abcdefgh Rijkswaterstaat VII Verkeer en vervoer wegverkeer
|
|
- Guido Bakker
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 abcdefgh Rijkswaterstaat VII Verkeer en vervoer wegverkeer Contactpersoon: Peter Vermij December 23
2 Inhoudsopgave Algemeen beeld 3 1. Definitie bron 4 2. Probleemstoffen 4 3. Routes 4 4. Omvang emissies 5 5. Bedreigde functies 6 6. Relatie met andere bronnen 6 7. Technische oplossingen en kosten 8 8. Wet- en regelgeving Beleid Kaderrichtlijn Water Prognose Lacunes Beleidsaanbevelingen Meer informatie 17 2 VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
3 Algemeen beeld DIFFUSE BRON: WEGVERKEER Probleemstoffen: PAK, koper en zink. Toestand nu: CIW-klasse 2-3 voor de metalen (SW<toetswaarde<MTR en MTR<toetswaarde <2xMTR) en voor PAK in zwevend stof tussen grens- en toetsingswaarde (maar lokaal tussen toetsingswaarde en interventiewaarde en boven interventiewaarde). Prognose 215: CIW-klasse 2-3 voor metalen, voor PAK ook vergelijkbaar met huidige toestand. Aandeel wegverkeer in belasting water:. Het belang van de bron: score 1 tot 2 (gering en matig 5-2%). Verwachte reductie tot 215: klasse 1 en 2 (gering en matig 5-2%). Relatie met andere bronnen: uit-/afspoeling landbouwgronden en rioolsysteem veruit grootste bron voor metalen. Voor PAK zijn depositie en scheepvaart veruit de grootste bronnen. Internationaal: EU-richtlijn 94/12/EG, waarin eisen zijn opgenomen voor emissiereductie van koolmonoxide, stikstofoxiden, koolwaterstoffen en roetdeeltjes. Initiatieven specifiek voor het tegengaan van emissies naar water vinden nauwelijks plaats. Ingezet rijksbeleid: ZOAB op (snel)wegen. Uitvoering: rijk, provincie. Actie nodig: ja, implementatie CIW-advies, bronmaatregelen op EUniveau. 3 VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
4 1. Definitie bron Het wegverkeer produceert milieubelastende stoffen door verbranding van brandstoffen, slijtage en corrosie. In emissieregistratie worden de volgende categorieën onderscheiden: lekkage motorolie; slijtage wegdek; slijtage banden; vonkerosie; slijtage bovenleidingen; corrosie verzinkt staal van straatmeubilair, trailers/aanhangers en vangrail. 2. Probleemstoffen Het Nederlandse oppervlaktewater wordt belast met PAK o.a. ten gevolge van lekkage van motorolie, zink tengevolge van slijtage van banden, koper van bovenleidingen en zink door corrosie van geleiderails en ander wegmeubilair. 3. Routes De niet-gasvormige verontreinigingen komen voor een deel op het wegdek terecht of verwaaien voor een deel naar de wegberm en de verdere omgeving. Door het afspoelen met regenwater (run-off) komt materiaal dat op de weg ligt, ook in de berm en het oppervlaktewater terecht. De stoffen verontreinigen zo bodem, grond- en oppervlaktewater. Uit onderzoek blijkt dat de verwaaiing van de verontreinigingen een belangrijkere route van verspreiding vormt dan de afstroming met runoff. Voor autosnelwegen en grote provinciale wegen met dicht asfaltbeton (DAB) bedraagt de verwaaiing ca. 6-9% van de verspreiding. Voor autosnelwegen met zeer open asfaltbeton (ZOAB) bedraagt de verwaaiing slechts ca. 3%. Daarbij moet worden opgemerkt dat de totale emissie van een weg met ZOAB veel kleiner is doordat in de ZOAB-laag veel verontreinigingen worden afgevangen in de open ruimten in het wegdek. Dit gebeurt met name in de vluchtstrook. De totale emissie van provinciale wegen is beduidend lager dan die van een autosnelweg met dicht asfaltbeton, maar hoger dan die van een autosnelweg met zeer open asfaltbeton als verharding. Van de totale emissie door wegverkeer wordt dus afhankelijk van het type wegdek 3-9% verspreid via verwaaiing en 1-7% via run-off. Van verwaaiing bereikt ongeveer 15% het oppervlaktewater. Van de runoff bereikt minder dan,5% de sloot. 4 VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
5 4. Omvang emissies Belasting zoet oppervlaktewater Onderstaande tabel geeft de huidige inschatting weer van de directe belasting van zoet oppervlaktewater door het wegverkeer. Een deel van de emissie door het wegverkeer in stedelijk en gerioleerd gebied zal via riolering en zuiveringsinstallatie ook het oppervlaktewater bereiken. Dit deel van de totale belasting van water door riolering en zuivering dat afkomstig is van het wegverkeer wordt door Emissieregistratie niet separaat bepaald. Tabel 1. Belasting oppervlaktewater door wegverkeer. Bron Stof Belasting (kg/j) Lekkage Anthraceen 2 motorolie Naftaleen 925 Borneff 133 Arseen 1 Benzo(a)pyreen 28 Benzo(ghi)peryleen 34 Benzo(k)fluorantheen 15 Fluorantheen 31 Indeno(1,2,3-c,d)pyreen 1 Cadmium,2 Lood 35 Nikkel,5 Chroom 1 Koper 5 Zink 127 Seleen 31 % belasting NL totaal Bandenslijtage Arseen Cadmium Lood Nikkel Chroom Koper Zink Cadmium ,5 1 4 Wegdekslijtage Lood Nikkel Chroom Koper Zink Lood Bovenleidingen Koper Verzinkt staal Zink Bron: Emissieregistratie cijfers 21. Zie ook de n.b. onder de figuur in hoofdstuk 6. 5 VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
6 Uit de tabel blijkt dat de bijdrage van verkeer aan de emissie naar water niet groot is. Alleen PAK, koper en zink leveren een beperkte bijdrage. Hierbij kan worden opgemerkt dat de bijdrage van verkeer en vervoer aan de zinkbelasting van de bodem ongeveer 7% bedraagt. Dit percentage is grotendeels afkomstig van de vangrail. Dit is een toepassing waarvoor V&W (RWS) verantwoordelijk is. Wegbermen en grondwater De Dienst Weg- en Waterbouwkunde van Rijkswaterstaat heeft op verschillende oude en nieuwere locaties langs druk bereden autosnelwegen de kwaliteit van de wegbermen en het grondwater onderzocht. Uit de resultaten blijkt dat er vooral dicht bij de weg en tot een diepte van ongeveer 4 cm in de bodem sprake is van verontreiniging. Op zo n tien meter afstand van de weg is de kwaliteit van de bodem vergelijkbaar met het referentiepunt op 2 meter. Uit de resultaten blijkt tevens dat voor een aantal metalen en PAK de streefwaarde voor de bodem wordt overschreden. Vooral voor lood en zink wordt een enkele maal de interventiewaarde overschreden. Met name op oudere autosnelwegen is er sprake van een hoog loodgehalte. Bij de nieuwe wegen treedt deze belasting nauwelijks meer op dankzij het gebruik van loodvrije benzine. Uit de metingen van de grondwaterkwaliteit blijkt dat op de onderzochte locaties nergens streefwaarden worden overschreden. Bermsloten Uit verschillende onderzoeken van RWS-directie Zuid-Holland naar de kwaliteit van het slib in bermsloten blijkt dat deze ernstig zijn verontreinigd. Dit probleem doet zich vooral voor in situaties waarin het water direct wordt geloosd in de bermsloten. 5. Bedreigde functies Functies die door emissie van wegverkeer worden bedreigd, zijn vooral drinkwater en natuur. Voor gegevens over de kwaliteit van het oppervlaktewater voor de probleemstoffen afkomstig van wegverkeer zie fact sheet XV De kwaliteit voor stoffen afkomstig van diffuse bronnen. 6. Relatie met andere bronnen In figuur 1 staat de verdeling van de belangrijkste stoffen afkomstig van wegverkeer over de doelgroepen. Hierbij is de riolering en RWZI als belastingbron opgenomen. Een deel van de verkeersemissies zal via het rioolsysteem het oppervlaktewater belasten. Dit deel is niet bekend. Voor een ruwe schatting kan er van worden uitgegaan dat de belasting van het oppervlaktewater door riool en zuivering met metalen voor enkele procenten toe te schrijven is aan metalen afkomstig van het wegverkeer (1-5%). Voor PAK ligt dit percentage iets hoger (rond 1%). 6 VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
7 1% 8% 6% 4% 2% % Cu Zn PAK Overig Industrie Riolering & RWZI's Bouwmaterialen (directe lozingen) Atmosferische depositie Verkeer & vervoer wegverkeer Verkeer & vervoer overig Landbouw Figuur 1. Aandeel van de verschillende bronnen in de nationale belasting van het oppervlaktewater met koper, zink en PAK. (bron: emissieregistratie 21) n.b. Na het opstellen van deze fact sheet zijn voor atmosferische depositie en voor de uit- en afspoeling van metalen uit landelijk gebied nieuwe emissiecijfers bekend geworden. Dit kan betekenen dat de relatieve bijdrage in de belasting van het oppervlaktewater van de verschillende bronnen aanmerkelijk kunnen veranderen. De nieuwe informatie is op landelijke schaal te vinden op in een meer gedetailleerd niveau te zijner tijd op en in Water in Beeld 24 en Water in Cijfers 24 ( Alle waterbeheerders hebben de informatie op het niveau van afwateringseenheden reeds ontvangen via het Kaderrichtlijn water-circuit. De figuur laat zien dat de bijdrage van wegverkeer aan de waterkwaliteitsproblematiek op landelijke schaal gering is. Verontreiniging door afstromend wegwater lijkt daarom op basis van emissies naar water en belasting van het oppervlaktewater binnen het totaal van diffuse bronnen gezien nationaal en milieubreed geen groot probleem. In lokale situaties kan door verhoogde concentraties wel degelijk sprake zijn van een relevante verontreiniging door het wegverkeer. Aanvoer buitenlandse rivieren De aanvoer door buitenlandse rivieren is aanzienlijk. Zie tabel 2 voor een indicatie van de aanvoer van de metalen en PAK via buitenlandse rivieren. Het betreft de in Emissieregistratie opgenomen getallen voor 21. Ter vergelijking is de totale belasting door Nederlandse bronnen in de tabel opgenomen. 7 VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
8 Tabel 2. Aanvoer koper, zink en PAK via buitenlandse rivieren in 21, vracht in water voor de metalen (ton/jaar), vracht in zwevend stof voor PAK (ton/jaar) 1) Stof(groep) Aanvoer rivieren (ton/jaar) Koper Zink PAK (6 Borneff) ) Waarden zijn indicatief: de vrachten variëren sterk per jaar 8 2) Belasting NL (ton/jaar) ) Gemeten aan zwevend stof. Bron: Emissieregistratie cijfers 21. Zie ook de n.b. onder figuur Technische oplossingen en kosten Om de nadelige effecten van verwaaiing en run-off te beperken, kunnen maatregelen worden getroffen. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in: maatregelen bij de bron; effectgerichte maatregelen bij/langs de weg. Bij gebrek aan voldoende bronmaatregelen richt de aandacht zich vooral op de aanpak van de emissies in de omgeving van de weg. Bronmaatregelen: Brongerichte maatregelen voor het wegverkeer zijn onder te verdelen in twee groepen: volume-maatregelen en technische maatregelen. Volume-maatregelen Volume-maatregelen zijn gericht op het terugdringen van het jaarlijks aantal gereden kilometers. Zulke maatregelen vallen binnen de competentie van de (rijks)overheid, maar liggen maatschappelijk zeer moeilijk. Technische maatregelen Technische maatregelen zijn gericht op de reductie van de emissie van schadelijke stoffen door het toepassen van andere materialen en technieken bij het voertuig en het weg(meubilair). Bijvoorbeeld werken aan schonere voertuigen. Hier heeft de wegbeheerder geen greep op. Dit is een taak van de rijksoverheid. Een ander voorbeeld is productinnovatie van wegmeubilair (vangrail, portalen). Er loopt bij RWS een proef met houten portalen op een autosnelweg in Noord- Brabant en er wordt onderzoek gedaan naar andere beschermingslagen voor de geleiderail dan zink. Effectgerichte maatregelen: De belangrijkste effectgerichte maatregelen bij/langs de weg zijn: Aanleg ZOAB op rijkswegen Op rijkswegen is aanleg van ZOAB milieuhygiënisch gezien zeer effectief om de verontreiniging van bodem, grond- en 8 VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
9 oppervlaktewater door verwaaiing tegen te gaan. Het reguliere rijksbeleid dat erop gericht is het gebruik van ZOAB op het hoofdwegennet te stimuleren, werkt dus gunstig. Ook voor run-off is toepassing van ZOAB een effectieve maatregel. Lokaal zijn grote reducties te behalen. De emissiereductie wordt voor PAK op circa 6% ingeschat en voor metalen op circa 95% bij toepassing van ZOAB in plaats van DAB. Op de overige (niet rijks-) wegen zal ZOAB beperkt worden toegepast. De positieve effecten van ZOAB worden vooral bereikt door de poriën in de verharding en de aanwezigheid van de vluchtstrook. Juist in de vluchtstrook treedt buffering van de verontreinigingen op. De buffering wordt beperkt, of blijft geheel achterwege, als de vluchtstrook zodanig is dichtgeslibd dat geen vuilopname meer mogelijk is en de run-off over de vluchtstrook ook rechtstreeks de berm in stroomt. Het is dus zaak de open structuur van het ZOAB te waarborgen en volledig dichtslibben te voorkomen. Hiervoor moeten de vluchtstroken van ZOAB-wegen minimaal twee keer per jaar worden gereinigd. Maatregelen provinciale en gemeentelijke wegen Op lagere-orde wegen (provinciaal en gemeentelijk) is het vaak moeilijk om de invloed van verwaaiing tegen te gaan. Beperking van de invloed van verwaaiing is daar het hoogst haalbare. Gedacht kan worden aan het toepassen van bosschages en mogelijk geluidsschermen om de verontreiniging te beperken tot de directe omgeving van de weg. Veiligheidsaspecten kunnen dergelijke maatregelen in de weg staan (obstakelvrije zones). CIW advies Het CIW heeft een advies over wegwater uitgebracht. Voor de behandeling van afstromend water doet de CIW de volgende voorstellen: Gecontroleerde bodeminfiltratie niet-gerioleerde wegen Bij niet-gerioleerde wegen kan de run-off gecontroleerd in de bodem worden geïnfiltreerd. De verontreiniging door de run-off beperkt zich daarbij in de eerste meters langs de weg. De verontreinigingsgraad moet worden gemonitord en zonodig wordt de verontreinigde grond als (chemisch) afval afgevoerd. Het advies gaat ook in op de optimale samenstelling van de toplaag van bermen voor een verantwoorde infiltratie en op beperking van de doorslagtermijn van de toplaag. Ook bevat het advies een voorstel voor een monitoringsprogramma waarmee de verontreiniging van berm en grondwater gevolgd kan worden. Lozing in greppels en sloten gerioleerde wegen Bij gerioleerde wegen kan het ingezamelde water in nabijgelegen greppels en sloten worden geloosd of in de bodem geïnfiltreerd (bijvoorbeeld infiltratieplassen in klaverbladen). Daarbij kan eventueel ook sprake zijn van een overstortvoorziening met lozing op het oppervlaktewater. Eventueel kan voor de lozing op oppervlaktewater 9 VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
10 nog een helofytenfilter, of andere voorziening worden aangebracht om de belasting van het oppervlaktewater te beperken. Vangrail niet op verharding Als een geleiderail noodzakelijk is, is het belangrijk deze niet in de verharding te plaatsen. Terugdringen chemische onkruidbestrijding Bij ontwerp, beheer en onderhoud kan gebruik worden gemaakt van actieprogramma s die gericht zijn op het terugdingen van het gebruik van chemische middelen voor bestrijding van onkruid. In bijgaande samenvattende tabel is een overzicht van de door CIW geadviseerde maatregelen weergegeven. Daarbij moet opgemerkt worden dat de situatie in de bebouwde onvergelijkbaar is met die langs snelwegen (bebouwing, riolering, verharding oppervlakken, enzovoort). Vaak is de aanleg van bermen langs gemeentelijke wegen niet mogelijk en is de run-off binnen de gemeentegrenzen ook door andere bronnen (en dus ook met andere stoffen of grotere hoeveelheden) verontreinigd. De Leidraad Riolering geeft voor gemeentelijke wegen een handreiking voor de maatregelen die kunnen worden genomen. De aanbevelingen gelden in principe voor zowel een niet/weinig kwetsbaar gebied als een kwetsbaar gebied. Aan het beheersprogramma worden evenwel in kwetsbare gebieden zwaardere eisen gesteld. Kosten De kosten voor genoemde maatregelen zijn hoog. Voor de behandeling van wegwater is er nader onderzoek gedaan. De kosten voor verwijdering van metalen uit run-off liggen in vergelijking met de kosten voor industrieel procesafvalwater (veelal < 45 per kg metaal/jr.) op een zeer hoog niveau. De kosten per verwijderde kilo voor reiniging van wegwater bij ZOAB is vele malen hoger dan bij wegen met dicht asfalt. Dit is een gevolg van de lagere gehalten aan verontreinigingen in de run-off bij ZOAB. Het aanleggen van riolering langs wegen, specifiek voor het verwijderen van metalen, is een zeer kostbare maatregel. 1 VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
11 Tabel 3. Samenvatting maatregelen afstromend wegwater, zoals voorgesteld door CIW. Type weg Maatregelen in niet/weinig kwetsbaar gebied aanvullende maatregelen bij toenemende kwetsbaarheid van het gebied e Autosnelweg Basis: - ZOAB - vluchtstrook periodiek reinigen (2 x per jaar) - run-off niet inzamelen - run-off gecontroleerd infiltreren in berm a 1 gecontroleerd infiltreren a 2 indien 1 niet haalbaar, dan buiten beschermd gebied infiltreren a 3 indien 2 niet haalbaar, dan buiten beschermd gebied lozen op oppervlaktewater c - indien inzameling nodig is: 1 gecontroleerd infiltreren a 2 infiltratie niet mogelijk, dan lozen via retentiegeul/greppel op bermsloot - indien DAB noodzakelijk: zelfde maatregelen m.u.v. vluchtstrook reinigen Doorgaande autowegen buiten bebouwde kom (rijk/prov.) en Basis: - run-off niet inzamelen - run-off gecontroleerd infiltreren in berm a aanvullend indien inzameling nodig is: 1 indien mogelijk ZOAB 2 bij gebruik DAB inzamelen en gecontroleerd infiltreren a 3 buiten kwetsbaar gebied brengen en Stedelijke 1 gecontroleerd infiltreren a gecontroleerd infiltreren a hoofdwegen 2 infiltratie niet mogelijk, dan lozen via retentiegeul/greppel op bermsloot 4 indien 3 niet haalbaar, dan buiten beschermd gebied lozen op oppervlaktewater c Gemeentewegen buiten bebouwde kom - lokale beoordeling of infiltratie a, lozing op oppervlaktewater of afvoer naar zuivering zinvol is 1 gecontroleerd infiltreren a 2 buiten gebied brengen en gecontroleerd infiltreren a 3 indien 2 niet haalbaar, dan buiten beschermd gebied lozen op oppervlaktewater c overige straten binnen bebouwde kom d basis: - afkoppelingsbeleid; water binnen het stedelijk gebied houden - lokale beoordeling of infiltratie a, lozing op oppervlaktewater of afvoer naar zuivering zinvol is 1 gecontroleerd infiltreren a 2 buiten gebied brengen en gecontroleerd infiltreren a 3 indien 2 niet haalbaar, dan buiten beschermd gebied lozen op oppervlaktewater c Landweggetjes Geen verkeersbeperkende maatregelen Verzorgingsplaatsen bijv. bij benzinestations 1 beoordelen risico s morsingen 2 laag risico; run-off inzamelen, toepassen slibvangput, lozen op oppervlaktewater of gecontroleerd infiltreren a 3 hoog risico oliespills; toepassen olieafscheider 1 buiten gebied brengen en gecontroleerd infiltreren a 2 indien 1 niet haalbaar, dan buiten beschermd gebied lozen op oppervlaktewater c 11 VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
12 Viaducten, bruggen voor autoverkeer grote verkeerstunnels, aquaducten, verdiepte liggingen 1 inzamelen b 2 gecontroleerd infiltreren a in bodem op kopse kanten 3 infiltratie niet mogelijk, dan lozen via retentiegeul/greppel op bermsloot 1 gecontroleerd afvoeren zand en slib uit respectievelijk zandvang en slibkelder 2 restwater wegpompen en gecontroleerd infiltreren a 3 indien 2 niet haalbaar, dan lozen op oppervlaktewater 4 tunnelwaswater gecontroleerd infiltreren of afvoeren naar RWZI 1buiten gebied brengen en gecontroleerd infiltreren a 2 indien 1 niet haalbaar, dan buiten beschermd gebied lozen op oppervlaktewater c 1 buiten gebied brengen en gecontroleerd infiltreren a 2 indien 1 niet haalbaar, dan buiten beschermd gebied lozen op oppervlaktewater c a Gecontroleerd infiltreren kan plaatsvinden in de berm, in een centrale of decentrale infiltratievoorziening of via een bodempassage. Onder gecontroleerd infiltreren wordt verstaan infiltreren in de bodem met daarin voldoende adsorptiecapaciteit voor verontreinigingen, voldoende infiltratiecapaciteit en het toepassen van een bodemcontroleprogramma (grond en grondwater). De intensiteit van een bodemcontroleprogramma wordt bepaald door de kwetsbaarheid en risico s voor het milieu. In kwetsbare gebieden is dus een intensiever programma nodig dan in niet-kwetsbare gebieden. Bij gemeentelijke wegen buiten de bebouwde kom kunnen, gezien de te verwachten lage belastingen en risico s voor het milieu, eerst de ervaringen met de programma s voor de grotere wegen afgewacht worden alvorens voor deze wegen een programma op te stellen. b Streven bij bruggen is om een aanzienlijk deel van de neerslag (ca. 8%) te infiltreren en voor het overige deel overstort naar oppervlaktewater toe te staan. c Indien infiltreren buiten het beschermde gebied niet haalbaar is, dan lozen op oppervlaktewater buiten het beschermde gebied, al dan niet na bodempassage. d Zie ook de Rioned-rapportage Module B21 Leidraad riolering (april 2). In deze nieuwe leidraad voor afkoppelen gelden andere criteria dan voorheen, zo zijn oude criteria, zoals aantallen voertuigbewegingen, vervallen. e Als er om specifieke lokale redenen een verhoogd risico is, kan er in samenspraak tussen wegbeheerder en provincie voor gekozen worden aanvullende maatregelen uit te voeren die verdergaan dan gecontroleerd infiltreren met extra zorg voor monitoring. Dit zal met name door de provincie moeten worden onderbouwd. Daar ligt de primaire verantwoordelijkheid voor het bodembeheer en -beleid. 12 VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
13 8. Wet- en regelgeving Er is voldoende regelgeving om de maatregelen te treffen. Maatregelen kunnen worden genomen op basis van: de Wet verontreiniging oppervlaktewateren (Wvo); de Wet milieubeheer (Wm); het Lozingenbesluit bodembescherming op grond van de Wet bodembescherming (Wbb) ; de provinciale milieuverordening (Pmv) op grond van de Wet milieubeheer. 9. Beleid Vierde Nota Waterhuishouding De Vierde Nota Waterhuishouding (NW4) geeft aan dat emissies door wegverkeer gereduceerd moeten worden door generieke (landelijke, internationale) maatregelen om de uitstoot te verminderen. Als maatregel wordt de aanleg van ZOAB-wegdek genoemd. In kwetsbare gebieden zou behandeling en infiltratie overwogen kunnen worden. Aangegeven wordt dat emissies afkomstig van de bovenleiding geen aandacht zullen krijgen in de planperiode die loopt tot 26. Ondersteunend (niet-water)beleid Het reguliere rijksbeleid om gebruik van ZOAB op het hoofdwegennet te stimuleren, werkt gunstig voor het tegengaan van emissies. Momenteel is ongeveer 5% van de snelwegen voorzien van ZOAB. In een aantal gevallen zijn snelwegen voorzien van een riool, met name in grondwaterbeschermingsgebieden. Ook bij tunnels en viaducten wordt vaak riolering aangelegd. Soms wordt het ingezamelde water geloosd via een helofytenfilter, soms via bezinking of ongezuiverd. Hiervoor bestaat geen generiek beleid. Advies CIW Het in hoofdstuk 7 beschreven CIW advies voor het omgaan met runoff is in april 22 gepubliceerd. Het advies is met name gericht op waterbeheerders en provincies als bevoegd gezag voor (grond)water en bodem (Wvo en Wbb). In hoeverre het advies gebruikt wordt is niet bekend. De indruk bestaat dat het de aandacht heeft bij wegontwerp. VROM pakt de problematiek op in de Rijksvisie Omgaan met hemelwater. Wegbeheerders hebben het CIW-advies nog niet in praktijkrichtlijnen voor weg- en bermbeheer opgenomen. 1. Kaderrichtlijn Water PAK staat op de lijst van stof(groepen) van de Kaderrichtlijn Water (KRW) als Priority Hazardous Substance (PHS). Lood is in de (KRW) geclassificeerd als PSR-stof. Dit staat voor Priority Substance in Review (for identification as possible Priority Hazardous Substance). Koper en 13 VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
14 zink staan niet op de stoffenlijst van de KRW. Als voor het bereiken van een goede ecologische toestand aansluiting wordt gezocht bij MTR en VR, is er voor koper en zink ook reductie van de emissies naar water noodzakelijk. Wegverkeer speelt een rol bij Menselijke belasting en effecten. Het wegverkeer leidt tot een menselijke belasting van watersystemen. Verontreiniging van grondwater is hierbij ook relevant, met name in aangewezen grondwaterbeschermingsgebieden. Toepassing van het format in de eindrapportage van de werkgroep Menselijke belasting en effecten geeft het volgende beeld: de huidige toestand voor de Nederlandse waterlichamen ligt voor koper, lood en zink in Kwaliteitsklasse 2 en 3 (SW<toetswaarde<MTR en MTR<toetswaarde <2xMTR). Voor PAK is vooral het gehalte in zwevend stof van belang. Het PAK-gehalte in zwevend stof ligt voor de meeste waterlichamen tussen grens- en toetsingswaarde in. Lokaal ook tussen toetsingswaarde en interventiewaarde en boven de interventiewaarde. Het belang van de bron wegverkeer krijgt score 1 ( ). De verwachte emissiereducties tot 215 zijn beperkt en zullen in klasse 1 en 2 (gering en matig 5-2%) liggen. Lokaal zijn hogere percentages verbetering mogelijk. De verwachting voor 215 is dat voor Nederlandse wateren voor koper, lood en zink de kwaliteitsklasse 2-3 blijft. Ook voor PAK in zwevend stof is een beperkte kwaliteitsverbetering de prognose. 11. Prognose Verwachte ontwikkelingen: Voor 215 zijn geen belangrijke verschuivingen in technieken van voertuigen en wegdek te verwachten. Wel zullen alternatieven voor verzinkt staal beschikbaar komen. De implementatiegraad in 215 wordt als laag ingeschat. Alternatieven zijn immers duur(der) en de inschatting is dat het gevoel van urgentie om maatregelen te nemen bij de politiek/relevante beslissers laag is/blijft. Het in de berm lozen heeft draagvlak. Het is een goedkope en gemakkelijk te nemen maatregel. De monitoring en het uitvoeren van beheersmaatregelen brengen kosten met zich mee en zijn daarom lastiger te realiseren. Behandeling van run-off zal slechts incidenteel plaatsvinden bij tunnels, viaducten en klaverbladen. Behandeling levert een reductie van de verontreiniging op van >9%. Door de groei van het wegverkeer zal een deel van de emissiereductie weer te niet worden gedaan. Door groei van het aandeel ZOAB op snelwegen met enkele procenten per jaar (inmiddels circa 5%) is voor snelwegen nog een aanzienlijke emissiebeperking te verwachten. 14 VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
15 De totale emissiereductie door wegverkeer wordt geschat op 5-2%. Productinnovatie Productinnovatie kan helpen het probleem bij de bron aan te pakken. De volgende activiteiten zijn te melden: Voor zink in banden loopt een eerste algemeen verkennend onderzoek bij de TU Twente naar alternatieven voor zinkoxide in het productieproces van rubber. Het onderzoek is niet specifiek gericht op banden. Bij deze ontwikkeling is V&W niet betrokken. Er lopen enkele initiatieven voor productinnovaties voor verzinkt staal. Vanuit V&W worden proeven genomen met houten portalen en houten geleiderails. Verder loopt er een praktijkproef waarbij op de huidige stalen vangrail een duplexsysteem (coating over zink) is aangebracht en een proef met aluminium als beschermlaag in plaats van zink. De metaalindustrie (Corus) heeft een alternatief ontwikkeld (duplexsysteem op hoogtesterktestaal). Dit alternatief wacht op verdere uitwerking door RWS. Per stof staat een prognose aangegeven in tabel 4. Tabel 4. Prognose voor het effect van maatregelen. Stof Bron Maatregel Effect 21 1) PAK Lekkage motorolie Schonere auto s ZOAB 5-2% Effect 215 1) 2-5% Koper Lekkage motorolie Bandenslijtage Wegdekslijtage Bovenleiding Schonere auto s Productinnovatie Productinnovatie Productinnovatie ZOAB 5-2% 2-5% Zink Lekkage motorolie Bandenslijtage Wegdekslijtage Verzinkt staal Schonere auto s Productinnovatie Productinnovatie Alternatief, Duplexsystemen ZOAB 5-2% 2-5% 1) Autonome ontwikkelingen voor het wegverkeer staan beschreven in Milieumonitor, nr 4, 22. Op basis van het bovenstaande kan worden geconcludeerd dat de belasting door de diffuse bron wegverkeer tot 215 nog zal verminderen. Met name door toepassing van ZOAB op snelwegen. Wegwater van ZOAB is echter ook nog verontreinigd. Om tot verdere verbetering te komen, zullen ook bronmaatregelen nodig zijn. Wegverkeer levert een beperkt bijdrage aan de belasting van het oppervlaktewater. Aangezien voor de andere (veel grotere) bronnen de 15 VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
16 implementatie van maatregelen een lang tijdpad kent blijft de chemische toestand ongeveer gelijk. 12. Lacunes Kennis Er is meer kennis nodig over bronmaatregelen: alternatieven voor zink in banden, aanpassingen in brandstof, alternatieve materialen voor wegmeubilair, of aanpassing van het coatingsysteem. Voor de KRW moet een beeld van de menselijke belasting van een waterlichaam worden gegeven. Ramingen voor de emissie, afkomstig van wegverkeer en belasting van watersystemen, zijn landelijk beschikbaar, maar per waterlichaam is de informatie niet of beperkt beschikbaar. Met name de schatting voor zink uit banden behoeft nadere beschouwing. Gezien het relatief grote aandeel in de totale belasting van het oppervlaktewater met zink in Nederland moet de schatting voldoende nauwkeurig gemaakt kunnen worden. Beleid Er is EU-beleid voor schonere auto s. Een goed voorbeeld hiervan is de EU-richtlijn 94/12/EG, waarin is vastgesteld dat alle nieuwe modellen personenauto's per 1 januari 1996 moeten voldoen aan een 5%- emissiereductie voor koolmonoxide, stikstofoxiden, koolwaterstoffen en roetdeeltjes. Initiatieven op dit niveau voor het tegengaan van emissies naar water van de auto vinden echter nauwelijks plaats. Uitvoering CIW-advies Na publicatie van het CIW-advies is er weinig gedaan aan implementatie. Er lopen enkele proefprojecten, maar de CIWaanbevelingen zijn nog niet opgepakt. De voorgestelde maatregelen worden daarom nog weinig toegepast. De Dienst Weg- en Waterbouwkunde van Rijkswaterstaat (DWW) heeft aangegeven dat zij bereid is om het CIW-advies in haar praktijkrichtlijnen op te nemen. Maar dit voornemen is nog niet uitgevoerd. Bij lagere overheden is het CIW-advies nog niet altijd bekend. De uitgevoerde proefprojecten leiden vooralsnog dus niet tot uitvoering van maatregelen op grotere schaal. 13. Beleidsaanbevelingen Er is behoefte aan een Lozingenbesluit afstromend wegwater op grond van zowel de Wbb, als Wm en Wvo voor beheersing van de verontreiniging door run-off. Op EU-niveau zouden initiatieven moeten komen gericht op vermindering van emissies van microverontreinigingen van voertuigen. De ministeries van VROM en V&W wordt geadviseerd om op EU-niveau initiatieven te nemen die gericht zijn op vermindering van emissies van microverontreinigingen van 16 VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
17 voertuigen (bijvoorbeeld zink uit banden, koper en chroom uit remvoeringen). Het is belangrijk dat dit onderwerp in de EUonderzoeksprogrammering wordt opgenomen. Nationaal lopen er proefprojecten en er wordt onderzoek gedaan naar het reduceren van emissies van wegmeubilair, zoals geleiderail en wegportalen. Om van proefproject tot algemene toepassing te komen is beleid nodig. De CIW-aanbeveling over het gecontroleerd infiltreren in de berm (bij beheer en onderhoud van wegen) vraagt om uitwerking. Er is meer kennis nodig over de omvang van de zinkemissie uit banden en aandacht voor de ontwikkeling van alternatieven voor zink in rubber banden en voor (milieu)optimalisatie bij de samenstelling van de brandstof. 14. Meer informatie Afstromend wegwater. Commissie Integraal Waterbeheer, werkgroep 4 Water en Milieu. (CIW,22). (voor actuele emissiecijfers) Leidraad Riolering. Module B21 Rioned, 2. Rendement en kosten behandeling van afstromend wegwater. Achtergrondrapport bij CIW rapport behandeling wegwater. Projectnr Grontmij, VII Verkeer en vervoer - wegverkeer
abcdefgh Rijkswaterstaat X Verkeer en vervoer zeescheepvaart
abcdefgh Rijkswaterstaat X Verkeer en vervoer zeescheepvaart Contactpersoon: Joan Meijerink December 2003 Inhoudsopgave........................................................................................
Nadere informatieGeen bodemverontreiniging door Rijkswegen. beheer bodem bij Rijksinfrastructuur
Geen bodemverontreiniging door Rijkswegen beheer bodem bij Rijksinfrastructuur Missie vlotte en veilige doorstroming van het verkeer 2 beheer bodem Rijkswegen Maar 3 beheer bodem Rijkswegen Groot 4 beheer
Nadere informatieabcdefgh Rijkswaterstaat VI Bouwmaterialen - metalen
abcdefgh Rijkswaterstaat VI Bouwmaterialen - metalen Contactpersoon: Peter Vermij December 2003 Inhoudsopgave........................................................................................ Algemeen
Nadere informatieabcdefgh Rijkswaterstaat XV De waterkwaliteit voor stoffen afkomstig van diffuse bronnen
abcdefgh Rijkswaterstaat XV De waterkwaliteit voor stoffen afkomstig van diffuse bronnen Contactpersoon: Peter Vermij December 2003 Inhoudsopgave........................................................................................
Nadere informatieabcdefgh Rijkswaterstaat III Landbouw - zware metalen (af- en uitspoeling landelijk gebied)
abcdefgh Rijkswaterstaat III Landbouw - zware metalen (af- en uitspoeling landelijk gebied) Contactpersoon: Sandra Plette December 2003 Inhoudsopgave........................................................................................
Nadere informatieabcdefgh Rijkswaterstaat V Bouwmaterialen - verduurzaamd hout
abcdefgh Rijkswaterstaat V Bouwmaterialen - verduurzaamd hout Contactpersoon: Peter Vermij December 2003 Inhoudsopgave........................................................................................
Nadere informatieBelasting van het oppervlaktewater vanuit riolering en rioolwaterzuivering,
Belasting van het oppervlaktewater vanuit riolering en rioolwaterzuivering, 1990-2016 Indicator 1 oktober 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met
Nadere informatieZuivering van stedelijk afvalwater: zware metalen,
Indicator 22 juni 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De afgelopen dertig jaar is voor
Nadere informatieFiguur 1 Zuiveringsinstallatie
Richtlijn 91/271/EEG: Situatierapport ex artikel 16 Nederland, situatie op 31 december 1998 Inzameling, transport en behandeling van afvalwater in Nederland Bij allerlei activiteiten in huis en bedrijf
Nadere informatieBelasting per OWL met KRW-Verkenner. Nanette van Duijnhoven Christophe Thiange Gerlinde Roskam
Belasting per OWL met KRW-Verkenner Nanette van Duijnhoven Christophe Thiange Gerlinde Roskam Doel Berekenen van de belasting per waterlichaam: - Actualisatie in tijd - KRW broncategorieën - Nederlandse
Nadere informatieabcdefgh Rijkswaterstaat IX Verkeer en vervoer beroepsbinnenvaart
abcdefgh Rijkswaterstaat IX Verkeer en vervoer beroepsbinnenvaart Contactpersoon: Joan Meijerink December 2003 Inhoudsopgave........................................................................................
Nadere informatieKenmerk 1204148-003-ZWS-0014. Doorkiesnummer +31 (0)6 10 39 95 34. Oplegnotitie 2: herberekening PAK effluenten EmissieRegistratie
Memo Aan Rob Berbee Datum Van Nanette van Duijnhoven Kenmerk Doorkiesnummer +31 (0)6 10 39 95 34 Aantal pagina's 10 E-mail nanette.vanduijnhoven @deltares.nl Onderwerp PAK effluenten EmissieRegistratie
Nadere informatieHet waterbeleid van de provincie Limburg is beschreven in het Provinciaal Waterplan Limburg, dd. 20 november 2009.
Memo Ter attentie van Project management Den Dekker B.V. Datum 03 januari 2013 Distributie Projectnummer 111850-01 Onderwerp Parkeerterrein Jumbo Heythuysen Geachte heer Bosman, 1 WATERBELEID Het streven
Nadere informatieStroomgebiedsafstemming Rijnwest. ER in combinatie met meetgegevens
Stroomgebiedsafstemming Rijnwest ER in combinatie met meetgegevens Stroomgebiedsafstemming Rijn-West 2 Opdrachtgever: Rijn West Begeleidingsgroep / beoordelingsgroep: Provincies, RAO, KRW-Kernteam Rijn
Nadere informatieInhoud lezing uitvoeringsprogramma diffuse bronnen waterverontreiniging (UP)
Inhoud lezing uitvoeringsprogramma diffuse bronnen waterverontreiniging (UP) 1. Enkele uitgangspunten 2. Criteria probleemstoffen 3. Belangrijkste sectoren en hun probleemstoffen 4. Drie-deling in aanpak
Nadere informatieEffluenten RWZI s (gemeten stoffen)
Industriële en communale bronnen Emissieregistratie Effluenten RWZI s (gemeten stoffen) Versie mei 2015 RIJKSWATERSTAAT Water, Verkeer en Leefomgeving (WVL) in samenwerking met CENTRAAL BUREAU VOOR DE
Nadere informatie14. OVERZICHT VAN DE BELANGRIJKSTE BRONNEN VAN
1.Inleiding 14. OVERZICHT VAN DE BELANGRIJKSTE BRONNEN VAN WATERVERONTREINIGING IN HET BRUSSELS GEWEST Het Brussels Gewest ligt voor het grootste deel in het subbekken van de Zenne. Deze waterloop en zijn
Nadere informatieBelasting van het oppervlaktewater door verkeer en vervoer,
Belasting van het oppervlaktewater door verkeer en vervoer, 1990-2016 Indicator 27 september 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere
Nadere informatieBelasting van het oppervlaktewater door verkeer en vervoer,
Belasting van het oppervlaktewater door verkeer en vervoer, 1990-2013 Indicator 7 oktober 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens
Nadere informatiesectorplan 27 Industrieel afvalwater
sectorplan Industrieel afvalwater 1 Achtergrondgegevens 1. Belangrijkste afvalstoffen Industriële afvalwaterstromen (niet reinigbaar in biologische afvalwaterzuiveringsinstallaties) 2. Belangrijkste bronnen
Nadere informatieWaterbodemonderzoek (1)
Waterbodemonderzoek (1) Schutssluis Sluissloot Inspectie civieltechnisch gedeelte sluis. In opdracht van de gemeente Zaanstad heeft Witteveen+Bos, Raadgevend ingenieurs b.v. te Deventer een indicatief
Nadere informatieStimuleringsregeling afkoppelen bestaand verhard oppervlak 2002 Zuiveringschap Limburg en beslisbomen verantwoord afkoppelen van regenwater
RELATIEBLAD VAN HET ZUIVERINGSCHAP LIMBURG Stimuleringsregeling afkoppelen bestaand verhard oppervlak 2002 Zuiveringschap Limburg en beslisbomen verantwoord afkoppelen van regenwater Stimuleringsregeling
Nadere informatieImpact rioolwaterzuivering op de belasting van het oppervlaktewater, 2016
Impact rioolwaterzuivering op de belasting van het oppervlaktewater, 2016 Indicator 1 oktober 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere
Nadere informatieBetreft Uitbreiding bedrijfsterrein Van Ooijen, Parallelweg-west Woerden Afwatering terreinverharding
Bijlage Afwatering terreinverharding D1 Notitie Referentienummer Datum Kenmerk 11 augustus 2014 153681 Betreft Uitbreiding bedrijfsterrein Van Ooijen, Parallelweg-west Woerden Afwatering terreinverharding
Nadere informatie(concept) RIOLERINGSNOTA WETTERSKIP FRYSLÂN
(concept) RIOLERINGSNOTA WETTERSKIP FRYSLÂN Leeuwarden, september 2008 Wetterskip Fryslân Postbus 36, 8900 AA Leeuwarden Telefoon 058 292 22 22 Fax: 058 292 22 22 Wetterskip Fryslân, Rioleringsnota Inhoudsopgave
Nadere informatieADVIES VOOR DE M.E.R.-BEOORDELING OVER DE PRODUCTIE VAN PRIMAIR ALUMINIUM BIJ ALUMINIUM DELFZIJL 28 MEI 2001 INHOUDSOPGAVE
ADVIES VOOR DE M.E.R.-BEOORDELING OVER DE PRODUCTIE VAN PRIMAIR ALUMINIUM BIJ ALUMINIUM DELFZIJL 28 MEI 2001 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING...1 2. ADVIES VAN DE COMMISSIE OVER DE M.E.R.-BEOORDELING...2 2.1
Nadere informatieUITGANGSPUNTEN NOTITIE. Plan: Algemene projectgegevens:
UITGANGSPUNTEN NOTITIE Plan: Algemene projectgegevens: Projectomschrijving: 8 woningen Holtenweg Vries Oppervlakte plangebied: 2185 m2 Toename verharding in plangebied: 400 m2 Kaartlagen geraakt: Ja Aanvrager
Nadere informatieSamenvatting van: Effecten van het Lozingenbesluit Open Teelt en Veehouderij (LOTV) op de waterkwaliteit.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling/RIZA Samenvatting van: Effecten van het Lozingenbesluit
Nadere informatieUpdate verontreinigingsbeeld afstromend wegwater
Update verontreinigingsbeeld afstromend wegwater Nanette van Duijnhoven Janneke Klein Dianne den Hamer 1208038-000 Deltares, 2013, B Titel Update verontreinigingsbeeld afstromend wegwater Opdrachtgever
Nadere informatieStofstromen in de keten Effecten op lokaal oppervlaktewater. Hans Aalderink & Jeroen Langeveld ARCADIS & Royal Haskoning
Stofstromen in de keten Effecten op lokaal oppervlaktewater Hans Aalderink & Jeroen Langeveld ARCADIS & Royal Haskoning Insteek afgelopen decennia Basisinspanning gemengde riolering 7 mm + 2 mm + 0,7 mm/h
Nadere informatieLuchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté
Luchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté Overzicht presentatie Waarom luchtmetingen in Vlaanderen? Evolutie van de laatste decennia Toetsen van de luchtkwaliteit aan de heersende
Nadere informatieIn de directe omgeving van de Ir. Molsweg is geen oppervlaktewater aanwezig.
Waterparagraaf Algemeen Huidige situatie De Ir. Molsweg tussen de Pleijweg en de Nieland bestaat uit een enkele rijbaan met twee rijstroken. Via een rotonde sluit de Ir. Molsweg aan op de Nieland. De rijbaan
Nadere informatieAfwenteling en probleemstoffen voor de KRW in het Waddengebied
Afwenteling en probleemstoffen voor de KRW in het Waddengebied Inleiding De KRW is een resultaatsverplichting. Het kader gaat uit van een prioritaire stoffenlijst (voor de beschrijving van de Goede Chemische
Nadere informatieInleiding. Oefeningen. Oefeningen workshop 1. Weergave grafieken. Emissie Symposium Water 11 april 2019
Oefeningen workshop www.emissieregistratie.nl Emissie Symposium Water 11 april 2019 Inleiding In deze korte cursus wordt vooral ingezoomd op het maken van grafieken, kaarten en het exporteren van gegevens.
Nadere informatieBelasting van het oppervlaktewater door huishoudens,
Belasting van het oppervlaktewater door huishoudens, 1990-2016 Indicator 27 september 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens
Nadere informatieBijlage 1: TOEPASSING AFWEGINGSPROCES SANERINGSDOELSTELLING
Bijlage 1: TOEPASSING AFWEGINGSPROCES SANERINGSDOELSTELLING geval van ontstaan voor de inwerkingtreding van de Wbb (1-1-1987) zorgplicht: afwegingsproces saneringsdoelstelling n.v.t. ernstig sanering:
Nadere informatie1) Gaat het om een ruimtelijk plan dat uitsluitend een functiewijziging van bestaande bebouwing inhoudt? nee
datum 16-5-2013 dossiercode 20130516-34-6989 Tekenen: Heeft u een beperkingsgebied geraakt? Welke gemeente omvat het grootste deel van het door u getekende plangebied? Winsum Vragen: 1) Gaat het om een
Nadere informatieNetwerkdag IKN Jan Broos, Adviesbureau Broos Water BV 20 april 2017
Het verbeteren van de waterkwaliteit; de rol van de landbouw Netwerkdag IKN Jan Broos, Adviesbureau Broos Water BV 20 april 2017 Broos Water BV Als praktijkgericht kennis- en adviesbureau werken wij aan
Nadere informatieBouwlokalen INFRA. Het riool in Veghel. Veghel in cijfers en beeld (1) Veghel in cijfers en beeld (2) Veghel in cijfers en beeld (3)
Bouwlokalen INFRA Innovatie onder het maaiveld / renovatie van rioolstelsels Het riool in Veghel Jos Bongers Beleidsmedewerker water- en riolering Gemeente Veghel 21 juni 2006 Veghel in cijfers en beeld
Nadere informatie2 november 2009 C M.J.C. Kerkhof Jonkman. Team stedelijk water
WATERPARAGRAAF Onderwerp: Rentray Rekken Apeldoorn, Projectnummer: 2 november 2009 C01031.200803 Opgesteld door: M.J.C. Kerkhof Jonkman Gecontroleerd door: M. Swenne ARCADIS NEDERLAND BV Het Rietveld 59a
Nadere informatieKostenterugwinning van Waterdiensten Aanvullende analyse Milieukosten
Kostenterugwinning van Waterdiensten Kostenterugwinning van Waterdiensten Aanvullende analyse Milieukosten Sterk Consulting en Bureau Buiten Leiden, november 2013 1 2 Inhoudsopgave 1 Achtergrond en doel
Nadere informatieRapportage watertoets
BIJLAGE 1 Rapportage watertoets Waterparagraaf Herinvulling locatie aan de Wjitteringswei te Aldeboarn projectnr. 176812 revisie D0 augustus 2008 Opdrachtgever Dr. S. Weidenaar It Rak 1 8406 EX Tijnje
Nadere informatieL. Indicatieve effecten Luchtkwaliteit
L. Indicatieve effecten Luchtkwaliteit 73 Bijlage L Indicatieve bepaling effect alternatieven N 377 op luchtkwaliteit Inleiding De provincie Overijssel is voornemens de N 377 Lichtmis Slagharen (verder
Nadere informatieFijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP. onderzoeksprogramma
Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma
Nadere informatieRioolwaterzuivering in de ER: Trends, balansen en knelpunten. Kees Baas
Rioolwaterzuivering in de ER: Trends, balansen en knelpunten Kees Baas Inhoud: Korte uitleg enquête Trends nutriënten en afvalwaterdebiet Trends zware metalen Gat in de emissiebalans Knelpunt komende jaren
Nadere informatieLekkage motorolie. Emissieschattingen Diffuse bronnen Emissieregistratie. Versie mei 2015
Emissieschattingen Diffuse bronnen Emissieregistratie Lekkage motorolie Versie mei 2015 In opdracht van Rijkswaterstaat WVL Uitgevoerd door DELTARES en TNO Lekkage motorolie 1 Omschrijving emissiebron
Nadere informatieACTUALISATIE BODEMKWALITEITSKAART
GEMEENTE NUENEN C.A. ACTUALISATIE BODEMKWALITEITSKAART GEMEENTE NUENEN C.A. In opdracht van Gemeente Nuenen c.a. Opgesteld door Auteur Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant Keizer Karel V Singel 8 Postbus 8035
Nadere informatieWaterparagraaf. Opdrachtgever. Groenstraat 2, Sprundel. De heer C.J.M. Lazeroms Groenstraat 2 4714 SK Sprundel
Waterparagraaf Groenstraat 2, Sprundel projectnr. 166718 revisie 00 20 oktober 2006 Opdrachtgever De heer C.J.M. Lazeroms Groenstraat 2 4714 SK Sprundel datum vrijgave beschrijving revisie 00 goedkeuring
Nadere informatieBert Bellert, Waterdienst. 5 september 2011
Ammonium in de Emissieregistratie?! Natuurlijke processen, antropogene bronnen en emissies in de ER Bert Bellert, Waterdienst Ammonium als stof ook in ER??: In kader welke prioritaire stoffen, probleemstoffen,
Nadere informatie12 Hemelwateruitlaat of riooloverstort
12 Hemelwateruitlaat of riooloverstort 12.1 Inleiding Gemeenten hebben de taak om hemelwater en afvalwater in te zamelen. Het hemelwater wordt steeds vaker opgevangen in een separaat hemelwaterriool. Vanuit
Nadere informatieVERKENNING. Aan de zuidzijde zijn schermen aanwezig vanaf de Groen Zoomweg tot aan de Oranjelaan.
BRON A A28 Bron A > A28 > Milieubeleidsplan Harderwijk 2009-2012 1/5 VERKENNING figuur 1 De A28 vanuit de wijk Drielanden Aan de zuidzijde van de gemeente Harderwijk ligt de rijksweg A28. De A28 is één
Nadere informatieRapport luchtkwaliteit 2007. Gemeente Oegstgeest
Rapport luchtkwaliteit 2007 Gemeente Oegstgeest Gemeente: Oegstgeest Datum: juni 2009 2 Samenvatting Dit rapport betreft de rapportage over de luchtkwaliteit van de gemeente Oegstgeest in de provincie
Nadere informatieZoals aangegeven zijn de gemeente Lelystad en het havenbedrijf Amsterdam de ontwikkelaars van het bedrijventerrein.
Notitie Contactpersoon Jeroen Lasonder Datum 24 mei 2013 Kenmerk N008-1213242JLO-gdj-V022 Flevokust: Watertoets 1 Inleiding De gemeente Lelystad en Havenbedrijf Amsterdam ontwikkelen samen bedrijventerrein
Nadere informatieTeam stedelijk water B01035.700604
WATERPARAGRAAF Onderwerp: Centrumplan Vroomshoop 's-hertogenbosch, 31 maart 2009 Van: M.J.C. Kerkhof Jonkman ARCADIS NEDERLAND BV Het Rietveld 59a Postbus 673 7300 AR Apeldoorn Tel 055 5815 999 Fax 055
Nadere informatie1. INLEIDING 1.1 ALGEMEEN. 1.2 DE WATERTOETS. NOTITIE
NOTITIE Onderwerp : Waterparagraaf Opdrachtgever : Gemeente Nederweert Projectnummer : NDW-041-01 Projectomschrijving : Carpoolplaats Nederweert Opgesteld door : ing. R. Peeters Paraaf: Datum : 13 juli
Nadere informatieEuropean Pollutant Release and Transfer Register (E-PRTR) Gevolgen van deze nieuwe EU wetgeving. Nanette van Duijnhoven en Sacha de Rijk
European Pollutant Release and Transfer Register (E-PRTR) Gevolgen van deze nieuwe EU wetgeving Nanette van Duijnhoven en Sacha de Rijk E-PRTR Verordening Per 1 januari 2007 in werking 65 bedrijfsactiviteiten
Nadere informatieomgevingsdienst HAAGLANDEN
Zaaknummer Ons Kenmerk Datum 00541185 ODH-2019-00009827 2 9 JAN. 2019 Bezoekadres Zuid-Hollandplein 1 2596 AW Den Haag Postadres Postbus 14060 2501 B Den Haag T (070) 21 899 02 E vergunningen@odh.nl I
Nadere informatieBodemsanering. 45 humane spoedlocaties zijn niet volledig gesaneerd. De bodem en het (grond)water zijn schoon MILIEU MARKT. Staat van Utrecht 2014
MENS Staat van Utrecht 204 Bodemsanering Hoeveel humane spoedlocaties zijn nog niet volledig gesaneerd? 45 humane spoedlocaties zijn niet volledig gesaneerd Kaart (Humane spoedlocaties bodemverontreiniging
Nadere informatieUpdate factsheet Effluenten RWZI s, regenwaterriolen, niet aangesloten riolen, overstorten en IBA s
Update factsheet Effluenten RWZI s, regenwaterriolen, niet aangesloten riolen, overstorten en IBA s Dr.ir. Jeroen Langeveld/ir. Erik Liefting Aanleiding Steeds meer metingen beschikbaar van vooral regenwateruitlaten
Nadere informatie1 Inleiding en projectinformatie
Project: Groenhorst College te Velp Onderwerp: hemelwater infiltratieonderzoek Datum: 9 november 2011 Referentie: 25.515/61341/LH 1 Inleiding en projectinformatie Het Groenhorst College, gelegen aan de
Nadere informatieDe rol van modellen in het beheer van de waterkwaliteit case WEISS. Colloquium Duurzaam ruimtegebruik In Vlaanderen Antwerpen 23/03/2018
De rol van modellen in het beheer van de waterkwaliteit case WEISS Colloquium Duurzaam ruimtegebruik In Vlaanderen Antwerpen 23/03/2018 Inhoud Proloog Waterkwaliteitsbeleid in Vlaanderen Rol van modellen
Nadere informatieFactsheet: NLGW0019. Naam: Krijt Zuid-Limburg Code: NLGW0019 Stroomgebied: Maas
Factsheet: -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met 1 april 2013. Deze factsheet dient gezien te worden als een werkversie ten behoeve van het opstellen
Nadere informatieGrondwater beïnvloedt kwaliteit Limburgse beken
Grondwater beïnvloedt kwaliteit Limburgse beken Resultaten WAHYD Hoe zit het in elkaar: afkijken bij Noord-Brabant In het onderzoeksproject WAHYD (Waterkwaliteit op basis van Afkomst en HYDrologische systeemanalyse)
Nadere informatieDe kunst van het alledaagse. IT-buizen
De kunst van het alledaagse IT-buizen De Kijlstra IT-buis: de complete oplossing tegen bodemverdroging. Op veel plaatsen in ons land worden hemel en aarde gescheiden door een verhard oppervlak. Bebouwing
Nadere informatieWerkt kwaliteitsbaggeren ook voor de chemische toestand van de KRW? Wat is de chemische toestand?
Werkt kwaliteitsbaggeren ook voor de chemische toestand van de KRW? Dr. Jaap Postma Wat is de chemische toestand? Er zijn meerdere beschermingsdoelen voor oppervlaktewater i) Normen voor microverontreinigingen
Nadere informatieRegelgeving effluent en restmateriaal uit biobedden. H.A.E. de Werd
Regelgeving effluent en restmateriaal uit biobedden H.A.E. de Werd Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit PPO nr. 3261074007_3 december 2007 2007 Wageningen, Praktijkonderzoek
Nadere informatieL 328/32 Publicatieblad van de Europese Unie BIJLAGE A
L 328/32 Publicatieblad van de Europese Unie 6.12.2008 BIJLAGE A Lijst van communautaire wetgeving vastgesteld overeenkomstig het EG-Verdrag waarvan schending een wederrechtelijk handelen in de zin van
Nadere informatie=287(/$1'(karakterisering dorpskern voor bodemkwaliteitszone s
=287(/$1'(karakterisering dorpskern voor bodemkwaliteitszone s Stap 2. Stap 2.1 en 2.2 Gebruikshistorie en ontwikkeling wijken Kenmerken gebieds indeling versie 01-06-2002 Toelichting bouwperiode tot 1945
Nadere informatieDSI regenwater infiltratie.
DSI regenwater infiltratie. De adequate oplossing van een actueel probleem. Klimaatverandering. Het klimaat verandert. Met als gevolg een toename van de duur en frequentie van wateroverlast, verkeersonveiligheid
Nadere informatieAfdeling Vergunningen Toezicht en Handhaving Aanvraagformulier maatwerkvoorschriften op basis van het Besluit lozen buiten inrichtingen
Afdeling Vergunningen Toezicht en Handhaving Aanvraagformulier maatwerkvoorschriften op basis van het Besluit lozen buiten inrichtingen Aan het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Purmerend.
Nadere informatieVraag 1 Wat is uw reactie op de berichten in het Algemeen Dagblad over het aantreffen van GenX in drinkwater op meerdere locaties?
> Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Rijnstraat 8 2515 XP Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456 0000
Nadere informatieAntwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (Partij voor de Dieren) (d.d. 27 juli 2010) Nummer 2387. Onderwerp Brijnlozingen
van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (Partij voor de Dieren) (d.d. 27 juli 2010) Nummer 2387 Onderwerp Brijnlozingen Aan de leden van Provinciale Staten Toelichting vragensteller In
Nadere informatieVerslagen van de vier workshops tijdens het Emissiesymposium 2 februari 2010
Verslagen van de vier workshops tijdens het Emissiesymposium 2 februari 2010 Pagina 1 Stoffen en bronnen; welke stoffen zijn relevant om in de EmissieRegistratie opgenomen te worden. Pagina 2 Omgaan met
Nadere informatieInventarisatie stand van zaken lozingen huishoudelijk afvalwater op Rijkswateren stand van zaken medio oktober 2005
Bijlage 2 Datum huishoudelijk afvalwater op Rijkswateren stand van zaken medio oktober 2005 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Belangrijkste conclusies 3 2 age 4 2.1 Algemene opmerking 4 3 Stand van zaken
Nadere informatieIntegrale tekst Afvalstoffenlijst
VROM Integrale tekst Afvalstoffenlijst Herpublicatie integrale tekst Europese afvalstoffenlijst In de publicatie van de integrale tekst van de Europese afvalstoffenlijst in de Staatscourant van 28 maart
Nadere informatieGrondwater en Omgevingswet. 31 januari 2019 Utrecht
Grondwater en Omgevingswet 31 januari 2019 Utrecht Inhoud Taken irt grondwaterkwaliteit Bevoegdheden irt grondwaterkwaliteit Samenwerken aan grondwaterkwaliteit Kaderrichtlijn water Doelen Relatie met
Nadere informatieONDERZOEK DUURZAME WATERHUISHOUDING DE BOSRUITER SPRUNDEL
ONDERZOEK DUURZAME WATERHUISHOUDING DE BOSRUITER SPRUNDEL Inleiding Sinds 1 november 2003 is het wettelijk verplicht, in het kader van het Besluit Ruimtelijke Ordening, een watertoets te verrichten. In
Nadere informatieBijlage 3b Aanwijzing van categorieën van gevallen, beperkingen en
Bijlage 3b Aanwijzing van categorieën van gevallen, beperkingen en voorschriften, afwijkingen en nadere eisen Nr. Activiteiten in waterwingebieden en grondwaterbeschermingsgebieden 1. zorgplicht 1. dat
Nadere informatieKEURING KUNSTGRASVELDEN. Uitloging zink in het drainage water en de drainage laag.
KEURING KUNSTGRASVELDEN Uitloging zink in het drainage water en de drainage laag. eindrapport Opdrachtgever / Client RecyBEM B.V. t.a.v. de heer drs. C. van Oostenrijk Postbus 418 2260 AK LEIDSCHENDAM
Nadere informatieWater in Eindhoven. Studiedag Lokaal waterbeleid water in balans. 28 september Water in Eindhoven - Studiedag Lokaal waterbeleid, Antwerpen
Water in Eindhoven Studiedag Lokaal waterbeleid water in balans 28 september 2010 Aanleiding voor de stedelijke wateropgaven Maatregelen Effecten van maatregelen Omgaan met nieuwe extremen 1835 1921 2004
Nadere informatieKenmerk Contactpersoon Plaats en datum Ing. B. Mengers Doetinchem, Tel
ECOPART BV ZEPHIRLAAN 5 7004 GP DOETINCHEM TELEFOON 03 14-36 81 00 FAX 03 14 36 57 43 E-MAIL INFO@ECOPART-BV.NL INTERNET WWW.ECOPART_BV.NL BTW NR. NL 81 01 466 29 B01 HANDELSREGISTER 100 35 993 RABOBANK
Nadere informatieKwaliteit oppervlaktewater, 2009
Indicator 6 maart 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De meeste waterlichamen voldoen
Nadere informatieFolder Molybdeen in afvalwater en slib
Folder Molybdeen in afvalwater en slib w Kathleen Geertjes Kees Baas Stephan Verschuren Remco Kaashoek Cor Graveland CBS Den Haag Henri Faasdreef 312 2492 JP Den Haag Postbus 24500 2490 HA Den Haag +31
Nadere informatieEerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling
Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling RIVM/DCMR, december 2013 Roet is een aanvullende maat om de gezondheidseffecten weer te geven van
Nadere informatieLozingen vanuit tandartspraktijken
Emissieschattingen Diffuse bronnen EmissieRegistratie Lozingen vanuit tandartspraktijken Versie mei 2016 De gepresenteerde methode voor emissieberekening van de genoemde emissieoorzaken in deze factsheet
Nadere informatieBronnen van waterverontreiniging
Vlaanderen is milieu Bronnen van waterverontreiniging 2015 VLAAMSE MILIEUMAATSCHAPPIJ www.vmm.be \\\\\\ BRONNEN VAN WATERVERONTREINIGING IN 2015 \\\\\\ DOCUMENTBESCHRIJVING Titel Bronnen van waterverontreiniging
Nadere informatieMelding Besluit lozen buiten inrichtingen. Introductie
Introductie Inleiding Met dit formulier kunt u melding doen van een lozing op de riolering, op of in de bodem op grond van het Besluit lozen buiten inrichtingen waarin de gemeente Purmerend bevoegd gezag
Nadere informatieLuchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest. Koen Toté - VMM
Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Koen Toté - VMM Overzicht presentatie Luchtkwaliteit 2017 getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van fijn stof en stikstofdioxide
Nadere informatieWatertoets Klaproosstraat 13, Varsseveld
Notitie Contactpersoon Inkie Goijer Datum 1 augustus 2008 Kenmerk N002-4579913IGO-evp-V03-NL 1.1 Inleiding De watertoets De watertoets is een instrument dat ruimtelijke plannen toetst op de mate waarin
Nadere informatieBelasting van het oppervlaktewater met vermestende stoffen,
Belasting van het oppervlaktewater met vermestende stoffen, 1990-2016 Indicator 27 september 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere
Nadere informatieINTERN MEMO. Aan: Algemeen Bestuur Van: Dagelijks Bestuur Datum: 10 november 2015 Onderwerp: Voedingsstoffen in het oppervlaktewater
Intern memo INTERN MEMO Aan: Algemeen Bestuur Van: Dagelijks Bestuur Datum: 0 november 205 Onderwerp: Voedingsstoffen in het oppervlaktewater Bijlage: Bestuursnotitie wfn40342 in DB april 204 Inleiding
Nadere informatieBijlage 1. Lijst met afkortingen en begrippen
Bijlage 1. Lijst met afkortingen en begrippen VERKLARENDE WOORDENLIJST Afkortingen AMvB... Algemene Maatregel van Bestuur BARIM... Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer BBB... Bergbezinkbassin
Nadere informatieMonitoringsplan Wederik Heerenveen, kenmerk /
Monitoringsplan locatie Wederik te Heerenveen Gemeente Heerenveen, de heer G.J. Koehoorn Cirsten Zwaagstra, Marloes Luitwieler 20165190/11120 24 februari 2017 In opdracht van de gemeente Heerenveen heeft
Nadere informatieImpact rioolwaterzuivering op de belasting van het oppervlaktewater, 2015
Impact rioolwaterzuivering op de belasting van het oppervlaktewater, 2015 Indicator 2 oktober 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere
Nadere informatieFactsheet: NLGW0011. Naam: Zout Rijn-West Code: NLGW0011
Factsheet: -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met 1 april 2013. Deze factsheet dient gezien te worden als een werkversie ten behoeve van het opstellen
Nadere informatieAfwegingen bij Afvalwaterzuivering
Afwegingen bij Afvalwaterzuivering Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu De uitgangspunten voor de bescherming van het milieu tegen verontreiniging door de lozing van afvalwater zijn
Nadere informatieBijlage 1. Kader inventarisatie spoedlocaties (verspreidingsrisico s) Wet bodembescherming.
Bijlage 1 Kader inventarisatie spoedlocaties (verspreidingsrisico s) Wet bodembescherming. Datum: 3 maart 2015 0. Leeswijzer en inleiding document Met het Rijk zijn afspraken gemaakt om bodemverontreiniging
Nadere informatieStimuleringsregeling afkoppelen verhard oppervlak in Hollands Noorderkwartier 2003
CVDR Officiële uitgave van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Nr. CVDR271836_1 6 maart 2018 Stimuleringsregeling afkoppelen verhard oppervlak in Hollands Noorderkwartier 2003 Stimuleringsregeling
Nadere informatieVOORBLAD TER VISIE LEGGEN BODEMVERONTREINIGING
VOORBLAD TER VISIE LEGGEN BODEMVERONTREINIGING Locatie met Locatienummer: Parkstraat 63-65 (1147) Contactpersoon afdeling Beleidsdomein Fysiek (bodem) Naam: Marcel de Grijs Telefoonnummer: 026 377 3040
Nadere informatie