Samenvatting 127 SAMENVATTING
|
|
- Hendrik Veenstra
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Samenvatting 127 SAMENVATTING Dankzij recente verbeteringen in diagnostiek en behandeling is het aantal mensen dat kanker overleeft toegenomen. Een subgroep van de overlevenden van kanker heeft langdurig fysieke en psychische klachten zoals een verlaagde cardiorespiratoire capaciteit, een verminderd fysiek functioneren, kankergerelateerde vermoeidheid, en een verminderde kwaliteit van leven. Fysieke en psychologische revalidatie heeft positieve effecten op de fysieke fitheid en de kwaliteit van leven van de overlevenden van kanker. Fysieke training heeft vooral een positief effect op de fysieke aspecten van de kwaliteit van leven; cognitieve gedragstherapie daarentegen heeft met name effect op de psychische aspecten. Daarom werd verondersteld dat een combinatie van fysieke training en cognitieve gedragstherapie tot grotere verbeteringen in kwaliteit van leven en fysieke fitheid zou leiden dan één van deze twee interventies afzonderlijk. Om deze aanname te onderzoeken is in 2000 de OncoRev studie gestart. Het doel van de OncoRev studie was het bepalen van het effect van fysieke training gecombineerd met cognitieve gedragstherapie (PT+CBT) op de kwaliteit van leven en fysieke fitheid van overlevenden van kanker vergeleken met het effect van fysieke training alleen (PT) en een wachtlijst controle groep (WLC). In de OncoRev studie is samengewerkt tussen het Universitair Medisch Centrum Utrecht, het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam, de Universiteit Maastricht en het Integraal Kankercentrum Noord-Nederland Groningen. De deelnemers aan dit onderzoek waren patiënten met verschillende vormen van kanker met een levensverwachting van meer dan één jaar die hun primaire kankergerelateerde behandeling minstens drie maanden voor begin van het onderzoek hadden afgerond. Alle deelnemers hadden een verwijzing van hun huisarts of medische specialist met een indicatie voor revalidatie. De medisch ethische toetsingscommissies van het Universitair Medisch Centrum Utrecht en van alle participerende centra hebben hun toestemming voor het uitvoeren van de OncoRev studie gegeven. In de periode van februari 200 tot februari 2007 werden 209 kankerpatiënten geïncludeerd. 76 patiënten namen deel aan PT+CBT, 71 aan PT en 62 patiënten maakten deel uit van de WLC groep. Deelnemers aan PT+CBT en PT werden gevolgd tot negen maanden na beëindiging van de interventie. De totale studiepopulatie bestond uit 179 vrouwen en 30 mannen. De leeftijd van de deelnemers varieerde van 18 tot 7 jaar (gemiddeld 9.9 jaar). Van de
2 128 Chapter 8 deelnemers was 7.% gediagnosticeerd met borstkanker, 1.8% met kanker aan het lymfestelsel, 11.% met gynaecologische kanker en 1.3% met een andere soort kanker. 8.7% van de deelnemers was chrirugisch behandeld, 67.% was behandeld met chemotherapie en 8.9% met radiotherapie. De tijd sinds de laatste kankergerelateerde behandeling was gemiddeld 1. jaar (standaard deviatie 2.1) bij aanvang van dit onderzoek. De twee groepsinterventie die in deze studie werden onderzocht, waren een twaalf weken durend fysiek trainingsprogramma (twee keer per week, twee uur per sessie) en hetzelfde fysieke trainingsprogramma (twee keer per week, twee uur per sessie) gecombineerd met cognitieve gedragstherapie (één keer per week, twee uur per sessie). Beide interventies werden aangeboden in vier centra: Revalidatiecentrum De Hoogstraat in Utrecht, Universitair Medisch Centrum Groningen, locatie Beatrixoord in Haren, Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam en Ziekenhuis Hilversum, locatie Landgoed Zonnestraal in Hilversum. Nadat de deelnemers hadden ingestemd met deelname aan het onderzoek werden zij door loting ingedeeld in PT+CBT of PT. Overlevenden van kanker die langer dan drie maanden moesten wachten op deelname aan oncologische revalidatie in een ander centrum in Nederland dat dezelfde in- en exclusie criteria hanteerde, werden gevraagd om aan de WLC groep deel te nemen. Zowel in het fysieke trainingsprogramma als ook in de cognitieve gedragstherapie waren de principes van zelfmanagement en problem solving geïntegreerd. In het zelfmanagement proces worden zes stappen onderscheiden, namelijk probleemoriëntatie (hoe te denken over problemen/hindernissen), probleemdefinitie (wat is er aan de hand), doelen stellen (wat wil je bereiken), bedenken van oplossingen (welke oplossingen bedenk je), beslissingen nemen (welke oplossing kies je en waarom), oplossing uitvoering en evaluatie (wat heb je gedaan en heb je je doel bereikt). Elke fysieke trainingssessie bestond uit individuele aerobe training (30 minuten), spierkrachttraining (30 minuten) en groepssport (60 minuten). De focus van de cognitieve gedragstherapie lag de eerste drie weken op het uitwisselen van ervaringen met de ziekte kanker, op psycho-educatie over stress, ontspanning, vermoeidheid, inspanningsfysiologie en ziekte percepties, en op het versterken van gevoelens van optimisme en vertrouwen in eigen kunnen (self-efficacy) voor het uitvoeren van zelfmanagement activiteiten. Vanaf de vierde week werden de deelnemers vooral getraind in het toepassen van zelfmanagement vaardigheden
3 Samenvatting 129 om persoonlijk relevante doelen te bereiken (zoals op het gebied van werk, vrijetijdsbesteding, fysieke activiteit, contacten met familie en vrienden). Voor de start en aan het eind van de interventie werden maximale en submaximale inspanningstesten en spierkrachttesten uitgevoerd en werden vragenlijsten afgenomen. Deelnemers aan PT+CBT en PT vulden de vragenlijsten ook drie en negen maanden na beëindiging van de interventie in. De WLC groep vulde de vragenlijsten in op baseline en drie maanden later. Een subgroep van de WLC groep onderging op deze tijdstippen ook een maximale inspanningstest en spierkrachttesten. Met behulp van de vragenlijsten werd de kwaliteit van leven (EORTC-QLQ-30 en RAND-36) en fysieke activiteit (PASE) bepaald. In de interventiegroepen werd daarnaast ook na de vierde, achtste en twaalfde trainingssessie de groepscohesie (GCQ-22) gemeten. Primaire uitkomsten Dit proefschrift rapporteert de effecten van PT+CBT op de maximale inspanningscapaciteit, spierkracht en fysieke activiteit (Hoofdstuk 2) en op de kwaliteit van leven (Hoofdstuk 3) vergeleken met de effecten van in PT. Na de interventie werden significante verbeteringen gevonden op al deze uitkomstmaten, zowel in PT+CBT als ook in PT. De veranderingen waren niet verschillend tussen PT+CBT en PT. Dit impliceert dat de toevoeging van cognitieve gedragstherapie aan fysieke training de effectiviteit van het fysieke trainingsprogramma niet verhoogt. Wij concludeerden dat het intensieve, fysieke op zelfmanagement gerichte trainingsprogramma dat onder begeleiding en in groepsverband aangeboden werd, voldoende was om de fysieke fitheid en kwaliteit van leven van overlevenden van kanker te verbeteren. In de Appendix van Hoofdstuk 2 en in Hoofdstuk 3 werden de effecten van beide interventies vergeleken met een wachtlijstcontrole groep om voor natuurlijk herstel te controleren. De deelnemers aan beide interventies verbeterden vergeleken met de controlegroep significant en klinisch relevant ten aanzien van beperkingen in rol functioneren op grond van fysieke problemen, fysiek functioneren, vitaliteit en verandering in gezondheid. Bovendien was de piek inspanningscapaciteit en de spierkracht van de strekspieren van de bovenbenen van de deelnemers aan PT+CBT en PT verbeterd in vergelijking met de controlegroep. Op de korte termijn werd geen toegevoegd effect gevonden van de cognitieve gedragstherapie op de kwaliteit van leven van onze onderzoekspopulatie. De lange-termijn effecten zouden echter anders kunnen zijn. Bekend is dat fysieke
4 130 Chapter 8 training al op korte termijn effectief kan zijn. Van cognitieve gedragstherapie daarentegen is aangetoond dat effecten ook op latere termijn zichtbaar kunnen worden. Bovendien kan niet uitgesloten worden dat de cognitieve gedragstherapie in eerste instantie een stressverhogend effect heeft doordat patiënten in die fase nadrukkelijk uitgenodigd worden om hun problemen te benoemen. Daarom hebben wij in Hoofdstuk de effecten van PT+CBT op de kwaliteit van leven negen maanden na de interventie onderzocht en deze vergeleken met de effecten van PT. Onze resultaten lieten zien dat de positieve korte-termijn effecten behouden bleven: negen maanden na de interventie was de kwaliteit van leven nog steeds klinisch relevant hoger dan voor de interventie in zowel PT+CBT als PT. Wij hebben echter ook op lange termijn geen toegevoegde waarde van de cognitieve gedragstherapie gevonden. Daarom concludeerden wij in Hoofdstuk 7 dat meer niet altijd beter is: cognitieve gedragstherapie heeft geen additief effect op de positieve effecten van fysieke training op de kwaliteit van leven, noch op de korte, noch op de lange termijn. We stelden vast dat fysieke training (groepsgewijs, onder begeleiding en gebaseerd op de principes van zelfmanagement) een nuttige, effectieve en klinisch relevante interventie is die standaard in de nazorg van kankerpatiënten geïmplementeerd zou moeten worden. Wij merken echter wel op dat onze resultaten niet impliceren dat cognitieve gedragstherapie alleen niet effectief zou zijn. Bovendien waren in ons fysieke trainingsprogramma ook psychosociale componenten geïntegreerd, zoals het zelfmanagement benadering en het lotgenoten contact. Daardoor zou het verschil in effect tussen PT+CBT en PT kleiner kunnen uitvallen dan wanneer vergeleken werd met een puur fysieke training. Tenslotte is dit onderzoek uitgevoerd bij de specifieke groep deelnemers die zichzelf voor de interventie hebben opgegeven, wat kan wijzen op een hoge motivatie. Bovendien hadden zij aan het begin van de interventie een lage kwaliteit van leven en een laag fysiek functioneren. Onze resultaten kunnen dus gegeneraliseerd worden naar overlevenden van kanker die fysieke en psychische problemen hebben en die zich op eigen initiatief aanmelden voor een fysiek trainingsprogramma. Additionele resultaten De effecten van groepscohesie werden in Hoofdstuk gerapporteerd. Fysieke trainingsprogramma s in groepsverband bleken effectief te zijn voor het verbeteren van de kwaliteit van leven van kanker patiënten en overlevenden van kanker. Tot
5 Samenvatting 131 op heden is de impact van de cohesie in de groep op het effect van de interventie echter nog niet onderzocht. Wij onderzochten het effect van zelfgerapporteerde individuele groepscohesie in de eerste helft van de interventie. Vier dimensies van groepscohesie werd gemeten, namelijk de band met de groep als geheel, de band met individuele groepsleden, de samenwerking en de instrumentele waarde. Kwaliteit van leven, fysiek functioneren en vermoeidheid werden voor en na de interventie gemeten. Onze resultaten laten zien dat hogere scores voor de samenwerking in de groep bij mannen een hogere kwaliteit van leven, een beter fysiek functioneren en verminderde vermoeidheid na de interventie voorspelden en bij vrouwen een hogere kwaliteit van leven en een beter fysiek functioneren. Bij vrouwen was de kwaliteit van leven na de interventie afgenomen als zij een sterke band met de anderen groepsleden rapporteerden. Wij gaven als verklaring voor dit onverwachte resultaat dat de deelnemers die voelden dat zij geen vooruitgang boekten ontdekten dat zij nuttig voor andere deelnemers zouden zijn en dat zij daarom hun relatie met anderen hoger waarderen. Als alternatieve verklaring suggereerden wij de sociale vergelijking naar beneden kunnen zijn. Dit houdt in dat deelnemers die niet verbeteren zich vergelijken met deelnemers die slechter presteren waardoor hun eigenwaarde toeneemt. Een alternatieve verklaring zou kunnen zijn, dat deze patiënten zich vergelijken met anderen die wel vooruitgaan en zich met hen verbonden voelen omdat hun vooruitgang het bewijs is dat vooruitgang mogelijk is. Er werd geen relatie tussen instrumentele waarde en een van de uitkomstmaten gevonden. Wij concludeerden dat sommige dimensies van groepscohesie van invloed lijken op het resultaat van de interventie maar dat de onderliggende mechanismen nog nader onderzoek verdienen Het evalueren van veranderingen in fysieke fitheid na een trainingsprogramma, is niet alleen wetenschappelijk van belang, maar heeft ook betekenis voor de klinische praktijk van alledag. De piek zuurstofopname (VO 2peak) die tijdens een maximale inspanningstest wordt bepaald, geldt als de gouden standaard om de effecten van fysieke training op de fitheid te bepalen. Maximale inspanningstesten zijn echter niet haalbaar voor alle patiëntpopulaties en op alle locaties. Een submaximale inspanningstest is in dergelijke situaties beter toepasbaar in de dagelijkse klinische praktijk. Tot op heden zijn geen submaximale inspanningstesten gevalideerd bij oncologische patiënten. Daarom komt in Hoofdstuk 6 de relatie tussen de uitkomsten van submaximale en maximale inspanningtesten aan bod.
6 132 Chapter 8 Wij onderzochten het verband tussen veranderingen in de submaximale hartslag en de maximale inspanningscapaciteit (piek zuurstofopname en piek vermogen). Onze resultaten wezen uit dat alleen in de groep die de submaximale inspanningstest met een gemiddelde tot hoge intensiteit uitvoerden (met een hartslag 10 slagen per minuut) veranderingen in submaximale hartslag sterk gecorreleerd waren met veranderingen in maximale test. Wij concludeerden dan ook dat een submaximale inspanningstest die met een gemiddelde tot hoge intensiteit wordt uitgevoerd een bruikbaar alternatief voor de maximale inspanningstest in de dagelijkse klinische praktijk kan zijn. Wij bevelen echter wel aan om een maximale inspanningstest te gebruiken als screeningsinstrument om inspanningsgerelateerde cardiopulmonaire beperkingen vast te stellen en om de VO 2peak te bepalen bij het begin van het fysieke trainingsprogramma.
hoofdstuk 4 & 7 hoofdstuk 3 & 6 hoofdstuk 2 hoofdstuk 5 Hoofdstuk 2 tot en met 5 hoofdstuk 6 en 7 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 hoofdstuk
Samenvatting De Lokomat is een apparaat dat bestaat uit een tredmolen, een harnas voor lichaamsgewichtondersteuning en twee robot armen die de benen van neurologische patiënten kunnen begeleiden tijdens
Nadere informatieSaMenvatting (SUMMARy IN DUTCH)
Samenvatting (summary in Dutch) Samenvatting In hoofdstuk 1 wordt de algemene introductie van dit proefschrift beschreven. De nadruk in dit proefschrift lag op patiënten met hoofd-halskanker (HHK) en
Nadere informatieHoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het
Samenvatting Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het individu als op populatieniveau. Effectieve
Nadere informatieChapter 11. Nederlandse samenvatting
Chapter 11 Nederlandse samenvatting Chapter 11 Reumatoïde artritis (RA) is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door ontstekingen van de gewrichten. Symptomen die optreden zijn onder andere pijn,
Nadere informatiehet laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en
Samenvatting In de laatste 20 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de psychosociale gevolgen van kanker. Een goede zaak want aandacht voor kanker, een ziekte waar iedereen in zijn of haar leven wel eens
Nadere informatienederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting
nederlandse samenvatting 197 Nederlandse samenvatting Binnenwerk QLIM Study Mix 197 21-03-16 15:58 198 the qlim study Van alle kinderen in Nederland die worden gediagnosticeerd met kanker is vijf jaar
Nadere informatieCancer rehabilitation Weert, Ellen van
Cancer rehabilitation Weert, Ellen van IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document
Nadere informatie- 172 - Prevention of cognitive decline
Samenvatting - 172 - Prevention of cognitive decline Het percentage ouderen binnen de totale bevolking stijgt, en ook de gemiddelde levensverwachting is toegenomen. Vanwege deze zogenaamde dubbele vergrijzing
Nadere informatieKlinische inspanningstesten in de (kinder)revalidatie
Klinische inspanningstesten in de (kinder)revalidatie Kinderen en jongvolwassenen met een fysieke beperking, zoals cerebrale parese (CP), ervaren vaak loopproblemen in het dagelijks leven. Veelgehoorde
Nadere informatieInclusiecriteria/ indicatie
Kwaliteitscriteria Groepsrevalidatie Oncologie/Stichting Herstel & Balans, Utrecht 2003 Kwaliteitscriteria Groepsrevalidatie Oncologie Herstel & Balans/2003 Deze kwaliteitscriteria zijn vastgesteld door
Nadere informatieMarrit-10-H10 24-06-2008 11:05 Pagina 131. chapter 10 samenvatting
Marrit-10-H10 24-06-2008 11:05 Pagina 131 chapter 10 samenvatting Marrit-10-H10 24-06-2008 11:05 Pagina 132 Marrit-10-H10 24-06-2008 11:05 Pagina 133 Zaadbalkanker wordt voornamelijk bij jonge mannen vastgesteld
Nadere informatieUMCG Centrum voor Revalidatie Oncologische Revalidatie
UMCG Centrum voor Revalidatie Oncologische Revalidatie Revalideren bij of na kanker UMCG Centrum voor Revalidatie Oncologische Revalidatie Revalideren bij of na kanker 1 Oncologische Revalidatie 2 UMCG
Nadere informatieOncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER
Oncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER ONCOLOGISCHE REVALIDATIE De ziekte kanker kan grote gevolgen hebben. Tijdens en na de behandeling kunt u last krijgen van allerlei klachten. Uw conditie
Nadere informatieHet voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis
Samenvatting Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis Hoofdstuk 1 bevat de algemene inleiding van dit proefschrift. Dit hoofdstuk
Nadere informatieChapter 9 CHAPTER 9. Samenvatting
CHAPTER 9 Samenvatting 115 Kanker en behandelingen voor kanker kunnen grote invloed hebben op de lichamelijke gezondheid en het psychisch functioneren van mensen. Er is veel onderzoek gedaan naar de effectiviteit
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 200 NEDERLANDSE SAMENVATTING Duizeligheid is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Tot 30% van de thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder ervaart enige vorm van duizeligheid.
Nadere informatieAppendix. Nederlandstalige samenvatting (Dutch summary)
Appendix Nederlandstalige samenvatting (Dutch summary) 93 87 Inleiding Diabetes mellitus, kortweg diabetes, is een ziekte waar wereldwijd ongeveer 400 miljoen mensen aan lijden. Ook in Nederland komt de
Nadere informatieMindfulness : wat hebben patiënten met kanker eraan?
Mindfulness : wat hebben patiënten met kanker eraan? Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw Vrije Universiteit Afdeling Klinische Psychologie VUmc / Cancer Center Amsterdam Afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde
Nadere informatiehet psychisch functioneren van de ouder, de tevredenheid van de ouders met de (huwelijks)relatie en de gezinscommunicatie. Een beter functioneren van
9 Samenvatting 173 174 9 Samenvatting Kanker is een veel voorkomende ziekte. In 2003 werd in Nederland bij meer dan 72.000 mensen kanker vastgesteld. Geschat wordt dat het hier in 9.000 gevallen om mensen
Nadere informatieKennishiaten en onderzoek Oncologische revalidatie in Nederland: een overzicht. Dr. Miranda J. Velthuis Adviseur Integraal Kankercentrum Nederland
Kennishiaten en onderzoek Oncologische revalidatie in Nederland: een overzicht Dr. Miranda J. Velthuis Adviseur Integraal Kankercentrum Nederland Historisch perspectief: onderzoek oncologische revalidatie
Nadere informatie1 G>=>KE:G=L> Dutch summary
1 Dutch summary * - nederlandse samenvatting Alhoewel cerebrale parese (CP) wordt gezien als een non-progressieve aandoening treden er wel degelijk secundaire complicaties op zoals afname van beweeglijkheid,
Nadere informatieFactoren die kunnen en willen doorwerken tot 65 beïnvloeden
Het verhogen van duurzame inzetbaarheid van de beroepsbevolking is een van de grootste uitdagingen voor de geïndustrialiseerde landen in de komende decennia. Omdat de beroepsbevolking krimpt en vergrijst
Nadere informatieSummary Samenvatting Dankwoord Curriculum Vitae
Summary Samenvatting Dankwoord Curriculum Vitae 9 SAMENVATTING Hoofdstuk 1 bevat een korte inleiding over het diagnostische proces en er worden twee van de meest gebruikte diagnostische beeldvormende
Nadere informatieOncologische revalidatiebehandeling
Oncologische revalidatiebehandeling informatie voor de patiënt Revalideren bij kanker: oncologische revalidatie Kanker is een ingrijpende ziekte die de balans in het leven kan verstoren. De behandelingen
Nadere informatiePerseverative cognition: The impact of worry on health. Nederlandse samenvatting
Perseverative cognition: The impact of worry on health Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Perseveratieve cognitie: de invloed van piekeren op gezondheid Iedereen maakt zich wel eens zorgen.
Nadere informatieDutch Summary. (Nederlandse Samenvatting) Tim Takken
Dutch Summary (Nederlandse Samenvatting) Tim Takken 9 In Hoofdstuk 1 wordt een inleiding gegeven over algemene fitheid en algehele gezondheid. Uit diverse studies blijkt dat er een relatie bestaat tussen
Nadere informatieWhitepaper Bewegen tijdens en na de behandeling van kanker
Whitepaper Bewegen tijdens en na de behandeling van kanker Anouk Nijland-Suijthof, fysiotherapeut en oedeemtherapeut Inhoud Inleiding De voordelen van fysieke training tijdens en na de behandeling van
Nadere informatieInformatie voor de patiënt. Oncologische. revalidatiebehandeling. Laat zien wat je kunt
Informatie voor de patiënt Oncologische revalidatiebehandeling Laat zien wat je kunt 2 Revalideren tijdens of na kanker De ziekte kanker heeft grote invloed op uw dagelijkse functioneren en haalt uw leven
Nadere informatierapporteerden. Er werden geen verschillen gevonden in schoolprestaties, spijbelgedrag en middelengebruik tussen de verschillende groepen.
Samenvatting Samenvatting Depressie en angst zijn de meest voorkomende psychische stoornissen in de adolescentie met een enorme impact op het individu. Veel adolescenten rapporteren depressieve en angst
Nadere informatieSAMENVATTING. Samenvatting
SAMENVATTING. 167 Met de komst van verpleegkundigen gespecialiseerd in palliatieve zorg, die naast de huisarts en verpleegkundigen van de thuiszorg, thuiswonende patiënten bezoeken om te zorgen dat patiënten
Nadere informatiewaardoor een beroerte kan worden gezien als een chronische aandoening.
amenvatting Elk jaar krijgen in Nederland zo n 45.000 mensen een beroerte, ook wel CVA (Cerebro Vasculair Accident) genoemd. Ongeveer 60% van hen keert na opname in het ziekenhuis of revalidatiecentrum
Nadere informatieOncologische revalidatie Balans/FIT Revalidatiecentrum Breda
Oncologische revalidatie Balans/FIT Revalidatiecentrum Breda Door betere behandelingen hebben mensen met kanker tegenwoordig een grotere kans op genezing. Toch blijft kanker een ingrijpende ziekte die
Nadere informatieAandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen
SAMENVATTING Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen klinische populaties, waaronder ook de Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Ook al wordt
Nadere informatieVroeginterventie via het internet voor depressie en angst
Samenvatting 141 Vroeginterventie via het internet voor depressie en angst Hoofdstuk 1 is de inleiding van dit proefschrift. Internetbehandeling voor depressie en angst is bewezen effectief. Dit opent
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
11 Nederlandse Samenvatting Bij beslissingen over het al dan niet vergoeden van behandelingen wordt vaak gebruikt gemaakt van kosteneffectiviteitsanalyses, waarin de kosten worden afgezet tegen de baten.
Nadere informatieOncologische revalirrevalidatiebehandeling
Informatie voor de patiënt Oncologische revalirrevalidatiebehandeling Laat zien wat je kunt Revalideren bij kanker: oncologische revalidatie Kanker is een ingrijpende ziekte die de balans in het leven
Nadere informatieFysieke training tijdens en/of na kankerbehandeling
FYSIOTHERAPIE Fysieke training tijdens en/of na kankerbehandeling BEHANDELING Fysieke training tijdens en/of na kankerbehandeling Als u te maken krijgt met kanker is dit zeer ingrijpend. Tijdens en na
Nadere informatieSamenvatting (Dutch summary)
Parenting Support in Community Settings: Parental needs and effectiveness of the Home-Start program J.J. Asscher Samenvatting (Dutch summary) Ouders spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van kinderen.
Nadere informatieOncologische Revalidatie
Libra R&A Revalidatie Oncologische Revalidatie Herstellen na kanker Uw primaire behandelingen in het ziekenhuis zijn achter de rug en u probeert de draad van uw leven weer op te pakken. Dat blijkt niet
Nadere informatieSamenvatting Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie
Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie Zoals beschreven in hoofdstuk 1, is artrose een chronische ziekte die vaak voorkomt bij ouderen en in het bijzonder
Nadere informatieDit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest.
Samenvatting 152 Samenvatting Ieder jaar krijgen in Nederland 16.000 mensen een hartstilstand. Hoofdstuk 1 beschrijft de achtergrond van dit proefschrift. De kans om een hartstilstand te overleven is met
Nadere informatieRevalidatie bij kanker
REVALIDATIE Revalidatie bij kanker De mogelijkheden BEHANDELING Revalidatie bij kanker U kunt in het St. Antonius Ziekenhuis terecht voor verschillende revalidatieprogramma s bij kanker. Revalidatie bij
Nadere informatieHerstel & Balans Revalidatieprogramma voor (ex-)kankerpatiënten
Revalidatie Herstel & Balans Revalidatieprogramma voor (ex-)kankerpatiënten Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Kanker is een ingrijpende ziekte.
Nadere informatieSamenvatting. In hoofdstuk 1 wordt een algemene introductie gegeven over de onderwerpen die in dit proefschrift worden behandeld.
155 Sport- en spelactiviteiten bevorderen over het algemeen de gezondheid. Deze fysieke activiteiten kunnen echter ook leiden tot blessures. Het proefschrift beschrijft de ontwikkeling en evaluatie van
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Een goede hand functie is van belang voor interactie met onze omgeving. Vanaf het moment dat we opstaan, tot we s avonds weer naar bed gaan,
Nadere informatieSAMENVATTING. MVW_proefschrift_170x240_17042013.indd 172
SAMENVATTING MVW_proefschrift_170x240_17042013.indd 172 ALIFE@WORK DE EFFECTEN VAN EEN LEEFSTIJLPROGRAMMA MET BEGELEIDING OP AFSTAND VOOR GEWICHTSCONTROLE BIJ WERKNEMERS ACHTERGROND Overgewicht, waarvan
Nadere informatiebut no statistically significant differences
but no statistically significant differences Astma is een chronische aandoening, die niet te genezen is. Met de passende zorg kunnen symptomen tot een minimum worden gereduceerd en zou een astma patiënt
Nadere informatieStepped care, zelfmanagement en e-health bij het herstel na kanker: van hype naar trend
Stepped care, zelfmanagement en e-health bij het herstel na kanker: van hype naar trend Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw psycholoog, logopedist, taalkundige VU medisch centrum Cancer Center Amsterdam Vrije
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het is een uitdaging om ouderen te identificeren die baat kunnen hebben bij een interventie gericht op de preventie van beperkingen in het dagelijks leven op het moment dat dergelijke
Nadere informatieOnderzoek naar. levenskwaliteit. bij colorectale (ex-)kankerpatiënten. Basisrapport. Met financiële steun van
Onderzoek naar levenskwaliteit bij colorectale (ex-)kankerpatiënten Basisrapport Met financiële steun van Onderzoek naar levenskwaliteit bij colorectale (ex-)kankerpatiënten Basisrapport Auteurs: De Gendt
Nadere informatieGeven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte.
Een chronische en progressieve aandoening zoals multiple sclerose (MS) heeft vaak grote consequenties voor het leven van patiënten en hun intieme partners. Naast het omgaan met de fysieke beperkingen van
Nadere informatieRecent onderzoek in Vlaanderen en Nederland: wat zijn de noden van (ex-)kankerpatiënten en hun naasten na de behandeling?
Recent onderzoek in Vlaanderen en Nederland: wat zijn de noden van (ex-)kankerpatiënten en hun naasten na de behandeling? Hans Neefs Kennis en beleid, Vlaamse Liga tegen Kanker Vragen 1.Welke noden en
Nadere informatieCover Page. Author: Kruis, Annemarije Title: The effectiveness of integrated disease management in COPD patients Issue Date:
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29980 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Kruis, Annemarije Title: The effectiveness of integrated disease management in
Nadere informatie4. Wat zijn de effecten van de ehealth interventie met betrekking tot het postoperatieve herstel, gebruik en kosten?
SAMENVATTING De opnameduur in het ziekenhuis na abdominale chirurgie is de afgelopen jaren sterk afgenomen als gevolg van het toenemende gebruik van minimaal invasieve chirurgie. Dit betekent dat het grootste
Nadere informatieCoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies
'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies Center of Research on Psychology in Somatic diseases Lonneke van de Poll Franse, Integraal Kankercentrum
Nadere informatieEngelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten
Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten Een verpleegkundige in Engeland die is gespecialiseerd in patiënten met multiple sclerose / MS voerde een informele studie uit waarbij
Nadere informatieRevalidatie bij kanker
Afdeling revalidatie Revalidatie bij kanker Herstel en Balans Een ziekte met gevolgen Kanker is een ingrijpende ziekte. De behandelingen kunnen langdurig en intensief zijn. U kunt na de behandeling bijvoorbeeld
Nadere informatieOncorevalidatieprogramma
Oncorevalidatieprogramma Mijn leven terug op het juiste spoor na borstkanker Inleiding Kan u zich nog voorstellen dat er iemand rondloopt die nog nooit van kanker heeft gehoord? Vrijwel ieder van ons wordt
Nadere informatieHoofdstuk 2 hoofdstuk 3
s Samenvatting Door de hogere participatiegraad van oudere werknemers en de afname van de aanwas van jongere werknemers door daling van het geboortecijfer (ontgroening) vergrijst de beroepsbevolking.
Nadere informatieB-vitaminen ter preventie van fracturen en de vermindering van het fysiek functioneren
SAMENVATTING Samenvatting B-vitaminen ter preventie van fracturen en de vermindering van het fysiek functioneren Door de stijgende levensverwachting zal het aantal osteoporotische fracturen toenemen. Osteoporotische
Nadere informatieGerandomiseerde pros pectieve
Gerandomiseerde prospectieve p studie naar klinische resultaten en kosteneffectiviteit van een interdisciplinair en transmuraal COPD managementprogramma Carel van Wetering INLEIDING Bij jpatiënten met
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/21706 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21706 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Overberg, Regina Ingrid Title: Breast cancer stories on the internet : improving
Nadere informatiek ana ctief Revalidatie KanActief na oncologische aandoeningen informatie voor patiënten
k ana ctief Revalidatie KanActief na oncologische aandoeningen informatie voor patiënten HET KAN ACTIEF NA ONCOLOGISCHE AANDOENINGEN! Een behandeling met chemotherapie of radiotherapie heeft een grote
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting De levensverwachting van mensen met een ernstige psychiatrische aandoening (EPA) is gemiddeld 13-30 jaar korter dan die van de algemene bevolking. Onnatuurlijke doodsoorzaken zoals
Nadere informatieNederlandse samenvatting List of publications Curriculum Vitae Dankwoord. Chapter 7
Nederlandse samenvatting List of publications Curriculum Vitae Dankwoord Cognitieve dysfunctie bij glioompatiënten Onderliggende mechanismen en consequenties Jaarlijks wordt bij 800 mensen in Nederland
Nadere informatieDutch Summary - Nederlandse Samenvatting
119 Hoofdstuk 1 - Algemene inleiding Hoofdstuk 1 bevat algemene informatie over type 2 diabetes, waarin onderwerpen aan bod komen zoals: risicofactoren voor het ontwikkelen van type 2 diabetes, de gevolgen
Nadere informatieSamenvatting. Gezond zijn of je gezond voelen: veranderingen in het oordeel van ouderen over de eigen gezondheid Samenvatting
Samenvatting Gezond zijn of je gezond voelen: veranderingen in het oordeel van ouderen over de eigen gezondheid 2 2 3 4 5 6 7 8 Samenvatting 161 162 In de meeste Westerse landen neemt de levensverwachting
Nadere informatieOncorevalidatieprogramma
Oncorevalidatieprogramma Mijn leven terug op het juiste spoor na borstkanker Inleiding Doel van het oncorevalidatieprogramma Kan u zich nog voorstellen dat er iemand rondloopt die nog nooit van kanker
Nadere informatieHandleiding voor de zorgverlener
September 2017 QQ Handleiding voor de zorgverlener KEUZEHULP VOOR DE NAZORG VAN BORSTKANKER PATIENTEN Beste zorgverlener, Deze keuzehulp is bedoeld ter ondersteuning van het (eerste) nazorggesprek dat
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING. Dutch Summary
NEDERLANDSE SAMENVATTING Dutch Summary Nederlandse Samenvatting WAAROM DIT ONDERZOEK? Type 2 diabetes is een vorm van suikerziekte die meestal geleidelijk ontstaat vanaf het 45 e levensjaar, sluimerend
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Dutch Summary)
Nederlandse samenvatting (Dutch Summary) 87 Appendix Inleiding Diabetes mellitus gaat een steeds belangrijkere rol spelen in onze gezondheidszorg. Het aantal patiënten met diabetes zal naar verwachting
Nadere informatieSamenvatting SAMENVATTING Hoofdstuk 1 is de algemene introductie over de inhoud van dit proefschrift. Depressie en angststoornissen zijn de meest voorkomende psychische stoornissen en brengen een grote
Nadere informatieNeDerLANDse samenvatting
CHAPTER 10 259 NEDERLANDSE SAMENVATTING Benzodiazepines zijn psychotrope middelen met anxiolytische, sederende, spierverslappende en hypnotische effecten. In de praktijk worden zij voornamelijk ingezet
Nadere informatie(potentiële) belangenverstrengeling. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding
Nadere informatieOncologische revalidatie
Oncologische revalidatie Psycho-educatie Titia Dergent - Klinisch psycholoog ZNA Middelheim Wie ben ik? Definitie specifieke, persoonlijke informatieverstrekking informatief + emotiegericht individueel
Nadere informatieNederlandse samenvatting
* 114 Het eerste hoofdstuk beschrijft het belang van een goede fysieke fitheid van patiënten die een zware operatie moeten ondergaan. Fysieke fitheid geeft een indruk van het vermogen van een patiënt om
Nadere informatievragenlijsten. Er werd geen verschil gevonden tussen de twee groepen wat betreft het verloop in de tijd van de interveniërende variabelen
Samenvatting Samenvatting De toenemende vraag naar totale heuparthroplastieken (THA) en totale kniearthroplastieken (TKA) leidt tot groeiende wachtlijsten. Om dit probleem het hoofd te bieden hebben veel
Nadere informatie1. Project oncologische revalidatie Herstel en Balans
Welzijn 1 1. Project oncologische revalidatie Herstel en Balans 1.1. Wat is Herstel en Balans? Een ingrijpende operatie, vermoeidheid na de bestraling en chemotherapie, weer aan het werk willen maar de
Nadere informatieSamenvatting, met de AAA checklist
Samenvatting, met de AAA checklist 187 Huisarts-patiënt communicatie in de palliatieve zorg Aanwezigheid, actuele onderwerpen en anticiperen Huisartsen spelen in veel landen een centrale rol in de palliatieve
Nadere informatiesamenvatting Opzet van het onderzoek
167 Angst en depressie komen vaak voor bij kinderen. Angst en depressie beïnvloeden niet alleen het huidige welbevinden van kinderen, maar kunnen ook een negatieve invloed hebben op hun verdere leven.
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting In Nederland is het Cerebro Vasculair Accident (CVA= hersenbloeding of herseninfarct) de derde doodsoorzaak. Van degenen die getroffen worden door een CVA overleeft ongeveer 75%. Veel van
Nadere informatieSamenvatting. vatting
Samenvatting vatting Dit proefschrift gaat over de toepassing van ATP infusen in de palliatieve thuiszorg. De palliatieve fase begint op het moment dat genezing van kanker niet of niet langer mogelijk
Nadere informatieIn hoofdstuk 4 hebben we het design van de gerandomiseerde gecontroleeerde studie en de economische evaluatie van HypoBewust beschreven.
SAMENVATTING HYPOBEWUST Een psycho-educatieve groepsinterventie voor mensen met diabetes type 1 en insulinebehandelde diabetes type 2 en problematische hypoglykemie Een van de meest impactvolle gebeurtenissen
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
amenvatting Het aantal mensen met dementie neemt toe. De huisarts speelt een sleutelrol in het (h)erkennen van signalen die op dementie kunnen wijzen en hiermee in het stellen van de diagnose dementie,
Nadere informatieDUTCH SUMMARY NEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING 205 Het is niet zonder reden dat autoriteiten wereldwijd aandacht besteden aan programma s en interventies om mensen meer te laten bewegen. Sportactiviteiten van gemiddelde tot
Nadere informatieSAMENVATTING. Samenvatting
SAMENVATTING Multipele Sclerose (MS) is een neurologische aandoening van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg). De precieze oorzaak van MS is nog niet bekend. Gedacht wordt aan een combinatie
Nadere informatieENERGIEK. Bewegingsprogramma bij chronische neurologische aandoeningen
ENERGIEK Bewegingsprogramma bij chronische neurologische aandoeningen Achtergrond Bewegen is goed, voor iedereen! Dat is wat u vaak hoort en ziet in de media. En het is waar, bewegen houdt ons fit en
Nadere informatiePsychosocial Problems in Cancer Genetic Counseling: Detecting and Facilitating Communication W. Eijzenga
Psychosocial Problems in Cancer Genetic Counseling: Detecting and Facilitating Communication W. Eijzenga Nederlandse samenvatting INLEIDING Mensen met een mogelijk verhoogde kans op kanker kunnen zich
Nadere informatieRevalidatie bij kanker
REVALIDATIE Revalidatie bij kanker BEHANDELING Revalidatie bij kanker Tijdens en na de behandeling van kanker kunt u allerlei klachten krijgen. Zo gaat onder andere uw conditie achteruit. U kunt zich hierdoor
Nadere informatieEen effectiviteitsanalyse van de
Verzuimende werknemers Een effectiviteitsanalyse van de verzuimbegeleiding door Top-Care Onderzoek naar de effectiviteit van de verzuimspecifieke aanpak van Top-Care Esther Hilbers 1 In deze rapportage
Nadere informatiePrediction and early intervention in employees at risk for sickness absence due to psychosocial health complaints
Prediction and early intervention in employees at risk for sickness absence due to psychosocial health complaints Dr. Saskia Duijts Dr. IJmert Kant Dr. Gerard Swaen Prof. dr. Piet van den Brandt Effectiviteit
Nadere informatieSamenvatting Dankwoord Curriculum Vitae List of publications
Chapter 9 Dankwoord Curriculum Vitae List of publications Obesitas (vetzucht) bij kinderen is gedurende de afgelopen decennia een groeiend en wereldwijd probleem geworden. De snel toenemende prevalentie
Nadere informatieInleiding. Familiale kwetsbaarheid en geslacht. Samenvatting
Inleiding Depressie en angst zijn veel voorkomende psychische stoornissen. Het ontstaan van deze stoornissen is gerelateerd aan een breed scala van risicofactoren, zoals genetische kwetsbaarheid, neurofysiologisch
Nadere informatieLastmeter + gesprek + verwijzing op basis van
SCHEMA I: MEDISCH SPECIALISTISCHE REVALIDATIE BIJ ONCOLOGIE SIGNALERING EN VERWIJZING INTAKE EN EVALUATIE INTERDISCIPLINAIRE MEDISCH SPECIALISTISCHE REVALIDATIE BIJ ONCOLOGIE Lastmeter + gesprek + verwijzing
Nadere informatieSamenvatting in Nederlands
* Samenvatting in Nederlands Samenvatting in Nederlands Dit proefschrift is gebaseerd op gegevens verkregen uit het FuPro-CVA onderzoek (Functionele Prognose bij een cerebrovasculair accident (of beroerte)).
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Samenvatting In de diagnose en prognose van hartfalen hebben B-type Natriuretisch Peptide (BNP) en N-terminaal probnp (NT-proBNP) in de afgelopen jaren hun waarde bewezen. Tegenwoordig
Nadere informatieRevalidatie tijdens en na kanker
Revalidatie tijdens en na kanker Informatie en behandeling Revalidatie tijdens en na kanker Een medische behandeling voor kanker is zwaar, ook nadat de behandeling is afgerond. Het heeft veel impact. Lichamelijk,
Nadere informatieWERKT DE WEBCARE INTERVENTIE?
WERKT DE WEBCARE INTERVENTIE? Onderwerp: Hoe lees ik een wetenschappelijk artikel? Marjolein Snaterse, docent/onderzoeker Faculteit Gezondheid, Hogeschool van Amsterdam TOCH MAAR WEER: EVIDENCE BASED PRACTICE
Nadere informatieHOOFDSTUK 1: INLEIDING
168 Samenvatting 169 HOOFDSTUK 1: INLEIDING Bij circa 13.5% van de ouderen komen depressieve klachten voor. Met de term depressieve klachten worden klachten bedoeld die klinisch relevant zijn, maar niet
Nadere informatieSamenvatting. Cliëntgerichte benadering in de ergotherapie
Cliëntgerichte benadering in de ergotherapie Het implementeren van een cliëntgerichte benadering in de gezondheidszorg heeft in toenemende mate de aandacht gekregen van patiënten, hulpverleners en beleidsmakers.
Nadere informatie