VOX LUMINIS o. l. v. LIONEL MEUNIER

Transcriptie

1 ZA 1 OKTOBER :00 HERENTALS, SINT-WALDETRUDISKERK KERKPLEIN VOX LUMINIS o. l. v. LIONEL MEUNIER SARA JÄGGI, ZSUZSI TÓTH, STEFANIE TRUE, NN sopraan BARNABÁS HEGYI, JAN KULLMANN alt ROBERT BUCKLAND, PHILIPPE FROELIGER tenor LIONEL MEUNIER, SEBASTIAN MYRUS bas MUSICA DIVINA 97

2 JOHANN SEBASTIAN BACH / JOHANN KUHNAU Der Gerechte kommt um JOHANN SEBASTIAN BACH Jesu meine Freude, BWV 227 DIETRICH BUXTEHUDE Jesu, meines Lebens Leben, BuxWV 62 pauze JOHANN SEBASTIAN BACH Magnificat, BWV 243 Magnificat anima mea Et exultavitquia respexit Omnes generationes Quia fecit mihi magna Et misericordia Fecit potentiam Deposuit Esurientes Suscepit Israel Sicut locutus Gloria Patri I.s.m. 98 CC t Schaliken en Stad Herentals

3 BACH OP Z N BEST Na enkele jaren werkzaam geweest te zijn als Konzertmeister in Weimar en als kapelmeester in Köthen werd Johann Sebastian Bach ( ) in 1723 aangesteld als cantor van de Thomaskirche in Leipzig; een eer die slechts de hoogste toplaag van componisten te beurt viel. Bachs vreugde lijkt groot te zijn geweest, want kort na zijn benoeming schreef hij enkele van zijn meest geïnspireerde werken. Lionel Meunier gidst het Belgische ensemble Vox Luminis doorheen Bachs hoogtepunten, van het uiterst uitbundige Magnificat tot enkele ingetogen rouwmotetten. Bachs verantwoordelijkheid voor zowel muziekonderwijs als muziekuitvoering in een prestigieuze cultuurstad als Leipzig betekende zonder twijfel de grootste stap in zijn muzikale carrière. Het takenpakket dat deze aanstelling met zich meebracht, was evenwel niet min: iedere week moest een nieuwe cantate op de pupiter staan om de zondagsmis op te luisteren. Ook muziek voor hoogdagen en speciale aangelegenheden werd van de cantor verwacht. Bach toonde zich in Leipzig een buitengewoon ijverig componist en schreef op korte tijd een enorm repertoire bijeen, waarin vooral de nauwe verwantschap tussen tekst en muziek in het oog springt. Hierbij speelde de luthers-reformatorische context, waar verstaanbaarheid voor het volk als absolute prioriteit gold, een grote rol. Nauwelijks een maand na zijn aanstelling als cantor in 1723 schreef Bach zijn majestueuze Magnificat, ter gelegenheid van de vespers op Maria-Visitatie (2 juli). Samen met zijn Hohe Messe en een handvol kortere missen behoort het Magnificat tot Bachs weinige vocale composities op Latijnse tekst; allemaal uit zijn periode in Leipzig tussen 1723 en zijn dood in Dat mag beslist vreemd heten, gezien de typisch lutherse vraag naar tekstverstaanbaarheid en actieve betrokkenheid van het volk. In dat opzicht toonde Leipzig zich een tamelijk traditionele stad: vooral op hoogdagen greep de plaatselijke liturgie terug naar pre-reformatorische gewoontes. Het eerste hoofdstuk van het Lucas-evangelie vormt de basis van de (gestandaardiseerde) Magnificat-tekst. Het betreft een uitgebreide lofzang van Maria op de Heer, die in alle christelijke strekkingen, van katholicisme tot anglicanisme en lutheranisme, inmiddels een erg popu- VOX LUMINIS 99

4 laire tekst was. Geen tekst leent zich immers meer voor een uitbundige compositie dan het Magnificat, en ook Bach lijkt zijn vreugde na zijn aanstelling als cantor te ventileren in zijn werk dat in onstuimigheid slechts geëvenaard werd door zijn latere Weihnachtsoratorium. De feestelijkheid van het Magnificat vertaalt zich ook in de grote bezetting: naast de strijkersgroep en basso continuo schrijft Bach twee fluiten, twee hobo s, drie trompetten en pauken voor. De uitzonderlijke aanwezigheid van maar liefst drie trompetten beklemtoont de feestelijkheid van het Magnificat. Naast deze instrumentale bezetting maakt Bach gebruik van vijf solisten en een vijfstemmig koor, met de sopraanpartij ontdubbeld. Merkwaardig in dit twaalfdelige werk is het ontbreken van recitatieven. In composities van een vergelijkbare vorm en duur maakte een componist doorgaans een onderscheid tussen enerzijds verhalende en muzikaal sobere episodes (recitatieven) en anderzijds momenten van uitgebreide lyriek en virtuositeit (aria s). De tekst van het Magnificat is op zich zodanig poëtisch dat het gebruik van aria s volstaat. In één stroom van energie en inspiratie houdt Bach de melodische spanning vast tot aan het slotakkoord. Het laatste deel van het Magnificat herhaalt overigens het muzikale materiaal van het openingsdeel, en brengt zo symmetrie en evenwicht in het werk. Ondanks de Latijnse tekst pikt Bach toch in op de lutherse traditie van tekstverstaanbaarheid. Bij wijze van intermezzo voegde hij vier korte stukken toe op een Duitse tekst, telkens na twee verzen uit de originele Magnificat-tekst. Deze zogenaamde lauden beantwoorden aan een regionale traditie om rustige liederen, vaak wiegeliedjes of kerstliederen, tussen moeilijkere tekstdelen in te lassen. In dit geval schrijft Bach vier qua karakter erg uiteenlopende lauden die de kerstgeschiedenis, van de afdaling van de engelen tot de geboorte van Jezus, op de voet volgen. Nadrukkelijk aanwezig in Bachs werken uit de Leipzig-periode, is de band tussen muziek en tekstinhoud. Het openingsdeel (Magnificat) op de verheerlijkende verzen Mijn ziel prijst en looft de Heer jubelt van vreugde dankzij grote opwaartse sprongen in de melodie en lange melismen. Ook de solo van de oboe d amore uit het derde deel (Quia respexit) illustreert de band tussen muziek en tekstinhoud: de smartelijke klankkleur van de lage hobo drukt de nederigheid en vroomheid uit van de 100 VOX LUMINIS

5 Maagd Maria, en in de melodie vertaalt Bach die toestand naar vergrote toonafstanden en ongebruikelijke sprongen. Zijn grootste technische vernuft reserveert Bach echter voor het centrale deel Fecit potentiam. In een overweldigende zesstemmige koorfuga (vijf inzetten van de koorgroepen en een zesde van fluit en trompet) boven een herhaalde basfiguur brengt hij de almacht van God tot klinken en waarschuwt hij de hoogmoedigen voor hun straf. Op dit kantelpunt van het Magnificat ontaardt de muziek bijna in chaos, door Bach evenwel meesterlijk beheerst. Jesu meine Freude is het meest uitgebreide van de zes motetten die Bach schreef tussen 1723 en Hoewel de compositie steeds wordt gecatalogiseerd als het derde motet, werd het hoogstwaarschijnlijk als tweede geschreven, meteen na zijn aanstelling in Leipzig. Net als in zijn Magnificat en Der Gerechte kommt um maakt Bach gebruik van een vijfstemmig koor, door ontdubbeling van de sopraanpartij. Het is een begrafenismotet over de dood en de verwachting van verlossing, op een tekst van de Duitse dichter Johann Franck. Zoals in die tijd gebruikelijk was, zeker voor motetten en cantates, baseerde Bach zich op bestaand muzikaal materiaal. Een gepaste melodie vond hij in de verzameling Praxis pietatis melica van Johann Crüger, die de lutherse liturgie een kleine eeuw eerder voorzag van een groot aantal Duitstalige hymnes. In de eerste helft van de achttiende eeuw toonden nog weinig componisten interesse in motetten, vanwege de spontane associaties met ouderwetse renaissancepolyfonie. Door sterke contrasten in zowel tekst als muziek weet Bach echter een erg wijd dramatisch spectrum open te trekken dat voor zijn tijd niet anders dan modern kan worden genoemd. Bach structureerde zijn elfdelige motet Jesu meine Freude op een symmetrische manier. De zes onderdelen van de originele hymne wisselt hij af met fragmenten uit een Brief aan de Romeinen van Paulus, met een gelijkaardige thematiek. De oneven nummers stammen uit de originele hymne en zijn vanwege de muzikale dominantie van de koraalmelodie grotendeels homofoon; de even nummers uit de toegevoegde bron becommentariëren en bevestigen inhoudelijk de koraalverzen, zijn complexer en meestal polyfoon. Doorheen dit structurele schema weeft Bach steeds dezelfde koraalmelodie, herkenbaar aan het dalende zes-noten-motief, als melodische basis van elk deel. VOX LUMINIS 101

6 Bach was niet de eerste die de banden tussen muziek en tekstinhoud strakker aanhaalde. De aanpak van Johann Kuhnau ( ), zijn voorganger als cantor van de Thomaskirche in Leipzig, was zeer gelijkaardig. Bachs waardering voor zijn ambtgenoot blijkt uit het motet Der Gerechte kommt um, dat hij in 1737 schreef als muzikaal memento op de tonen van Kuhnaus Tristis est anima mea. In dit onbegeleide rouwmotet voor vijfstemmig koor schrijft Bach voor zijn tijd erg moderne dissonanten die frictie veroorzaken tussen de verschillende stemmen, om daarna mooi op te lossen in een harmonische samenklank. Ook door de dalende ostinatobas krijgt het werk een sterk rouwend karakter. Wat retorische en dramatische kracht betreft, was Dietrich Buxtehude ( ) zonder twijfel Bachs grootste bron van inspiratie. Zo is het bekend dat Bach in 1705 als twintigjarige jongeling de afstand van vierhonderd kilometer tussen Arnstadt en Lübeck te voet overbrugde om gedurende drie maanden Buxtehudes concerten bij te wonen en zijn componeerstijl te leren kennen. Rond die tijd was Buxtehude de voortrekker van de Noord-Duitse orgel- en koortraditie. Hoewel dit strikt genomen niet tot zijn opdracht als organist van Lübeck behoorde, schreef Buxtehude meer vocale werken dan orgelwerken. Ook in zijn vocale composities, vaak in een tamelijk rapsodische stijl, klinkt zijn achtergrond als organist door. Vooral het principe van de variatiereeks op een vast baspatroon, toen erg populair in instrumentale muziek, verwerkte hij graag in zijn vocale werken. Jesu, meines Lebens Leben is daar een goed voorbeeld van. Op een tekst uit Ernst Christoph Homburgs verzameling Bekanntes Kirchenlied (1659) schreef Buxtehude een cantate voor vierstemmig koor en strijkers in chaconne-stijl: na een instrumentale inleiding of sinfonia volgt een vocaal hoogstandje op een dalend viernotenmotief dat 41 keer herhaald wordt over de vijf koraalverzen. Boven dit baspatroon toont Buxtehude zijn uitzonderlijke vermogen om virtuoos te variëren. Jesu, meines Lebens Leben schreef hij ter gebruik tijdens de passietijd. Klagende en wringende samenklanken doorspekken dan ook het werk, vooral op betekenisvolle woorden als Wunden, Plagen of Zittern (wonden, kwellen, huiveren). Deze motetten van Bach en Buxtehude mijmeren weliswaar over de dood, maar hun muzikaal-retorische talent stelde de componisten in staat om steeds te eindigen op een positieve noot. Arne Herman 102 VOX LUMINIS

7 HERENTALS SINT-WALDETRUDIS De zogenaamde Bovenkerk werd gebouwd in de veertiende en vijftiende eeuw en draagt kenmerken van hoog- en laatgotiek. Eind zestiende eeuw werd het koor recht afgesloten door bakstenen muren: cfr. jaartallen 1626 en 1646 in gesinterde baksteen in de zijkoren. Vanaf 1878 werd de kerk gerestaureerd onder leiding van provinciaal architect P.J. Taeymans en honderd jaar later onder leiding van J.L. Stynen. De kerk beheert een rijke kunstcollectie, onder andere afkomstig van de verschillende kapellen. De schilderijen, vooral zestiende tot negentiende-eeuws, worden thematisch opgesteld: heiligenlevens, legenden en mirakelen in de noordelijke kooromgang, Oude Testament-taferelen en geboorte in de zuidelijke kooromgang, leven van Christus in de zuidelijke zijbeuk, passietaferelen in de noordelijke zijbeuk. Van de Herentalse schildersfamilie Francken (zestiende tot zeventiende eeuw) zijn er negen werken, waaronder enkele drieluiken. Een uitgebreide verzameling beeldhouwwerk uit de vijftiende tot negentiende eeuw siert de kerk. Topstuk is het retabel (ca. 1520) van de Brusselse Passier Borreman met de marteling van de Heilige Crispiaan. Andere blikvangers zijn het barokke Onze-Lieve-Vrouw-altaar in gemarmerd hout (eind zeventiende eeuw), en het hoofdaltaar onder leiding van C. Kenis uit 1778, uitgewerkt door J. Vasseur. Koorgestoelte van door J. Verbuecken en Herentalse schrijnwerker J. Van Tendeloo met snijwerk van P. Verbruggen, die tevens de beelden van de biechtstoelen maakte. Het oudste stuk in de kerk is de dertiende-eeuwse doopvont in Doornikse hardsteen met deksel uit In de zuidelijke kruisbeuk vinden we vijftiende-eeuwse muurschilderingen. Er is ook een zeventiende-eeuws reliekschrijn van Sint Waldetrudis en neogotische communiebanken uit 1880 door L. Van Ryswyck. VOX LUMINIS 103

8 LIONEL MEUNIER Lionel Meunier startte zijn opleiding als trompettist en blokfluitist in zijn geboortestad Clamecy in Frankrijk. Daarna zette hij zijn studies voort in België aan het IMEP te Namen, bij Tatiana Babut du Marès en Hugo Reyne. Zijn vocale opleiding genoot hij aan het Koninklijk Conservatorium van Den Haag bij Rita Daems en Peter Kooij. Zijn loopbaan als zanger bracht hem bij ensembles als Collegium Vocale (Herreweghe), Amsterdam Baroque Choir (Koopman), Chœur de Chambre de Namur, Cappella Pratensis (Bull) en Nederlandse Bach Vereniging (Van Veldhoven). Als coach, dirigent en artistiek begeleider wordt hij geëngageerd door verschillende ensembles, en als jurylid wordt hij gevraagd bij talrijke festivals en wedstrijden. In 2004 richtte hij het ensemble Vox Luminis op, waarmee hij voornamelijk muziek van de renaissance en de barok uitvoert. VOX LUMINIS Het ensemble Vox Luminis werd in 2004 opgericht door Lionel Meunier en specialiseert zich in uitvoeringen van 16e- tot 18e-eeuwse vocale muziek. Afhankelijk van de noden van de vertolking en de inhoud van de stukken, is het een groep met een gevarieerde samenstelling van solisten, oorspronkelijk meestal afkomstig van het Koninklijk Muziekconservatorium van Den Haag, begeleid door een basso continuo en één of meerdere instrumenten. In 2012 ontving hun eerste opname (Musicalische Exequien van Heinrich Schütz) verschillende prestigieuze prijzen zoals Recording of the Year van Gramophone en The International Classical Music Award. Sindsdien is het ensemble regelmatig te horen in heel Europa en de VS; onder andere op festivals in Ambronay, Vézelay, Utrecht, Brugge en Stuttgart en in de Wigmore Hall in Londen, l Auditorio Nacional de Música in Madrid en Bozar. Recent vertolkte Vox Luminis zijn eerste opera, La troupe d Orphée van Marc- Antoine Charpentier. In maart 2014 komt een wereldpremière uit met de Brockes-Passion Reinhard Keiser. Hierbij wordt de samenwerking met het orkest Les Muffatti versterkt. Deze cd valt opnieuw meermaals in de prijzen. Het laatste kind van Vox Luminis, naast de talrijke geboorten bij de zangers zelf, is een dubbele cd gewijd aan 3 voorgangers van Johann Sebastian Bach: Johann Bach, Johann Michaël Bach en Johann Christoph Bach. 104 BIOGRAFIEËN

9 JOHANN SEBASTIAN BACH /JOHANN KUHNAU DER GERECHTE KOMMT UM Der Gerechte kommt um, Und niemand ist, der es zu Herzen nehme; Und heilige Leute werden aufgerafft, Und niemand achtet drauf. Denn die Gerechten werden weggerafft vor dem Unglück; Und die richtig vor sich gewandelt haben, Kommen zum Frieden und ruhen in ihren Kammern. De rechtvaardige komt om, En er is niemand die het ter harte neemt; Heilig volk wordt weggerukt, En niemand schenkt er aandacht aan. Rechtvaardigen worden weggerukt door het ongeluk; En die het juiste pad kiezen, Komen tot rust en verpozen op hun kamers. vertaling: Kim Maes JOHANN SEBASTIAN BACH JESU, MEINE FREUDE Jesu, meine Freude, Meines Herzens Weide, Jesu, meine Zier, Ach wie lang, ach lange Ist dem Herzen bange Und verlangt nach dir! Gottes Lamm, mein Bräutigam, Außer dir soll mir auf Erden Nichts sonst Liebers werden. Es ist nun nichts Verdammliches an denen, die in Christo Jesu sind, die nicht nach dem Fleische wandeln, sondern nach dem Geist. Jezus, mijn vreugde, Lusthof van mijn hart, Jezus, mijn sieraad Ach, hoe lang toch Is mijn hart bang En verlangt het naar u! Lam van God, mijn bruidegom buiten u zal mij op aarde niets dierbaarder zijn. Er is dus niets te veroordelen aan degenen die in Christus Jezus zijn. die niet het vlees volgen maar de Geest. 105

10 Unter deinem Schirmen bin ich vor den Stürmen aller Feinde frei. Laß den Satan wittern, laß den Feind erbittern, mir steht Jesus bei! Ob es itzt gleich kracht und blitzt, ob gleich Sünd und Hölle schrekken: Jesus will mich decken. Denn das Gesetz des Geistes, der da lebendig machet in Christo Jesu, hat mich frei gemacht Von dem Gesetz der Sünde und des Todes. Trotz dem alten Drachen, Trotz des Todes Rachen, Trotz der Furcht darzu! Tobe, Welt, und springe, ich steh hier und singe in gar sichrer Ruh. Gottes Macht hält mich in acht; Erd und Abgrund muß verstummen ob sie noch so brummen. Ihr aber seid nicht fleischlich sondern geistlich, so anders Gottes Geist in euch wohnet. Wer aber Christi Geist nicht hat, der ist nicht sein. Weg mit allen Schätzen! du bist mein Ergötzen, Jesu, meine Lust! Weg ihr eitlen Ehren, ich mag euch nicht hören, bleibt mir unbewußt! Elend, Not, Kreuz, Schmach und Tod, soll mich, ob ich viel muß leiden, nicht von Jesu scheiden. Onder uw beschutting kunnen de aanvallen Van alle vijanden mij niet deren. Laat de satan maar razen laat de vijand maar woeden, Mij staat Jezus bij! Of het nu bliksemt of dondert, of zonde en hel mij ook angst aanjagen: Jezus zal mij beschermen. Want de wet van de Geest die levend maakt in Jezus Christus heeft mij vrij gemaakt. van de wet van de zonde en de dood. Ondanks de oude draak, ondanks de muil van de dood, Ondanks de angst daarvoor! Ga maar tekeer, wereld, en spring maar, ik sta hier te zingen in alle rust. Gods macht behoedt mij; aarde en afgrond moeten verstommen, hoe ze ook grommen. Gij echter zijt niet in het vlees maar in de geest, voorzover Gods Geest in u woont. Wie echter Christus Geest niet heeft behoort Hem niet toe. Weg met alle kostbaarheden! gij zijt mijn genoegen Jezus, mijn lust! Weg nutteloze eer en aanzien, ik wil jullie niet horen, blijf buiten mijn bewustzijn! Ellende, nood, kruis, hoon en dood zullen mij, hoeveel ik ook moet lijden, niet van Jezus scheiden. 106

11 So aber Christus in euch ist, so ist der Leib zwar tot um der Sünde willen; der Geist aber ist das Leben um der Gerechtigkeit willen. Gute Nacht, o Wesen, das die Welt erlesen, mir gefällst du nicht. Gute Nacht, ihr Sünden, bleibet weit dahinten, kommt nicht mehr ans Licht! Gute Nacht, du Stolz und Pracht! Dir sei ganz, du Lasterleben, gute Nacht gegeben! So nun der Geist des, der Jesum von den Toten auferwekket hat, in euch wohnet, so wird auch derselbige, der Christum von den Toten auferwekket hat, eure sterblichen Leiber lebendig machen, um des willen, dass sein Geist in euch wohnet. Weicht, ihr Trauergeister, denn mein Freudenmeister, Jesus, tritt herein. Jezus, Denen, die Gott lieben, muß auch ihr Betrüben lauter Zukker sein. Duld ich schon hier Spott und Hohn, dennoch bleibst du auch im Leide, Jesu, meine Freude. Indien Christus in u is, dan is het lichaam wel dood vanwege de zonde, maar de geest is leven vanwege de gerechtigheid. Goede nacht, alles wat door de wereld is verkozen, Ik moet er niets van hebben. Goede nacht, o zonden, blijf ver weg, Kom niet meer tevoorschijn! Goede nacht, o trots en pracht! O verdorvenheid, ik wens je Een heel goede nacht! Als nu de Geest van degene die Jezus uit de dood heeft opgewekt, in u woont dan zal degene, die Christus uit de dood heeft opgewekt, uw sterfelijke lichamen levend maken omdat zijn Geest in u woont. Wijk, rouw en droefheid, want mijn vreugdemeester, Jezus, komt binnen. Jezus, voor hen die God liefhebben moet ook hun verdriet zoet zijn Al lijd ik hier ook onder spot en hoon toch blijft gij ook in mijn lijden, Jezus, mijn vreugde. vertaling: Eduard van Hengel 107

12 DIETRICH BUXTEHUDE JESU, MEINES LEBENS LEBEN Jesu, meines Lebens Leben, Jesu, meines Todes Tod, Der du dich für mich gegeben In die tiefste Seelennot, In das äusserste Verderben, Nur daß ich nicht möchte sterben: Tausend, tausendmal sei dir, Liebster Jesu, Dank dafür! Du, ach, du hast ausgestanden Lästerreden, Spott und Hohn, Speichel, Schläge, Strick und Bande Du gerechter Gottessohn, Mich Elenden zu erretten Von des Teufels Sündenketten! Tausend, tausendmal sei dir, Liebster Jesu, Dank dafür! Du hast laßen Wunden schlagen, Dich erbärmlich richten zu, Um zu heilen meine Plagen Und zu setzen mich in Ruh! Ach, du hast zu meinem Segen Laßen dich mit Fluch belegen! Tausend, tausendmal sei dir, Liebster Jesu, Dank dafür! Man hat dich sehr hart verhöhnet, Dich mit großem Schimpf belegt Und mit Dornen gar gekrönet: Was hat dich dazu bewegt? Daß du möchtest mich ergötzen, Mir die Ehrenkron aufsetzen. Tausend, tausendmal sei dir, Liebster Jesu, Dank dafür! Jezus, leven van mijn leven, Jezus, dood van mijn dood, Die zich voor mij heeft gegeven In de ergste zielennood, In de ultieme ondergang, Opdat ik niet zou sterven: Duizend, ja duizend maal, Liefste Jezus, bedankt daarvoor! U, ach u heeft verdragen Laster, spot en hoon, spuug, slagen, strop en boeien U, de ware zoon van God, Om mij, ellendeling, te redden Van de duivel zijn zondige ketens! Duizend, ja duizend maal, Liefste Jezus, bedankt daarvoor! U heeft zich wonden laten slaan, U vreselijk laten toetakelen, Om mijn kwellingen te genezen En mij rust te schenken! Enkel en alleen voor mijn geluk Liet U zich met vloeken overladen! Duizend, ja duizend maal, Liefste Jezus, bedankt daarvoor! Men heeft U luidkeels gehoond, U met beschimpingen overladen En zelfs met doornen gekroond: Wat heeft U daartoe aangezet? Dat U mij wou vermaken, Mij de erekroon opzet. Duizend, ja duizend maal, Liefste Jezus, bedankt daarvoor! 108

13 Nun, ich danke dir von Herzen, Jesu, für gesamte Not: Für die Wunden, für die Schmerzen, Für den herben, bittern Tod, Für dein Zittern, für dein Zagen, Für dein tausendfaches Plagen, Für dein Angst und tiefe Pein Will ich ewig dankbar sein. Nu dank ik U met heel mijn hart, O Jezus, voor al wat U geleden heeft: Voor de wonden, voor de pijn, Voor de bittere, smartelijke dood, Voor Uw angst, voor Uw beven, Voor Uw duizend kwellingen, Voor Uw angst en diepe smart Wil ik eeuwig dankbaar zijn. vertaling: Erik Ros JOHANN SEBASTIAN BACH MAGNIFICAT Magnificat anima mea Dominum, Et exultavit spiritus meus in Deo salutari meo; Quia respexit humilitatem ancillae suae; ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes. Quia fecit mihi magna qui potens est, et sanctum nomen eius. Et misericordia eius a progenie in progenies timentibus eum. Fecit potentiam in brachio suo, dispersit superbos mente cordis sui. Deposuit potentes de sede et exaltavit humiles. Esurientes implevit bonis, et divites dimisit inanes. Mijn ziel maakt groot de Heer, En mijn geest heeft zich verblijd over God, mijn Heiland; Omdat Hij heeft omgezien naar de lage staat van zijn dienstmaagd; want zie, voortaan zullen mij zalig prijzen alle geslachten. Want grote dingen heeft Hij mij gedaan, de machtige, en heilig is Zijn naam. En Zijn barmhartigheid is van geslacht tot geslacht voor wie Hem vrezen. Zijn arm heeft een krachtig werk gedaan, hoogmoedigen in de overlegging huns harten heeft hij verstrooid. Machtigen heeft Hij van de troon gestoten en eenvoudigen verhoogd. Hongerigen heeft Hij met goederen vervuld, en rijken heeft Hij ledig heengezonden. 109

14 Suscepit Israel, puerum suum, recordatus misericordiae suae. Sicut locutus est ad patres nostros, Abraham et semini eius in sæcula. Gloria Patri et Filio, et Spiritui Sancto. Sicut erat in principio, et nunc et semper, et in saecula saeculorum. Amen. Israel, zijn knecht, heeft hij zich aangetrokken indachtig zijn barmhartigheid. En - zoals Hij onze vaderen heeft gezegd jegens Abraham en zijn nageslacht in eeuwigheid. Ere zij de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. Zoals het was in den beginne, en nu en altijd, en in de eeuwen der eeuwen. Amen. vertaling: Eduard van Hengel 110