Meedoen telt! Werkboek voor re-integratie

Transcriptie

1 Meedoen telt! Werkboek voor re-integratie

2 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 1 FASE 1 7 Re-integreren, hoe start u daarmee? 8 Wachten of zelf doen? 8 Praten en schrijven 9 Motivatiemeter 10 En wat er ook toe doet Interview cliënt Roelie Roep 14 Interview cliënt Jules Kranenburg FASE 2 19 Op weg naar werk, dat valt soms best tegen 20 Re-integratieagenda 21 Praten, schrijven, doen 21 Scholing 22 Zelfregie? 23 Interview cliënt Jan Zandvliet 26 Interview werkgever Bothilde Buma 28 Interview cliënt Johan Luthart 2 FASE 3 33 Onderzoek van de arbeidsmarkt: een spannend avontuur 34 Netwerken 34 Solliciteren 35 Ondernemen: uw nieuwe toekomst? 36 Interview cliënt Marike Gerritsen 39 Interview cliënt Johan Wiersma 42 Interview cliënt Wilma Bakker 3 Colofon Deze uitgave is tot stand gekomen in samenwerking met Casemanagement Center Interviews: Jutka Halberstadt Uitgever: UWV Vormgeving: Keja Donia Juli 2007 FASE 4 47 Aan de slag: weer op eigen benen 48 Routine opbouwen 48 De opbrengst van werk 49 Spelregels en werkmelder 50 Interview cliënt Tineke van Beek 53 Interview cliënt Sacha Lamers 56 Interview werkgever Marc de Lange 58 Informatie voor werkgevers 59 Interview cliënt Warda Roman 4

3 Voorwoord Arbeidsongeschikt. Lange tijd klonk dat als een stempel voor de eeuwigheid. Zat je eenmaal in de WAO, dan kwam je er niet of slechts met moeite weer uit, zo was het algemeen gangbare beeld. De afgelopen jaren zijn we anders gaan denken over arbeidsongeschiktheid. Dat heeft ook zijn weerslag gekregen in de wet- en regelgeving, die er nu heel anders uitziet dan pakweg tien jaar geleden. Het accent is verschoven van het veilig stellen van een uitkering naar terugkeren naar werk. Vroeger moesten de voorlopers van UWV mensen vooral tijdig en volgens de regels een uitkering verstrekken. Tegenwoordig is het de belangrijkste taak van UWV om te bevorderen dat cliënten met uitzondering van hen die echt niet meer kunnen werken weer aan de slag kunnen. De uitkering moet vooral een tijdelijke overbrugging tussen werk en werk zijn. Niet voor niets hanteert UWV het motto werk boven uitkering, en worden arbeidsongeschikten arbeidsgehandicapten genoemd. De meeste mensen zijn immers niet ongeschikt voor alle arbeid, maar alleen voor bepaalde vormen: zwaar fysiek werk bijvoorbeeld, of een baan met veel stress. UWV kijkt daarom steeds naar wat mensen nog wél kunnen in plaats van wat ze niet meer kunnen. De herbeoordelingen die UWV nu uitvoert, komen voort uit deze nieuwe kijk op arbeids(on)geschiktheid. Op basis van strengere criteria wordt het arbeidsongeschiktheidspercentage bepaald. Voor veel mensen heeft dit tot gevolg dat ze geen uitkering meer krijgen of een lagere. Er wordt strenger gekeurd, maar er worden ook meer inspanningen geleverd om mensen te helpen re-integreren. Voor het bevorderen van de terugkeer naar werk heeft de regering veel geld beschikbaar gesteld. Dat gebruikt UWV voor allerlei ondersteuning, in de vorm van duizenden re-integratietrajecten. Uit de ervaringen blijkt bovendien dat re-integreren niet pas geslaagd is als je weer een baan hebt gevonden. Uitzoeken wat je wilt en kunt, aan de maatschappij deelnemen, vrijwilligerswerk doen, respect krijgen, aan de vier muren van je huis ontsnappen, een regelmatig ritme opbouwen, de touwtjes van je leven weer in eigen hand hebben... Dat bleek voor menigeen al een eerste bemoedigend resultaat. Daarom heet dit boek Meedoen telt!. Want een baan vinden is belangrijk, maar weer meedoen, weer deelnemen aan de maatschappij ook. Dit boek staat vol ervaringen, informatie, tips en wegwijzers die u van pas kunnen komen bij úw terugkeer naar werk. Maak er gebruik van. En heeft u hulp nodig of wilt u nadere informatie, neem dan contact op met uw arbeidsdeskundige of re-integratiebegeleider van UWV. Ik hoop dat dit boek u de inspiratie biedt om aan een nieuw hoofdstuk van uw leven te beginnen. Fred Paling, Directeur Arbeidsgeschiktheid, Amsterdam, september 2006 UWV blijft zoeken naar nieuwe effectieve re-integratiemethoden, veelal in de vorm van pilots. De ervaringen van de deelnemers in deze pilots leveren veel bruikbare informatie op, die we in dit werkboek met u willen delen. Het gaat daarbij om vragen als: hoe is het om zelf de regie over je re-integratie te voeren, wat is daarvoor nodig, wat is het alternatief als je nog niet zover bent en waar kun je terecht als het tegenzit? De antwoorden vindt u in dit boek.

4 1. Re-integreren, hoe start u daarmee? 6

5 1 RE-INTEGREREN, HOE START U DAARMEE? Re-integreren is een intensief proces. Er gloort iets aan de horizon wat aantrekkelijk lijkt: weer meedoen, salaris, collega s... Maar het roept ook veel vragen op: hoe pak ik het aan? Wat komt er bij kijken? Wie zit er op mij te wachten? En ook: hoe kan ik mijn huidige leven voortzetten als ik er ook nog bij moet werken? Deze en veel andere vragen spelen meer of minder bewust een rol bij de eerste beslissing om te starten met re-integratie. UWV maakt in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid steeds meer werk van re-integratie. Voor wie arbeidsongeschikt is, biedt de WAO de zekerheid van een inkomen. Tegelijkertijd is het de intentie om steeds te blijven kijken wat de mogelijkheden zijn om weer aan de slag te gaan. Het doel is zodra meedoen of meewerken weer mogelijk is, juist hier werk van te maken. Helaas is voor sommige mensen werken nooit meer mogelijk. Dat is heel jammer. Voor een ieder die nog wel (of weer) mogelijkheden heeft: kijk eens op de Argumentenkaart WAO: should I stay or should I go?. En stel uzelf de vraag: welke argumenten zijn op mij van toepassing? De kaart kunt u vinden op Wachten of zelf doen? Dat is een eerste vraag. Er zijn twee opties. Wacht u op groen licht van UWV om met re-integreren te beginnen? Of bepaalt u zelf dat de tijd rijp is en onderzoekt u uw eigen mogelijkheden? De ervaring van de afgelopen jaren leert ons, dat zelf starten u veel kan brengen. Zelf het stuur in handen hebben. Dat is prettig als u auto rijdt, en zo is het ook met re-integratie. Betekent dit automatisch dat u alles zelf moet doen en uitzoeken? Nee! Op de website van UWV treft u veel informatie aan over het in eigen handen nemen van de regie. Praten en schrijven Een belangrijke stap zet u door erover te gaan praten. U kunt initiatief nemen om zelf een afspraak te maken met uw arbeidsdeskundige om uw mogelijkheden te verkennen. Ook praten met mensen in uw eigen omgeving kan nuttige inzichten opleveren. Voor een advies kan u ook contact opnemen met een arbeidsadviseur, belangenorganisatie, vakbond of een cliëntenorganisatie. U staat aan het begin van een ontdekkingstocht. Hierbij kan het helpen om uw gedachten en ontdekkingen op papier te zetten. Vul uw eigen motivatiemeter in: Motivatiemeter 1 Als ik helemaal vrij zou mogen en kunnen kiezen wat voor werk ik ga doen, dan word ik De belangrijkste reden om voor dit werk te kiezen, is Als ik weer ga werken, wil ik ten minste en maximaal uren per week werken. Werk betekent voor mij: (kruis aan wat allemaal van toepassing is) meer inkomen gezelligheid vrijheid zelfstandigheid ontplooiing anders, namelijk: Als ik terugdenk aan werk dat ik eerder heb gedaan, bewaar ik de beste herinnering aan De reden dat ik hieraan een goede herinnering heb, is Heeft u de motivatiemeter ingevuld? En brengt het u op een idee als u de zaken zo op een rijtje ziet staan? Zo ja, schrijf dit idee op! Zo nee, bespreek uw inbreng eens met uw re-integratiebegeleider. 1 De Motivatiemeter is ontwikkeld door Casemanagement Center. 8 9

6 1 RE-INTEGREREN, HOE START U DAARMEE? En wat er ook toe doet... Als u weer (of meer) gaat werken, zijn er eisen waaraan het werk moet voldoen. Kruis hieronder alle factoren aan die belangrijk voor u zijn en schrijf erbij wat uw criteria precies zijn: werktijden: maximaal beschikbare uren: reisafstand: kinderopvang: salaris: leuk werk: anders, namelijk: Interview met Roelie Roep (49) uit Almere De buurtsupermarkt Kerstmis is net voorbij als Roelie Roep, na ruim 5 jaar WAO, opeens beseft: Tijdens de drukte van de feestdagen voel ik me goed, maar eigenlijk verveel ik me. Ik zit hele dagen in mijn joggingbroek op de bank, een bezoek aan de buurtsuper is vaak het hoogtepunt van de dag en behalve mijn familie heb ik nog maar weinig contacten. Er moet iets gebeuren, anders blijf ik eeuwig op deze bank zitten. Maar ja, wat? Roelie is er nog niet uit, wanneer een paar maanden later een brief op de mat valt. Ze is uitgekozen om mee te doen aan een re-integratietraject. Het eerste wat ik dacht was: leuk! en meteen daarna sloeg de paniek toe. De brief, met een uitnodiging voor een open dag, drukt Roelie met haar neus op de feiten: de laatste jaren komt ze nauwelijks de deur uit. Het idee om in haar eentje naar die open dag te reizen, doet haar huiveren. Ontmoedigd legt Roelie de brief weg. En dan gaat de telefoon. De re-integratiebegeleider belt namens UWV of ze de brief heeft ontvangen. Ze nodigt Roelie uit voor de open dag. Kom gerust, je hebt niets te verliezen. Ze stelt Roelie, die bang is dat haar uitkering wordt ingetrokken als ze afhaakt, gerust. Er zijn geen verplichtingen en geen kosten aan deze bijeenkomst verbonden. Belangrijk: Moeilijk: Bedenk: Valkuil: Tips & Trucs uw motivatie is erg belangrijk. Probeer optimistisch te blijven en bespreek uw twijfels met anderen. Probeer door contact met anderen vertrouwen te ontwikkelen in uzelf. En weet: dit lukt niet elke dag. eenmaal in de WAO, heeft u een bepaalde regelmaat ontwikkeld. En gaat u re-integreren? Dan is het onherroepelijk nodig weer balans te zoeken. Dat is een intensief proces. Wees daar zelf bewust van. breng uw kwaliteiten in beeld. Beantwoord aan uzelf de vragen: wie ben ik (ook aan omgeving vragen), wat wil ik (hoe zie ik mezelf over een half jaar?) en wat heb ik nodig (scholing)? trap er niet in! Blijf actief. Maak steeds een afspraak waar u zich aan moet houden. Zo traint u uzelf om tijd voor werk in te ruimen. Na al die jaren thuis zitten, ging er een wereld voor mij open. Een week later heeft Roelie al haar moed verzameld en zit ze in de trein naar Utrecht voor de open dag van de opleiding casemanagement zorg & zekerheid. Ik vond het eng. Maar wat ik daar hoorde, maakte me enthousiast. Het leek me heerlijk om weer bezig te zijn, nieuwe dingen te leren, ergens bij te horen. Ik dacht: Het is nu of nooit.

7 1 RE-INTEGREREN, HOE START U DAARMEE? Betere moeder Roelie geniet van de opleiding. Opeens heeft ze weer een reden om op tijd haar bed uit te komen, zich aan te kleden en op te tutten. Ze leert veel nieuwe dingen over de zorgsector en de kennis die ze van vorige opleidingen heeft, wordt opgefrist. Het was alsof mijn hersens na een jarenlange slaap weer geactiveerd werden. Ook voor Roelies zelfvertrouwen doet de opleiding wonderen. Het was zo fijn om weer ergens bij te horen en bezig te zijn. Ik ging wekelijks met de trein naar de opleiding, deed mijn huiswerk en zag dat ik ergens goed in was. Na al die jaren thuis zitten, ging er een wereld voor me open. Ook haar kinderen, drie tieners, zijn blij dat Roelie iets te doen heeft en hen niet meer de hele dag op de vingers kijkt. Met gevoel voor zelfrelativering zegt Roelie: Ik werd er ook een betere moeder van. Roelie begint vol vertrouwen aan de stageperiode van de opleiding. Ze kiest voor een stage met verstandelijk gehandicapten. Een foute keuze, blijkt al gauw. Ik voelde alle nieuwe energie in een mum van tijd weer wegstromen. Het was niets voor mij. Na een maand doorbijten zegt Roelie tegen haar re-integratiebegeleider: Hier ga ik aan onderdoor, ik stop ermee. Als dat betekent dat ik de opleiding niet kan afmaken, kan dat me niets schelen. De eerste stap naar re-integratie zetten vraagt veel energie en durf. Netwerk De re-integratiebegeleider steunt Roelies beslissing en spreekt haar moed in. Ze adviseert Roelie om gebruik te maken van haar oude netwerk bij het zoeken van een nieuwe stage. Roelie heeft veel geluk: ze pleegt een paar telefoontjes en binnen een week heeft ze een stageplek als activiteitenbegeleidster van een vrouwengroep in een asielzoekerscentrum. Die vrouwen zaten de hele dag thee te drinken, er was niets te doen en daar hadden ze genoeg van. Ik was hun luisterend oor en organiseerde activiteiten voor ze, van Nederlandse les tot gezellige uitstapjes. De nieuwe stage bevalt en het einde van de opleiding is in zicht. Roelie is dan ook in opperbeste stemming als ze op dat moment voor een herkeuring wordt opgeroepen. De UWV-arts hoort haar enthousiaste verhaal. Tien minuten later staat ze weer buiten. Roelie is honderd procent goedgekeurd. Ze is opgetogen, maar eenmaal thuis slaat de paniek toe en denkt Roelie: Ik durf nog helemaal niet te werken. Ze belt de UWV-arts, die begrip toont voor haar angst en in overleg met de arbeidsdeskundige wordt besloten dat Roelie pas weer door UWV wordt opgeroepen als ze klaar is met de opleiding. Die oproep is nooit gekomen. Roelie is zo succesvol met solliciteren dat ze drie dagen na haar diploma-uitreiking al een baan heeft. Het is precies wat ze wil: een baan als groepsleider in de dak- en thuislozenzorg. Door de stages tijdens de opleiding, had ik ontdekt dat ik met mijn oude doelgroep wilde werken. Ik heb dan ook alleen bij instellingen zoals het Leger des Heils en de dak- en thuislozenopvang gesolliciteerd. Dat ik de opleiding tot casemanager op mijn cv had staan, hielp. Ik werd steeds uitgenodigd voor een gesprek en kwam elke keer behoorlijk ver in de procedure. Loterij Inmiddels heeft Roelie, na twee halfjaarcontracten, een contract voor onbepaalde tijd voor 32 uur per week. Werken is goed voor mijn gezondheid, stelt ze. Ik beweeg meer, vergeet mijn pijntjes, neem zonodig een paracetamol en ga dan gewoon door. Ook psychisch voelt Roelie zich beter. Ik vind het altijd fijn om naar mijn werk te gaan en heb het gevoel dat mijn aanwezigheid wordt gewaardeerd door de bewoners, passanten en collega s. Ik doe ook vaak wat extra s voor mijn cliënten. We koken samen, ik ga met ze wandelen en picknicken en als we op zaterdagavond sjoelen koop ik een reep chocola als prijs voor de winnaar. Ook met haar collega s is het contact goed. Ik heb veel eigen verantwoordelijkheden, maar fouten maken mag. Als ik maar kan uitleggen waarom ik het zo gedaan heb. En bij moeilijkheden, zoals conflicten met cliënten, steunen we elkaar. Roelie is er stellig van overtuigd dat ze zonder het re-integratietraject deze baan niet had gekregen. Ik had nooit direct vanuit de WAO weer aan de slag kunnen gaan. De opleiding zorgde ervoor dat ik in een ritme kwam en weer zelfvertrouwen opbouwde. Die rustige aanloop had ik nodig. Nu Roelie eenmaal bezig is, heeft ze de smaak van het leren te pakken. Ze heeft de afgelopen tijd, op kosten van haar werkgever, een EHBO-cursus en een agressietraining gedaan. Binnenkort begint ze aan een computercursus. Roelie: Als ik morgen de loterij win, blijf ik zeker werken. Ik ben bijna 50, maar geniet van het leren en werken. Bovendien: voor je het weet, zit je weer de hele dag op de bank

8 1 RE-INTEGREREN, HOE START U DAARMEE? Interview met Jules Kranenburg (52) uit Mijdrecht Huishouden De vrouw van Jules Kranenburg heeft een baan. Zelf is Jules op zijn zeventiende als automonteur begonnen en sindsdien heeft hij altijd voltijd gewerkt. Op het moment dat hij ziek thuis komt te zitten, ziet zijn leven er opeens heel anders uit. Mijn vrouw was van huis, de kinderen op school en ik deed niet veel meer dan het huishouden. Ik voelde me een nietsnut. Bovendien ging het niet alleen sociaal, maar ook financieel niet goed met me sinds ik in de WAO zat. Jules wil niet in de WAO blijven en regelt via een kennis dat hij aan de slag kan als onderhoudsmonteur bij een productiebedrijf. Maar hij wordt toch weer ziek en bovendien is het niet het werk dat hij eigenlijk wil doen. Het liefst blijft Jules automonteur, daar ligt zijn hart. De arbeidsdeskundige van UWV wijst hem erop dat hij het beroep van automonteur door zijn fysieke klachten niet meer kan uitoefenen. Hij heeft me geholpen de feiten te accepteren en na te denken over wat ik met mijn leven wilde. Jules wil iets met techniek blijven doen en ook met jongeren werken lijkt hem wel wat. Hij denkt bijvoorbeeld aan een baan waarbij hij zijn technische vaardigheden en kennis aan jongeren in de gevangenis kan overdragen. Het is voor alle jongeren moeilijk om een plek in de maatschappij te vinden, maar voor jongeren die in de gevangenis zitten, is het extra moeilijk. Het leek me mooi om hen te helpen hun achterstand weg te werken. De arbeidsdeskundige vertelt Jules over de Stichting Herstelling. Ik had er nog nooit van gehoord. De arbeidsdeskundige vertelde dat het een werkervaringsproject is voor jongeren met een moeilijke achtergrond, zoals een afgebroken schoolopleiding, drugsmisbruik en psychische problemen. Dat sprak me aan. Honderd procent Op advies van de arbeidsdeskundige schrijft Jules een brief aan de directeur van de Stichting Herstelling waarin hij zijn vaardigheden en ervaring beschrijft. Hij wordt uitgenodigd om op een stageplek te solliciteren. Na het eerste gesprek twijfelden ze of ze plek voor me hadden, omdat ze geen automontageafdeling hadden. Jules mag toch door naar de volgende ronde en na het tweede gesprek krijgt hij een telefoontje: hij mag de volgende dag beginnen. Na een week wist ik al: dit is wat ik wil, zegt Jules over zijn stage. Afgesproken is dat zijn stage drie maanden duurt, maar na anderhalve maand wordt Jules bij de directeur geroepen. Iedereen was tevreden over me en ik kreeg een jaarcontract voor vijf dagen per week. Ik hoop dat dit binnenkort wordt omgezet in een contract voor onbepaalde tijd. De arbeidsdeskundige heeft een goede rol gespeeld bij het leren accepteren van mijn situatie. En me aan het denken gezet over wat ik met mijn leven wilde. Jules voelt zich honderd procent lekker op zijn nieuwe werkplek. Ik merk dat ik de jongens veel kan bijbrengen. Ik kan echt iets voor ze betekenen. De Stichting Herstelling is een door de overheid gesubsidieerd project. De jongeren die er een werkervaringsplaats krijgen, leren een positieve werkhouding te ontwikkelen. Ze leren op tijd komen, leiding accepteren en samenwerken. De eerste paar maanden verrichten ze eenvoudige onderhoudswerkzaamheden, zoals slopen en snoeien. Ze doen dit bij de Stelling van Amsterdam. Dit is een serie verdedigingswerken rond de hoofdstad. De forten en andere onderdelen van de Stelling worden door de jongeren opgeknapt. In de eerste fase brengen we de jongeren discipline bij, vertelt Jules. Daarna volgt een periode waarin ze zich oriënteren op een vak. Ze kunnen bijvoorbeeld leren timmeren en schilderen, beton- en metselwerkzaamheden doen, werken aan de bestrating of de groenvoorziening, of de beginselen van dakbedekking onder de knie krijgen. Ze krijgen de kans zich te verdiepen in de verschillende beroepen, er ervaring mee op te doen en te kijken of ze er geschikt voor zijn. In totaal blijven de meeste jongeren ongeveer een half jaar bij de Stichting. Voorbeeldfiguur Jules heeft als taak de jongeren die hij onder zijn hoede krijgt, over metaalbewerking te vertellen. Ik geef ze vijloefeningen, zaagoefeningen, leer ze lassen en vaktekenen en breng ze theorie bij. Ook bepaal ik in overleg met de jongeren zelf of ze geschikter zijn voor het ruwe werk, zoals lassen, of juist beter de richting van bijvoorbeeld installatietechniek kunnen kiezen. `15

9 1 RE-INTEGREREN, HOE START U DAARMEE? Volgens cijfers van de Stichting Herstelling stroomt na voltooiing van het programma 70 procent van de deelnemers uit naar een vakopleiding, regulier werk, of een combinatie van leren en werken. Jules ziet dagelijks dat de methode goed werkt. Het zijn kansarme jongeren die slecht in hun vel zitten. Wij brengen ze basisvaardigheden bij en hameren op discipline. Daarnaast creëren we een huiselijke sfeer en bouwen we een band op met de jongeren. Iemand zoals ik is een voorbeeldfiguur voor ze. Wij geven ze weer een toekomstperspectief. Als ze het bij ons volhouden, hebben ze een grote kans van slagen. Aantekeningen Ik heb veel geleerd van de beweging die deze cliënt kon maken. Opleiding Een speciale opleiding heeft Jules niet hoeven volgen voor zijn werk bij de Stichting Herstelling. Ik heb geen lesbevoegdheid of zo, maar dat was niet nodig. Wel krijg ik intern allerlei trainingen, zoals een EHBO-cursus, een training om met jongeren met adhd te werken en een training om met agressie om te gaan. Weer deelnemen aan het arbeidsproces is heel goed voor hem geweest, benadrukt Jules. Alles bij elkaar heb ik een jaar niet gewerkt. Thuis kwamen de muren op me af, kleine probleempjes leken heel groot en ik raakte steeds gefrustreerder. Financieel is deze baan geen goudmijn, maar het is wel beter dan de WAO. En belangrijker: ik voel me er goed bij. Ik heb fijne collega s en het management is ook super. Het afgelopen jaar ben ik in totaal twee dagen ziek geweest. Toen wilde ik weer bij mijn jongens zijn. Wat ik bij de Stichting Herstelling heb, voelt als een verlengde familie

10 Aantekeningen 2. Op weg naar werk, dat valt soms best tegen 18

11 2 OP WEG NAAR WERK, DAT VALT SOMS BEST TEGEN En dan is de eerste stap gezet! U bent gestart met uw re-integratie. Een periode van ontdekken is aangebroken. Want welk pad past u het beste? Welke mogelijkheden zijn er in uw omgeving? Hoe ontdekt u wat u ook zou kunnen doen? En wat nu als u een opleiding nodig heeft? Re-integreren is hard werken, laat daar geen misverstand over bestaan. Op zoek naar nieuwe patronen, nieuwe activiteiten en ondertussen het dagelijks bestaan ook aan de gang houden. Ga er maar aan staan. Onthoud dat u niet de enige bent die hieraan een zware dobber heeft. En dat het een fase is. Op zoek naar nieuwe mogelijkheden en een andere invulling van uw dagen komt er op een bepaald moment weer een nieuw ritme. Probeer uw re-integratie te zien als een baan. Maak er een gewoonte van om op vaste tijden, werktijden, bezig te zijn met de activiteiten die de re-integratie vraagt. Elke dag om 9 uur starten, een eindtijd vaststellen, een programma voor die dag maken en de agenda voor de komende week bijwerken. Stel uzelf duidelijke en haalbare doelen, zoals elke dag een telefoontje plegen met iemand die u weer verder kan helpen. Dit zijn allemaal voorbeelden van manieren om structuur aan te brengen in een proces dat heel vrij lijkt en daardoor onzeker kan maken. Re-integratieagenda 2 Starttijd: Eindtijd: uur (met koffie!) uur Wat heb ik te doen vandaag: Vandaag spreek ik met: Het onderwerp is: Niet vergeten te vragen: Wat er verder te doen is: Actie 2: (bijvoorbeeld: iemand bellen die een vacature heeft en vragen wat ik kan doen om in aanmerking te komen voor dit werk) Actie 3: (bijvoorbeeld: mijn cv bekijken en onderzoeken wat ik hieraan kan verbeteren) Resultaat van de dag: (vul in wat u vandaag ontdekt heeft en wat u hier morgen mee wil gaan doen) 2 De Re-integratieagenda is ontwikkeld door Casemanagement Center. Praten, schrijven, doen Re-integratie gaat beter als u erover praat. Over wat u zou willen, over wat u zou kunnen leren. En over waar u bang voor bent of juist van denkt: laat dat maar aan mij over. Als u vragen heeft, schrijf deze dan op. Dan kunt u ze bespreken met bijvoorbeeld uw arbeidsdeskundige. Dat maakt dat de arbeidsdeskundige u nog beter kan bijstaan bij uw zoektocht. Scholing Het kan dat u ontdekt dat uw cv sterker wordt en de kans op werk stijgt als u aanvullende scholing krijgt. Hiervoor zijn vele mogelijkheden. Uw arbeidsdeskundige weet de weg. Kijk ook eens bij het CWI of er cursussen of trainingen starten waaraan u iets heeft. De inkoop van scholing wordt door UWV georganiseerd door de scholingsmakelaar. Uw re-integratiecoach van UWV organiseert dit. Wilt u hier meer over weten, kijk dan op de uwv-website onder scholingsmakelaar en onderneem actie. Meer informatie over scholing: veel links, onder meer op het gebied van stageplaatsen uitgebreid overzicht van opleidingen en beroepen onder meer beroepskeuzetests en een gratis nieuwsbrief met tips voor websites waar u iets kunt leren Actie 1: (bijvoorbeeld: vacatures zoeken op internet, in kranten of in huis-aan-huisbladen) 20 21

12 2 OP WEG NAAR WERK, DAT VALT SOMS BEST TEGEN Zelfregie? Ook nu kunt u voor zelfregie kiezen. Dit betekent in de praktijk dat uw keuzevrijheid ten aanzien van begeleiding en opleiding groter wordt. Het vraagt ook dat u medeverantwoordelijkheid neemt. Die zit hem dan vooral in de inspanningen die u ervoor moet doen. Om zelfregie te bevorderen, heeft UWV de mogelijkheid van een Individuele Re-integratie Overeenkomst, oftewel IRO. Een IRO kunt u aanvragen via uw arbeidsdeskundige en geeft u de mogelijkheid om zelf actief op zoek te gaan naar een re-integratiebedrijf. Houdt u zelf de regie in handen? Dan zijn er allerlei websites die u hierbij goed kunnen helpen. Meer informatie over zelfregie: Betere zelfregie wordt mogelijk door de keuzegids van re-integratiebedrijven te raadplegen op de website Een praktisch instrument om uw gesprekken met re-integratiebedrijven en opleidingsinstituten te verbeteren, is de quickscan van CKR (Cliënten Keurmerk Re-integratie), te vinden op de website Heeft u vragen over de verzekeringstechnische kant, of over uw rechten en plichten? Kijk dan eens op de website van het Breed Platform Verzekerden en Werk Meer informatie over vacatures en werk zoeken: Interview met Jan Zandvliet (49) uit Zwolle Baan als portier Meneer Zandvliet, het beste is als u solliciteert naar een baan als timmerman, chauffeur of portier, zegt de re-integratiebegeleider van Jan Zandvliet na een jaar WAO. Het zijn banen op lbo-niveau en dat ziet Jan absoluut niet zitten. Ik heb een mbo-opleiding gedaan en kreeg dus het advies om onder mijn niveau te werken. Daardoor voelde ik me afgewezen en minderwaardig. Jan, die jarenlang in de jeugdhulpverlening heeft gewerkt, wil liefst weer de hulpverlening in. Maar zijn re-integratiebegeleider denkt dat hij dat niet aankan. Ook het nieuwe re-integratiebureau waar Jan een paar jaar later aanklopt, helpt hem niet aan het soort baan dat hij wil. En dan zegt een kennis terloops: Waarom ga je niet eens bij het Leger des Heils kijken?. Zo gezegd, zo gedaan. Jan solliciteert en krijgt een baan voor twintig uur als groepsleider. Het is precies wat hij zocht: een baan in de hulpverlening. Hij doet dan ook zijn uiterste best er een succes van te maken. Ik heb in het begin vreselijk hard gewerkt. Draaide diensten van twaalf uur, ook s nachts, waarbij er vaak crisissituaties waren met de daklozen voor wie ik werkte. Dan stond er iemand op de stoep en moest ik heel veel regelen om hem onderdak te bieden. Jans werkgever en collega s hebben er Ik weet nu dat het een kwestie van gewoon doen is. Mensen aanspreken, contacten onderhouden, het is allemaal veel makkelijker dan ik dacht. Belangrijk: Moeilijk: Bedenk: Valkuil: Tips & Trucs eigen initiatief brengt u als cliënt veel. initiatief nemen: dat is niet makkelijk! Want hoe stap je op een wereld af die u niet kent? Of wat doet u als u geen gehoor vindt de eerste keer? Wees niet bang, blijf het proberen en praat erover, zo kunt u leren van uw ervaringen en het een volgende keer weer net iets anders aan pakken. wees bewust van de voordelen van re-integratie: u doet weer mee, u kunt uw capaciteiten verder ontwikkelen en het maakt u onafhankelijk. Dat geeft vertrouwen. opleiding/stage is zwaarder dan verwacht (niet opgeven dus). alle begrip voor dat het niet niks is om na zo n drie jaar WAO weer aan het werk te zijn. Hij wordt goed ingewerkt en begeleid door het hele team. Ik voelde me echt gesteund door ze. Ik kon het aangeven als ik iets niet wilde, alles werd uitgelegd en de eerste dagen liep er een collega met me mee tijdens mijn diensten.

13 2 OP WEG NAAR WERK, DAT VALT SOMS BEST TEGEN Herkenning Het werk geeft Jan veel bevrediging: Eindelijk had ik het gevoel dat ik weer een beetje meetelde. Dat gevoel wordt nog sterker als hij intern solliciteert naar de functie van werkbegeleider en wordt aangenomen. Zijn nieuwe taak is het begeleiden van daklozen bij het weer leren meedraaien in de maatschappij. Opeens was ik zelf een soort re-integratiebegeleider, zegt Jan. Zijn cliënten volgen bij het Leger des Heils cursussen en worden daarna onbetaald ingezet bij het opknappen van fietsen, als baliemedewerker of in de groenvoorziening. Zo leren ze op tijd op hun werk te komen, instructies op te volgen en geconcentreerd te zijn. Wie hierin slaagt, stroomt door naar een sociale werkplaats of een betaalde baan. Jan: Het systeem werkte echt. Ik zag mensen die, net als ikzelf een paar jaar daarvoor, geen werk hadden en erin slaagden uit die situatie te komen. Ik zag hoe ze actiever werden, energie kregen van het werken en herkende hierin veel van mezelf. Het feit dat ik hen erbij hielp, gaf me echt het gevoel dat ik iets goeds deed. Na twee jaar wordt, ondanks het succes, de subsidie voor het project stopgezet. Maar het Leger des Heils wil Jan niet kwijt en biedt hem een nieuwe baan aan waarbij hij dakloze drugsverslaafden begeleidt. In het begin had ik grote afschuw van die mensen. Ze zagen er vies uit, waren asociaal en hadden platvloers taalgebruik. Maar al gauw verandert Jan totaal van gedachten: Door dat rare uiterlijk prikte ik al snel heen. Ik ging de mens achter de dakloze zien. Ook verslaafden hebben behoefte aan warmte en liefde. Ze zijn in een situatie beland waaraan ze weinig kunnen veranderen. Dat gaat me aan het hart. Volle agenda Het gevolg is dat Jan nu de volle agenda heeft waarnaar hij zo verlangde. Het is behoorlijk druk met mijn baan bij het Leger des Heils ernaast. We regelen nu voor zo n achttien mensen dat ze twee keer per maand een voedselpakket krijgen. De nieuwe aanmeldingen stromen binnen, dus we hebben nu ook vrijwilligers aangenomen om te helpen bij de selectie van cliënten. En de voedselbank doet meer dan alleen voedselpakketten uitdelen. Jan: Tijdens de opleiding heb ik geleerd uit te gaan van de vraag van de klant. Die analyseren we en dan proberen we onze hulp daarop aan te passen. Zo hebben we ontdekt dat veel mensen niet alleen hulpverlening op het gebied van voedsel nodig hebben. En dus verwijzen we ook door naar andere instanties voor bijvoorbeeld schuldhulpverlening. Jan heeft tijdens de opleiding nog een andere vaardigheid geleerd die hem nu goed van pas komt: netwerken. Ik weet nu dat het een kwestie van gewoon doen is. Mensen aanspreken, contacten onderhouden, het is allemaal veel makkelijker dan ik dacht. Ook op het gebied van zelfkennis heeft Jan veel aan de opleiding gehad. Ik leerde heel nuchter te kijken naar wat ik wel en niet kan. Het is de kunst om te doen wat je wél kan. Dat concept heeft me de ogen geopend. Ik blijk veel meer te kunnen dan ik ooit had gedacht. Leren netwerken levert WAO ers meer op dan een sollicitatietraining. Bidden Jan geniet zo van het werk, dat hij na vier jaar bij het Leger des Heils vraagt om een uitbreiding van zijn contract. Dat zou hem de kans geven volledig uit de WAO te komen. Als zijn verzoek wordt afgewezen, besluit de christelijke Jan voor meer uren te bidden. Een week later valt er een brief voor een opleidingsprogramma op de mat. Dat kon geen toeval zijn. Het voelde als door God gezonden, zegt Jan. Hoewel hij het best eng vindt, zo n opleiding op hbo-niveau, besluit hij de stap te wagen. In zijn vrije uren doet Jan de opleiding. Als het tijd is voor de bijbehorende stage, besluit hij weer te bidden. Het werkte: even later zag ik op televisie een uitzending over een voedselbank in Rotterdam. Ik dacht meteen: Dat is het. En Jan heeft nog meer geluk: een collega bij het Leger des Heils blijkt ook plannen voor een voedselbank te hebben. Samen gaan ze aan de slag en een paar maanden later is het zover: Jan opent zijn eigen voedselbank. De opleiding is dan al afgelopen en de stage is uitgegroeid tot een volwaardig project

14 2 OP WEG NAAR WERK, DAT VALT SOMS BEST TEGEN Interview met Bothilde Buma, manager zorg en hulpverlening bij het Leger des Heils Veluwe IJsselstreek Waarop let u bij het aannemen van personeel? De juiste opleiding is het belangrijkste. Je kan alleen als hulpverlener bij ons werken, als je opleiding past bij onze doelgroep. Het niveau van de opleiding is minder belangrijk dan de richting. Het kan bijvoorbeeld een mbo-opleiding sociaal pedagogisch werk zijn, de opleiding maatschappelijk werk op hbo-niveau, of een universitaire studie orthopedagogiek. Tijdens een gesprek kan ik beter beoordelen of iemand de juiste motivatie heeft. Daarom voer ik regelmatig confronterende gesprekken waarin ik bijvoorbeeld uitleg dat iemand nog niet klaar is om door te stromen naar een andere functie of een contract met meer uren. Dat is een teleurstelling die de meesten vrij snel verwerken. Ze zien dat we veel tijd, aandacht en geld investeren om ze in dienst te houden en ervoor te zorgen dat ze op de juiste plek zitten. En uiteindelijk proberen we altijd een oplossing te zoeken waarmee iedereen kan leven. Wat merken de collega s op de werkvloer van de moeilijkheden? Natuurlijk is het vervelend als je het werk moet overnemen van iemand die uitvalt wegens overbelasting. Zeker als een werknemer goed functioneert, is het flink balen als hij een tijdje niet komt. Tegelijkertijd beseffen de collega s dat zo iemand er vaak niets aan kan doen en hebben ze veel respect voor mensen die het voor elkaar krijgen om terug te keren in het arbeidsproces. En natuurlijk vinden ze hem of haar vaak ook gewoon een aardig mens. Welke rol speelt de motivatie van een sollicitant? Dat is het eerste waarnaar ik vraag tijdens het sollicitatiegesprek. Meestal heb ik er al over gelezen in de sollicitatiebrief, maar ik heb gemerkt dat zo n brief een totaal verkeerde indruk kan geven. Tijdens een gesprek kan ik beter beoordelen of iemand de juiste motivatie heeft. Soms schrijft een sollicitant een heel slechte brief, maar blijkt het tijdens het gesprek een fantastische kandidaat te zijn. Of andersom natuurlijk. Maakt iemand zonder relevante werkervaring een kans? Jazeker. Pas afgestudeerden zijn bij ons zeer welkom. Dat zijn vaak twintigers, maar een ouder iemand die re-integreert en de juiste opleiding heeft, nemen we ook graag aan. We streven naar een goede balans tussen ervaren hulpverleners en pas afgestudeerden. Zo kunnen we garanderen dat meer ervaren medewerkers genoeg tijd hebben om nieuwe collega s extra ondersteuning te bieden. Als iemand vanuit de WAO bij ons komt werken, investeren we sowieso altijd extra tijd in de begeleiding. De ervaring leert dat dat vaak nodig is. Momenteel hebben we een aantal mensen in dienst die voorheen in de WAO zaten. Ze zijn zeer gemotiveerd en kundig. Soms is een aangepast bureau het enige wat iemand nodig heeft om uitstekend te functioneren. Anderen blijken toch nog vrij kwetsbaar te zijn. Wat gaat er mis? Vooral mensen die door psychische problemen uit het arbeidsproces zijn geraakt, overschatten soms hun eigen draagkracht. Ze zijn dan té enthousiast en willen meer dan ze kunnen. Het gevaar dat ze terugvallen en dan weer een tijd ziek thuis zitten, blijkt in de praktijk groot

15 2 OP WEG NAAR WERK, DAT VALT SOMS BEST TEGEN Interview met Johan Luthart (49) uit Barendrecht Schot in de roos Is werken in de beveiliging misschien iets voor jou?, vraagt de re-integratiebegeleider van UWV. Johan Luthart ziet het meteen zitten. Hij is op dat moment al een paar jaar niet meer aan het werk. Allerlei pogingen om weer aan de slag te komen, zijn op niets uitgelopen. Eigenlijk is Johan van plan om heftruckchauffeur te worden, maar hij mist het benodigde rijbewijs en zijn sollicitaties voor dit beroep lopen daardoor allemaal mis. Ook voor andere functies waarop hij solliciteert, heeft Johan niet de vereiste diploma s. Ik kon nergens aan de slag en zat me thuis te verbijten. Ik ben gewend te werken voor mijn geld en vond de situatie helemaal niet prettig. De contacten met het re-integratiebureau waar hij via UWV is gekomen, leveren ook niets op. Ze beloofden mij gouden bergen. Elke maand kwam er iemand bij mij thuis voor een gesprek, maar daar kon ik niets mee. Ze keken vooral kritisch naar mijn opstelling en uitstraling. Leeftijd was minder belangrijk. Een paar maanden later krijgt Johan opeens een telefoontje van de re-integratiebegeleider van UWV. Met hem ben ik gaan praten over de mogelijkheden. Het was een positief gesprek. De vraag of Johan beveiliger wil worden, is een schot in de roos. Hiervoor werkte ik in de Rotterdamse haven. Eerst deed ik zwaar lichamelijk werk: het laden en lossen van schepen. Later werd ik controleur van containers in de haven en deed een kraan het zware tilwerk. Als controleur had ik net als een beveiligingsbeambte te maken met gevallen van diefstal en vernieling. Ik heb gemerkt dat het me wel ligt om alles in de gaten te houden. Het controleren en opletten zit me na al die jaren in het bloed. vertellen de tieners aan iedereen die het horen wil dat hun vader, net als zijzelf, op school zit. Dat laatste was wel even wennen voor Johan. Op de lts heb ik voor het laatst hele dagen in de schoolbanken gezeten. Dat is lang geleden. Nu ga ik opeens weer drie dagen per week van negen tot vijf naar school en heb ik huiswerk. Rampenplan Johan zit nu in de eerste fase van de opleiding die bestaat uit negen weken theorie en wordt afgesloten met een examen. We krijgen les over communicatiemiddelen, zoals de mobilofoon en intercom. Ook leren we over het werken binnen wettelijke kaders. Dan gaat het over wat je als beveiliger kan, mag en moet doen volgens de wet. Kennis over zaken als brandpreventie, het maken van een rampenplan en EHBO zijn ook onderdeel van de opleiding. En we worden bijgeschoold op het gebied van ict. Het kan natuurlijk gebeuren dat ik straks als beveiliger achter een balie kom te zitten en dan is het handig als je kan werken met programma s als Excel en Windows. Uiteindelijk heeft Johan het zelf gedaan. Na het theoretische gedeelte van de opleiding volgt een stage van drie maanden, waarmee Johan een praktijkdiploma kan halen. Verschillende bedrijven die stageplaatsen hebben, zijn langs geweest om zich voor te stellen aan de cursisten. Johan heeft gekozen voor een beveiligingsdienst in de haven van Rotterdam. Ik heb 26 jaar in de haven gewerkt. Ik denk dat die ervaring mij een meerwaarde geeft voor het bedrijf. Ik zie het waarschijnlijk sneller als dingen niet kloppen omdat ik de haven goed ken en ik heb affiniteit met de schepen en het water. Bovendien lijkt het me gewoon leuk werk. Computerkennis Bij de sollicitatie voor zijn stageplek kwam de vers verworven kennis van Johan goed van pas. Ik kreeg een gesprek, een taaltest en een computertest. Vooral de computertekst ging boven verwachting goed. Ik had tot voor kort geen verstand van computers, maar had tijdens de lessen al veel geleerd dat ik kon gebruiken. De stage die Johan gaat doen, Trots Via UWV meldt Johan zich aan bij een opleiding tot beveiligingsbeambte. Tot dat moment vonden bedrijven waar ik solliciteerde, mij vaak te oud. Maar het bedrijf dat de opleiding en bijbehorende stage regelt, wilde me een kans geven. Ze keken vooral kritisch naar mijn opstelling en uitstraling. Leeftijd was minder belangrijk. Onlangs is Johan begonnen met de opleiding. Zijn zoons vinden het prachtig. Trots 28

16 2 OP WEG NAAR WERK, DAT VALT SOMS BEST TEGEN zal bestaan uit het meelopen met andere beveiligers. Ik ga veel verschillende situaties meemaken en leren wat ik moet doen bij incidenten, brandjes en reguliere controles. De stage wordt afgesloten met een praktijkdiploma. Als Johan dat haalt, heeft hij een baangarantie van zes maanden bij het stagebedrijf. Zo heeft het bedrijf dat de opleiding verzorgt, dat geregeld. Als ik mijn best doe en mijn diploma haal, hoef ik straks niet meer mijn hand op te houden voor een uitkering. Dat vind ik een heel lekker vooruitzicht. Aantekeningen Johan heeft ook al een duidelijk beeld van het werk dat hij wil gaan doen. Surveilleren in een winkel lijkt me niets. Ik ben een buitenmens. Als ik in weer en wind buiten ben, voel ik me het lekkerst. Ik wil straks het liefst mobiel werken. Dat betekent dat ik met een auto rondrijd om kantoren, toegangspoorten en bedrijfsterreinen te controleren. Als ik een aantal jaar ervaring heb, hoop ik dat ik een aanvullende opleiding kan doen om met een hond te werken. Wachtlopen met een hond, buiten op bedrijfsterreinen, lijkt me mooi werk

17 Aantekeningen 3. Onderzoek van de arbeidsmarkt: een spannend avontuur 32

18 3 ONDERZOEK VAN DE ARBEIDSMARKT: EEN SPANNEND AVONTUUR Een spannende en weer andere fase in het re-integratieproces is het ontdekken van de arbeidsmarkt. Wellicht heeft u de eerste tijd vooral gekeken naar wat er allemaal gevraagd wordt en of dat bij u past. In deze fase wordt de focus meer: wat past bij mij? En wat niet? In deze fase gaat u in gesprek met potentiële werkgevers. Niet alleen om te solliciteren, maar ook of juist om uzelf te verdiepen in wat het werk waarnaar uw interesse uitgaat, inhoudt. En op welke wijze u waardevol kunt zijn voor het desbetreffende bedrijf. Want dat is waar het uiteindelijk allemaal om draait: uw re-integratie slaagt het beste als uw inzet een toegevoegde waarde heeft. Voor spek en bonen meedoen lijkt als opstap een kans, maar voelt niet zo. Netwerken Het vinden van werk is een avontuur. Realiseert u zich dat slechts 15 tot 20% van de vacatures via advertenties in kranten en andere media wordt aangekondigd. De rest wordt vervuld via netwerken, ofwel via via. Door actief aan uw netwerk te werken vergroot u uw kansen om een situatie tegen te komen die precies bij u past. Het woord netwerken roept wel eens associaties van kruiwagens op. De vraag is, is dat erg? Wat is er mis mee als u hulp kunt krijgen van iemand in uw omgeving die het beste met u voor heeft? Het kan u veel brengen om door een bekende bij een potentiële werkgever geïntroduceerd te worden. Netwerken is iets wat u kunt leren. Een netwerk ontwikkelt u door keer op keer over uw plannen in gesprek te gaan. Laat vrienden op de sportclub, buren en familie weten waarin u interesse heeft. Vraag anderen waar zij werken en hoe dat bevalt. Laat uzelf zien als iemand die gericht op zoek is. Zo maakt u actief werk van uw vraag om werk. En wilt u professioneler netwerken? Kijk dan eens op internet of er op uw vakgebied regionale netwerken of bijeenkomsten zijn. Daar kan u met vakgenoten in gesprek gaan en ook dat kan u veel opleveren. Door het volgen van een opleiding of een duaal traject krijgt u via een officiële route de mogelijkheid om bedrijven te bezoeken en mensen te spreken. Ook dit is een vorm van netwerken en kan zeer effectief zijn. En als u creatief bent, is er nog veel meer mogelijk op het gebied van netwerken. Solliciteren Solliciteren hoort erbij. Maar hoe moet het eigenlijk? Wanneer u geen of heel weinig ervaring heeft met solliciteren, overweeg dan of een korte training u verder kan helpen. Het CWI kan u op dit gebied goed van dienst zijn. Keer op keer dezelfde brief sturen maakt dat u keer op keer op dezelfde reactie kan rekenen. Wilt u dit? Of probeert u zich bij het solliciteren steeds te verbeteren in uw presentatie en in uw getoonde belangstelling? Sollicitatietips: Zorg ervoor dat u er verzorgd uitziet en gekleed bent zoals bij deze functie wordt verwacht. Bereid u voor: met wie heeft u het gesprek en wat vindt diegene belangrijk? Zorg ervoor dat u genoeg weet over wat het bedrijf of de instelling doet. Bereid ten minste twee vragen hierover voor. Wees eerlijk ten opzichte van uzelf en het bedrijf: is dit werk wat bij u past? En past u bij het bedrijf? Meer informatie over solliciteren: Ondernemen, uw nieuwe toekomst? Ook een manier om weer aan het arbeidsproces mee te gaan doen, is ondernemen. Binnen de dienstverlenende sector komen hiervoor steeds meer mogelijkheden. En het is nogal eens een lang gekoesterde droom. Spreekt ondernemen u aan? Oriënteert u zich dan eens op deze mogelijkheid. Meer informatie over zelfstandig ondernemen: zie onder meer de brochure Ik wil aan het werk als zelfstandige site van de vereniging van zelfstandigen zonder personeel site van de Kamer van Koophandel met onder meer informatie voor startende ondernemers site met allerlei ervaringen op het gebied van re-integratie, onder meer over een eigen bedrijf beginnen Wat ook helpt, is zelf oefenen. Met gesprekken en met brieven schrijven. Cliënten zijn wel eens teleurgesteld als ze weer een bedankje krijgen na een sollicitatie. Dat is natuurlijk ook zuur. Maar als u het solliciteren ziet als een oefenproces, dan kunt u ook hiervan weer leren

19 3 ONDERZOEK VAN DE ARBEIDSMARKT: EEN SPANNEND AVONTUUR Interview met Marike Gerritsen (39) uit Enschede Grote wens Marike Gerritsen werkt in een tijdelijke functie als activiteitenbegeleider in een ziekenhuis. Het is niet wat ze wil, maar sinds ze een aantal jaren geleden met re-integreren begon, heeft Marike ontdekt dat ze het niet altijd voor het kiezen heeft op het gebied van werk. Tegelijkertijd ontdekte ze dat dit haar keer op keer weer nieuwe ervaringen brengt. Zo is ze inmiddels gegroeid als mens en is ze een interessante kandidaat voor de arbeidsmarkt geworden. Op het moment dat ze deels arbeidsongeschikt raakt, is Marike begeleider van de dagbehandeling in een verpleeghuis. Met behulp van een re-integratiebureau gaat ze op zoek naar ander werk. Haar grote wens is om een opleiding tot maatschappelijk werker te doen. UWV wijst het verzoek af omdat een opleiding van vier jaar niet in het budget past. Het re-integratiebureau stelt haar een alternatief opleidingsprogramma voor dat UWV in samenwerking met een opleiding is gestart. Een nieuwe opleiding, gericht op werk van de toekomst. Dat lijkt Marike wel wat en naast haar baan gaat ze een dag per week naar les. Het blijkt een inspirerende opleiding en Marike krijgt weer zin in de toekomst. Tijdens het zoeken van een stageplaats lijkt haar droom alsnog uit te komen. Ze kan aan de slag op de afdeling maatschappelijk werk van het verpleeghuis waar ze op dat moment nog steeds werkt. De stage is een succes en Marike mag een half jaar extra blijven om een collega die met zwangerschapsverlof gaat te vervangen. Ze geniet. Ik vind het heerlijk om erop uit te Tips & Trucs Belangrijk: door te netwerken laat u zien dat u initiatief durft te nemen. En dat u actief werkt aan het ontmoeten van mensen die u verder kunnen helpen. Maak van het netwerken een vaste activiteit in uw agenda. Moeilijk: lang geleden dat u heeft gesolliciteerd? Of lastig om te doen? Voor een ieder die gaat solliciteren, de sollicitatietips top 3: 1.informeer voor het schrijven van de brief wat de vrager nu het belangrijkste vindt aan de te vervullen functie. 2. laat de brief door anderen lezen, 3. informeer naar de kledinggewoonte en Bedenk: voor de ondernemers onder de WAO-ers liggen er interessante kansen. Bezoek de website van UWV of vraag ondersteuning bij de Kamer van Koophandel. Valkuilen: laat u niet van de wijs brengen bij tegenslag. Leer van uw ervaringen en teleurstellingen en stop niet met de wereld ontdekken als u een baan heeft. gaan, cliënten te bezoeken en daarna in het multidisciplinaire team met onder meer de arts en de fysiotherapeut te overleggen wat we voor de mensen kunnen betekenen. Domper Helaas komt Marike, doordat ze niet officieel als maatschappelijk werker is gekwalificeerd, niet in aanmerking voor een vaste baan op haar stageplaats. Het klikte, ik deed het werk goed, maar ik mocht niet blijven. Dat was een stevige domper. Marike solliciteert bij andere verpleeg- en verzorgingshuizen, ze stuurt tientallen brieven, maar krijgt telkens hetzelfde te horen: zonder opleiding kan ze niet als maatschappelijk werker aan de slag. Ook sollicitaties op andere functies leveren niets op. Het werd me duidelijk dat mijn opleidingsniveau simpelweg te laag was voor de functies die ik wilde. Als ze dan ook nog op haar oude werkplek, waar ze nog steeds in deeltijd werkt, ontslagen wordt, ziet Marike het even niet meer zitten. Dan wordt ze verrast. Een bedrijf, waarmee ze eerder tijdens haar opleidingsperiode gesproken heeft, belt haar. In het kader van leren Ik merkte dat het makkelijker is om te solliciteren vanuit een baan, dan wanneer je thuis zit. netwerken heeft ze toen diverse gesprekken gevoerd. Het bedrijf heeft haar onthouden en heeft nu een vraag. Of ze een paar maanden als verzuimbegeleider wil werken? Het bedrijf heeft een hoog ziekteverzuim en wil dat bestrijden door alle zieke werknemers op de tweede ziektedag thuis te bezoeken. Marike rijdt met haar auto het hele land door. Soms bleven mensen achterdochtig in de deuropening staan, maar de meeste zieken waren blij met mijn komst. Ik kwam niet om ze te pushen weer aan het werk te gaan. Mijn bezoek was puur om te informeren wat er aan de hand was. Waren ze ziek door iets op het werk? Of hadden ze misschien relatieproblemen? Vervolgens keek ik wat ik voor ze kon doen. Zo nodig verwees ik iemand

20 3 ONDERZOEK VAN DE ARBEIDSMARKT: EEN SPANNEND AVONTUUR door naar de arbo-arts. Of ik regelde een gesprek met de leidinggevende. Een prima opdracht. Weliswaar kort, maar een heel goede ervaring. Prikbord En dan ziet ze bij een uitzendbureau een briefje op het prikbord hangen: activiteitenbegeleider in ziekenhuis gevraagd. Het gaat weer om een tijdelijke functie en is nog niet het soort baan dat Marike wil. Ik heb me toch aangemeld, want ik merkte dat het makkelijker is om te solliciteren vanuit een baan, dan wanneer je thuis zit. Ze doet het werk een jaar en dan is het wederom tijd om te solliciteren. Marike vindt een vacature voor een functie die dicht bij haar ideaal komt: consulent zorg en wonen bij een verzorgingstehuis. Ze laat zich niet weerhouden door het feit dat ze elke werkdag twee keer vijf kwartier zal moeten reizen. Haar enthousiasme spreekt aan en ze krijgt de baan. Het is opnieuw een tijdelijke functie, maar Marike ziet de kansen. Ze geniet van het werk. Ze gaat op huisbezoek bij nieuwe cliënten en beoordeelt hoeveel zorg ze nodig zullen hebben als ze in het verzorgingstehuis komen wonen. Voor iedere cliënt stelt ze een plan op met het aantal uren persoonlijke zorg en huishoudelijke hulp dat hij of zij nodig heeft. Wie op de wachtlijst staat, krijgt regelmatig bezoek van Marike om te kijken hoe het gaat en wat er nodig is aan thuishulp. De directeur vindt dat Marike goed werk levert en biedt haar een, opnieuw tijdelijk, contract aan in een vestiging dichter bij haar woonplaats. Het contract is nog niet afgelopen, of Marike krijgt weer een telefoontje. Het is het ziekenhuis. Of ze terug wil komen voor een vast contract als activiteitenbegeleider. Marike denkt er goed over na en zegt uiteindelijk ja. Acceptatie Ondertussen vraagt ze zich wel af hoe ze ooit haar droombaan kan bemachtigen. En dan wordt er opnieuw gebeld. Dit keer is het de directeur van het verzorgingstehuis waar ze met zoveel plezier had gewerkt. Of ze interesse heeft in de functie consulent zorg en wonen, met uitzicht op een vaste baan? Marike is zielsgelukkig. Dit is het werk dat ze wil doen. Het is zo fijn om cliënten tijdens een huisbezoek gerust te kunnen stellen. Ze gaan toch een laatste fase van hun leven in met de verhuizing naar een verzorgingstehuis. Ik inventariseer hun wensen en zorg er vervolgens ook voor dat ze krijgen wat ze nodig hebben. Een leukere baan kan ik me niet indenken. Of de terugkeer naar het verzorgingshuis doorgaat, is op het moment dat Marike haar verhaal vertelt nog niet duidelijk. Ze heeft goede hoop. Het zou een vaste baan in een fijne functie betekenen. Dat ze dit werk voltijd kan doen, is niet zeker vanwege nog altijd geldende fysieke beperkingen. Marike laat zich er niet meer door ontmoedigen. Ik heb inmiddels volledig geaccepteerd dat ik rekening moet houden met mijn lijf. Ik besef nu dat een prettige baan en genoeg vrije tijd ook heel veel waard zijn. Het leven is anders gelopen dan ik had gedacht en het is goed zo. Interview met Johan Wiersma (40) uit Roden Vis Johan Wiersma weet alles van vis. Op zijn zeventiende gaat hij aan de slag als visser op de Noordzee. Jarenlang werkt hij in binnen- en buitenland op visserijschepen, op de visafslag en als visverkoper. Het leven tussen de vissen stopt abrupt als hij op zijn vierendertigste, vanwege kleurenblindheid, wordt afgekeurd voor dit werk. Johan gaat aan de slag bij een groothandel in snijgroenten, maar komt twee jaar later door rugklachten alsnog thuis te zitten. Ik was heel gemotiveerd om snel weer aan de slag te gaan, zegt Johan. Niets doen was voor mij geen optie. Via UWV komt Johan bij een re-integratiebedrijf dat hem aan een baan helpt in een glas-in-loodatelier. Het werk blijkt te zwaar en al snel moet hij ermee stoppen. Johan is vastbesloten niet in zijn lot te berusten. Terwijl hij een vervolgtraject bij het re-integratiebedrijf volgt, zorgt Johan dat hij actief blijft. Ik had een strak ritme, stond elke ochtend vroeg op. Overdag deed ik vrijwilligerswerk voor een politieke partij of hielp ik mijn vader, een marktkoopman, met het verkopen van kleding. Ik heb connecties en die gebruik ik. Ik heb gemerkt dat je veel zelf kan doen om de zaken beter te laten lopen. Met hulp van het re-integratiebureau zet Johan op een rijtje wat hij wil en wat de mogelijkheden zijn. Na enig denkwerk concludeert Johan dat hij het liefst voor zichzelf begint. Met een vader die marktkoopman is, ben ik opgevoed in de handel. Het vrije leven trekt mij. Daarnaast heb ik veel ervaring met vis. Ik besloot dat ik mijn eigen viskraam wilde. 38