Rentabiliteitsrapport Land- en tuinbouw 2009

Transcriptie

1 Rentabiliteitsrapport Land- en tuinbouw 2009 Departement Landbouw en Visserij afdeling Monitoring en Studie Andy Oeyen Boris Tacquenier

2 Rentabiliteitsrapport Land- en tuinbouw 2009 Andy Oeyen Boris Tacquenier Januari 2011 Rapport, 85 blz Depotnummer: D/2011/3241/042 Departement Landbouw en Visserij afdeling Monitoring en Studie Ellipsgebouw (6de verdieping) Koning Albert II - laan 35, bus Brussel Tel Fax ams@vlaanderen.be Vermenigvuldiging en/of overname van gegevens zijn toegestaan mits de bron expliciet vermeld wordt: Oeyen. A., Tacquenier B. (2011) Rentabiliteitsrapport Land- en tuinbouw 2009, Beleidsdomein Landbouw en Visserij, afdeling Monitoring en Studie, Brussel. Wij doen ons best om alle informatie, webpagina's en downloadbare documenten voor iedereen maximaal toegankelijk te maken. Indien u echter toch problemen ondervindt om bepaalde gegevens te raadplegen, willen wij u graag hierbij helpen. U kunt steeds contact met ons opnemen. 2

3 Rentabiliteitsrapport Land- en tuinbouw

4 Inhoudsopgave Inleiding De akkerbouwsector Structurele kenmerken Rentabiliteit... 8 Bedrijfstak akkerbouw... 8 Bedrijfsresultaten De melkveesector Structurele kenmerken Rentabiliteit Bedrijfstak rundvee en voedergewassen Bedrijfsresultaten De rundvleessector Structurele kenmerken Rentabiliteit Bedrijfstak rundvee en voedergewassen Bedrijfsresultaten De varkenssector Structurele kenmerken Rentabiliteit Bedrijfstak vermeerdering Bedrijfstak vetmesting Bedrijfsresultaten De groente- en aardbeiensector Structurele kenmerken Rentabiliteit Rentabiliteit glasgroentebedrijven Rentabiliteit bedrijven met overwegend groenten in open lucht Rentabiliteit champignonbedrijven Rentabiliteit aardbeienbedrijven Rentabiliteit groente- en aardbeienbedrijven: samenvattend overzicht De fruitsector (exclusief de aardbeiensector) Structurele kenmerken Rentabiliteit De sierteeltsector (exclusief boomkwekerij) Structurele kenmerken Rentabiliteit Rentabiliteit potplantenbedrijven Rentabiliteit azaleabedrijven Rentabiliteit snijbloemenbedrijven Rentabiliteit sierteeltbedrijven (exclusief boomkwekerij): samenvattend overzicht Samenvattend overzicht Landbouw Tuinbouw Bijlagen Literatuurlijst Bijlage 1: Methodologische toelichting Waarnemingsveld Steekproef

5 Wegingssysteem Rentabiliteit Bijlage 2: Definities indicatoren Bijlage 3: Toelichting Figuren Bijlage 4: Lijst met figuren Bijlage 5: Lijst met tabellen

6 Inleiding Dit rentabiliteitsrapport wil de lezer een technisch-economische analyse van de land- en tuinbouwactiviteit in Vlaanderen geven. De resultaten voor 2009 berusten op de verwerking van de boekhoudgegevens van 701 Vlaamse land- en tuinbouwbedrijven, die deel uitmaken van het Landbouwmonitoringsnetwerk (LMN). De gegevens verzameld in het kader van het LMN werden op wetenschappelijke wijze geëxtrapoleerd naar de gehele Vlaamse landbouwsituatie. Ter vergelijking worden ook de indicatoren vanaf 2005 opgenomen. Inhoudelijk worden eerst voor de belangrijkste bedrijfstypes de structurele en technisch economische indicatoren weergegeven. Achtereenvolgens komen de volgende sectoren aan bod: akkerbouw, melkvee, rundvlees, varkens, groenten en aardbeien, fruit en sierteelt. Bij elke sector wordt wat dieper ingegaan op resultaten van belangrijke bedrijfstakken. Voor een overzicht van de volledige land- en tuinbouwsector wordt verwezen naar hoofdstuk 8. De cijfers tonen aan dat 2009 vooral een heel moeilijk jaar was voor de tuinbouw en de melkveesector. De melkveesector werd getroffen door uitzonderlijk lage prijzen. Ook de glastuinbouw en de fruittelers hadden te kampen met verminderde opbrengsten door slechtere prijsvorming. De dalende energiekost kon geen soelaas brengen om de verliezen te beperken. De varkenssector kende een beter jaar dan 2007 en Dit was vooral te danken aan lagere voederkosten. Ook de vleesveesector profiteerde van de lagere voederkosten. Meer toelichting bij de methodologie vindt u in het afsluitende hoofdstuk. Hier worden de verschillende gebruikte indicatoren toegelicht. Daarnaast wordt de methode van de extrapolatie uitgelegd. Door deze extrapolatie zijn de cijfers in dit rapport goede indicatoren voor de toestand van de Vlaamse land- en tuinbouw met beroepsmatig karakter. 6

7 1. De akkerbouwsector 1.1. Structurele kenmerken Het areaal graan van de beroepsbedrijven in Vlaanderen nam in 2009 met ca ha af en het areaal aardappelen nam met een zelfde oppervlakte toe. Het areaal suikerbieten kende een minimale stijging na de forse daling in In 2009 zijn er in Vlaanderen gespecialiseerde akkerbouwbedrijven met beroepsmatig karakter. Gemiddeld hebben deze bedrijven een oppervlakte van 48,9 ha. Tabel 1: Structuur van de gespecialiseerde akkerbouwsector, kengetal Aantal bedrijven Oppervlakte akkerbouw per bedrijf (ha) 32,43 33,27 34,34 35,09 35,06 Waarvan granen 51,2% 52,8% 46,2% 59,5% 55,3% aardappelen (excl. pootgoed) 18,5% 19,7% 19,3% 19,3% 22,5% suikerbieten 17,5% 16,9% 20,7% 13,0% 13,0% Oppervlakte cultuurgrond per bedrijf (ha) 43,5 45,0 46,2 48,4 48,9 Bron: eigen berekeningen, FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie De statistieken over de structuur van de akkerbouwbedrijven blijven ongewijzigd. De gemiddelde oppervlakte cultuurgrond per akkerbouwbedrijf is ruim 48,9 ha. De gemiddelde oppervlakte akkerbouwgrond per akkerbouwbedrijf is ruim 35 ha. De meeste bedrijven (40,1%) hebben 10 tot 25 hectare akkerbouwgrond. De 80% kleinste bedrijven betelen iets minder dan de helft van het totale akkerbouwareaal en de 20% grootste bedrijven betelen net iets meer dan de helft. Figuur 1: Verdeling van de akkerbouwbedrijven volgens oppervlakte, 2009 Toelichting: Volle lijn: lorenz curve met op de horizontale as het aantal bedrijven gesorteerd op oppervlakte en op de linker verticale y-as het cumulatief percentage van de oppervlakte. Stippellijn: oppervlakte/bedrijf in ha (rechter y-as). (zie bijlage 3) Bron: eigen berekeningen, FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie 7

8 De voornaamste akkerbouwgewassen zijn granen, aardappelen en suikerbieten. Zij vertegenwoordigen in % van het akkerbouwareaal. Ten opzichte van 2008 steeg het areaal akkerbouwgewassen met 1,1%. Het areaal granen daalde met 6%, het areaal suikerbieten bleef steeg minimaal (1,1%) en het areaal aardappelen steeg aanzienlijk (+18%) Rentabiliteit Om de bedrijfsresultaten van deze sector in Vlaanderen te bespreken worden de boekhoudkundige resultaten van de gespecialiseerde bedrijven geëxtrapoleerd met een wegingmethode (zie bijlage 1). De analyse van deze financiële bedrijfsresultaten is gebaseerd op de boekhoudkundige resultaten van 72 bedrijven, met gemiddeld 48,4 ha cultuurgrond. De bespreking van specifieke bedrijfstakken is gebeurd door analyse van alle bedrijven met de desbetreffende teelten. Het aantal bedrijven dat in deze analyses gebruikt werd is afhankelijk van het aantal telers met de besproken teelt. Deze resultaten werden niet geëxtrapoleerd. Bedrijfstak akkerbouw Wintertarwe De gegevens voor bedrijfstak wintertarwe zijn gebaseerd op cijfers van 274 bedrijven. Het rendement van de graanoogst was het hoogste in de laatste vijf jaren. Tabel 2: Evolutie van de opbrengstcijfers van wintertarwe, kengetal rendement (kg/ha) gemiddelde prijs (euro/100kg) 10,5 14,1 22,5 13, opbrengst graan (euro/ha) variabele kosten (euro/ha) bruto saldo (*) (euro/ha) (*) inclusief opbrengsten nevenproducten De gemiddelde graanprijs lag in % lager dan in 2008 en maar liefst 48% lager dan in Het was van 2005 geleden dat de prijs nog zo laag was geweest. Tabel 3: Regionale opbrengstcijfers van wintertarwe, 2009 kengetal Polders Zandstreek Zandleemstreek Leemstreek rendement (kg/ha) opbrengst (euro/ha) prijs (euro/100kg) 12,1 11,8 11,6 11,4 In 2009 was de opbrengst in euro per ha voor granen eerder laag. Het rendement (kg) steeg wel per hectare, maar door de lagere prijs resulteerde dit niet in een grotere opbrengst (euro) per hectare. De totale variabele kost per ha voor wintertarwe daalde met 8 % tegenover

9 Vooral de meststofkosten, die een groot deel van de totale kost zijn, daalden gevoelig. De bestrijdingsmiddelen bleven hetzelfde. Het bruto saldo blijft ondanks de lagere opbrengsten op het niveau van vorig jaar door de gedaalde variabele kosten. Figuur 2: Verdeling van de variabele kosten per ha wintertarwe, 2009 energie 8% overige 1% zaai- en pootgoed 13% werk door derden 25% meststoffen 20% bestrijdingsmiddelen 33% Bewaaraardappelen De rentabiliteitscijfers voor bedrijfstak bewaaraardappelen zijn gebaseerd op gegevens van 150 aardappeltelers. Het rendement van de aardappeloogst lag iets hoger dan in Tabel 4: Evolutie van de opbrengstcijfers van bewaaraardappelen, kengetal rendement (kg/ha) gemiddelde prijs (euro/100kg) 10,9 15,5 9,3 10,3 9,2 opbrengst (euro/ha) variabele kosten (euro/ha) bruto saldo (*) (euro/ha) (*) inclusief opbrengsten nevenproducten De aardappelprijs daalde tegenover 2008 met meer dan één euro per 100 kg aardappelen en komt daar nagenoeg mee terug op het niveau van Deze prijsdaling kan verklaard worden door het gestegen areaal en de grotere oogst. In Vlaanderen steeg de oppervlakte aardappelen met ruim 11%. In Vlaanderen steeg de totale oogst met 7%. De opbrengstcijfers variëren naargelang de streek (tabel 5). De Zandstreek noteerde in 2009 het hoogste rendement en de hoogste opbrengst per ha. De resultaten voor de Kempen werden weggelaten bij gebrek aan voldoende gegevens. Tabel 5: Regionale opbrengstcijfers van bewaaraardappelen,

10 kengetal Polders Zandstreek Zandleemstreek Leemstreek rendement (kg/ha) opbrengst (euro/ha) prijs (euro/100kg) 9,3 8,8 9,5 8,8 Figuur 3 geeft een verdeling van de variabele kosten. Het aandeel van de kosten voor het zaaien pootgoed is in 2009 het grootst en vervolgens die van de kosten voor bestrijdingsmiddelen. Voor de rest verandert er nauwelijks iets ten opzichte van De totale variabele kosten zijn in 2009 nagenoeg dezelfde gebleven (+1,3%). De kosten voor het zaai- en pootgoed stegen sterk (+19,9%) terwijl de kosten voor energie sterk daalden (-19,3%). Figuur 3: Verdeling van de variabele kosten per ha bewaaraardappelen, 2009 werk door derden 15% energie 4% overige 2% zaai- en pootgoed 35% bestrijdingsmiddelen 31% meststoffen 13% Een diepgaande analyse van de kostprijs van de aardappelsector is terug vinden in het rapport Kostprijsanalyse Aardappelen (de Regt, 2010) Suikerbieten De rentabiliteitscijfers voor bedrijfstak suikerbieten zijn gebaseerd op gegevens van 172 bietplanters. Het rendement van de suikerbietenoogst lag 12% hoger dan in 2008 en ook het suikergehalte steeg voor het vierde jaar op rij (tabel 6). Tabel 6: Evolutie van de opbrengstcijfers van suikerbieten, kengetal rendement (kg/ha) gemiddelde prijs (euro/100kg) 4,0 3,3 3,2 3,2 3,1 opbrengst (euro/ha) suikergehalte (%) 16,9 16,4 17,2 17,8 18,6 variabele kosten (euro/ha) bruto saldo (*) (euro/ha)

11 (*) inclusief opbrengsten nevenproducten De ontvangen prijs per ton bieten blijft stabiel en bedraagt 31 euro. Het effect van de suikerhervorming, dat de gegarandeerde prijs voor witte suiker vanaf 2006 over 4 jaar met 36% verlaagt, wordt ook dit jaar gemaskeerd door het uitzonderlijk hoge suikergehalte van de bieten in De minimumprijs voor suikerbieten is in 2009 vastgesteld op 26,29 euro per ton. De werkelijke prijs ligt ca. 20% hoger. Het suikergehalte is een stuk hoger dan de referentie van 16%. De opbrengsten per oppervlakte stegen met 9% ten opzichte van Er zijn duidelijk regionale verschillen in de rendementen en hierdoor ook in de financiële opbrengsten (tabel 7). De Polders en Zandleemstreek noteren de hoogste opbrengst per ha. Lichte verschillen vinden we terug bij het suikergehalte. Tabel 7: Regionale opbrengstcijfers van suikerbieten, 2009 kengetal Polders Zandstreek Zandleemstreek Leemstreek rendement (kg/ha) opbrengst (euro/ha) prijs (euro/100kg) 3,2 3,0 3,1 3,1 suikergehalte (%) 19,0 18,1 18,5 18,6 De variabele kosten bedragen in euro per ha, wat een lichte stijging is tegenover Het loonwerk is de belangrijkste operationele kost, gevolgd door de kost voor bestrijdingsmiddelen en bietenzaad. Samen zijn deze 3 goed voor driekwart van de totale variabele kost. De kosten voor energie waren aanzienlijk lager (-18%), de kosten voor bestrijdingsmiddelen daalden eveneens (-8%) en de kosten voor bietenzaad stegen (+9%) tegenover Figuur 4: Verdeling van de variabele kosten per ha suikerbieten, 2009 energie 6% overige 5% zaai- en pootgoed 21% werk door derden 33% meststoffen 13% bestrijdingsmiddelen 22% 11

12 Bedrijfsresultaten Opbrengsten In figuur 5 wordt de structuur van de opbrengsten weergegeven. Hieruit blijkt dat veel gespecialiseerde akkerbouwbedrijven naast de akkerbouwteelten ook nog andere activiteiten uitoefenen. De opbrengsten uit marktbare gewassen maken 67% uit van de totale opbrengsten. De premies in het kader van het GLB zijn in de post overige opbrengsten geklasseerd. Figuur 5: Structuur van de opbrengsten voor de gespecialiseerde akkerbouwbedrijven, 2009 overige opbrengsten 21% varkens 4% rundvee en voedergew assen 8% marktbare gew assen 67% De opbrengsten voor marktbare gewassen (+4%), rundvee en voedergewassen (+6%) en varkens (+5%) stegen. Ook de overige opbrengsten namen toe (+17%), door de verhoging van de premies in het vernieuwde suikerbietenbeleid. De opbrengsten voor pluimvee vielen volledig weg ten opzichte van voorgaande jaren. Deze opbrengsten waren te wijten aan enkele (4 van de originele 76) bedrijven die werden verwijderd uit de statistiek omdat hun opbrengsten uit pluimvee te zwaar doorwogen. Bijgevolg daalt de totale opbrengst ten gevolge van de gewijzigde methodiek. Kosten In 2009 namen de kosten voor zaai- en pootgoed sterk toe (+19%), evenals de betaalde lonen en het werk door derden (+24%). De kosten voor energie namen sterk af (-25%). De kosten voor veevoeder daalden ten gevolge van de gewijzigde methodiek (zie opbrengsten). Bijgevolg daalden ook de totale kosten. 12

13 Figuur 6: Structuur van de kosten voor de gespecialiseerde akkerbouwbedrijven, 2009 w erk door derden 6% betaalde lonen 2% overige kosten 7% zaai- en pootgoed 8% veevoeders 5% meststoffen 5% bestrijdingsmiddelen 7% berekende lonen 27% energie 3% werktuigkosten 14% grond- en gebouw enkapitaal 16% Inkomen en kapitaal In 2008 was er een sterke daling van het inkomen heeft het tij voor de akkerbouwsector niet volledig kunnen keren. Het netto bedrijfsresultaat, inclusief vergoeding voor eigen kapitaal en arbeid is gedaald tot een verlies van 482 euro per hectare. De opbrengst per 1000 euro kosten daalt tot 864 euro. Het familiaal arbeidsinkomen (netto bedrijfsresultaat vermeerderd met toegerekende lonen voor familiale arbeid) per FAK steeg weinig tot euro. Dit komt overeen met 43% van het vergelijkbaar inkomen. Het bedrijfsinkomen per FAK bedraagt in euro. Dit is de vergoeding die een bedrijf ontvangt voor eigen arbeid en kapitaal. Zowel het eigen vermogen als het vreemd vermogen zijn afgenomen op de akkerbouwbedrijven. De solvabiliteit, de verhouding tussen het eigen vermogen en het totaal vermogen, is 80%. 13

14 Tabel 8: Bedrijfsresultaten van de gespecialiseerde akkerbouwbedrijven, bedragen in euro, Kengetal Oppervlakte cultuurgrond (ha) 46,2 45,9 48,6 51,5 48,4 Aantal VAK 1,49 1,52 1,48 1,62 1,61 Aantal FAK 1,42 1,39 1,35 1,53 1,44 Opbrengsten per hectare cultuurgrond Marktbare gewassen Rundvee en voedergewassen Varkens Pluimvee Overige opbrengsten Kosten per hectare cultuurgrond Zaad en pootgoed Veevoeders Meststoffen Bestrijdingsmiddelen Energie Werktuigkosten Grond-en gebouwkapitaal Berekende lonen Betaalde lonen Werk door derden Overige kosten Nettobedrijfsresultaat per hectare cultuurgrond Opbrengst per 1000 euro kosten Familiaal arbeidsinkomen per hectare cultuurgrond Familiaal arbeidsinkomen per FAK Bedrijfsinkomen per hectare cultuurgrond Bedrijfsinkomen per FAK Eigen vermogen einde boekjaar Vreemd vermogen einde boekjaar Solvabiliteit einde boekjaar 0,77 0,80 0,80 0,81 0,80 Bron:AMS 14

15 2. De melkveesector 2.1. Structurele kenmerken In 2009 zijn er in Vlaanderen 3642 gespecialiseerde melkveebedrijven, waarvan er 77% sterk gespecialiseerd zijn. Tabel 9: Structuur van de gespecialiseerde melkveesector, Kengetal Boekjaar sterk gespecialiseerd (PR 411) matig gespecialiseerd (PR412) gespecialiseerd (PR41) aantal bedrijven aantal bedrijven aantal bedrijven aantal bedrijven aantal bedrijven aantal melkkoeien per bedrijf aantal melkkoeien per bedrijf aantal melkkoeien per bedrijf aantal melkkoeien per bedrijf aantal melkkoeien per bedrijf ha cultuurgrond/bedrijf ha cultuurgrond/bedrijf ha cultuurgrond/bedrijf ha cultuurgrond/bedrijf ha cultuurgrond/bedrijf ha grasland en voedergewassen/bedrijf ha grasland en voedergewassen/bedrijf ha grasland en voedergewassen/bedrijf ha grasland en voedergewassen/bedrijf ha grasland en voedergewassen/bedrijf Bron: eigen berekeningen, FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Het totaal aantal melkveehouders daalt in De daling is enkel terug te vinden bij de matig gespecialiseerde bedrijven. Het aantal sterk gespecialiseerde melkveehouders blijft constant. Het aantal melkkoeien per bedrijf neemt toe. Beide trends duiden op een specialisering van de melkveesector. Structureel zijn er veel verschillen waar te nemen tussen de bedrijven. Bijna 68% van de melkkoeien wordt gehouden op bedrijven met meer dan 50 melkkoeien, terwijl 52% van de bedrijven minder dan 50 melkkoeien heeft. De stijgende trend van het aantal hectare cultuurgrond wordt ook dit jaar doorgezet. De bedrijven bezitten in 2009 gemiddeld 39,1 ha cultuurgrond. Het grootste aandeel van de cultuurgrond (86%) is bestemd voor grasland en voedergewassen. De gespecialiseerde melkveehouders bewerken 22% van de totale Vlaamse oppervlakte cultuurgrond. 15

16 Figuur 7: Verdeling van de gespecialiseerde melkveebedrijven volgens aantal melkkoeien, 2009 Toelichting: Volle lijn: lorenz curve met op de x-as het aantal bedrijven gesorteerd op aantal melkkoeien en op de linker y-as het cumulatief percentage van het aantal melkkoeien. Stippellijn: Aantal melkkoeien/bedrijf (rechter y-as). (zie bijlage 3) Bron: eigen berekeningen, FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie 2.2. Rentabiliteit Voor de analyse van de bedrijfsresultaten worden enkel de sterk gespecialiseerde bedrijven (productierichting 411) weerhouden om de invloed van andere bedrijfstakken te minimaliseren. De resultaten werden geëxtrapoleerd volgens een wegingmethode (zie bijlage 1). De analyse gebeurt op de resultaten van 99 bedrijven, met een gemiddelde melkproductie van liter, 91,6 GVER en 40,2 hectare cultuurgrond. De resultaten van de bedrijfstak analyse werden niet gewogen. Bedrijfstak rundvee en voedergewassen De financiële opbrengst per ha van de bedrijfstak rundvee en voedergewassen was in 2009 laag. De opbrengsten per GVER bestaan voor 80% uit de opbrengsten uit melkproducten (tabel 10). De lage opbrengsten zijn hoofdzakelijk het gevolg van de lage melkprijs die in 2009 een vrije val kende. De gemiddelde melkproductie per bedrijf blijft stijgen, wat wijst op steeds groter wordende bedrijven. 16

17 Tabel 10: Evolutie van de rentabiliteitscijfers melk, Kengetal melkgift per koe (liter/koe) vetgehalte (g/liter) 43,4 43,5 43,5 42,9 43,0 eiwitgehalte (g/liter) 34,7 34,7 35,0 34,8 34,7 melkproductie (liter/bedrijf) waarvan: - bestemd voor de melkerij (%) 94,3 96,0 95,0 95,7 96,1 - gevoederd aan vee (%) 2,9 2,5 2,7 2,7 2,4 prijs per liter aan melkerij (euro/100 liter) 29,02 28,45 35,68 33,08 24,86 opbrengst rundvee en voedergewassen per ha (euro) opbrengst rundvee en voedergewassen per GVER (euro) waarvan: - opbrengst melkproducten overige opbrengst rundvee en voedergewassen variabele kosten per GVER (euro/gver) variabele kosten per liter (euro / 100 l) 13,5 13,5 14,6 17,8 16,2 bruto saldo per GVER (euro) bruto saldo per 100 liter (euro) 22,0 23,4 28,9 21,9 14,8 opbrengst per euro bijkomende voederkosten (euro) gemiddelde krachtvoederkost voor melkvee (euro/kg) 0,188 0,187 0,229 0,270 0,246 De melkprijs kende in 2009 een forse daling met een dieptepunt in juni waardoor de opbrengst van melkproducten per GVER het laagste peil in jaren bereikte. De verhoogde prijzen van koeien (zie figuur 8) resulteerde in 2009 in hogere opbrengsten uit de verkoop van rundvee. Deze stijging kon echter de daling van de melkprijs niet compenseren, omdat de opbrengst uit melkproducten het overgrote deel van opbrengsten uitmaken. Figuur 8: Evolutie van de prijs van koeien (euro per 100kg) en nuchtere kalveren (euro per stuk), Bron: BIRB, BVK en marktberichten goed gevormd 55% verwerking nuchtere kalveren 17

18 De variabele kosten per liter geproduceerde melk bedroegen 16,2 eurocent, of 719 euro per GVER. Dit is een daling van 10% ten opzichte van Ten opzichte van de periode vóór 2008 bleven deze kosten echter hoog. Deze kosten zijn inclusief de kosten aan het jongvee en de voedergewassen. De verdeling van de variabele kosten (figuur 9) toont aan dat de voederkosten nog steeds het grootste aandeel in de totale kost hebben. Het aandeel zakt wel van 48% tot 44% van de totale kost. Dit is het gevolg van de gedaalde voederkosten (-14%) en de gedaalde energiekost (-8%). Het bruto saldo per liter daalt tot 14,8 cent. De opbrengst per 1000 euro bijkomende voederkosten bedraagt slechts euro. Figuur 9: Verdeling van de variabele kosten in de gespecialiseerde melkveehouderij, 2009 zaai- en pootgoed 5% overige 9% meststoffen 8% werk door derden 14% bestrijdingsmiddelen 3% energie 9% diergeneeskundige zorgen 8% bijkomende voederkosten 44% Meer informatie over de kosten en opbrengsten in de melkveesector is beschikbaar in het rapport Inkomensverschillen op bedrijfstak melkvee verklarende parameters (Coulier, 2010) Bedrijfsresultaten Opbrengsten In figuur 10 wordt de structuur van de opbrengsten per hectare cultuurgrond weergegeven. De opbrengsten uit rundvee en voedergewassen nemen 80% voor hun rekening. Dit duidt op een sterke specialisatie van de melkveehouders Onder de overige opbrengsten zitten onder andere de premies en toeslagrechten. De opbrengsten uit rundvee en voedergewassen bevatten verkoop van melk en runderen, aanwas van de veestapel en verkoop en inventarisverschillen van voedergewassen. De opbrengsten uit rundvee en voedergewassen zijn door de lage melkprijs in 2009 sterk gezakt. 18

19 Figuur 10: Structuur van de opbrengsten voor de gespecialiseerde melkveebedrijven, 2009 overige opbrengsten 14% marktbare gew assen 4% varkens 2% rundvee en voedergew assen 80% Kosten De kosten per hectare voor de melkveesector daalden licht in 2009 met 2% ten opzichte van De grootste daling is waar te nemen bij de veevoederkost, die met 12% daalde ten opzichte van Verder zijn ook de energiekosten (-8%) en de kosten voor bestrijdingsmiddelen gezakt (- 10%). Ook werd er per hectare minder aan meststoffen besteed in 2009 dan in De kosten voor de berekende lonen, grond- en gebouwenkapitaal en de veevoeders zijn de drie voornaamste kosten en nemen samen tweederde van de totale kost op een gespecialiseerd melkveebedrijf voor hun rekening (figuur 11). Figuur 11: Structuur van de kosten voor de gespecialiseerde melkveebedrijven, 2009 w erk door derden 5% overige kosten 7% zaai- en pootgoed 2% veevoeders 15% meststoffen 3% bestrijdingsmiddelen 1% berekende lonen 31% energie 3% diergeneeskundige zorgen 2% grond- en gebouw enkapitaal 21% werktuigkosten 10% 19

20 Inkomen en kapitaal Het inkomen daalt in 2009 naar een nieuw dieptepunt. De totale opbrengsten waren in 2009 bijzonder laag door de slechte melkprijzen. Het netto bedrijfsresultaat per hectare was in 2009 sterk negatief ( euro/ha), er wordt een opbrengst van 775 euro per 1000 euro kosten gehaald. Het familiaal arbeidsinkomen, uitgedrukt per familiale arbeidskracht, daalt tot euro wat slechts 27% van het vergelijkbaar inkomen voor 2009 is. De vergoeding die een bedrijf ontvangt voor zijn eigen arbeidskrachten en zijn kapitaal (het bedrijfsinkomen per FAK) is in 2009 gedaald tot euro. Het vreemd vermogen en het eigen vermogen per bedrijf neemt toe. De solvabiliteit van de melkveebedrijven neemt toe en bedraagt in 2009 op het einde van het boekjaar 72%. Tabel 11: Bedrijfsresultaten van de sterk gespecialiseerde melkveebedrijven, bedragen in euro, Kengetal Oppervlakte cultuurgrond (ha) 35,3 36,0 37,2 38,1 40,2 Aantal ha grasland en voedergewassen 30,5 31,8 32,9 34,4 36,7 Aantal melkkoeien 48,2 50,9 54,8 53,9 58,7 Aantal VAK 1,51 1,48 1,54 1,66 1,73 Aantal FAK 1,50 1,48 1,54 1,65 1,72 Opbrengsten per hectare cultuurgrond marktbare gewassen rundvee en voedergewassen varkens pluimvee overige opbrengsten Kosten per hectare cultuurgrond zaai- en pootgoed veevoeders meststoffen bestrijdingsmiddelen diergeneeskundige zorgen energie werktuigkosten grond- en gebouwenkapitaal berekende lonen betaalde lonen werk door derden overige kosten Netto bedrijfsresultaat per hectare cultuurgrond Opbrengst per euro kosten Familiaal arbeidsinkomen per hectare cultuurgrond Familiaal arbeidsinkomen per FAK Bedrijfsinkomen per hectare cultuurgrond Bedrijfsinkomen per FAK Eigen vermogen einde boekjaar Vreemd vermogen einde boekjaar Solvabiliteit einde boekjaar 0,75 0,72 0,73 0,74 0,72 20

21 3. De rundvleessector 3.1. Structurele kenmerken De gespecialiseerde vleesveesector (exclusief bedrijven met mestkalveren) telt in bedrijven (tabel 12). De gemiddelde oppervlakte cultuurgrond van deze bedrijven blijft stabiel. De sector neemt ongeveer 7,6% van het Vlaamse landbouwareaal in. Ook het areaal grasland en voedergewassen is volledig in lijn met de voorgaande jaren. Tabel 12: Structuur van de gespecialiseerde vleesveebedrijven, Kengetal aantal bedrijven aantal runderen per bedrijf ha cultuurgrond/bedrijf 26,2 27,7 28,0 28,2 28,4 28,4 ha grasland en voedergewassen per bedrijf 23,3 23,8 23,8 23,8 23,9 24,0 Bron: eigen berekeningen, FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Het gemiddeld aantal runderen per bedrijf steeg in 2009 licht. Het aantal runderen op een bedrijf (figuur 12) kende nog steeds een grote spreiding. De meeste bedrijven (26.7%) hebben tussen de 50 en de 100 runderen. De 23% grootste bedrijven (meer dan 150 runderen) zorgen voor 49% van de runderen. Figuur 12: Verdeling van de gespecialiseerde vleesveebedrijven volgens aantal runderen, 2009 Toelichting: Volle lijn: lorenz curve met op de x-as het aantal bedrijven gesorteerd op aantal runderen en op de linker y-as het cumulatief percentage van het aantal runderen. Stippellijn: aantal runderen/bedrijf (rechter y-as) (zie bijlage 3) Bron: eigen berekeningen, FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie 3.2. Rentabiliteit De analyse is gebaseerd op de resultaten van 40 gespecialiseerde vleesveebedrijven (PR 42), met gemiddeld 108 GVER, 53 zoogkoeien en 42,2 hectare cultuurgrond. Het betreft 21

22 voornamelijk gesloten zoogkoeienbedrijven, waarbij de stieren van eigen bedrijf afgemest worden. De resultaten werden geëxtrapoleerd volgens een wegingsysteem (zie bijlage 1). De analyse van de bedrijfstakken gebeurde op basis van niet-geëxtrapoleerde gegevens. Bedrijfstak rundvee en voedergewassen De opbrengsten per hectare uit rundvee en voedergewassen daalden in 2009 licht. (tabel 13). De variabele kosten daalden in 2009 sterk. De opbrengsten per euro bijkomende voederkosten stegen sterk door de gedaalde voederkost. Tabel 13: Evolutie van de opbrengstcijfers vlees, Kengetal opbrengst rundvee en voedergewassen (euro/ha) opbrengst rundvee en voedergewassen (euro/gver) variabele kosten rundveehouderij en voedergewassen (euro/gver) bruto saldo (euro/gver) opbrengst per euro bijkomende voederkosten (euro) gemiddelde krachtvoederkost voor vleesvee (euro/kg) 0,192 0,218 0,251 0,292 0,247 De prijzen van vleesrunderen, met uitzondering van goedgevormde stieren, bleven in 2009 stijgen. Figuur 13: Evolutie van de verkoopprijzen van de levende dieren in euro per 100 kg, stieren dikbil stieren goed gevormd koeien dikbil koeien goedgevormd Bron: BIRB In 2009 werden er voor 499 euro variabele kosten per GVER gemaakt, wat een daling met 18% is ten opzichte van De voederkosten maken 49% uit (figuur 14) van de totale variabele kosten. Ten opzichte van 2008 is de belangrijkste evolutie de daling van de veevoederkost met 20%. Door het grote aandeel van deze kost is het effect van deze daling op de totale variabele kost aanzienlijk. De energiekost en de kost voor werk door derden per GVER daalden in 2009 beide met 13%. Een opvallende stijging met 16% is waar te nemen bij de diergeneeskundige zorgen. 22

23 Figuur 14: Structuur van de variabele kosten per GVER, 2009 overige 5% zaai- en pootgoed 3% meststof f en 7% w erk door derden 12% bestrijdingsmiddelen 2% energie 6% diergeneesk. zorgen 16% veevoeder 49% De sterke daling van de voederkosten en de min of meer stabiele opbrengsten zorgen ervoor dat in 2009 het bruto saldo met 37% toeneemt. De opbrengst per euro bijkomende voederkosten stijgt in 2009 dan ook fors met 43%. Bedrijfsresultaten Opbrengsten De opbrengsten per hectare bleven in 2009 op hetzelfde niveau als in In figuur 15 wordt de structuur van de opbrengsten weergegeven. Het aandeel van de opbrengsten uit rundvee en voedergewassen tegenover de totale opbrengsten is 59%. Zoogkoeienpremies, toeslagrechten en andere premies zijn in de overige opbrengsten opgenomen. Het aandeel van de marktbare gewassen in de totale opbrengst daalt. 23

24 Figuur 15: Structuur van de opbrengsten voor de gespecialiseerde rundvleesveebedrijven, 2009 overige opbrengsten 25% marktbare gewassen 13% pluimvee 2% varkens 2% rundvee en voedergewassen 58% Kosten De totale kosten per hectare zijn in 2009 licht afgenomen (-4%). De kosten voor veevoeders per hectare zijn het sterkst gedaald (-21%). Als gevolg van de lagere olieprijzen in 2009 zijn ook de kosten voor energie lager. Door het kleine aandeel van deze kost heeft de daling weinig invloed op het bedrijfsresultaat. De berekende lonen, de veevoeders en de kosten voor het grond- en gebouwenkapitaal zijn de drie voornaamste kostenrubrieken en nemen samen 64% van de kosten voor hun rekening (figuur 16). Het belang van de veevoeders is teruggedrongen tot 18%, door de sterke daling van de veevoederkosten. Figuur 16: Structuur van de kosten voor de gespecialiseerde rundvleesbedrijven, 2009 w erk door derden 5% berekende lonen 31% overige kosten 9% zaai- en pootgoed 2% veevoeders 18% meststoffen 3% bestrijdingsmiddelen 2% diergeneeskundige zorgen 5% energie 2% grond- en gebouw enkapitaal 15% werktuigkosten 8% 24

25 Inkomen en kapitaal Door de daling van de kosten en de stabiele opbrengst is het netto bedrijfsresultaat per hectare beter dan vorig jaar. Vooral veevoeder speelt een belangrijke rol bij de bepaling van de kosten. Het familiaal arbeidsinkomen per FAK is sterk gestegen (98%) ten opzichte van het moeilijke jaar 2008 van euro naar Het inkomen blijft echter laag in vergelijking met het inkomen van een gemiddelde loontrekkende. Het arbeidsinkomen per FAK steeg in 2009 tot 37% van het vergelijkbaar inkomen. Het bedrijfsinkomen per FAK bedraagt in euro. Dit is de vergoeding die het bedrijf ontvangt voor eigen arbeid en kapitaal. De solvabiliteit van de vleesveebedrijven is in 2009 op het einde van het boekjaar 78%. 25

26 Tabel 14: Bedrijfsresultaten van de gespecialiseerde rundvleesbedrijven, bedragen in euro, Kengetal Beteelde oppervlakte 43,9 45,6 45,3 42,3 42,2 Aantal ha grasland en voedergewassen 34,0 34,6 34,4 37,3 34,5 Aantal dieren in GVER Aantal VAK 1,41 1,34 1,40 1,47 1,55 Aantal FAK 1,41 1,34 1,40 1,47 1,55 Rentabiliteit (euro) Opbrengsten per hectare cultuurgrond marktbare gewassen rundvee en voedergewassen varkens pluimvee overige opbrengsten Kosten per hectare cultuurgrond zaad en pootgoed veevoeders meststoffen bestrijdingsmiddelen diergeneeskundige zorgen energie werktuigkosten grond- en gebouwenkapitaal berekende lonen betaalde lonen werk door derden overige kosten Netto bedrijfsresultaat/ha cultuurgrond Opbrengst per euro kosten Familiaal arbeidsinkomen/ha cultuurgrond Familiaal arbeidsinkomen per FAK Bedrijfsinkomen/ha cultuurgrond Bedrijfsinkomen per FAK Eigen vermogen einde boekjaar Vreemd vermogen einde boekjaar Solvabiliteit einde boekjaar 77% 83% 82% 83% 78% 26

27 4. De varkenssector 4.1. Structurele kenmerken In Vlaanderen is de varkenssector een belangrijke speler in de land- en tuinbouw. De eindproductiewaarde maakt in % van de waarde van de volledige veeteeltsector uit, en 28% van de volledige land- en tuinbouw. De sector is weinig ondersteund door het GLB, en kampt met sterke prijsschommelingen. De gespecialiseerde varkenssector telt in bedrijven. In tabel 15 worden enkele structurele kenmerken weergegeven. Er werd een opdeling gemaakt naar specialisatie: fokkerij (zeugen aanwezig maar geen mestvarkens), mesterij (vleesvarkens aanwezig maar geen zeugen) en gemengde bedrijven (zowel zeugen als mestvarkens aanwezig). De gemengde bedrijven vormen de grootste groep. Alle gespecialiseerde varkensbedrijven samen betelen in ,1% van de Vlaamse oppervlakte cultuurgrond. Het totaal aantal bedrijven is gedaald met 2,3% ten opzichte van Bij de zuivere vetmesterij en fokkerij is er een lichte toename in het aantal bedrijven in Tabel 15: Structuur van de gespecialiseerde varkenssector, Fokkerij aantal bedrijven aantal varkens per bedrijf aantal zeugen per bedrijf , ha cultuurgrond/bedrijf 8,05 10,06 11,69 11,83 11,41 Vetmesterij aantal bedrijven aantal varkens per bedrijf aantal zeugen per bedrijf ha cultuurgrond/bedrijf 6,90 7,28 7,72 8,58 8,75 Gemengde bedrijven aantal bedrijven aantal varkens per bedrijf aantal zeugen per bedrijf ,9 208 ha cultuurgrond/bedrijf 14,90 15,97 16,46 16,94 17,19 Bron: eigen berekeningen, FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Het gemiddeld aantal varkens op deze bedrijven stijgt jaarlijks bij alle specialisaties. Er is echter een groot verschil naargelang de specialisatie. Ook tussen de individuele bedrijven is er een groot verschil in bedrijfsstructuur (figuur 17). De meeste varkens (38%) worden gehouden op bedrijven met meer dan varkens. Iets meer dan de helft van de bedrijven hebben tussen de en varkens. Bij de bedrijven met zeugen is bijna 30% van de zeugen gehuisvest in bedrijven met 200 tot 300 zeugen. De meeste bedrijven hebben 100 tot 300 zeugen. 20% van de bedrijven heeft meer dan 300 zeugen. 27

28 Figuur 17: Structuur van varkensbedrijven, Alle bedrijven 2. Bedrijven met zeugen Toelichting: Volle lijn: lorenz curve met op de x-as het aantal bedrijven gesorteerd op aantal varkens en op de linker y-as het cumulatief percentage van het aantal varkens. Stippellijn: aantal varkens/bedrijf (rechter y-as) (zie bijlage 3) Bron: eigen berekeningen, FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie 4.2. Rentabiliteit De financiële bedrijfsresultaten hebben betrekking op 69 gespecialiseerde bedrijven (productierichting 501) met gemiddeld omgerekende varkens en 19 hectare cultuurgrond. Voor de berekening van de gegevens per bedrijfstak, worden de bedrijven geselecteerd met meer dan 75 fokzeugen voor de vermeerdering en met meer dan 300 mestvarkens voor de 28

29 vetmesting. De meeste bedrijven in de steekproef zijn gecombineerde bedrijven, zodat deze ondernemingen voor de beide bedrijfstakken in aanmerking worden genomen. Bedrijfstak vermeerdering Deze resultaten zijn gebaseerd op 104 bedrijven met een bedrijfstak met meer dan 75 fokzeugen. De gespecialiseerde zeugenhouderij scoort technisch elk jaar beter: het aantal grootgebrachte biggen per zeug steeg, hoewel het sterftepercentage ook licht steeg (tabel 16). Het aantal worpen per zeug per jaar steeg licht. Tabel 16: Evolutie van de rentabiliteitscijfers zeugenhouderij, Kengetal gemiddeld aantal aanwezige zeugen aantal worpen per zeug per jaar 2,16 2,20 2,19 2,21 2,23 aantal grootgebrachte biggen per zeug per jaar 19,9 20,2 21,2 22,2 22,6 sterftepercentage biggen 13,2 14,0 13,1 13,4 13,6 opbrengsten zeugenhouderij (euro/gem. aanwezige zeug) variabele kosten (euro/gem. aanwezige zeug) bruto saldo (euro/ gem. aanwezige zeug) opbrengsten per euro voederkosten (euro) gemiddelde verkoopprijs per big (euro) 38,7 40,3 33,1 40,2 39,1 gemiddelde prijs krachtvoeder voor biggen (euro/kg) 0,26 0,28 0,32 0,36 0,31 gemiddelde prijs krachtvoeder voor zeugen (euro/kg) 0,16 0,18 0,22 0,26 0,21 De opbrengst per gemiddeld aanwezige zeug steeg in 2009 met 5%. De variabele kosten per zeug bedroegen in euro. Dit komt overeen met een daling van 16%. Dit is ook hier toe te schrijven aan de gedaalde krachtvoederkost. De voederkosten nemen 73% van de totale variabele kosten voor hun rekening (figuur 18), waardoor dit de belangrijkste variabele kostenfactor is. Het bruto saldo steeg in 2009 fors. Figuur 18: Verdeling van de variabele kosten per zeug, 2009 w erk door derden 1% energie 8% diergeneeskundige zorgen 10% overige variabele kosten 8% veevoeder 73% De sterk gedaalde kosten en de relatief stabiele biggenprijs, samen met de licht verbeterde technische resultaten zorgde er voor dat het bruto saldo voor de zeugenhouderij sterk stijgt tot 29

30 224 euro per zeug. De opbrengst per 1000 euro voederkosten stijgt met 26% door de daling van de krachtvoederkost. Bedrijfstak vetmesting Deze resultaten zijn gebaseerd op de resultaten van 107 bedrijven met een bedrijfstak met meer dan 300 mestvarkens. De opbrengsten voor vleesvarkens daalde eerder sterk (-13%) tegenover 2008 (tabel 17). Tabel 17: Evolutie van de opbrengstcijfers vleesvarkenshouderij, Kengetal gemiddeld aantal aanwezige vleesvarkens gemiddeld gewicht van verkochte vleesvarkens (kg) sterftepercentage (%) 2,97 2,89 2,74 2,89 2,67 opbrengsten vleesvarkenshouderij (euro/gem. aanwezig vleesvarken) variabele kosten (euro/gem. aanwezig vleesvarken) bruto saldo (euro/gem. aanwezig vleesvarken) 98,0 98,2 58,5 59,4 65,0 opbrengsten per euro voederkosten (euro) gemiddelde verkoopprijs per vleesvarken (euro) gemiddelde prijs krachtvoeder voor vleesvarkens (euro) 0,17 0,18 0,22 0,26 0,20 De gemiddelde verkoopprijs per vleesvarken is in 2009 gedaald met 7% waardoor de opbrengsten minder hoog waren dan in De waarde van de overgebrachte biggen wordt als negatieve opbrengst geboekt, waardoor de opbrengsten per vleesvarken sterker schommelen dan de verkoopprijs. Aan kostenzijde dalen de variabele kosten met 20%. De voederkost daalt met 21%. Aangezien de voederkosten 91% van de totale variabele kosten voor hun rekening (figuur 19) nemen, wordt de daling van de variabele kost praktisch volledig bepaald door de voederkosten. Figuur 19: Verdeling van de variabele kosten per vleesvarken, 2009 energie 1% w erk door derden 2% overige variabele kosten 4% diergeneesk. zorgen 2% veevoeder 91% Door de sterk gedaalde variabele kosten stijgt het bruto saldo per gemiddeld aanwezig vleesvarken tot 65 euro. 30

31 Bedrijfsresultaten Opbrengsten De maandprijzen van de vleesvarkens lagen, met uitzondering van januari en april, het hele jaar onder de prijzen van Voor biggen en zeugen was de prijs in het begin van het jaar hoger, na april zakte de prijs echter opnieuw. Uit de structuur van de bedrijfsopbrengsten van de gespecialiseerde bedrijven blijkt dat 87% afkomstig is van de varkens. Dit wijst op een sterke specialisatie (figuur 20) van deze bedrijven. De opbrengst uit varkens per GAV daalt wel met bijna 7%. Figuur 20: Structuur van de opbrengsten voor de gespecialiseerde varkensbedrijven, 2009 pluimvee 4% overige opbrengsten 2% marktbare gewassen 6% rundvee en voedergew. 1% varkens 87% Kosten De totale kosten per omgerekend varken zijn gedaald met 10%. Vooral de kosten van de veevoeders veroorzaken de daling, ze dalen met meer dan 32 euro per gemiddeld aanwezig varken. Een andere dalende kostenpost is energie (-17%). De veevoeders zijn de belangrijkste kost, en nemen 54% van de kosten in op de gespecialiseerde varkensbedrijven (figuur 21). 31

32 Figuur 21: Structuur van de kosten voor de gespecialiseerde varkensbedrijven, 2009 berekende lonen 13% w erk door derden 2% grond- en gebouw enkapitaal 12% werktuigkosten 4% energie 3% overige 9% diergeneesk. zorgen 3% veevoeders 54% Inkomen De gedaalde kosten voor veevoeders, gecombineerd met een redelijke opbrengst zorgen voor een beter inkomen in De opbrengsten lagen echter wel lager dan in Het inkomen op de gespecialiseerde varkensbedrijven verbeterde in 2009 tegenover De totale opbrengsten zijn in 2009 nog steeds onvoldoende om de totale kosten (inclusief de vergoeding voor eigen arbeid) te dekken, zodat het netto bedrijfsresultaat negatief is en de opbrengsten per euro kosten lager zijn dan Het netto bedrijfsresultaat steeg wel sterk tegenover Ook de opbrengst per euro kosten steeg. Het familiaal arbeidsinkomen per FAK steeg tot euro. Dit is 84% van het vergelijkbaar inkomen voor Het bedrijfsinkomen per omgerekend varken (+68%) en per FAK (+75%) stegen tegenover De technische en economische kengetallen uit de varkenssector worden uitgebreid besproken in het rapport Technische en economische resultaten van de varkenshouderij op basis van het Landbouwmonitoringsnetwerk: boekjaren van Deuninck (2010). 32

33 Tabel 18: Bedrijfsresultaten van de gespecialiseerde varkensbedrijven, Kengetal Oppervlakte cultuurgrond (ha) 15,9 16,2 17,8 20,0 19,0 Aantal omgerekende varkens (gemiddeld aantal aanwezige per jaar) Aantal VAK 1,51 1,59 1,50 1,56 1,54 Aantal FAK 1,50 1,54 1,46 1,49 1,49 Opbrengsten per omgerekend varken 283,2 296,9 295,3 315,2 298,5 marktbare gewassen 14,0 18,7 26,1 16,4 17,1 rundvee en voedergewassen 3,3 4,5 4,8 2,7 1,8 varkens 248,8 256,2 245,1 279,8 260,7 pluimvee 13,0 11,9 13,0 7,9 12,1 overige opbrengsten 4,1 5,6 6,3 8,5 6,9 Kosten per omgerekend varken 264,0 281,2 321,5 337,1 303,2 zaad en pootgoed 1,7 2,2 2,7 2,4 2,6 veevoeders 135,9 143,2 181,2 197,9 165,3 meststoffen 0,9 1,1 1,0 1,3 1,2 bestrijdingsmiddelen 1,8 1,9 2,6 2,3 2,2 diergeneeskundige zorgen 11,1 11,7 11,0 10,7 10,2 energie 9,6 9,9 9,5 10,7 8,9 werktuigkosten 7,2 8,3 10,1 10,2 10,9 grond- en gebouwenkapitaal 28,4 30,8 32,4 34,8 36,8 berekende lonen 43,7 45,9 43,2 38,9 39,7 betaalde lonen 0,2 1,1 0,8 0,8 0,6 werk door derden 6,1 6,9 7,1 6,0 5,2 overige kosten 17,5 18,2 19,9 21,0 19,7 Netto bedrijfsresultaat per omgerekend varken 19,2 15,8-26,1-21,9-4,6 Opbrengst per euro kosten Familiaal arbeidsinkomen per omgerekend varken 62,9 61,7 17,1 17,0 35,1 Familiaal arbeidsinkomen per FAK Bedrijfsinkomen per omgerekend varken 68,8 69,1 25,4 27,0 45,4 Bedrijfsinkomen per FAK Eigen vermogen einde boekjaar Vreemd vermogen einde boekjaar Solvabiliteit einde boekjaar 62% 64% 62% 63% 58% 33

34 5. De groente- en aardbeiensector 5.1. Structurele kenmerken De groente- en aardbeiensector zijn qua oppervlakte minder belangrijk in Vlaanderen. De gespecialiseerde groentebedrijven betelen samen slechts 2,34% van de totale Vlaamse oppervlakte cultuurgrond in De sector is echter goed voor 15% van de totale productiewaarde van de land- en tuinbouw. In Vlaanderen waren er in gespecialiseerde groente- en aardbeienbedrijven met beroepsmatig karakter. Dit is een daling van 7% ten opzichte van het vorige jaar (tabel 19). De daling is merkbaar bij alle specialisaties. Tabel 19: Structuur van de gespecialiseerde groente- en aardbeienbedrijven gespecialiseerde glasgroentebedrijven aantal bedrijven ha groenten per bedrijf 1,12 1,16 1,22 1,29 1,35 ha cultuurgrond per bedrijf 2,26 2,29 2,25 2,38 2,38 bedrijven met overwegend groenten in open lucht aantal bedrijven ha groenten per bedrijf 6,62 6,72 6,91 7,63 7,58 ha cultuurgrond per bedrijf 15,21 15,77 15,63 16,48 16,57 champignonbedrijven aantal bedrijven ha groenten per bedrijf 0,21 0,23 0,22 0,25 0,25 ha cultuurgrond per bedrijf 0,44 0,51 1,12 0,93 0,41 aardbeienbedrijven aantal bedrijven ha groenten per bedrijf 2,23 2,02 2,18 2,30 2,41 ha cultuurgrond per bedrijf 6,71 7,24 6,69 7,64 7,90 gespecialiseerde groentebedrijven aantal bedrijven ha groenten per bedrijf 2,96 2,98 3,10 3,43 3,41 ha cultuurgrond per bedrijf 7,01 7,32 7,34 7,83 8,05 Bron: eigen berekeningen, FOD Economie Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie De gespecialiseerde glasgroentebedrijven vormen de grootste groep. De gemiddelde oppervlakte groenten bedraagt 1,35 ha. 96% van de groenten op deze bedrijven wordt onder glas gekweekt. Gemiddeld hebben deze bedrijven 1,29 hectare groenten onder glas. Tomaten (48%) en kropsla (17 %) nemen de grootste oppervlakte voor hun rekening. Paprika sluit de top 3 af met 10% van de oppervlakte. Samen met de komkommers zijn deze glasgroenten goed voor 79% van de oppervlakte onder glas. 34