Rusland. moderniseert; 70 jaar na de revolutie

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Rusland. moderniseert; 70 jaar na de revolutie"

Tessa van Wijk
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

Op een nacht worden tientallen soldaten in gammelevrachtwagens door de straten van Petrograd gereden. Ze bezetten telefoonkantoren. spoorwegstations en electriciteitscentrales. De maand is november.

1 Op een nacht worden tientallen soldaten in gammelevrachtwagens door de straten van Petrograd gereden. Ze bezetten telefoonkantoren. spoorwegstations en electriciteitscentrales. De maand is november. net jaar De nacht? Die van 6 op 7 november. Het zal tot 1922 duren voordat er weer een regering. is die. zich met recht die vanhet Russisehe Rijk mag noemen. alleen doet di~ dat niet: het in de Vrede van Brest Litovsk ui tgek lede B.usland verliest zijn naam. Voortaan heet het 'Unie der Socialistische Sovjet Republ ieken'. Rusland. moderniseert; 70 jaar na de revolutie Deze maand is het precies 70 jaar geleden dat bovenstaande gebeurtenissen plaatsvonden. In oktober overigens. want volgens de toen gangbare telling in Rusland yond de revolutie in oktober plaats. Het achterlopen van Tsaristisch Rusland op de rest van Europa in alle opzichten (zowel in militaire. als in sociale. economische en politieke ontwikkeling) werd treffend gesymboliseerd door het feit dat Rusland pas tien dagen na de rest van Europa een nieuw jaar inging. De Juliaanse telling die daar nog werd gehanteerd liep in deze tijd tien dagen achter op de Gregori'aanse jaartelling die gangbaar was in de rest van Europa. Geen enkele revolutie komt uit de lucht vallen. en geen enkele revolutie is totaal. Na enkele jaren of decennia blijkt altijd dat er minder veranderd is dan op het eerste gezicht het geval leek te zijn. De omstandigheden die de Russiche revolutie bepaalden zijn terug te voeren tot diep in de Middeleeuwen. zelfs tot de kerstening van het Rijk van Kiev. Rus land was ver weg. en ook op re 1igieus gebied waser een duidelijke afstand tot de rest van Europa: Rusland was niet Rooms

2 Katholiek, maar Grieks Orthodox. Nu lijkt dat een klein verschil, maar in de Middeleeuwen speelde religie eeri veel grotere rol in het dage Iijks en maatschappe lijk leven dan nu. De Paus en de Rooms Katholieke kerk waren een zeer invloedrijke factor in de rest van Europa, en die invloed ging aan Rusland voorbij. Dat was niet het enige. In de dertiende eeuw werden de Russische vorstendommen (waaronder het Rijk van 'Kiev en Moskou) veroverd door 'de Gouden Horde', een uit Oost-Azie afkomstige mongolenstam. In dezelfde periode waarin in de rest van Europa door het leenstelsel de Macht van de,vorsten vrijwel was verdwenen, en deze bij het heroveren van die Macht concessies moesten doen aan machtige edelen, kreeg de vorst van Moskou volstrekte Macht over zijn onderdanen, inclusief de edelen. De Macht van de vorst van Moskou, de latere Tsaren, was totaal. De titel Tsaar mat de grootvorst van Moskou zich aan na de val van Constantinopel, hij beschouwde zichzelf kortom als de rechtsopvolger van de Keizers van het Oost-Romeinse Rijk. De Rusaen mochten dan anders zijn in veel opzichten dan hun Westeuropese buren, ze hadden met hen toch meer gemeen dan de steppevolkeren van het oosten, en de Turken in het zuiden. Steeds vaker zouden Russische Tsaren van de torens van het Kremlin naar het westen kijken. Als ze dat deden dan zagen ze steeds dat het westen technologisch en economisch op hen voor lag. 'De eerste Tsaar die daar verandering in wilde brengen was Tsaar Peter de Grote. Zonder iets prijs te geven van zijn absolute Macht begon hij Rusland op het pad van de economische ontwikeling te zetten. Symbolisch daarvoor is dat hij de hoofdstad van Rusland verplaatste naar de Baltische zee, van Moskou naar de door hem gestichte en naar zijn naamheilige genoemde stad St. Petersburg. Rusland zou nooit meer hetzelfde worden. Het westerse oogje van Rusland beperkte zich niet tot de economie. Een onstuitbare landhonger was de Tsaren evenmin vreemd, ze lieten een oogje vallen op het grote koninkrijk Polen.' In de loop van de achttiende eeuw maakten zij zich vrijwel volledig, 'Meester van het grondgebied van dit koninkrijk, op een paar brokken na die Pruisen en het Habsburgse Rijk kregen bij de Poolse delingen van 1772, 1793 en Begin negentiende eeuw ging Rusland nog verder. Rusland werd de politieman van Europa. Nadat de vroegere hoofdstad (Moskou) moest worden platgebrand om Napoleon tegen te kunnen houden, ontwikkelden de Tsaren een grote belangstelling voor de binnenlandse politiek van hun Europese buren. Als het maar even mogelijk was dan rukten de Russische troepen uit om revolutionaire opstanden neer te slaan.rusland was een toonbeeld van stabiliteit. De standen scheiding was daar strenger dan deze in West Europa ooit was geweest. Op enkele kooplieden na was je van adel, ambtenaar of lijfeigene. In 1856 leed het leger van de Tsaar een smadelijke nederlaag in de Krimoorlog. Economisch en sociaal bleek Rusland niet opgewassen tegen de grote westerse mogendheden. Tsaar Alexander II ( ) erkende dit probleem en begon met een maatschappelijke en economische hervorming van Rusland. Het lijfeigenschap werd afgeschaft, de scholing van de bevolking verbeterd en er kwam meer persvrijheid. Ook werd de basis gelegd voor de industrialisatie van Rusland. In de jaren tachtjg werden meer en meer industrieen gevestigd.' Rusland poogde zijn achterstand in te halen. '

4 De hervormingen zijn echter onvoldoende om de maatschappelijke onrust weg te nemen. Tsaar Alexander II wordt door een anarchist in 1881 vermoord. Gevolg is dat de onderdrukking van de bevolking door de geheime politie van de nieuwe Tsaar. en de onderdrukking van de geringe poltieke vrijheid die net aan het ontstaan was. totaal werd. God was goed. en de Tsaar de door Hem aangestelde rentmeester. De Tsaar had dus het recht geheel alleen voer zijn onderdanen te beschikken. Het politieke verzet gaat volledig ondergronds. In 1905 lijden de legers van de Tsaar opnieuw een smadelijke nederlaag. dit keer van de hand van het in opkomst zijnde Japan. De RUsBische vloten worden in de grond geboord. de landlegers verslagen. Opnieuw komt er meer politieke vrijheid. Ook nu wordt het kleine beetje politieke vrijheid dat werd verleend binnen de kortste keren weer teruggedraaid. Rusland gaat de Eerste Wereldoorlog in als achterlijk land. slecht bewapend en met een te kleine industrie om een uitputtingsoorlog te kunnen vohouden. Langzaam verliezen de Russische legers meer en meer terrein. Ingegraven op de Russische laagvlakte weten zij de Duits-Oostenrijkse opmars nauwlijks tegen te houden. Het Russische Tsarendom siddert onder de artillerie van de centralen. om te bezwijken door een dolkstoot van arbeiders en soldaten. Maart 1917 (of februari volgenb de RusBen) kwam een einde aan de heerschappij van de Romanovs. De Tsaar en zijn verwanten werden gevangen genomen. en een voorlopige regering onder leiding van de sociaal-democraat Kerensky nam het premierschap OP zich. Voorzichtig probeerde deze regering. waarin aile partijen vertegenwoordigd waren die tot dan toe waren verboden. Rusland te hervormen. Twee zaken liet Kerensky echter na. Hij zette de oorlog voort en hij ging niet direkt over tot landhervorming. Wat de oorlog betreft. Rusland was aan de verliezende hand en kon de oorlog niet voortzetten. De kosten aan manschappen en productie waren te hoog om langer te kunnen worden opgebracht. de bevolking was oorlgosmoe. KerenBky had echter grote bewondering voor de westerse democratieen en wilde hen niet in de steek laten. De regimes van Kaiser Wilhelm II en de Habsburgers beschouwde hij als even verderfelijk alb dat van de Tsaren. Kon hij zijn bondgenoten in de strijd tegen de onderdrukkers van de bevolking in de steek laten? Het laatste dat hij wilde was dat Duitsland en Oostenrijk-Hongarije door hem de'gelegenheid zouden krijgen de oorlog te winnen. Daar kwam nog eens bij dat de vrede niet goedkoop zou zijn: Duitsland zou harde eisen stellen. De kwestie van de landhervomingen lag nog ingewikkelder. Na de afschaffing van het lijfeigenschap was er niet zo veel varanderd in Rusland. De boeren die eerst in bezit van een landeigenaar zijn grond bewerkten. moesten dat voortaan voor een zeer mager loon doen. Ze bleven echter het zelfde land bewerken. De enige verandering was dat de landeigenaren niet meer verantwoordelijk waren voor hun boeren. als ze ze niet meer nodig hadden konden ze ze gewoon ontslaan. De levensstandaard van de massa van de boeren bleef echter erbarmelijk. en ze werden hooguit meer dan minder uitgebuit. Wat de boeren wilden was een eigen stukje grond. zodat ze in leven konden blijven zonder afhankelijk te zijn van anderen. Dat wilde Kerensky hen niet zo maar geven. Hij wilde de adel niet massaal tegen zich in het harnas jagen en hen schadeloob stellen voor het land dat zij eventueel zouden verliezen.

Duitsland had er belang bij dat Rusland zo snel mogelijk met de oorlog zou ophouden. Toen Kerensky dat niet wilde besloot men daar de onrust in Rusland te vergroten.

5 Duitsland had er belang bij dat Rusland zo snel mogelijk met de oorlog zou ophouden. Toen Kerensky dat niet wilde besloot men daar de onrust in Rusland te vergroten. De leider van de communistische partij van Rusland, Lenin, had naar Zwitserland moeten vluchten toen de Russische geheime poltie hem wat al te dicht op de hielen zat.. Na het uitbreken van de Revolutie wilde hij dolgraag terug, maar moest dan, als Russisch staatsburger door het grondgebied van een land reizen dat in oorlog was met Rusland. Zonder medewerking van dat land was dat onmogelijk. Zoals gezegd had Duitsland echter belang bij de aanwezigheid van Lenin is Rusland. De Duitse regering liet Lenin met een speciale trein door Duitsland naar Rusland reizen. In Rusland aangekomen nam Lenin de leiding van zijn partij weer op zich, om een staatsgreep voor te bereiden. De communistische partij was immers de enige werkelijke vertegenwoordiger van de arbeidersklasse en moest als zodanig dan ook de macht geheel in handen krijgen. In de nacht van 6 op 7 november leek de tijd daarvoor gekomen. en greep Lenins partij (met succes) de macht.

Vergelijkbare documenten

De Sovjet-Unie (9.3) Tijd van wereldoorlogen De Sovjet Unie.

De Sovjet-Unie (9.3) Tijd van wereldoorlogen De Sovjet Unie. De Sovjet-Unie (9.3) Onderzoeksvraag: Kenmerkende aspecten: Waardoor kreeg Rusland een communistische regering en hoe werd het land een totalitaire staat. Het in praktijk brengen van totalitaire ideologieën