 45m Zuidertoren Mozes en Aaronkerk Stopera Nederlandse Bank AmstelCampus Zuid-as Amstel Business Centre Hoogteontwikkeling langs de Wibautstraat op stedelijk niveau 49

4 Kort Kort en Dik Dik vs. & Lang Lang en Slank Spiegelbalans Premselahuis en Rhijnspoorgebouw Premselahuis en Rhijnspoorgebouw 16.2m 16.2m 19.5m 19.5m Dik DIK Spiegelbalans torenbreedtes torenbreedtes Slank SLANK entreepoort Entreeplein N-Z: poort N-Z: Poort entreeplein Entreeplein O-W: plein O-W: Plein Correspondentie Hoogtes van Premselahuis en Rhijnspoorgebouw. Correspondentie hoogtes van Premselahuis en Rhijnspoorgebouw 50

5 Visie hoogtestudie 2. Kruisstelling en Spiegelbalans Om het hoogteaccent vorm te geven is gekozen voor een elegante slanke toren, die daartoe losgekoppeld is van het lage volume, dus recht op, op eigen benen staat. Er ontstaat zo een spiegelbalans met het Premselahuis, te weten: dik en laag (Premselahuis) versus slank en 2. Kruisstelling hoog (Rhijnspoorgebouw). en Spiegelbalans De breedte van de beuk van onze toren (16,2m) is gelijk aan die van de middenbeuk van Kohnstammhuis en de Om het breedte hoogteaccent van het vorm Premselahuis te geven gekozen is gelijk voor aan een die elegante van het slanke nieuwe toren, Wibauthuis die daartoe (19,5 losgekoppeld m). zo vormt is van de het Wiboutstraat lage volume, dus een recht interesant op, op eigen spiegelas benen met staat. een Er ontstaat zo een sterk spiegelbalans monumentaal met het stedelijk Premselahuis, karakter. namelijk: Er onstaat dik en laag ook versus een kruissymmetrie slank en hoog. De tussen breedte ons van gebouw de beuk van en onze het Wibauthuis toren (16,2m) enerzijds, is gelijk aan het die Premsela van de middenbeuk van Kohnstammhuis en de breedte van Premselahuis is gelijk aan die van het nieuwe Wibauthuis (19,5 m). zo vormt de Wiboutstraat een interesant spiegelas met een sterk monumentaal Kohnstamm stedelijk karakter. anderzijds: Er onstaat oud ook en laag een kruissymmetrie (Kohnstamm en tussen Premsela) ons gebouw versus en het nieuw Wibauthuis en hoog enerzijds, (Wibauthuis het Premsela en Rhijnsppoorgebouw). en Kohnstamm anderzijds: Kortom, oud en de laag keuze (Kohnstamm en Premsela) voor een versus toren nieuw is een en duidelijk hoog (Wibauthuis keuze voor en Rhijnsppoorgebouw). stedelijke samenhang Kortom, en de herbevestiging keuze voor een toren van is de een Wiboutas duidelijk keuze als belangrijkste voor stedelijke stedebouwkundige samenhang en herbevestiging van de Wiboutas als belangrijkste stedebouwkundige lijn en waardevol historisch erfgeoed. De laagbouw van ons gebouw is daarom duidelijk ondergeschikt in hoogte en lijn sluit en zich waardevol logischerwijs historisch aan bij de erfgeoed. horizontale De volumes laagbouw van de van Mauritskade, ons gebouw de tweede is daarom stedelijke duidelijk lijn die ondergeschikt locatie kenmerkt. in hoogte en sluit zich logischerwijs aan bij de horizontale volumes van de Mauritskade, de tweede stedelijke lijn die de locatie kenmerkt. 16,2m 19,5m 19,5m 60m 16,2m 53m 36,5m 37,5m 45m 43m 33,5m 33m 30,5m 28,5m 22,5m symmetrie-as Hoogtestudie Pootensemble bestaande uit het Premselahuis, Wibauthuis, Kohnstammhuis en Rhijnspoorgebouw. Hoogtestudie Poortensemble bestaande uit het Premselahuis, Wibauthuis, Kohnstammhuis en Rhijnspoorgebouw. LAAG LAAG HOOG HOOG & & OUD OUD NIEUW NIEUW Kruisstelling: Oude en Lage vs. Hoge en Nieuwe torens Kruisstelling: Oude en Lage vs. Hoge en Nieuwe torens 51

6 Vlakkenverhouding in relatie tot Premsela i.r.t. Premsela Vlakverhoudingen Vlakkenverhouding relatie tot Premsela i.r.t. Kohnstamm horizontaal Vlakverhoudingen i.r.t. Kohnstamm verticaal Vlakverhoudingen in relatie tot Kohnstamm verticaal Horizontale lijnen i.r.t. Kohnstamm. Horizontale lijnen in relatie tot Kohnstamm Open plinten 52

7 Visie hoogtestudie 3. Gevel compositie: geleding, belijning en structuur. Ook door middel van geleding, belijning, materiaal en kleurstelling is het Rhijnspoorgebouw verder afgestemd op de identiteit van de omliggende bebouwing. Het torenvolume heeft een klassieke driedelige geleding. Door middel van een plint - een publiek maaiveld dat onder het gebouw doorloopt en een skylobby - een tweede maaiveld als het ware. De plint sluit in hoogte aan bij de gootlijn van de laagbouw van het Kohnstammhuis en weerspiegelt ook de natuurstenen plint van het Premselahuis. De entrees zijn bewust symmetrisch tegenover elkaar geplaatst. De skylobby breekt het volume van de toren waardoor een horizontale lijn ontstaat die in hoogte is afgestemd op de gootlijn van het Premselahuis en door middel van lijnsymmetrie het monumentale plein tussen deze gebouwen in versterkt. Tevens creeërt deze horizontale lijn van de skylobby een synergie met de horizontale lijnen van de schouders (hoekvolumes) van het Kohnstammhuis. Net als bij het Kohnstammhuis ontstaat een gelaagde compositie van horizontale (hoofdvolume; hoekvolumes; entreevolume) en verticale lijnen (raamopeningen; hoekvolumes). In de gevelstructuur die ontstaat als gevolg van de verschillende verhoudingen van de raamopeningen wordt deze horizontaal-verticaal-thematiek echter vrijgemaakt uit de strengheid die het strict symmetrische Kohnstamm- en Premselahuis kenmerkt. De vierkante raamopeningen werken het torenvolume letterlijk open naar de glazen pui tussen de toren en laagbouw. De keuze om voor de gevels van de laagbouw dezelfde strategie toe te passen komt voort uit het streven naar een symmetrie ten opzichte van het Premselahuis die je ervaart als je vanaf het Weesperplein de locatie benadert. De gevels van de Premselalaagbouw vertonen evenzeer een dergelijke, terughoudende, variatie op het geledingsprincipe van de Premselatoren (de kroonlijst is minder geornamenteerd; de natuurstenen plint minder hoog). In ons gebouw mist de gevel van de laagbouw de opengewerkte plint en skyloby. Zodoende geven de gevels dus op subtiele en contextueel gevoelige wijze uitdrukking aan de rangorde tussen toren en blok. Plein: Spiegelbeeldigheid gevelgeledingen Premsela Gevelgeledingen en Rhijnspoor Premsela en Rhijnspoor Gevelgeleding in relatie tot i.r.t. Premsela Premsela Gevelgeleding in relatie tot i.r.t. Kohnstamm Kohnstamm 53

8 De Architecten Cie. & Powerhouse Company i.s.m. Marc Koehler Architects - Ontwerp voor het Rhijnspoorgebouw 54

9 Visie hoogtestudie 4. Conclusie: twee torens in één. Hierboven hebben we laten zien hoe door de toevoeging van de skyloby de toren compositorisch op twee manieren te begrijpen is: de onderbouw op zichzelf beschouwd volgt de geleding van het Premselahuis en creeert zo een evenwichtig entreeplein; de bovenbouw van de toren geeft de toren het verticale accent dat nodig is om deze tot het sluitstuk van de amstelcampusontwikkeling te maken en brengt het in relatie met het Kohnstamm- en Wibauthuis. De toren bevindt zich qua hoogte (53m) tussen beide gebouwen in: hoger dan het hoofdvolume van het Kohnstammhuis (45m), maar lager dan de toren van het Wibauthuis (60m). Het feit dat de toren hoger is geworden maakt haar ook in programmatisch opzicht flexibel. In de toekomst zou deze bijvoorbeeld zowel een kantoor (benedenbouw) als een hotel (bovenbouw) kunnen herbergen. De skyloby scheidt dan beide functies. Net als in de gevelcompositie blijkt de skyloby dus wederom het element dat zowel scheidt (volumes en functies van boven- en onderbouw) als verbindt (gebruikersgroepen ontmoeten elkaar; toren onder- en bovenbouw worden verenigd tot hoogteaccent). De skyloby als horizontale onderbreking maakt dus twee torens in één mogelijk. Tot slot willen wij opmerken dat de gekozen hoogte van 53 meter niet heilig is. Wij zijn deze hoogtestudie begonnen met de opmerking dat op het stedelijke schaalniveau de toren van 44 tot 60m kan variëren. In de variantenstudie wordt aangetoond dat een paar meter meer geen essentiëel verschil in de compositie maakt zolang bovengenoemnde principes van de vehoudingen en spiegelsymetie, en compositie-synergie overeind blijven. Dit blijkt het geval als we de toren met een verdieping (3,6m) verhogen tot 56,6m. Het deel boven skyloby wordt dan groter, maar dit maakt voor het compositie-principe echter niet uit. De bovenbouw is gezien vanaf de Wibaut-as nog steeds een horizontaal volume. In geval van een extra verdieping zou het programma in de toren met 600 m2 worden vergroot. We kunnen concluderen dat op deze locatie uiteindelijk niet de absolute hoogte (tussen de 44 en 60m) van de toren, maar de wijze waarop de geledingen aansluiting vinden bij de bestaande gebouwen bepalend is. 56,6m Variant Hoger Hoger (1vloer) (1 vloer). 49,4m Variant Lager Lager (1vloer) (1 verd.). Variant Lager Lager (-1verd.)(1 met verd.) bovenbouw met 3 verdiepingen bovenbouw 3 verd. Variant Lager Lager (-1verd.)(1 met verd.) Skylobby 1 met verdieping Skyloby lager 1 verd. lager. Variant Hoger Hoger (+1 verdieping) (1 verd.). Variant Hoger Hoger (1 verdieping) (1 verd.) met Skylobby met 1 verdieping Skyloby hoger) 1 verd. hoger. 55

10

11

12