De krokodil. voorbeeldles uit het thema egyptenaren

Transcriptie

1 De krokodil voorbeeldles uit het thema egyptenaren

2 DaVinci, Hengelo, Met medewerking van: Michael de Wit Illustraties Werkblokken: Gertie van Nuenen Vormgeving: Dieneke Scholten, Studiodas 1 e editie, mei 2013 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

3 8 DE KROKODIL Leg klaar: Lees: VOORBEREIDING Dierenboeken, dierenatlas Kaartjes om op te tekenen (ongeveer 10x10 cm) Bijlage 1 Een dag uit het leven van een vis LESDOEL De kinderen kunnen verwoorden wat de kenmerken van een reptiel zijn. Ze kunnen over een dier uit een rivier een Denkraam maken waarbij ze beschrijven wat het dier eet en door wie het dier gegeten wordt. KERNWOORDEN Krokodil, Gewervelde, Reptiel, Ongewervelde. Lesinhoud Vertel: INLEIDING Het verhaal Een dag uit het leven van een vis. (Of lees het voor.) Vertoon: KERN E8.1 De afbeelding van de nijlkrokodil. Vertel: Een krokodil was in het oude Egypte een heilig dier. De Egyptenaren dachten dat hij iets te maken had met het overstromen van de Nijl. Er zijn zelfs duizenden krokodillen gemummificeerd. Ook de god Sobek had een kop als een krokodil. Vertoon: E8.2 De afbeelding van Sobek. Vertoon: E8.3 Het dierenoverzicht. Vertel: Er zijn ongewervelde en gewervelde dieren. DaVinci, Hengelo

4 egyptenaren Vraag: Wat is het verschil? Is een krokodil ongewerveld of gewerveld? Gewerveld Vertoon: E8.3 Het dierenoverzicht. De plaats van de krokodil in het dierenoverzicht. Vraag: Tot welke klasse behoort de krokodil? Reptielen. Wie kan de kenmerken noemen van een reptiel? Dit is een gewerveld dier. Hij is koudbloedig. Zijn huid is bedekt met schubben van hoorn. Hij ademt door longen en plant zich voort door eieren. Vertel: We gaan een clip bekijken over de geboorte van een krokodil. Vertoon: E8.4 De clip over de geboorte van een krokodil. Vertoon: E8.5 De afbeelding van de Baurusuchus. Vertel: Krokodillen bestaan al heel lang, al 84 miljoen jaar leven ze op aarde. Ze stammen af van de dinosauriërs, de Baurusuchus. Vertoon: E8.6 De close-ups van een krokodil. Vertel: Een krokodil heeft een huid met aan de buitenzijde een dikke hoornlaag. De hoornlaag is op sommige plaatsen dikker en verdeeld in schilden of plaatjes. Deze plaatjes staan naast elkaar en overlappen elkaar niet, zoals bij een vis. De plaatjes groeien niet mee, om de zoveel tijd moet de krokodil vervellen. Krokodillen kunnen hun bek erg wijd open doen omdat er twee gewrichten tussen onderkaak en schedel zijn in plaats van één. Er is een wervel die loopt van de schedel tot de staart. De ledematen staan veel meer naast de romp dan eronder. De voortbeweging is daardoor een kronkelbeweging van romp en staart in een horizontaal vlak. Krokodillen hebben tanden in kassen op de kaken. Door de longen halen krokodillen adem. De ogen zijn meestal goed ontwikkeld en ook de reuk is voor vele krokodillen belangrijk. Krokodillen hebben een penis om zich voort te planten. Er groeit dan een ei in het vrouwtje dat ze op het land legt. De jongen die eruit komen zijn al helemaal ontwikkeld. De eieren hebben een schaal die te sterke uitdroging voorkomt. Nadat de eieren uitgekomen zijn, zorgen krokodillen nog een tijdje voor de jongen. De Nijlkrokodil is een van de gevaarlijkste reptielen op aarde. Hij slikt zijn prooi vaak in een keer door. Maar hij eet niet alleen dieren die in de Nijl 4 DaVinci, Hengelo 2012

5 8 de krokodil leven, zoals de Nijlsnoek. Hij slaat met zijn grote staart landdieren in het water zodat ze makkelijk te vangen zijn. Krokodillen kunnen hun neusgaten afsluiten zodat er geen water in komt als ze onder water zwemmen of hun prooi verdrinken. Vraag: AFSLUITING Welke reptielen ken je nog meer? Als een vogel een reptiel zou willen worden, wat moet hij dan veranderen? Als een krokodil in Nederland zou willen leven, wat moet hij dan veranderen? Wie kan er een vraag bedenken waarop het antwoord reptiel is? Wat at de vis uit de inleiding? Wat eet een krokodil? Vertel: Jullie gaan dieren opzoeken die in de Nijl of een rivier in Nederland leven. Je maakt er een Denkraam over. In het midden schrijf en teken je het dier. Daar omheen maak je takken. In ieder geval maak je een tak die gaat over voedsel: wat eet het dier en door wie wordt het dier gegeten. Vertoon: E8.6 De opdracht Reptielen. VERWERKING E-LEARNING De kinderen maken de e-learning opdrachten op de website. IN DE KLAS Voedselpiramiden Leg uit wat een voedselpiramide is a.h.v. het voorbeeld van de otter. De kinderen maken in tweetallen of kleine groepjes een eigen voedselpiramide op een groot vel papier van een dier naar keuze (bijlage 2). DaVinci, Hengelo

6 egyptenaren Reptielen De kinderen maken een kort werkstuk m.b.v. de vragen van de dieren over andere reptielen. (bijlage 3) Dierenoverzicht De kinderen doen de opdracht Dierenrijkoverzicht uit het Werkblok. Internet Op staan pagina s over reptielen en soorten reptielen met allerlei links, kleurplaten en informatie. Op www. webkwestie.nl staan ook kwesties over reptielen en de indeling van het dierenrijk. Op de site van het Wereld Natuur Fonds staat informatie over het dierenrijk. 6 DaVinci, Hengelo 2012

7 8 de krokodil Bijlage 1 EEN DAG UIT HET LEVEN VAN EEN VIS Er was eens nog niet zo lang geleden een vis, en niet zomaar een vis, een Nijlsnoek om precies te zijn, die leefde in de Nijl. Hij had net een lange reis gemaakt vanuit het Nassermeer en had inmiddels wel honger gekregen. Met zijn snuit zocht hij de bodem af naar kleine diertjes die hij op kon eten. Maar hij voelde alleen planten. De diertjes die hij zocht aten deze planten en moesten dus in de buurt zijn. Wacht ja daar voelde hij wat, het leek wel een garnaaltje. Het garnaaltje kroop zo diep als hij kon in de modder van de bodem van de Nijl. De Nijlsnoek stopte zijn lange snuit in de modder. Dieper en dieper en ja! Daar had hij het garnaaltje gevonden. Hij zoog het diertje naar binnen en at het met zijn twee tanden op. Zo vermaakte hij zich nog even met het zoeken en opeten van kleine diertjes. Het was al bijna donker en zijn ogen konden nauwelijks nog wat zien in de rivier. Bovendien was de Nijl vol met waterplanten en daardoor behoorlijk troebel. Gelukkig had hij daar zijn radar-organen voor. Vlak bij zijn staart zaten kleine orgaantjes waarmee hij kon voelen of er een vijand of juist voedsel in de buurt was. Ook kon hij daarmee communiceren met andere Nijlsnoeken. Als er gevaar dreigde, waarschuwden ze elkaar. Wacht daar voelde hij inderdaad een alarmkreet van de anderen. Meteen daarna voelde hij dat er een groot gevaarte aankwam. Hij zwom en zwom op zijn allerhardst. Maar het gevaarte kwam steeds dichter bij. Omdat hij maar kleine kieuwtjes had, ging zijn ademhaling steeds sneller en sneller. Hij zwom nu echt op zijn aller- allerhardst En toen voelde hij dat hij naar binnen werd gehapt in een hele grote bek. Door de grote smak waarmee de bek dicht klapte was hij op slag dood. Er was eens nog niet zo lang geleden een krokodil die leefde in de Nijl. Om precies te zijn was het een Nijlkrokodil. Hij had net een Nijlsnoek gegeten, maar had nog meer honger. Hij ging op zoek naar iets te eten DaVinci, Hengelo

8 egyptenaren Bijlage 2 VOEDSELPIRAMIDE Een voedselpiramide is een driehoek. Het geeft aan welk dier wat eet. Bovenaan staat de toppredator. Dat is een roofdier dat zelf geen vijanden heeft. In de vakjes op de rij eronder staan de belangrijkste prooidieren die hij eet. Maak een voedselpiramide. Je mag zelf kiezen van welk dier. Vind je het moeilijk? Teken een driehoek. Zet op de goede plaats: planten, konijn, muis, insecten+zaden en vos. Maak er een kleine tekening bij. 8 DaVinci, Hengelo 2012

9 8 de krokodil Bijlage 3 VRAGEN OVER DIEREN Vraag 1 Waarnemen 1.1. Is het dier gewerveld of ongewerveld? 1.2. Tot welke klasse behoort het dier? 1.3. Hoe ziet het dier eruit? 1.4. Hoe beweegt het dier? 1.5. Welke geluiden maakt het dier? 1.6. Hoe voelt het dier aan? 1.7. Hoe reageert het dier op je? 1.8. Hoe neemt het dier waar? Vraag 2 Leven en wonen 2.1. Waar leeft het dier in het wild? 2.2. Welke planten groeien in de omgeving van het dier? 2.3. Welke andere dieren leven in zijn omgeving? 2.4. Heeft het dier vijanden? Welke? 2.5. Is het dier een vijand voor andere dieren? 2.6. Wat voor huis heeft het dier? 2.7. Waar leeft het dier als het bij de mensen woont? Vraag 3 Het jaar door 3.1. Wat doet het dier overdag en s nachts? 3.2. Wat doet het dier in de lente, zomer, herfst, winter? 3.3. Hoe oud kan het dier worden? Vraag 4 Alleen of samen 4.1. Leeft het dier alleen of in een groep? 4.2. Heeft de groep een leider? 4.3. Hoe wordt het dier leider van een groep? DaVinci, Hengelo

10 egyptenaren Vraag 5 Eten en drinken 5.1. Wat eet en drinkt het dier? 5.2. Hoe komt het dier aan voedsel? 5.3. Hoe eet het dier? 5.4. Waar bewaart het dier zijn voedsel? Vraag 6 Jonge dieren 6.1. Hoe paart het dier? 6.2. Hoe krijgt het dier jongen? 6.3. Hoe worden de jonge dieren verzorgd? 6.4. Hoe worden de jonge dieren beschermd? 6.5. Hoe spelen de jonge dieren? 6.6. Veranderen de jonge dieren als ze groeien? 6.7. Hoelang blijven de jonge dieren bij de ouders? Vraag 7 Mens en dier 7.1. Wat is het nut van het dier voor de mens? 7.2. Tot welke familie behoort het dier? 7.3. Wordt het dier door de mens beschermd? 7.4. Welke voorouders heeft het dier? 10 DaVinci, Hengelo 2012

11 Kopieerbladen

12

13 8 de krokodil Bijlage 1 EEN DAG UIT HET LEVEN VAN EEN VIS Er was eens nog niet zo lang geleden een vis, en niet zomaar een vis, een Nijlsnoek om precies te zijn, die leefde in de Nijl. Hij had net een lange reis gemaakt vanuit het Nassermeer en had inmiddels wel honger gekregen. Met zijn snuit zocht hij de bodem af naar kleine diertjes die hij op kon eten. Maar hij voelde alleen planten. De diertjes die hij zocht aten deze planten en moesten dus in de buurt zijn. Wacht ja daar voelde hij wat, het leek wel een garnaaltje. Het garnaaltje kroop zo diep als hij kon in de modder van de bodem van de Nijl. De Nijlsnoek stopte zijn lange snuit in de modder. Dieper en dieper en ja! Daar had hij het garnaaltje gevonden. Hij zoog het diertje naar binnen en at het met zijn twee tanden op. Zo vermaakte hij zich nog even met het zoeken en opeten van kleine diertjes. Het was al bijna donker en zijn ogen konden nauwelijks nog wat zien in de rivier. Bovendien was de Nijl vol met waterplanten en daardoor behoorlijk troebel. Gelukkig had hij daar zijn radar-organen voor. Vlak bij zijn staart zaten kleine orgaantjes waarmee hij kon voelen of er een vijand of juist voedsel in de buurt was. Ook kon hij daarmee communiceren met andere Nijlsnoeken. Als er gevaar dreigde, waarschuwden ze elkaar. Wacht daar voelde hij inderdaad een alarmkreet van de anderen. Meteen daarna voelde hij dat er een groot gevaarte aankwam. Hij zwom en zwom op zijn allerhardst. Maar het gevaarte kwam steeds dichter bij. Omdat hij maar kleine kieuwtjes had, ging zijn ademhaling steeds sneller en sneller. Hij zwom nu echt op zijn aller- allerhardst En toen voelde hij dat hij naar binnen werd gehapt in een hele grote bek. Door de grote smak waarmee de bek dicht klapte was hij op slag dood. Er was eens nog niet zo lang geleden een krokodil die leefde in de Nijl. Om precies te zijn was het een Nijlkrokodil. Hij had net een Nijlsnoek gegeten, maar had nog meer honger. Hij ging op zoek naar iets te eten DaVinci, Hengelo

14 egyptenaren Bijlage 2 VOEDSELPIRAMIDE Een voedselpiramide is een driehoek. Het geeft aan welk dier wat eet. Bovenaan staat de toppredator. Dat is een roofdier dat zelf geen vijanden heeft. In de vakjes op de rij eronder staan de belangrijkste prooidieren die hij eet. Maak een voedselpiramide. Je mag zelf kiezen van welk dier. Vind je het moeilijk? Teken een driehoek. Zet op de goede plaats: planten, konijn, muis, insecten+zaden en vos. Maak er een kleine tekening bij. 8 DaVinci, Hengelo 2012

15 8 de krokodil Bijlage 3 VRAGEN OVER DIEREN Vraag 1 Waarnemen 1.1. Is het dier gewerveld of ongewerveld? 1.2. Tot welke klasse behoort het dier? 1.3. Hoe ziet het dier eruit? 1.4. Hoe beweegt het dier? 1.5. Welke geluiden maakt het dier? 1.6. Hoe voelt het dier aan? 1.7. Hoe reageert het dier op je? 1.8. Hoe neemt het dier waar? Vraag 2 Leven en wonen 2.1. Waar leeft het dier in het wild? 2.2. Welke planten groeien in de omgeving van het dier? 2.3. Welke andere dieren leven in zijn omgeving? 2.4. Heeft het dier vijanden? Welke? 2.5. Is het dier een vijand voor andere dieren? 2.6. Wat voor huis heeft het dier? 2.7. Waar leeft het dier als het bij de mensen woont? Vraag 3 Het jaar door 3.1. Wat doet het dier overdag en s nachts? 3.2. Wat doet het dier in de lente, zomer, herfst, winter? 3.3. Hoe oud kan het dier worden? Vraag 4 Alleen of samen 4.1. Leeft het dier alleen of in een groep? 4.2. Heeft de groep een leider? 4.3. Hoe wordt het dier leider van een groep? DaVinci, Hengelo

16 egyptenaren Vraag 5 Eten en drinken 5.1. Wat eet en drinkt het dier? 5.2. Hoe komt het dier aan voedsel? 5.3. Hoe eet het dier? 5.4. Waar bewaart het dier zijn voedsel? Vraag 6 Jonge dieren 6.1. Hoe paart het dier? 6.2. Hoe krijgt het dier jongen? 6.3. Hoe worden de jonge dieren verzorgd? 6.4. Hoe worden de jonge dieren beschermd? 6.5. Hoe spelen de jonge dieren? 6.6. Veranderen de jonge dieren als ze groeien? 6.7. Hoelang blijven de jonge dieren bij de ouders? Vraag 7 Mens en dier 7.1. Wat is het nut van het dier voor de mens? 7.2. Tot welke familie behoort het dier? 7.3. Wordt het dier door de mens beschermd? 7.4. Welke voorouders heeft het dier? 10 DaVinci, Hengelo 2012