Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Onderwijsraad Sociale Raad Nr. 27 Herdruk 1 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELE- GENHEID Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal s-gravenhage, 14 juli 1998 Bijgaand doe ik u, mede namens de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, toekomen het verslag van de vergadering van de gecombineerde Sociale en Onderwijs Raad van 3 en 4 juni jl. De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, A. P. W. Melkert 1 Wegens verbetering van het ondernummer. KST30621 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 1998 Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr. 27 1

2 VERSLAG GECOMBINEERDE SOCIALE EN ONDERWIJSRAAD VAN 3 EN 4 JUNI 1998 Algemeen In de samenstelling van de Sociale Raad werd vergaderd over de Nationale Actieplannen voor Werkgelegenheid (NAP), de voorbereiding van de Eurotop in Cardiff, en langdurig over de rol van werknemers in de Europese Vennootschap. Over dit dossier kon helaas geen overeenstemming worden bereikt. Wel besloot de Sociale Raad over de uitbreiding met ambtenaren van de coördinatieverordening sociale zekerheid van migrerende werknemers en (in eerste lezing) over de richtlijn inzake aanvullende pensioenen. Ook werden definitief goedgekeurd de technische wijzigingen (1997) van de Verordeningen 1408/71 en 574/72 en de aanbeveling inzake een parkeerkaart voor gehandicapten. In de samenstelling van de ministers van onderwijs werd eveneens gesproken over de voorbereiding van Cardiff en de Nationale Actieplannen voor Werkgelegenheid. Daarnaast spraken de Ministers van Onderwijs over de nieuwe generatie onderwijsprogramma s en over mobiliteit van leraren. In dit gedeelte van de Raad werd besloten over de Europass. 1. Werkgelegenheid/voorbereiding van Cardiff. De Ministers van Sociale Zaken stonden uitvoerig stil bij de voortgang die in het proces van de werkgelegenheidsrichtsnoeren is geboekt. De Nationale Actieplannen (NAPs) gaven de lidstaten aanleiding tot de volgende opmerkingen: de «vierde zuil» in de werkgelegenheidsrichtsnoeren (gelijke kansen) behoeft meer aandacht, maar van groter belang is dat dit thema geïntegreerd wordt in de andere drie clusters (employability, adaptability en ondernemerschap); het is wenselijk om bij de vaststelling van de werkgelegenheidsrichtsnoeren in december (Wenen) niet zozeer te zoeken naar nieuwe richtsnoeren, alswel de huidige richtsnoeren verder uit te diepen. Dat neemt niet weg dat bepaalde specifieke terreinen meer aandacht behoeven, zoals werkloosheid onder etnische minderheden en zwartwerk; er moet voor worden gewaakt dat de met de werkgelegenheidsrichtsnoeren in gang gezette procedure niet uitmondt in een bureaucratische exercitie en daarmee een doel in zichzelf wordt. Gepleit werd voor synchronisatie met de globale economische richtsnoeren en voor bijvoorbeeld een tweejaarlijkse vernieuwing van de NAP s in plaats van een jaarlijkse; op weg naar de Eurotop van Wenen dient alle accent te worden gelegd op de implementatie van de nu voorliggende actieplannen, alsmede op het zichtbaar maken van «best practices» en zwakke plekken in de actieplannen. Van Nederlandse kant is onder andere ingebracht dat de invulling van het punt gelijke kansen beter zou kunnen en dat het punt flexibiliteit en zekerheid meer aandacht moet krijgen. De Ministers van Onderwijs besteedden aandacht aan de rol van het onderwijs in de nationale plannen voor de werkgelegenheid. De meeste ministers gaven aan dat «levenslang leren», «het afstemmen van opleiding op de arbeidsmarkt» en «het verhogen van de kwaliteit van het beroepsonderwijs» hierbij van wezenlijk belang zijn. Nederland stelde voor een groep in het leven te roepen, die het «voortijdig schoolverlaten» in de lidstaten zou gaan analyseren (vergelijkende analyses, bench- Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr. 27 2

3 marking, best practices). Het voorstel ondervond ruime steun van de andere landen. 2. Nieuwe generatie stimuleringsprogramma s voor opleiding, onderwijs, en jeugd. Mevrouw Cresson presenteerde namens de Commissie op deze Raad de ontwerp-tekst van een besluit voor de nieuwe generatie stimuleringsprogramma s: SOCRATES, LEONARDO, Jeugd voor Europa, die in het jaar 2000 zullen ingaan en tot en met 2004 zullen lopen. De volgende doelstellingen worden met de nieuwe programma s nagestreefd: SOCRATES: het versterken van de Europese dimensie in het onderwijs het aanmoedigen van de samenwerking op alle onderwijsniveaus, het verwijderen van obstakels in de samenwerking, in het bijzonder door het ondersteunen van verbeteringen in «diplomaerkenning», het aanmoedigen van innovatie. LEONARDO: het verbeteren van de sociale integratie van jonge mensen, het vergroten en ontwikkelen van vaardigheden, het aanmoedigen van processen om mensen weer in het werkproces op te nemen, Om deze doelstellingen te verwezenlijken zijn er zes actielijnen in de programma s gedefinieerd: fysieke mobiliteit, virtuele mobiliteit, het ontwikkelen van «netwerken» op Europees niveau, het versterken van taalvaardigheden, het versterken van innovatie door transnationale pilot-projecten te ondersteunen. data bases, uitwisselen van «goede praktijken». Voor het programma SOCRATES wordt voorgesteld voor de periode miljoen ECU vrij te maken, voor LEONARDO 1000 miljoen. Dit is een stijging van circa 60% ten opzichte van de uitgaven voor de thans lopende stimulerings programma s. Er volgde een discussie op hoofdlijnen. Enkele landen, waaronder Nederland, gaven aan, dat de concept-doelstellingen van LEONARDO terecht in belangrijke mate betrekking hebben op «onderwijs en arbeidsmarkt». Het verbeteren van het beroepsonderwijs «an sich» heeft daarbij echter ook een belangrijke functie en zou als aparte doelstelling moeten worden vermeld. Daarnaast werd in de reactie van Nederland gewezen op het nut van het in het leven roepen van een cyclus van «analyses/conclusies hieruit/ nationale actieplannen/regelmatige voorgangsbesprekingen van de resultaten van deze nationale plannen» analoog aan het jaarlijkse proces dat de EU thans kent voor de «werkgelegenheidsrichtsnoeren». Ook pleitte Nederland voor het meer expliciet maken van de mogelijkheden voor stimulering van regionale samenwerking. Nederland was tevreden over het feit dat «mobiliteit» een van de belangrijkste doeleinden bleef, maar pleitte voor «versterking van de aandacht voor het uit de weg ruimen van obstakels rond de mobiliteit». Bij de uitvoering van de programma s zou «externe uitvoering» middels tender procedures plaats moeten vinden. Tenslotte pleitte Nederland ervoor «onderwijs» hoger op de prioriteitenlijst bij de toetredingsonderhandelingen met de nieuwe EUlidstaten te plaatsen. Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr. 27 3

4 3. Europass. Op Europees niveau is een algemeen bruikbaar vormvoorschrift ontworpen voor een Europass (getuigschrift) voor leerlingen/studenten die gedurende hun opleiding een periode in een andere lidstaat doorbrengen. Deze Europass zal worden uitgereikt door de zendende instantie en zal (mede)ondertekenend worden door de stagiaire en ontvangende instantie. Er kunnen geen rechten aan worden ontleend. Zendende en ontvangende instanties zijn verantwoordelijk voor de kaderstelling van de kwaliteitsnormen van de «praktijkperiode». Er is geen verplichting tot het uitreiken van een Europass. Op de gecombineerde Sociale/Onderwijs-Raad is politieke overeenstemming over dit voorstel bereikt. 4. Pilot project over Europese mobiliteit van leraren. Mevr. Cresson gaf aan dat de Commissie samen met het VK-voorzitterschap het initiatief heeft genomen om een pilot-project te starten inzake mobiliteit van leraren. Het is in eerste instantie de bedoeling om na te gaan waar zich obstakels bevinden voor de mobiliteit van leraren: het verkrijgen van een baan als leraar in een andere lidstaat van de EU. Daarna zal worden nagegaan hoe deze obstakels uit de weg kunnen worden geruimd en zullen eerste stappen op dat traject worden ondernomen. Het project heeft een duidelijke relatie met de opvolging van het Groenboek Onderwijs, Opleiding, Onderzoek: de belemmeringen voor transnationale mobiliteit, dat tijdens het Nederlandse voorzitterschap is behandeld. 5. Richtlijn over aanvullende pensioenen. De Raad kon een politiek akkoord bereiken over deze richtlijn, die betrekking heeft op de bescherming van rechten op aanvullend pensioen van werknemers die zich binnen de Unie verplaatsen. Het betreft een eerste voorzichtige wetgevingsstap op het terrein van de aanvullende pensioenen, die weinig ingrijpt in de nationale stelsels. Het vrij verkeer van werknemers is een van de fundamentele vrijheden van de Europese Unie. Werkenden die dit recht willen uitoefenen, krijgen met betrekking tot het behoud van hun verworven rechten voor wat betreft aanvullende pensioenregelingen, bepaalde garanties in deze richtlijn. De garanties betreffen de gelijkheid van behandeling inzake behoud van pensioenrechten tussen migrerende en niet-migrerende deelnemers, betaalbaarstelling van verzekeringsprestaties in andere lidstaten, de voortzetting van premiebetaling aan een aanvullende pensioenregeling door een gedetacheerde werknemer en de wijze van informatievoorziening over pensioenrechten van migrerende deelnemers. 6. Verordening 1408/71 en 574/72 (coördinatie van de sociale zekerheid); uitbreiding van de werkingssfeer van de verordening tot ambtenaren. Ook hier bereikte de Raad een politiek akkoord. Met dit akkoord is de toepassingssfeer van de verordening, die gaat over de toepasselijkheid van nationale sociale zekerheidsregelingen op binnen de EU migrerende werknemers en zelfstandigen, uitgebreid tot ambtenaren. De eerste stap naar uitbreiding van de Verordeningen tot alle verzekerde personen is hiermee gezet. Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr. 27 4

5 7. Behoud van rechten van werknemers bij de overgang van ondernemingen. Met betrekking tot de aanpassing van de huidige richtlijn inzake behoud van rechten van werknemers bij de overgang van ondernemingen kon na lange discussie eveneens een politiek akkoord worden bereikt. De belangrijkste aanpassingen van de richtlijn betreffen: de werkingssfeer, waarvoor een explicitering plaatsvindt van het begrip overgang conform de jurisprudentie van het Europese Hof en een explicitering van het feit dat zowel particuliere als openbare ondernemingen onder de richtlijn vallen; de informatie en raadpleging van werknemers, waarvoor de bepalingen inzake tijdige voorlichting en raadpleging van werknemers in lijn worden gebracht met die van de richtlijn collectief ontslag. Ook wordt beoogd dat harmonisatie van de nationale wetgevingen inzake het behoud van rechten van werknemers wordt bevorderd; de toepasselijkheid van de richtlijn bij insolventie, waarbij ook wordt voorzien in het treffen van maatregelen door de lidstaten om frauduleuze insolventieprocedures, waarbij werknemers de in deze richtlijn bedoelde rechten worden ontnomen, tegen te gaan. De richtlijn is niet van toepassing bij faillissement, tenzij de nationale wetgeving anders bepaalt. De zeescheepvaart is van de werkingssfeer van de richtlijn uitgezonderd. 8. Rol werknemers in de Europese Vennootschap. Ondanks grote inspanningen is het Britse voorzitterschap er niet in geslaagd een politiek akkoord te bereiken op dit dossier. De verschillen van inzicht tussen de lidstaten bleken nog onoverbrugbaar, met name waar het de invloed van de werknemers op de samenstelling van het bestuur of het toezichthoudend orgaan betreft (de participatie van werknemers). Enkele lidstaten kwamen te elfder ure met een aantal voor andere landen onaanvaardbare suggesties ter vermindering van de waarborgen i.v.m. de participatie. Uiteindelijk legde het voorzitterschap zich bij deze situatie neer en deed geen verdere pogingen het dossier te forceren. Volstaan is met het trekken van conclusies door het voorzitterschap, waarin wordt gememoreerd dat veel voortgang is geboekt, maar dat op een aantal terreinen nog verder moet worden gewerkt. Gevreesd moet worden dat gezien de posities van de verschillende delegaties afronding van dit dossier op korte termijn niet in de rede ligt, hoewel het aankomende Oostenrijkse voorzitterschap aangaf de onderhandelingen over dit dossier met volle inzet voort te zullen zetten. In een algemene ronde gaf de overgrote meerderheid van de overige lidstaten aan bereid te zijn op basis van het nu voorliggende voorstel een totaalcompromis te bereiken. Daarbij moet echter worden aangetekend dat de zienswijzen over de wenselijkheid van het in de verordening opnemen van de zgn «vierde oprichtingswijze» (omzetting van een nationale in een Europese Vennootschap) aanmerkelijk uiteenlopen en dat ook over de stemprocedures in de Bijzondere Onderhandelingsgroep (BOG) nog verschillen van mening bestaan. Een aantal delegaties (waaronder Nederland) gaf te kennen betere waarborgen voor een goede besluitvorming in de BOG te wensen. Van de kant van een aantal lidstaten werd bovendien de «automatische» toepassing van de referentievoorschriften inzake participatie (bij uitblijven van overeenstemming over dat onderwerp tussen het bevoegde management en de BOG) verworpen als onwenselijk. Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr. 27 5

6 Van Nederlandse kant is erop gewezen dat het noodzakelijk is om de voortgang in dit dossier te houden en dat men (het ontbreken van) nationale tradities inzake medezeggenschap niet altijd als argument mag hanteren, maar dat het dossier ook een uitdaging in zich bergt ervaringen op te doen met elders beproefde tradities. Recht doen aan de positie van werknemers staat voor Nederland voorop en in dit verband bestaat nog twijfel m.b.t. een aantal onderdelen van de tekst van het Voorzitterschap. Het gaat daarbij onder andere om de besluitvormingsprocedures binnen de BOG in samenhang met de regel dat elk BOG-lid ongeacht het aantal werknemers dat hij vertegenwoordigt slechts één stem heeft. Ook is door Nederland gewezen op de op zichzelf blijvende onwenselijkheid van de zgn. nul-optie t.a.v. participatie in de referentievoorschriften. Die houdt in dat bij het ontbreken van overeenstemming tussen het bevoegde management en de BOG in bepaalde gevallen Europese vennootschappen kunnen worden opgericht waarbij de werknemers geen enkele invloed krijgen op de samenstelling van het bestuur of het toezichthoudende orgaan. Dit is het geval wanneer in geen van aan de oprichting van de Europese vennootschap deelnemende vennootschappen de werknemers enige invloed terzake toekwam. Nederland betreurt dat verdere voortgang in dit dossier op dit moment ondanks alle inspanningen niet mogelijk is gebleken. Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr. 27 6