Reisverslag Tokio, Japan

Transcriptie

1 2011 Reisverslag Tokio, Japan Jozua C. Sijsling TU Delft 1/25/2011

2 Voorbereiding en EWI 1 Inhoudsopgave Voorbereiding en EWI... 2 Studieprogramma... 3 Financiën en randvoorwaarden... 4 Huisvesting... 7 Taal en Cultuur... 7 Vrije tijd... 8 Reizen... 9 Tot slot... 9 TU Delft Voorbereiding en EWI 1

3 2 Reisverslag Tokio, Japan Voorbereiding en EWI Voor het eind project van het bachelors programma van Technische Informatica zocht ik naar de mogelijkheid een stage in Japan te doen. Dit werd een stage aan Tokyo Institute of Technology, een technische universiteit vergelijkbaar met TUDelft. Voor dit project zou een software pakket moeten worden ontwikkeld vanaf nul, d.w.z. dat je met een idee begint, die in een ontwerpfase, een implementatiefase en een testfase afrondt tot een werkend geheel. Zo werkte ik met een groepje Japanse studenten aan een software applicatie voor het Android besturingssysteem. Het idee van het bachelor project was ruim van te voren bekend gemaakt, maar was mij voorbij gegaan. Waarschijnlijk zat ik te diep in de activiteiten voor m n minor in Leiden dat ik de berichten gemist heb, want ik kwam er pas bij de officiële introductie in februari achter dat we voor dit project een stage van 3 maanden moesten doen. De bedoeling is, met extra klem voor stages in het buitenland, om vóór deze introductie al te hebben georiënteerd en eventueel al contact te hebben gelegd met het bedrijf waar je stage zou lopen. Om nog in aanmerking te komen voor een buitenlandse stage moest ik dus heel snel aan de slag. Naast ikzelf waren er nog anderen die geïnteresseerd waren in een stage in het buitenland, een groepje had georiënteerd naar een stage in Japan maar had uiteindelijk de handdoek in de ring gegooid. Een van de eisen van het project en de faculteit is dat je dit project in samenwerking doet met andere studenten, en m n eerste taak was dus het vinden van iemand die nog interesse had in Japan. Ik kreeg van Jan de Vries, van het international office aan EWI, het advies een stage te zoeken bij een universiteit. Dit zou financieel schelen, voor beide partijen zou het bovendien schelen in papierwerk, en omdat ik zo laat nog zocht naar een stageplek, was het onwaarschijnlijk dat het ergens anders zou lukken. Na een aantal mailtjes en telefoontjes naar Japan bleek dat Tokyo Institute of Technology en Osaka Universiteit de enige reële opties waren, omdat de andere universiteiten geen Memorandum of Understanding hadden met TUDelft. Dr. R. Ishihara van de afdeling Microelectronics and Computer Engineering, hielp mij met contact leggen, hij heeft zelf nauwe banden met Tokyo Institute of Technology en zonder hem zou het mij niet zijn gelukt de stageplek te regelen. Intussen had ik iemand gevonden die met mij mee zou gaan, maar ik kreeg te horen dat er slechts een plek beschikbaar was. Hierop moest ik m.b.v. de studieadviseur, de examencommissie overtuigen dat het stage voorstel voldeed aan de eisen van het project. Ik zou gaan samenwerken met studenten van de universiteit daar, en bij terugkomst zou dit te lezen zijn in mijn verslag. Daarnaast schreef ik een motivatiebrief, een vereiste van de faculteit voor alle mensen die naar studieactiviteiten in het buitenland willen afleggen. Ik had tegelijk ook contact met de ambassade, om een visum te regelen. Uiteindelijk bleek een visum niet nodig, het zou extra vertraging opleveren en we besloten gebruik te maken van een toeristenvisum welke mij drie maanden de tijd gaf voor dit project. Voor beurzen zocht ik naar advies bij Jan de Vries. Hij regelde voor mij een facultaire beurs, wees me op de mogelijkheden om geld terug te vragen voor ongebruikte OV-studentenkaart, en op de mogelijkheid om nog een universitaire beurs aan te vragen. Via de website van het international office kwam ik op een overzicht van beschikbare beurzen, ik koos voor een STIR beurs omdat die het best aansloot bij deze stage. De beurs aanvraag ging goed, en werd netjes afgehandeld. 25 januari 2011

4 Studieprogramma 3 Studieprogramma Professor Saeki, mijn Japanse begeleider, stelde voor dat we de details van de stage zouden bespreken wanneer ik aankwam. Tot die tijd was het dus niet heel duidelijk waar ik aan zou werken, met wie, welke eisen etc. Toch was ik heel enthousiast om dit te doen, en niet om het minste vanwege de locatie. Het zou mijn eerste keer in Japan zijn, en daar werk ik al een lange tijd naar, ik wilde altijd al graag naar Japan emigreren, om daar te studeren en te werken. In mijn minor, Talen en Culturen van Japan aan Universiteit Leiden heb ik dan ook voorbereidende kennis opgedaan wat betreft geschiedenis, cultuur, politiek etc. De kans om deze stage in Japan te doen liet ik daarom echt niet liggen, en met succes. Ik heb er vanaf half april tot en met half juli gezeten, een lente/zomer periode in het drukste gebied van Japan. Wat betreft het project, de professor vertelde mij bij aankomst in Japan, dat een aantal vierdejaars studenten zich zouden aansluiten bij zijn laboratorium (het Software Engineerings laboratorium van Professor Saeki), en dat ik zou samenwerken met deze studenten aan een applicatie voor Android, een besturingssysteem voor mobiele telefoons. Het doel van dit project was voor deze studenten ervaring te werven, zij zouden voor het eerst meedoen aan een grootschalig software project als deze. De professor stelde voor dat ik de leiding nam in het project, omdat ik zowel in mijn studie als in mijn werk genoeg ervaring heb opgedaan. Hij liet het project verder vrij voor ons om in te vullen. We moesten zelf een agenda opstellen, zelf bepalen wat we inleverden, en wanneer. Zo bepaalden we dat we na de eerste maand een Requirements document opleverden, en begin Juli een eindpresentatie (in het Japans) zouden geven. Ik moest zelf een aantal documenten extra opleveren voor mijn eigen project, zoals een Plan van Aanpak en een uiteindelijke stageverslag. Op momenten dat mijn teamgenoten andere verplichtingen hadden werkte ik aan deze documenten. Zij moesten bijvoorbeeld eens in de twee weken een presentatie voor een seminar voorbereiden. Het project en de planning waren daarom netjes aan elkaar gewaagd en paste goed bij mijn verwachtingen van een vrij software project. Het niveau van de stage was voor mijn doen wat aan de lage kant. Ik heb het Japanse educatie systeem vergeleken met die in Nederland, en een grote beperking voor de studenten hier is, naar mijn mening, dat ze te weinig samenwerken in hun praktische opdrachten. Daarnaast geldt voor veel studenten dat ze zich meer druk maken om de overstap naar hun master opleiding (want daarvoor moeten ze weer een groot examen afleggen) dan om de vakken van hun huidige opleiding. Ik schrok al toen ik mijn team moest uitleggen wat TDD inhoudt, maar toen ik de vragende gezichten zag toen ik over SQL begon bleek dat het gat toch zeer groot is. Het Japanse systeem zorgt ervoor dat universiteiten erop gefocust zijn studenten te selecteren en te werven met een brede theoretische basis, zo toetsen ze bij elke grote examen opnieuw o.a. wiskundige, natuurkundige, taalkundige kennis. Dit gaat (wat mij betreft) ten kostte van ervaring en een praktische basis, en in dit project is dat goed terug te zien. Zo waren bijvoorbeeld de eisen voor het Requirements document zeer laag, en zag ik mezelf genoodzaakt om het document te herschrijven voordat ik het zou inleveren aan mijn faculteit. Ondanks dit verschil hebben we uiteindelijk wel een af product kunnen leveren, maar voor mijn gevoel had er veel meer uit gehaald kunnen worden. Gelukkig kregen we wel af en toe begeleiding van Dr. Hayashi en andere leden van het lab, die ons hielpen als het project wat moeizaam verliep. Zo hielp Dr. Hayashi ons toen er een communicatieprobleem ontstond en het project wat vertraging opliep, door een algemene vergadering te organiseren waarna we weer verder konden. TU Delft Studieprogramma 3

5 4 Reisverslag Tokio, Japan Overigens hield ik een blog bij tijdens mijn project, hier kon ik een aantal gesloten artikelen plaatsen om zo contact te houden met mijn begeleider in Nederland. Ik hield hem ook per op de hoogte van mijn schema, en onze voortgang. Nu kort over de faciliteiten, in vergelijking met die van de TUDelft (EWI). De Japanners hebben een sofa, een bed, en een kabinet vol games en manga (Japanse stripboeken). Absolute must-haves voor elk laboratorium! De wel bekende Japanse gewoonte om de werkdag tot laat door te laten gaan zal er wel iets mee te maken hebben. Vreemd genoeg was het ook goed te merken dat de administratie bij de Japanse faculteiten er toch een strak budget houden, zo werd er tijdens een warme dag in hartje zomer omgeroepen dat de airco van onze hele afdeling een uurtje zou worden afgesloten omdat we te veel stroom verbruikten. De computers in ons laboratorium konden ook wel een upgrade gebruiken, ik kon dagelijks 20 minuten wachten tot mijn computer was opgestart. Maar verder geen klachten over de hardware, behalve de tijd om te booten werkte alles uitstekend en kreeg ik van m n begeleiders toegang tot alles wat ik nodig had. Ik heb aan de universiteit gebruik gemaakt van de volgende faciliteiten van buiten onze afdeling: de kantine (simpel, gratis water, goedkoop Japans voedsel voor de studenten; we aten hier vrij vaak samen) van het hoofdcampus (er bestaan er meer, er zouden er zelfs drie zijn, maar die zouden aan de andere kant van de stad zijn en heb ik daarom nooit kunnen zien); een oud collegezaal (hier volgde ik een college over computer toepassingen voor grafische doeleinden); afdeling algemene administratie (waar ik m n huur betaalde); internationale studentenhuis (in Yokohama, vlak bij Tokio, makkelijk, efficiënt, goedkoop). De faciliteiten waren allemaal netjes, behalve het langdurig zoeken naar de administratieafdeling die vlakbij bleek, heb ik er absoluut geen negatieve herinneringen aan! Uiteindelijk hebben we in drie maanden tijd een goede ervaring opgedaan, veel samen opgetrokken en veel geleerd. Ik wilde eigenlijk niet terug naar Nederland, en had liever nog een maandje gebleven. Maar dat was vooral omdat ik te weinig voor mezelf heb kunnen doen. Nog een maandje aan dit project werken zou ik vanwege dat niveau verschil liever niet gedaan hebben, omdat ik het gevoel heb dat er in de tijd die we erin steken, meer uit te halen valt. Ik zou dan graag een ander project gedaan hebben, met andere studenten of alleen. Als ik terugkijk was drie maanden voor dit project goed, zou je minder hebben gedaan dan loop je het risico dat je het niet afkrijgt. Ik eigenlijk zou zeggen dat drie maanden minimaal is. Dat vonden de Japanse professoren ook. Financiën en randvoorwaarden In dit hoofdstuk zal ik m n vooraf opgestelde budget met mijn uiteindelijke financiële inkomsten/ uitgaven vergelijken. Het budget was bijgesteld nadat ik m n beurzen had geregeld, en hier zal blijken dat er een groot verschil zit in mijn geschatte inkomsten maar ook de geschatte uitgaven. Voor mij in ieder geval een belangrijke les, en ik hoop ook voor wie dit leest, om iets meer de tijd te nemen voor het opstellen van een goed overwogen en goed geïnformeerd budget. 25 januari 2011

6 Financiën en randvoorwaarden 5 Bestemming: Japan Studieperiode: van 16 april tot 16 juli Uitgaven Inkomsten Inschrijfgeld 0 STIR Beurs 2286 Collegegeld 405 EWI beurs 500 Internationale reiskosten 735 Bijdrage ouders 500 Reiskosten op bestemming 300 Spaargeld 500 Verblijfskosten 420 Studiefinanciering 800 Verzekeringen Overige uitgaven Overige inkomsten 1600 Totaal 3271 Totaal 6186 Tabel 1 : Budget voor stage Japan Uitgaven Inkomsten Inschrijfgeld 0 STIR Beurs 762 Collegegeld 405 EWI beurs 500 Internationale reiskosten 735 Bijdrage ouders 500 Reiskosten op bestemming 450 Spaargeld 500 Verblijfskosten 545 Studiefinanciering 800 Verzekeringen Overige uitgaven Overige inkomsten Belasting teruggave Totaal 3889 Totaal 4112 Tabel 2 : Uiteindelijke inkomsten/uitgaven stage Japan De bovenstaande tabel geeft een overzicht van uitgaven en inkomsten. Ik zal de gegevens hier een voor een behandelen, voor het gemak heb ik uitkomsten rood gekleurd als ze negatief voor mijn budget zijn, en blauw als het beter voor gunstiger was dan mijn budget. Uitgaven. Allereerst het inschrijf en collegegeld, er was voor het beging van de stage al duidelijk dat dit niet zou gelden vanwege de overeenkomst tussen de universiteiten. Omdat het een korte periode betreft zou er geen extra geld betaald hoeven worden aan universiteiten die een Memorandum of Understanding hebben ondertekend. Het collegegeld dat er betaald moest worden was dus aan de TUDelft, met hetzelfde bedrag als de rest van het jaar betaald werd. De internationale reiskosten en verzekeringskosten waren ook van te voren bekend, ik had ze namelijk al betaald. Standaard maandelijkse zorgverzekeringspremie liepen wel door maar die zijn er ook in meegerekend. Merk op dat ik een reken fout maakte bij de verzekeringskosten, het was niet duidelijk of het een maandelijkse of eenmalige premie was, dus ging ik van het ergste geval uit (die vraag heeft me beziggehouden tot twee maanden later bleek dat het gelukkig toch eenmalig was). De reis en verblijfskosten bleken hoger uit te vallen dan verwacht. In mijn reiskosten budget inclusief een TU Delft Financiën en randvoorwaarden 5

7 6 Reisverslag Tokio, Japan reisje naar Kyushu en vrij reizen door Japan, wat uiteindelijk niet en nauwelijks gebeurde zat weer een berekeningsfout. Ik had de kosten voor 1 maand berekend, en die voor het gehele budget aangezien, dat bedrag had keer drie gemoeten. Daarnaast werden er nog intrekkosten gerekend (zo n 90 euro) voor mijn kamer, waar ik niet van op de hoogte werd gesteld. Daarnaast hield ik absoluut geen rekening met de economische crisis, en de schommelden euro en yen valuta. Het economisch verkeer zorgde ervoor dat mijn euro s korte tijd na mijn aankomst sterk in waarde daalden, omgerekend was ik daarmee euro kwijt uit je budget. Voor de overige uitgaven had ik gedacht het een en ander te kopen, uit eten, mensen opzoeken, rondreizen etc. Dit kon ik niet echt goed inschatten maar naar mijn idee was de schatting vrij hoog (700 euro). Nu hield ik natuurlijk geen rekening met automatische incasso s die ik had afgesloten maar vreemd genoeg toch nog geld van m n rekening afschreven. Ook wist ik niet dat de Japanners niet alleen vaak collegiaal stappen, maar ook altijd alle kosten moeten delen. Zo gingen we voor een seminar met z n allen naar een hotel aan het strand, en betaalden zowel student als docent een mooi prijskaartje om een dagje technisch onderzoek te mogen presenteren. Hier dus ook kosten voor je eigen onderhoud (eten etc.) uitgaan, en rondreizen was duurder dan ik had verwacht en een goede tip voor de volgende is om daar een hoog bedrag voor te rekenen. Inkomsten. De meeste inkomsten cijfers stonden al vast, maar natuurlijk kon ik het niet laten een foute veronderstelling te doen. Zo wist ik ook hier niet of STIR maandelijks, dan wel eenmalig was. In dat geval had ik ervanuit moeten gaan dat het eenmalig was, maar ik redeneerde dat langdurige stages waarschijnlijk maandelijkse betalingen zouden ontvangen. En dat klopte dus niet. Maar goed, mijn ouders hielpen me bij het betalen van m n vliegticket tegen mijn verwachting in want ze kunnen niet veel kwijt. Voor wie overweegt naar het buitenland te gaan voor de studie: voor je studiefinanciering kun je aangeven dat je in het buitenland studeert, om een uitwonende studiefinanciering te ontvangen (als je dat niet al ontvangt). Nu, behalve de foute schatting bij de STIR beurs zit het grote verschil hem in m n verwachtte overige inkomsten. Ik vertrouwde hier op huurbetalingen van onderhuurders, goede vrienden van me, en die lieten tijdens mijn verblijf in Japan opeens niets meer van zich horen. Natuurlijk voordat ik vertrek: ja en amen, maar dit heeft me behoorlijk in de problemen gebracht en heeft ervoor gezorgd dat ik een aantal dingen op m n todo-lijst moest schrappen om aan m n budget te komen. Een serieuze tip voor iedereen, als je alleen naar een ander land gaat, probeer je te ontdoen van afhankelijkheid van mensen die je achterlaat. Geldzaken kan altijd problemen geven en ik ondanks dit nog het geluk gehad dat ik online een belastingteruggave formulier kon invullen. Ik heb jaren gewerkt (naast m n studie) en student-zijnde kon ik daarvan heel wat belastinggeld terug krijgen. Dat heeft me uiteindelijk dan ook gered, althans, ik heb niets hoeven lenen. Financieel dus, voor mij viel het tegen, af en toe lopen stressen over hoe ik kan voorkomen teveel uit te geven, maar uiteindelijk wel goed gekomen. Tip voor iedereen, neem de tijd voor het opstellen van een budget, doe het desnoods samen, liefst met iemand die al eens zoiets gedaan heeft. Japan is duur, hoewel qua prijs in veel aspecten vergelijkbaar met Nederland, houdt er gewoon rekening mee dat je onverwachte kosten maakt en vrij weinig inkomsten hebt in die periode. 25 januari 2011

8 Huisvesting 7 Huisvesting Voor de periode van mijn stage verbleef ik in Yokohama, in het Internationale studentenhuis voor mannen, van de universiteit. De professor en de afdeling administratie zorgde ervoor dat er bij aanvang in Japan een kamer voor mij beschikbaar zou zijn. Hier woonde ik dus samen met zo n 50 studenten uit verschillende landen. De kamer was functioneel ingericht, over het algemeen rustig en niet al te gehorig. Er is standaard alleen een telefoon voor alleen interne gesprekken aanwezig. Voor communicatie zou je dus een eigen telefoon en eventueel zelf internet voor je computer of laptop moeten aanschaffen. Dat laatste deed ik en ik had binnen twee weken internet. Tot die tijd ging ik naar het internet café om de hoek. Ik woonde in een rustige, heuvelachtige buurt, schoon, veilig en netjes. Er zijn trouwens een aantal huisregels die aan de veiligheid en hygiëne van de buurt bijdragen, met name strikte afvalscheiding en een verbod voor bezoekers om de kamers te betreden dragen hieraan bij. Lees meer hierover (en bekijk foto s) op mijn blog: Taal en Cultuur Een van de belangrijkste redenen om naar Japan te gaan was de taal, ik wilde mijn begrip van de taal testen omdat ik er in Nederland te weinig de kans voor kreeg. En dat is goed gelukt In Japan krijgen leerlingen standaard alleen Engels als buitenlandse taal te leren, sommigen gaan iets verder en leren ook nog Frans, maar over het algemeen is hun begrip en kennis van buitenlandse talen zeer beperkt. Zo hebben de meesten vaak toch moeite met Engels, hoewel ze het wel kunnen lezen vinden ze het spreken, schrijven of luisteren zeer moeilijk want tijdens mijn verblijf in Japan heb ik vooral Japans moeten communiceren. Toen ik in een electronics winkel zocht naar een EUR-JP stroom adapter (om m n Nederlandse apparaten aan te kunnen sluiten op Japans stroom) kreeg ik te horen dat ze me niet konden helpen in het Engels. Ik bedacht dat het apparaat waar ik naar zocht waarschijnlijk アダプタ ー heette en ja hoor, dat begrepen ze wel. Mensen vragen om hulp als ik weer eens verdwaald raak in de heuvels, als ik op zoek ben naar een winkel of een product, als ik wil weten of dit de juiste trein is etc., het zal heel wat schelen als je dit in het Japans kunt. Het heeft mij in ieder geval heel goed geholpen. Mijn taalkennis heb ik mezelf aangeleerd door zelfstudie, hoewel ik ook Japans aan de universiteit in Leiden heb gestudeerd in verband met m n minor, heeft dit nauwelijks impact gehad op m n taalbegrip. Ik mocht daar namelijk geen taalvakken volgen (dat is alleen voor major studenten bedoeld) en was dus verder blijvend aangewezen op zelfstudie. Een aantal Informatica studenten hebben mij al gevraagd naar de ervaring, en het leren van de taal. Om het heel simpel te zeggen, dit leer je niet heel snel. Grammaticaal heeft het niets weg van wat wij met onze Europese talen gewend zijn en zelfs als je het leren lezen en schrijven van 漢 字, ひあらが な, en カタカナ nalaat, dan zal je nog altijd een vocabulaire moeten leren dat vrij groot is. Gelukkig is wel dat de basis in deze taal snel is gelegd. Audio-cursussen zijn daar speciaal op toegespitst en natuurlijk het merendeel van boekliteratuur ook, neem er even de tijd voor. Als je anime of J-drama kijker bent kun je proberen je kennis te toetsen door te kijken hoeveel je zonder ondertiteling kunt volgen. Als je de basis hebt voordat je naar Japan gaat, heb je in ieder geval al een voorsprong op de meeste internationale studenten daar. Naast een basis begrip van de taal is een basis begrip van de cultuur belangrijk. Met mijn aankomst en het begin van ons project werden we aan elkaar geïntroduceerd tijdens een borrel. Borrelen TU Delft Huisvesting 7

9 8 Reisverslag Tokio, Japan gebeurd vaak, zeer collegiaal, en het is belangrijk dat je komt als de rest van de groep ook gaat. Afhankelijk van of je bij een bedrijf zit of niet, en dan wat voor soort bedrijf, kan het zelfs nadelige gevolgen hebben als je daarin niet mee doet. Voor mijn ervaring geldt echter dat iedereen veel begrip voor elkaar had. Als student wordt je niet vreemd aangekeken als je niet mee gaan omdat het misschien te duur voor je is. En bovendien speelt bij een gemiddelde borrel ook een culturele etiquette een belangrijke rol die voor mij minder van toepassing is. In Japan spreek je op een andere manier met je meerdere, namelijk met keigo en andere beleefdheidsvormen. In de borrel komt de beleefdheid terug in wie er voor wie schenkt, zo hoeft onze professor nooit in te schenken voor een ander, en wordt er altijd voor hem geschonken. Ik had bijvoorbeeld niet door dat de man tegenover mij een docent was, en ik zijn glas had moeten vullen, maar gelukkig vond hij het helemaal niet nodig. Voor gelijken (andere studenten) geldt trouwens dat je elkaars glas vult, gewoon uit beleefdheid. Wat cultuur en taal betreft, ondanks mijn voorbereidingen en studies heb ik daar veel geleerd en meegemaakt. Het helpt als je bekwaam bent in de taal, mensen hebben dan meteen een hoge dunk van je en veel respect, vooral als blijkt dat je nog maar pas in hun land bent. Vrije tijd Vrije tijd, het merendeel daarvan ging naar een zeer enthousiaste vriendin. Een weekend lang zonder slaap chatten, dan kan ik niet ontkennen dat m n vrije tijd goed besteed was (geen kosten, veel vreugde). Maar naast chatten heb ik m n vrije tijd verder in de mooie Japanse buitenlucht kunnen besteden. Zo ben ik naar het een gebied ten noorden van Tokio gegaan om een vriend op te zoeken. Afspreken is lastig als je geen mobiele telefoon hebt, maar gelukkig lukte dat wel. Met hem heb ik oud-japanse omgevingen gezien, tempels en heiligdommen bezocht en modern gegeten in hartje Tokio. Verder ontmoette ik christenen, Jehova s Getuigen, en ben ik met ze mee gegaan naar hun kerk. Ik ben bekend met de leer van de Jehova s en ken een paar broeders uit Nederland vrij goed, vandaar dat ze me vrij snel toegang gaven tot de Japans-talige kerk en daar kon ik nog extra oefenen met m n Japanse taalbegrip. Naast de christenen kwam ik tijdens mijn reisjes langs tempels ook Boeddhisten tegen uit een geheime organisatie (er zijn veel religieuze organisaties die hun praktijken niet openbaar willen zien) een charmante dame en haar moeder. Samen met hen bezocht ik meer tempels en heiligdommen met hen en kocht traditionele Japanse kleding. Het is leuk om zo op toevallige wijze mensen te ontmoeten, en ik heb nog steeds contact met ze. Een leuke extra die ik meekreeg vanwege de Japanse klok was vrije tijd in de ochtend. De zon komt zeer vroeg op (rond 4 uur in de zomer) en ik gebruikte de ochtend om de omgeving te verkenning door wat te joggen. Af en toe kwam ik hierdoor te laat aan op het lab, omdat ik in m n enthousiasme verdwaalde in de nabijgelegen dorpen. s Avonds als ik geen zin had om in de gedeelde keuken te staan zou ik alleen, of met m n collega s ergens eten. En het Japanse eten is echt geweldig! Vooral curry! Er zijn talloze curry corners, absoluut aan te raden voor de bezoeker. 25 januari 2011

10 Reizen 9 Reizen Tokio is een typische metropolitan city, reizen met de auto wordt afgeraden, hun trein netwerk volstaat om de meeste mensen in en rond Tokio overal te brengen. Ikzelf reisde dagelijks met de trein (er wordt geen onderscheid gemaakt tussen metro en trein, maar ik denk dat het makkelijker te vergelijken is met een metro omdat ze vaak ondergronds rijden). Wat ze van de Japanse treinen zeggen klopt absoluut, stipt en in hoge frequentie. Je hebt snel een trein te pakken, eentje die er van buiten kaal, maar van binnen netjes, schoon en functioneel uitziet. Ook dat treinen vaak overvol zitten, tijdens de spits is dit absoluut waar, maar laat s avonds blijft het druk. Zelfs de laatste treinen zijn vaak vrij vol. Voor vrouwen is er tijdens de spitsuren een speciale women-only wagon, maar daar heb ik verder niets mee te maken. In de talloze keren dat ik gebruik maakte van de Japanse treinen, heb ik maar een keer een vertraging meegemaakt, dat was vanwege een kapotte trein, en was op een zondag middag. Het netwerk is groot en complex, Amsterdam is er niets bij, maar gelukkig is er op elk station altijd iemand aanwezig om je te helpen (mits je niet alleen Engels maar ook Japans kunt verstaan). Vanwege de complexiteit wil je waarschijnlijk altijd goed voorbereid zijn voordat je reist, je kunt natuurlijk websites raadplegen hiervoor. Ik gebruikte zelf 駅 探 ( een Japanse 9292ov zeg maar, er zijn uiteraard ook Engelse varianten maar die zul je zelf even moeten opzoeken. Het scheelt in ieder geval enorm om een route vooraf uit te printen voor dat je hier en daar op een druk station gaat overstappen. Tot slot Japan is een mooi land waar ik vrij makkelijk de culture shock kon weerstaan vanwege het lekkere eten, de geweldige collegialiteit en z n duidelijke behoefte aan ervaren werknemers. Ik ga dan ook zeker terug om er voor een langere, misschien wel permanente verblijf. Tijdens mijn verblijf heb ik gezocht naar informatie over leefomstandigheden, informatie over verkeers regels en gewoonten, culturele gewoonten, gedrag van en naar buitenlanders, huizen en prijzen van huizen, en natuurlijk ook naar werk. Zo heb ik persoonlijk gesproken met de directrice van een groot internationaal wervingsbedrijf gespecialiseerd in IT, en als ik de tijd had gehad zou ze mij aan Sony hebben geïntroduceerd. Ze legde me uit hoe de werkcultuur er uit ziet, over de veranderingen die het ondergaat, en stelde voor dat ik later weer met haar zou afspreken om verder te oriënteren. Het was voor mij al duidelijk, maar door haar bevestigd, dat Japanse bedrijven er een typische Japanse cultuur op na houden, waar je je inkomen en status krijgt op basis van je leeftijd en niet zozeer je kunnen en je werkervaring. Ongeacht je achtergrond en je leeftijd wordt er van je verwacht dat je hard meewerkt, overuren draait, afspraken afzegt voor je werk en je minder bekwame projectleider beleefd, onderdanig en met respect aanspreekt. Een dril cultuur waar aan Tokyo Institute of Technology nog niet eens de helft van heb meegekregen, maar die ik als een zeer interessante uitdaging tegemoet wil gaan. (Overigens: op de foto op de voorkant van dit verslag zie je de leden van onze lab) TU Delft Reizen 9