Dyslexiebeleid. Maaike Kok, dyslexiecoach. Bettina Giovannangelo, dyslexiecoördinator

Transcriptie

1 Dyslexiebeleid Maaike Kok, dyslexiecoach Bettina Giovannangelo, dyslexiecoördinator

2 Inhoud 1.WAT IS DYSLEXIE? Inleiding DOEL DYSLEXIE BELEID SG NEWTON Uitgangspunten Met verklaring Zonder verklaring Hulpmiddelen AFSPRAKEN EN FACILITEITEN Onderbouw (klas 1 en 2) Bovenbouw (klas 3 en 4) Examen en dyslexie School Examen (SE) Centraal Examen (CE) Rekentoets AFSPRAKEN VAKGROEPEN Taalvakken Zaakvakken Nask1 en biologie Economie Wiskunde en rekenen en leerlingen met dyscalculie Dienstverlening en producten TAAKVERDELING 5.1 coach coördinator INFORMATIE NAAR OUDERS BELEIDSMATIGE VERNIEUWINGEN

3 1. WAT IS DYSLEXIE? 1.1 Inleiding Dyslexie is een leerstoornis die zich kenmerkt door hardnekkige problemen met lezen, spellen of met beide. Het koppelen van letters aan klanken bij het lezen en van klanken aan letters bij het schrijven, verloopt zeer moeizaam. Het probleem is hardnekkig en blijft bestaan ondanks extra hulp. Iemand met dyslexie herkent letters, woorden en zinnen minder snel, wat het begrijpen van een tekst heel lastig maakt. Ook het vlot en foutloos spellen geeft grote problemen. Daarnaast ervaren veel leerlingen problemen met het automatiseren van te verwerken stof. In het voortgezet onderwijs worden deze problemen nog groter omdat de beperkingen dan ook worden ervaren bij het leren van de moderne vreemde talen. Dyslexie is erfelijk en onafhankelijk van intelligentie. 1 Dyslexie kan samen gaan met andere stoornissen als o.a.: ADHD, stoornissen binnen het autistisch spectrum en dyscalculie. Daarnaast kunnen zich in de loop der jaren ook gevoelens van frustratie en somberheid ontwikkelen die faalangst en depressie in de hand zouden kunnen werken. Vormen van dyslexie kunnen zich uiten op verschillende manieren. Iedere leerling is daarom ook gebaat bij een passende individuele begeleiding. 1 Citaat afkomstig uit: Dyslexie hulpwijzer, blz. 4 2

4 2. DOEL DYSLEXIE BELEID 2.1 Uitgangspunten Durf te ontdekken wie je bent, wat je wilt, wat bij je past, wat jou uniek maakt en waar je goed in bent. Een voor iedere leerling uniek en individueel proces; zowel op didactisch als pedagogisch gebied. Om dit te kunnen bereiken en te waarborgen, werken wij aan een individueel didactisch en pedagogisch klimaat: uitgaan van je mogelijkheden en deze versterken. Dit geldt ook voor onze dyslectische leerlingen. Een groep leerlingen die met de juiste begeleiding zijn eigen weg vindt en kan bloeien. Wij hebben ten aanzien van het dyslexiebeleid op SG Newton te maken met twee groepen leerlingen: 1. Leerlingen die binnen komen met een dyslexieverklaring 2. Leerlingen die binnenkomen met een dossier van vermoeden van en leerlingen die na de herfstvakantie (negatief) opvallen bij Nederlands en de moderne vreemde talen. 2.2 Met verklaring Groep 1 Sinds het schooljaar worden in principe alle leerlingen uit de regio West- Friesland op de basisschool gescreend op dyslexie. In theorie houdt dit in dat 90% van de dyslectische leerlingen binnenkomt met een dyslexieverklaring of in afwachting hiervan is. Nb. Voor leerlingen uit andere regio s b.v. Waterland en Wieringen geldt de screening door de basisschool dus niet. 3

5 2.3 Zonder verklaring Groep 2 Dit zijn leerlingen die opvallen bij Nederlands en MVT (=Moderne Vreemde Talen) op het gebied van spelling en leesvaardigheid. Het gaat dan om eerste klas leerlingen en nieuwe leerlingen vanaf klas 2. Voor deze leerlingen wordt toestemming aan de ouders gevraagd om een eerste screening af te nemen. Wanneer de uitkomst hiervan redenen geeft tot verder onderzoek worden ouders door het dyslexiecoördinaat hiervan op de hoogte gebracht. Het is dan aan ouders om voor verder onderzoek zorg te dragen. 2.4 Hulpmiddelen Op SG Newton krijgt iedere leerling die binnenkomt met een dyslexieverklaring een dyslexiepas. Vanaf klas 2 wordt de algemene dyslexiepas aangepast naar een dyslexiepas op maat. De dyslexiecoördinator en dyslexiecoach zorgen ervoor dat de leerling optimaal gebruik kan maken van de toegestane hulpmiddelen. Dat gebeurt door gesprekken te voeren met de leerling waarin, samen met de leerling wordt bepaald, hoe hij/ zij het best kan worden geholpen. De dyslexiecoördinator of de dyslexiecoach evalueert met de leerling hoe de inzet van de hulpmiddelen verloopt en waar eventuele knelpunten liggen. Uiteraard is er ruimte voor de leerling om eerder aan de bel te trekken als daar behoefte aan is. Naast de dyslectische leerling richt het dyslexiebeleid van SG Newton zich ook tot ouders en docenten. Dit middels informatievoorziening, de mogelijkheid tot advisering en begeleiding van beide groepen. 4

6 3. AFSPRAKEN EN FACILITEITEN (ONDER- EN BOVENBOUW) 3.1 Onderbouw (klas 1 en 2) Faciliteiten(op de pas) Leerlingen met verklaring Gebruik Claroread Gebruik eigen laptop/daisy-speler Gebruik overige eigen hulpmiddelen (leespen, onthoudkaartjes etc.) Meer tijd bij afname van toetsen (zie afspraak vakgroep) Verbruik van werkboeken: - NL (BBL/KBL klas 3 en 4) - Gamma klas 1 en 2 - Biologie klas 3 en 4 - Maatschappijleer klas 3 Mondelinge afname van toetsen na aangetoonde inzet (zie afspraken vakgroep) Foutentolerantie (bij NL en MVT) Zoveel mogelijk teksten aanbieden in Arial pnt 12, regelafstand 1,5 Verdere ondersteuning(op de pas) Begeleidingsgesprekken (monitoren faciliteiten, voortgang en welbevinden) Taalondersteuning (individueel op afspraak met de dyslexiecoach. N.B. geen RT) Sociaal-emotionele ondersteuning (FRtraining, motivatiegesprekken, peptalk) Vergroting van teksten, alleen in klas 1 (ondersteuning zelfvertrouwen) 5

7 3.2 Bovenbouw (klas 3 en 4) Leerlingen met verklaring Faciliteiten(op de pas) Gebruik Claroread Gebruik eigen laptop/daisy-speler In afnemende mate gebruik overige eigen hulpmiddelen (leespen, onthoudkaartjes etc.) Meer tijd bij afname van toetsen (zie afspraak vakgroep) Verbruik van werkboeken: - NL (BBL/KBL klas 3 en 4) - Gamma klas 1 en 2 - Biologie klas 3 en 4 - Maatschappijleer klas 3 en 4 Mondelinge afname van toetsen na aangetoonde inzet (zie afspraken vakgroep) Foutentolerantie (bij NL en MVT) Zoveel mogelijk teksten aanbieden in Arial pnt 12, regelafstand 1,5 Verdere ondersteuning(op de pas) Begeleidingsgesprekken (monitoren faciliteiten, voortgang en welbevinden) Taalondersteuning (individueel op afspraak met de dyslexiecoach. N.B. geen RT.) Sociaal-emotionele ondersteuning (FRtraining, motivatiegesprekken, peptalk) 6

8 3.3 Examen en dyslexie Informatie afkomstig van Stichting Balans; steunpunt voor dyslexie (2014 voor examens 2014) en FAO s examenvoorbereiding voor leerlingen met dyslexie en dyscalculie (2011) School Examen (SE) In tegenstelling tot het CE kan de school hulpmiddelen bij het SE toestaan die voor het CE niet zijn toegestaan. De rechten m.b.t. het gebruik van faciliteiten zijn per leerling verschillend en hangen af van de gestelde diagnose. Hierbij valt te denken aan het gebruik van onthoudkaartjes. Het risico is wel dat de leerling mogelijk te afhankelijk hiervan gaat worden. Wij streven ernaar een leerling zo min mogelijk afhankelijk te laten zijn van extra hulpmiddelen. De school bepaalt bij het SE zelf of en wanneer spelfouten worden meegerekend. De school moet dit vastleggen in het PTA en hierbij verwijzen naar het dyslexieprotocol van de school. Het is wel zo dat de gekozen spellingeisen voor alle leerlingen hetzelfde zijn. Hier kan voor leerlingen met dyslexie geen uitzondering voor gemaakt worden. 2. Maatregelen die mogelijk zijn en die aangeboden worden op SG Newton: extra tijd verklanking (na bewezen inzet) maximale vergroting (lettertype Arial punt 12, regelafstand 1,5) foutentolerantie gebruik eigen hulpmiddelen (laptop, Daisy-speler, leespen, onthoudkaartjes etc.) In paragraaf 4 staan de afspraken die per vakgroep zijn gemaakt. 2 Citaat afkomstig uit FAQ s examenvoorbereiding voor leerlingen met dyslexie en dyscalculie (2011) Pagina 15 punt

9 3.3.2 Centraal Examen (CE) De inhoud van het Centraal Examen is voor iedere leerling passend bij het niveau, ongeacht een vastgestelde leerbelemmering, gelijk. De directeur van de school kan er dus niet voor kiezen om normen te versoepelen of onderdelen van het examen weg te laten. Kortom: de inhoud blijft hetzelfde, alleen de vorm kan aangepast worden. 3 Vrijstellingen worden niet verleend. Ook gelden er geen andere regels m.b.t. het nakijken van de spelling. Toch weegt spelling nooit zwaarder dan ongeveer een tiende van het totaal aantal te behalen punten voor het examen. Een leerling met dyslexie kan nooit meer dan 1 punt aftrek krijgen voor spelling en kan deze compenseren door tekstbegrip en andere essentiële taalvaardigheden. 4 Hulpmiddelen als spellingskaarten zijn niet toegestaan. Alle theorie-examens worden op SG Newton voor BBL en KBL digitaal aangeboden. Daarbij worden teksten verklankt voor dyslectische examenkandidaten. Voor de TL/ mavo is het mogelijk om sommige theorie-examens middels een Daisybestand te maken. Wanneer een (theorie) examen niet auditief kan worden aangeboden, is het aan de school om voor een voorlezer te zorgen. Maatregelen die mogelijk zijn en die aangeboden worden op SG Newton: (maximaal) een half uur extra tijd verklanking lettergrootte punt 12 3 Citaat afkomstig van de link: onderwijs/toetsen-enexamens/aangepast-eindexamen-bij-dyslexie/eindexamen/ 4 Citaat afkomstig van de link: 8

10 3.4 Rekentoets Met ingang van het schooljaar is de rekentoets onderdeel van het examen. De uitslag van de toets heeft vooralsnog geen invloed op het slagen dan wel zakken van de leerling. Op dit moment is nog niet duidelijk wanneer dit wel het geval is. Leerlingen met dyslexie en dyscalculie hebben de mogelijkheid tot tijdsverlenging en kunnen gebruik maken van de verklankte versie van de toets (D-versie). Wij willen de leerling in eerste instantie de reguliere versie aanbieden, i.v.m. de doorstroming naar het MBO. Maatregelen die mogelijk zijn en die aangeboden worden op SG Newton: (maximaal) een half uur extra tijd Verklanking (D-toets) 9

11 4. Afspraken vakgroepen 4.1 Taalvakken Taalvakken onderbouw meer tijd Verlenging mogelijk tot 25% van de toets tijd tot maximaal een half uur. mondelinge afname Zowel mogelijk bij kleine als grotere toetsen na het eerst schriftelijk geprobeerd te hebben. Wel dient een aparte afspraak gemaakt te worden. bovenbouw Verlenging mogelijk tot 25% van de toets tijd tot maximaal een half uur. Zowel mogelijk bij kleine als grotere toetsen na het eerst schriftelijk geprobeerd te hebben. Wel dient een aparte afspraak gemaakt te worden. alternatieve opdrachten Mogelijk na overleg. Alleen mogelijk als het in het PTA staat. 4.2 Zaakvakken Zaakvakken onderbouw meer tijd Verlenging mogelijk tot 25% van de toets tijd tot maximaal een half uur. mondelinge afname Zowel mogelijk bij kleine als grotere toetsen; na het eerst schriftelijk geprobeerd te hebben. Er dient een aparte afspraak gemaakt te worden. bovenbouw Verlenging mogelijk tot 25% van de toets tijd tot maximaal een half uur. Zowel mogelijk bij kleine als grotere toetsen; afhankelijk van de leerling. alternatieve opdrachten Niet mogelijk Alleen mogelijk als onderdeel van het PTA. 10

12 4.3 Nask 1 en biologie Nask 1 en biologie onderbouw meer tijd Verlenging mogelijk tot 25% van de toets tijd tot maximaal een half uur. Voorkeur is om de toets op dezelfde dag af te laten maken door de leerling, dit kan na schooltijd. mondelinge afname Mogelijk bij zeer ernstige dyslexie. alternatieve opdrachten Voor Nask is er een zeer afwisselend programma met practicums en werkplaats opdrachten. Hiermee kunnen de leerlingen compenseren. bovenbouw Verlenging mogelijk tot 25% van de toets tijd tot maximaal een half uur. Mogelijk bij zeer ernstige dyslexie. Voor Nask is er een zeer afwisselend programma met practicums en werkplaatsopdrachten. Hiermee kunnen de leerlingen compenseren. 4.4 Economie Economie onderbouw meer tijd Verlenging mogelijk tot 25% van de toets tijd tot maximaal een half uur. Bij grotere toetsen kan dat na overleg in een ander lesuur worden afgemaakt. Bij kleine toetsen is dit niet van toepassing. mondelinge afname Verklanking kan worden aangeboden. bovenbouw Verlenging mogelijk tot 25% van de toets tijd tot maximaal een half uur. Bij grotere toetsen kan dat na overleg in een ander lesuur worden afgemaakt. Bij kleine toetsen is dit niet van toepassing. Verklanking kan worden aangeboden. alternatieve opdrachten Niet mogelijk. Niet mogelijk. 5 5 De vakgroepen taal,- exacte,- en zaakvakken bestaan uit verschillende secties. Het streven is om uniform te handelen naar de op pagina 10 en 11 genoemde afspraken. Voor sommige secties bestaan echter uitzonderingen. De leerling dient dan ook altijd in overleg te gaan met de vakdocent. 11

13 4.5 Wiskunde en rekenen en leerlingen met dyscalculie Bij het vak wiskunde hebben de leerlingen met dyslexie een werkboek tot beschikking. Zij mogen hier in schrijven en hoeven het werkboek aan het einde van het jaar niet in te leveren. Ook krijgen zij extra mogelijkheden bij toetsen, zie onderstaand schema: Onderbouw en bovenbouw meer tijd Kleine toetsen nemen voor de hele groep maar een beperkte tijd in beslag. Er wordt uitgegaan van extra tijd voor de hele groep. Bij grotere toetsen kan deze na overleg tijdens een ander lesuur worden afgemaakt. Extra tijd tot maximaal 30 minuten. Voorkeur is om de toets op dezelfde dag af te laten maken door de leerling, dit kan na schooltijd. Het is een regel van school dat de leerling tot half 5 beschikbaar is voor schoolse activiteiten. mondelinge afname Mogelijk bij zeer ernstige dyslexie. Leerlingen met dyscalculie Bij het vak wiskunde hebben de leerlingen met dyscalculie extra tijd tot hun beschikking. Ook mogen zij een rekenmachine of tafelkaarten gebruiken. Deze tafelkaarten zijn verkrijgbaar bij de dyslexie-coördinatrice van school. Echter het advies is om niet te afhankelijk te worden van tafelkaarten: nog steeds is het bij het reken- en wiskundeexamen niet toegestaan om dit hulpmiddel te gebruiken. 12

14 4.6 Dienstverlening en Producten meer tijd mondelinge afname Dienstverlening en Producten onderbouw NVT NVT bovenbouw Bij grotere toetsen is een tijdsverlenging van 15 minuten mogelijk Is mogelijk, nadat de leerling het eerst schriftelijk heeft geprobeerd. alternatieve opdrachten NVT Niet mogelijk. examen NVT Dyslexiekandidaten in één groep; tijdsverlenging al inplannen. Arceerstiften aanwezig in het lokaal. 13

15 5. Taakverdeling 5.1 Coach Het voeren van begeleidingsgesprekken en uitwerken hiervan. Het bieden van taalondersteuning waar gewenst. Het bieden van sociaal-emotionele ondersteuning waar gewenst. Contact met ouders. In samenwerking met de coördinator voorlichting aan ouders verzorgen. In samenwerking met de coördinator voorlichting en ondersteuning bieden aan docenten. In samenwerking met de coördinator beleidsveranderingen voorleggen aan de directie. 5.2 Coördinator Doornemen en kopiëren van nieuwe dossiers. Inventarisatie maken van verklaringen en waar nodig compleet maken. Zorgdragen voor uitgifte faciliteitenpas. Brief ter introductie naar ouders aan het begin van het schooljaar. Contact met ouders; advisering en het beantwoorden van vragen. Verslaggeving begeleidingsgesprekken naar ouders en docenten. In samenwerking met de coach voorlichting aan ouders verzorgen. In samenwerking met de coach voorlichting en ondersteuning bieden aan docenten. Monitoren aanbod faciliteiten door docenten en waar nodig in gesprek gaan. Beleidsveranderingen tot zich nemen en waar nodig verwerken in het beleidsplan. In samenwerking met de coach beleidsveranderingen voorleggen aan de directie. Deelname coördinatorenoverleg West-Friesland. Contact met externen op het gebied van dyslexie. 14

16 6. INFORMATIE NAAR OUDERS Brief ter introductie aan het begin van het schooljaar. Verslagen van begeleidingsgesprekken. November 2016 informatieavond voor ouders. Indien nodig algemene informatie verstrekken via de oudernieuwsbrief van SG Newton. 15

17 7. BELEIDSMATIGE VERNIEUWINGEN Herziening afspraken per sectie. Aanpassen van de algemene dyslexiepas zoals gegeven vanaf leerjaar 1 naar een pas op maat per leerling vanaf leerjaar 2. Introductie van Claroread: nieuw digitaal programma voor auditieve ondersteuning. Docenten voorlichten over gebruik Claroread. Herzien verbruik werkboeken (niet alles mogelijk met nieuwe methodes voor verschillende vakken). 16