Christiaan en Dave transporteren zware machines 6 TON-panel: Wie zet de vuilnis buiten? 14 En in deze TON: interview nr

Transcriptie

1 MAGAZINE VOOR MENSEN DIE WERKEN IN TRANSPORT EN LOGISTIEK LOSSE NUMMERS 4,95 Christiaan en Dave transporteren zware machines 6 TON-panel: Wie zet de vuilnis buiten? 14 En in deze TON: interview nr TONMAGAZINE.NL

2 TON PAGINA 2 DIT NUMMER TON en trots... Je bent goed in wat je doet. Maar daarmee loop je natuurlijk niet te koop. Nederlanders hebben een grote mond, maar echte opscheppers zijn we niet. TON zet zeven heel verschillende personen in de schijnwerper. Mensen die een beetje bescheiden hun trots tonen....en nummer 2015 Sinds 2005 interviewde TON meer dan 2000 mensen*. Gerrit Jan Rath is nummer Hij schreef een handleiding voor chauffeurs, gebaseerd op zijn eigen ervaringen. NR 2015 PAG 18 * Zo af en toe krijgt TON mail van teleurgestelde lezers. Chauffeurs of logistiek medewerkers die vinden dat TON de transportwereld rooskleuriger toont dan die wereld in werkelijkheid is. Dat het blad geen oog heeft voor wat er mis is. U heeft gelijk, luidt het antwoord dan. Want in TON lees je inderdaad zelden over de bedrijfstak, bedrijven, arbeidsvoorwaarden. De reden: dat is niet de opdracht die TON heeft gekregen van het SOOB-bestuur. TON besteedt dus aandacht aan hoe jij als medewerker je werk en leven vormgeeft en hoe je daar zelf invloed op kunt hebben. De sector, je werkgever of de cao verander je niet in je eentje; je leef- of werkstijl wel.

3 TON PAGINA 3 EN VERDER NR 2012 PAG 6 Ton Verbraak NR 2013 PAG 10 JALAL MAROUANE NR 2014 PAG 14 GIJS VRONIK NR 2021 PAG 28 ARNOLD/MONIQUE VD GRAAF NR 2022 PAG 32 Ton GROOTEMAN NR 2023 PAG 46 TOBIAN SLUIK Zware jongens Christiaan en Dave in de weer met zware jongens: machines die ze van de ene hal naar de andere transporteren. Een relatief makkelijke klus voor de mannen van Jan van Dam Machine Transport. PAGINA 36 De vuilniszak TON komt achter de voordeur en vraagt het TONpanel: Hoe regel jij je zaakjes thuis? Wie doet de administratie, wie zet de vuilnis buiten en hoe ga je met het geld om? PAGINA 21 Allerlei 4 TON kort 17 TON Puzzel 44 Goeie Smoes! 50 Service/Colofon 51

4 TON PAGINA 4 TON TOEN Heb jij een oplossing voor de crisis? Dat vroeg TON in april 2009 aan een aantal werknemers in transport en logistiek. Jasper de Graaf uit Dalfsen was destijds internationaal chauffeur bij De Groot in Wilsum. Hij dacht dat het wel iets zou oplossen als de media en de mensen elkaar minder zouden opstoken. Als iedereen wat positiever zou zijn, zei hij. En: Ik wacht rustig af wat er met de crisis gebeurt. Maar hoe dan ook, ik wil in de transportsector blijven werken. Hoe is het nu, zes jaar later? Die crisis is nog niet voorbij, maar Jasper heeft er eigenlijk weinig last van gehad. Wel is zijn werkgever van toen failliet gegaan, maar Jasper had binnen een paar dagen alweer een andere baan. Hij rijdt nu op een containerwagen afval, bij ROVA in Zwolle en gaat waarschijnlijk leren voor planner. Dat hij in het transport actief blijft, dat is wel zeker. CAO VRAAG Nascholing ook voor oudere chauffeurs verplicht Ben je een beroepschauffeur en geboren vóór 1 juli 1955? Dan verandert er dit jaar voor jou iets in de nascholingsverplichting voor Code 95. Tot nu toe kreeg je Code 95 automatisch bijgeschreven op je rijbewijs. Dat mag niet meer van Europa. Per 1 juni 2015 vervalt deze vrijstelling van nascholing. Wat betekent dat voor jou, als je vóór 1 juli 1955 geboren bent? 1. Je hebt al nascholing gevolgd a. Heb je de volle 35 uur nascholing gehad, dan kun je dat kosteloos laten registreren bij het CBR. Je rijbewijs moet dan na 1 juni 2015 worden verlengd of vervangen. b. Heb je nog niet voldoende nascholing gehad, dan moet je de nog ontbrekende uren vóór 10 september 2016 halen. Registratie van de reeds gevolgde nascholing doe je het best ná 1 juni Jasper toen Jasper nu Maak een TONsee Maak een fotootje van de persoon, de plek, het ding dat je nooit zou willen missen. Vertel in vijf zinnen waarom dat zo is. Mail naar info@tonmagazine.nl Als je dan met je TONsee in de volgende TON komt, win je een VVV-bon van 25 euro. 2. Je hebt al Code 95 op je rijbewijs staan a. Als dat rijbewijs geldig is tot na je pensioen en je wilt daarna niet meer beroepsmatig rijden, dan hoef je niets te doen. b. Als dat rijbewijs niet geldig is tot na je pensioen, dan is het verstandig het te verlengen. Je Eigen Verklaring moet je dan voor 1 maart 2015 bij het CBR indienen. 3. Je hebt Code 95 nog niet op je rijbewijs staan a. Als je rijbewijs tot na je pensionering geldig is, dan kun je vóór 1 juni 2015 een duplicaat van je rijbewijs aanvragen met het uitdrukkelijke verzoek daar Code 95 op te vermelden. b. Loopt je rijbewijs voor je pensionering af, dan kun je het best je rijbewijs verlengen. Je Eigen Verklaring moet je dan vóór 1 maart 2015 bij het CBR indienen. Vragen? Bel gratis met Stichting VNB , kijk op caonaleving.nl of mail naar transport@bg.fnv.nl

5 TON PAGINA 4 TON TOEN Heb jij een oplossing voor de crisis? Dat vroeg TON in april 2009 aan een aantal werknemers in transport en logistiek. Jasper de Graaf uit Dalfsen was destijds internationaal chauffeur bij De Groot in Wilsum. Hij dacht dat het wel iets zou oplossen als de media en de mensen elkaar minder zouden opstoken. Als iedereen wat positiever zou zijn, zei hij. En: Ik wacht rustig af wat er met de crisis gebeurt. Maar hoe dan ook, ik wil in de transportsector blijven werken. Hoe is het nu, zes jaar later? Die crisis is nog niet voorbij, maar Jasper heeft er eigenlijk weinig last van gehad. Wel is zijn werkgever van toen failliet gegaan, maar Jasper had binnen een paar dagen alweer een andere baan. Hij rijdt nu op een containerwagen afval, bij ROVA in Zwolle en gaat waarschijnlijk leren voor planner. Dat hij in het transport actief blijft, dat is wel zeker. CAO VRAAG Nascholing ook voor oudere chauffeurs verplicht Ben je een beroepschauffeur en geboren vóór 1 juli 1955? Dan verandert er dit jaar voor jou iets in de nascholingsverplichting voor Code 95. Tot nu toe kreeg je Code 95 automatisch bijgeschreven op je rijbewijs. Dat mag niet meer van Europa. Per 1 juni 2015 vervalt deze vrijstelling van nascholing. Wat betekent dat voor jou, als je vóór 1 juli 1955 geboren bent? 1. Je hebt al nascholing gevolgd a. Heb je de volle 35 uur nascholing gehad, dan kun je dat kosteloos laten registreren bij het CBR. Je rijbewijs moet dan na 1 juni 2015 worden verlengd of vervangen. b. Heb je nog niet voldoende nascholing gehad, dan moet je de nog ontbrekende uren vóór 10 september 2016 halen. Registratie van de reeds gevolgde nascholing doe je het best ná 1 juni Jasper toen Jasper nu Maak een TONsee Maak een fotootje van de persoon, de plek, het ding dat je nooit zou willen missen. Vertel in vijf zinnen waarom dat zo is. Mail naar info@tonmagazine.nl Als je dan met je TONsee in de volgende TON komt, win je een VVV-bon van 25 euro. 2. Je hebt al Code 95 op je rijbewijs staan a. Als dat rijbewijs geldig is tot na je pensioen en je wilt daarna niet meer beroepsmatig rijden, dan hoef je niets te doen. b. Als dat rijbewijs niet geldig is tot na je pensioen, dan is het verstandig het te verlengen. Je Eigen Verklaring moet je dan voor 1 maart 2015 bij het CBR indienen. 3. Je hebt Code 95 nog niet op je rijbewijs staan a. Als je rijbewijs tot na je pensionering geldig is, dan kun je vóór 1 juni 2015 een duplicaat van je rijbewijs aanvragen met het uitdrukkelijke verzoek daar Code 95 op te vermelden. b. Loopt je rijbewijs voor je pensionering af, dan kun je het best je rijbewijs verlengen. Je Eigen Verklaring moet je dan vóór 1 maart 2015 bij het CBR indienen. Vragen? Bel gratis met Stichting VNB , kijk op caonaleving.nl of mail naar transport@bg.fnv.nl

6 TON PAGINA 5 TON COLUMN PENSIOENVRAAG Hoog rendement, geen indexatie. Hoe kan dat? Pensioenfonds Vervoer haalde over 2014 het hoogste rendement ooit: 27,6 procent. Toch kunnen de pensioenaanspraken en de pensioenuitkeringen niet worden geïndexeerd. Dat lijkt raar. Hoe kan dat? Robot Vroeger... Toen liep je nog wel eens boos te tieren tegen de planning als die te veel van je vroeg, even een nachtje door met een vracht verse vis, groente of bloemen. Mafkees, ik ben toch zeker geen robot!? Toch is het dan bijna zover. De robotisering van de maatschappij gaat sneller dan je denkt en technisch zijn we in staat om zelfrijdende auto s en trucks het werk te laten doen. Is dit het einde van de vrachtwagenchauffeur? Eigenlijk was dat al zo. De echte internationale vrachtwagenchauffeur heeft tegenwoordig een Oost-Europees paspoort en doet zijn werk net zo goed als wij Nederlanders. Beroepen komen en beroepen gaan, wie leert er nog voor marconist of mandenmaker? Vliegtuigen kunnen geheel automatisch vliegen, toch zit er een piloot voorin. Dat geldt ook voor metro, tram en trein en die rijden op rails, gescheiden van overig verkeer. De chauffeur wordt machine operator, met eindverantwoordelijkheid. De robot-truck herkent een plots overstekend kind, maar niet de bal die voor het kind uit rolt. De robot-truck herkent de fietser die naast hem rijdt in de stad en stopt automatisch om die fietser niet te raken bij de ruim genomen bocht rechtsaf. Maar zal dus nooit rechtsaf kunnen slaan tijdens drukke tijden, als tientallen fietsers om hem heen zwermen, de sensoren raken overbelast, system error. Zolang we de straten moeten delen met voetgangers, fietsers, kinderen en overstekende eenden met pulletjes, blijft er altijd een man of vrouw nodig op de bok die kan ingrijpen. Dennis Ton is 48 jaar en woont in Bovenkarspel. Sinds zijn negentiende is hij vrachtwagenchauffeur. Pensioenfonds Vervoer moet voldoende geld hebben voor indexatie (aanpassen aan de stijging van de lonen). Om te bepalen of er voldoende geld is, moet je niet alleen kijken naar het rendement van het fonds. Minstens zo belangrijk is hoeveel geld het fonds volgens de regels van de overheid in kas moet hebben om de pensioenuitkeringen nu en in de toekomst te kunnen betalen. Waarom geen indexatie? De rente die op een bepaald moment geldt, heeft invloed op de hoogte van het bedrag dat pensioenfondsen in kas moeten hebben. Hoe lager de rente, hoe meer kasgeld nodig is. De rente is in de afgelopen jaren sterk gedaald. Daarbij komt dat de overheid de regels in 2015 weer heeft aangescherpt, zodat pensioenfondsen nog hogere buffers moeten aanhouden. Door de benodigde buffers heeft Pensioenfonds Vervoer onvoldoende geld in kas om de pensioenen te indexeren. Meer weten? Kijk op pfvervoer.nl. Bedankt voor de tips Ik lees in TON 57 over je stoel en de instelling. Weet u ook dat bij heleboel trucks gedacht wordt dat alleen mannen vanaf 1.80 m rijden?? Want van een Volvo, Mercedes en Iveco kan de stoel gewoonweg NIET LAAG genoeg gezet worden. Ik kan moeilijk bij de pedalen, met alle risico s van dien. Dus na vraag 1 in het magazine, kon ik al afhaken. Bedankt voor de tips. Waar ik (1.68 m) dus helemaal NIKS aan heb. Want de stoel zit goed. De rugleuning is goed. Ik kan goed bij het stuur. Alleen nauwelijks bij de pedalen. Alice Ermes uit Vlaardingen

7 TON PAGINA 6 Wie de Naam: Ton Verbraak Leeftijd: 63 jaar Woonplaats: Oisterwijk Beroep: transportmanager Bedrijf: Speedliner Logistics, Oisterwijk TON

8 TON PAGINA 7 jeugd heeft Ton weet veel te vertellen, vindt een van de leerlingen. Ze heeft het over gastdocent Ton Verbraak. In het dagelijks leven transportmanager, maar vandaag krijgt hij een groep pubers stil met verhalen over het transport. De 24 leerlingen uit de tweede klas Basis VMBO van het 2College Durendael hebben een vol uur geïnteresseerd geluisterd naar de gastles van transportmanager Ton Verbraak. Het laatste gedeelte van het lesuur mogen de leerlingen vragen stellen. Hoeveel verdien je als chauffeur?, wil een jongen weten. Veel te weinig, lacht Ton en vertelt dat het gemiddelde loon zo n euro netto is. Dat is dan wel inclusief onkostenvergoeding en vakantiegeld, legt hij uit. Een meisje vraagt of zij ook chauffeur kan worden. Natuurlijk, er zijn tegenwoordig veel meer vrouwelijke chauffeurs dan vroeger, zegt Ton. Interessante les Zo n gastles over transport en logistiek is leuker dan een gewone les, vinden de leerlingen. Het is heel interessant. Ton weet veel te vertellen, zeggen Renske Broeders en Demi Snoeren. De twee meiden begrijpen nu wat het werk inhoudt, maar ze gaan later toch liever de zorg in. Voor Noah de Kort is niet alles wat ze deze gastles hoort nieuw. Mijn vader zit in het transport, vandaar. Of ik later chauffeur word? Dat weet ik nog niet. De enige die al echt veel over beroepsgoederenvervoer weet, is Thomas van de Kerkhove. Maar hij komt dan ook uit een echte transportfamilie. Ton kent de familie en Thomas moet zeker de groeten aan zijn tante doen.

9 TON PAGINA 8

10 TON PAGINA 9 Elke job heeft positieve en negatieve dingen. Leuke leeftijd Ton glimlacht om de reacties van de leerlingen. Veertien jaar is een mooie leeftijd. Ze weten zoveel meer dan basisschoolleerlingen. Ik hoop dat er in zo n klas een stuk of drie, vier jongeren zijn die echt geïnteresseerd raken in transport en logistiek. Want wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Daarom doe ik het. Ton zit in de regio Tilburg in het ROBO, het Regionaal Overleg Bedrijfsleven en Onderwijs. We praten daar onder andere over hoe we de jeugd kunnen prikkelen voor een baan in de transportsector. Er dreigt een tekort aan chauffeurs en logistiek personeel. Daarom zijn deze gastlessen belangrijk. Als leerlingen na mijn les bij Speedliner willen komen kijken, dan zijn ze welkom. Ik wil ze dan alle facetten van het vak laten zien. Heftige vraag Ton vindt de leerlingen van 2College zeer betrokken. Ik stond niet voor een ongeïnteresseerde groep te praten. Er was echt interactie. De heftigste vraag die ze me stelden, was of ik wel eens iemand had doodgereden. Dan sta je weer even stil bij het risico van het vak. En de hele klas wilde alles weten over de dode hoek. Daaraan heb ik dan ook uitgebreid aandacht besteed. Een dag eerder was in Utrecht een zesjarig jongentje door een bus doodgereden. Ik vertel dan dat we bij Speedliner een speciale spiegelafstelplaats voor chauffeurs hebben. Echte eyeopener Ton begint zijn les met de stelling: Zonder transport staat alles stil. Dan vragen ze: Hoezo staat alles stil? En dan begin ik met mijn verhaal hoe belangrijk transport is, want zonder transport zijn de winkels leeg en draait de economie niet. Dat is voor de leerlingen een echte eyeopener. De meesten denken bij transport alleen aan vrachtwagens. Ze staan er niet bij stil dat er zoveel meer bij komt kijken. Ik vertel ook over planners, het warehouse, de automatisering en alle veiligheids- en milieueisen van de overheid. Dat zijn zaken waar ze eigenlijk niets van weten. Geen koudwatervrees Dit is Tons tweede gastles. Van het Sectorinstituut Transport en Logistiek kreeg hij een brochure met informatie over het geven van gastlessen. Ik heb de folder doorgelezen, maar ik improviseer als ik voor de klas sta. Ik speel in op de belangstelling van de groep en bouw zo mijn verhaal op. Het is leuk om te doen en ik heb gelukkig geen last van koudwatervrees. Als er vraag naar is gaat Ton vaker gastlessen geven. Hij vindt het belangrijk om het transport in een beter daglicht te stellen. Elke job heeft positieve en negatieve dingen. Maar als je echt interesse hebt in transport en logistiek, dan zijn daar leuke banen te vinden. En dat moet de jeugd weten. Ook gastdocent worden? Sinds eind vorig jaar kunnen VMBO-scholen gastlessen van ervaren vakmensen aanvragen bij het Sectorinstituut Transport en Logistiek. Chauffeurs en logistiek medewerkers geven de leerlingen voorlichting over hun beroep. Wil jij ook gastdocent worden? Kijk dan op stlwerkt.nl/gastlessen

11 TON PAGINA 10 Als een vis in h

12 TON PAGINA 11 et water Jalal is zestien jaar als hij een bijbaantje in de logistiek krijgt. De mbo-student Bedrijfsinformatiekunde en Personeelsmanagement is er direct door gegrepen. Vanaf dat moment heeft hij onafgebroken logistieke functies. Eerst alleen in het weekend en de vakanties, sinds 2000 fulltime. Tot hij in 2014 werkloos wordt. Op zijn zoektocht naar werk stuit hij via Google op het MobiliteitsCentrum transport. Een gouden greep, zo blijkt. Naam: Jalal Marouane Leeftijd: 37 jaar Woonplaats: Breda Beroep: logistics support senior officer Bedrijf: DB Schenker in Breda Retourlogistiek Na zijn studie werkt Jalal bij verschillende internationale bedrijven. Daar komt hij in aanraking met Reverse Logistics, de logistiek die zich bezighoudt met retourstromen. De hectiek, de tijdsdruk, de dynamiek van dit specialisme vindt hij prachtig. Geen negentot-vijf-baan, samen met je collega s zorgen dat alles goed verloopt. Sindsdien werkt hij bij bedrijven die zich met retourlogistiek bezighouden. Jalal is ambitieus, hij wil meer. Door de jaren heen heeft hij veel praktijkervaring opgedaan, maar zijn papieren lopen achter. In 2006 volgt hij daarom een opleiding Logistiek Management van het LOI.

13 TON PAGINA 12

14 TON PAGINA 13 Zijn laptop is zijn werkplek... Baan vinden Bij het MobiliteitsCentrum transport (MCt) kun je terecht als je werkt zoekt in transport en logistiek. Het MCt begeleidt je bij het vinden van een nieuwe baan als chauffeur, kraanmachinist of logistiek leidinggevende. Meer weten en aanmelden? Kijk op mobilteitscentrumtransport.nl Het MCt is onderdeel van het Sectorinstituut Transport en Logistiek. Werkloos Als hij in mei 2014 werkloos raakt, gaat Jalal actief op zoek naar werk. Via internet speurt hij naar vacatures voor warehousemanager. Dat levert veel hits op en zo komt hij in september 2014 in aanraking met het MobiliteitsCentrum transport. Op de website staan vacatures die hem interesseren. Hij schrijft zich in, maar verwacht er eerlijk gezegd niet veel van. Hij kan zichzelf goed verkopen en denkt niemand nodig te hebben om weer aan het werk te komen. Persoonlijk Een week na de inschrijving neemt Renée van Leeuwen van het MobiliteitsCentrum contact met hem op. Jalal is verbaasd. Hij dacht dat hij wel in een kaartenbak zou belanden, zoals zo vaak gebeurt. Maar Renée wil een persoonlijk gesprek. Ze blijkt echt geïnteresseerd. Jalal heeft veel ervaring bij internationale bedrijven, maar je moet maar net geluk hebben om de juiste baan te vinden. Renée gaat actief op zoek. Zij benadert drie bedrijven die gebruik maken van het MobiliteitsCentrum, bedrijven waarvan zij denkt dat ze een goede match zouden zijn. Ze kijkt niet alleen naar de behoefte van de bedrijven, maar ook naar Jalal als persoon. Of hij als mens bij de cultuur van het bedrijf zou passen. Interessant Jalal gaat op gesprek bij de drie bedrijven die Renée heeft uitgezocht. Bij DB Schenker is er wel een vacature, maar die is al zo goed als ingevuld. Maar het gesprek verloopt plezierig en DB Schenker vindt Jalals cv interessant. Zo interessant dat ze bekijken of er bij andere vestigingen behoefte is aan zijn kennis en kunde. Het resultaat is dat hij een maand later, in oktober 2014, in Breda kan beginnen. Laptop Jalal is nu logistics support senior officer bij DB Schenker. Zijn laptop is zijn werkplek. Hij wordt in het hele bedrijf ingezet om de logistieke processen in kaart te brengen en te kijken hoe het beter en efficiënter kan. Zijn frisse blik betaalt uit. Als je er de hele dag middenin staat, zie je vaak niet meer waarom je de dingen doet zoals je ze doet. Jalal vraagt zijn collega s naar het waarom van hun werkwijze. En dan kom hij de volgende dag weer en krijgt hij meer uitleg. Dat vergelijkt hij dan met de data en de processen op papier. Op die manier ziet hij waar knelpunten zitten. In deze functie brengt hij alles wat hij door de jaren heen geleerd heeft in praktijk. Jalal voelt zich als een vis in het water. Hij heeft een prachtige baan, vindt hij, bij een bedrijf waar hij zich thuis voelt.

15 TON PAGINA jaar bij dezelfde baas Vee gaat altijd door Gijs Vronik is honkvast. Hij is geboren op een paar honderd meter van waar hij nu woont. Ging in 1964 werken in het veetransport, bij Hans Snel, op nog geen drie kilometer van zijn woonhuis. Werkt daar na vijftig jaar nog altijd. Tenminste een keer in de week is hij dertig uur onderweg: op en neer naar Denemarken. En hij denkt er niet over om ermee op te houden: Ik ga toch niet achter de geraniums zitten?! Naam: Gijs Vronik Leeftijd: 71 jaar Woonplaats: Oudewater Beroep: chauffeur veetransport Bedrijf: Hans Snel BV

16 TON PAGINA 15 Geen kilo te veel De vrachtwagen met het goudkleurige 50 staat geparkeerd naast zijn huis aan de Goudsestraatweg. De chauffeur ziet er fit uit. Ondanks zijn meer dan zeventig jaar een flinke kop met haar. Nauwelijks een kilo te veel aan het lijf. Of hij hard gewerkt heeft? Hij grinnikt: Ik ben altijd aanwezig geweest. En je moet wel zo werken dat je het leuk blijft vinden. Daarom heb ik het liefst lange ritten. Dan is het lichamelijk te doen. Maar het is nu veel makkelijker vol te houden: de techniek maakt het veel minder zwaar. Geen boerderij Gijs werd in 1943 geboren als oudste zoon in een boerengezin van zes. De jongste nam de boerderij over. De anderen, dus ook Gijs, moesten elders hun heil zoeken. Na de landbouwschool gebruikte hij zijn verplichte diensttijd om zijn rijbewijzen te halen. Hij werkte nog even op een tractor bij een loonwerker; die zette hem ook op de vrachtwagen. Zo vond Gijs zijn passie. Hij klopte aan bij transportbedrijf Hans Snel. Dat was snel rond. Ik kon direct beginnen. Snel had drie vrachtwagens en deed veetransport en foerage. Dat vee zag ik wel zitten. Want dat gaat altijd door. Zes uur op de veemarkt Gijs bleef in zijn eigen boerenwereld. Hij ging koeien ophalen bij de boeren in de buurt. Beesten van een jaar of tien, die niet meer genoeg melk gaven. En daarmee naar de veemarkt. Op maandag en dinsdag in Rotterdam, op woensdag in Den Bosch, op donderdag in Utrecht. En op vrijdag in Zwolle. Ik moest er om een uur of drie uit. Want die koeien moesten wel om zes uur op de markt zijn. Vroeg opstaan was ik trouwens al gewend. Vanaf mijn twaalfde ging ik voor school bij een boer in de buurt melken. Geen touwtje meer Het zwaarste was in het begin het sturen. De auto s hadden geen stuurbekrachtiging. Dus dan moest je met stukje links en rechts draaien de auto op zijn plek krijgen. Ik laadde meestal aan de harde weg. Bracht de koeien met een touwtje in de vrachtwagen en zette ze om en om vast. Dat is nu heel anders. De koeien zijn geen touwtje meer gewend. Je zet ze ook los in de wagen.

17 TON PAGINA 16 Gijs is nooit ziek geweest, behalve nadat een stier hem op de kop nam. Grote slachthuizen Na een paar jaar ging Gijs kalveren vervoeren: Een kalf werd een dik half jaar vetgemest en dan wachtte de slachterij. Wij haalden ze op van de mesterijen in het oosten: Groenlo. Oldenzaal, Schalkhaar en Hoogeveen. En dan brachten we ze naar de slachthuizen. Vroeger waren dat een heleboel kleintjes, nu heb je nog de Ekro en de Esa in Apeldoorn, Vitelco in Den Bosch en T. Boer in Nieuwerkerk aan den IJssel. Die slachten samen elke week 35 duizend kalveren. Ach... Oostblok Gijs trekt zijn schouders op als het over het Oostblok gaat. Toen de Muur verdween, verdienden de veehandelaren heel veel geld aan de koeien en kalveren die ze daar vandaan haalden. Het kon niet op. Nu hebben we misschien wel concurrentie van chauffeurs uit het Oostblok. Maar ach: het is een kleine wereld. Wij geven wat meer service en werken wat preciezer op tijd. Daar moeten we het mee kunnen volhouden. Op de kop van een stier Ziek is Gijs zelden of nooit. Behalve in 2000, toen lag hij er zes weken uit: In Bodegraven leverde ik stieren af in een slachterij. Die dieren stonden in een lange gang. Ik hield ze tegen zodat ze niet terug in de wagen gingen. Toen ging er eentje door het lint. Die nam me op de kop, want horens hebben ze niet. Ik kwam bewusteloos in mijn vrachtwagen terecht. Gebroken sleutelbeen, beschadigde knie en borstkas. Zoiets kan gebeuren. Stieren zijn niet te vertrouwen. Turkije verst weg Zijn langste ritten maakte Gijs naar de binnenlanden van Turkije, zo n twintig jaar geleden voor het eerst: Ik moest in Turkije nog 800 kilometer het land in. Dan was je een week onderweg om er te komen. Via Oostenrijk, Roemenië en Bulgarije. Had je overal gedoe aan de grens. Iedere keer geld betalen en een hoop corruptie. Maar ja, dat deed je toen. Want er was subsidie van de Europese Gemeenschap om drachtige vaarzen naar Turkije te brengen. Engelse activisten Een tijdlang reed hij ook op Engeland. Vreemde ritten. Daar zijn de dierenactivisten heel fanatiek. Moest je van tevoren de politie bellen als je kwam. En stonden er bij Dover een heleboel mensen met protestborden. Met de gewone ferry s kon je de oversteek niet maken. Want die maatschappijen durfden dat niet aan vanwege het protest. De veeboeren in Engeland kochten zelf een boot waarop je met zes vrachtwagens de overtocht maakte. De boeren moesten wat met hun klaveren. In Engeland is er veel te veel weerstand tegen de bio-industrie. Dus moeten de dieren naar het vasteland.

18 TON PAGINA 17 TON KORT Chauffeurscafédagen Pensioenfonds Vervoer Bezoek de komende maanden een chauffeurscafédag van Pensioenfonds Vervoer. De pensioenconsulenten van het pensioenfonds beantwoorden al je vragen over je pensioen. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met je pensioen als je arbeidsongeschikt wordt? Wat zijn je mogelijkheden om eerder met pensioen te gaan? Als er tijd genoeg is, maken de pensioenconsulenten een pensioenberekening voor je. Je kunt gewoon langskomen tussen en uur en hoeft geen afspraak te maken. Wanneer en waar? Woensdag 25 februari in Lunchcafé Jut en Jul, Kleine Tocht 46, Zaandam Dinsdag 24 maart in Chauffeurscafé Treurenburg, Treurenburg 1, s-hertogenbosch Dinsdag 21 april in Wegrestaurant De Raket, Industrieweg 2, Rogat Donderdag 28 mei in Hajé Brasserie, Rijksweg A13, parkeerplaats Ruyven 10, Delfgauw Dinsdag 16 juni in Hotel restaurant Op de Vos, Hasseltsebaan 100, Sittard 516 nieuwe banen Het MobiliteitsCentrum transport begeleidde vorig jaar 516 mensen naar een baan. Er waren 978 vacatures en er werden 1395 chauffeurs ingeschreven. Ben je vrachtwagenchauffeur, kraanmachinist, planner wegtransport of planner logistiek en zoek je werk? Op de website van het MobiliteitsCentrum vind je vacatures. Als je je inschrijft, bemiddelt het MobilitietsCentrum actief voor je. Ga naar mobiliteitscentrumtransport.nl Regiospreekuur Vragen over werk, scholing, opleidingen, veilig en gezond werken of functiewaardering? Kom naar het regiospreekuur. Het Sectorinstituut Transport en Logistiek houdt samen met FNV Transport en Logistiek en CNV Vakmensen elke maandag en woensdag gratis spreekuur in Rotterdam. Voor een afspraak bel je met Lutze van der Ploeg, of mail naar waar? FNV-kantoor, Pegasusweg 200, Rotterdam. Wanneer? Elke maandag van tot en elke woensdag van tot uur. Soepeler voorwaarden scholingssubsidie Ben je werkloos, dan draai je zelf op voor de kosten van je nascholing voor Code 95. Om te voorkomen dat hierdoor mensen hun vakbekwaamheid verliezen en dus niet meer in het beroepsgoederenvervoer kunnen werken, is er via het Sectorplan Transport en Logistiek subsidie beschikbaar. Zo kun je toch de wettelijk verplichte scholing volgen en in een mogelijk nieuwe baan meteen aan de slag. Bij de start van regeling gold de voorwaarde dat je bij een bij SOOB aangesloten bedrijf gewerkt moest hebben voordat je werkloos werd. Dat hoeft nu niet meer. Ook geldt niet langer de voorwaarde dat je per 1 januari 2013 een uitkering moet hebben. Het enige dat gevraagd wordt, is dat je in bezit bent van een rijbewijs C/E en ervaring hebt in het chauffeursvak. Als je dus niet voor subsidie in aanmerking kwam vanwege deze voorwaarden, heb je nu de mogelijkheid om die alsnog aan te vragen. Aanmelden doe je via de website van het MobiliteitsCentrum transport. Ga naar mobiliteitscentrumtransport.nl en klik op werkzoekenden en dan op subsidiebehoud-vakbekwaamheid

19 TON PAGINA 18 Goed voorbereid op pad Gerrit Jan schrijft Naam: Gerrit Jan Rath Leeftijd: 49 jaar Woonplaats: Uithuizen Beroep: chauffeur Bedrijf: arbeidsongeschikt

20 TON PAGINA 19 een handleiding Als chauffeur moet je meestal je eigen boontjes doppen. Dus is het belangrijk dat je goed voorbereid op weg gaat. Gerrit Jan Rath uit Uithuizen wist dat natuurlijk al, maar een ongeluk in Frankrijk wees hem ruw op de harde werkelijkheid. En zette in één klap zijn privéleven op zijn kop. Die ervaring bracht hem tot het schrijven van een handleiding voor chauffeurs. Het ongeval Het is 21 januari 2014, een mistige morgen. Veel vrachtauto s op de A22, richting Belgisch-Franse grens. Gerrit Jan (49) zit in die drukte, met een Roemeense truck veel te dicht achter zijn wagen. Ik attendeer hem er met mijn waarschuwingslichten op, maar hij blijft vlak achter de trailer hangen. Tien kilometer verderop, in Frankrijk, moet ik flink in de remmen. Ik heb voldoende afstand en sta op tijd stil. Maar een paar seconden later hoor ik een grote klap: de Roemeen is achter in mijn trailer geknald. Gelukkig met de rechterkant van de cabine, zodat de chauffeur ongedeerd kan uitstappen. Maar de dreun iss wel zo heftig dat zijn cabine veertig centimeter van het chassis is geschoven. De tegenslagen Gerrit Jan aarzelt geen moment en gaat het verkeer regelen, belt de hulpdienst. De Franse politie is met groot materieel snel ter plekke. Gerrit Jan maakt van alle

21 TON PAGINA 20 Maak foto s en vraag altijd gegevens van de tegenpartij kanten foto s en legt contact met de Roemeen. Die heeft gelukkig zijn papieren en de gegevens van zijn werkgever goed voor elkaar. Vanwege de defecte trailerverlichting rijdt Gerrit Jan onder politiebegeleiding zelf zijn vrachtwagen naar het politiebureau. Daar komt de eerste tegenslag. Ik krijg een boete van euro, omdat ik twintig minuten te lang heb doorgereden en vijfenveertig minuten te weinig rust heb genomen. Contant te betalen. Omdat Gerrit Jan zijn defecte trailer niet mag afkoppelen, gaat hij te voet op zoek naar een pinautomaat. Na zes kilometer vind ik er een, maar dan besef ik dat ik in het buitenland maar 500 euro per dag kan opnemen. Dus de volgende dag nog een keer lopend naar het dorp. En daarna met de bewijzen van de betaalde boete en de noodreparaties op zak zo snel mogelijk weer naar Nederland. De gevolgen Gerrit Jan voelt geen pijn en gaat in Tilburg lossen. Maar na verloop van tijd speelt zijn rug steeds meer op. Er moet vervangend werk komen. Gelukkig heb ik een goede baas, die me vervangend werk aanbiedt. De pijn blijft, dus stuurt de huisarts me naar het ziekenhuis. Dat alles leidt in november vorig jaar tot een operatie aan mijn onderrug. Gerrit Jan zit nu nog steeds thuis om te revalideren. Dan begint ook het getouwtrek om de geleden schade te verhalen, via de rechtsbijstandsverzekering. Omdat het voor de Fransen een ongeval met buitenlanders betreft, vraagt de rechtsbijstand een Frans doktersattest. Dat heb ik niet. Ik ben immers meteen naar Nederland gereden. Alleen de inkomstenderving wordt vergoed. De handleiding Al voor het ongeval heeft Gerrit Jan een concept-handleiding geschreven, waarvan hij vindt dat iedere chauffeur die bij de hand moet hebben. Tijdens zijn revalidatie heeft hij dit uitgewerkt tot een compleet document. Met tips, zoals het maken van foto s van de schade en een lijstje van gegevens die je moet vragen bij de tegenpartij. De handleiding bevat ook checklisten voor de staat van de truck en de inhoud van de cabine. En er is een aparte lijst voor de uitrusting en de staat van de aangekoppelde trailer. De toekomst Sinds het ongeval in Frankrijk staat Gerrit Jans privéleven op zijn kop. Ik werkte op jaarcontract. Dat liep af, ik belandde in de Ziektewet en binnenkort is het de bijstand. Belangrijkste is dat ik goed herstel van de rugoperatie en weer fit word. Dan is het kijken in hoeverre ik mijn werk als chauffeur weer kan gaan doen. Misschien moet er wel een speciale stoel in mijn truck komen. Die kosten betaalt het UWV niet. Ondertussen loop ik financieel veel mis en moet ik mijn huis verkopen. Handleiding te bestellen Benieuwd naar de handleiding die Gerrit Jan Rath schreef? Je kunt die bestellen door een mailtje te sturen naar g.j.rath@live.nl. Gerrit Jan vraagt 5 euro als tegemoetkoming in de kosten.

22 TON PAGINA 21 TON PANEL Wie zet de vuilnisbak buiten? Deze keer komt TON achter de voordeur. Hoe regel jij je zaakjes thuis? Wie doet de vaat en wie de administratie? Wie beslist over de grote uitgaven? En wie zet de vuilnis aan de straat? Vijf leden van het TON-panel vertellen. En op pagina 26 en 27 vind je de uitslag van de peiling.

23 TON PAGINA 22 Een ei bakken gaat nog net Mijn vrouw heeft geen betaalde baan. Maar ik zeg wel eens dat ze 122 uur in de week werkt. Want ze is alle dagen in de weer, behalve de acht uur dat ze slaapt. Ton Gloudemans heeft drie kinderen. Zijn oudste twee dochters zijn de deur uit. Alleen zoon Teun, de jongste van twintig jaar, is nog thuis. En daar hebben hij en zijn vrouw nogal wat werk aan. Want Teun heeft het downsyndroom. Van kwart over negen tot vijf uur zit hij op de dagbesteding. Maar dan moet hij s avonds nog altijd ergens naartoe. Gelukkig ben ik rond een uur of zeven altijd thuis, zodat mijn vrouw of ik hem weg kan brengen. Ton rijdt sinds elf jaar asfalt, door heel Nederland. Het gaat goed. Mijn baas heeft 32 vrachtwagens en koopt er elk jaar nog nieuwe. Hij zegt: Zolang ik dat nog doe, hoef jij je geen zorgen te maken. In zijn vrije uren is Ton in zijn grote tuin te vinden, bezig met zijn kippen, vogels en pony. In huis helpt hij met stofzuigen en het dekken van de tafel. Hij zet ook de vuilnis buiten. Maar koken, dat doet hij niet. Toen we net getrouwd waren, had mijn vrouw ook een baan. Toen moest ik wel eens koken, maar dat ging fout. Een ei bakken gaat nog net. Verandert de taakverdeling thuis als Ton minder gaat werken? Daar heb ik over nagedacht. Maar ik zie collega s die minder gaan werken en vervolgens ziek worden. Lijkt me niks, dus ik geloof dat ik maar lekker door werk. Ik heb het naar mijn zin zo en wij hebben het goed. Ton Gloudemans (59) uit Geffen rijdt asfalt voor W.B. van der Donk & Zn in Vinkel Ik zorg voor het brood Eelco Geertsma heeft koken als hobby. Meestal doet hij de boodschappen voor het avondeten en dan bepaalt hij in de winkel wat hij klaar zal maken. Ik eet altijd een patatje voordat ik naar de supermarkt ga. Dat kan ik iedereen aanraden; zo koop je minder overbodige dingen. Als je honger hebt, schaf je van alles aan wat uiteindelijk blijft staan bij het eten. Drie kinderen heeft Eelco; twee wonen er nog thuis. Zijn vrouw heeft ook een vaste baan, werkt vijftien uur per week, verzorgt demente mensen. Ik zorg voor het

24 TON PAGINA 23 brood en zij voor een beetje beleg, zeg ik altijd. Toen de kinderen heel klein waren, bleef zij thuis. Dat vonden we belangrijk, want ik was tenslotte de hele week weg. Als Eelco thuiskomt na een meer dan zestigurige werkweek helpt hij zijn vrouw met wat er in het huishouden moet gebeuren. Vooral met koken dus. Samen nemen ze de belangrijke beslissingen. Als het over geld gaat, is hij meestal degene die uiteindelijk de knoop doorhakt. Als het de kinderen betreft, is zijn vrouw de baas. Behalve eens in de vijf weken, als Eelco zijn vrije week heeft. Dan maak ik de dienst uit. Echte hobby s heeft hij niet. Of liever: nog niet. We hebben net een nieuwe woning gekocht. Ik hoop daar genoeg ruimte te hebben om een modelspoorbaan aan te leggen. Eelco Geertsma (41) uit Axel is internationaal chauffeur bij Koopman Autotransport in Roosendaal Alles zelf regelen Als ik een relatie zou hebben en kinderen, dan zou ik me kunnen voorstellen dat mijn partner of ik minder gaat werken. Dan ligt het voor de hand dat degene met het beste salaris het meest werkt. Maar ik heb nog niet de juiste man ontmoet en ook nog geen kinderen. Dus ik regel alles zelf. Geen probleem. Koken is een passie van me. En als je zelf boodschappen doet, ben je veel goedkoper uit. Ik haal nooit eten af, dat is veel te duur. Waaraan mijn geld dan wel opgaat? Nergens aan, ik geeft niks uit. Behalve dan aan brandstof voor mijn auto. Ik probeer wat te sparen, al houd ik maar heel weinig over aan het eind van de maand. Als ik straks in de WW mocht komen, zou het mooi zijn als ik wat achter de hand heb. Want ik ben op zoek naar werk. Sinds 2012 ben ik koerier bij Post NL, pakketjes bezorgen. Daar komt op 1 maart een eind aan. Ik heb epilepsie, ik kan en mag rijden. Maar de stress om binnen zeven uur op honderdveertig adressen een pakket te bezorgen is te groot. Daarom houd ik ermee op. Met steun van mijn werkgever

25 TON PAGINA 24 zoek ik nu een nieuwe baan. Dat is nog niet gelukt, dus als iemand iets weet die mag me een mailtje sturen (mailadres bij TON bekend). Ik wil in elk geval heel graag in het transport blijven werken, want dat vind ik hartstikke leuk. Wilma Krejenzang (29) uit Maarssen bezorgt pakketten voor Post NL Meer tijd voor opvoeding Als ik thuis ben, help ik in het huishouden. Maar met koken kom ik niet zo heel ver. Je moet me niet veel meer laten doen dan pannenkoeken bakken. Richard van Emous vindt het vanzelfsprekend om de vuilniszakken buiten te zetten. Maar het meeste huishoudwerk wordt toch door zijn vrouw gedaan. Ze hebben drie dochters, die nog thuis wonen. Zijn vrouw werkt niet meer, is een paar jaar geleden afgekeurd. Zij speelt de belangrijkste rol in de opvoeding van de kinderen. Al komt daar langzaamaan wat verandering in. Ik zat lange tijd in het versvervoer van bloemen op Frankrijk en Spanje. Was nooit thuis. In de loop van 2014 ben ik begonnen bij Van de Groep en nu heb ik de weekenden en een paar avonden in de week vrij. Ik ben weer begonnen met het opbouwen van sociale contacten, want daar was niet veel van over. En ik bemoei me dus weer wat meer met de opvoeding. De belangrijke besluiten nemen Richard en zijn vrouw samen. Alhoewel ik denk dat zij bepaalt als het er echt op aankomt. Zou Richard meer in het huishouden doen als hij korter werkte? Ik denk het niet. Minder juist. Dat heb ik gezien aan mijn vader. Toen die met de VUT ging, heeft hij eerst een jaar lang stil op een stoel gezeten. Je moet leuk vinden wat je aan het doen bent. Als je geen plezier hebt, heb je ook geen energie. Dan doe je niks meer. Richard van Emous (44) uit Putten rijdt visafval bij Van de Groep en zonen in Spakenburg

26 TON PAGINA 25 (Bijna) alles alleen doen Wat voor zin heeft het om vragen in te vullen over de verdeling van taken in het huishouden? Dat vroeg Jeanne Naalden zich af toen ze de TON-panel-enquête zag. Want sinds 26 april vorig jaar kan ze niets meer delen met haar man. Hij is overleden. Jeanne staat er nu alleen voor. Als moeder van twee jonge kinderen en als eigenaar van een melkveebedrijf met 85 koeien. Daarnaast werkt ze ook nog als assistent-planner bij Darvi Transport. Elke ochtend staat ze om kwart voor zes op. Eerst melken; de kinderen moeten alleen ontbijten. De oudste fietst zelf naar school, de jongste wordt door een buurvrouw opgehaald. Dan eet ze zelf snel, nog even wat huishoudelijk werk en dan naar Darvi. Ze heeft er fijn werk en goed contact met collega s en klanten. Hoe doe je dat, in je eentje 85 koeien melken? Dat is niet zo moeilijk, legt Jeanne uit. Ze worden met twaalf tegelijk gemolken aan een machine en een bedrijfshulp werkt mee. Waar zij vooral voor moet zorgen is dat de voorraden voer op peil blijven. Ze vindt het wel een mooie combinatie: veehouder en assistent-planner. Thuis doet ze lichamelijk werk, op kantoor geestelijk. Als zij zich voor haar werk overdag ook nog lichamelijk moest inspannen, zou ze het niet redden. Zwaar kan het wel eens zijn, er zo alleen voor staan. Maar Jeanne heeft veel steun aan haar buren, familie en collega s. Als zij vraagt om even bij te springen, heeft er nog nooit iemand gezegd: Daar heb ik nu geen tijd voor. Ze snappen wel dat zij het niet zomaar vraagt. Jeanne Naalden (50) uit Steenbergen is assistent-planner bij Darvi Transport in Bergen op Zoom

27 Woon je samen? Deel je de zorgtaken? Waaraan geef jij je geld uit? TON keek achter de voordeur. Hier de resultaten van het TON-panel. VASTE RELATIE Bijna 9 van de 10 TON-lezers heeft een vaste relatie en woont samen met zijn of haar partner. vaste relatie, getrouwd, met kinderen vaste relatie samenwonend met kinderen 6 % 3 gescheiden nieuwe partner samenwonend of gehuwd % alleenstaand gescheiden 4 % alleenstaand % 3 vaste relatie samenwonend geen kinderen 3 % vaste relatie getrouwd geen kinderen 8 gescheiden nieuwe partner 1% niet-samenwonend vaste relatie niet-samenwonend 1 % inwonend bij ouders 2 % anders % 1

28 VUILNIS KOKEN EN TV ikzelf mijn partner allebei even vaak Wie zet meestal de vuilniszak buiten? 48 % 29 % % Wie kookt het meest? 14 % 72 % % Wie heeft de afstandsbediening van de tv in handen? 23 % 32 % % Wie werkt de meeste uren? DE OPVOEDING Wie steekt de meeste tijd in de opvoeding van de kinderen? Wie doet de administratie? Hoe gaan jij en je partner om met het geld dat jullie verdienen? Wie doet het meeste huishoudelijk werk? Geld voor wonen en huishouden in gezamenlijke pot, de rest ieder voor zich. Alles gaat in één pot. Ieder heeft een eigen rekening.

29 TON PAGINA 28 In het verkeerde lichaam Arnold Naam: Arnold/Monique van de Graaf Leeftijd: 49 jaar Woonplaats: Gieten Beroep: chauffeur Bedrijf: Combex Emmer-Compascuum

30 TON PAGINA 29 is Monique Ze kennen Nol met zijn grote bek en dan is die opeens Monique. Ik begrijp goed dat mensen daar moeite mee kunnen hebben. Maar ik heb 42 jaar mezelf niet kunnen zijn. Arnold/Monique van de Graaf geeft openhartig antwoord op vragen over leven als vrouw in een mannenlichaam.

31 TON PAGINA 30 Je bent transgender. Wat is dat? Simpel gezegd: ik voel me vrouw in plaats van man. Ik ben zoals ik ben en dat kan ik niet veranderen. Jarenlang heb ik het onderdrukt, tot ik dat niet meer kon. Sinds wanneer weet je dat je in een verkeerd lichaam zit? Achteraf gezien heb ik het altijd geweten. Toen ik zes jaar was, trok ik de panty s van mijn moeder aan als zij niet thuis was. Dat voelde heel prettig. Maar ik wist dat het niet hoorde. Ik stopte het weg. Eén keer per jaar leefde ik me uit als het Carnaval was. Dan ging ik verkleed als vrouw, heerlijk was dat. Met niemand kon ik over mijn gevoel praten. Ik woonde in een klein dorp en wist niet dat er meer mensen waren die zich voelden zoals ik. Je had destijds geen internet. Had niemand in de gaten dat jij je vrouw voelde? Niemand, ook mijn ouders niet. Mijn vader was marineman, dan weet je het wel. In de puberteit ging ik heel veel sporten om er mannelijk uit te zien: handbal, bodybuilding, waterpolo, jiujitsu. Ik was een mager kereltje van zestig kilo en wilde groter worden om dat gevoel van binnen weg te stoppen. Ik dacht dat het dan misschien wel over zou gaan. Nu weet ik dat veel transgenders mannelijke sporten en beroepen kiezen om te ontkennen wie ze zijn. Ik heb vriendinnen gehad en was tot voor kort getrouwd. Vierentwintig jaar lang. Zelfs mijn vrouw Jennie wist het niet tot ik het haar in 2000 vertelde. Hoe reageerde je vrouw? Jennie schrok natuurlijk heel erg. Ik was altijd de man die niet om zijn uiterlijk gaf, die een grote bek had en dan opeens klopt dat plaatje niet meer. We hadden een heel goed huwelijk. Samen hebben we toen een constructie bedacht om Monique een plaats te geven in ons leven. Vier keer per jaar ging ik, vaak samen met Jennie, naar Amsterdam. Bij een bedrijf daar kleedde ik me om en werd ik opgemaakt. Daarna gingen we de stad in. In het begin vond ik dat heel eng. Ik was bang dat mensen konden zien dat ik geen echte vrouw was. In die twaalf jaar kon ik maar vier keer per jaar zijn wie ik was. Hoe ging het verder? Ik wilde vrouw zijn. Jennie heeft me uiteindelijk naar de huisarts gestuurd en die verwees me weer door naar het transgenderteam. Daar heb ik gesprekken gevoerd met een psycholoog om te ontdekken of ik werkelijk een vrouwenlichaam wilde. Toen ik groen licht kreeg van het team om vrouw te worden, wilde Jennie scheiden. Ze heeft altijd gezegd dat als er wat afgaat of bijkomt zij bij me weg zou gaan. Samenleven met een vrouw zag ze niet zitten. Hoe was het om anderen te vertellen dat je in het verkeerde lichaam zit? Ik heb er een maand mee geworsteld om het te vertellen aan mijn dochters zij zijn nu 21 en 23. Ik was bang voor hun reactie. Ook omdat ik het al meer dan twaalf jaar verborgen had gehouden. Toen ben ik bij het avondeten achter mijn oudste dochter gaan staan en heb gezegd: Jullie papa is jullie papa niet; ik wil liever een

32 TON PAGINA 31 Gelukkig is mijn beste vriend, die ik vanaf mijn zesde ken, een blijver. vrouw zijn. Mijn oudste dochter stond op en ging aan het hoofd van de tafel zitten. Toen zei ze: Pap, wat zal je moe zijn. Dat was zo mooi. Ook mijn jongste reageerde goed. Ze hadden allebei een vriendje en zeiden allebei als die het niet zouden accepteren, dat ze dan konden oprotten. Toen wist ik dat het goed zat met mijn meiden. Daarna ben ik het, samen met Jennie, aan vrienden gaan vertellen. Voor veel mensen bleek het toch moeilijk te accepteren. Ik ben veel vrienden en kennissen kwijtgeraakt. Gelukkig is mijn beste vriend, die ik vanaf mijn zesde ken, een blijver. En Jennie en mijn dochters steunen me, dat is heel waardevol. Hoe reageerde je werkgever? Ik werk al twintig jaar bij Combex Emmer-Compascuum. Op een gegeven moment stond ik met een vracht buizen in Zwijndrecht, huilend achter het stuur. Ik heb toen met Ron, de personeelsman van Combex, gebeld met de vraag of er een vertrouwenspersoon was. Wat is er aan de hand, vroeg hij. Toen heb ik hem verteld dat ik in een verkeerd lichaam zat. Het werd doodstil aan de telefoon. Ron heeft toen de directie op de hoogte gebracht. Op een zaterdag heb ik met de directie, planner René en Ron gepraat en ze uitgelegd wat transgender is. Ze reageerden fantastisch. Of je nu Nol of Monique bent, als je je werk maar goed doet. Dat was de strekking. René liet mij de keus wanneer ik wilde dat mijn collega s het zouden weten. Toen ik zover was, heeft hij met iedereen een persoonlijk gesprek gevoerd. Iedereen kreeg te horen dat als ze mij zouden kwetsen of pijn doen, ze in de problemen zouden komen. René heeft bij mij de druk eraf gehaald. Ik heb de beste werkgever die er kan bestaan. Combex staat achter me en steunt me bij elke stap. En hoe gaan je collega s met je om? Natuurlijk zijn er collega s en klanten die er moeite mee hebben. Dat begrijp ik heel goed. Ik ben een gewaardeerd collega. Ze kennen Nol met zijn grote bek en dan is er opeens Monique. Er zijn ook collega s die me accepteren. Dat is fijn. Als ik als Monique werk, dan belt de firma de klanten op om te vertellen dat er een vrouwelijk chauffeur komt en leggen ze uit hoe het zit. Laatst vroegen ze op een bouw in Den Haag aan mijn collega s waarom Monique er niet was. Dat is leuk om te horen. Wat wordt het: Arnold of Monique? Ik heb het afgelopen jaar bij tijden getwijfeld. Het is heel ingrijpend. Het is makkelijker om als Nol mijn werk te doen en door het leven te gaan, maar ik heb 42 jaar mezelf niet kunnen zijn. Ik verloochen mezelf als ik niet voor Monique kies. Zolang mijn dochters, Jennie, mijn moeder en mijn beste vrienden me steunen, kan ik het aan. Sinds kort zit ik aan de vrouwelijke hormonen en testosteronpillen. Het is erg fijn om te merken dat mijn lichaam verandert, dat ik steeds meer word die ik ben. Na achttien maanden aan de hormonen beslis ik met het transgenderteam over operaties. Dat duurt nog wel even. Voor Combex zal ik die in de winter plannen, want dan is het rustig op het werk. Zij steunen mij, dus dat is het minste wat ik kan doen.

33 TON PAGINA 32 Aap noot mies Jarenlang wisten weinig mensen dat chauffeur Ton Grooteman niet kon schrijven. Lezen ging wel, al waren sommige woorden moeilijk. In zijn cabine had hij landkaarten en Ton Grooteman is Taalambassadeur stratenboeken en zo vond hij altijd wel zijn bestemming. Maar het bleef behelpen. Ton stapte over een heel hoge drempel en ging terug naar school. Met succes. Het is zo fijn om je geliefde of je kleinkinderen een kaartje te kunnen schrijven of een sms je of een whatsapp-je te sturen. Dat geeft me zelfvertrouwen. Ik moest met mijn billen bloot

34 TON PAGINA 33 Naam: Ton Grooteman Leeftijd: 64 jaar Woonplaats: Alkmaar Beroep: chauffeur Bedrijf: G.P. Groot in Alkmaar

35 TON PAGINA 34 Van school Veertien jaar is Ton als hij van school gaat. Thuis hebben ze het krap; wat extra geld is welkom. Ton is er niet rouwig om, want echt zin in leren heeft hij niet. De meester had me achter in de klas gezet en liet me aan mijn lot over. Werken betekende centen verdienen. Ton krijgt een baan bij een kaasfabriek in Alkmaar. Ik wilde kaasmaker worden en daarvoor moest ik een opleiding volgen. Die school was te moeilijk. Ik moest berekeningen maken en dat lukte niet. Ik kon niet goed schrijven en rekenen. Als ik aan tafel mijn huiswerk zat te maken, wilde mijn pa mij niet helpen. Ik werd er panisch van. Toen ben ik gestopt met de opleiding. Bij mijn zwager in de bouw kon ik als voeger gaan werken. Schaamte Zijn groot rijbewijs heeft Ton sinds zijn twintigste op zak. Rond zijn dertigste gaat hij als chauffeur aan het werk bij een internationaal transportbedrijf. Een paar collega s weten dat Ton niet kan schrijven. Zij en zijn ex-vrouw helpen hem met het invullen van formulieren en ander schrijfwerk. In mijn dagelijkse bezigheden als chauffeur heb ik nooit problemen gehad. Maar echt zelfverzekerd stond ik niet in het leven. Ik schaamde me dat ik niet kon schrijven. Schoolbanken Zijn huwelijk loopt op een gegeven moment spaak. Ton scheidt en krijgt een nieuwe vriendin. Het valt haar op dat zijn boodschappenlijstjes zoveel fouten bevatten. Mijn vriendin spoorde mij aan om er wat aan te doen. En toen was daar die advertentie van het Horizon College: Scholingsvoucher helpt je op weg Als je geen diploma of startkwalificatie op MBO 2-niveau hebt (bijvoorbeeld omdat je niet goed kunt lezen of schrijven), vraag dan bij het Sectorinstituut Transport en Logistiek een scholingsvoucher aan. Die voucher is euro waard. Je kunt dan zelf één of meer opleidingen en opleider(s) kiezen. Voorwaarde is wel dat die opleiding past binnen een van de volgende thema s: Preventieve training heffen en tillen Veiligheid op de werkplek Nederlands mondeling/schriftelijk (ook als tweede taal) Budgettering Basiscursus internetgebruik Voor informatie: stlwerkt.nl/scholingsvouchers Taallessen voor allochtonen en autochtonen om te leren lezen en schrijven. Zo is het balletje gaan rollen. Het was wel slikken om weer terug te gaan naar de schoolbanken. Eigenwaarde Aap, noot, mies. Ton moet met de billen bloot. Ik zag er erg tegenop. Als mijn ex-vriendin mij niet gestimuleerd had, was ik waarschijnlijk nooit gegaan. Een half jaar lang volgt Ton de cursus lezen en schrijven. Eén keer in de week gaat hij naar school. Hij is een fanatieke leerling, voor wie een wereld opengaat. Ik pak nog steeds af en toe het woordenboek, want ik wil zo correct mogelijk schrijven. Echt honderd procent zal het nooit worden. Maar ik sta nu steviger in mijn schoenen dan vroeger. Ik kan nu mijn geliefde, mijn kinderen en vijf kleinkinderen een kaartje, sms jes of een whatsapp-je sturen. Dat is zo fijn. Geëmotioneerd Zijn docente Margreet vraagt na afronding van de taalcursus of Ton Taalambassadeur wil worden. Dat vindt hij een hele eer. Ik weet wat het is om niet te kunnen lezen en schrijven. Ik ken de schaamte en het gebrek aan zelfvertrouwen die daarbij horen. Ik begrijp dat mensen zich dom voelen. Of dat ze agressief reageren als ze er op worden aangesproken. Daarom ben ik nu Taalambassadeur. Ik wil dat ze door mijn verhaal die drempel durven te nemen. Ik raak elke keer weer geëmotioneerd als ik voor groepen sta met mensen die problemen hebben met lezen en schrijven. Want ik weet hoe het voelt. Overtuigen Ton is ervan overtuigd dat er in transport en logistiek meer mensen zijn zoals hij. De afgelopen jaren is hij als Taalambassadeur bij veel bedrijven langsgegaan om zijn verhaal te vertellen. Elk jaar geef ik vijf of zes lezingen. Zonder lezen en schrijven red je het niet meer in deze maatschappij. Daarom blijf ik me inzetten om iedereen die niet kan lezen of schrijven te overtuigen dat ze het kunnen leren. Het is geweldig om trots op jezelf te zijn.