-1- Gelukkig Nieuwjaar. De vele wensen zinderen nog na, maar Pibo Campus gaat weer over tot de orde van de dag.

Transcriptie

1 -1- Voorwoord Gelukkig Nieuwjaar. De vele wensen zinderen nog na, maar Pibo Campus gaat weer over tot de orde van de dag. En dus ligt er een degelijke infobrochure voor u klaar. Deze keer is ze gevuld met een heleboel proefresultaten die opgetekend werden in onze maïsvelden. U leest er over de effecten van de zachte winter op de structuur van de Haspengouwse leemgronden, over de gevolgen van de droge en hete maand april voor de jonge plantjes en voor de onkruidbestrijding, over de zomer die een goede kolfvulling toeliet en over de behoorlijke opbrengsten die zo gerealiseerd werden. U vindt er tevens vergelijkende rassenproeven en bestrijdingsschema s. Ongetwijfeld heeft ook de maïsteler kunnen profiteren van de hausse op de graanmarkten. De betere prijzen zijn goed voor de akkerbouwer, minder goed voor de veehouder die zijn voeder ziet duurder worden. Pibo Campus gaat alleszins gewoon door op de ingeslagen weg van de proefveldwerking. De rol van kennis- en informatiecentrum voor de (Zuid-Limburgse) akkerbouwer en van praktijkplaats voor de leerlingen van de landbouwafdeling van PIBO blijft zo gegarandeerd. De moderne akkerbouwer is maar goed gewapend voor de veranderingen in de sector als hij kan terugvallen op een degelijke informatiebron. En Pibo Campus wil zo n bron zijn en blijven. Ik wens de lezer toe dat de kennis uit deze brochure hem voor het volgend seizoen toelaat om nog betere resultaten te behalen. Gedeputeerde Frank Smeets, Voorzitter Pibo Campus

2 -2- INHOUD 1 VERLOOP VAN HET GROEISEIZOEN IN RASSENPROEF SILOMAÏS Proefopzet Perceelsgegevens Tellingen Proefresultaten Bespreking RASSENPROEF KORRELMAÏS Proefopzet Perceelsgegevens Tellingen Proefresultaten Bespreking INSECTENBESTRIJDING MAÏS Proefopzet Perceelsgegevens Tellingen Bladluizen in 2006 in de maïs Inleiding Opbouw van het waarschuwingsnetwerk Resultaten van de tellingen Verschillende bladluissoorten en schadedrempels Levenscyclus van de bladluizen Besluit ONKRUIDBESTRIJDINGSPROEF MAÏS Proefopzet Perceelsgegevens... 26

3 Onkruidbestrijdingsschema s Tellingen Proefresultaten Bespreking ONKRUIDBESTRIJDINGSPROEF MAÏS (ALGEMEEN) Algemene opmerkingen Producten en toepassingen Vooropkomst Naopkomst EROSIEBESTRIJDING IN MAÏS Proefopzet Perceelsgegevens Objecten: zaaibedbereiding Waarnemingen Opkomst Erosiemetingen Tellingen Proefresultaten Bespreking ZAAI- EN OOGSTTIJDSTIPPENPROEF Proefopzet Perceelsgegevens Lijst rassen Tellingen Bespreking... 43

4 -4- MAÏS 1 Verloop van het groeiseizoen in 2007 Het maïsperceel van de PIBO-Campus werd na de teelt van wintertarwe ingezaaid met een groenbemester (gele mosterd). Deze groenbemester had zich goed ontwikkeld en werd verhakseld in december. Dit werkt de vertering in de hand en verbetert de humustoestand. Het perceel werd in januari geploegd. De wintermaanden januari en februari kenden enkele vorstdagen met normale temperaturen en matige neerslag. Dit resulteerde in een goede bodemstructuur. De N-indexanalyse werd op de percelen uitgevoerd in februari, wat een uitgangspunt is om ecologisch en economisch te bemesten. De andere voedingselementen werden toegediend bij de voor- of tussenteelt onder organische vorm en desnoods aangevuld met minerale meststoffen. Gezien kuil- en korrelmaïs vooral in aanmerking komt als de recyclageteelt voor drijfmest van rundvee, varkens en pluimvee, moet men ervoor zorgen dat de toediening van drijfmest onder optimale milieu- en bodemomstandigheden gebeurt. De rassen- en teelttechnische proeven werden op 25 april gezaaid. De uitzaai van de maïsproeven gebeurde echter in een droge en goed opgewarmde bodem. Doordat in de maand april geen druppel regen gevallen is en de temperaturen redelijk hoog waren, was de ondergrond heel droog. Sommige maïsplanten zijn al vroeg opgekomen, andere zijn pas gekiemd nadat de eerste regen gevallen is begin mei. Door deze omstandigheden is er op vele velden tweewassigheid opgetreden. De onkruidbestrijding-, insectenbestrijding-, silo- en korrelmaïsproeven worden aangelegd in samenwerking met het Landbouwcentrum voor Voedergewassen (LCV). De uitvoering en de opvolging gebeuren volgens een vooraf omschreven proefprotocol. In de onkruidbestrijdingproef werden, naast het controleperceel (determinatie van de aanwezige onkruidflora), twaalf verschillende proefobjecten in voor-, vroege- en late naopkomst behandeld. De samenstelling van de onkruidbestrijdingschema s, het toepassingstijdstip, interessante tips over de werking en de beperkingen van de herbicidencombinaties en hun kostprijs worden verder in deze brochure besproken. Doordat er neerslag viel enkele dagen na de vooropkomstbespuiting, was er bodemvocht aanwezig om een matig tot goede werking te bekomen. De behandelingen in vroege en late naopkomst waren over het algemeen goed tot zeer goed. Hierbij waren de omstandigheden dan ook gunstig: voldoende bodemvocht en warme temperaturen. De droge en warme april maand leende zich tot een vroege zaai, waardoor de maïs over het algemeen begin tot half mei op het veld stond. Door de uitgedroogde bodem in april was op vele percelen een moeilijke opkomst; tweewassigheid was op vele percelen te zien. Begin mei kwam de eerste regen na een lange periode van droogte. Ook de temperaturen bleven matig warm, wat een groeizaam weer was voor de maïs. De maanden juni, juli, augustus en september bleven matig in temperatuur en er waren geen extreem droge of natte periodes, een goed groeiweer voor maïs. Het voorbije maïsjaar kende een matige aantasting van builenbrand en stengelrot. Er werd echter geen vroege legering vastgesteld. In 2007 werden op de proefvelden verschillende tellingen uitgevoerd op de aanwezigheid van bladluizen. In vergelijking met vorige jaren was er in mei-juni 2007 duidelijk minder aantasting van

5 -5- bladluizen op onze proefvelden. Opvallend was dit jaar ook de grotere populatie van lieveheersbeestjes, wat een predator is voor bladluizen. De percelen die tijdig en in goede omstandigheden werden uitgezaaid, kwamen in bloei eind juli, begin augustus. De maanden september en oktober werden gekenmerkt door matige temperaturen en matige neerslag, waardoor de afrijping van de maïs normaal verliep. De oogst van de kuilmaïs verliep onder goede omstandigheden en kwam volop op gang vanaf eind september. De korrelmaïs kon worden gedorst vanaf eind oktober, vanaf half november is er redelijk wat regen gevallen, waardoor de latere oogst moeilijker verliep. Over het algemeen werd de maïs vroeg gezaaid, waardoor de maïs een lang groeiseizoen kende en dus meer groeidagen heeft gehad. Door de vlotte oogst van de kuilmaïs konden een groot aantal percelen ingezaaid worden met een groenbemester, wat de bodemstructuur verbetert en de uitspoeling van nutriënten tot een minimum kan herleiden. Voor het maïsjaar 2007 kunnen we terugblikken op een jaar met eerder normale weersomstandigheden en over het algemeen met normale tot hoge opbrengsten voor zowel kuil- als korrelmaïs, waarbij een doordachte teelttechniek en aangepaste rassenkeuze doorslaggevend zijn.

6 -6-2 Rassenproef silomaïs Proef in samenwerking met het Landbouwcentrum voor voedergewassen en de Vlaamse overheid, afdeling duurzame landbouw (Ir. D. Coomans) en landbouwer Jos Vanvinckenroye. 2.1 Proefopzet 29 verschillende rassen, in vier herhalingen, worden met elkaar vergeleken qua opkomst, jeugdgroei, bloeiperiode, legervastheid, stengelrot en opbrengst. 2.2 Perceelsgegevens a Voorvrucht: Wintertarwe b Zaaidatum: c Zaaiafstand: zaden/ha d Zaaizaadontsmetting: mesurol e Onkruidbestrijding: naopkomst 3-4 bladstadium: Aspect T 2 l/ha + Mikado 1 l/ha f Bemesting: N-index: 147 (normaal), N-advies: 155 EN 155 EN /ha onder vloeibare vorm, voor de zaai g Standaardrassen: Amati, Aventura, ES Makila, ES Paroli, Expert, Leontes, LG3277, Maïbi CS, Piazza, PR39R86, Ronaldinio en Tekni CS. h Oogstdatum: Silomaïsproef 2007

7 2.3 Tellingen -7- Tabel 1 geeft per ras de firma, het procent builenbrand en het procent stengelrot bij de oogst. De tellingen gebeurden op Legering werd niet vastgesteld. Ras Mandataris % builenbrand % stengelrot Amati Verla Seeds 2,5 0,0 Amelior Maïsadour 3,3 0,0 Ansyl AVEVE 9,2 0,0 Aventura KWS 11,1 12,0 Bravour Barenbrug 5,5 8,8 D07 MA02 4,6 0,0 D07 MA03 5,1 0,0 D07 MA06 6,1 0,0 D07 MA07 6,9 0,0 ES Dream Clovis Matton 5,8 0,0 ES Makila Clovis Matton 9,8 0,0 ES Paroli Barenburg 2,5 0,0 Expert Limagrain-Advanta 9,0 0,0 Franki Scam 0,7 0,0 Ladifference KWS 6,6 0,0 Leontes Scam 8,3 0,0 LG3277 Clovis Matton 3,0 0,0 Maïbi CS Caussade 6,2 0,0 NK Magitop Syngenta 5,4 0,0 Piazza Limagrain-Advanta 3,7 0,0 PR38H20 Pioneer 14,6 0,0 PR39F58 Pioneer 7,2 0,0 PR39R86 AVEVE 2,6 0,0 PR39T13 Pioneer 8,7 0,0 Ronaldinio KWS 8,4 0,0 Saludo Inoseeds 8,7 8,3 Sensation Clovis Matton 3,0 0,0 Subito Philip Seeds 8,7 0,0 Tekni CS Caussade 4,9 7,4 Gemiddelde* 6,0 1,6 * gemiddelde van de standaardrassen

8 -8- Tabel 2 geeft per ras het aantal geoogste planten, het aantal geoogste kolven en het aantal kolven per 100 planten. Rassen in het vet zijn de standaardrassen. Ras Aantal planten /ha Aantal kolven /ha Aantal kolven per 100 planten Amati ,2 Amelior ,0 Ansyl ,9 Aventura ,9 Bravour ,0 D07 MA ,7 D07 MA ,9 D07 MA ,6 D07 MA ,3 ES Dream ,6 ES Makila ,3 ES Paroli ,8 Expert ,1 Franki ,5 Ladifference ,1 Leontes ,6 LG ,8 Maïbi CS ,7 NK Magitop ,1 Piazza ,4 PR38H ,0 PR39F ,3 PR39R ,9 PR39T ,8 Ronaldinio ,3 Saludo ,6 Sensation ,2 Subito ,1 Tekni CS ,7 Gemiddelde* ,7 * gemiddelde van de standaardrassen

9 -9- Tabel 3 geeft per ras de firmanaam, de hoogte van inplanting van het laatste blad en de hoogte van de kolfinplanting in cm bij de oogst. Rassen in het vet zijn de standaardrassen. Ras Mandataris Hoogte inplanting laatste blad Hoogte kolfinplanting Amati Verla Seeds Amelior Maïsadour Ansyl AVEVE Aventura KWS Bravour Barenbrug D07 MA D07 MA D07 MA D07 MA ES Dream Clovis Matton ES Makila Clovis Matton ES Paroli Barenburg Expert Limagrain-Advanta Franki Scam Ladifference KWS Leontes Scam LG3277 Clovis Matton Maïbi CS Caussade NK Magitop Syngenta Piazza Limagrain-Advanta PR38H20 Pioneer PR39F58 Pioneer PR39R86 AVEVE PR39T13 Pioneer Ronaldinio KWS Saludo Inoseeds Sensation Clovis Matton Subito Philip Seeds Tekni CS Caussade Gemiddelde* * gemiddelde van de standaardrassen

10 Proefresultaten Tabel 4 geeft per ras in kg per ha het totale vers gewicht, het versgewicht van de kolven met schutblad en het versgewicht van de restplant. Ras Totale vers gewicht Versgewicht kolven + schutblad Versgewicht restplant Amati Amelior Ansyl Aventura Bravour D07 MA D07 MA D07 MA D07 MA ES Dream ES Makila ES Paroli Expert Franki Ladifference Leontes LG Maïbi CS NK Magitop Piazza PR38H PR39F PR39R PR39T Ronaldinio Saludo Sensation Subito Tekni CS Gemiddelde* * gemiddelde van de standaardrassen

11 -11- Tabel 5 geeft per ras de hoeveelheid drogestof van de totale plant en van de kolf met schutblad in kg per ha, het procent droge stof. Ras kg ds totale plant % ds totale plant kg ds kolf + schutblad % ds kolf + schutblad Amati , ,4 Amelior , ,9 Ansyl , ,8 Aventura , ,4 Bravour , ,5 D07 MA , ,0 D07 MA , ,4 D07 MA , ,0 D07 MA , ,6 ES Dream , ,8 ES Makila , ,5 ES Paroli , ,0 Expert , ,3 Franki , ,7 Ladifference , ,3 Leontes , ,3 LG , ,5 Maïbi CS , ,3 NK Magitop , ,5 Piazza , ,7 PR38H , ,0 PR39F , ,8 PR39R , ,7 PR39T , ,7 Ronaldinio , ,1 Saludo , ,2 Sensation , ,1 Subito , ,4 Tekni CS , ,9 Gemiddelde* , ,8 * gemiddelde van de standaardrassen

12 -12- Tabel 6 geeft het resultaat van een Duncan Multiple Range Test weer, uitgevoerd op de totale drogestof. Rassen met dezelfde letter zijn niet significant verschillende van elkaar (p<0,05). Ras Kg ds totale plant rangschikking D07 MA A LG A B PR39R A B C ES Paroli A B C Ronaldinio A B C D Subito A B C D PR39F A B C D E NK Magitop A B C D E Maïbi CS B C D E F D07 MA B C D E F PR39T B C D E F G Piazza B C D E F G Ansyl B C D E F G ES Makila C D E F G H ES Dream C D E F G H PR38H C D E F G H I Bravour C D E F G H I Franki D E F G H I Saludo E F G H I Sensation E F G H I Aventura E F G H I Expert F G H I J D07 MA G H I J Leontes G H I J Amelior H I J Amati H I J D07 MA I J Ladifference J Tekni CS K

13 -13- Tabel 7 vermeldt voor een aantal rassen die meerdere jaren na elkaar beproefd werden, het gemiddelde van het vers gewicht en van de kg drogestof voor de totale plant gemiddelde ras vers gewicht totale plant kg ds totale plant vers gewicht totale plant kg ds totale plant vers gewicht totale plant kg ds totale plant vers gewicht totale plant kg ds totale plant Amati Amelior Aventura ES Paroli Expert Franki LG Maibi CS NK Magitop Piazza PR38H PR39F Tekni CS gemiddelde Bespreking We vestigen er de aandacht op dat proefveldopbrengsten meestal deze van de praktijkpercelen duidelijk overtreffen. Een verklaring hiervoor is het feit dat er in de proefvelden geen randverliezen en sproeisporen voorkomen en dat er geen oogstverliezen zijn. Uit tabel 1 blijkt dat de meeste builenbrand voorkwam bij volgende rassen: PR38H20 en Aventura. Bij de overige rassen werd een lage aantasting van builenbrand waargenomen. In jaren met hoge temperaturen en weinig vocht kunnen er sterke aantastingen van builenbrand voorkomen, dit jaar kwam er weinig builenbrand voor. Stengelrot werd enkel bij de rassen Aventura en Tekni CS waargenomen. Legering werd niet waargenomen in deze proef. Tabel 2 geeft per ras het aantal planten, kolven per hectare bij de oogst en de het aantal kolven per 100 planten. Het hoogste aantal planten komt voor bij het ras NK Magitop, Bravour en LG3277. Het hoogste aantal kolven per 100 planten werd genoteerd bij het ras Franki (110,5), gevolgd door Piazza (108,4). Bij rassen met een groter aantal kolven dan 100 kolven per 100 planten zijn er dus meer kolven als planten. Deze tweede kolf, wat soms gevormd wordt bij een aantal maïs planten is meestal geen volwaardige kolf en levert dus niet echt een meerwaarde op. Het laagste aantal kolven per 100

14 -14- planten komt voor bij het ras ES Makila (93,3), gevolgd door Aventura (93,9), hier hebben dus niet alle planten een kolf. Tabel 3 geeft de totale lengte van de plant en de kolfinplanting in cm bij de oogst. De laagste kolfinplanting kwam voor bij het ras D07 MA07 gevolgd door de rassen Amelior en Leontes. De hoogste kolfinplanting komt voor bij het ras Subito gevolgd door het ras ES Paroli. Het hoogste ras was Subito gevolgd door het ras Franki. Het zijn niet altijd de hoogste planten die de hoogste kolfinplanting hebben of omgekeerd. Uit tabel 4 blijkt dat het ras ES Paroli het beste resultaat behaalt bij het vers gewicht van de totale plant, gevolgd door de rassen PR38H20 en LG3277. Voor het vers gewicht van de kolf + schutblad behaalt het ras D07 MA02 de beste score, gevolgd door PR39F58 en LG3277. Bij de kg drogestof opbrengst van de totale plant behaalt het ras D07 MA02 de beste resultaten, gevolgd door LG3277 (tabel 5). Uit tabel 5 blijkt dat, voor de totale plant, het hoogste percentage drogestof (42%) voorkomt bij het ras Saludo. Het laagste percentage drogestof komt voor bij het ras PR38H20 (28,9%). De rassen D07 MA02 en Bravour behalen de beste resultaten bij de kg drogestof van de kolf + schutblad. Het hoogste percentage drogestof van de kolf + schutblad werd behaald door een vroege ras nl. ES Makila (60,5%). Het zijn niet de rassen met het hoogste procent drogestof die het hoogste rendement geven in kilogram drogestof van de totale plant. Uiteraard is de drogestofopbrengst van de totale plant bepalend voor de rendabiliteit van de rassen bij kuilmaïs, alsook het percentage kolfaandeel. De gemiddelde kg drogestof van de standaardrassen (Amati, Aventura, ES Makila, ES Paroli, Expert, Leontes, LG3277, Maïbi CS, Piazza, PR39R86, Ronaldinio en Tekni CS) voor de totale plant is kg per ha en voor de kolf + schutblad kg per ha. Van de 29 rassen scoorden 15 rassen beter dan dit gemiddelde voor de kg drogestof van de totale planten. Voor de kg drogestof van de kolf en schutblad scoren ook 15 rassen beter dan het gemiddelde van de standaardrassen. De opbrengsten werden statistisch geanalyseerd voor de totale hoeveelheid drogestof per ha (tabel 6). Er werd nagegaan welke rassen significant verschillend zijn van elkaar en dit met een betrouwbaarheid van 95 % (P<0,05). Rassen met eenzelfde lettercode in tabel 6 zijn binnen onze proefopzet niet significant verschillend van elkaar en moeten aldus als evenwaardig beschouwd worden. Tabel 7 geeft voor een aantal rassen, die meerdere jaren worden geteeld, het gemiddelde van het vers gewicht en van de drogestof voor de totale plant. Het belang hiervan is dat een ras op deze manier beoordeeld kan worden gedurende verschillende jaren en dus ook in verschillende klimatologische omstandigheden.

15 -15-3 Rassenproef korrelmaïs Proef in samenwerking met het Landbouwcentrum voor voedergewassen en de Vlaamse overheid, afdeling duurzame landbouw (Ir. D. Coomans) en landbouwer Jos Vanvinckenroye. 3.1 Proefopzet 29 verschillende rassen, in vier herhalingen, worden met elkaar vergeleken qua opkomst, jeugdgroei, bloeiperiode, legervastheid, stengelrot en opbrengst. 3.2 Perceelsgegevens a Voorvrucht: Wintertarwe b Zaaidatum: c Zaaiafstand: zaden/ha d Zaaizaadontsmetting: mesurol e Onkruidbestrijding: naopkomst 3-4 bladstadium: Gardo Gold 2 l/ha + Callisto 1 l/ha f Bemesting: N-index: 147 (normaal), N-advies: 155 EN 155 EN /ha onder vloeibare vorm, voor de zaai g Standaardrassen: Amadeo, Amati, DKC2949, Lafortuna, LG 3212, Patrick, PR39B89, PR39K13 en Salgado. h Oogstdatum: Korrelmaïs proef

16 Tellingen Tabel 1 geeft per ras de firma, het procent builenbrand en het procent stengelrot. De standaardrassen staan in het vet gedrukt. Ras Mandataris % builenbrand % stengelrot Ajaxx Philip Seeds 1,5 2,0 Amadeo AVEVE 7,2 26,3 Amati Verla Seeds 2,5 10,8 Amelior Maïsadour 0,9 19,5 D07 MA07 10,6 16,9 D07 MA08 8,2 27,9 D07 MA09 4,2 1,3 D07 MA10 2,4 45,6 DKC2949 Monsanto 1,4 4,3 DKC2960 AVEVE 2,2 6,4 Es Palass Clovis Matton 0,5 14,5 Expert Limagrain-Advanta 8,4 9,7 Kosinus Scoriethom 9,1 31,2 Lacta KWS 2,4 15,6 Ladifference KWS 8,7 10,2 Lafortuna KWS 5,2 11,0 LG 3212 Clovis Matton 14,7 2,5 Losc AVEVE 13,7 8,7 MAS 25 A Maïsadour 4,2 24,0 Patras Limagrain-Advanta 4,1 2,2 Patrick Limagrain-Advanta 13,1 6,6 Phantom Limagrain-Advanta 6,9 3,3 PR39B89 Pioneer 2,8 1,5 PR39K13 Pioneer 2,3 0,9 PR39T13 Pioneer 8,4 4,0 PR39V89 Pioneer 3,8 1,8 Pteroxx Innoseeds 1,0 2,0 Ronaldinio KWS 6,8 9,0 Salgado Barenbrug 0,9 54,1 Gemiddelde* 5,3 13,4 * gemiddelde van de standaardrassen

17 -17- Tabel 2 geeft per ras de hoogte inplanting van het laatste blad en kolf in cm, het aantal planten en het aantal kolven per 100 planten. Ras Hoogte inplanting laatste blad Hoogte kolfinplanting Aantal planten/ha Aantal kolven/ 100 planten Ajaxx ,9 Amadeo ,7 Amati ,5 Amelior ,6 D07 MA ,0 D07 MA ,2 D07 MA ,0 D07 MA ,0 DKC ,7 DKC ,6 Es Palass ,0 Expert ,0 Kosinus ,0 Lacta ,8 Ladifference ,6 Lafortuna ,7 LG ,0 Losc ,8 MAS 25 A ,5 Patras ,0 Patrick ,4 Phantom ,2 PR39B ,6 PR39K ,7 PR39T ,0 PR39V ,1 Pteroxx ,2 Ronaldinio ,3 Salgado ,0 Gemiddelde* ,9 * gemiddelde van de standaardrassen

18 3.4 Proefresultaten -18- Tabel 3 geeft per ras de firma, de kg drogestof en het procent drogestof van de kolf en kg korrel per ha aan 15% vocht. Ras Mandataris Kg ds kolf % ds kolf Kg korrel 15% Ajaxx Philip Seeds , Amadeo AVEVE , Amati Verla Seeds , Amelior Maïsadour , D07 MA , D07 MA , D07 MA , D07 MA , DKC2949 Monsanto , DKC2960 AVEVE , Es Palass Clovis Matton , Expert Limagrain-Advanta , Kosinus Scoriethom , Lacta KWS , Ladifference KWS , Lafortuna KWS , LG 3212 Clovis Matton , Losc AVEVE , MAS 25 A Maïsadour , Patras Limagrain-Advanta , Patrick Limagrain-Advanta , Phantom Limagrain-Advanta , PR39B89 Pioneer , PR39K13 Pioneer , PR39T13 Pioneer , PR39V89 Pioneer , Pteroxx Innoseeds , Ronaldinio KWS , Salgado Barenbrug , Gemiddelde* , * gemiddelde van de standaardrassen

19 Tabel 4 geeft het resultaat van een Duncan s Multiple Range Test uitgevoerd op de kg korrel per ha aan 15% vocht. Rassen met dezelfde letter zij niet significant verschillend van elkaar (p<0,05). Ras Kg korrel/ha 15% vocht rangschikking Ronaldinio A Amati A B Lafortuna A B C Expert A B C D07 MA A B C D Losc A B C D E PR39B A B C D E F Salgado B C D E F G Ladifference B C D E F G PR39V B C D E F G H Patrick B C D E F G H DKC B C D E F G H LG B C D E F G H I Patras C D E F G H I PR39T C D E F G H I J Amadeo C D E F G H I J Phantom D E F G H I J K DKC D E F G H I J K D07 MA D E F G H I J K Ajaxx D E F G H I J K Amelior E F G H I J K MAS 25 A F G H I J K Pteroxx F G H I J K PR39K G H I J K L D07 MA H I J K L D07 MA I J K L Lacta J K L Es Palass K L Kosinus L

20 Tabel 5 vermeldt de rassen, die al een aantal jaar na elkaar beproefd werden het gemiddelde van de kg korrels aan 15% vocht en de kg drogestof van de kolf per ha gemiddelde ras kg korrels 15% kg ds kolf per ha kg korrels 15% kg ds kolf per ha kg korrels 15% kg ds kolf per ha kg korrels 15% kg ds kolf per ha Amadeo Amati Amelior DKC DKC Lacta Ladifference Lafortuna LG Losc Patras Patrick Phantom PR39B PR39K PR39V Ronaldinio Salgado gemiddelde

21 Bespreking We vestigen er de aandacht op dat proefopbrengsten meestal deze van de praktijkpercelen duidelijk overtreffen. Proefvelden genieten gunstige teeltomstandigheden en er zijn geen randverliezen, geen sproeisporen en geen oogstverliezen. De uitzaai van de maïsproeven gebeurde in een droge en goed opgewarmde bodem. Mede dankzij de warme temperaturen vanaf zaai, kende men een zeer snelle opkomst. Doordat in de maand april geen druppel regen gevallen is en de temperaturen redelijk hoog waren, was de ondergrond behoorlijk droog. Sommige maïsplanten zijn al vroeg opgekomen, andere zijn pas gekiemd nadat de eerste regen gevallen is, begin mei. Door deze omstandigheden is er op vele velden tweewassigheid opgetreden. In de korrelmaïs proef was deze tweewassigheid minimaal. In 2007 werd er bij geen enkel ras schade door bladluizen waargenomen. Uit tabel 1 blijkt dat er bij de meeste rassen builenbrand voorkomt, de sterkste aantasting werd genoteerd bij het ras LG3212, gevolgd door het ras Losc en Patrick. Stengelrot was bij de meeste rassen matig tot sterk aanwezig. De ergste aantastingen werden waargenomen bij Salgado en D07 MA10. In de korrelmaïs proef werd geen legering waargenomen. Tabel 2 geeft, per ras, de hoogte van inplanting laatste blad, hoogte van kolfinplanting in cm, aantal planten en het aantal kolven per 100 planten. De laagste kolfinplanting (116 cm) komt voor bij het ras D07 MA10. De hoogste kolfinplanting komt voor bij het ras Expert (148 cm). Voor de lengte van de totale plant behalen de rassen Ronaldinio en Expert het hoogste cijfer en het laagste cijfer werd waargenomen bij het ras Es Palass. Verder blijkt uit tabel 2 dat het ras Ladifference het hoogste aantal planten per ha behaalt, gevolgd door PR39K13 en Patras. Het laagste aantal planten komt voor bij het ras Pteroxx. Voor het aantal kolven per 100 planten scoort het ras DKC2960 het laagst, het ras Phanthom behaalt het hoogste aantal kolven per 100 planten, gevolgd door het ras DKC2949. Bij rassen met een groter aantal kolven dan 100 kolven per 100 planten zijn er dus meer kolven als planten. Deze tweede kolf, wat soms gevormd wordt bij een aantal maïs planten is meestal geen volwaardige kolf en levert dus niet echt een meerwaarde op. Uit tabel 3 blijkt dat het ras Ronaldinio de hoogste drogestofopbrengst van de kolf behaalt, gevolgd door Amati. De gemiddelde kg droge stof van de kolf van de 29 rassen bedraagt kg per ha en voor de kg korrel aan 15 % vocht is dit kg per ha. Van de negenentwintig rassen scoren twaalf rassen beter dan het gemiddelde voor de kg drogestof van de kolf (tabel 3). Voor de kg korrel aan 15 % vocht scoren elf rassen beter dan het gemiddelde van de 29 rassen. De opbrengsten werden statistisch geanalyseerd voor de kg korrels aan 15% vocht (tabel 4). Er werd nagegaan welke rassen significant verschillend zijn van elkaar en dit met een betrouwbaarheid van 95 % (P<0,05). Rassen met éénzelfde lettercode in tabel 4 zijn binnen onze proefopzet niet significant verschillend van elkaar en moeten aldus als evenwaardig beschouwd worden. Tabel 5 geeft, voor een aantal rassen, welke meerdere jaren werden geteeld, het gemiddelde van de kg drogestof van de kolf per ha en korrels aan 15 % vocht. Het belang hiervan is dat een ras op deze manier beoordeeld kan worden gedurende verschillende jaren en dus ook verschillende klimatologische omstandigheden.

22 Insectenbestrijding maïs Proef in samenwerking met het Landbouwcentrum voor voedergewassen en de Vlaamse overheid, afdeling duurzame landbouw (Ir. D. Coomans) en landbouwer Jos Vanvinckeroye. 4.1 Proefopzet Drie verschillende rassen worden met elkaar vergeleken qua opkomst, jeugdgroei, bloeiperiode, legervastheid, stengelrot en opbrengst. Vanaf de opkomst tot het 12 bladstadium worden er wekelijks tellingen gedaan op de aanwezigheid van bladluizen. Deze tellingen kaderen in de opmaak van een waarschuwingsbericht voor de landbouwers naar de bladluispopulatie in hun streek elke week. Alle tellingen gebeuren in drie herhalingen. 4.2 Perceelsgegevens a Voorvrucht: Wintertarwe b Zaaidatum: c Zaaiafstand: zaden/ha d Zaaizaadontsmetting: mesurol e Onkruidbestrijding: naopkomst 3-4 bladstadium: Gardo Gold 2 l/ha + Callisto 1 l/ha f Bemesting: N-index: 147 (normaal), N-advies: 155 EN 155 EN /ha onder vloeibare vorm, voor de zaai g Rassen: ES Makila, Maïbi, PR39A Tellingen Tabel 1 geeft, per ras, de firmanaam, de zaadbehandeling en de intensiteit van de bladluizenschade op Ras Firmanaam zaadbehandeling Intensiteitvan de bladluizenschade ES Makila Clovis Matton Onbehandeld 1 Maibi Caussade Onbehandeld 1 PR39A98 Pioneer Onbehandeld 1 Bladluizenschade: geeft per ras de afwijkende groeiverschijnselen met gele strepen op de bladeren van de maïsplanten. 1 = geen schade 3 = schade 2 = lichte schade 4 = sterke schade

23 Bladluizen in 2006 in de maïs ir. J.Depoorter(C.I.P.F.), namens LCV Inleiding In 1997 hadden heel wat streken in België te kampen met schade door aanvallen van bladluizen. Proefveldwaarnemingen uit Frankrijk leerden dat via zaadontsmetting of insecticidenbespuiting de schade door deze insecten goed onder controle gehouden kon worden. De insectendruk was echter niet elk jaar zo hoog dat de investering van een preventieve behandeling economisch verantwoord was. Slechts om de 5 tot 10 jaar komen in de maïs de bladluizen in schadelijke hoeveelheden voor. Aangezien zeer goede resultaten bekomen worden met een curatieve behandeling op het moment dat schadedrempels overschreden worden leek het aangewezen om een waarschuwingsdienst op te richten in analogie met de georganiseerde tellingen in granen. Deze dienst is dan in staat om de gevaren van streek tot streek in te schatten. In 1998 werd op 4 locaties geteld in Vlaanderen. Eén jaar later werd dit uitgebreid naar 8 locaties. Wekelijks wordt op basis van deze tellingen een persbericht voor de vakpers samengesteld. Sinds 2002 staat dit persbericht ook op internet, het wordt elke woensdag aangepast Opbouw van het waarschuwingsnetwerk Net zoals in 2006 werkten in 2007 PVL te Bocholt, de BIOT Hogeschool Gent te Bottelare, de land- en tuinbouwschool VTI van Poperinge, LTCW te Sint Niklaas, POVLT Beitem en PIBO Tongeren mee aan de observaties voor het waarschuwingsnetwerk. Deze 6 locaties vormen samen met de 3 locaties van het CIPF (Scherpenheuvel-Zichem, Tongerlo en Breedhout) het waarnemingsnetwerk voor Vlaanderen. Voor Wallonië wordt de situatie voor bladluizen eveneens op een tiental locaties opgevolgd door het CIPF samen met verschillende regionale partners. Op elke locatie worden bij 3 gemeenschappelijke rassen (ES Makila, Maibi CS en PR39A98) in 3 herhalingen wekelijks tellingen uitgevoerd: per ras telkens in 3 afgebakende zones van 10 planten. Vanaf het 5 e bladstadium wordt er iedere week een samenvatting gemaakt van alle observaties en het overzicht van de bladluizendruk per streek wordt vervolgens in een persbericht gegoten en in de vakpers verspreid. De tellingen gaan wekelijks door tot het 10 de zichtbaar bladstadium. Vanaf dan is het grootste gevaar voor schade aan het gewas geweken. Afgelopen jaar zagen we opnieuw grote verschillen in de bladstand van de maïspercelen. De zaai kwam zoals voorgaande jaren goed op gang vanaf 20 april. Gezien het ontbreken van regendagen had men tot aan de eerste regen in mei één lang uitgesmeerde zaaiperiode. Er werd een paar keer vruchteloos kans op regen aangekondigd zodat sommige landbouwers de zaai uitstelden in de hoop op betere omstandigheden. De situatie werd echter alleen maar slechter en uiteindelijk werd zeer veel maïs in uiterst droge omstandigheden gezaaid. Een bijkomend gevolg van de aanhoudende droogte was het zeer veel voorkomen van tweewassige maïs. Soms zag men een achterstand van 5 bladeren tussen de eerste en tweede opkomers. Deze laat gekiemde plantjes zijn vaak het meest kwetsbaar zijn voor de bladluizen Resultaten van de tellingen De rapportering van de waarnemingen startte vorig jaar op 29 mei. De vroegst gezaaide percelen uit het observatienetwerk stonden toen al in het 7 ste ZB terwijl de later gezaaide percelen nog maar net het 3-4 ZB stadium bereikt hadden. De tellingen op de percelen leverderde de eerste weken geen noemenswaardige vaststelling van bladluizen op. Gelijdelijk

24 aan stelde men overal een lichte aanwezigheid van bladluizen vast. De populaties namen uiteraard toe naarmate de maïs groeide maar de overvloedige regen van mei en juni lieten de luizen niet toe om zich te sterk te ontwikkelen. De maïs groeide bovendien voldoende snel om de aanwas van bladluizen het hoofd te kunnen bieden. Met het verschijnen van de lieveheerbeestjes werd de plaag op natuurlijke wijze helemaal onder controle gebracht en kon de maïs zijn groei verder zetten zonder zichtbare schade aan het gewas Verschillende bladluissoorten en schadedrempels De bladluis Metopolophium dirhodum wordt het meest gevreesd in de maïsteelt. Deze bladluis wordt meestal waargenomen op de onderzijde van de 2 of 3 bladeren die het dichtste bij de bodem zitten. De kleur van de poten en het lichaam varieert van fel lichtgroen tot soms geel en de lichaamsvorm is sterk ovaal. De schade door deze soort komt voort uit de injectie van giftig speeksel (met virussen) in de plant die de groei zowel bovengronds als ondergronds ernstig verstoort. De bladeren vergelen en verkrullen, de afstand tussen de knopen is korter dan normaal met dwerggroei tot gevolg. Naast Metopolophium komen in de maïs over het algemeen nog twee andere soorten bladluizen voor. Beide zijn minder belastend voor de plant omdat hun schade zich voornamelijk beperkt tot het onttrekken van plantensappen uit de planten. Sitobion avenae varieert van kleur (overwegend groen tot soms bruinroze) en heeft donkere, lange poten. Rhopalosiphum padi is een kleine, ronde, donkergroene soort. Vanaf het vijfde blad tolereert men per plant 4 tot 7 felgroene bladluizen (metopolophium dirhodum), in het 6 de blad: 7 tot 10; 7 de blad:10 tot 20; 8 ste blad: 20 tot 40; 9 de blad: 40 tot 60 bladluizen per plant en vanaf het tiende bladstadium: 60 tot 100 groene bladluizen. Deze drempelwaarden zijn niet exact te definiëren. Alles hangt af van de weersomstandigheden, van het veld en uiteraard van de conditie van de maïs: een plant die goed aan het groeien is, zal minder hinder ondervinden van de bladluizen en dan mag men de bovengrenzen van de richtwaarden hanteren. Al deze richtwaarden zijn opgesteld voor Metopolophium dirhodum. Voor Sitobion avenae en Rhopalosiphum padi zijn minder gegevens over gewasschade beschikbaar. Gezien hun minder groot gevaar hanteert men vaak 2 tot 3 maal de drempelwaarden van Metopolophium. Bij goed groeiende maïs kan men zelfs tot een factor 5 van de drempelwaarde wachten alvorens over te gaan op behandeling. Deze insecticidebehandeling wordt uitgevoerd met Okapi (pirimicarb 100 g/l + cyhalothrin 5 g/l) aan 1,25l per ha Levenscyclus van de bladluizen Bladluizen hebben een heel specifieke levenscyclus. Luizen overwinteren vaak als eitjes op of in de buurt van een primaire gastheerplant. De vrouwtjes die uitkomen kunnen zich dan vestigen op een tweede gastplant (in ons geval de maïs) en vervolgens via parthenogenese aan uitbreiding van de kolonies doen. Parthenogenese of aseksuele voortplanting is te vergelijken met klonen waarbij onbevruchte embryo s in het lichaam van de moeder uitgroeien tot nieuwe vrouwtjes. Deze cyclus kan heel snel gaan als je weet dat tot 10 nieuwe luizen per dag kunnen voortgebracht worden. Zelfs de nog niet gebaarde embryo s kunnen al beginnen met zelf embryo s aan te maken. Deze heel efficiënte vermeerderingstechniek verklaart waarom bladluizenplagen soms zo snel kunnen ontaarden in grote problemen. Als er te veel bladluizen in een veld komen of als de omstandigheden op een andere manier verslechteren, ontwikkelt een deel van de populatie op enkele dagen tijd vleugels zodat deze groep snel betere locaties kan opzoeken. Als het wat kouder wordt in de herfst ontwikkelen zich ook mannetjes. Na geslachtelijke paring worden eitjes afgezet die de winter kunnen overleven en zo is de volledige

25 cyclus voltrokken. Bij minder strenge winters kunnen de volwassen dieren zelf overwinteren op bijvoorbeeld percelen wintergraan Besluit Ook in een relatief rustig bladluizen-jaar bewijst een waarschuwingsdienst voor de bladluizen nog altijd zijn nut: continue opvolging voorkomt preventieve behandelingen op grote schaal maar laat toe om op probleemvelden snel over te gaan tot behandeling bij een explosieve bladluizengroei. Alhoewel de algemene toestand heel het seizoen veilig bleef, diende toch een bijzondere waakzaamheid aangehouden worden voor de percelen met sterk uitgesproken tweewas.

26 Onkruidbestrijdingsproef maïs Proef in samenwerking met het Landbouwcentrum voor voedergewassen en de Vlaamse overheid, afdeling duurzame landbouw (Ir. D. Coomans) en landbouwer N. Clerinx. 5.1 Proefopzet Er worden twaalf verschillende onkruidbestrijdingsschema s in vooropkomst, vroege naopkomst (2-3 bladstadium) en in late naopkomst (5-6 bladstadium) in maïs met elkaar vergeleken. 5.2 Perceelsgegevens a Voorvrucht: Wintertarwe b Zaaidatum: c Zaaiafstand: zaden/ha d Ras: Fantastic e Zaaizaadontsmetting: mesurol f Bemesting: 170 EN /ha onder vloeibare vorm, voor de zaai 5.3 Onkruidbestrijdingsschema s object vooropkomst bladstadium bladstadium controle controle controle opm Terano 0,75 kg/ha + Merlin 0,075 kg/ha Terano 0,75 kg/ha + Merlin 0,075 kg/ha + Linuron 1l/ha Op droge bodem, windstil, 7.15u, 13 C Gardo Gold 2 l/ha + Callisto 0,5 l/ha + Samson 0,5 l/ha Frontier Elite 1 l/ha + Calaris 1 l/ha + Samson 0,75 l/ha Aspect T 2 l/ha + Equip 1,75 l/ha + Mikado 0,75 l/ha Laddok T 2 l/ha + frontier Elite 1 l/ha + Callisto 0,5 l/ha + Samson 0,5 l/ha Successor 2 l/ha + Calaris 1 l/ha + Samson 0,75 l/ha Laddok T 2 l/ha + Frontier Elite 1 l/ha + Callisto 0,75 l/ha + Samson 0,75 l/ha Gardo Gold 2 l/ha + Callisto 0,75 l/ha + Samson 0,75 l/ha Laddok T 2 l/ha + Frontier Elite 1 l/ha + Callisto 0,75 l/ha + Samson 0,75 l/ha Gardo Gold 2 l/ha + Callisto 0,75 l/ha + Samson 0,75 l/ha Vochtige bodem, windstil, 14.00, 20 C Droge bodem, 10.00, 22 C

27 Tellingen De tellingen werden eind juni uitgevoerd. De tellingen gebeurden in 4 herhalingen. Object Onkruiden/m² akkerviooltje 9,75 * bingelkruid 36,00 8,44 5,06 6,75 0,56 1,13 1,13 2,81 0 0,56 * 1,13 haagwinde * 0,56 0 0, ,56 0 * hanepoot * 0 0 * , kamille 18, kleefkruid 2, klein kruiskruid 3, knopkruid * * melde 146, * melganzevoet 30, melkdistel 37,50 0 0, * 0 muur 11,25 0, ,69 2,81 * nachtschade 6,00 0,56 0 0, paardestaart * * 0,56 0 * * * * paarse dovenetel 2, peem * * * * 0 * 0 0 * * * * perzikkruid * straatgras 64,50 0 * varkensgras 5, * , veenwortel * * vergeet me nietje 0, * sporadisch aanwezig

28 Proefresultaten Omwille van de heterogeniteit in de maïs (tweewassigheid bij de opkomst) werd deze proef niet geoogst. 5.6 Bespreking In de onkruidbestrijding werden elf verschillende onkruidbestrijdingschema s vergeleken tegenover de controle. Twee in vooropkomst, zeven in vroege naopkomst, twee in late naopkomst. De proeven aangelegd in 2007 hadden tot doel na te gaan welke schema s een volledige bestrijding bieden op basis van de voorkomende onkruiden. Doordat de vooropkomst gebeurde in een droge periode en doordat er in de bodem weinig bodemvocht aanwezig was, heeft de vooropkomst behandeling niet z n volledige potentiële onkruidbestrijding kunnen waarmaken. De behandelingen in vroege naopkomst waren over het algemeen goed tot zeer goed, aangezien hier voldoende bodemvocht aanwezig was om een goede nawerking. De behandelingen in de late naopkomst zijn ook goed gelukt. In de controle komen volgende onkruiden voor: akkerviooltje, bingelkruid, haagwinde, hanepoot, kamille, kleefkruid, klein kruiskruid, knopkruid, melde, melganzevoet, melkdistel, muur, nachtschade, paardestaart, paarse dovenetel, pemen, perzikkruid, straatgras, varkensgras, veenwortel en vergeet me nietje. Bij de vooropkomst behandelingen in de objecten 2 en 3 bleef bingelkruid en in object 2 zonder Linuron haagwinde, muur en nachtschad; in object 3 met Linuron bleef naast bingelkruid ook nog melkdistel en paardestaart over. De behandelingen in naopkomst hebben over het algemeen goed gewerkt. Bingelkruid bleef echter aanwezig in alle objecten, pemen bleven eveneens in de meeste objecten aanwezig behalve in object 5, object 7 en 8. Daarbuiten werd in object 4 nachtschade terug gevonden, in object 6 en 7 muur, in object 8 hanepoot en in object 9 komt nog wat varkensgras voor. De onkruiden die groeiden in de controle werden mechanisch verwijderd, hierop volgde een droge periode. Dit werd gedaan om een vergelijkbaar oogstresultaat te bekomen. Deze proef werd niet geoogst wegens tweewassigheid bij de opkomst.

29 Onkruidbestrijdingsproef maïs (algemeen) 6.1 Algemene opmerkingen a b c d De keuze van de producten en het tijdstip van behandelen worden bepaald door de aard van de te verwachten onkruiden. Alleen vooropkomst behandelen op een fijn en vochtig zaaibed. Spuit bij voorkeur in vroege naopkomst op jonge onkruiden. Het ideale tijdstip: maïs 3-4 bladeren. (opgelet: bloedgierst en glad vingergras zijn moeilijk te bestrijden in naopkomst) De onkruidbestrijding in maïs verloopt meestal gemakkelijker wanneer maïs in een normale teeltrotatie verbouwd wordt. Resistente onkruiden stellen dan minder problemen. 6.2 Producten en toepassingen (zie gevoeligheidstabel 1) Vooropkomst 1. Een fijnbewerkte en bezakte grond is noodzakelijk teneinde in vóóropkomst een voldoende resultaat te hebben. Bij DROOGTE na toepassing is het resultaat vaak onvoldoende en moet in naopkomst een correctiebehandeling worden uitgevoerd. 2. Producten - Dual Gold 1,5 l/ha: aan te bevelen bij gierstgrassen, zwarte nachtschade en een nevenwerking tegen amarant. - Frontier Elite 1,4 l/ha: dimethenamid-p 720 g/l, aan te bevelen bij gierstgrassen, amarant en zware nachtschade - Successor l/ha: pethoxamide 600 g/l, aan te bevelen bij gierstgrassen (hanenpoot, naaldaar, glad vingergras, harig vingergras), straatgras en diverse dicotylen zoals kamille, zwarte nachtschade, ooievaarsbekken, melde, - Merlin 0,1 kg: bevat 75 % isoxaflutole en is een breedwerkend wateroplosbaar granulaat. Uitsluitend in vooropkomst. In geval van hanepoot is het best Frontier Elite 1 l/ha of Dual Gold 0,75 l/ha aan Merlin toe te voegen. - Stomp 2,5-3 l/ha + Frontier Elite 1-1,4 l/ha - Stomp 2,5-3 l/ha + Frontier Elite 1-1,4 l/ha + Linuron 0,5 l/ha (deze combinatie enkel kort na de zaai toepassen, kan schade toebrengen in lichte grond na regen) - Stomp 2,5-3 l/ha + Dual Gold 0,75 l/ha - Terano 1 kg/ha in vooropkomst indien vochtige weersomstandigheden. - Terano 0,5 0,75 kg/ha + Merlin g/ha, aanbevolen combinatie in geval van gierstgrassen - Aspect T 2,25 l/ha eventueel aan te vullen met Merlin of Stomp

30 actieve stof Tabel 1 geeft de werking voor diverse bestrijdingsmiddelen, met actieve stoffen, op de onkruiden in maïs in vooropkomst. Pendimethalin Dimethenamide-P Pethoxam ide S-Metolachloor Flufenace t + metosula m Flufenacet + terbuthylazine Isoxaflutol Com. Product Stomp Frontier Elite Successor 600 Dual Gold Terano Aspect T Merlin Dosering /ha 2,5-3 l 1,4 l 2 l 1,5 l 1 kg 2,25 l 100 gr gierstgrassen Hanepoot G GG GG GG GG GG MG Naaldaar G GG GG GG GG GG GG Glad vingergras G G(G) G(G) G(G) GG GG GG Harig vingergras G G(G) G(G) G(G) GG GG GG Raaigras R G G G(G) G(G) R Duist G G(G) G(G) G(G) G GG R Straatgras G MG G MG MG GG R Wilde haver R MG MG G - R Windhalm G G MR GG GG R dicotylen Zwarte nachtschade MG G G G GG GG GG Witte melganzevoet GG MG G MG G G G Uitstaande melde GG MR G MR MG G MG Perzikkruid G MR MR MR G GG GG Zwaluwtong G MR R MR MG-MR GG R Varkensgras G R R R MG GG MG Bingelkruid MR MG R R MG GG MG Kleefkruid MG R MR GG GG MG GG: Zeer Gevoelig, G: Gevoelig, MG: Matig Gevoelig, MR: Matig Resistent, R: Resistent

31 actieve stof Pethoxam ide Flufenace t + metosula m Pendimethalin Dimethenamide-P S-Metolachloor Flufenacet + terbuthylazine Isox- Aflutol Com. Product Stomp Frontier Elite Successor 600 Dual Gold Terano Aspect T Merlin Muur GG G G G GG GG GG Echte kamille MG G GG G G G(G) GG Herik Knopherik G MG G R GG GG GG Papegaaiekruid G G(G) G(G) G GG G(G) GG Kruiskruid R GG G GG GG GG Duivekervel MG GG GG G GG R Herderstasje G G GG G GG GG GG Akkerviooltje G R MG R MG G(G) MG Dovenetel G GG GG GG GG GG G Ereprijs G G G(G) GG GG G Selectiviteit ++(+) (+) (+) GG: Zeer Gevoelig, G: Gevoelig, MG: Matig Gevoelig, MR: Matig Resistent, R: Resistent.

32 Naopkomst Toepassingen in het 1-2 bladstadium van de maïs - De toepassing moet uitgevoerd worden op onkruiden in het kiemlobstadium. - Producten: Halve dosis contactmiddel: wanneer de onkruiden in kiemlob tot 1-bladstadium staan. Herbehandelen met dezelfde dosis bij nieuwe opkomst van de onkruiden. Opletten bij hevige regenbuien na behandeling. Frontier Elite 1 l/ha + Stomp 2 l/ha + Mikado 0,75 1 l/ha Terano 1kg/ha + Mikado 0,8 1l/ha: vanaf de zaai tot het stadium 2 echte bladeren van de maïs. Terano 0,8 kg/ha + Mikado 0,7 l/ha + Equip 1,75 l/ha of Samson Extra 0,5 l/ha (opkomst tot 3 blad) Aspect T 2,25 l/ha + Mikado 0,7 l/ha + Equip 1,75 l/ha Toepassingen vanaf het 2-3 bladstadium van de maïs (zie ook gevoeligheidstabel) Toepassingen vanaf het 2-3 bladstadium (laagste dosis) tot uiterlijk het 4-5 bladstadium van de maïs (hogere dosis). a Producten met bodem- en contactwerking: Producten of mengingen met contact- en bodemwerking worden gebruikt indien geen bestrijding in vooropkomst werd uitgevoerd. 1 Callisto 0,75 1,5 l/ha of Mikado 0,75 1,5 l/ha: contactherbicide met bodemwerking op o.a. melganzenvoet en zware nachtschade, desnoods in combinatie met Dual Gold 0,5 0,6 l/ha. Tegen jonge hanepoot de hoogste dosis gebruiken. 2 Frontier Elite 1,4 l/ha: zie rubriek vooropkomst. 3 Mikado 0,8 l/ha + Dual Gold of Frontier Elite 1 l/ha + Titus 30 gr/ha. Verlaagde dosis Titus mag toegepast worden op alle rassen. Zeer goede werking op kamille. Toepassen tussen het stadium 2 5 echte bladeren van de maïs. 4 Terano 0,8-1 kg/ha + Mikado 0,8-1 l/ha + Samson Extra 0,4 0,53 l/ha: tussen het stadium 2 5 echte bladeren van de maïs. (Terano toepasbaar tot 3 echte bladeren van de maïs) 5 Terano 0,8 kg/ha + Mikado 0,8-1 l/ha + Equip 1,75 l/ha (Terano toepasbaar tot 3 echte bladeren van de maïs) 6 Gardo Gold 2 l/ha + Callisto 0,75-1 l/ha (+Samson Extra 0,4 0,53 l/ha in geval van naaldaar) 7 Gardo Gold 2 l/ha + Mikado 0,7 l/ha + Equip 2 l/ha of Samson Extra 0,5 l/ha (bij aanwezigheid van gierstgrassen) 8 Calaris 1-1,5 l/ha + Dual Gold 0,75 l/ha. Tegen hanepoot de hoogste dosis Calaris gebruiken 9 Calaris 1-1,5 l/ha + Dual Gold 0,75 l/ha (+Samson Extra 0,4 0,53 l/ha in geval van naaldaar ) 10 Aspect T 2 2,25 l/ha: aanvullen met Mikado 0,7 l/ha om het spectrum op dicotylen te verbreden en met Equip 1,75 l/ha om de contactwerking op grassen en een aantal dicotylen te versterken 11 Successor 600 1,2 l/ha + Calaris 1,2 l/ha + Samson extra 0,5 l/ha (deze combinatie kan ook met andere bladherbiciden zoals Mikado, Callisto, Equip, Kart, Banvel enz; in voorgestelde combinatie wordt echter het beste resultaat bereikt)

33 b Mengingen van producten met bodem- en contactwerking. Teneinde een bredere werking te bekomen en voldoende nawerking te hebben tegen nieuwe onkruidkiemers, kunnen volgende producten worden gemengd: 1 Bodemherbicide + één van volgende contactmiddelen: * BANVEL: 0,6 l/ha, meestal 0,3 in menging met een bodemherbicide, bladherbicide en grassenmiddel voor een extra effect op melganzevoet, muur en veelknopigen zoals varkensgras, perzikkruid en zwaluwtong * BROMOTERB 0,25 l/ha voor een extra effect op veelknopigen, melganzevoet, muur, en jonge kamille. Niet mengbaar in systemen met Equip * CALARIS: l/ha, hoogste dosis tegen hanepoot en bloedgierst * CALLISTO: 0,75-1,5 l/ha, hoogste dosis tegen hanepoot en bloedgierst * EQUIP: 1,75 2 l/ha * KART/ATACO: 0,7-1 l/ha, vooral tegen zwaluwtong en haagwinde * MIKADO: 0,75-1,5 l/ha, hoogste dosis tegen hanepoot * PRIMUS: ml/ha tegen kamille en knopkruid * SAMSON EXTRA 60 OD: 0,5 l/ha * TITUS: 30 g/ha De werking van de meeste producten staat vermeld in de gevoeligheidtabel. De meeste producten geven gewasschade bij toepassing ofwel bij warm weer (>25 ) ofwel indien late nachtvorst optreedt. Basagran, Calaris, Callisto en Mikado zijn relatief veilige producten. 2 Drieledige mengsels geven doorgaans de beste resultaten (contactwerking bodemwerking). Voorbeeld: Dual Gold 0,75 l/ha + Callisto 0,75 l/ha + Samson Extra 0,5 l/ha Aspect T 2 l/ha + Mikado 0,7 l/ha + Equip 1,75 l/ha Successor 600 1,2 l/ha + Calaris 1,2 l/ha + Samson extra 0,5 l/ha c Producten met uitsluitend contactwerking Worden toegepast als correctiebehandeling na een voorafgaande behandeling in vooropkomst. PRODUCTEN: Zie hiervoor bij punt b.1. d Specifieke behandelingen * Akker- en haagwinde: - Starane 0,75 l/ha of Tomahawk 0,75 l/ha, Kart 1 l/ha of Banvel 0,6 l/ha toepassen in 5-6 bladstadium van maïs; na 3 weken is er terug opslag. Uitsplitsing van Starane, Kart of Banvel geeft betere bestrijding. - Primus 100 ml/ha heeft een uitstekende werking tegen haagwinde. Houd wel rekening met enkele gevoelige maïsrassen! - Terano 0,8 kg/ha + Mikado 0,8-1 l/ha + Equip 1,75 l/ha (Terano toepasbaar tot 3 echte bladeren van de maïs) - Starane, Tomahawk of Kart 1 l/ha heeft een goede bijwerking tegen aardappelopslag. Het systeem Callisto 1 l/ha of Mikado 1 l/ha + Starane 0,5 l/ha of Kart 1 l/ha geeft nagenoeg perfecte resultaten. - Mikado 0,8 1 l/ha + Titus 30 g/ha of Samson Extra 0,4 0,53 l/ha als correctiebehandeling in het 3-5 bladstadium.

34 * Distel: - Matrigon 1 l/ha + Mikado 1 l/ha: tegen distel (5-6 bladst. maïs) - Matrigon of Cliophar 1,5 l/ha: toepassen voor het in bloei komen van de distels. Matrigon of Cliophar bestrijdt of onderdrukt tevens klein hoefblad en melkdistel. * Knolcyperus: - Dual Gold 1,6 l/ha of Frontier Elite 1,4 l/ha + Laddok T 2,5 l/ha in naopkomst. - Frontier Elite 1,4 l/ha ingewerkt voor zaai gevolgd door Laddok T 3,5 l/ha + olie in naopkomst. - Laddok T 2,5 3,5 l/ha + Frontier Elite 0,8 1 l/ha + Mikado of Callisto - Dual Gold 1,6 l/ha inwerken voor de zaai, gevolgd door een naopkomstbestrijding. * Pemen, grote hanepoot, raaigras: - Samson Extra 0,75 l/ha 2-4 bladstadium. (eventueel dubbele behandeling: 0,5 l/ha gevolgd door 0,25 l/ha) Mogelijk te mengen met Mikado of Callisto 1 l/ha 4-5 bladstadium Equip 2 l (binnen mengingen) - Gesplitte toepassing specifiek tegen pemen: Equip 1,3 l/ha gevolgd door Equip 1,3 l/ha - Samson Extra 0,33-0,5 l/ha + Mikado of Callisto 0,75 1 l/ha + Frontier Elite 0,75 l/ha.(of Dual Gold ) - Samson Extra 0,75 l/ha + Gardo Gold 2 l/ha (+ Callisto 0,75 l/ha) - Titus 40 g/ha + uitvloeier 0,1 % (bij voorkeur Trend). Best toepassen vanaf het 4-5 bladstadium op goed groeiende maïs, bij niet te hoge temperatuur (gevoeligheidstabel). Werkt eveneens op éénjarige grassen, op amarant, muur, kamille, perzikkruid, herderstasje, dovenetel, hondspeterselie, herik en duivekervel. * Pemenbestrijding onmiddellijk na de oogst: - Touchdown Quattro 4 l/ha; Round-Up e.a. 4 l/ha; Round-Up e.a. 3 l/ha + Frigate 1 l per 200 l water; Round-Up Dry 3,5 kg/ha. Grond mag bewerkt worden vanaf 1 week na behandeling. * Aardappelopslag: - Callisto 1 l/ha + Kart 1 l/ha op aardappelopslag van cm - Gardo Gold 2 l/ha + Callisto 1-1,25 l/ha - Calaris 1.5l/ha + Dual Gold 0.75l/ha - Callisto 1,25 1,5 l/ha - Mikado 1,25 1,5 l/ha - Frontier Elite 1 l/ha + Callisto 1 l/ha * Paardestaart: - Callisto 1,25 l/ha + Gardo Gold 2 l/ha * Cichoreiopslag - Systeem 1: minder zware aantasting 1 behandeling Gardo Gold 2 l/ha + Callisto 1 l/ha + Matrigon of Cliophar 1l/ha in het 3-bladstadium Calaris 1.5 l/ha + Dual Gold 0.75 l/ha+ Matrigon of Cliophar 1 l/ha in het 3-bladstadium - Systeem 2: 2 behandelingen Matrigon of Cliophar 1,5 l/ha + olie in het 6 - bladstadium Mikado of Callisto 0,75 1 l/ha + Banvel 0,4 l/ha + triazine partner in 4 blad Banvel 0,2 l/ha

35 Tabel 2 geeft de werking voor diverse bestrijdingsmiddelen, met actieve stoffen, op de onkruiden in maïs in naopkomst. na-opkomst Product Aspect T Mikado Titus Samson OD 60 Equip Gardo Gold 1 Callisto Kart Ataco Calaris Dosering /ha 2,25 l 1 1,5l 40g+trend 0,5 l 2,5 l 2l 1l 1,5 l 1 l 1 1,5 l gierstgrassen Hanepoot G(G) GG GG GG GG GG GG R GG Naaldaar G(G) MR GG GG GG MG R R R Glad vingergras G MG R R R G(G) MG R MG Harig vingergras G G MG MG MG G(G) G R G Raaigras G R GG GG GG MR MR R MR Duist G(G) R G GG GG R -- Straatgras GG R GG GG GG G(G)² MG R G Wilde haver - R GG GG GG R -- GG: Zeer Gevoelig, G: Gevoelig, MG: Matig Gevoelig, MR: Matig Resistent, R: Resistent 1 + contactmiddel (mesotrione of sulcotrione)

36 product Aspect T Mikado Titus Dosering /ha 2,25 l 1 1,5l 40 g + trend Samson 60 OD Equip Gardo Gold 1 Callisto Kart/ Ataco Calaris 0,5 l 2,5 l 2l 1l 1,5 l 1 l 1 1,5 l dicotylen Zwarte nachtschade G(G) GG R MG GG G(G)² GG GG GG Witte melganzenvoet MG GG MG MG G GG GG MR GG Uitstaande melde MG GG MG R G GG GG MR GG Perzikkruid GG GG G GG G GG GG GG GG Zwaluwtong GG G MG MG MG G(G)² G GG G(G) Varkensgras G(G) MG R R MG G(G)² MG GG G Bingelkruid G(G) MG MG G GG G(G)² GG GG GG Kleefkruid GG MG GG GG GG G(G)² G GG G Muur G(G) G GG GG GG GG GG GG GG Echte kamille G(G) MG GG MG G G(G)² GG G (G)G Herik, Knopherik G(G) G GG GG GG G(G)² GG G GG Papegaaiekruid G MG GG GG GG MG- GG² GG MG GG Kruiskruid G G G R G GG GG MG GG Duivekervel G(G) G(G) MG MG MG GG GG MG GG Herderstasje GG GG GG G GG GG GG GG GG Akker-viooltje G(G) G GG MG G (G)G G MG G(G) Dovenetel G(G) GG GG R GG GG GG G GG Ereprijs G(G) G R R R GG GG R GG Wilde Bieten - GG GG GG - GG GG R GG Opslag koolzaad - MG GG GG GG MG- (G)G² G G GG Akkermelkdistel - G GG G G MR G Doornappel - MR G GG MG- GG² GG G GG Ooievaarsbek - MR G MG MG MG MG GG: Zeer Gevoelig, G: Gevoelig, MG: Matig Gevoelig, MR: Matig Resistent, R: Resistent 1 + contactmiddel (mesotrione of sulcotrione) 2 De werking varieert in functie van het gebruikte contactmiddel

37 Producten in voor- en naopkomst met hun actieve stof Aspect T 200 g/l flufenacet g/l terbutylazine Ataco 1 g/l florasulam g/l fluroxypyr Banvel 480 g/l dicamba Buctril 225 g/l bromoxynil Calaris 70 g/l mesotrione g/l terbutylazine Callisto 100 g/l mesotrione Dual Gold 960 g/l metolachloor Equip 22,5 g/l foramsulfuron + 22,5 g/l isoxadifen-ethyl Focus Plus 100 g/l cycloxydim (enkel te gebruiken bij resistente maïsrassen!!!!!!!!!!! ) Frontier Elite 50 g/l dimethenamid-p Gardo Gold 312,5 g/l S-metalochloor + 187,5 g/l terbutylazine Kart 1 g/l florasulam g/l fluroxypyr Laddok T 200 g/l bentazon g/l terbutylazine Lanox 48% flufenacet + 10% isoxaflutol Linuron 450 protex 450 g/l linuron Matrigon 100 g/l cloypralid Merlin 75% isoxaflutol Mikado 300 g/l sulcotrione Primagram Gold 312,5 g/l S-metalochloor + 187,5 g/l terbutylazine Primus 50 g/l florasulam Samson extra 60 OD 60 g/l nicosulfuron Starane 180 g/l fluroxypyr Stomp 400 g/l pendimethalin Successor g/l pethoxamide Terano 600 g/kg flufenacet + 25 g/l metosulam Titus 25% rimsulfuron Tomahawk 180 g/l fluroxypyr Trend % isodecyl alcoloxylate

38 Erosiebestrijding in maïs Proef wordt in samenwerking met provincie Limburg en landbouwer Jos Piffet aangelegd op een perceel dat oranje is ingekleurd op de erosiekaart. 7.1 Proefopzet Er worden verschillende objecten in de korrelmaïs aangelegd om erosiebestrijding na te gaan. Tijdens de teelt wordt de hoeveelheid erosie gemeten, evenals de opkomst, onkruiddruk en ziektedruk, er wordt ook een opbrengstindicatie gegeven. 7.2 Perceelsgegevens a Voorvrucht: aardappelen b Zaaidatum: c Zaaiafstand: zaden/ha d Ras: DKC 3355 (korrelmaïs) e Onkruidbestrijding: Laddok T 1,5 l/ha + Frontier Elite 0,5 l/ha + Mikado 0,8 l/ha + Samson 0,7 l/ha f Bemesting: stikstof index: 169 (normaal) stikstofbehoefte: 127 EN /ha schuimaarde: 11 ton/ha stikstofgift: 110 EN /ha g Grondbewerking: bewerkt met cultivator h Ontledingsuitslag van de bouwlaag: Bepaling Uitslag ontleding Streefzone Beoordeling Grondsoort 40 Leem ph-kcl 6,6 6,7-7,3 Tamelijk laag C in % (humus) 1,0 1,2-1,6 Tamelijk laag Fosfor (P) Tamelijk hoog Kalium (potas) (K) Tamelijk hoog Magnesium (Mg) Tamelijk hoog Calcium (Ca) Normaal Natrium (Na) 3,0 3,1-6,2 Tamelijk laag Boor (B) 0,67 0,5-0,87 Normaal i Oogstdatum:

39 Objecten: zaaibedbereiding Alle grondbewerkingen werden de dag van de zaai uitgevoerd Object 1: Bewerkt volgens de richting van de contourlijnen Frontcultivator Rabe 7 tanden met vleugelscharen Toegepaste werkdiepte: 15 cm Gecombineerd met: Messenfrees machio + packerrol + landrol Frontcultivator: 2 rijen triltanden Spiraalrol Gecombineerd met Kuhn rotoreg met packerrol gekoppeld voor de maïszaaimachine Toegepaste werkdiepte: 10 cm Object 2: Idem als object 1 maar bewerkt met diepwoeler vlak voor zaaibedbereiding: Diepwoeler Kuhn Cultisoil DC rechte tanden met breekboutbeveiliging Kooirol voor dieptebepaling Toegepaste werkdiepte: 34 cm Object 3: Idem als object 2 maar met de helling mee ipv contour Object 4: Idem als object 1 maar met de helling mee ipv contour

40 Waarnemingen Opkomst De tellingen werden uitgevoerd op Object Aantal planten /ha Opkomst % ,8% ,2% ,7% ,2% Erosiemetingen Op dit perceel werd geen erosie waargenomen Tellingen De tabel geeft per object het aantal geoogste planten en het aantal geoogste kolven per ha weer. Object Aantal geoogste planten /ha Aantal kolven /ha Aantal kolven /100 planten , , , , Proefresultaten De tabel geeft per object in kg per ha de totale drogestof opbrengst, het drogestofgehalte van de kolf, opbrengst per ha kg korrel aan 15% vocht, % spil van de naakte gedroogde kolf, % vocht in de korrel bij oogst. Object Kg DS kolf % DS kolf % spil van gedroogde kolf Kg korrel 15 % % vocht korrel ,99% 10,37% ,29% ,92% 11,23% ,36% ,59% 10,89% ,14% ,69% 10,84% ,79%

41 Bespreking Op 24 april werd de maïs gezaaid. De voorteelt was aardappelen die redelijk laat gerooid waren. Na de aardappelen is niet geploegd, met de bedoeling de aardappelen te laten doodvriezen, zodat er minder aardappelopslag gaat zijn in de maïs. Einde december is het perceel opgereden met de cultivator. De maand april kenmerkte zich door droge oostenwinden en geen regen. Daardoor was er een droge harde korst gevormd op het perceel. Onder deze korst echter, was er vochtige grond, ideaal voor de zaai van maïs. Bij de zaai werden er verschillende objecten aangelegd. Bij twee objecten werd er voor het klaarleggen van het zaaibed gediepwoeld. Dit was mogelijk dankzij de uitzonderlijk droge omstandigheden in het voorjaar van Bij twee objecten werd er contour gezaaid en bij twee andere met de helling mee. De proef ligt aan op een perceel dat oranje is ingekleurd op de erosiegevoeligheidskaart. In principe zijn hier geen verplichten qua erosiebestrijding, enkel aanbevelingen. Contourzaaien bij maïs wordt niet beschouwd als een erosiebestrijdende maatregel. Bij felle regenbuien echter, zien we toch dat de rijen een rem kunnen zijn op de stroming van de grond. Op dit perceel is echter geen erosie waargenomen, zodat we dit effect niet konden kwantificeren. Na de hevige regenbui einde mei was er wel duidelijk een verschil tussen de objecten waar te nemen die gediepwoeld waren of niet wat betreft infiltratie. Waar gediepwoeld was, kon het water veel beter de grond in trekken. Infiltratiesnelheid is een belangrijke parameter voor de erosiegevoeligheid van het perceel, hoe sneller het water de grond in kan trekken, hoe minder de kans op erosie. Diepwoelen in het voorjaar kan niet elk jaar gebeuren, hierbij moet er vooral opgelet worden dat de bodemomstandigheden gunstig zijn. In alle objecten namen we een goede opkomst waar. Ook het aantal geoogste planten en geoogste kolven lag hiermee in lijn. De verschillen die merkbaar zijn tussen de verschillend objecten hebben geen verklaring en berusten op toeval. Wanneer we naar de proefresultaten kijken, zien we de resultaten van de verschillende objecten vergelijkbaar zijn bij alle parameters. Hieruit kunnen we besluiten dat de grondbewerking bij zaai en de zaairichting geen effect heeft gehad op de opbrengst.

42 Zaai- en oogsttijdstippenproef Proef in samenwerking met het Landbouwcentrum voor voedergewassen, de Vlaamse overheid Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling (Ir. D. Coomans). 8.1 Proefopzet Drie verschillende rassen van de silomaïs worden gezaaid op twee verschillende zaaidata, om het verschil in droge stof te bepalen, wanneer er wekelijks geoogst wordt. Bij de oogst wordt het drogestof gehalte bepaald per object. 8.2 Perceelsgegevens a b c d e Voorvrucht: Wintertarwe Zaaidatum: PR39A98, Ronaldinio, Franki: Expert, PR39A98, Ronaldinio: Zaaiafstand: zaden/ha Onkruidbestrijding: naopkomst 3-4 bladstadium: Gardo Gold 2 l/ha + Callisto 1 l/ha Bemesting: 155 EN /ha onder vloeibare vorm, voor de zaai Lijst rassen ras zaaitijdstip firma PR39A98 vroeg Pioneer Ronaldinio vroeg KWS Franki vroeg Scam Expert laat Limagrain - Advanta PR39A98 laat Pioneer Ronaldinio laat KWS 8.3 Tellingen In de tabel wordt het verloop van het drogestof percentage van de verschillende maïsrassen weergegeven Franki (1 zaai) 18,6% 20,3% 22,4% 22,4% 24,5% 26,5% 26,3% PR39A98 (1 zaai) 23,7% 25,0% 26,9% 29,6% 30,5% 33,3% 37,7% Ronaldinio (1 zaai) 23,2% 23,0% 27,1% 28,3% 29,3% 31,0% 29,6% Expert (2 zaai) 22,0% 25,1% 25,3% 28,3% 30,3% 30,6% 36,0% PR39A98 (2 zaai) 20,7% 22,0% 23,9% 26,3% 29,4% 29,7% 29,7% Ronaldinio (2 zaai) 20,0% / 24,6% 25,4% 26,8% 29,4% 29,0%

43 Bespreking Deze proef wordt aangelegd om een duidelijk beeld te krijgen van het verloop van het droogproces bij silomaïs. Bij de vroege zaai werden drie rassen uitgezaaid op : een laat ras (Franki), een halflaat (PR39A98) en een halfvroeg (Ronaldinio) ras. Bij de late zaai werden eveneens drie rassen uitgezaaid op : een halflaat ras (PR39A98), een halfvroeg (Ronaldinio) en een vroeg (Expert) ras. De vroege zaai gebeurde echter in een droge en goed opgewarmde bodem. Mede dankzij de warme temperaturen vanaf zaai, kende men een zeer snelle opkomst. Doordat in de maand april geen druppel regen gevallen is en de temperaturen redelijk hoog waren, was de ondergrond redelijk droog. De maïs van de vroege zaai is goed opgekomen. Bij de late zaai had het enkele dagen geregend, de grond was voldoende vochtig en zorgde voor een ideaal zaaibed. Deze omstandigheden maakten het gunstig voor de opkomst van de late zaai. Vanaf eind augustus werden er stalen genomen voor het drogestof gehalte van de hele plant van de zes objecten te bepalen. Hierbij zien we duidelijk dat de vroeg gezaaide rassen iets hoger zitten qua drogestof gehalte, uitgezonderd Franki, wat een laat ras is. Bij de opvolging van de weken zien we dat de maïs droger wordt en dus het drogestof gehalte stijgt. Bij de laatste waarneming zien we dat Franki (vroege zaai) het laagste drogestofgehalte haalt, dit is dan ook een laat ras, die meer groeidagen nodig heeft om voldoende afgerijpt te geraken. Het hoogste drogestof gehalte wordt behaalt door PR39A98 (vroege zaai) en Expert (late zaai). Expert is een vroeg ras en is vroeger afgerijpt dan de andere objecten, zelfs vroeger dan sommige rassen die vroeg gezaaid zijn. Het drogestof percentage van de gehele plant is een belangrijke indicatiefactor voor het moment van oogsten. Wanneer het drogestof gehalte ongeveer 33% - 35% bedraagt, is de plant oogstrijp. Zo wordt er gezorgd voor een juiste vochthuishouding in de kuil.

44 Beredeneerde bemesting bij maïs in relatie tot nitraatresidu Ir. Piet Ver Elst en ir. Jan Bries, Bodemkundige Dienst van België. 9.1 Inleiding Op vele maïspercelen wordt een groot deel van de bemestingsbehoefte ingevuld via dierlijk mest. Zowel vanuit landbouwkundig als milieukundig standpunt (door de mestwetgeving) zijn we genoodzaakt om op perceelsniveau de aanvoer van nutriënten zeer goed te beredeneren. Het komt erop aan om uit elke toegediende kilogram stikstof een zo hoog mogelijk rendement te halen, teneinde de opbrengst te optimaliseren en de hoeveelheid nitraatresidu die achterblijft bij de oogst te minimaliseren. In het kader van MAPIII is de aandacht voor nitraatresidu nog verscherpt. In de praktijk zijn op vele percelen nog aanpassingen in de bemesting en teelttechniek mogelijk om het nitraatresidu te beperken. De maïsteler staat voor de uitdaging om het N-rendement op zijn maïspercelen te verhogen en het nitraatresidu onder controle te houden. 9.2 Wat is nitraatresidu en welke factoren hebben een invloed? Inleiding In het kader van het MAPIII is de aandacht voor het nitraatresidu na de oogst nog verscherpt. Het nitraatresidu wordt gedefinieerd als de hoeveelheid nitrische stikstof in het bodemprofiel van 0-90 cm in de periode van 1 oktober tot 15 november. De grenswaarde voor het nitraatresidu is voor de komende 2 jaar opnieuw vastgelegd op 90 kg N/ha. De bemesting en de teelttechniek op perceelsniveau moeten dus zodanig beredeneerd worden dat de hoeveelheid nitrische stikstof in het bodemprofiel bij het ingaan van de winter beperkt blijft. Bij controles van het nitraatresidu door de overheid kunnen bij een te hoog nitraatresidu immers maatregelen opgelegd worden, gaande van verplichte nitraatresiducontrole het daaropvolgende najaar tot geldboetes en bedrijfsaudits. De maïsteler heeft er dus alle belang bij om op een beredeneerde manier met de bemesting om te springen, niet alleen om landbouwkundige redenen, maar ook om het risico op een te hoog nitraatresidu te vermijden en de mogelijke gevolgen hiervan te vermijden. In de praktijk stellen we vast dat er heel wat factoren een invloed hebben op het nitraatresidu, maar dat de kennis hiervan eerder beperkt is. Daarom gaan we eerst wat dieper in op de factoren die het nitraatresidu beïnvloeden Welke factoren hebben een invloed op het nitraatresidu? Naast de effectief uitgevoerde bemesting zijn er nog vele andere factoren die het nitraatresidu beïnvloeden. Deze factoren worden schematisch weergegeven in figuur 1. In deze figuur wordt een tijdslijn weergegeven waarop de factoren aangeduid staan die zorgen voor een toename van de hoeveelheid nitraatstikstof in het bodemprofiel (zwart) alsook de factoren welke zorgen voor stikstofafvoer van het perceel (grijs).

45 Figuur 1: (Bron: BDB) schematische voorstelling van de factoren die het nitraatresidu beïnvloeden Nitraatreserve in het voorjaar We vertrekken op ieder maïsperceel in het voorjaar met een bepaalde hoeveelheid nitraat in het bodemprofiel van 0 tot 90 cm diepte. Na een natte winter ligt deze voorraad veelal op een laag niveau (30 à 60 kg NO 3 -N/ha). Na een droge winter worden vooral op zwaardere gronden (leem- en kleigronden) en in functie van de voorgeschiedenis van het perceel hoge voorraden gemeten (voorraden van meer dan 150 à 200 kg NO 3 -N/ha komen dan frequent voor). In het voorjaar kan, afhankelijk van de weersomstandigheden, nog nitraatuitspoeling optreden Bemesting Een belangrijke aanvoerpost van minerale stikstof is de stikstofbemesting onder minerale of organische vorm. De stikstofbemesting is en blijft een zeer belangrijke parameter die de hoeveelheid nitraatresidu in het najaar sterk bepaalt! De stikstofbemesting is ook een invloedsfactor die de landbouwer volledig zelf in handen heeft. Een deel van de stikstof kan verloren gaan door vervluchtiging en/of denitrificatie. Een deel van de stikstof uit organische meststoffen komt later op het jaar vrij Mineralisatie Een belangrijke en vaak onderschatte aanvoerpost is de stikstof die vrijkomt door mineralisatie uit de bodemhumus of andere vormen van organische stikstof (oogstresten, organische meststoffen, groenbemesters, ). Hoe hoger het humusgehalte in de bodem, hoe groter in het algemeen de hoeveelheid minerale stikstof die vrijkomt. Deze stikstofvrijstelling vindt plaats gespreid over het hele jaar, en gaat evenzeer door wanneer de maïs reeds geoogst is! Voor een akkerbouwperceel met een normaal koolstofgehalte van rond de 1% bedraagt de stikstofreserve onder organische vorm in de bodemlagen 0-90 cm om en bij de kg organische stikstof, waarvan gemiddeld ongeveer 2% vrijkomt op jaarbasis, ongeveer 150 kg N/ha dus. Op percelen met een hoger humusgehalte kan de reserve oplopen tot kg organische N/ha en meer, wat een vrijstelling kan geven van meer dan 200 kg N/ha op jaarbasis! In figuur 2 is de gemiddelde maandelijkse stikstofmineralisatie van onze Vlaamse landbouwgronden weergegeven. We kunnen vaststellen dat de mineralisatie op maandbasis vrij beperkt is in de wintermaanden. Wanneer de bodemtemperaturen laag zijn, bedraagt de gemiddelde maandelijkse mineralisatie ongeveer 5 kg N/ha. In het voorjaar, wanneer de bodemtemperaturen geleidelijk toenemen, stijgt ook de gemiddelde maandelijkse mineralisatie tot boven de 10 kg N/ha. In de