<<< Nieuwe techniek in een oud jasje >>>

Transcriptie

1 <<< Nieuwe techniek in een oud jasje >>> Bij de alinea s over de Amerikaanse windmotoren aan het eind van het artikel hoort een tekening zoals die voorkomt in het genoemde boekje (De windmotor als poldergemaal in Friesland; J. Bergstra te Sneek, 1995). Dit boekje wordt gebruikt in de molenaarsopleiding van het Gild Fryske Mounders ( <<< Méér ANDER MOLENNIEUWS >>> Brandweeroefening op De Dellen Een paar maanden geleden werd molenaar H. Tiddens gebeld door de brandweer Scheemda met de vraag of het mogelijk zou zijn een oefening op poldermolen de Dellen te houden. Zo kwam het dat er dinsdagavond 29 januari brand op De Dellen was. Om zes uur kwamen drie man van de brandweer om alles voor de oefening in gereedheid te brengen. Op de spoorwielzolder werden apparaten geplaatst, die lichteffecten en geluiden van vuur en brand maakten. Door de raampjes leek het net of er iets brandde daarbinnen. Buiten werd om de staart een rode lichtslang gewonden om het uitslaande deel van het vuur te verbeelden. Verder werd om de verwarring voor de brandweerlieden te vergroten een pop opgehangen aan een legeringsbalk beneden en verder zaten er twee brandweerlieden als slachtoffers hogerop in de molen. Om zeven uur kwam de brandweer met twee auto s. Men vroeg mij wat er aan de hand was en of er nog personen in de molen waren. Daarop antwoordde de molenaar (geregisseerd): Er zijn twee elektriciens binnen, waar weet ik niet. Dat er ook nog een opgehangen persoon (pop) was, was een extra verrassing! Vanaf de brandweerwagen werd de molen in het licht gezet, zodat iedereen alles kon zien. De pop werd als eerste naar buiten gebracht en onder een deken gelegd. Daarna werden achtereenvolgens de twee andere slachtoffers eruit gehaald. Inmiddels had de rest van de brandweerlieden hogedrukslangen uitgerold om binnen te blussen. Dat ging in dit geval gelukkig niet met water. De andere ploeg zorgde voor veel 1

2 meer water door water uit de kolk aan de polderzijde te pompen naar de eerste brandweerauto. Daar konden ze het uitslaande deel van de brand mee bestrijden. Dat deden ze vanwege het kwetsbare riet niet echt op de molen, alhoewel dat wel eerst de bedoeling was. Al met al wel een leuk en leerzaam spektakel. Met zo n oefening kun je alles veel beter bekijken dan bij een echte brand. De molendeur staat nog/weer open (schoorsteeneffect!) Foto: A. Strijkstra, Groningen Om een uur of acht waren ze klaar en werd alles opgeruimd. In de schuur bij de molen, die de firma Stijkel welwillend ter beschikking had gesteld, is daarna koffie met koek genuttigd. Ook werd daar de hele oefening, die vooral gericht was op het krijgen van water op de juiste plaats, doorgepraat. Ook het dilemma wat te doen als je een opgehangen persoon aantreft: meteen losmaken of eerst wachten op politie? Aan het einde heb ik nog even aangekaart, dat de brandweer liefst nooit het achtkant om moet halen, wat in het verleden wel is gebeurd. Het is dan namelijk geen monument meer en herbouw en vooral onderhoud wordt dan heel moeilijk. Gelukkig kon de brandweer mij melden, dat ze niet meer zo omhalerig zijn tegenwoordig. Het was een leerzame avond, die nog droog bleef ook, ondanks de voorspelling van regen! De hoeveelheid publiek bleef beperkt tot drie molenaars inclusief mijzelf plus een man of tien ander publiek. Verder is er gefilmd. Die beelden komen op de site van Nieuw-Scheemda en t Waar ( Cultuurhistorisch Centrum Oldambt in molen Edens Samenvallend met het Nationaal Museumweekend wordt in molen Edens het CHC Oldambt geopend. Dit instituut met de slogan Molen Edens als cultuurhistorisch trefpunt staat sinds 1 januari 2008 onder leiding van Marianne Kruijswijk. Vanuit de molens in Winschoten komt er in de nieuwe ruimte onder in de molen als eerste activiteit een tentoonstelling over graan, meel en meelproducten. Er zal veel te voelen, ruiken en proeven zijn. In overleg met de vrijwillig molenaar Klaas Strijk verhuist deze expositie later naar een hogere verdieping als permanent onderdeel van een rondgang door de molen onder leiding van een molengids (uit de vrijwilligersbank). Meer info t.z.t. op 2

3 Groninger Molenweekend 14/15 juni De koren- en pelmolen Stormvogel in Loppersum is er vroeg bij hun programma is al bekend! De molen zal op zaterdag 14 juni vanaf 10:00 uur tot 17:00 uur open zijn voor het publiek, bij voldoende wind zal de molen ook in bedrijf zijn. Verder zal daar van 2:00 uur tot 5:00 uur het shantykoor De Stormvogels optreden en zullen er demonstraties zijn van oude ambachten onder andere stoelmatten, spinnen, bezembinden en bijenkorven maken. De molenaars nodigen iedereen van harte uit de molen te komen bekijken en te genieten van het shantykoor en de oude ambachten. De toegang is gratis. <<< Waar-heden en verleden >>> Het in eerste instantie mysterieuze Groninger Molenbestand is het deel van de (landelijke) molenfiche-verzameling van Van der Veen Czn. dat betrekking heeft op Groninger molens. De Vereniging Vrienden van de Groninger Molens is sorteerde de fiches in 1996 volgens de toen bestaande gemeenten, maar behield de oorspronkelijke nummering. Er zijn zoveel kopieën van kopieën van kopieën in omloop dat de leesbaarheid van sommige exemplaren minder wordt. Raadpleeg eventueel bij twijfel de originelen bij de Stichting Molendocumentatie (SMD), die gehuisvest is bij De Hollandsche Molen. Voorblad van de verzameling molenfiche-kopieën over de gemeente Scheemda (Verzameling: Piet Groot, Winsum) Fiche 988 3

4 De fiche 988 vermeldt als locatie: t Waar a/h Zijldiep, westzijde. Bij de Bijzonderheden staat: 8 Nov Houtzaagmolen v.d. heer Van Houten door den bliksem getroffen (P.Gr.Crt). Schade vrij groot. Van Houten overleed Eltje Ridder vergeleek details van de foto s op de pagina s 20 en 22 om tot de conclusie te komen dat ze de zelfde molen afbeelden. Zijn bevindingen staan hier opgesomd. Van de maquette van het houtzaagcomplex in de kerk van Nieuw-Scheemda zijn twee afbeeldingen bekend: - een bovenaanzicht (zwartwit) in het boek Tussen 't Zieldaip en t Grootmoar op pagina 20, - een zijaanzicht in kleur op de genealogische webstek van Jan Pieter de Groot. 4

5 Op pagina 111 van het genoemde boek staat de door S. van Houten rechtsonder gesigneerde tekening die heel sterk lijkt op de maquette. De kwaliteit van de afbeelding is niet zo best, maar de tekening is interessant genoeg om hier weer te geven. De merkwaardig hoge vierkante onderbouw is volgens enkele zegslieden een kenmerk van (sommige) Zuidhollandse zaagmolens. In de Database van Verdwenen Molens in Nederland ( zijn er verschillende te vinden (bijvoorbeeld De Vlaggeman te Overschie; nummer 2329). * Zou de na de brand van 11 januari 1837 verloren gegane zaagmolen vervangen zijn door een tweedehands exemplaar uit het westen des lands? * Wat is de reden voor de (onlogische) bouwwijze met het zeer hoge ondervierkant? Zulks vereist óf een erg lange koningspil naar een lage krukas (ongeveer boven in het vierkant) met wuifelaars van een normale lengte óf een normale koningspil met de krukas halverwege het achtkant met extreem lange wuifelaars. In het eerste geval blijft er in het achtkant veel ruimte vrij voor een of ander andersoortig maalbedrijf, aangedreven via een spoorwiel op een tamelijk lange koningspil. Dit spoorwiel kan ook via een rondsel en een spil de krukas aandrijven. Speculaties allemaal; er is nog veel te onderzoeken 5