Gemeente Lansingerland Position Paper Greenport

Transcriptie

1 GEMEENTE Lansingerland Gemeente Lansingerland Position Paper Greenport Auteur: S a m i r A m g h a r Afdeling: T e a m E c o n o m i e, O n d e r w i j s ft S p o r t Datum: 2 4 m a a r t Corsanummer: T

2 inhoudsopgave 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Tweede glastuinbouwgemeente van Nederland Lansingerlandse bedrijven aan de top Leeswijzer 5 2. Uitdagingen sector Inleiding Mondialisering Prijzen onder druk Wetgeving Energiekosten Arbeid en imago: onbekend maakt onbemind 7 3. Speerpunten sector Inleiding Transitie naar een innovatieve Greenport Krachten bundelen door samenwerking Greenportsamenwerking nationaal speerpunt Provincie Zuid-Holland Regionale samenwerkingsverbanden Actieprogramma Lansingerland Inleiding Economie ŭ Ruimtelijke ontwikkeling Internationale samenwerking Bedrijven Investerings Zone Stoppersnetwerk Glastuinbouwbedrijvengebieden Actielijst Economie ŭ ruimtelijke ontwikkeling Kennis, innovatie ŭ scholing Kennis ŭ innovatie Scholing Actielijst kennis, innovatie ŭ scholing Milieu ŭ duurzaamheid Actielijst milieu ŭ duurzaamheid Bereikbaarheid ŭ infrastructuur Actielijst bereikbaarheid ŭ infrastructuur Aan de slag 24 Position Paper Greenport Pagina 2/24

3 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Lansingerland behoort samen met de gemeenten Pijnacker-Nootdorp, Westland, Midden-Delfland, Leidschendam-Voorburg, Waddinxveen, Zuidplas en Barendrecht tot de Greenport 1 Westland-Oostland. Dit is het grootste glastuinbouwgebied in Nederland. De Greenport Westland-Oostland is wereldwijd exporteur van bloemen, planten, groente en fruit en levert met een exportwaarde van C 5,4 miljard een aanzienlijke bijdrage aan de regionale en (inter)nationale economie. De greenport is van oudsher een belangrijke sector voor de gemeente Lansingerland. Het geheel van tuinbouw-gelieerde sector is dan ook met arbeidsplaatsen de grootste werkgever van Lansingerland. Met een totaal van arbeidsplaatsen in Lansingerland betekent dit dat de Greenportsector goed is voor 1 op de 3 banen in Lansingerland. deze Naast de economische kracht van de sector blijkt dat diverse bedrijven uit de primaire sector 2 in Lansingerland onder druk staan. Er komen nieuwe concurrerende landen bij, en ook de afzet is aan verandering onderhevig. De inkooporganisaties voor retail -zoals grote internationale supermarktketensbundelen zich steeds meer tot grootmachten, waardoor de prijzen voor de telers steeds verder onder druk komen te staan. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor de bedrijvigheid in Lansingerland en de werkgelegenheid die daaruit voortvloeit. De gemeente Lansingerland geeft daarom weer welke positie zij inneemt ten aanzien van de Greenport. Naast de positiebepaling geven we aan welke acties ondernomen worden om de sterke positie van Lansingerland in de Greenport te behouden en daar waar nodig te versterken. De gemeente Lansingerland kan dit niet alleen. Het is derhalve van belang dat de gemeente Lansingerland, het bedrijfsleven, mede-overheden en belangenorganisaties gezamenlijk optrekken om uitdagingen tegemoet te treden. de Deze Position paper is daarom in overleg met burgers, het bedrijfsleven, mede-overheden en belangenorganisaties tot stand gekomen. Het enthousiasme en de wil om samen de Greenport verder te ontwikkelen is een positief signaal waarop in de toekomst verder wordt voortgeborduurd. Deze paper geeft tevens richting bij het aangaan van Greenport gerelateerde samenwerkingsverbanden op regionaal, nationaal en internationaal niveau. In de hiernavolgende twee paragrafen wordt kort ingegaan op de kracht, en dus ook het belang, van Greenportsector in Lansingerland. de 1 Greenport is de benaming voor een grote tuinbouwcluster, waarin planten, bomen, bollen, bloemen, groenten en fruit worden geproduceerd en verhandeld. 2 De primaire sector is de economische sector die grondstoffen en voedsel levert. De verwerking gebeurt in de secundaire sector. Position Paper Greenport Pagina 3/24

4 Kaart 1: weergave Greenport Westland-Oostland, bestaande uit de gemeenten Lansingerland, Pijnacker-Nootdorp, Westland, Midden-Delfland, Leidschendam-Voorburg, Waddinxveen, Zuidpias en Barendrecht. Leiderdorp Nieuwko Wassenaar /f h ' ' J* ' " ã ĩ - ^ ř s. Den Haag Sį^^gn^n B m M w ' J211 i i l Gouda. QT" *22o W13 BloorŵecH íļ^-fe \\ '^^^^ \ ^í^^.'' a»n Dén Uiael I - Capeliea ^ M X n i í Maašskiis^~-S ch, 1 e t dam^'rotte JfTI i Knmpenaar ļ t^.. ^ Br*lle " ^ozenbuig Vlaa Jmgen TÎM 'ys «ome ""âĩ^^l ' ^ļg^j^nl^' L * k,míļand HeUeyoetsluis Bemtsse M sm&^^sjjp"^ P.i)J-n,.l er.h.r "'.^-^ OudBeijeriartd \\ ; y^j^^ctįļįjgäį Dorarecht' «ÿįj' Z U Binnenmaas.LiNJ nanny- 7 mě^^^ffí- jř^^. nrafe.. J M 1.2 Tweede glastuinbouwgemeente van Nederland Gemeente Lansingerland presenteert zichzelf binnen de Greenport als duurzame en innovatieve glastuinbouwgemeente. Als tweede glastuinbouwgemeente van Nederland speelt Lansingerland een vooraanstaande rol in de Greenportsector. In onderstaand tabel is de toppositie van de gemeente Lansingerland qua omvang weergegeven. Tabel 1: Top 10 glastuinbouwgemeenten in Nederland. Gemeente Hectare 1 Westland Lansingerland Pijnacker-Nootdorp Midden Delfland Peel en Maas Venlo Horst aan de Maas Zuidplas Zaltbommel Emmen 157 Bron: CBS, Position Paper Greenport Pagina 4/24

5 1.3 Lansingerlandse bedrijven aan de top Bedrijven uit Lansingerland spelen een grote rol in de veredeling van en wereldhandel in groenten, fruit, bloemen en planten en zijn internationaal trendsettend op het gebied van duurzame teelttechniek. Met een sterk, duurzaam en innovatief glastuinbouwcluster, dat de belangrijkste pijler vormt van de lokale economie, leveren de Lansingerlandse bedrijven een belangrijke bijdrage aan het versterken van de positie van de Greenport op regionaal, nationaal en internationaal niveau. Een aantal van hen is mondiaal marktleider, zoals Koppert Biological Systems en Anthura. Naast het mondiale marktleiderschap van een aantal Lansingerlandse bedrijven is gebleken dat acht bedrijven uit Lansingerland behoren tot de 100 meest toonaangevende bedrijven in de glastuinbouw van Nederland. Tabel 2: Lansingerlandse bedrijven in de top 100 meest toonaangevende glastuinbouwbedrijven van Nederland. Positie Bedrijf Omzet in euro's Medewerkers in NL 03 Koppert Biological Systems Royal Lemkes Anthura Monsanto Vegetable Seeds Bunnik Plants Horticoop DLV Plant-GreenQ Wayland Bron: Hillenraad top 100, De gemeente Lansingerland wil dat Lansingerlandse bedrijven hun positie behouden en als het kan regionaal, nationaal en internationaal verstevigen. De wijze waarop de gemeente Lansingerland dit ondersteunen zal hierna worden beschreven. wil 1.4 Leeswijzer Gestart wordt met een beschouwing van de sector, waarbij de uitdagingen waarvoor de sector staat zijn beschreven. Vervolgens wordt weergegeven welke speerpunten nodig zijn om de toppositie als sector te behouden. Voorts wordt in hoofdstuk vier een actieprogramma opgesteld bestaande uit vier verschillende thema's, te weten: economie ŭ ruimtelijke ontwikkeling (1), kennis, innovatie ŭ scholing (2), milieu ŭ duurzaamheid (3) en bereikbaarheid ŭ infrastructuur (4). Iedere thema wordt afgesloten met een concrete actielijst. De paper eindigt met een afrondende conclusie. Position Paper Greenport Pagina 5/24

6 2. Uitdagingen sector 2.1 Inleiding Nederland is al decennia koploper op het gebied van tuinbouw door de nauwe samenwerking tussen productie, toeleverantie, kennisinstellingen en afzet. De Greenport Westland-Oostland levert daarbinnen een aanzienlijke bijdrage. In onderstaand tabel is een aantal kengetallen weergegeven die hierop betrekking hebben. Tabel 3: Kengetallen van het Tuinbouwcluster. Tuinbouwcluster Nederland Greenport W-O Exportwaarde in euro's 15,6 miljard 5,4 miljard Productiewaarde in euro's 7,9 miljard 2,7 miljard Areaal in hectare Aantal bedrijven Bron: CBS, Ondanks de economische prestaties van wereldformaat staat de sector voor een aantal uitdagingen richtinggevend zijn voor de komende decennia. die 2.2 Mondialisering De mondiale economische ontwikkelingen beïnvloeden het ondernemersklimaat en stelt de sector voor een uitdaging. Zo verschuift het economisch zwaartepunt van de wereld meer en meer naar het Oosten; China en India zijn opkomende grootmachten. De opkomende landen zullen zich meer en meer op de markt gaan roeren, waardoor de internationale concurrentie toe zal nemen. 2.3 Prijzen onder druk Ook in Europese landen zoals Roemenië en Polen neemt de productie van greenportproducten toe, mede door Europese subsidie. Er komen hierdoor nieuwe concurrerende exportlanden bij, terwijl de bevolkingsgroei in Europa fractioneel toeneemt. In enkele Europese landen is zelfs sprake van stagnatie of krimp van de bevolking. Een gevolg hiervan is dat het aanbod producten op de Europese markt toe zal nemen, terwijl de vraag in Europa nagenoeg constant blijft. De inkooporganisaties voor retail maken hier dankbaar gebruik van, waardoor de prijzen voor de telers steeds verder onder druk staan. 2.4 Wetgeving Regelgeving voor de Greenport is afkomstig van de Nederlandse overheid en de Europese Unie. De invloed van Brussel wordt groter en die van Den Haag kleiner. Toch blijft de nationale overheid de komende jaren een belangrijke actor voor de sector, omdat de overheid grip wil houden op milieuwetgeving, het klimaatbeleid en de volksgezondheid. Zo streeft het Rijk met doelstellingen naar 1496 duurzame energie in 2020 en een volledig duurzame energievoorziening in Dat gebeurt onder meer door belastingen op vervuilende brandstoffen subsidies voor duurzame energiewinning. en Position Paper Greenport Pagina 6/24

7 2.5 Energiekosten Een andere uitdaging voor de sector is een verdere verduurzaming van alle aspecten, dus zowel in de teelt, logistiek als effectieve ruimtegebruik is dit noodzakelijk om de kosten te drukken en om aan steeds strenger wordende wet- en regelgeving te voldoen. Fossiele energie is immers duur; zo'n procent van de kostprijs van bijvoorbeeld een tomaat bestaat uit energiekosten. Meer in het algemeen is het van belang dat de sector minder afhankelijk is van de grillige prijsvorming van fossiele energie. Daarnaast is het van vitaal belang dat de sector afstapt van de onbestendige voorzieningszekerheid van aardgas. 2.6 Arbeid en imago: onbekend maakt onbemind Een andere uitdaging binnen de Greenport Westland Oostland is de uitstroom van ervaren werknemers de aankomende jaren. De instroom van jongeren en goed gekwalificeerd personeel is gering en de werknemers in het Greenportcluster komen in toenemende mate uit Midden- en Oost-Europa. De beperkte instroom van jonge en voldoende gekwalificeerde werknemers is een uitdaging, omdat het functioneren van het cluster in de Greenport hierdoor op termijn wordt bedreigd. Position Paper Greenport Pagina 7/24

8 3. Speerpunten sector 3.1 Inleiding Het Zuid-Hollands glastuinbouwcomplex is de derde mainport van Nederland, naast de Rotterdamse haven en Schiphol. Deze positie en erkenning dankt het tuinbouwcluster aan een sterke combinatie veredeling, productie, logistiek, vermarkting, distributie, kennis, innovatiekracht en ondernemersmentaliteit. van De ambitie voor de Greenport is de transitie naar een innovatieve, duurzame en dynamische Greenport met een hoogstaand kennisnetwerk om daarmee de license to produce in de toekomst te garanderen. Door de in het vorige hoofdstuk beschreven uitdagingen liggen er voor de komende jaren nog steeds flinke opgaven om aan eerdergenoemd ambitie te kunnen voldoen. 3.2 Innovatieve Greenport In Azië, Zuid-Amerika en Afrika groeit de consumentenvraag naar voedsel. Daar is nog sprake van een sterke bevolkingsgroei en groeiende inkomens. Mede door die bevolkingsgroei stijgt de wereldbevolking tot 9 miljard mensen in Intensieve voedselproductie is derhalve noodzakelijk om de wereldbevolking te kunnen voeden. Dit pleit voor een innovatieve glastuinbouw met een hoog productierendement, hetgeen kansen biedt voor een grotere afzetmarkt voor de sector. Verdere inspanningen op het gebied van innovatie en duurzaamheid zijn een vereiste voor de license to produce van de tuinbouw in Nederland. De consument, de inkooporganisaties voor retail en maatschappelijke organisaties in binnen- en buitenland stellen immers steeds hogere eisen aan producten. Voor de komende jaren liggen er daarom nog steeds flinke opgaven waarvoor kleinere en grotere (systeem)innovaties noodzakelijk zijn om mondiaal koploper te blijven. Productinnovatie is steeds belangrijker om de (buitenlandse) concurrentie voor te blijven en producten met een hogere toegevoegde waarde op de markt te brengen. 3.3 Krachten bundelen door samenwerking Daar waar veel bedrijven uit één sector dicht bij elkaar gevestigd zijn is er sprake van een cluster. Dat leidt tot samenhang en onderlinge afhankelijkheid, wat tot economische voorspoed kan leiden. In elkaars nabijheid kunnen bedrijven innoveren, kennis delen, samenwerken en sneller groeien, waarbij toeleveranciers de kracht van het cluster vergroten. De Amerikaanse econoom Michael Porter heeft de kracht van clusters aangetoond en noemt het glastuinbouwcluster het enige waarmee Nederland in de top op wereldschaal opereert. Nederland is het mondiale knooppunt voor productie en handel in tuinbouwproducten. Om de koppositie van het Greenportcluster te behouden en te verstevigen is samenwerking tussen bedrijven, mede-overheden, ondernemers en onderzoek- en onderwijsinstellingen op zowel regionaal als nationaal niveau van cruciaal belang. Gezamenlijk optrekken bij het verzamelen van marktinformatie en het verbinden van netwerken. Hierdoor zal het bedrijfsleven de kansen pakken die zo gecreëerd worden. Position Paper Greenport Pagina 8/24

9 3.4 Greenportsamenwerking nationaal speerpunt In 2010 startte het toenmalige kabinet Rutte I met het topsectorenbeleid. Het kabinet wil topsectoren waarin Nederland wereldwijd uitblinkt, nog sterker maken. Dit omdat de sectoren op wereldniveau een sterke positie innemen en groeimogelijkheden met zich meebrengen. Topsectorenbeleid houdt in dat de overheid samen met bedrijven en de wetenschap gericht in de sector samenwerkt en investeert. Tuinbouw ŭ Uitgangsmaterialen is een van de 9 topsectoren en omvat alle plantaardige ketens in het tuinbouw- en agrocomplex. De topsector is een brede sector met deelsectoren die lopen van groenten, fruit en bomen tot aan bloemen en bollen. Uitgangsmaterialen zijn producten zoals pootgoed, plantgoed en zaaizaad. Daaronder vallen bedrijven in verwerking, toelevering, handel en distributie die eveneens in Lansingerland aanwezig zijn. In onderstaande tabel zijn de feiten en cijfers van de topsector Tuinbouw ŭ weergegeven: Uitgangsmaterialen Tabel 4: kengetallen Tuinbouw ŭ Uitgangsmaterialen. Feiten en Cijfers Tuinbouw Sierteelt Groenten Productie miljoen euro 1 e 1 e exporteur exporteur Toegevoegde waarde ter wereld ter wereld miljoen euro Werkzame personen (x1000 fte) 103 Aantal bedrijven C 8,1 miljard C 6,1 miljard Bron: CBS (2014): Monitor topsectoren 2014, uitkomsten 2010, 2011 en Position Paper Greenport Pagina 9/24

10 Andere verdienmodellen Om koploper te blijven en investeringen te kunnen blijven doen in duurzaamheid en innovaties zijn naast samenwerking ook andere verdienmodellen nodig. Waar voorheen de focus op teeltoptimalisatie en marktpenetratie lag, wordt verbreding naar nieuwe markten en nieuwe producten steeds belangrijker. Dit is daarom ook een speerpunt voor de topsector Tuinbouw ŭ Uitgangsmaterialen. Het is van belang dat Lansingerlandse bedrijven nieuwe innovaties in crossovers zoeken met andere sectoren. Door nieuwe product-marktcombinaties te ontwikkelen, ontplooien de bedrijven nieuwe economische activiteiten en verstevigt de Greenport zijn positie als centrum voor kennis. Figuur 1: Cross-overs Tuinbouw 6 Uitgangsmaterialen. Crossovers Loatatfc * Tuinbouw en uitgangsmaterialen 4,^^^^^ turn «C 1 heeft vele waardevolle cross-overs andere sectoren ^^^^^^^^^^ļt^ ^ Cf C3tİGVť? Tuinbouw ft ^^Bt^EV^. ^C^l '*r^ \ Uitgangsmaterialen I^S^^^^^^^B^^. -* *' Life Sciences Bron: Topsectorenbeleid T&U. Agro-Food Chemie BKS*^) 3.5 Provincie Zuid-Holland In Zuid-Holland bevinden zich 3 van de 6 nationale Greenports: 1. Westland-Oostland; 2. Duin- en Bollenstreek; 3. Boskoop. Daarnaast ligt er één Greenport gedeeltelijk in Zuid-Holland Nieuwkoop). (Greenport Aalsmeer in Kaag en Braasem en Ook de provincie constateert dat een transitie naar een innovatieve en duurzame Greenport van vitaal belang is om concurrerend te blijven. De provincie richt zich op dit transitieproces. De transitie betekent voor de Greenports verduurzaming en logistieke optimalisatie. De provincie zet haar rol en taken in om bij te dragen aan dit proces. Dit doet ze door het realiseren van een goede bereikbaarheid en ontsluiting voor de Greenportgebieden. De noodzaak tot innovatie en het volledig benutten van kennis is erkend en krijgt ook prioriteit binnen de provincie. Lansingerland is individueel en middels verschillende samenwerkingsverbanden - die hierna zijn beschreven - aangesloten bij eerdergenoemd topsectoren- en provinciaal beleid. Het is van belang om via de bestaande netwerkstructuren Lansingerlandse bedrijven te ondersteunen met belangenbehartiging en bij het verkrijgen van financiële middelen c.q. subsidies, waardoor de innovatiekracht en duurzaamheid van de Greenport wordt verhoogd. Position Paper Greenport Pagina 10/24

11 3.6 Regionale Samenwerkingsverbanden Om de kracht van het tuinbouwcluster te behouden en te verstevigen is naast samenwerking op nationaal niveau ook samenwerking op regionaal niveau tussen bedrijven, mede-overheden en belangenorganisaties van vitaal belang. Daarom is de gemeente Lansingerland betrokken bij de volgende gremia: - Greenport Holland Overheden (GHO); - Greenport Westland-Oostland (GPWO); - Greenport Horti Campus (GHC); - Metropoolregio Rotterdam-Den Haag (MRDH); - West-Holland Foreign Investement Agency (WFIA). Het doel en de functies van bovengenoemde gremia worden in de hiernavolgende paragrafen weergegeven. De rol die de gemeente Lansingerland inneemt en de toegevoegde waarde die het gremia heeft voor Lansingerland worden eveneens toegelicht. G r e e n p o r t o l l a n d Greenport Holland Overheden (GHO) In de GHO trekken overheden samen op, zodat het overheidsbeleid eraan bijdraagt dat de economische kracht van het tuinbouwcluster verder wordt versterkt. Met de samenwerking optimaliseren de overheden deze inzet op mondiaal, Europees, nationaal en regionaal niveau. De GHO streeft de volgende doelstellingen na:» Faciliteren - zorgen voor goede voorwaarden, die het ondernemingen mogelijk maakt om goed te ondernemen;» Stimuleren - dat de innovatiekracht in de sector groot blijft, dat ondernemingen 'ruimte maken' door maatschappelijk verantwoord te ondernemen;» Kaders stellen - helder aangeven wat de maatschappelijke randvoorwaarden zijn voor het ondernemen. De gemeente Lansingerland is onderdeel van de GHO en kan door dit samenwerkingsverband voor Lansingerlandse bedrijven onderwerpen agenderen die het economisch cluster verder versterken. Position Paper Greenport Pagina 11/24

12 T Greenport Greenport Westland-Oostland (GPWO) w o l De g e m e e n t e Lansingerland w e r k t in G P W O s a m e n m e t de g e m e e n t e n W e s t l a n d, P i j n a c k e r - N o o t d o r p, Zuidplas, Midden-Delfland, Barendrecht, Waddinxveen en Leidschendam-Voorburg en het bedrijfsleven aan het versterken van het glastuinbouwcluster. De a m b i t i e e n d e u i t d a g i n g v o o r d e G P W O is d e t r a n s i t i e n a a r e e n b e r e i k b a r e, i n n o v a t i e v e, d u u r z a m e e n dynamische Greenport m e t een hoogstaand kennisnetwerk, zodat de Greenport Westland-Oostland o p m o n d i a a l n i v e a u c o n c u r r e r e n d b l i j f t e n h a a r p o s i t i e als v o o r l o p e r v e r s t e v i g t. D o o r d e i n t e n s i e v e samenwerking m e t een aantal toonaangevende kennisinstellingen, heeft de sector een sterke internationale marktpositie opgebouwd en kan een bijdrage worden geleverd aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen. O m de ambitie t ekunnen bereiken zijn de gemeenten, waaronder Lansingerland, samen het uitvoeringsprogramma Duurzame Greenport Westland-Oostland gestart, bestaande uit de volgende projecten: «Energie: v e r b e t e r e n a a n s l u i t i n g o p l a n d e l i j k e e n p r o v i n c i a l e i n i t i a t i e v e n ; «Modernisering ā ruimte: m o d e r n i s e r i n g v a n t u i n b o u w a r e a a l i n d e r e g i o e n o n t w i k k e l e n n i e u w instrumentarium o m innovatieve bedrijven de ruimte t e bieden; «Kennis ā innovatie: v e r s t e r k e n p o s i t i e Horti Sc ienc e Parc a l s i n t e r n a t i o n a a l c e n t r u m v o o r s c h o l i n g, kennis, innovatie en onderzoek; «Water: t e r u g d r i n g e n e m i s s i e s v a n b e s t r i j d i n g s m i d d e l e n n a a r o p p e r v l a k t e w a t e r o m z o o v e r v o l d o e n d e gietwater van goede kwaliteit te beschikken; «Infrastru c tuur ā logistiek: g e z a m e n l i j k e p r i o r i t e r i n g e n l o b b y v o o r n o o d z a k e l i j k e i n f r a s t r u c t u u r o m positie als logistieke d r a a i s c h i j f v a n t u i n b o u w p r o d u c t e n i n E u r o p a t e k u n n e n h a n d h a v e n. GreenportHortiCampus Greenport Horti Campus (GHC) mensen «kennis» innovatie De g e m e e n t e Lansingerland ise e n v a n de i n i t i a t i e f n e m e r s v a n de G r e e n p o r t Horti Campus (GHC). G r e e n p o r t H o r t i C a m p u s is e e n b u n d e l i n g v a n k r a c h t e n v a n b e d r i j v e n, o n d e r w i j s, k e n n i s i n s t e l l i n g e n e n overheden o m de innovatiekracht en concurrentiepositie van de Greenport Westland-Oostland blijvend t e v e r s t e r k e n. De partners in de G r e e n p o r t Horti Campus w i l l e n b e t e r o n d e r w i j s v o o r s t u d e n t e n e n m e d e w e r k e r s, e n kennis d i c h t e r bij de o n d e r n e m e r s organiseren m e t aansprekende faciliteiten. De G H C is v e r d e e l d o v e r d r i e c a m p u s s e n : L a n s i n g e r l a n d, W e s t l a n d e n B a r e n d r e c h t. I n L a n s i n g e r l a n d w o r d t k e n n i s e n i n n o v a t i e g e c o n c e n t r e e r d a a n d e V i o l i e r e n w e g i n B l e i s w i j k. Z o is d e W a g e n i n g e n U R G l a s t u i n b o u w m e t al z i j n e x p e r t i s e e n v o o r z i e n i n g e n hier a c t i e f. D a a r n a a s t speelt D L V - G r e e n Q als vooraanstaand internationaal opererende teeltadviseur en trainingsinstituut inclusief eigen faciliteiten een rol van betekenis in Lansingerland. D e G H C h e e f t d e v o l g e n d e d o e l s t e l l i n g : " H e t garanderen van voldoende innovatieve ondernemers alsook voldoende goed gekwalificeerd personeel voor de sector door het bieden van inspirerende opleidingen en cursussen met direc te toegang tot kennis. GHC levert hiermee een direc te bijdrage aan een positief imago van de sector en versterking van de internationale c c on urrentiekra c ht." D e G H C s l u i t m e t b o v e n g e n o e m d e d o e s t e l l i n g a a n o p d e l a n d e l i j k e Human Capital Agenda v a n d e topsector Tuinbouw ŭ Uitgangsmaterialen. Position Paper Greenport P a g i n a 12/24

13 METROPOOLREGIO 0 ROTTERDAM DEN HAAG MRDH De Metropoolregio Rotterdam Den Haag omvat 23 gemeenten die hun krachten bundelen in het samenwerkingsverband Metropoolregio Rotterdam Den Haag om de internationale concurrentiepositie de regio te versterken. van De gemeente Lansingerland is onderdeel van de MRDH en kan door dit samenwerkingsverband de belangrijkheid van het Greenportcluster agenderen. Op deze wijze positioneert de MRDH zich met het Greenportcluster en kan daardoor op nationaal en internationaal niveau ondersteunen, bijvoorbeeld bij het verkrijgen van financiële middelen c.q. subsidies voor projecten waarmee innovatiekracht en duurzaamheid van de Greenport wordt verhoogd. Tevens kan de MRDH ondersteunen bij het agenderen van belangrijke onderwerpen bij het Rijk of Provincie. West-Holland Foreign Investment Agency (WFIA) mm i WestHolland Foreign Investment Agency (WFIA) acquireert en assisteert internationale ondernemingen bij vestiging, uitbreiding of verplaatsing van hun activiteiten in de regio West-Holland. De voornaamste sectoren en clusters in de regio West-Holland zijn Life Sciences ŭ Biotechnologie, Gas, IT ŭ Telecom, Security, Aerospace, Glastuinbouw en Water ŭ Delta Technologie. Met dit samenwerkingsverband hebben 6 buitenlandse bedrijven, waarvan 2 Greenport gelieerde bedrijven (Shouguang Vegetable Industry en Thermo Fisher) zich gevestigd in Lansingerland. In de toekomst zal het Innovation Quarter (IQ) gaan acquireren voor de Greenportsector. Daarover zijn afspraken gemaakt tussen de WFIA en IQ. Onze samenwerking zal zich na het overgangsjaar 2015 dan meer op het IQ concentreren. WESTHOLLAND FOREIGN INVESTMENT AGENCY Olie ŭ nabije ook Position Paper Greenport Pagina 13/24

14 T Actieprogramma s Lan ingerland 4.1 Inleiding In d e v o r i g e h o o f d s t u k k e n z i j n z o w e l d e u i t d a g i n g e n als d e s p e e r p u n t e n v a n u i t d e s e c t o r w e e r g e g e v e n. Er is e v e n e e n s w e e r g e g e v e n d a t s a m e n w e r k i n g t u s s e n b e d r i j v e n, m e d e - o v e r h e d e n e n b e l a n g e n o r g a n i s a t i e s v a n c r u c i a a l b e l a n g is o m d e s e c t o r t e b e h o u d e n. In d i t h o o f d s t u k is o p basis v a n eerdergenoemde trends e n analyses een vertaling gemaakt naar concrete acties binnen de gemeente Lansingerland. De acties zijn ondergebracht in v i e r t h e m a ' s, t e w e t e n : Economie ŭ ruimtelijke ontwikkeling; - K ennis, innovatie ŭ scholing; Milieu ŭ duurzaamheid; Bereikbaarheid ŭ infrastructuur. De b e n o e m d e acties die v o o r t v l o e i e n uit de t h e m a ' s z i j n zodanig o p g e b o u w d dat inzichtelijk w o r d t g e m a a k t w a t w o r d t b e d o e l d m e t d e a c t i e ( 1 ), w e l k t i j d s p a d e r a a n is g e k o p p e l d ( 2 ), w e l k r e s u l t a a t h e t o p l e v e r t (3), w e l k e p a r t i j e n b e t r o k k e n zijn (4) e n w e l k e positie de g e m e e n t e Lansingerland i n n e e m t bij de beschreven actie (5). D e g e m e e n t e L a n s i n g e r l a n d n e e m t, a f h a n k e l i j k v a n h e t o n d e r w e r p, één v a n d e v o l g e n d e r o l l e n a a n : - Faciliteren: Bieden van beleidsruimte en begeleiden van initiatiefnemers. - Stimuleren: Ondersteunen van initiatiefnemers door voorlichting, capaciteit of subsidie. - A c t i e f s t u r e n : D r a g e n v a n o r g a n i s a t o r i s c h e e n financiële v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d. 4.2 Economie ā ruimtelijke ontwikkeling. Met een sterk, duurzaam en innovatief glastuinbouwcluster levert het bedrijfsleven een belangrijke b i j d r a g e a a n h e t v e r s t e r k e n v a n d e p o s i t i e v a n d e G r e e n p o r t a l s één v a n d e b e l a n g r i j k s t e r e g i o n a l e e n nationale t o p s e c t o r e n. De kracht zit in de clustering v a n toelevering, productie e n afzet. De g e m e e n t e Lansingerland telde in g l a s t u i n b o u w b e d r i j v e n e n e r w e r k t e n i n hetzelfde j a a r mensen i nde gehele sector. Door de ontwikkeling van de primaire sector hebben zich i n Lansingerland en de omliggende gemeenten diverse aan het cluster gerelateerde bedrijven gevestigd. Het gaat hierbij o m bedrijven in de categorie midden- e n kleinbedrijf (MK B) uit de volle breedte v a n het cluster, van kassenbouwers en tuinbouwtechniek tot onderzoek, transport en dienstverlening. Deze b e d r i j v e n bevinden zich v o o r a l op reguliere b e d r i j v e n t e r r e i n e n e n kantorenlocaties. De strategische ligging t e n opzichte v a n belangrijke handels- e n d i s t r i b u t i e k n o o p p u n t e n m a a k t dat het cluster i n Lansingerland zich ook in de toekomst verder kan blijven ontwikkelen Internationale samenwerking L a n s i n g e r l a n d s e G r e e n p o r t b e d r i j v e n z i j n v e e l a l i n t e r n a t i o n a a l georiënteerd. D i t m e d e v a n w e g e d e k a n s e n i n o p k o m e n d e l a n d e n als b i j v o o r b e e l d C h i n a. G o e d e o v e r h e i d s c o n t a c t e n z i j n e e n c o n d i t i o s i n e q u a n o n o m zaken t ekunnen doen m e t China en voor Chinese bedrijven o m i nhet buitenland t e kunnen investeren en participeren. A l s g e v o l g h i e r v a n i s d e g e m e e n t e L a n s i n g e r l a n d o p 1 9 j a n u a r i e e n officiële S t e d e n b a n d a a n g e g a a n m e t Y a n g l i n g als b e w i j s v a n b e s t a a n d e goede r e l a t i e s. M e t h e t a a n g a a n v a n d e E c o n o m i s c h e S t e d e n b a n d stimuleren w e het lokale bedrijfsleven in de breedste zin van het woord. Enerzijds in het kader van de handels- en exportbevordering door de Chinese m a r k t te openen voor m e t name onze bedrijven uit de Glastuinbouwsector. Anderzijds door het aantrekken van Chinese investeerders e n beleggers. Het aangaan v a n relevante Stedenbanden past in het beleid v a n het huidige college v a n burgemeester e n w e t h o u d e r s v a n L a n s i n g e r l a n d o m k a n s e n t e creëren e n t e b e n u t t e n b i j d e v e r k o o p v a n g r o n d e n d o o r h e t p r o m o t e n v a n Lansingerland als a a n t r e k k e l i j k e vestigingsplaats. Position Paper Greenport P a g i n a 14/24

15 4.2.2 Bedrijven Investeringszone Om de kwaliteit in de glastuinbouwgebieden te waarborgen heeft de gemeente Lansingerland in 2013 Bedrijven Investeringszone (BIZ) doorlopen om daarmee voor het gehele glastuinbouwgebied parkmanagement op te richten. Uiteindelijk bleek door de omvang van het gebied dat niet aan de voorwaarden voldaan werd, waardoor de BIZ niet ingevoerd is. Voor de aankomende periode is het van belang na te gaan of er bij bepaalde ondernemers behoefte is aan een BIZ in bepaalde deelgebieden. een Stoppersnetwerk De gemeente Lansingerland is aangesloten bij het Stoppersnetwerk. Dit netwerk ondersteunt en begeleidt ondernemers die overwegen, al dan niet gedwongen, hun bedrijf te beëindigen. De gemeente Pijnacker-Nootdorp en Zuidplas zijn eveneens aangesloten. Het stoppersnetwerk is een initiatief van LTO glaskracht en VNO-NCW Oostland en is ontstaan nadat de partijen constateerden dat meerdere bedrijven die overwogen te stoppen, onvoldoende zicht hadden op de belangrijkste te nemen stappen. Het soppersnetwerk heeft een stappenplan ontwikkeld waardoor de ondernemer weet waar die in welke fase aan toe is. Er is per gemeente een onafhankelijk vertrouwenspersoon aangesteld die ondernemers waar nodig begeleid Glastuinbouwbedrijvengebieden Eén van de voorwaarden om de sector compleet, vitaal en concurrerend te houden, is het behoud van het cluster in de gemeente Lansingerland. De kracht van het cluster is gelegen in de fysieke concentratie van alle clusteractiviteiten in de regio. De gemeente Lansingerland streeft daarom naar behoud van het glastuinbouwareaal in de vastgestelde 'glastuinbouwbedrijvengebieden'. Zowel het provinciaal- als het gemeentelijk beleid geven weer dat binnen glastuinbouwbedrijvengebieden geen andere functies dan glastuinbouw (met uitzondering van glastuinbouw gelieerde bedrijven) mogelijk is. Eerdergenoemde gebieden zijn geborgd in de gemeentelijke bestemmingsplannen. Het is van belang dat de ruimte in de glastuinbouwbedrijvengebieden optimaal wordt benut. Het beleid is daarom gericht op het stimuleren en faciliteren van duurzame en hoogwaardige glastuinbouw door middel van herstructurering, samenvoeging en vestiging van glastuinbouwbedrijven. Andere functies binnen deze gebieden zouden dit streven naar moderne glastuinbouwbedrijven in de weg staan. Deze beleidskeuze biedt -op de lange termijn- toekomstperspectief aan de Lansingerlandse bedrijven en zorgt ervoor dat de huidige exportpositie en logistieke functie behouden blijft. Op de hierna navolgende kaart zijn zowel de glastuinbouwbedrijvengebieden als het project FES Oostland (afgebeeld als herstructurering glas) weergegeven. Laatstgenoemde betreft een integrale gebiedsontwikkeling waarbij verschillende doelen op het gebied van duurzame glastuinbouw, ecologie, water, recreatie, verkeersontsluiting en landschap op elkaar worden afgestemd en gerealiseerd. Position Paper Greenport Pagina 15/24

16 Kaart 2: Glastuinbouwkaart Lansingerland Glastuínbouwkaart Lansingerland [ [ ontwikkeling glas tuin bouwbedrijven gebied H traisformatisgcbicd glastuinbouw herstructurering glas (naar nieuw glas, groen en water, bedrijven en wonen) ''Ŵ^S«a«M^,JII i Ml-** ' ^ I ^ - ļ ^^^^^^^^^^^ìļ ^^p^ĩ[r^ j- ^^^^ -Ron z \ Bron: Gebaseerd op Structuurvisie Lansingerland. Position Paper Greenport Pagina 16/24

17 4.2.5 Actielijst economie ā ruimtelijke ontwikkeling De belangrijkste acties die de gemeente Lansingerland in relatie tot dit thema onderneemt, zijn in onderstaande tabellen weergegeven. Onderwerp Accountmanagement Greenportbedrijven Beschrijving De gemeente Lansingerland acquireert (mede via WFIA en Innovation Quarter) binnen- en buitenlandse bedrijven voor vestiging in Lansingerland. Naast glastuinbouwbedrijven richt Lansingerland zich ook op bedrijven met nieuwe teelten, zoals vis, teelten voor de farmaceutische industrie en producten voor een nichemarkt. Ook toeleveranciers, logistieke bedrijven en handelsbedrijven worden aangemoedigd zich hier te vestigen. De aangestelde accountmanager Greenport zal naast acquisitie ook bedrijven ondersteunen bij het verkrijgen van de benodigde vergunningen Resultaat Verkoop van beschikbare gronden en optimale dienstverlening richting Greenportbedrijven. Fasering Betrokken partijen Gemeente Lansingerland, WFIA, Innovation Quarter, LTO Noord Glaskracht, VNO- NCW afdeling Oostland en Ondernemend3B. Rol gemeente Actief sturen Onderwerp Glastuinbouwareaal behouden Beschrijving De gemeente stuurt via de gemeentelijke bestemmingsplannen op behoud van het glastuinbouwareaal in de vastgestelde 'glastuinbouwbedrijvengebieden'. Resultaat Behouden van het glastuinbouwareaal. Fasering Betrokken partijen Gemeente Lansingerland, Gemeente Pijnacker-Nootdorp, LTO Noord Glaskracht, Provincie Zuid-Holland en VNO NCW afdeling Oostland. Rol gemeente Actief sturen Onderwerp Parkmanagement in de glastuinbouwgebieden Beschrijving Onderzoeken in hoeverre voor bepaalde deelgebieden uit het glastuinbouwgebied de Bedrijven Investerings Zone (BIZ) kan worden ingevoerd. Resultaat Parkmanagement in deelgebieden van het glastuinbouwgebied. Fasering Betrokken partijen Gemeente Lansingerland, LTO Noord Glaskracht, VNO NCW afdeling Oostland en Ondernemend3B. Rol gemeente Stimuleren Position Paper Greenport Pagina 17/24

18 T Kennis, innovatie en scholing Kennis ā Innovatie Kennis ŭ Innovatie isde kurk w a a r de tuinbouwsector de k o m e n d e j a r e n op drijft. Het organiseren v a n kennis dichtbij ondernemers en het opleiden van toekomstige en huidige medewerkers zijn belangrijke voorwaarden voor een sterke Greenport. De clustering v a n bedrijven in de toelevering, productie e n afzet h e e f t geleid t o t e e n sterk k e n n i s n e t w e r k v o o r h e t h e l e t u i n b o u w c o m p l e x m e t o n d e r a n d e r e a l s r e s u l t a a t h e t Horti Sc ienc e Pare V i a h e t Horti Sc ienc e Parc w o r d e n d e b a n d e n t u s s e n o n d e r n e m e r s e n k e n n i s c e n t r a v e r d e r v e r s t e r k t. D e i n s t e l l i n g e n o p h e t parc i n v e s t e r e n i n k e n n i s d i e i s a f g e s t e m d o p d e b e h o e f t e v a n h e t b e d r i j f s l e v e n. H e t parc g e v e s t i g d t e B l e i s w i j k k r i j g t i n t e r n a t i o n a a l v e e l b e l a n g s t e l l i n g u i t E u r o p a e n d e r e s t v a n d e w e r e l d. O o k z i j n d i v e r s e i n t e r n a t i o n a l e s t u d e n t e n a c t i e f i n d i t g e b i e d. H e t i s dé k e n n i s s t r a a t v o o r d e regio m e t o.a. de volgende instellingen: 1. Wageningen Universiteit Researc h Centrum Glastuinbouw P V ^^l^^^ ^^^r W A G E N I N Ü L N Ö H For quality of life Dit instituut ontwikkelt nieuwe concepten voor teelten, productiesystemen en bedrijven. Daarnaast werkt het instituut aan verbetering van bestaande teelten. Wageningen Universiteit zet zich i no m samen m e t andere kennispartners in de glastuinbouw nieuwe en bestaande kennis t e verspreiden e n e f f e c t i e f t e gebruiken. Dit doen zij onder andere v a n u i t zes Innovatie e n D e m o n s t r a t i e C e n t r a ( I D C ), t e w e t e n : IDC b o l l e n ŭ v a s t e p l a n t e n, IDC E n e r g i e, IDC L E D, IDC s m a a k, IDC w a t e r, I D C d i g i t a a l l e r e n. De I n n o v a t i e - e n D e m o n s t r a t i e C e n t r a (IDC) z i j n hierbij k a t a l y s a t o r v a n w e g e de fysieke locatie w a a r o n d e r n e m e r s s a m e n m e t o n d e r z o e k e n o n d e r w i j s w e r k e n a a n t o e p a s s i n g e n i m p l e m e n t a t i e. B u i t e n IDC bollen f t v o s t e planten b e v i n d e n a l l e I D C ' s z i c h i n B l e i s w i j k. I S Cv ļ^ļļļļļļ GREEn 2. DLV Plant-GreenCl dhpi.^,,.,., D L V P l a n t - G r e e n Q i s d e g r o o t s t e w e r e l d w i j d o p e r e r e n d e commerciële d i e n s t v e r l e n e r o p h e t g e b i e d v a n k e n n i s v a n t e e l t e n t e e l t g e r e l a t e e r d e p r o c e s s e n i n food ā flowers. D a a r n a a s t b i e d t G r e e n Q d i v e r s e onderwijs- en trainingsmodules aan Scholing Er z i j n e x c e l l e n t e (universitaire) opleidings- e n o n d e r z o e k s c e n t r a in de regio gevestigd. Zo z i j n e r i n e e n straal v a n 25 k i l o m e t e r o m Lansingerland drie universiteiten gevestigd: de Erasmus Universiteit i n Rotterdam, de Technische Universiteit Delft en de Rijksuniversiteit Leiden, w a a r m e e de tuinbouw en d e a a n w e z i g e k e n n i s i n s t i t u t e n n a u w s a m e n w e r k e n. Zoals h i e r b o v e n b e s c h r e v e n is o o k d e W U R m e t e e n dependance vertegenwoordigd. Daarnaast w o r d t t u i n b o u w o n d e r w i j s aangeboden op VMBO niveau aan de Melanchton Businessschool en beroepsbegeleidende leerweg in plantenteelt, groene ruimte en bloemverzorging op niveau 1, 2 en 3. Voor andere tuinbouwgerelateerde MBO-opleidingen gaan leerlingen naar MBO Greenport in Naaldwijk of het W e l l a n t College i n Rijswijk. V o o r e e n HBO gerelateerde opleiding kunnen studenten naar Delft, Den Bosch en Dronten. Tenslotte biedt de Wageningen Universiteit opleidingen op academisch niveau aan. U i t d e c o n s u l t a t i e m e t d e t u i n d e r s is g e b l e k e n d a t zij z i c h z o r g e n m a k e n o v e r h e t t o e k o m s t i g e a r b e i d s p o t e n t i e e l. Ze h e b b e n reeds e e n t e k o r t aan opgeleid personeel. Naast t e e l t t e c h n i s c h personeel e r v a r e n de o n d e r n e m e r s e e n t e k o r t aan geschoold personeel in de ICT, logistiek, m a n a g e m e n t e n t u i n b o u w t e c h n i e k. H e t is d e r h a l v e e e n u i t d a g i n g v o o r d e G r e e n p o r t o m d e a a n t r e k k e l i j k h e i d v a n w e r k e n in de branche te vergroten. Position Paper Greenport P a g i n a 18/24

19 4.3.3 Actielijst kennis, innovatie ā scholing De belangrijkste acties die de gemeente Lansingerland -in relatie tot dit thema- onderneemt, zijn in onderstaande tabellen weergegeven. Onderwerp Oprichten van een valorisatienetwerk 3 Beschrijving Kennisontwikkeling vindt plaats op fundamenteel en toegepast niveau. De Erasmus universiteit (Rotterdam), de Technische Universiteit (Delft) en Wageningen Universiteit ŭ Research Center glastuinbouw (Bleiswijk) ontwikkelen fundamentele kennis. Om deze fundamentele kennis snel en goed te vertalen naar toegepaste kennis is het van belang dat Lansingerlandse bedrijven en kennisinstellingen bijeenkomen in een netwerk met als doel valorisatie. Resultaat Oprichten van een netwerk waarin bedrijven en kennisinstellingen elkaar ontmoeten en samenwerken om kennis om te zetten in economische waarde. Fasering 2015 Betrokken partijen Gemeente Lansingerland, Gemeente Pijnacker-Nootdorp, WUR, GreenQ, TU Delft, Erasmus Universiteit en Rijksuniversiteit Leiden, Hogeschool Inholland Delft, De Haagse Hogeschool, Greenport Westland Oostland en MRDH. Rol gemeente Stimuleren Onderwerp Greenport als inspirerende branche promoten Beschrijving De vraag naar hoger opgeleide specialisten groeit. Deze trend is al te zien en zal zich versnellen. Om de werkgelegenheid kwantitatief en kwalitatief goed in te kunnen vullen, is cruciaal dat de Greenport als branche bekend komt te staan als aantrekkelijke, duurzame en inspirerende werkgever. Met werk dat afwisselend is, uitdagend, kennisintensief en betekenisvol voor de maatschappij. Met veel mogelijkheden om door te stromen en om internationale ervaring op te doen. Met de samenwerkende partijen beschreven in paragraaf 3.5 wordt hier verder invulling aangegeven. Resultaat Gezamenlijk opzetten van een inspirerend programma om de sector aantrekkelijk te maken als werkgever. Fasering Betrokken partijen Gemeente Lansingerland, Gemeente Pijnacker-Nootdorp, WUR, GreenQ, TU Delft, Rijksuniversiteit Leiden, Hogeschool Inholland, SOB Oostland, Provincie Zuid-Holland, WFIA en LTO Noord Glaskracht, GHC, Greenport Westland Oostland. Rol gemeente Faciliteren 3 Valorisatie is het proces dat kennis omzet naar commercieel haalbare producten, processen of diensten. Position Paper Greenport Pagina 19/24

20 Onderwerp Fondsenwerving Beschrijving Informatieoverdracht naar bedrijven over subsidiemogelijkheden en, indien wenselijk, als penvoerder optreden bij het aanvragen van subsidies op regionaal, nationaal en internationaal niveau. Resultaat Bedrijven de mogelijkheid bieden te investeren. Fasering Betrokken partijen Gemeente Lansingerland, Gemeente Pijnacker-Nootdorp, Provincie Zuid-Holland, Greenport Westland Oostland, MRDH, Innovation Quarter en LTO Noord Glaskracht. Rol gemeente Stimuleren Onderwerp Faciliteren van kennis als exportproduct Beschrijving Naast producten levert de Greenport steeds meer kennis aan buitenlandse afnemers. Nederlandse tuinbouwkennis (en vakmanschap) zien afnemers vaak als voorwaarde om de geleverde levende producten en apparatuur succesvol te gebruiken. Met kennis over de werking van een pakket instrumenten kunnen zij bijvoorbeeld beter de optimale groeiomstandigheden creëren. Hoewel nog niet alle buitenlandse markten vertrouwd zijn met betaalde kennis en diensten, is de trend dat kennis een wezenlijk onderdeel gaat vormen van de totale export vanuit Nederland. Bij die kennisexport stellen landen als China overheidsvertegenwoordiging als voorwaarde om economische transacties op gang te krijgen. Resultaat Deelname aan handelsdelegaties met als resultaat: kennis als betaalde dienst naar het buitenland exporten. Fasering Betrokken partijen Gemeente Lansingerland, Gemeente Pijnacker-Nootdorp, Greenport Westland Oostland, WUR, GreenQ, MRDH, Innovation Quarter, WFIA, TU Delft, Rijksuniversiteit Leiden. Rol gemeente Faciliteren Position Paper Greenport Pagina 20/24

21 4.4 Milieu ā Duurzaamheid Het college van burgemeester en wethouders van Lansingerland heeft in zijn collegeprogramma het volgende als doelstelling gesteld: "Voor de komende vier jaar is het bewerkstelligen van een omslag naar duurzaam denken en duurzaam doen. Het is onze wens dat steeds meer inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties duurzaamheid gaan gebruiken als middel om concurrentievoordeel en kostenefficiëntie te realiseren. " Actieprogramma duurzaamheid Om structuur aan te brengen in het behalen van de doelstellingen wordt een actieprogramma duurzaamheid opgesteld. Hierin wordt vastgelegd welke projecten met welk doel in de gemeente plaatsvinden en wie de betrokken actoren zijn. Ook de concrete acties en projecten met betrekking tot glastuinbouw worden hierin meegenomen. De Greenport zal hiermee een bijdrage leveren aan het behalen van de duurzaamheidsdoelstellingen. Het actieprogramma bevat zowel gemeentelijke projecten als andere lokale en regionale initiatieven. Door middel van jaarschijven wordt elk jaar weergegeven welke projecten worden uitgevoerd. Het actieprogramma wordt opgesteld met participatie van o.a. bedrijven. Greenport in relatie tot duurzaamheid De tuinbouw heeft veel redenen om te streven naar energieneutraal produceren en vervoeren. ecologische redenen zijn er ook economische redenen; fossiele brandstof is namelijk duur. Naast Het tuindersnetwerk is een voorbeeld van een duurzaamheidsproject dat bijdraagt aan een verdere verduurzaming van de Greenport. Tachtig bedrijven in Bergschenhoek, Berkel ŭ Rodenrijs en Bleiswijk ontvangen via het tuindersnetwerk industriële koolstofdioxide (CO2) ter bevordering van de groei van de door hen geteelde gewassen. Door het netwerk gaan de tuinders efficiënter om met energie, besparen geld én wordt een aanzienlijke CO2-reductie gerealiseerd. De tuinders ontvangen veilig koolstofdioxide via dit netwerk. Het bedrijf OCAP vangt de stof als restproduct van industriële processen in de Rotterdamse haven op en transporteert het onder andere naar haar verdeelstation in Lansingerland. Warmterotonde Eerdergenoemde tuindersnetwerk is een netwerk voor een beperkte groep bedrijven in Lansingerland. Om de kansen tot een verdere verduurzaming in beeld te krijgen is de volgende stap het uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek voor een (omvangrijk) warmterotonde in het Oostland. Met als uiteindelijke doel een warmterotonde voor heel Zuid-Holland. Met warmterotonde wordt bedoeld een net van warmteleidingen die industrie, glastuinbouw, huishoudens en andere afnemers in Zuid-Holland met elkaar verbindt. Het net wordt verwarmd met restwarmte uit de Rotterdamse industrie. Met een haalbare warmterotonde wordt zowel de haven als de glastuinbouw een stuk duurzamer. Bovendien levert de energiebesparing die daarmee gepaard gaat een bijdrage aan de concurrentiekracht van beide sectoren. Position Paper Greenport Pagina 21/24

22 4.4.1 Actielijst milieu ā duurzaamheid De belangrijkste acties die de gemeente Lansingerland -in relatie tot dit thema- onderneemt, zijn in onderstaande tabellen weergegeven. Onderwerp AquaReUse als duurzaam concept promoten Beschrijving AquaReUse is een uniek zuiveringsconcept waarbij het afvalwater van een cluster glastuinbouwbedrijven aan de Overbuurtse Polder (Bleiswijk) wordt gezuiverd. Dezelfde bedrijven (her)gebruiken het gezuiverde water vervolgens weer als gietwater. Hiermee wordt een sluitende waterkringloop gerealiseerd. Met dit concept is een stap gezet in de verdere verduurzaming van de sector. Het is derhalve van belang dat het project wordt gepromoot zodat soortgelijke greenportbedrijven volgen. Resultaat Promoten van AquaReUse als duurzaam concept. Fasering Betrokken partijen Gemeente Lansingerland, LTO Noord Glaskracht, Wageningen UR, Stichting Toegepast onderzoek waterbeheer (STOWA), Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (HHSK), Aqua Terra Nova, PB techniek, Provincie Zuid Holland en Rabobank. Rol gemeente Stimuleren Onderwerp Haalbaarheid warmterotonde Oostland onderzoeken Beschrijving Resultaat Fasering Vanuit de provincie Zuid-Holland, OCAP en LTO is het initiatief gekomen om de haalbaarheid voor een warmterotonde te onderzoeken. Vanuit de gemeente is het voor de aankomende periode van belang actief medewerking te verlenen. Met dit onderzoek ontstaat er een beter beeld van de behoeftes van tuinders in Oostland (1), en wordt tevens duidelijk welke technische mogelijkheden er zijn om de restwarmte vanuit de Rotterdamse haven -via een warmterotonde- te laten afvloeien naar het Oostland (2). Warmterotonde Betrokken partijen Gemeente Lansingerland, Provincie Zuid-Holland, MRDH, Gemeente Pijnacker- Nootdorp, Greenport Westland Oostland, OCAP, LTO Noord Glaskracht en Gemeente Westland. Rol gemeente Stimuleren Onderwerp Aardwarmte Beschrijving In Lansingerland wordt de haalbaarheid voor een aardwarmtenetwerk onderzocht. Vanuit de gemeente is het voor de aankomende periode van om medewerking te verlenen aan particuliere initiatieven. Resultaat Fasering Aardwarmtenetwerk Betrokken partijen Gemeente Lansingerland, Provincie Zuid-Holland en bedrijfsleven. Rol gemeente Faciliteren belang Position Paper Greenport Pagina 22/24

23 4.5 Bereikbaarheid ā Infrastructuur Een goede bereikbaarheid is één van de voorwaarden om economische kracht en groei te realiseren. Dit is met name belangrijk voor het verkeer van en naar de Greenport gerelateerde bedrijventerreinen en de daarbij gelegen (glas)tuinbouwbedrijven. De gemeente Lansingerland is per auto via de A12, N209, N470, N471, N472 goed bereikbaar. Ook ligt de gemeente vlakbij Rotterdam The Hague Airport, Mainport Rotterdam en op nog geen vijftig kilometer van Mainport Schiphol. Het nieuw aan te leggen station BleiZo geeft in algemene zin een impuls aan het bedrijfsleven in Lansingerland. Dit station is ook van belang voor het nabijgelegen Hort Science Parc. Het station wordt een vervoersknooppunt, waar trein, ZoRo buslijn, lightrail, auto en fiets samenkomen. Met dit station kunnen bezoekers, waaronder studenten, eenvoudig het Horti Science Parc bereiken Actielijst bereikbaarheid ā infrastructuur De belangrijkste actie die de gemeente Lansingerland -in relatie tot dit thema- onderneemt, is in onderstaande tabel weergegeven. Onderwerp Railterminal Beschrijving De gemeente Lansingerland en provincie Zuid-Holland hebben samen met marktpartijen de mogelijkheden voor de realisatie van een railterminal onderzocht. Deze terminal moet het Greenportcluster verder versterken. Na diverse onderzoeken is gebleken dat de Klappolder in Lansingerland (langs het spoor Den Haag-Utrecht) hiervoor de beste locatie is. Aankomende periode gaat het plan voor een railterminal verder worden uitgewerkt. Met het Railterminal kunnen bedrijven (niet uitsluitend Greenport) hun containers richting Oost- en Zuid Europa via rails vervoeren. Daarnaast is een groeiende behoefte om via rail containers te transporteren richting de Alpenlanden. Resultaat Met deze railterminal zullen o.a. bloemen en groenten overgeladen worden op de trein om vandaar vervoerd te worden naar het achterland. Fasering Betrokken partijen Gemeente Lansingerland, Gemeente Pijnacker-Nootdorp, Gemeente Alphen aan den Rijn, Gemeente Zuidplas, MRDH, Provincie Zuid-Holland, Greenport Westland Oostland en LTO Noord Glaskracht. Rol gemeente Stimuleren Position Paper Greenport Pagina 23/24