Topcultuur maakt het verschil, voor de stad en de burgers. music, art, design, urban visie Cultuur Totaal

Transcriptie

1 Topcultuur maakt het verschil, voor de stad en de burgers music, art, design, urban visie Cultuur Totaal

2 Inhoudsopgave pag 3 Inleiding Identiteit versterken Toekomst samen maken pag 4 Kracht van de top Zonder cultuur, geen stad pag 5 Topcultuur in relatie tot domeinen economisch, ruimtelijk, sociaal pag 7 Perspectief topcultuur Eindhoven 2020/2040 Aanbevelingen Aanbod en Afname pag 8 Innovatie en Investering Publiek en Participatie Eindhoven, Mei 2011

3 Inleiding Eindhoven is de tweede economische motor van Nederland. De stad wil én kan internationaal verschil maken en onderscheidend zijn. Om echt onderscheidend te zijn heb je naast een sterke kenniseconomie en innovatieve technologie topcultuur nodig. Cultuur is een graadmeter voor de dynamiek, productiviteit en veerkracht van een stad en kan het verschil maken. 1 Eindhoven beschikt over een unieke combinatie van internationale topinstellingen. Music, art, design en urban zijn al enkele jaren speerpunt in het culturele veld van Eindhoven. Deze terreinen worden niet toevallig door vier internationaal en op hoog niveau opererende culturele instellingen in de stad gedragen: het Van Abbemuseum, het Muziekgebouw, MU en Area51 skatepark. Gezamenlijk spreken zij nagenoeg alle leeftijdscategorieën aan en via vele lokale activiteiten en samenwerkingsverbanden zijn ze zeer breed actief in de eigen stad maar ook ver daarbuiten. Hun lokale, regionale en (inter)nationale betekenis en uitstraling is zowel in de stad zelf als binnen Nederland van belang. Ondersteuning en trots in lokale kring is en blijft onmisbaar voor erkenning en slagkracht op nationaal en internationaal terrein. Het zijn communicerende vaten. Mede dankzij de topinstellingen is Eindhoven een van de negen kerngemeenten op het gebied van cultuur in Nederland en de grootste kerngemeente buiten de Randstad. Hiervan profiteert niet alleen de stad zelf maar ook de regio, als BrabantStad, en de toekomstige Brainport 2020 en Identiteit versterken Wil Eindhoven in beweging blijven als dynamische stad die op economisch, wetenschappelijk, sociaal, educatief en ruimtelijk niveau meetelt en zelfs voorop loopt, dan moet de breedte en de impact van de topcultuur bekrachtigd worden. Eindhoven mag zijn rol als trendsetter, innovator en verbinder niet verliezen, integendeel. Doorontwikkeling van de al sterk aanwezige culturele speerpunten kan de identiteit van de stad verder versterken. De kwaliteit en kracht van de vier topculturele instellingen in Eindhoven wordt bepaald door enkele onlosmakelijk met elkaar verbonden en elkaar versterkende aspecten. Het veelal unieke programma dat geboden wordt, de netwerken waarin ze actief zijn, hun bijdrage aan de positionering van de stad, hun impact in de media en de rol die hun gebouwen spelen in de stedelijke omgeving zijn van grote waarde. Al deze aspecten worden verderop in dit stuk nader onder de loep genomen. Toekomst samen maken Daarnaast weten zij alle vier zowel burgers, buren als buitenlui aan te spreken met hun culturele aanbod en initiatieven. De bereidheid afstanden te overbruggen is afhankelijk van de mate waarin de programmering onderscheidend is. Bezoekers komen met name uit de stad en regio, maar voor een aanzienlijk deel ook uit andere delen van Nederland, de rest van de Benelux en Europa (Area51) en voor bijzondere producties van ver daarbuiten. Tel hierbij bovendien het grote aantal kunstenaars, musici, ontwerpers en skaters dat voor de talrijke producties per jaar Eindhoven kort of langer bezoekt. Dit leidt niet alleen tot prachtige ontmoetingen met het publiek, maar ook tot inspirerende ontmoetingen met de talrijke cultuurmakers in de regio en tussen de creatieve gasten onderling. Diverse nieuwe ontwikkelingen vinden in dit soort ontmoetingen in Eindhoven hun basis. Innoveren, het vreemde omarmen, de wereld naar binnen halen en de toekomst samen maken zijn hierbij de kernkwaliteiten. Cultuur bouwt bruggen tussen burgers en de wereld. En wereldburgers zijn trots op hun open en dynamische stad. 1 zie o.m. Gerard Marlet, De aantrekkelijke stad (VOC Uitgevers,2009 ISBN- 13: ). eze publicatie geeft bewijs dat cultuur onderscheidender en aantrekkelijker gevonden wordt dan bijvoorbeeld sport. Ook belangrijk, instellingen zijn belangrijker dan evenementen, die zijn minder bepalend voor profiel en te tijdelijk en dus geen reden voor vestiging. En avond programma is van belang, ivm werktijden dus podiumkunsten en muziek wegen zwaarder dan musea, tenzij deze vaak 's avonds open zijn (zoals bijv Van Abbe en MU met regelmaat op donderdagavonden).

4 Kracht van de top Het Muziekgebouw, Van Abbemuseum, MU en Area51 zijn ieder op zich culturele topinstellingen. Dat komt in de eerste plaats door hun bijzondere programmering en hoge ambities. Bij ieder van hen staat kwaliteit en inhoud voorop en hun blik- en speelveld reikt tot ver buiten de grenzen. Bovendien worden ze alle vier gedreven door een actueel en op talent gericht streven, dat naadloos aansluit bij de makersmentaliteit en op innovatie gerichte aard van de stad. Vernieuwende kunstenaars, nieuwe concepten en samenwerkingsverbanden, denken en programmeren buiten de bekende kaders, zijn de punten waarop deze vier instellingen niet alleen zichzelf maar ook elkaar regelmatig vinden en heruitvinden. Puntsgewijs weergegeven schuilt de kracht van de topcultuur in Eindhoven in: bijzondere programmering, gezonde bedrijfsvoering en hoge ambities; waarmee veel waardering van professionals en publiek wordt geoogst. het bedienen van grote en zeer diverse publieksgroepen en deze aan zich weten te binden. Circa 50 procent van de bezoekers komt uit Eindhoven, 75 procent van de bezoekers woont in de regio, de overige 25 procent bestaat uit een (inter)nationaal publiek dat doelgericht naar de stad komt vanwege het internationaal unieke aanbod van deze instellingen publiek van alle leeftijden wordt de mogelijkheid geboden deel te nemen aan topcultuur; de vier instellingen bedienen zowel de jongste generatie van jarigen (Area51), de groeiende groep studenten en jong volwassenen (MU), alsmede ook een volwassen en breed cultuurminnend publiek (Van Abbemuseum en Muziekgebouw) de (stimulering van) actieve en brede participatie van het publiek, die minstens zo belangrijk is als de inhoudelijke drijfveer van waaruit tentoonstellingen, concerten en evenementen worden georganiseerd het door complementaire activiteiten en hoog niveau niet alleen versterken van elkaars positie maar ook van Eindhoven als een stad waar kwaliteit verzekerd is het bieden van een year- round cultureel aanbod dat in samenwerking met grootschalige evenementen als DDW, GLOW, STRP en Flux/S ook buiten de eigen muren weerklank vindt. de vorming van het culturele fundament van de stad Eindhoven waarmee direct en in hoge mate het nationale en internationale vestigingsklimaat, zowel met betrekking tot de creatieve industrie als de bezoekers, positief wordt geladen. Eindhoven is als centrale kunst- en cultuurstad in de regio verankerd. Zonder cultuur, geen stad Programma Binnen de disciplines, music, art, design en urban, wordt door de internationale top structureel en substantieel geprogrammeerd. Er is bij ieder sprake van een hoogwaardig regulier en breed toegankelijk programma van concerten, exposities, projecten en wedstrijden, aangevuld met (inter)nationaal belangwekkende bijzondere onderdelen. Binnen het eigen domein en interdisciplinair worden vitale verbindingen gelegd met toptalent en product innovatie. Goede voorbeelden zijn de residency van componist Nico Muhly bij het Muziekgebouw en het project Heartland (samenwerking Muziekgebouw, Van Abbe en MU). Deze ketenbenadering is evident, biedt inhoudelijke meerwaarde en is identiteits versterkend voor de stad/regio. En door de aard van de top disciplines is er geen belemmering het programma ook internationaal aansprekend te maken. 2 2 Een groot deel van het muziekaanbod is woordeloos en daardoor aantrekkelijk voor een niet Nederlands- sprekend publiek. Design is niet direct taalgebonden en ook de beeldende kunst en urban culture zijn voor zover talig, grotendeels Engels gericht.

5 Positionering De culturele voorzieningen met internationale kwaliteit ondersteunen en bieden noodzakelijke bouwstenen voor de economische ambities van de stad. Ze dragen nadrukkelijk bij aan de internationale profilering van de stad/regio en de attractiviteit van het leef- en vestigingsklimaat. Eindhoven beschikt hierdoor over een grootstedelijke kwaliteit. Van groot belang is te onderkennen dat deze programma s en voorzieningen echter niet alleen of in de eerste plaats gericht zijn op de aantrekkingskracht van de stad voor mensen van buiten. Ze zijn er juist ook voor de burgers van stad zelf. Zij verdienen ook topcultuur. Trots zijn op èn beleving van de eigen stad zijn hierbij belangrijke waarden. Netwerken De netwerken van Van Abbe, MU, Area 51 en Muziekgebouw kennen geen geografische grenzen en zijn bijzonder internationaal. Eindhoven presenteert zich hierdoor worldwide en de wereld wordt naar Eindhoven gehaald. Het culturele netwerk van Eindhoven strekt zich uit van Singapore, China, Indonesië, Thailand, Boston, New York, Sydney, London, Berlijn, Parijs en München tot Turkije, het Midden- Oosten, Kaapstad, Johannesburg en Rio de Janeiro. Cultuur en economie gaan hier vaak samen, hand- in- hand. Dit aspect kan door de stad nog beter benut worden. Ook impliceert deze internationale uitwisseling interessante ontwikkelingen en nieuwe activiteiten. Innovatie is creativiteit x inspiratie. Het internationale culturele aanbod is bovendien een podium voor de ontmoeting van (kennis) instellingen, overheden en bedrijfsleven waarbij alle betrokken partijen 'winst' boeken. Media Vanzelfsprekend wordt in de regionale media verslag gedaan van de activiteiten op het gebied van muziek, art, design en urban. Maar dankzij het onderscheidende internationale innoverende en soms geïntegreerde aanbod is de reikwijdte veel groter. Cultureel Eindhoven laat structureel van zich horen in de landelijke en internationale media. Dit heeft een frequentie en kwaliteit die de stad niet via een andere discipline kan bereiken. Flankerend mediabeleid voor de stad als geheel, is sterk aan te bevelen. Gebouw Het Muziekgebouw beschikt over een in de wereld geroemde akoestiek, die in samenwerking met de TU/e is ontwikkeld. Na de Redesign ondersteunt het Muziekgebouw tevens de kernkwaliteiten van de stad op het gebied van licht, technologie en design. Het Van Abbemuseum huist centraal in één van de markantste gebouwen van de stad. Oud- en nieuwbouw ontmoeten elkaar op uitgesproken wijze. MU fungeert sinds de oprichting als een culturele spil binnen De Witte Dame en heeft de ambitie dat binnen afzienbare tijd en op grotere schaal ook te doen binnen de herontwikkeling van het Natlab. Area51 is al jaren de belangrijkste publieke trekpleister voor jong en wat ouder op Strijp S. Wegens de bouwontwikkeling moet er verhuisd worden. Het is van wezenlijk belang om het aanbod juist voor de jongste generatie niet te laten verschralen dat deze verhuizing tijdig en doeltreffend mogelijk wordt gemaakt, zodat Area51 zijn vitale rol in de stad ook in de toekomst kan blijven vervullen. Maar hoe belangrijk de gebouwen waarin de topcultuur huist ook zijn, alle vier zijn ze zich er van bewust dat het belangrijk is om zich ook buiten de eigen veilige muren te presenteren. Van concerten in de Catharinakerk, tuinen en bossen op Strijp S en dependances in Woenselse bordelen de Eindhovense topcultuur omarmt de stad en haar bewoners ook dicht bij huis en in de straat. Topcultuur in relatie tot domeinen economie, ruimtelijk, sociaal Economisch De internationaal opererende culturele topinstellingen in Eindhoven leveren een evidente bijdrage aan de internationale positionering van stad en regio. Ze behoren alle vier tot de internationale top

6 in hun soort, en leveren een onderscheidende en noodzakelijke bijdrage aan de verhoging van de attractiviteit van het leef- en vestigingsklimaat. Bovendien dragen ze bij aan innoverende ontwikkelingen, omdat daarbij creativiteit en inspiratie altijd samen gaan. Zo initieert Mad- e vanuit een creatieve setting bijzondere en inspirerende ontmoetingen van Young Professionals binnen dynamische en innovatie bedrijven en (kennis) instellingen. En verbinden de belangrijkste economische spelers in Eindhoven zich aan het Master Program van het Muziekgebouw en de Stichting Promotors van het Van Abbemuseum. Voor een jonge zich sterk ontwikkelende stad als Eindhoven is aandacht voor toptalent eveneens van grote waarde. Talent is de top van de toekomst en gaat ook nu al vitale verbindingen aan met het internationale veld. Alle vier de culturele topinstellingen zijn zich hiervan bewust en hebben het werken met en begeleiden van (top)talent in hun praktijk verankerd. Voor MU en Area51 is het beduidend moeilijker economische partners aan zich te binden maar ook zij laten zich niet onbetuigd in partnerschappen met onder andere Blend, Vice, Fatboy en de grote sport- en skatemerken. Een directe samenhang tussen economische groei en investeren in cultuur is onlangs door het Centraal Plan Bureau aangetoond. Verlagen van subsidies op kunst en cultuur leidt tot afname van economische groei. Er is daarbij een direct verband met de verminderde aantrekkingskracht voor hoger opgeleiden en de creatieve sector. Ruimtelijk Muziekgebouw en Van Abbemuseum hebben in samenwerking met Philips Ambient Experience Design en in overleg met de Gemeente een integraal concept ontwikkeld voor het Catharinakwartier. Vanuit één belevingsvisie zijn wonen, economische aspecten (horeca, winkels) en culturele voorzieningen in één conceptplan samengebracht. Deze ontwikkeling betekent tevens een kwalitatieve en onderscheidende versterking van het centrumgebied. Skate- en urban cultuur zijn in Eindhoven al vele decennia sterk aanwezig. Opgekomen vanuit de underground en jongerencultuur heeft het skaten, opgepikt door MU met de ontwikkeling van de MUbowl en verder uitgebouwd door Area51, inmiddels een niet meer weg te denken impact op de inrichting van de stad. Area51 is een voortrekker die Eindhoven als urban sportsstad internationaal op de kaart zet, waardoor ook bmx, boulder, streetdance en streetart hier op waarde worden geschat. Momenteel wordt hard gewerkt aan de groei naar een nieuwe locatie die eind 2012 gaat plaatsvinden. De ambitie is hoog: Area51 wil de concurrentie aan blijven gaan én winnen met de grote drie van Europa: Malmö, München en Marseille. Na ruim twaalf jaar één van de culturele publiekstrekkers te zijn geweest in De Witte Dame is MU bezig met serieus onderzoek om de overstap te maken naar het Natlab op Strijp S. Daar wil het een trekker worden in samenwerking met STRP- festival in de ontwikkeling van de multimediale toekomst van Strijp S in het algemeen en het Natlab in het bijzonder. Van Abbemuseum, Muziekgebouw en MU werken momenteel al intensief samen met en leveren programmatische bijdragen aan evenementen op Strijp- S, zoals Flux/S en STRP Festival. Hun inhoudelijke kwaliteit en netwerk bieden hierbij internationale meerwaarde. Als volwassen stad heeft Eindhoven beide stadsdelen nodig: Strijp als broedplaats en laboratorium en het Catharinakwartier voor de gevestigde culturele kwaliteit. Sociaal Regelmatig komen er delegaties uit andere steden naar Area51 om te kijken hoe jongerencultuur en urbansports hier verstrengeld zijn binnen een aansprekend en rijk houten landschap dat zich grotendeels zelf onderhoudt. De gedeelde passie (skate cultuur) werkt drempelverlagend tussen culturen, leeftijden en persoonlijke achtergronden waardoor sociale verschillen minder belangrijk zijn. Dit zorgt voor begrip, minder agressie en een gevoel van veiligheid (algemeen en in expressie). Ook MU kent een voor kunstinstellingen lage drempel. Gekoppeld aan de eigenwijze inzet op educatie komen jaarlijks enkele duizenden kinderen en jongeren bij MU langs om kennis te maken met hedendaagse visuele cultuur die vaak dichter bij hun eigen wereld staat dan ze denken.

7 Daarnaast zet MU sinds enkele jaren in op artistieke visies op natuur in de stad. Dat kan resulteren in exposities maar ook in groene projecten buiten de eigen muren, met name op Strijp S. Muziek kan naar overtuiging van het Muziekgebouw een bijdrage leveren aan de sociale en geestelijke ontwikkeling van de mens. Ongeacht sociaal- demografische achtergrond, sekse en leeftijd moet iedereen daartoe in staat worden gesteld, wat betekent dat het aanbod voor ieder in principe financieel toegankelijk moet zijn. Verder is het van belang om aandacht te schenken aan de kennismaking met muziek, het faciliteren van amateurmusici en muziek- educatie. Het Van Abbemuseum zet langs vele wegen in op directe verbindingen met de stad. Het educatieve programma van het museum is een belangrijk onderdeel in de kunsteducatie van scholen in en om Eindhoven. Maar ook in de wijken zoals bijvoorbeeld in Woensel wordt komende jaren wijkgericht gewerkt om een divers publiek uit alle sociale lagen te bereiken. Een eerste voorbeeld is de betrokkenheid bij de onlangs geopende offline bloggalerie Tante Netty in een voormalig bordeel. Perspectief topcultuur Eindhoven 2020/ Grensverleggend, doelbewust, inventief en inhoudelijk gedreven zijn de termen waarmee Eindhoven zich komende jaren als stad identificeert 4. Het uitdragen en concreet vertalen van de betekenis van deze begrippen is voor de vier Eindhovense topculturele instellingen een haast vanzelfsprekende opdracht. Een opdracht die op dit moment al ten volle wordt uitgevoerd maar ook in de nabije en verdere toekomst onverminderd van kracht zal blijven. Innovatie en internationale kwaliteit zijn de springveren waarmee de cultuur van Eindhoven haar grenzen verlegt. Doelbewust en in samenhang en samenwerking wordt ingezet op het uitnodigen en ontwikkelen van inventief en creatief talent. Vanuit een inhoudelijke gedrevenheid levert Eindhoven nu maar ook in 2020 en 2040 culturele prestaties op hoog niveau en van menselijke maat die zowel in de stad zelf als ver daarbuiten resoneren. Om dit te kunnen blijven doen zet het culturele veld in op de verbindende, vernieuwende en ondernemende aard van kunst in de brede zin van het woord. De stad schraagt dit met trots op en investering in aanbod en afname van music, art, design en urban. Met gezamenlijke inspanning is en blijft Eindhoven daarmee ook in de toekomst de belangrijkste stad van Nederland als het gaat om levende en eigentijdse cultuur buiten de Randstad. Aanbevelingen Aanbod en Afname Bevorder de kwaliteit en intrinsieke waarde van kunst en cultuur die een bijdrage levert aan de ontwikkeling van de mens. Zorg voor een sterk en kwalitatief hoogwaardig year- round programma in de topinstellingen (klassieke muziek, wereldmuziek, jazz, independent pop, beeldende kunst, design, popcultuur, emerging culture en urban) maar ondersteun en biedt ook verankering voor kwalitatieve evenementen in de stad (DDW, STRP). Richt je op op meerwaarde gerichte samenwerking in perspectief van product en publiek binnen het gehele culturele veld én in internationaal opzicht op de verbinding tussen music, art, design en urban. Erken dat de internationale topinstellingen bovendien gelden als dockingstation voor derden. Zowel lokaal en regionaal als landelijk en internationaal verbinden allerlei partijen zich graag aan deze platforms, waardoor diversifiëring en meerwaarde optreedt. Voorbeelden zijn de avonden van Axes Jazzpower en de verkiezing van het Vierkante Ei in het Van Abbemuseum, de Crosslinx avonden in het Muziekgebouw, en de Blend Talent Night bij MU. 3 Zie: 'Staat van de Stad Op weg naar de Stadsvisie Eindhoven 2040', Gemeente Eindhoven, oktober Uit: 'Citymarketingstrategie Eindhoven. Wie kiest, wordt gekozen; Gemeente Eindhoven/Berenschot, augustus 2010.

8 Versterk het internationaal cultuuraanbod voor wat betreft kwaliteit en omvang en leg de verbinding met de Eindhovenaar, de internationale kenniswerkers en de creatieve sector. Versterk het gezamenlijke optrekken van de internationale topinstellingen en sla daarbij de brug naar het economische domein en citymarketing. Innovatie en Investering Zet in op productinnovatie. Enerzijds producties geworteld in het DNA van de stad en voortkomend uit de bewoners/gebruikers van de stad. Creëer anderzijds een open internationaal podium voor inspirerende en vernieuwende ontwikkelingen. Focus bij interdisciplinaire productontwikkeling op de verbinding van music, art, design en urban. Koester het experiment. Zet nadrukkelijk in op de integrale ontwikkeling van broedplaats Natlab/Area51 en cultuurzone Catherinakwartier. Zowel binnen de daar gevestigde internationale topinstellingen als in de openbare ruimte moet zichtbaar worden dat beide zones culturele hotspots zijn. Versterk de belevingskwaliteit en vergroot de verblijfstijd in deze gebieden in relatie tot hun omgeving, zoals het stadscentrum naast het Catharinakwartier en Strijp S in relatie tot het Natlab. Ontwikkeling van beide zones is in eerste plaats gericht op bewoners van de stad, maar is zeker ook in toeristisch perspectief interessant voor bezoekers van buiten (nationaal en internationaal). Publiek en Participatie Bevorder de ontmoeting met een divers publiek en creëer een open en toegankelijk aanbod met diversiteit en kwaliteit. Laat zoveel mogelijk mensen kennismaken met muziek. Geef specifieke aandacht aan die doelgroepen waar voor de drempel hoger is (sociaal zwakkere burgers, multiculturele samenleving). Instellingen en overheid hebben hierbij een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de activiteiten financieel toegankelijk te houden. Ontwikkel die activiteiten die optimaal aansluiten bij de beleving van jongeren, studenten en ouderen in onze samenleving. Faciliteer en ondersteun de amateurbeoefening in een zo ruim mogelijke mate en leg indien mogelijk de verbinding met het professionele podium. Geef expliciet ruimte voor talentenprogramma s en leg de verbinding met het internationale veld. Sluit hierbij indien mogelijk aan bij educatie en amateurbeoefening. Charles Esche/Ulrike Erbslöh Van Abbemuseum Wim Vringer Muziekgebouw Frits Philips Angelique Spaninks MU Simon Dermout Cramer Area51