RESORG Realisatie Solar in de Gebouwde Omgeving - Projectplan -

Transcriptie

1 RESORG Realisatie Solar in de Gebouwde Omgeving - Projectplan - 1. Een markt voor zon Het marktpotentieel voor het ontwikkelen, toepassen en vermarkten van zonnetechnologie is ongekend. De provincie Noord-Brabant heeft berekend dat in 2020 meer dan nieuwe banen in deze sector kunnen ontstaan. Met een omzet van circa 1,5 miljard euro per jaar. De Brainport Regio heeft de potentie maximaal van deze nieuwe markt voor groene technologie te profiteren. De uitgangspositie is uitstekend. Rondom Eindhoven ontstaat een cluster aan kennisinstellingen met internationale allure gericht op fundamenteel en toegepast onderzoek en valorisatie van kennis en nieuwe technologieën (Solliance, TU/e, TNO, ECN, Holst Centre, FOM). Het regionale bedrijfsleven is actief in de hele keten van productieapparatuur, productie, componenten van systemen tot projectontwikkeling en installatie. Overheden werken samen bij clustervorming, valorisatie van kennis en het organiseren van demonstratieprojecten. Zonnestroom is booming business en ons land doet volop mee! Nederland beschikt over unieke technologie, succesvolle ondernemers en het zal u wellicht verbazen voldoende zon om zonnestroom op grote schaal en concurrerend toe te passen. De mondiale markt voor zonnestroom groeit al decennia met dubbele cijfers en de laatste tijd zelfs met meer dan 50% per jaar. Bovendien is het einde nog niet in zicht want de bijdrage van zonnestroom aan de totale energiebehoefte is nog bescheiden, de kosten dalen snel en het gevoel van urgentie om duurzame energie in te zetten wordt steeds sterker. In de hele wereld ontdekt men de enorme potentie van zonnestroom voor de energievoorziening en voor de economie. Groene energie en groene banen, wat wil je nog meer. (Roadmap Zon op Nederland, maart 2011.) 2. Touchdown in de regio Het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) streeft ernaar vernieuwende energietechnologie in de regio te laten neerdalen. In het programma Energietransitie, een programma van 21 samenwerkende gemeenten, wordt dit gezien als kans voor regionale, economische ontwikkeling. Idealiter wordt de vernieuwende technologie in de regio ontwikkeld, geproduceerd, met voorrang in de regio geïntroduceerd en vervolgens wereldwijd verkocht. Voor de zogenoemde touchdown in de regio organiseert SRE samen met bedrijfsleven, kennisinstellingen en (andere) overheden demonstratieprojecten. Deze demonstratieprojecten vormen steeds een tussenstap om over te gaan tot grootschalige toepassing, het uiteindelijke doel van het transitieprogramma. Via het project ASORE wordt de innovatieve zonnetechnologie van SunCycle samen met een aantal partners in de varkenssector toegepast. Voornemen is in 2012 een nieuw project te ontwikkelen gericht op toepassen van zonnetechnologie in de gebouwde omgeving, RESORG. Hierbij zal SRE samenwerken met de coalitie die is ontstaan rondom het Pieken in de Delta project SMart Chain. 3. Solar SMart Chain Het project SMart Chain speelt in op een van de belangrijkste marktkansen voor het toepassen van technologie voor zonnestroom: geïntegreerde toepassing in de gebouwde omgeving (BIPV). Om te voldoen aan de esthetische en functionele behoeften voor grootschalige toepassing in deze markt wordt vergaande integratie van de zonnecellen in de gebouwschil (dak en gevel) en flexibiliteit in de toepassing (maatwerk) noodzakelijk geacht. In plaats van concurreren op kostenefficiency (energieopbrengst per m 2 ) wordt gestreefd naar een maximale toegevoegde waarde van systemen en producten. Deze toegevoegde waarde omvat niet alleen de energieopwekkende functie, maar een functionele integratie met het bouwelement (waterkerend, isolerend, etc.) en een esthetisch acceptabele uitstraling. In het project is de volledige waardeketen bijeengebracht met kennisinstellingen, machinebouwers, moduleproducenten, systeemleveranciers en integrators. Via

2 twee lijnen worden de werelden van moduleproductie en bouwwereld/projectontwikkeling bij elkaar gebracht: 1. leveren van geïntegreerde oplossingen vanuit productie van modules/zonnepanelen (technology push); 2. Specifieke behoeften vanuit de bouwwereld naar geïntegreerde oplossingen in de gebouwschil (market pull). 4. Economisch potentieel slimme keten De hele markt voor zonnepanelen groeit exponentieel met een jaarlijkse groeiverwachting van 35% wereldwijd. De markt voor gebouwgeïntegreerde zonnecellen zal in 2015 naar verwachting 8 miljard dollar bedragen. De partijen die zich hebben verenigd in het project SMart Chain zullen via het Pieken in de Delta project hierin een verbeterde marktpositie kunnen verweven. Gedurende de eerste jaren van het project wordt de extra omzet geschat op zo n 100 miljoen euro met een potentie van extra arbeidsplaatsen. Daarbij moet opgemerkt worden dat de Nederlandse markt uiteindelijk relatief beperkt is. Uitgaande van de juiste condities voor woningbouw (exclusief gevels) wordt de marktomvang geschat op 100 km 2. Hoewel de Nederlandse afzetmarkt initieel een belangrijke stimulans kan zijn voor het introduceren van nieuwe geïntegreerde toepassingen, zal de keten zich direct richten op een internationale markt. 5. RESORG Het project RESORG richt zich op het toepassen van geïntegreerde solar innovaties in de gebouwde omgeving (BIPV). Door krachten te bundelen tussen een coalitie vanuit het bedrijfsleven en de kennisinstellingen rondom SMart Chain en samenwerkende gemeenten in de Regio Eindhoven wordt het neerdalen van innovaties in de regio via demonstratie- en opschalingprojecten mogelijk/makkelijker gemaakt. In onderlinge samenwerking tussen Chematronics, woordvoerder SMart Chain coalitie en SRE (Milieudienst), namens 21 samenwerkende gemeenten, is voorliggend projectplan opgesteld. Parallel aan de nadere uitwerking van dit projectplan is het de bedoeling de coalitie van partijen uit te breiden met organisaties die bij kunnen dragen aan projectontwikkeling en zal financiering gezocht worden om de (demonstratie)projecten te realiseren. Tegelijkertijd zal een plan voor opschaling worden gemaakt. 6. Oplossingen Vanuit het SMart Chain project ontstaan innovatieve concepten voor zonnetechnologie in de gebouwde omgeving. De combinatie tussen applicaties en produceerbaarheid wordt gelegd door een samenwerkend consortium over de gehele keten. De samenwerkende partijen, allen uit de Brainport regio Zuid-Oost Nederland, zijn: Rimas (Beringe, Limburg), XYZTEC (Panningen), Eurotech (Venlo), GTE (Horst), SMN (Kerkrade), SCX Solar (Someren), Oskomera (Deurne), Trespa (Weert), Chematronics (Eindhoven), TNO (Eindhoven), ECN (Petten/Eindhoven) en Hogeschool Zuyd (Heerlen). In de loop van 2012 zullen eerste oplossingen beschikbaar zijn voor toepassing in demonstratieprojecten. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen twee lijnen: esthetische geïntegreerde geveloplossingen; esthetische geïntegreerde dakoplossingen (prefab, modulaire panelen). Deze applicaties kennen onder meer de volgende eigenschappen: gebaseerd op state of the art (kristallijn silicium) PV technologie; functioneel geïntegreerd, bijv. door waterkerende en geluids- en/of warmte- isolerende functie; esthetisch innovatief en geïntegreerd in de gebouwschil (dak of gevel), bijvoorbeeld door kleurgebruik, texturering; het totale systeem is modulair opgebouwd, wat een grote vorm- en maatvrijheid geeft.

3 Gebruik van getextureerd glas voor hoger rendement en homogene uitstraling Gebruik van dunner glas (3.2 tot 2 mm i.p.v. 4 mm) om integratie in de gebouwschil mogelijk te maken Gebruik van alternatieve folies (bijv. TPO) om aan te sluiten bij bouwnormen i.v.m. veiligheid van overhead-glazing Frameloze constructies met achterzijde verbinding Elektronisch innovatief paneelontwerp op basis van state-of-the-art technologie om rendementsverliezen door schaduwvorming te minimaliseren Aan de applicatiekant zijn Oskomera, SCX Solar en Trespa de gespecialiseerde partijen die het dichtst bij de markt staan. Solar Modules Nederland (SMN) is als producerende partij in staat om snel en kwalitatief hoogwaardige prototype producten te vervaardigen. De andere bedrijven spelen een essentiële ondersteunende rol in de maakbaarheid, functie en installatie van de oplossingen. De drie kennisinstellingen zorgen voor ondersteuning en inbreng in de innovatieve concepten, materiaalgebruik, functionele en elektrische integratie, et cetera. Daarnaast zullen eerste testen van de oplossingen door de kennisinstellingen gedaan worden. 7. Plan van aanpak Het project onderscheid 3 sporen die bij de realisatie van de demonstratieprojecten samenkomen: de techniek, de organisatie, de financiën. Gestreefd wordt naar projecten van een redelijke omvang. Per demonstratieproject gaat het om een oppervlakte van circa 100 m 2 geïntegreerde zonnetechnologie. In hoofdlijnen bestaat het project uit de volgende stappen: 1. uitwerken projectplan; 2. formaliseren samenwerking: overheid, bedrijfsleven; 3. inbrengen project bij de Ontwikkelservice; 4. benaderen strategische partners voor het verbreden van de coalitie; 5. aanboren financieringsbronnen; 6. zoeken locatie/initiatiefnemer voor 2 demonstratieprojecten; 7. uitwerken projectplannen per locatie (2 maal); 8. afspraken met partijen rondom demonstratieprojecten; 9. realisatie demonstratieprojecten (installatie); 10. Communicatie; 11. begeleiding demonstratieprojecten (monitoring, onderhoud, beheer, garantie, testen etc.); 12. evaluatie project en opstellen plan van aanpak vervolg, opschaling; 13. Projectleiding en procesbegeleiding.

4 8. Planning Vanuit het bedrijfsleven is er een duidelijke behoefte aan snelheid. De coalitie van partijen loopt voorop bij het ontwikkelen van gebouwgeïntegreerde oplossingen. Deze markt biedt nog volop kansen om voortgang te blijven maken. Snelheid is daarbij echter geboden, aangezien steeds meer bedrijven, met name vanuit Europa, deze markt als een kansrijke nichemarkt onderkennen. Nederlandse bedrijven zijn daarbij enigszins in het nadeel ten opzichte van bijvoorbeeld Frankrijk, doordat toepassingen op de Nederlandse thuismarkt zeer lastig te realiseren zijn. Idealiter worden eerste projecten relatief dichtbij gerealiseerd zodat er door controle en monitoring snel op feedback kan worden geanticipeerd. Voorgesteld wordt daarom op relatief korte termijn 2 demonstratieprojecten te realiseren in de regio Eindhoven: medio 2012 minimaal één project voor geveloplossingen; medio 2012 minimaal één project voor dakoplossingen. De projecten medio 2012 zijn renovatie of nieuwbouw. Initiatiefnemers dienen in een vroeg stadium met architect en/of opdrachtgever mee te kunnen denken om de flexibele oplossingen optimaal in het gebouw te kunnen integreren. Concept planning oplevering innovaties De planning wordt in een later stadium nader ingevuld. Voorlopig zijn de stepping stones : najaar 2011 : presentatie conceptkeuzes; januari/februari 2012 : presentatie uitgewerkte concepten; voorjaar 2012 : concepten technologisch aangetoond door kennisinstellingen en partners; zomer 2012 : oplevering prototypes voor demonstratie. 9. Randvoorwaarden De locaties (gebouwen) waar de gebouwgeïntegreerde systemen worden gedemonstreerd dienen aan een aantal voorwaarden te voldoen: de gebouwen dienen toegankelijk te zijn, zodat deze als showcase kunnen fungeren bijvoorbeeld in: utiliteitsbouw, scholen, gemeentehuizen, sporthallen, of sociale woningbouw (maar niet particulier) producten worden getest door de SMart Chain partners TNO, ECN, Hogeschool Zuyd: het consortium geeft functionele garantie voor een te bepalen periode, echter geen gecertificeerde producten aangezien dit in verband met doorlooptijd en kosten niet haalbaar is. 10. Begroting Activiteit Tijdsbesteding Chematronics in uren Ingeschatte benodigde tijd Ontwikkelservice SRE in uren Ontwikkelservice 1. Projectplan n.v.t. n.v.t. 2. Samenwerking n.v.t. n.v.t. 3. Ontwikkelservice n.v.t. n.v.t. 4. Strategische coalitie Financiering Locaties Projectplannen (2x) Nadere afspraken Out-of-pocket in euro s

5 9. Realisatie Onderliggende offerte 10. Communicatie Begeleiding Onderliggende offerte 12. Evaluatie en vervolg Projectleiding Totaal 250 uur 250 uur 11. Organisatie Samenwerking Chematronics is als woordvoeder van de coalitie rondom SMart Chain initiatiefnemer en trekker van het project. Aan de Ontwikkelservice SRE wordt gevraagd het proces actief te ondersteunen. Uitgangspunt is dat SRE en Chematronics samen optrekken, waarbij de inspanningen van Chematronics meer liggen aan de kant van het bedrijfsleven en de techniek en SRE Ontwikkelservice zich meer richt op organisatie/procesbegeleiding en financiering. De ontwikkeling en oplevering van de producten (prototypes), de techniek, is een verantwoordelijkheid van de SMart Chain coalitie, vertegenwoordigd door Chematronics, en maakt geen onderdeel uit van het project. Presentaties van conceptkeuzes, uitgewerkte concepten en afstemming op de behoeften van de uiteindelijke gebruiker vormen wel onderdeel van het project omdat dit van belang is vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. Ook dit onderdeel wordt door Chematronics uitgevoerd. Verwacht wordt dat een deel van de inspanningen vanuit Chematronics, bijvoorbeeld circa 150 uur, door de coalitie rondom SMart Chain wordt georganiseerd. Aanvullende financiering voor circa 100 uur wordt gezocht en kan mogelijk (mede) door SRE Ontwikkelservice worden gedekt. Voor kosten (out-of-pocket, tijdsbesteding) die betrekking hebben op het opleveren van systemen, installatie, realisatie en beheer wordt door de partijen een separate, gespecificeerde offerte opgesteld. Zoals wij het voor ogen hebben zal SRE Ontwikkelservice zich richten op het organiseren van een strategisch samenwerkingsverband rondom het project, het aanboren van financieringsbronnen en het zoeken van locaties/partners waar de demonstratieprojecten kunnen worden uitgevoerd. Hiervoor is een tijdsbesteding van SRE Ontwikkelservice ingeschat van 250 uur. Coalitie De coalitie rondom het project zal worden uitgebreid met partijen die op regionaal, provinciaal niveau actief zijn in het ontwikkelen van de markt voor zonnetechnologie. Gestreefd wordt naar een brede coalitie van partijen, waarin: de provincie Noord-Brabant, de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij, individuele gemeenten, maar bijvoorbeeld ook woningbouwcorporaties vertegenwoordigd zijn. Vanuit deze coalitie wordt een projectgroep geformeerd, die het project op hoofdlijnen begeleid. Rondom de 2 demonstratieprojecten ontstaat waarschijnlijk een meer operationele coalitie van partijen die direct betrokken zijn bij de realisatie van de projecten. Ontwikkelservice Het project zal ingediend worden voor ondersteuning bij de Ontwikkelservice van SRE. Deze

6 Ontwikkelservice is al jarenlang actief en buitengewoon succesvol bij het ondersteunen van projectontwikkeling. Andere energie transitieprojecten van SRE (warmte, biobased, zon/asore) zijn ook al onder de Ontwikkelservice gebracht. Dit project bij is uitstek geschikt om met behulp van de Ontwikkelservice doorontwikkeld te worden, waarbij de rol van de Ontwikkelservice vooral ligt in: aanboren aanvullende financiering, uitbouwen netwerk betrokkenen, identificeren initiatiefnemers/locaties. Ambassadeurs Voor de verschillende SRE projecten energietransitie (zon, warmte, biobased, elektrisch rijden, gebouwde omgeving) die binnen de regio worden uitgevoerd zijn ambassadeurs actief vanuit gemeenten en bedrijfsleven. Zij vormen het gezicht van het project, werken mee aan communicatie en openen deuren wanneer nodig. De ambassadeurs voor Solar kunnen mogelijk ingezet worden om het project RESORG tot uitvoering te brengen.