een samenleving die hoop biedt op welvaart, respect voor wie daaraan bijdraagt en de zekerheid dat iedereen er ook beter van wordt

Transcriptie

1 Hoe kan het ook anders, één mei staat dit jaar in het teken van verkiezingen. Ik heb te veel respect voor het moederschap om het voor de zoveelste keer over de moeder aller verkiezingen te hebben. Maar cruciaal zijn ze zeker. Omdat het voor het eerst sinds lang samenvallende verkiezingen zijn. Ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk dat is. Het is niet voor niks dat we gevochten hebben om te maken dat ook in de toekomst verkiezingen voor het nationale en het regionale niveau zullen blijven samenvallen. Niet omdat dat voor de kiezer leuker is om een keer minder de deur uit te moeten, al zal die dat ongetwijfeld waarderen. Maar wel omdat het de politiek verplicht om op een samenhangende manier stelling te nemen over hoe de verschillende overheden in dit land kunnen en moeten samenwerken. In het belang van die kiezer. Cruciaal ook omdat we staan voor een legislatuur van vijf jaar waarin die overheden het verschil kunnen en moeten maken. Dat zal - als het van ons afhangt - niet zijn met staatshervormingen deze keer. Al was het maar omdat wij niet van plan zijn om nog een keer de helft van die vijf jaar te verkwanselen aan onderhandelingen die alleen maar werk creëren voor politici. Voor zover daar nog iemand aan twijfelde, is in 2010 en 2011 definitief aangetoond dat staatshervormingen geen antwoord zijn op de noden van de bevolking in dit land. En tot iemand in twee verstaanbare zinnen kan uitleggen wat confederalisme nu eigenlijk betekent en waarom iemand er beter van zou worden, hoeft men op ons niet meer te rekenen om die plaat nog een keer te draaien. Ze wordt trouwens ook onder de fans alleen nog maar in besloten kring gespeeld. Waarschijnlijk omdat het besef doordringt dat de uitdaging voor de volgende legislatuur niet is om de staat te hervormen. Maar wel om tegemoet te komen aan de vraag van miljoenen mensen in dit land om de crisis en het pessimisme achter ons te laten. Om opnieuw vooruit te kunnen kijken en te bouwen aan een samenleving die hoop biedt op welvaart, respect voor wie daaraan bijdraagt en de zekerheid dat iedereen er ook beter van wordt. Dat is voor ons de inzet van de komende legislatuur. En daarvoor gaan we die vijf jaar meer dan nodig hebben. Iedereen die genoeg moeite doet om te luisteren naar wat er leeft in Vlaamse huiskamers weet dat vertrouwen herstellen een gevecht bergop zal zijn. Die weet dat hét woord van 2014 waarschijnlijk niet 'panda' zal zijn, of 'selfie'. Maar angst. Angst om geen job te vinden of om die kwijt te raken. Bang om geen betaalbare woning te vinden, geen opvang voor de kleine die eraan komt of geen goeie school wanneer dat kind ouder zal zijn. Zorgen over de vraag of een leven lang werken wel een pensioen zal opleveren en of het resultaat van jaren sparen veilig is bij de bank. Over de mogelijkheid om een betaalbaar rusthuis te vinden of om duurder wordende geneesmiddelen te blijven betalen. Het zijn zorgen van alle tijden. Maar zeker in een rijke samenleving zoals de onze moet de aanpak ervan altijd prioritair zijn. Politiek gaat voor ons niet over het voeden van angst en het vergroten van tegenstellingen, maar over het bieden van antwoorden op die zorgen. Ook als de uitdaging immens lijkt. Dat is wat we de

2 voorbije jaren gedaan hebben en dat is wat we zullen blijven doen. Met een aanpak die vertrekt vanuit respect voor de noden en de mogelijkheden van ieder van ons. En ja, dat begint in het onderwijs. De onderwijshervorming die in Vlaanderen op de sporen staat vertrekt niet vanuit een ideologie maar vanuit een realiteit. Eén die onmiddellijk herkenbaar is voor iedere ouder met schoolgaande kinderen. Namelijk dat de overgrote meerderheid van kinderen die twaalf jaar oud zijn géén definitief idee hebben van wat ze later willen doen. Is dat een probleem? Neen. Tenzij we vinden dat een kind geen kind meer mag zijn mogen we dat van hen zelfs niet eisen. Maar dat is wel wat we doen door van iedere 12-jarige te vragen dat hij of zij een keuze maakt om een bepaalde richting in te slaan. Vaak zonder precies te weten wat dat inhoudt. Maar wat we wel heel duidelijk maken is de hiërarchie binnen die keuze: de sterken gaan naar links, de zwakken naar rechts. En in de zes daarop volgende jaren organiseren we voor een ongelooflijk groot aantal van hen een waterval die van mislukking naar mislukking hopelijk nog naar een diploma leidt. Maar al te vaak lukt ook dat niet en vergroten ze de groep die we dan ongekwalificeerde jongeren noemen. En die we een paar jaar later beginnen te verwijten dat ze niet presteren op de arbeidsmarkt. Daar gaat de hervorming van het onderwijs over. En dat heeft niks te maken met het afschaffen van ASO, want daar is geen sprake van. En het heeft niks te maken met afschaffen van de Latijnse, want daar is geen sprake van. En wie aan de tafel heeft gezeten, weet dat ook verdomd goed. De 'double speak' daarover heeft maar één doel: namelijk ouders bewust bang maken en stemmen ronselen op basis van die angst. Aan al die ouders en al die jongeren zeg ik dan ook heel duidelijk dit: laat u niet bang maken. Want waar het wél over gaat, is over kansen geven aan de kinderen van ieder van u. Dus 'read my lips': we zullen in Vlaanderen onderwijs en opleidingen aanbieden die niet alleen aan de allersterksten maar aan iedereen faire kansen bieden om iets te betekenen in onze samenleving. Omdat sociale welvaart draait rond respect voor de bijdrage van iedereen. En vooral omdat het de enige manier is om samen vooruit te gaan. Dat moet ook de leidraad zijn voor de hervormingen en investeringen die de komende jaren nodig zijn. Want die zijn groot en divers. Voor wie geen uitblinker is een innoverende en trendy groeisector is de arbeidsmarkt vandaag immers geen gezellig plein. Wij als beleidsmakers zien dat iedere dag aan de cijfers van sluitingen, herstructureringen en jobverlies. Werknemers die wél hun job houden, voelen het aan de druk op hun schouders die iedere dag toeneemt. De essentiële uitdaging voor de komende jaren is dan ook eenvoudig samen te vatten: we moeten investeren in jobs. Om ze te creëren. Maar ook om te maken dat ze blijven lonen. Respect voor werk betekent immers in de eerste plaats ook respect voor uw inkomen. We zeggen het al jaren aan Olli Rehn en Karel De Gucht, ik zeg het vandaag tegen u en we zullen het de komende jaren blijven zeggen tegen iedereen die het nog niet mocht gehoord hebben: wij zullen niét raken aan de index. Omdat het niet aan werknemers en gepensioneerden is om het risico van prijsstijgingen te dragen, maar aan de overheid om die te vermijden. Omdat faire lonen en

3 concurrentievermogen perfect kunnen samengaan als iederéén zijn verantwoordelijkheid neemt. En Johan heeft de voorbije jaren meer dan genoeg bewezen dat het kan. Respect voor werk betekent ook dat we inzetten op levenskwaliteit. Investeren in voldoende en voldoende betaalbaar aanbod van kinderopvang, in stelsels die een flexibele combinatie van arbeid en gezin vergemakkelijken of die de zorg voor kinderen en ouderen mogelijk maken, is essentieel voor de talrijke gezinnen waar met tweeën gewerkt wordt. En dus zeg ik zeer duidelijk aan alle werkende koppels in Vlaanderen: wij zullen in Vlaanderen investeren in kinderopvang en aan Ben Weyts zeg ik: we gaan niét meedoen aan de afbouw van tijdskrediet, of van eender welk systeem dat het gezinsleven van werkende koppels leefbaar houdt. Met inbegrip van de zondagsrust trouwens. Al was het maar omdat we het plezier om de Ronde van Vlaanderen te kunnen volgen niet helemaal willen reserveren voor VIP's alleen! En de traditie om die op zondag te rijden dateert ook uit de vorige eeuw. Werk dat loont is werk dat ook leidt naar een gegarandeerd pensioen. Als we dat willen blijven doen, zullen we klare keuzes moeten maken. Voor vandaag en voor de toekomst. De eerste klare keuze die wij maken is dat gedane beloftes moeten gehouden worden. In de volgende vijf jaar komen er extra 65-plussers bij. Dat is 9,6 miljard in de komende vijf jaar. In het berekende verkiezingsprogramma van sp.a staan die dan ook netjes ingeschreven. Want ik wil ieder van die mensen, die gewerkt hebben, bijgedragen hebben en dus recht hebben op zekerheid over hun pensioen, in de ogen kunnen kijken en zeggen dat wij staan voor een overheid die haar beloftes houdt. Wat me verontrust, is dat we de enige partij zijn die dat hele bedrag heeft voorzien. De tweede klare keuze is dat ons pensioensysteem voor de toekomst eenvoudiger en rechtvaardiger moet. Onze keuze ìs klaar: we gaan voor een systeem waarin we van iedereen een gelijke en faire inspanning vragen, namelijk gedurende 42 jaar actief zijn. Ja, dat is wat langer dan het huidige gemiddelde. Dat zal ook nodig zijn om het voor iedereen te blijven betalen. Maar we vragen daarbij wél een gelijke inspanning van iedereen. En blijkbaar staan we ook daarin alleen. Want er is iets wat de verdedigers van pensioenmalussen en de afschaffing van brugpensioenen steevast 'vergeten' uit te leggen. Dat is dat werken tot 65 iets anders betekent voor wie op zijn 18e is begonnen dan voor wie dat pas op zijn 23e deed. Zodat in hun voorstellen degenen die minder geschoold zijn, meestal ook nog een lager inkomen hebben en een bewezen kortere levensverwachting, ook nog eens 7 jaar langer zullen moeten werken. Wel ik zeg het u klaar en duidelijk: niet met ons. De inspanning die we vragen om onze pensioenen betaalbaar te houden, zal een gelijke en faire inspanning zijn van iedereen. Rechtvaardig verdeelde inspanningen moeten ook de leidraad zijn wanneer het gaat over het verlagen van lasten op arbeid. Dat betekent eerst en vooral dat we niet onderaan beginnen, maar bovenaan. Niet bij wie euro per maand verdient maar bij wie er per dag krijgt. Door een eind te maken aan de cultuur van astronomische toplonen bij de overheid hebben we de belastingbetaler de voorbije

4 jaren al miljoenen bespaard. En wie echt gelooft dat toplonen ook topkwaliteit garanderen moet dringend eens het boek lezen van de man die alle problemen van de NMBS beschrijft. Nadat hij het bedrijf zelf gedurende bijna tien jaar geleid heeft welteverstaan.. Rechtvaardige inspanningen betekent dat we kiezen voor een lastenverlaging die jobs creëert. Waarbij we de middelen niet verkwanselen aan toplonen, maar ze inzetten om modale jobs hier te houden in sectoren die vandaag onder druk van de moordende internationale concurrentie ons land dreigen te verlaten. Waarbij we dat doen op een éénvoudige en klare manier. Door de wirwar aan banenplannen en loonsubsidies om te vormen tot een systeem zoals de werkcheque. Waardoor ook kleine ondernemingen en beginnende zelfstandigen aangemoedigd worden om er gebruik van te maken in plaats van afgeschrikt te worden door de complexiteit. En waarbij we er door het verhogen van de werkbonus en het optrekken van het belastingvrij minimum ook voor zorgen dat werknemers er zélf meer aan overhouden. Onze keuze is er één voor een beleid dat zorgt dat arbeid tegelijkertijd loont én betaalbaar blijft. Dat is ons antwoord op het pad dat ons de laatste jaren onder meer door de Europese commissie wordt opgedrongen. Lonen onder druk zetten door sociale dumping toe te laten, betekent immers dat de lasten worden verlaagd op kosten van de zwakste schakel. Zelfs ondernemingen die met hun voeten in de realiteit staan, beseffen ondertussen dat dat een weg is die niet alleen welvaart, maar uiteindelijk ook jobs vernietigt. In de bouwsector alleen zijn de voorbije jaren meer dan jobs verloren gegaan aan die oneerlijke concurrentie. En dus zullen we ook aan Europa blijven duidelijk maken dat het werk is waarmee de overgrote meerderheid van de Vlaamse gezinnen zijn welvaart opbouwt. En dat wij daar in ieder geval te veel respect voor hebben om van dat werk een wegwerpproduct te maken. Net zoals we er te veel respect voor hebben om werknemers hun eigen lastenverlaging te laten betalen door de BTW te verhogen. Een rechtvaardige fiscale hervorming wil voor ons niet zeggen dat wie vandaag al veel betaalt, morgen precies evenveel zal betalen maar op een andere manier. Het betekent dat we de last op arbeid en op het inkomen uit arbeid verlagen. Want in het belasten daarvan zijn we kampioen van Europa. En dat we de inkomsten uit grote vermogens, al dan niet op buitenlandse rekeningen, wél laten bijdragen. Want in het ontzien daarvan zijn we vaak ook kampioen van Europa. De inspanningen die we al hebben gedaan de laatste jaren beginnen trouwens vruchten af te werpen. Zelfs de nieuwe baas van de Compagnie Het Zoute is tot het besef gekomen dat België voor grote vermogens '..euh niet bepaald een fiscale hel is' om het in zijn eigen woorden te zeggen. Ik weet niet hoeveel vrienden hij met die uitspraak ondertussen kwijt is, maar als hem dat kan troosten wil ik graag zeggen hij er minstens één gewonnen heeft. En ik wil hem ook geruststellen, want een fiscale hel voor wie dan ook is allerminst onze ambitie. Onze ambitie is om de komende vijf jaar te maken dat iederéén op een draaglijke en faire manier bijdraagt aan de investeringen waar we allemaal beter van worden. Investeringen in onderwijs en mobiliteit, in gezondheidszorg en pensioenen, in jobs die lonen. En in een wereld die voor iedereen leefbaar is. In al die dingen die

5 voor negentig procent van ons alleen maar betaalbaar zijn wanneer we dat samen doen. Het is een ambitie die niet in één, twee, drie waargemaakt is. En het is een uitdaging die in een globaliserende wereld in crisistijd zeker niet gemakkelijker is geworden. Maar het is niet de stijl van deze partij om eerst de angst op te stoken en dan de oplossing aan anderen over te laten. Twee jaar geleden hebben we onze nek uitgestoken. Er waren er die het niet rechts genoeg vonden en er waren er die het niet links genoeg vonden. Maar we hebben tegen de stroom in geroeid en bewezen dat vooruitgang mogelijk is zonder sociaal bloedbad. De komende vijf jaar moeten we ook de doemdenkers die blijven zeggen dat het alleen maar slechter kan gaan van antwoord dienen. Aantonen dat we op basis van respect voor werk niet alleen een crisis kunnen bestrijden, maar ook een sociale en welvarende toekomst kunnen bieden. Dat optimisme heeft Vlaanderen meer dan ooit nodig. Dat engagement willen wij bieden aan iedereen in Vlaanderen die op 25 mei samen met ons voor die weg wil kiezen