de jeugd NIEUW! MetFier.Nl HUISVERBOD WERKT HEEFT DE TOEKOMST FEITEN EN CIJFERS 2009 Niets is blijvend, behalve verandering!

Transcriptie

1 Niets is blijvend, behalve verandering! interview: KiNdbeMiddeliNg geeft KiNdereN Weer een stem! MetFier.Nl NIEUW! HUISVERBOD WERKT de jeugd HEEFT DE TOEKOMST FEITEN EN CIJFERS voorwoord Fier FrYslÂN jaarverslag 2009 Fier FrYslÂN jaarverslag 2009 Fier FrYslÂN jaarverslag 2009

2 InhOud VANUIT BEWOGENHEID MENSEN IN BEWEGING BRENGEN 3 NIETS IS BLIJVEND, BEHALVE VERANDERING! 5 KORT PROFIEL 6 OVERZICHT AANBOD 7 INTERVIEW WE HEBBEN GELUK MET ZAHIR! 8 JAAROVERZICHT INTERVIEW ONLINE HULPVERLENEN IS HELEMAAL VAN DEZE TIJD 16 FEITEN EN CIJFERS 18 INTERVIEW HUISVERBOD HELPT BIJ AANPAK HUISELIJK GEWELD 30 MEDEWERKERS, PERSONALIA EN FINANCIËN 32 INTERVIEW WE GEVEN HET KIND WEER EEN STEM 36 Mony Brandsma-Ydema (tot 1 januari 2010 bestuursvoorzitter Fier Fryslân) John van Eijndhoven (sinds 1 januari 2010 voorzitter Raad van Toezicht Fier Fryslân) vanuit bewogenheid MeNseN in beweging brengen investeren in gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid; het vormt de rode draad in het werk van Fier Fryslân. Geweld in afhankelijkheidsrelaties stopt meestal niet uit vrije wil. Vaak is sprake van on macht bij alle betrokkenen. Hulp van buitenaf kan helpen om negatieve patronen te doorbreken. als je dit weet, kun en moet je wat doen! samen met onze ketenpartners proberen wij mensen in gewelds situaties zo goed mogelijk te helpen. Er is zoveel kracht zichtbaar bij deze kwetsbare mensen. Ze werken ontzettend hard aan een betere toekomst en dat vraagt om respect. Het vraagt ook om maatwerk en inspelen op wat iemand echt nodig heeft. Fier verandert mee met wat in de samenleving gebeurt. In het verleden was hulp bij geweld vooral gericht op geheime opvang van vrouwen in de verdrukking. Dit is veranderd. De mens in brede zin en het hele systeem daaromheen staan nu centraal. Het wordt steeds belangrijker om naast het bieden van bescherming mensen terug te brengen in de maatschappij, om opener te zijn over wat speelt en geheimzinnig heid los te laten. Een mooi voorbeeld daarvan is het nieuwe concept Veilige Veste. Keten samenwerking en een integrale aanpak zijn speerpunten voor Fier. Alle betrokken ketenpartners hebben hun eigen verantwoordelijkheid, maar tegelijk zoeken we waar mogelijk naar gezamenlijkheid. Regie, coördinatie en afstemming van hulp voorkómt dat mensen niet meer weten waar ze aan toe zijn. Het maakt ons totale hulpaanbod ook krachtiger en effectiever. Wat is het beste voor de mensen waar we mee werken, wat hebben zij nodig? Dit staat altijd centraal en daar laten we ons door leiden. We willen graag onderzoeken hoe het op langere termijn gaat met de cliënten van Fier; Lukt het hen om staande te blijven? Om definitief los te breken uit geweldssituaties? Wanneer we dit weten, krijgen we meer zicht op de verhouding tussen inspanningen en resultaten. Het helpt ook om ons aanbod nog verder te optimaliseren. De afgelopen jaren is Fier Fryslân flink gegroeid, qua aanbod en organisatie. Het is nu belangrijk om het goede vast te houden en te versterken. Natuurlijk houden we onze ogen open voor nieuwe kansen. We investeren ook in onze medewerkers. Hun enthousiasme en gedrevenheid zijn de basis van onze organisatie. Vanuit hun bewogenheid krijgen ze mensen weer in beweging. En dat is waar het uiteindelijk om gaat! Directie en medewerkers, bedankt voor jullie grootse inzet en betrokkenheid! 2 Inleiding 3

3 Niets is blijvend, behalve verandering! Bewegen is gezond voor mensen en organisaties. Fier Fryslân is volop in beweging en dat is belangrijk. Want de kinderen, jongeren, mannen en vrouwen die een beroep op ons doen, verdienen de beste hulp. Of ze nu slachtoffer, getuige of pleger zijn. Ons uitgangspunt is Niets is blijvend, behalve verandering!. Dit geeft hoop aan de mensen waar we voor werken en is tegelijk een opdracht voor ons: samen met onze keten partners behouden wat zich in de praktijk heeft bewezen en tegelijk innoveren en werken aan verandering waar dat nodig is. Zo blijven we investeren in een geweldloze toekomst voor jong en oud! Wanneer je beweegt en verandert, is het goed om soms even stil te staan. Bij je uitgangspunten, doelen en resultaten. Wat hebben we bereikt? Wat gaat goed en wat kan beter? Die vragen zijn voor elke organisatie belangrijk en zeker wanneer je dagelijks werkt met kwetsbare mensen in geweldssituaties. Dit jaarverslag 2009 is zo n moment van stilstaan. We nemen u graag mee naar het afgelopen jaar, waarin drie speerpunten centraal stonden: investeren in samenwerking, versterken van de kwaliteit van onze hulpverlening en behandeling én het ontwikkelen van nieuw aanbod. Geweld in afhankelijkheidsrelaties is heel complex. Daarom is goede samenwerking met ketenpartners cruciaal. Het is vergelijkbaar met verkering: elkaar ontmoeten, je openstellen en ervaren dat er synergie is. Dan kan 1+1 inderdaad 3 worden. We staan voor een gedeeld probleem. Wat kun je beide toevoegen en teweegbrengen vanuit de inhoud? Die vraag stellen we regelmatig aan onszelf en de ander. Dit leidde in 2009 tot waardevolle en stevige samenwerking met een groot aantal partijen. De vier duo-interviews in dit jaarverslag laten daar iets van zien. Eén van onze samenwerkingspartners en één van onze eigen medewerkers vertellen over de manier waarop zij samenwerken. Ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid, maar met een gedeelde visie! We willen de beste hulp en zorg bieden aan mensen die betrokken zijn bij geweld in afhankelijkheidssituaties. We zouden er al bij willen zijn vóór de eerste klap valt. Dit vraagt om kwaliteit, steeds weer investeren en leren. Niets is blijvend, behalve verandering. Met dit uitgangspunt reizen we graag met u verder in het nieuwe jaar! Linda Terpstra en Anke van Dijke Raad van Bestuur Fier Fryslân 4 Inleiding 5

4 kort profiel OvErzIcht aanbod fier fryslân is een expertise- en behandelcentrum op het terrein van geweld in afhankelijkheids relaties. Wij richten ons niet alleen op slachtoffers maar ook op plegers van geweld, getuigen (vaak kinderen) en mensen uit de omgeving zoals buren, familie en onderwijskrachten. Onze missie en visie zijn leidend voor het werk van fier fryslân. missie Directe hulp bieden aan slachtoffers, getuigen en plegers van geweld in afhankelijkheidsrelaties: dit is de missie van Fier Fryslân. Kinderen en jongeren zijn daarbij speerpunt, omdat zij een extra kwetsbare groep vormen. Fier speelt in op actuele ontwikkelingen in de samenleving en neemt een leidende rol bij agendasetting, innovaties en professionalisering op het gebied van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Samenwerking is cruciaal bij de aanpak van geweld. Fier investeert daarom waar mogelijk in samenwerkingsverbanden, ketens en intersectorale zorgprogramma s. visie Onze inhoudelijke opdracht is het voorkomen en stoppen van geweld in afhankelijkheidsrelaties en hulp bieden bij de gevolgen van geweld. Deze opdracht is leidend bij het realiseren van onze missie. Er zijn altijd meerdere partijen betrokken bij geweld. Daarom kiezen we een samenhangende aanpak en richten ons op het hele systeem waarin het geweld plaatsvindt. We streven naar directe hulpverlening. Daarnaast proberen we geheimhouding en stilzwijgen rond geweld te doorbreken. Dat is noodzakelijk om het geweld in onze samenleving te voor komen en te stoppen. Agendasetting is één van onze speerpunten en we willen een prominente rol spelen in maatschappelijke discussies. WIJ gaan voor Ontmoeting en echt contact als basis voor hulp; Snelle hulp zonder ingewikkelde procedures; Een onderscheidend aanbod. fier fryslân heeft een breed en gevarieerd basisaanbod en verschillende specialisaties. We bieden opvang en zijn erkend zorgaanbieder voor geestelijke gezondheidszorg, tweedelijns awbz-zorg en jeugdzorg. Onderstaand een overzicht van het totale aanbod. centrum ambulant Kindspoor Kindbemiddeling Psycho educatiegroepen Voorlichting Mediation Ambulante hulp kinderen Jongerenspoor Begeleiding Tienermoeders Zorgprogramma Grensoverschrijdend Gedrag Ambulante hulp jongeren Volwassenenspoor Ambulante hulp volwassenen Prostitutiespoor Prostitutie Maatschappelijk Werk Advies en Meldpunt Lover boys en Jeugdprostitutie Netwerk Mensenhandel Friesland BLinN groepen Ambulante hulp prostituees Casemanagement spoor Casemanagement Opvang bij uithuisplaatsing (daderflat) Online Hulp spoor Online Hulpverlening Chatten Voorlichting en training spoor Voorlichting en thema bijeenkomsten Deskundigheidsbevordering en training BEhandEl centrum fier fryslân Kinder en Jeugdtraumacentrum Fryslân Online Behandeling Top Referent Traumacentrum Jeugd centrum JEugd Asja I Asja II Metta I Metta II Zahir Asja Leerhuis Bijzondere Vriendschappen/ Big Sisters BlIJf van m n lijf-plus Tienermoederopvang Blijf van m n lijf plus Blijf Begeleid Wonen advies En StEunpunt huiselijk geweld Frontoffice 1ste Hulp bij Huiselijk Geweld BEdrIJfSBurEau Directie/Management/Staf Ondersteunende dienst Projecten Met Elkaar Voor Elkaar Veilige Veste 6 profiel en aanbod 7

5 We hebben geluk Met Zahir! Jannie Oenema, projectleider Zahir Fier Fryslân Meisjes en jonge vrouwen beschermen en behandelen die te maken hebben met eer - gerelateerd geweld of die bedreigd worden met eerwraak (moord). Dit is het belang rijkste doel van Zahir, een klein schalige opvang- en behandel voorziening van Fier Fryslân. Jannie Oenema van Fier Fryslân en Kees arendz van politie Fryslân werken dagelijks samen in dit unieke pilotproject. Ze laten zien waarom Zahir van (levens) belang is voor meiden en hun families. Eergerelateerd geweld kan in Nederland voorkomen bij gezinnen en families uit eerculturen. Het geweld wordt gepleegd om de familie eer te behouden. Zahir is een kleinschalig opvanghuis voor meiden van 14 tot 23 jaar, legt Jannie uit. We hebben nu acht plaatsen en het huis zit altijd vol. Sinds de start van de pilot in 2007 zijn 122 meiden uit heel Nederland opgevangen. Fier en de politie werken intensief samen in dit project. Kees: Onze samen werking is uniek, we kunnen Zahir niet zonder elkaar doen. veiligheid De meeste meisjes worden aan gemeld via Bureau Jeugd zorg. Soms melden ze zich direct bij de politie of bij het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld van Fier. We maken voor ieder meisje een risicotaxatie, vertelt Kees. Dat is een checklist om te kijken of er eercomponenten in haar situatie zijn. De familiebanden worden ook gescreend. Deze informatie gaat naar het Lande lijk Expertisecentrum Eer gerelateerd Geweld. Zij geven vanuit hun deskundig heid een bindend advies, ook over de opvang voor het meisje. Jannie benadrukt dat Fier en de politie vanaf het begin samen werken. Wij informeren de politie Fryslân direct zodra een meisje bij Zahir komt. Veiligheid staat tijdens het hele traject voorop, we hebben dagelijks contact. bemiddeling De problemen van de meiden zijn verschillend. Jannie: Sommigen worden ernstig bedreigd, veiligheid heeft dan prioriteit. Andere meiden liepen van huis, omdat ze met hun familie niet konden praten over een probleem. Ze hebben hulp nodig om dit toch bespreekbaar te maken en op te lossen. Voor hen is bemiddeling vaak mogelijk, zij kunnen soms snel weer naar huis. Bepaalde meiden vertonen grensoverschrijdend gedrag en hebben psychische problemen. Ze vragen allemaal een eigen benadering. Kees: Bemiddeling tussen meisje en familie is altijd het uitgangspunt. Wij zeggen nooit: kap maar met je familie. Maar het moet wel veilig zijn, daarom gaan wij altijd mee naar een (eerste) bemiddelings gesprek. We zoeken ook contact met de politie in de woonplaats van het meisje en de familie. herstellen Beide denken terug aan een geslaagde bemiddeling. Jannie: Het meisje was opgevangen bij Zahir, maar miste haar ouders ontzettend. Er was nog steeds dreiging en toch wilde ze graag met hen in gesprek. Het begon voorzichtig met telefonisch contact, daarna volgde een bemiddelings gesprek tussen het meisje, de familie, Fier en de politie. Inmiddels zijn meer gesprekken geweest en de band lijkt zich te herstellen. Dat is heel bijzonder om te zien. Ongeveer veertig procent van de meiden kan uiteindelijk weer naar huis. geluk Het afgelopen jaar deden Fier en de politie weer veel ervaring op met eergerelateerd geweld. Kees: We hebben geluk met Zahir, we kunnen in de praktijk leren en onze expertise vergroten. Zahir is nu nog een project, de financiering eindigt op 31 december Beide hopen dat Zahir structureel aanbod wordt. Jannie: Dit project betekent veel voor de meiden en hun familie. We proberen alles te doen om de banden te herstellen. De meiden horen immers bij hun familie thuis. Soms lukt dat niet en moeten ze op een andere manier verder. Daar helpen we dan ook bij. Wanneer het wel lukt, motiveert dat enorm. We vullen onze rol als expertisecentrum in 2010 graag verder in. Zo zoeken we samen naar een passend antwoord op eergerelateerd geweld, met respect voor alle partijen Kees Arendz, chef Jeugd-, Zeden- en Slachtofferzaken politie Fryslân 8 Interview Jaarverslag Interview

6 JaarOvErzIcht 2009 In dit jaaroverzicht geven we een beknopte weer gave van de belangrijkste resultaten in Wat hebben we het afgelopen jaar gedaan om ons belangrijkste doel de best mogelijke zorg bieden waar te maken? We investeerden onder meer in nieuwe samenwerkingsverbanden, nieuw aanbod en kwaliteit. InvEStErEn In SamEnWErkIng Fier wil graag samenwerken. Het gaat daarbij om samen werking in de hulpverleningsketen en in de justitie keten met politie, de reclassering en het open baar ministerie. We sluiten zoveel mogelijk aan bij nieuwe ontwikkelingen en bestaande samen werkings verbanden, zoals de sociale teams, het RAAK traject, het veiligheids huis en de centra voor jeugd en gezin. In 2009 zijn waardevolle nieuwe samen werkingsverbanden ontstaan en bestaande verbanden geïntensiveerd. Fier en RiWis Zorg en Welzijn openen asja ii in het oosten van het land In 2009 opende Fier samen met RIWIS een eerste voorziening buiten de provincie Friesland: Asja II. Dit is een belang rijke stap. Allereerst omdat in Nederland een tekort is aan opvang en behandelplaatsen voor slacht offers van loverboys. Maar ook omdat Friese meiden in het verleden niet terecht konden in Asja: hun loverboy zou hen zo weer vinden als ze in Friesland bleven. Er is nu dus gespecialiseerde opvang en behandeling voor Friese slachtoffers van loverboys. Fier en de Hoenderloogroep: een nieuw concept voor jeugdzorgplus Fier Fryslân en de Hoenderloogroep onder tekenden in 2009 een samen werkingsovereen komst. Het doel is om samen een nieuw concept te realiseren voor jeugdzorgplus: gesloten en besloten jeugd zorg. We willen een concept ontwikkelen waarin jongens en meisjes niet meer opgesloten hoeven te worden. Het uitgangspunt is om vanaf dag één een intensieve band met ze op te bouwen en hulp te bieden die precies past bij die jongen of dat meisje. Zo voor komen we dat ze weg lopen. Traumabehandeling maakt onder deel uit van dit concept, omdat vrijwel alle kinderen in een gesloten of besloten setting getraumatiseerd zijn als gevolg van mishandeling, misbruik, huiselijk geweld of verwaarlozing. Fier en interapy: laagdrempelige internethulp voor jongeren In 2009 sloten we een samenwerkingsovereenkomst met Interapy. Samen bieden we nu Fier online: internethulp voor jongeren. Een van de duointerviews gaat over Fier online. Fier, de gemeente smallingerland, de Landelijk coördinator Huiselijk Geweld en de politietaak gaan Met elkaar en voor elkaar! De gemeente Smallingerland en de landelijk coördinator huiselijk geweld en de politietaak vroegen afgelopen jaar aan Fier om het project Met elkaar voor elkaar uit te voeren. Het idee achter het project: iedere gemeente registreert zorg vuldig terreurdreiging buitenshuis. Waarom brengen we terreurdreiging binnenshuis dan ook niet in kaart? Het doel is om alle adressen binnen de gemeente te registreren, waar sprake is van huiselijk geweld of kinder mishandeling. Daarnaast worden ook de instanties geregistreerd die op de hoogte zijn van het geweld op dat adres. Zo ontstaat meer zicht op de omvang van de problematiek en kan er actie worden ondernomen. Fier, politie Fryslân, Justitie, reclassering, gemeenten en hulpverlening werkten samen bij 59 huisverboden Fier Fryslân voert sinds 2009 het casemanagement huisverbod uit, in het kader van de Wet Tijdelijk Huisverbod. Meer over dit onderwerp staat in één van de duo interviews. 10 Jaarverslag Fier Fryslân Jaaroverzicht

7 FIER GAAT NAAR SCHOOL Fier biedt steeds vaker hulp op scholen. Een voorbeeld is de samenwerking met het ROC de Friese Poort. Een hulpverlener van Fier komt op verzoek van het school maatschappelijk werk naar het ROC. Bijvoor beeld als het vermoeden bestaat dat een leerling te maken heeft met ernstige conflicten of (seksueel) geweld in de thuis situatie. Deze leerlingen laten wel signalen zien, maar willen er niet over praten. Ze vertellen hun verhaal uiteindelijk vaak wel aan de hulpverlener van Fier. De stap naar hulp en behandeling is zo minder groot. Fier gaat in 2010 ook samenwerken met andere scholen. Fier, het Landelijk expertise centrum eergerelateerd Geweld en de politie Fryslân: goede vrienden Fier werkt al sinds 2007 samen met het Landelijk Expertise centrum Eer gerelateerd Geweld (LEC). De samenwerking tussen het LEC en Zahir is een mooi voorbeeld van een relatie die steeds beter wordt en zich verdiept naar mate je langer samenwerkt. Dit geldt ook voor de samen werking met politie Fryslân. Het is ook nodig: we werken immers met meisjes en jonge vrouwen die ernstig worden bedreigd; soms zelfs met de dood. Je moet elkaar dan kunnen vertrouwen en op elkaar kunnen bouwen. Een van de duo interviews gaat over de samenwerking bij Zahir. OntWIkkElEn van nieuw aanbod Stilstand is achteruitgang. Daarom zijn nieuwe ideeën en nieuwe manieren van denken essentieel. Actuele ontwikkelingen in de samenleving vragen hier ook om. We investeren waar mogelijk in nieuw aanbod, met als uitgangspunt dat we niet overdoen wat anderen al doen. We willen inspelen op hiaten in het bestaande aanbod en laten ons daarbij niet beperken door sector grenzen. In 2009 heeft dit geleid tot nieuw aanbod en nieuwe voorzieningen. Zo kunnen we onze doel groepen nog meer op maat helpen. Online hulpverlening: grotere flexibiliteit en groter bereik Jongeren kunnen sinds eind vorig jaar via de website chatten met een hulpverlener. Eén van de duointerviews gaat over deze online hulpverlening voor jongeren. We ontwikkelen nu ook online hulp voor volwassenen, aansluitend bij hun vraag stukken. In 2010 breiden we deze vorm van hulp verlening verder uit. Het biedt namelijk veel mogelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan nazorg voor meiden en vrouwen die na een verblijf in de anonieme opvang teruggaan naar hun eigen woon plaats. Of slachtoffers van mensenhandel die terug keren naar hun land van herkomst. Via online hulp verlening kunnen wij contact met ze houden zolang het nodig is. Metta ii: een oplossing voor meiden die tussen wal en schip vallen Afgelopen jaar openden we Metta II. Het is een kleinschalige en anonieme GGZ voorziening voor meiden van 15 tot 23 jaar met complexe psychosociale en psychiatrische problemen. De meiden zijn getuige geweest van (huiselijk) geweld of slachtoffer van misbruik, mishandeling, eergerelateerd geweld of loverboys. Ze zijn ernstig getraumatiseerd en er is vaak sprake van oppositioneel gedrag en beginnende persoonlijkheidsproblematiek. Boven dien worden de meiden vaak ernstig bedreigd en hebben ze bescherming nodig. Het zijn meisjes en jonge vrouwen die tussen wal en schip vallen en meestal nergens terecht kunnen. Zorgverzekeraar De Friesland en UVIT waren bereid Metta I en Metta II te financieren. Hulp voor tienermoeders In 2009 startte Fier met hulp aan tienermoeders. Of beter gezegd: hulp aan jonge meiden met flinke problemen die zwanger zijn of een kindje hebben. Op verzoek van Centrumgemeente Leeuwarden heeft Fier twee opvangplaatsen gerealiseerd voor deze doelgroep. Daarnaast kunnen meiden voor ambulante hulp terecht bij het Jongerenspoor van Fier. Kindbemiddeling: denken vanuit het kind In 2009 is Fier gestart met kindbemiddeling, als onderdeel van het zorgprogramma Kindspoor. Kindbemiddeling helpt kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld of klem zitten in een vechtscheiding. In 2009 zijn 75 bemiddelingstrajecten uitgevoerd. De stichting Kinderpostzegels Nederland financiert het project. In een van de duo interviews kunt u meer lezen over kindbemiddeling. casemanagement huisverbod en plegeropvang Sinds 1 januari 2009 geldt de wet Tijdelijk Huisverbod. De wet maakt het mogelijk om plegers van huiselijk geweld een huis en contactverbod van tien dagen te geven en dit tot maximaal vier weken te verlengen. Het is een bestuursrechtelijke maatregel, die door de burgemeester wordt opgelegd. Wij verzorgen het casemanagement in Friesland, leggen contact met alle gezinsleden en melden hen aan voor hulpverlening. Als uithuisgeplaatsten geen plek hebben waar ze terecht kunnen, biedt Fier opvang. In 2009 kregen 59 mensen in Friesland een huisverbod. In een van de duointerviews leest u meer over het huisverbod en plegeropvang. Veilige Veste Ook in een ontwikkeld land als Nederland zijn er mensen op de vlucht voor geweld. Bijvoorbeeld jonge vrouwen, net meerderjarig of soms nog minderjarig. We verstoppen hen in voorzieningen waarvan niemand mag weten dat ze er verblijven. Sommige van hen worden steeds opnieuw getraceerd en vluchten van het ene (geheime) adres naar het andere. In Nederland zou niemand zich moeten verstoppen of van de ene anonieme opvang naar de andere moeten vluchten. Wij willen het graag omkeren. BLIJF-PLUS Fier Fryslân heeft een bijzonder Blijf van m n lijf-huis. Het Blijfhuis onderscheidt zich van (veel) andere Blijfhuizen, doordat vanaf dag 1 contact wordt gezocht met de vader van de kinderen en de partner van de vrouw. Het hele gezin heeft immers een probleem, niet alleen de vrouw. Veel kinderen hebben trauma s, hechtingsproblemen en problemen met ontwikkeling en gedrag. Sinds 2009 zijn daarom ook een kinder- en jeugdpsychiater én een orthopedagoog in Blijf Jaaroverzicht 2009

8 MOTORTOCHT MEIDEN CENTRUM JEUGD EN KLPD Samen met motoragenten van het Korps Landelijke Politiediensten toeren door Friesland: dertig meiden uit ons Centrum Jeugd deden het afgelopen jaar. De meiden komen meestal vanuit een negatieve situatie in contact met de politie. Het doel van de rondrit was dat beide elkaar juist in een prettige en ontspannen sfeer konden ontmoeten. Een uitspraak van één van de meiden na de tocht: Ik dacht altijd als ik politie zag: Oh nee hè. Maar na deze rit heb ik een ander beeld gekregen, ik vind ze leuk! Als we bekend maken dat een meisje of jonge vrouw bij ons verblijft en dat wij haar bescherming bieden; dat we nauw samenwerken met politie en justitie en dat die volledig op de hoogte zijn. De boodschap is dan: Waag het niet om een vinger uit te steken naar dit meisje of deze vrouw, anders heb je een probleem met politie en justitie. Dit maakt het mogelijk om diegenen die de meiden en vrouwen bedreigen bij ons uit te nodigen. En dat is niet vrij blijvend, geweld is immers strafbaar. Men moet dus meewerken aan een oplossing. Het probleem ligt dan niet meer (alleen) bij het meisje of de vrouw, maar (ook) bij diegene(n) die haar bedreigen. En zo hoort het ook. De Veilige Veste is een nieuw concept voor opvang en veilig heid van ernstig bedreigde meisjes en jonge vrouwen. In 2009 zijn een stuurgroep en een project groep gestart om dit project te realiseren. WErkEn aan kwaliteit Fier Fryslân staat voor kwaliteit. Daarom stellen we ons zelf steeds de vraag: kan het beter wat we doen? We onderzoeken regelmatig de waardering van onze cliënten, de medewerkers, het bestuur, financiers en de samenleving. Zij bepalen uiteindelijk of wij kwaliteit leveren. In 2009 werd onze kwaliteit op verschillende manieren zichtbaar. Kinder- en Jeugdtraumacentrum Fryslân: top Referent traumacentrum Jeugd Ons Kinderen Jeugdtraumacentrum (KJTC) is in 2009 door het Landelijk Centrum Vroegkinderlijke Traumatisering geaccrediteerd als Top Referent Trauma Centrum Jeugd. Dit betekent dat Fier Fryslân deskundigheid heeft op het gebied van psychotherapie bij ernstige jeugdtrauma s. Het betekent ook dat we participeren in onderzoek op dit terrein en een bijdrage leveren aan het ontwikkelen van landelijke richtlijnen voor trauma diagnostiek en behandeling. In 2009 werd het KJTC lid van het Landelijk Centrum Vroeg kinderlijke Chronische Traumatisering (LCVT). Fier Fryslân is nu één van de veertien Top Referente Trauma Centra in Nederland. Naast jeugdtraumabehandeling biedt Fier Fryslân ook behandeling aan getraumatiseerde volwassenen. HKZ-certificering en inspecties Fier Fryslân is sinds 2008 HKZ gecertificeerd. Ieder jaar is er een periodieke HKZ audit. In 2009 was de uitkomst van de audit positief. De inspecties van Gezondheidszorg, Jeugdzorg en Onderwijs waren ook positief over Fier en de kwaliteit van hulpverlening, behandeling en het onderwijs. een eigen registratiesysteem: OctO-Q Fier is geen doorsnee organisatie. De bestaande registratiesystemen waren niet toereikend voor onze zorgregistratie. In 2007 vroegen we daarom aan de bouwer van OCTO Q om enkele applicaties voor ons te ontwikkelen. Dit registratiesysteem werd ook gebruikt door LIMOR. Inmiddels is OCTO Q uitgegroeid tot een geïntegreerde applicatie voor zorgregistratie en bedrijfsinformatie die aan alle landelijke eisen voldoet. Voorbeelden zijn de eisen die worden gesteld aan het Elektronisch Patiënten Dossier, de registratie in Diagnose Behandel Combinaties, de gegevensuitwisseling met het CIZ, het Zorgkantoor en andere instanties. OCTO Q is vanuit de praktijk van LIMOR en Fier ontwikkeld. Het is daardoor uitgegroeid tot een zeer gebruikersvriendelijk registratieprogramma. OCTO Q is nu een essentieel onderdeel van onze bedrijfsvoering. Vanaf 2010 wordt het programma vermarkt. tevredenheidsonderzoeken Fier Fryslân onderzoekt iedere twee jaar de tevredenheid van cliënten en medewerkers. De medewerkers gaven Fier in 2009 gemiddeld een 7,6. Het volgende cliënttevredenheidsonderzoek is in We onderzoeken ook de tevredenheid van keten partners, dit gebeurt ieder jaar. De partners zijn positief en gaven Fier in 2009 gemiddeld een 8. PUBLIEKSCAMPAGNE FIER ONLINE In december 2009 lanceerde Fier een publieks campagne voor Fier online. De flitsende campagne is samen met meiden uit de anonieme opvang van Fier gemaakt. De website is sinds december online en jongeren kunnen nu chatten met een hulpverlener. Het initiatief kreeg veel positieve media-aandacht en de site wordt inmiddels druk bezocht. Fier ontwikkelt voor 2010 een vervolg op de succesvolle campagne Jaaroverzicht 2009

9 ONliNe hulpverlenen is helemaal van deze tijd Gerda de Groot, projectleider Fier Online De cijfers liegen er niet om: in de leeftijdsgroep van 14 tot 25 jaar heeft ongeveer veertien procent een seksueel trauma. Reden voor Fier om flink in te zetten op de behandeling van deze jongeren. Want, hoe eerder je er bij bent, hoe beter. Maar waar vind je deze doelgroep? en hoe bereik je ze? Het antwoord: via internet. Driekwart van onze cliënten is jonger dan 23 jaar, vertelt Gerda de Groot van Fier. Wil je deze groep bereiken, dan moet je aansluiten bij hun leefwereld. Internet is hét communicatiemiddel voor deze jongeren; ze voelen zich er thuis en weten de weg. Het is echter ook een groep die niet snel hulp zoekt als er iets vervelends gebeurt. Ze durven vaak niet, schamen zich. Ze willen wel praten, maar niet face to face. De kracht van internetcommunicatie is anonimiteit. En daar wilden we op inspelen. En dus werd opgericht, sinds eind 2009 online. Gerda: Jongeren die via de chat binnenkomen, krijgen een luisterend oor. Ze kunnen anoniem in gesprek gaan over de vragen die ze hebben. Daar zit geen enkele verplichting in, waardoor we heel toegankelijk zijn. Boeiend is dat jongeren niet alleen kunnen chatten en laagdrempelig online begeleid worden, maar ook een intensieve online traumabehandeling kunnen volgen als ze kampen met de gevolgen van aanranding, verkrachting of incest. De online behandeling is ontworpen door Interapy online behandelaar van psychische klachten in samenwerking met de Rutgers Nisso Groep en de Universiteit van Amsterdam. Het is een evidence based behandeling voor jongeren met een seksueel trauma. Speciaal voor Fier werden drie psychologen getraind. Bart Schrieken van Interapy is enthousiast over de samenwerking met Fier. Fier was de eerste partij die ons benaderde voor de online seksueel traumabehandeling. Dat zegt veel over hun cliëntgerichte en innovatieve manier van werken. De online behandeling is een fantastisch instrument voor jongere cliënten. Ze kunnen anoniem blijven en hoeven nergens naar toe. Ze kunnen in hun eigen veilige omgeving werken aan hun trauma s. eigen site Van te voren wordt zorgvuldig gekeken of online behandeling überhaupt een optie is. Zo ja, dan krijgt de jongere een eigen internetsite vanwaar contact is met de behandelaar. De online behandeling zelf bestaat uit een onderbouwd stappenplan. Bart: In de behandeling worden bijvoorbeeld exposure en cognitieve herstructurering gebruikt, vertaald in schrijf opdrachten. Dat blijkt heel goed te gaan. Mooi is dat cliënten zelf werken aan hun herstel: ze kunnen zelf doseren. De behandelaar is een betrokken deskundige, geeft en leest persoonlijke huiswerkopdrachten. Een voorbeeld: slachtoffers van seksueel geweld voelen zich vaak schuldig. Onterecht, want niemand wil verkracht worden. We vragen ze dan bijvoor beeld om zich in een goede vriendin te verplaatsen die hetzelfde is overkomen. Je ziet dan dat ze veel milder worden voor zichzelf. De behandeling wordt afgesloten met het schrijven van een gerichte brief, soms aan de dader. Tot nu toe komt met deze behandeling zeventig procent van zijn posttraumatische stress stoornis af. Of persoonlijk contact niet veel effectiever is? Gerda: Nee, uit onderzoek is gebleken dat online hulpverlenen net zo effectief kan zijn als een face to face benadering. Het face to face aspect is niet eens zo heel belangrijk. Fundamenteel is de zorgvuldigheid waarmee hulp verleners hun werk doen en dat ze laten merken dat het verhaal van de jongere er toe doet. Hulpverlenen vanuit je hart, dáár gaat het om. Het online hulpaanbod van Fier Fryslân wordt gesubsidieerd door: het KinderPostzegelfonds, gemeente Leeuwarden, provincie Fryslân en Ministerie van Justitie. Bart Schrieken, directeur Zorg en founder van Interapy 16 Interview Jaarverslag Interview

10 feiten En cijfers HULPVRAGEN PER PROVINCIE EN LAND Fier Fryslân is een expertise en behandel centrum op het gebied van geweld in afhankelijkheidsrelaties. De crisisopvang voorzieningen Asja, Zahir, Metta en Blijf van m n lijf bieden opvang aan meisjes, vrouwen en kinderen die vluchten voor geweld. Onze opvangvoorzieningen hebben een landelijke functie, we vangen er vooral mensen op die van buiten Friesland komen. Met de opening van Asja II in het oosten van het land, is er nu ook gespecialiseerde opvang en behandeling voor Friese slachtoffers van loverboys. In 2009 hebben we 214 kinderen, jongeren en vrouwen opgevangen die op de vlucht waren voor geweld in de privésfeer. We boden daarnaast hulp en behandeling aan 965 kinderen, jongeren en volwassenen uit Friesland. Verder maakten 1876 mensen gebruik van ons Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld, 408 mensen maakten gebruik van het Meldpunt Loverboy problematiek en Jeugdprostitutie. We coördineerden de hulpverlening bij 493 gezinnen die via de politie waren aangemeld in verband met huiselijk geweld. Ten slotte verzorgden we afgelopen jaar het casemanagement bij 59 opgelegde huisverboden. Provincie 2009 asja 1 asja 1 asja 2 asja 2 Zahir Zahir Metta 1 Metta 1 Metta 2 Metta 2 Blijf Blijf aantal % aantal % aantal % aantal % aantal % aantal % Friesland 0 0% 6 43% 4 10% 0 0% 0 0% 22 30% Groningen 1 3% 1 7% 0 0% 1 5% 1 8% 6 8% Drenthe 1 3% 0 0% 2 5% 2 10% 0 0% 5 7% Overijssel 1 3% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 1 1% Gelderland 4 10% 0 0% 4 10% 3 14% 1 8% 2 3% Noord Holland 6 15% 0 0% 6 14% 4 19% 3 23% 6 8% Zuid Holland 6 15% 3 21% 4 10% 2 10% 2 15% 15 21% Utrecht 1 3% 0 0% 5 12% 4 19% 2 15% 3 4% Flevoland 0 0% 0 0% 3 7% 0 0% 0 0% 0 0% Noord Brabant 6 15% 4 29% 11 26% 5 24% 4 31% 4 5% Limburg 1 3% 0 0% 2 5% 0 0% 0 0% 1 1% Zeeland 1 3% 0 0% 1 2% 0 0% 0 0% 2 3% totaal nederland 28 70% % % % % 67 92% totaal Buitenland 12 30% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6 8% eindtotaal % % % % % 73* 100% * Naast 73 vrouwen zijn ook 87 kinderen opgevangen in Blijf van m n Lijf feiten en cijfers

11 cijfers per zorgaanbod ambulante hulp En nazorg Ambulante hulp is bedoeld voor jongeren en volwassenen die kampen met de gevolgen van geweld in afhankelijkheids relaties, door bijvoorbeeld incest, mishandeling, het getuige zijn van geweld, partner geweld, geweld tegen ouders, eergerelateerd geweld, gedwongen prostitutie. Ambulante hulp verleners bieden ook ondersteuning aan meiden en vrouwen die na een periode in de opvang of het LeerHuis weer zelf standig gaan wonen. OutrEachEndE hulp (Oggz) Vaak wordt geweld in de privésfeer geheim gehouden en zoeken betrokkenen geen hulp. Niet alleen ouders en kinderen zijn terughoudend in het vragen van hulp; ook professionals zijn hier vaak terughoudend in. Daarom biedt Fier outreachende hulp, zorg toeleiding en advies en consult om de drempel naar hulp verlening te verlagen. Outreachende hulp is in 2009 uitsluitend in Friesland geboden. zorgprogramma JOngErEn met SEkSuEEl grensoverschrijdend gedrag Het zorgprogramma biedt hulp aan jongeren met grensoverschrijdend seksueel gedrag. Denk bijvoorbeeld aan meiden die risico lopen om in loverboy netwerken te belanden of het systematisch misbruiken van meiden na toepassing van de party drug GHB. Bij een deel van deze jongeren wordt gesloten plaatsing over wogen. Het grootste deel van de jongeren (97%) kwam uit Friesland. aantal cliënten kinder- En JEugdtraumacEntrum fryslân Het Kinder en Jeugdtraumacentrum Fryslân biedt traumagerelateerde diagnostiek en (groeps)behandeling aan kinderen en jongeren tot en met 23 jaar die kampen met de psychische gevolgen van misbruik en mishandeling. Ouders worden altijd bij de behandeling betrokken. In 2009 kwam 96% van de cliënten uit Friesland. aantal cliënten Aantal cliënten % Aantal cliënten % ZORGtOeLeiDiNG / 61 cliënten Aantal cliënten Aantal cliënten % OGGZ-tRaJecteN Aantal cliënten aantal cliënten Aantal meisjes/vrouwen % Aantal meisjes 62 98% Aantal jongens/mannen % Aantal jongens 1 2% Totaal % < 18 jaar 7 8% 18 t/m 23 jaar 35 39% 24 jaar 47 53% < 18 jaar 44 70% 0 t/m 3 jaar (voorschools) 8 3% Totaal % 18 t/m 23 jaar 18 28% 4 t/m 12 jaar (basisschool) % 24 jaar 1 2% 13 t/m 17 jaar (middelbare school) 77 27% 18 t/m 23 jaar 28 10% 24 jaar 13 5% train de trainers Totaal % Fier biedt professionals (bijvoorbeeld op scholen en in de jeugd zorg) diverse vormen van training en deskundigheids bevordering. In 2009 verzorgden wij 15 trainingen en bereikten we daarmee 387 professionals feiten en cijfers

12 diagnostiek En BEhandElIng psycho-educatiegroepen risicomeidengroepen prostitutie maatschappelijk WErk Het Kinder en Jeugdtraumacentrum Fryslân richt zich specifiek op traumatisering als gevolg van geweld in afhankelijkheidsrelaties. De afdeling Diagnostiek en Behandeling heeft een bredere insteek en richt zich op alle problemen, klachten en stoornissen die samenhangen met en/of voort komen uit geweld in afhankelijkheidsrelaties. Denk bijvoorbeeld aan hechtingsproblematiek tussen een moeder zelf als kind mishandeld of misbruikt en haar baby, peuter of kleuter. Het grootste deel van deze cliënten (95%) komt uit Friesland. aantal cliënten Aantal meisjes/vrouwen 92 75% Aantal jongens/mannen 30 25% Totaal % 0 t/m 3 jaar 4 t/m 12 jaar 13 t/m 17 jaar 5 4% 18 t/m 23 jaar 21 17% Let op de kleintjes, Vingers in je oren en Herrie in huis zijn de namen van de psycho educatiegroepen voor kinderen en jongeren die getuige zijn geweest van geweld tussen hun ouders. 99% van de kinderen en jongeren die in 2009 deelnamen aan één van de groepen, kwamen uit Friesland. In 2009 deden 128 kinderen mee aan de psycho educatiegroepen. kindbemiddeling In 2009 is Fier gestart met kindbemiddeling, als onderdeel van het zorg programma Kindspoor. Kindbemiddeling helpt kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld of klem zitten in een vechtscheiding. In 2009 zijn 75 bemiddelings trajecten uitgevoerd, waarbij in totaal 120 kinderen betrokken zijn geweest. aantal cliënten Lotgenotengroepen en risicomeidengroepen zijn bedoeld voor meiden die in de prostitutie gewerkt hebben, maar ook voor meiden die risico lopen om in verkeerde netwerken terecht te komen (bijvoorbeeld door grensoverschrijdend gedrag). aantal cliënten % < 18 jaar % 18 t/m 23 jaar 24 jaar Fier biedt laagdrempelige, outreachende, praktische en psychosociale hulp aan vrouwen die in Friesland in de prostitutie werken. In 2009 boden we hulp aan 63 cliënten. < 18 jaar 18 t/m 23 jaar 15 25% 24 jaar 36 56% Onbekend 12 19% Totaal % netwerk mensenhandel friesland Fier coördineert het Netwerk Mensenhandel Friesland en is verantwoordelijk voor het casemanagement van buitenlandse slachtoffers van mensenhandel die worden aangemeld bij het netwerk. In 2009 werden 49 vrouwen en 5 mannen aangemeld bij het netwerk. 24 jaar 96 79% Psycho educatie groepen 128 Totaal % Kindbemiddeling 120 Totaal Kindspoor 248 < 18 jaar 10 4% 18 t/m 23 jaar 25 54% 24 jaar 19 42% Totaal % 22 feiten en cijfers 23

13 casemanagement huisverbod Sinds 1 januari 2009 geldt de Wet tijdelijk huisverbod. Plegers van huiselijk geweld kunnen een huis en contactverbod krijgen van tien dagen (te verlengen tot maximaal vier weken). Fier verzorgt het casemanagement in Friesland, legt contact met alle gezinsleden en meldt hen aan voor hulpverlening. Als uithuisgeplaatsten geen plek hebben waar ze terecht kunnen, biedt Fier opvang. advies- En StEunpunt huiselijk geweld (front OffIcE) Het ASHG is een laagdrempelige telefoonlijn voor plegers, slachtoffers en omstanders. Ze kunnen een gesprek voeren met een professional en desgewenst verwezen worden naar hulp. Het ASHG biedt ook professionals consultatie en advies. meldpunt loverboys En JEugdprOStItutIE Dit meldpunt heeft in de eerste plaats een advies en consultfunctie voor jongeren, ouders en professionals. Daarnaast richt het meldpunt zich op de aanpak van de problematiek door middel van structureel overleg met de jeugd en zeden politie. Zo wordt bijvoorbeeld samen met de politie en het Openbaar Ministerie de zogenaamde stapelmethode ingezet om de plegers op te pakken en te berechten. voorlichting & OutrEachIng In 2009 heeft Fier 162 voorlichtingen verzorgd over grens overschrijdend gedrag op onder meer scholen, internaten en jeugdzorg plus voor zieningen. Zo zijn in totaal 4612 jongeren en 410 ouders bereikt. In 2009 kregen 59 mensen in Friesland een huisverbod. aware In 2009 maakten 10 cliënten gebruik van AWARE, een mobiel alarmeringssysteem voor vrouwen die ernstig bedreigd en of gestalkt worden. Over het algemeen maken cliënten relatief lang gebruik van AWARE, respectievelijk 2, 5, 6, 9, 14, 17, 18, 21, 22 en 24 maanden. contacten Totaal aantal contacten 6443 Aantal unieke contacten 1876 EErStE hulp BIJ huiselijk geweld (Back OffIcE) Eerste Hulp bij Huiselijk Geweld is een samenwerkingsverband van politie, justitie, hulpverlening en reclassering. Eerste Hulp bij Huiselijk Geweld wordt ingezet in gezinnen waar huiselijk geweld speelt en die door de politie worden aangemeld. In 2009 meldde de politie 493 zaken aan bij Eerste Hulp bij Huiselijk Geweld. In totaal waren 584 kinderen en jongeren als getuige betrokken bij deze zaken. aantal UNieKe contacten particulier % professionals % Totaal % (VeRMOeDeLiJKe) PLeGeRs PROViNcie < 18 jaar 3 2% Friesland 68 55% 18 t/m 23 jaar 43 36% Buiten Friesland 49 45% 24 jaar 39 33% Leeftijd onbekend 32 29% Totaal % Totaal % (VeRMOeDeLiJKe) slachtoffers PROViNcie < 18 jaar % Friesland % 18 t/m 23 jaar % Buiten Friesland 79 33% 24 jaar 13 3% Onbekend 16 41% Totaal % Totaal % BIJzOndErE vriendschappen En BIg SIStErS Vanaf september 2008 tot en met december 2009, hebben zich in totaal 83 meiden aangemeld. Van die 83 aanmeldingen, wilden 51 meiden kennismaken met een big sister en 73 meiden wilden kennis maken met een bijzondere vriendin. Er hebben zich in totaal 106 vrijwilligers aangemeld. Van die 106 zijn 54 vrijwilligers aangesteld, waarvan 20 big sisters, 32 bijzondere vriendinnen en 2 bijzondere vrienden. Er zijn 61 koppelingen geweest, waarvan nu 40 bijzondere vriend schappen lopen. Van die 61 koppelingen zijn er 3 geweest voor cliënten buiten de opvang (deze vriendschappen lopen allemaal nog). (BetROKKeN KiNDeReN) 0 4 jaar % 5 10 jaar % jaar % 18 jaar 9 2% Totaal % 24 feiten en cijfers 25

14 asja Asja is een kleinschalige en anonieme crisisopvangvoorziening voor meisjes van 15 tot en met 23 jaar die via dwang, misleiding en geweld in de prostitutie terecht zijn gekomen of hierin terecht dreigen te komen. Asja biedt: een peda gogisch basisklimaat, een dagprogramma, onderwijs, dagbesteding, begeleiding, behandeling (jeugd GGZ), oudergesprekken, bescherming en het project Bijzondere Vriendschappen. Asja heeft plaats voor 6 meiden. In 2009 kwamen 4 van de opgenomen meisjes uit Friesland. In 2009 is een tweede opvang gerealiseerd. metta Metta is een kleinschalige en anonieme behandelsetting voor meiden met ernstige trauma s of met dubbele diagnose problematiek in de leeftijd van 15 tot en met 23 jaar. Metta biedt een pedagogisch basisklimaat, een dag programma, onderwijs, begeleiding, intensieve behandeltrajecten (jeugd GGZ), oudergesprekken, bescherming en het project Bijzondere Vriend schappen. Metta biedt opvang aan 8 meiden en is in de zomer van 2008 van start gegaan. In 2009 kwamen 19 van de 21 opgenomen meiden van buiten Friesland. In 2009 is een tweede opvang gerealiseerd. asja 1 asja 2 aantal cliënten BeZettiNG aantal cliënten BeZettiNG Aantal cliënten Bezetting % Aantal cliënten Bezetting % Aantal cliënten Bezetting % Aantal cliënten Bezetting % < 18 jaar 15 38% < 18 jaar 9 64% 18 t/m 23 jaar 25 62% 18 t/m 23 jaar 5 36% > 23 jaar 0 0% Totaal % Totaal % metta 1 metta 2 aantal cliënten BeZettiNG aantal cliënten BeZettiNG Aantal cliënten % Bezetting 65% Aantal cliënten % Bezetting 76% Aantal cliënten % Bezetting 93% < 18 jaar 14 67% < 18 jaar 6 46% 18 t/m 23 jaar 7 33% 18 t/m 23 jaar 7 54% 24 jaar 0 0% 24 jaar 0 0% Totaal % Totaal % feiten en cijfers

15 leerhuis zahir BlIJf van m n lijf plus / leerhuis BlIJf OnlInE BEhandElIng voor JOngErEn Het LeerHuis biedt 4 plaatsen voor begeleid wonen aan meisjes en jonge vrouwen die uitstromen uit Asja. Het LeerHuis biedt begeleiding en zonodig behandeling. aantal cliënten Aantal cliënten Aantal cliënten Aantal cliënten Zahir is een kleinschalige en anonieme crisisopvangvoorziening voor meisjes van 14 tot en met 23 jaar die te maken hebben met eergerelateerd geweld of de dreiging van eerwraak. Zahir biedt een pedagogisch basisklimaat, een dagprogramma, onderwijs, begeleiding, behandeling (jeugd GGZ), bescherming, indien mogelijk bemiddeling met de ouders/familie en het project Bijzondere Vriendschappen. Zahir heeft plaats voor 8 meiden. In 2009 kwamen 5 van de opgenomen meiden uit Friesland. Het Blijf van m n lijfhuis (30 plaatsen) en het LeerHuis van Blijf van m n lijf (3 plaatsen) biedt anonieme crisisopvang aan vrouwen van 18 jaar en ouder die op de vlucht zijn voor geweld in afhankelijkheidsrelaties en biedt tevens opvang aan hun kinderen. Drie plaatsen zijn gereserveerd voor buitenlandse slachtoffers van mensenhandel. Blijf van m n lijf biedt een dagprogramma, begeleiding, diagnostiek en behandeling (zowel voor de vrouwen als voor de kinderen), opvoedingsondersteuning, orthopedagogische begeleiding, kinder en jongerengroepen, een crèche, gesprekken met de (ex )partner en desgewenst begeleide terugkeer. In 2009 zijn 18 vrouwen uit Friesland opgenomen in het Blijf van m n lijfhuis. Jongeren kunnen sinds eind 2009 via de website van Fier chatten met een hulpverlener. De online hulpverlening is voor jongeren die in hun contacten en relaties te maken hebben (gehad) met misbruik of geweld. Voor de meeste jongeren is internet een belangrijk communicatie en informatiemedium. Internethulp biedt verschillende mogelijkheden: chatcontact, laagdrempelige psychosociale begeleiding en online (trauma)behandeling. Fier biedt de online hulpverlening samen met Interapy. aantal cliënten BeZettiNG Aantal cliënten Bezetting % aantal cliënten aantal KiNDeReN In december 2009 zijn er 76 chatcontacten geweest. < 18 jaar 2 18% Aantal cliënten Bezetting % Aantal cliënten Aantal kinderen t/m 23 jaar 9 82% Aantal cliënten Bezetting % Aantal cliënten Aantal kinderen jaar Aantal cliënten Aantal kinderen Totaal % < 18 jaar 22 52% Aantal cliënten met kinderen 48 66% BeZettiNG 18 t/m 23 jaar 20 48% Aantal cliënten zonder kinderen 25 34% Bezetting % 24 jaar Totaal % Bezetting % Totaal % PROViNcie < 18 jaar 1 1% Friesland 18 25% 18 t/m 23 jaar 21 29% Buiten Friesland 55 75% 24 jaar 51 70% Totaal % BeZettiNG Bezetting % Bezetting % Bezetting % 28 Jaarverslag 2008 Fier Fryslân feiten en cijfers 29

16 huisverbod helpt bij aanpak huiselijk geweld Anja Hummel, regionaal coördinator huiselijk geweld politie Fryslân een huisverbod doorbreekt de spiraal van huiselijk geweld. Mariet smid van Fier Fryslân en anja Hummel van politie Fryslân ervaren het in de praktijk. sinds januari 2009 werken ze nauw samen bij de uitvoering van de Wet tijdelijk huisverbod. Het afgelopen jaar kregen 59 Friezen zo n verbod, omdat ze fors geweld hadden gebruikt: tien dagen niet naar huis en geen contact met thuisblijvers. Mariet en anja vertellen over de kracht van het huisverbod en het belang van goede samenwerking. Na een melding van huiselijk geweld komt de politie ter plaatse. We schakelen de hulpofficier van justitie in als er ernstige dreiging is, begint Anja. De hulpofficier spreekt met alle betrokkenen en doet een risicoscreening. De geweld pleger kan vervolgens een huisverbod krijgen, dat geeft rust en het geweld stopt direct. We vragen waar iemand terecht kan, meestal is dat bij de moeder, andere familie of in een appartement van Fier. Het verbod wordt meteen gemeld bij de casemanagers van Fier. De case manager heeft binnen 24 uur contact met alle gezins leden en regisseert het vervolg traject. De hulp start direct en dat is erg belangrijk. veiligheid in huis Fier Fryslân heeft veertien casemanagers die hulp bieden als een huisverbod wordt opgelegd. We hebben tien dagen de tijd om hulp op te starten en de gemeente te adviseren over afloop of verlenging van het huisverbod, vertelt Mariet. Dat is kort, want er is hulp nodig voor de thuisblijvers en de uithuisgeplaatste. De casemanager van Fier spreekt met alle betrokkenen: pleger, slachtoffer(s) en getuigen van het geweld: meestal de kinderen. Het Advies en Meldpunt Kindermishandeling gaat ook vaak mee met deze gesprekken. De centrale vraag is dan: wat is nodig om de veiligheid in dit huis te garanderen? We maken stevige afspraken en zetten die op papier. Het huisverbod legt eigenlijk bloot wat echt nodig is, het werkt als een breekijzer. MUltiPrObleeMgeZiN Anja en Mariet vertellen over een multi probleemgezin met vijf kinderen. Alcohol, schulden, mishandeling, dreigende uithuiszetting; dit gezin was totaal ontwricht. De depressieve vader dronk en mishandelde. Hij heeft een huisverbod gekregen en stond eindelijk open voor hulp van een psychiater. Zijn vrouw onderkende de onhoudbare situatie en aanvaarde ook hulp. Je zag iets veranderen, de afstand werkte helend. Ze zijn er nog niet, maar de negatieve spiraal is doorbroken. schaamte Vaak wordt gedacht dat alleen volwassen mannen een verbod krijgen, maar het gaat ook om thuiswonende kinderen. In 2009 kregen 59 mannen een huisverbod, ongeveer 25 procent betrof (meerderjarige) thuiswonende zoons die hun familieleden mishandelen. Anja: Je schrikt als je zoveel leed aantreft in een gezin. Ouders die hun kinderen niet begrenzen en te veel accepteren. Zij weten niet meer wat ze moeten en er is veel schaamte. In deze situaties is scherpe controle van het huisverbod nodig, want ouders laten de kinderen snel weer binnen. Mariet: We leren ouders en kinderen onder meer met systeemgesprekken hoe ze grenzen stellen en agressie kunnen beheersen. goede samenwerking Bij een huisverbod werken gemeenten, politie, hulpverlening en justitie samen. Mariet: De samenwerking verloopt soepel. We weten elkaar goed en snel te vinden, de lijnen zijn kort. Zo kunnen we knelpunten snel oplossen. We bespreken de resultaten van een huisverbod en eventuele leerpunten. Anja: Het huis verbod gaat steeds meer leven. In 2009 sloten we convenanten met alle partners in de keten aanpak huiselijk geweld. Dit is belangrijk voor een soepele uitvoering van het huisverbod. Omdat burgemeesters het uiteindelijke besluit nemen over het opleggen en verlengen van een verbod, spelen zij een cruciale rol. Hun betrokkenheid is noodzakelijk voor een succes volle aanpak. Mariet en Anja ervaren de samen werking met het openbaar bestuur als prettig en daadkrachtig. De veiligheid van burgers staat voorop en daar kunnen we samen voor zorgen! Mariet Smid, projectleider casemanagement huisverbod Fier Fryslân 30 Interview Jaarverslag Interview

17 medewerkers, personalia En financiën aantal medewerkers En fte S BEStuur directie, management En Staf OndErnEmIngSraad Fte s 115,5 84, Medewerkers Vrouw Man Autochtone achtergrond Allochtone achtergrond Verzuim 5,7% 3,6% 3.9% 3.9% medewerkers In OplEIdIng GZ psycholoog 6 SPH/MWD 3 Systeemtherapie 1 M. Brandsma voorzitter G. Sjoerdsma secretaris W. de Vries penningmeester C. Dijkstra L. Diepenhorst L. Terpstra directie A. van Dijke directie A. de Wind manager opvangvoorzieningen Jeugd J. Ingeneeger coördinator Jongerenspoor B. van der Veen manager Blijf van m n lijf en ASHG C. van der Wall manager Kinder en Jeugdtraumacentrum J.F. Lugtenborg coördinator Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld G. Flood Grovenstein manager Bedrijfsbureau S. Jansma staflid S. van Deel kwaliteitsfunctionaris L. Koldijk controller M. de Graaf voorzitter M. Visser secretaris R. Bakker D. van Ruler F. Deinum cliëntenraad Y. Tomey voorzitter F. Mouaffik ondersteuner S. van Deel ondersteuner StagIaIrES Dramatherapie/Psychomotore therapie 2 Psychologie 3 SPH/MWD 10 Crèche 1 32 medewerkers, personalia en financiën 33

18 Exploitatieoverzicht 2009 Overzicht baten en lasten per jaar 2009 Segment 1 segment 2 segment 3 Baten Opbrengsten Lasten Personeelskosten Huisvestingskosten Organisatiekosten Cliëntgebonden kosten Afschrijvingen Overige bedrijfskosten De gegevens zijn afkomstig uit de jaarrekening 2009 welke volgens het model GGZ instellingen is opgesteld. Voor de indeling van de segmenten is de volgende verdeling gehanteerd: Segment 1 = AWBZ en Zorgverzekeringswet Segment 2 = WMO, subsidies Centrumgemeenten en Friese gemeenten Segment 3 = Subsidies Ministeries en overige opbrengsten Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten Resultaat boekjaar vóór resultaatbestemming Vrijval risicoreserve DBC Vrijval reserve en huisvesting Vrijval ICT ontwikkeling en implementatie Vrijval innovatie, onderzoek en (kwaliteits-)ontwikkeling Toevoeging risicoreserve Toevoeging reserve aanvaardbare kosten Toevoeging algemene reserves gemeentesubsidies Toevoeging overige reserves Toevoeging opleidingskosten Resultaat boekjaar na resultaatbestemming Exploitatieoverzicht 2009

19 We geven het KiNd Weer een stem! Richard Reitsema, medewerker AMK Bureau Jeugdzorg Kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld of klem zitten in een vechtscheiding raken vaak ondergesneeuwd in het conflict. Het project kindbemiddeling van Fier Fryslân zet kinderen weer centraal en geeft ze een stem. Reino Meinema van Fier Fryslân en Richard Reitsema van het advies- en Meldpunt Kinder mishandeling (amk) leggen uit hoe dit succes volle project werkt. Als ouders een ernstig conflict hebben is dit altijd belastend voor kinderen, vertelt Reino. Vaak is er geen ruimte meer voor wat het kind nodig heeft. Het raakt daardoor in de knel, zeker als er ook sprake is van mishandeling. Daarom is het ontzettend belangrijk om snel de juiste hulp te bieden aan kind en ouders. Zodat het conflict stopt en het kind weer kind kan zijn. Kinderen krijgen ruimte om hun ongenoegen, angst, verdriet én behoefte aan liefde en bevestiging te uiten naar ouders/ opvoeders. Het kan belangrijk zijn dat ouders zelf ook hulp zoeken. Pas als zij hun emoties een plek kunnen geven, ontstaat ruimte om de rol als ouder weer op te pakken. goede OUderrOl Het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (taak van Bureau Jeugdzorg) is blij met het project kindbemiddeling. Richard: Iedereen die zorgen heeft over kinderen en hun ontwikkeling kan dit melden bij het AMK. Wij bespreken deze zorgen met ouders en geven hen in veel gevallen een dringend en concreet hulp advies. Een voorbeeld is het advies voor kind bemiddeling. Met kindbemiddeling help je ouders weer in een goede ouderrol. Sinds de start van het project in 2009 verwijzen wij regel matig gezinnen naar Fier Fryslân. schoon schip Kindbemiddeling is een vorm van mediation, waarbij ouders werken aan een oplossing voor hun conflict. Het lijkt een paradox: de focus ligt bij de ouders, om zo het kind weer centraal te stellen. Reino: De sleutel ligt bij de ouders, je dwingt hen om weer ouders te worden. Vaak zijn eerst schoon schipgesprekken nodig, waar in ze alle verwijten, onuitgesproken zaken en ergernissen kunnen uiten. Daarna volgen vaak mediation sessies over de omgang met het kind en wat nodig is om de situatie te verbeteren. Het is niet vrijblijvend, we maken duidelijke afspraken en ondertekenen een overeenkomst. KleiNe stappen Fier heeft naast kindbemiddeling ook ander aanbod voor ouders en kinderen. Voor beelden zijn ouderthemagroepen, psycho educatiegroepen voor kinderen en weerbaarheids training. Richard: Deze combinatie maakt de kindbemiddeling van Fier sterk. Bij de bemiddeling breng je eerst problemen en de behoefte van het kind in beeld. Daarna bouw je het in kleine stappen uit met hulp die nodig is. Reino vertelt over een vijftien jarig meisje dat haar vader al vijf jaar niet had gezien. Ze was loyaal aan haar moeder en had een negatief beeld van haar vader. De ouders zaten vast in een langlopend conflict en de rechter stelde kindbemiddeling verplicht. Nu zit er weer beweging in de communicatie. De vader schreef laatst een prachtige brief aan zijn dochter, met een opening voor contact. Dat ontroert enorm, de ouder kindrelatie komt weer in balans. goede relatie In 2009 liep het storm qua aanmeldingen. Reino: Het doel was 40 bemiddelings trajecten, het werden er 75. We ontwikkelden in 2009 ook een heldere methodiek en er is nu samen hang tussen alle beschikbare producten. Een mooi resultaat in korte tijd. Richard: We werken langzamerhand toe naar een bundeling van krachten, bijvoorbeeld door het maken van goede afspraken over de terugkoppeling van informatie. Niet alleen daar waar het goed gaat, maar vooral ook als er zorgen blijven bestaan. Want kindermishandeling moet stoppen, dat is onze inzet. Reino en Richard ervaren hun samenwerking als een goede relatie. Samenwerking is weten wat je van elkaar nodig hebt en daarop kunnen inspelen. Het zou mooi zijn als kindbemiddeling straks regulier aanbod wordt, dat verdient deze unieke aanpak! Reino Meinema, coördinator Kindspoor Fier Fryslân 36 Interview Jaarverslag Interview

20 UitGaVe Fier Fryslân Postbus CB Leeuwarden Tel e mail: info@fierfryslan.nl eindredactie Anke van Dijke en Linda Terpstra VORMGeViNG en teksten Groot Haar + Orth communicatie en creatie FOtOGRaFie Peter de Jong April voorwoord 39

21 40