Bacheloreindwerkstuk moderne letterkunde Regeling in het studiejaar Werkwijze

Transcriptie

1 Bacheloreindwerkstuk moderne letterkunde Regeling in het studiejaar Werkwijze Bacheloreindwerkstuk in een project Als je bij de afdeling moderne letterkunde je bacheloreindwerkstuk schrijft, neem je in principe deel aan een project rond een duidelijk omschreven thema. In de regel nemen meerdere studenten tegelijk deel aan zo n project: ze verrichtten individueel een onderzoek, maar doen dit wel groepsgewijs onder leiding van één docent. In wordt ieder onderwerp twee keer aangeboden: één keer in blok 1 of 2, één keer in blok 3 of 4. In beide gevallen is dezelfde docent de begeleider van het project. De verdeling van de onderwerpen is in als volgt: Blok 1 De papieren burger (Saskia Pieterse) & Naoorlogs en hedendaags proza (Sven Vitse) Blok 2 Poëzie (Fabian Stolk), Begrijpelijke literatuur (Fabian Stolk) & Auteurschap (Laurens Ham) Blok 3 Poëzie, Begrijpelijke literatuur & De papieren burger Blok 4 Naoorlogs en hedendaags proza & Auteurschap Doorlopend/op aanvraag: Adaptaties van Nederlandstalige romans (Femke Essink) Om te zorgen dat je je van de onderwerpen een voorstelling kunt maken, volgt hieronder een beknopte beschrijving van elk van de projecten. Het spreekt voor zich dat je ieder van de begeleidende docenten kunt mailen om een afspraak te maken voor een oriënterend gesprek. Wat houdt het deelnemen aan een bacheloreindwerkstukproject in? Iedere deelnemer heeft tevoren in overleg met de begeleidende docent voor zijn/haar eindwerkstuk een eigen onderwerp afgebakend. Alle deelnemers werken dus op hetzelfde terrein, maar ze nemen ieder een specifiek deel of aspect van dat onderwerp voor hun rekening. Dit brengt het voordeel met zich mee dat studenten het een en ander aan elkaar kunnen hebben en dat de begeleidende docent efficiënt kan ondersteunen. Het hangt echter van de docent en van de groepsgrootte af hoe intensief er gebruik zal worden gemaakt van peer review en groepsbijeenkomsten. Zeker in blok 3 en 4, als het aantal deelnemers iets groter is, bestaat de kans dat je profijt kunt hebben van de feedback van je medestudenten. Daarnaast is deelname aan zo n project soms een goede stok achter de deur om je eindwerkstuk ook daadwerkelijk in één blok af te ronden. Eigen ideeën? Het lijkt of het systeem van enkele projecten per blok de keuzemogelijkheid beperkt, en zelfs uitsluit dat je nog met een eigen idee voor een onderwerp kunt aankomen. Dat is niet zo. In de eerste plaats zijn de thema s van de projecten zó geformuleerd, dat er erg veel onder kan worden geschaard. Je kunt dus altijd met de docent in gesprek om te bespreken of jouw specifieke interessegebied met het project te verenigen is. Daarnaast is het (bijna) altijd mogelijk om met een creatief eigen idee aan te komen en dat met de coördinator 1

2 eindwerkstukken moderne letterkunde (Laurens Ham) te bespreken. Hij zal meedenken over de mogelijkheden. Voorbereiding eindwerkstuk Je dient een voorbereiding voor je eindwerkstuk te hebben gedaan. Het is afhankelijk van je onderwijstraject wat voor type voorbereiding dat is, maar normaal gesproken gaat het om (een cursus uit) het verdiepingspakket dat je gedaan hebt. Je moet dus minstens één (liefst meer) letterkundecursussen op niveau 3 hebben gedaan binnen een verdiepingspakket om bij moderne letterkunde een eindwerkstuk te schrijven. Mocht je hierover vragen hebben, neem dan ten minste één blok voordat je je inschrijft voor een eindwerkstuk contact op met de coördinator, Laurens Ham, om de eisen en mogelijkheden te bespreken. In sommige gevallen kan het goed zijn om nog een leeslijst als extra voorbereiding toe te voegen, zodat je goed ingelezen aan je scriptie begint. Die leeslijst kun je uiteraard het beste volgen in het blok vóór je aan je scriptie begint. Het is dus belangrijk om tijdig over je jaarplanning na te gaan denken. Procedure Als je voor het schrijven van je eindwerkstuk wilt deelnemen aan een project moderne letterkunde, dan moet je twee dingen doen. In de inschrijfperiode schrijf je je in Osiris in voor het blok waarin je je eindwerkstuk wilt gaan maken. Daarnaast moet je je uiterlijk drie weken vóór aanvang van het betreffende blok opgeven bij de coördinator eindwerkstukken (Laurens Ham: l.j.ham@uu.nl). Je krijgt dan zo snel mogelijk de bevestiging van je deelname. Het is erg zinvol als je je ook meldt bij de begeleidende docent zelf, maar stuur Laurens in ieder geval ook een mailtje. De begeleidende docent zal in de regel in de week vóór week 1 van het betreffende blok contact met je opnemen. Mocht je twijfelen over je keuze, dan kun je altijd per mail een afspraak maken met de coördinator eindwerkstukken. Projectbeschrijvingen Project De papieren burger In het project De papieren burger sluiten we aan bij de gelijknamige cursus. Je schrijft een scriptie over de vraag hoe burgerlijkheid en/of antiburgerlijkheid in tekstuele bronnen voorkomt. Dit kan om literatuur gaan, maar je kunt ook denken aan cabaret- en songteksten. De periode waaruit je kunt kiezen is, net als in de cursus, van 1800 tot heden. In je scriptie confronteer je altijd twee bronnen met elkaar: bijvoorbeeld, één expliciet geschreven in de burgerlijke traditie (denk aan: Nicolaas Beets) en één in de antiburgerlijke traditie (denk aan: romantiek en avant-garde). De confrontatie moet leiden tot een verdieping van de problematiek: welke spanningen zijn er tussen beide posities? Maar je kunt ook denken aan een confrontatie tussen een anti-burgerlijk vrouwelijk hoofdpersonages bijvoorbeeld bij Carry van Bruggen, of veel recenter, Connie Palmen en een mannelijk hoofdpersonage. Een andere mogelijkheid is een confrontatie van populaire cultuur met canonieke literatuur: wat gebeurt er als er in een heel ander type genre een zelfde type spanning tussen burgerlijkheid en anti-burgerlijkheid verbeeld wordt? Er is kortom veel mogelijk wat betreft bronkeuze, maar je werkt altijd binnen de these van Calinescu en andere secundaire literatuur die in het college al is behandeld. Je 2

3 verdiept dit kader aan de hand van de casussen die je kiest: in het geval van popliedjes uit de jaren zestig lees je dus meer over liedcultuur; kies je voor gender, dan lees je daar meer over. Project Naoorlogs en hedendaags proza Het Nederlandstalige proza heeft in de naoorlogse periode een spectaculaire ontwikkeling doorgemaakt. Canonieke auteurs uit de naoorlogse generatie zoals W.F. Hermans, Hella Haasse en Hugo Claus zetten de modernistische romanvernieuwing verder. In de jaren zestig wagen jongere auteurs zich aan radicale vormen van experiment én realisme, waarna in de jaren zeventig experimentele literatuur weer in de marge terechtkomt. Vanaf de jaren tachtig wordt het postmodernisme dan weer dominant, met kenmerken als grensoverschrijding, vermenging van hoog en laag, metafictie en twijfel aan zingevende systemen en aan de werkelijkheid zelf. In de eenentwintigste eeuw maakt het postmodernisme plaats voor nieuwe ontwikkelingen: in het hedendaagse proza staat de zoektocht naar engagement en naar affectieve relaties centraal. In dit scriptieproject kunnen alle aspecten van het naoorlogse en hedendaagse proza aan bod komen. Postmoderne auteurs als Charlotte Mutsaers en Peter Verhelst kunnen bestudeerd worden, maar ook schrijvers die onlangs pas debuteerden, zoals Niña Weijers of Joost de Vries. De gekozen werken kunnen vanuit uiteenlopende theoretische perspectieven worden bestudeerd. Ze kunnen bijvoorbeeld ideologiekritisch, postkoloniaal of feministisch gelezen worden, of ze kunnen in een literair- en/of cultuurhistorische context geplaatst worden. Het is mogelijk om romans van Jan Wolkers en Nina Polak te lezen in het licht van de genderverhoudingen in respectievelijk de jaren zestig en de hedendaagse tijd. Evengoed zou je postkoloniale theorievorming kunnen toepassen op romans die reflecteren op de multiculturele samenleving. Dit eindwerkstukproject sluit aan op het tweede en het derde verdiepingspakket. Aanknopingspunten uit het derde pakket zijn de institutionele analyse van de hedendaagse literatuur (Instituties) en de recente ontwikkelingen in de leescultuur (Leren lezen). Een onderzoek naar het succes van Das Magazin zou bijvoorbeeld goed in dit kader passen. Aanknopingspunten uit het tweede pakket zijn de diverse theoretische perspectieven die in Aan het werk worden aangeboden of de analyse van burgerschap in de moderne literatuur (De papieren burger). Project Poëzie Dit project gaat over poëzie in al haar verschijningsvormen: het gedicht als drukwerk, poëzie op het internet, op festivals en poetry slams, op muren en posters Poëzie wordt tegenwoordig meer geschreven en gelezen, voorgedragen en beluisterd, op muren geschilderd en overgeschreven dan dat er aandacht voor is in onze opleiding. Daar kan je op de valreep wat aan veranderen door je eindwerkstuk volledig over poëzie te laten gaan, over ouderwetse poëzie of juist de allernieuwste, over gedichten of reeksen, over lyriek of epiek, over tijdschriften of bundels of festivals of oeuvres of uitgeverijen. Er zijn allerlei benaderingswijzen bij in te zetten: interpretatief, institutioneel, documentair, biografisch, maatschappijkritisch. Mogelijkheden te over om de poëzie in het academische zonnetje te zetten. Het project sluit aan bij verdiepingspakket 2, maar ook bij pakket 3, met name bij de cursus Literaire instituties. 3

4 Project Begrijpelijke literatuur In een recent essay gaf Rascha Peper een interessant kijkje in de keuken van de literaire uitgeverij. Zij beschreef de pogingen van haar redacteur om het concept van haar nieuwe roman op allerlei stilistische aspecten te vereenvoudigen. Dan zou immers een breder publiek kunnen genieten van haar nieuwe werk. Ook in de roman De vergever (2015) van Robert Anker klaagt de hoofdfiguur, een schrijver, over de versimpeling die van hem geëist wordt. Dit project gaat over de begrijpelijkheid van literaire stijl. Als je voor dit project kiest, dan kan je onderzoek twee kanten op en die twee richtingen zijn idealiter ook te combineren. In de eerste plaats kun je een stilistische analyse uitvoeren van naoorlogse romans, al dan niet met behulp van moderne digitale tools, om zo stilistische kenmerken van begrijpelijkheid beter te begrijpen en te herkennen. In de tweede plaats kun je je richten op de institutionele achtergrond van (begrijpelijke) literatuur. Is het daadwerkelijk zo dat redacteurs van uitgeverijen, literair agenten en andere spelers in het hedendaagse literaire veld van hun auteurs vragen hun boeken begrijpelijker te maken? Hoe doen ze dat dan, en waarom? Begrijpelijke literatuur sluit aan op een gelijknamig onderzoeksproject van Fabian Stolk, Laurens Ham, Leo Lentz en Henk Pander Maat. Wanneer je eraan deelneemt, draag je dus direct bij aan de kennis die de onderzoekers hierover aan het verzamelen zijn. Het eindwerkstukproject is interessant voor mensen met een taalkundige of communicatiekundige interesse en sluit in het bijzonder aan bij verdiepingspakket 3 en de cursus Stilistiek uit verdiepingspakket 1. Project Auteurschap In dit scriptieproject doe je onderzoek naar een figuur in de literaire wereld waar je moeilijk omheen kunt: de auteur. Literair auteurs zijn tegenwoordig overal te zien en te horen: op boekenkaften, in talkshows, in de sociale media. Dit project draait erom die figuur van de schrijver beter te begrijpen, en vooral de beeldvorming rondom hem of haar verder te doorgronden. Welke beelden over schrijvers worden er gevormd in nieuwsmedia, in romans en dichtbundels, in interviews? Hoe vormen auteurs beelden rondom hun eigen schrijverschap, en hoe hangen die beelden samen met hun maatschappelijke of sociale positie? Je leert hoe je het concept auteurschap historisch, maatschappelijk en sociologisch beter kunt begrijpen, en welke lees- en analysemethoden (veldtheorie, postureanalyse, selffashioning, close reading) relevant zijn. Je onderzoek kan zich richten op literaire teksten, maar ook op visuele of digitale media. En hoewel het voor de hand ligt om onderzoek te doen naar de literaire wereld van vandaag (waarin een enorm actieve mediacultuur rondom auteurs heerst), kun je met de gehele periode 1800 tot vandaag aan de slag. Een greep uit de mogelijke casussen die je kunt aanpakken: Een analyse van een zogeheten kunstenaarsroman uit heden of verleden, waarin beelden gevormd worden van schrijvers (of andere kunstenaars); Een analyse van life writing-teksten waarin auteurs reflecteren op hun schrijverschap (memoires, autobiografieën, et cetera); Een analyse van visuele, auditieve of geschreven interviews; Een analyse van hoe auteurs gerepresenteerd worden of zichzelf representeren in krantenstukken, socialemediaccounts, persoonlijke websites, op achterflappen et cetera; 4

5 Een onderzoek naar de relatie tussen auteurschap en diversiteit: gender, etniciteit, klasse, leeftijd; Eventueel: een meer praktisch/historisch onderzoek naar het functioneren van auteurs in het literaire veld. Denk aan subsidiestructuren rond literaire auteurs, verdienmodellen van schrijvers, auteursverenigingen Dit scriptieproject is geschikt voor wie verdiepingspakket 2 heeft gevolgd, maar sluit ook zeer goed aan bij verdiepingspakket 3, specifiek bij de cursus Literaire instituties. Project Adaptaties van Nederlandstalige romans Adaptaties zijn alomtegenwoordig in onze hedendaagse cultuur. De boekverfilming is natuurlijk het meest bekende voorbeeld, maar steeds vaker en steeds vanzelfsprekender worden romans zowel klassiekers als actuele boeken ook bewerkt naar andere media, zoals een toneelvoorstelling, een musical, een graphic novel of een hoorspel. In dit project staan adaptaties van moderne Nederlandstalige romans naar een ander medium centraal. We stellen ons daarbij níet de vraag in hoeverre de adaptatie trouw is aan het origineel, maar gaan juist op zoek naar het betekeniseffect dat de adaptatie genereert. Als vertrekpunt nemen we de vragen die Linda Hutcheon stelt in haar invloedrijke studie A Theory of Adaptation (2006): wat, wie & waarom, hoe, waar & wanneer? Precies die basale vragen kunnen ons op het spoor zetten van interessante kwesties. Bij het wat? bestuderen we de adaptatie vanuit mediaperspectief, bijvoorbeeld: welke rol spelen genreconventies bij de vormgeving van de expliciete seksualiteit in de musicalbewerking van Turks fruit? Bij het wie & waarom? vragen we ons af welke invloed de complexe positie van de adaptator kan hebben op de betekenis van de adaptatie, denk aan: welke politieke motieven kunnen er ten grondslag liggen aan een toneelbewerking van De stille kracht? En bij het waar & wanneer? hanteren we een cultuurhistorische benadering, bijvoorbeeld: welke verandering in het kindbeeld kun je waarnemen als je het boek Pluk van de Petteflet vergelijkt met de verfilming? Dit project biedt kortom een breed scala aan mogelijkheden om te onderzoeken hoe bestaande teksten in gewijzigde vorm blijven circuleren, daar opnieuw betekenis krijgen, en daarmee iets zeggen over de cultuur waarin ze tot stand zijn gekomen. Het project sluit goed aan bij verdiepingspakket 2, maar ook bijvoorbeeld bij cursussen uit de minor Nederlandse cultuur. 5