Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek en van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering in verband met de vaststelling van kinderalimentaties Nr. 4 VERSLAG Vastgesteld 14 september 1994 De vaste Commissie voor Justitie 1, belast met het voorbereidend onderzoek van dit wetsvoorstel, heeft de eer als volgt verslag uit te brengen van haar bevindingen. Onder het voorbehoud dat de regering de gemaakte opmerkingen en gestelde vragen tijdig zal hebben beantwoord, acht de commissie de openbare behandeling van dit wetsvoorstel voldoende voorbereid. 1. Algemeen Inleiding 1 Samenstelling: Leden: V. A. M. van der Burg (CDA), fungerend voorzitter, Schutte (GPV), Groenman (D66), Korthals (VVD), Janmaat (CD), De Hoop Scheffer (CDA), Soutendijk-van Appeldoorn (CDA), Van de Camp (CDA), Swildens Rozendaal (PvdA), Scheltema-de Nie (D66), Kalsbeek-Jasperse (PvdA), Zijlstra (PvdA), M. M. van der Burg (PvdA), Aiking-van Wage ningen (AOV), Rabbae (GroenLinks), J. M. de Vries (VVD), Van Oven (PvdA), Van der Stoel (VVD), Dittrich (D66), Verhagen (CDA), Dijksman (PvdA), De Graaf (D66), Rouvoet (RPF), B. M. de Vries (VVD), Vos (VVD). Plv. leden: Koekkoek (CDA), Van den Berg (SGP), Van Vliet (D66), Dees (WD), Marij nissen (SP), Bieshuevel (CDA), Hirsch Ballin (CDA), Doelman-Pel (CDA), Van Traa (PvdA), Bijleveld-Schouten (CDA), Vreeman (PvdA), Vliegenthart (PvdA), Van Heemst (PvdA), Boogaard (AOV), Sipkes (GroenLmks), Rijpstra (VVD), Middel (PvdA), Te Veldhuis (WD), Van Boxtel (D66), Van der Heijden (CDA), Apostolou (PvdA), Versnel-Schmitz (D66), Leerkes (Unie 55+), Van den Doel (WD), Weisglas (VVD). De leden van de PvdA-fractie hebben met belangstelling kennis genomen van het wetsvoorstel. Het uitgangspunt van de vereenvoudiging van de procedure spreekt deze leden zeer aan en zij kunnen zich ook vinden in de voorgestelde regeling. Over de voordelen van het voorge stelde systeem van forfaitaire vaststelling van de alimentatie hebben deze leden nog enkele vragen. De leden van de CDA-fractie nemen met belangstelling kennis van het voorliggende wetsvoorstel. Nu het oorspronkelijke voorstel is gedeeld in een voorstel waarin de inningstaken van de raden worden geschrapt en een voorstel tot forfaitaire vaststelling van kinderalimentatie en het eerste onderdeel reeds in werking is getreden, kan de vraag worden gesteld in hoeverre op dit ogenblik een werklastverzwaring bij de rechterlijke macht is waar te nemen en of die werklastverandering dit wetsvoorstel recht vaardigt. Immers, de grondslag voor de forfaitaire vaststelling is het argument van de werklast. Indien die werklastverzwaring zich niet voordoet, rijst de vraag opnieuw of de forfaitaire vaststelling wenselijk is. De leden van de VVD-fractie hebben met waardering kennisgenomen van het wetsvoorstel totwijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek en van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering in verband met de vaststelling van kinderalimentaties. Zij hebben echter nog een aantal opmerkingen en vragen die in het vervolg aan de orde zullen komen. 4U206F ISSN Sdu Uitgeverij Plantijnstraat 's Gravenhage 1994

2 De leden van de D66-fractie zien de indiening van dit wetsvoorstel als een direct gevolg van de Nota Rechtzetten en het Kamerdebat over de Justitiële Kinderbescherming en tevens als een logische voortzetting van de beëindiging van de advisering over en de inning van kinderalimen taties door de raden voor de kinderbescherming. Zij bezien het dan ook met meer dan gewone interesse. Zij stellen het op prijs dat de regering de moeite genomen heeft uiteen te zetten, waarom hettoch nog geruime tijd heeft geduurd voordat dit wetsvoorstel kon worden ingediend. Uit de beschrijving van de huidige veelvormige praktijk blijkt hoezeer het zinvol is om met dit wetsvoorstel een basis te bieden voor meer standarisatie en de procedure van de vaststelling te vereenvoudigen. Veel geharrewar kan ermee voorkomen worden. Hoewel grofmaziger wordt het systeem eenvoudiger en voorspelbaar. Het zal vaker tot onderlinge afspraken leiden, waardoor de efficiency bevorderd wordt. Terecht stelt de regering dat de invoering van het forfaitaire systeem niet beoogt de vrijheid van ouders aan te tasten om andere afspraken te maken, met inachtneming van de beperkingen die de wet stelt. Hoewel met dit voorstel geen bezuiniging wordt beoogd, vragen de leden van de D66-fractie de regering of er een schatting gemaakt kan worden van de vermindering van het jaarlijkse tijdsbeslag voor de rechtbanken en de raadslieden en dientengevolge van de (vermindering van) kosten van het vaststellen van de kinderalimentatie. De leden van de SGP-fractie hebben met belangstelling kennis genomen van dit wetsvoorstel dat voortvloeit uit de voorstellen tot beëindiging van de financiële taken van de raden voor de kinderbe scherming en meer in het bijzonder van de adviserende taak van de raden bij de vaststelling van kinderalimentaties. In beginsel kunnen deze leden zich verenigen met het voorstel tot forfaitaire vaststelling en vereenvoudiging van de procedure tot vaststelling van kinderalimentaties. Ook het voornemen om de alimentatievaststelling, evenals andere beslissingen in het kader van de scheidingsprocedure, in één hand te laten, dat wil zeggen bij de rechter, heeft hun instemming. De leden van de GPV-fractie hebben kennis genomen van de inhoud van het onderhavige wetsvoorstel. Zij onderschrijven het belang, na het wegvallen van de financiële en adviserende taken van de raden voor de kinderbescherming bij de vaststelling van de kinderalimentaties, te komen tot een procedure aanpak waarbij voor de rechter geen werklast vermeerdering ontstaat. De procedure tot vaststelling van de kinderalimentatie De leden van de VVD-fractie kunnen zich vinden in een verdergaande standaardisatie van kinderalimentaties en in een vereenvoudiging van de procedure door in principe uit te gaan van schriftelijke afhandeling. In het bijzonder het feit dat nu een einde zal komen aan de grote verscheidenheid in aanpak van de verschillende arrondissementsrecht banken en de betrekkelijke eenvoud van het forfaitaire systeem, zijn in de ogen van deze leden een winstpunt. Bovendien is het systeem van forfaitaire vaststelling een goed houvast voor de rechter inzake de vaststelling van kinderalimentatie waarbij desondanks betrokkenen de mogelijkheid behouden, indien zij dat wensen, de zaak ter terechtzitting te laten behandelen en tegen de beslissing van de rechter in beroep te gaan. De schriftelijke behandeling van zowel de eerste vaststelling als van

3 wijzigingsverzoeken heeft ook de voorkeur van de leden van de VVD-fractie. Uit de memorie van toelichting blijkt dat de rechter bij eerste vaststelling eenmaal zal rappeleren indien hij over onvoldoende financiële gegevens beschikt en vervolgens bij het uitblijven van die gegevens zal overgaan tot het opleggen van het ten hoogste te betalen bedrag, gelet op de wettelijke maatstaven en het aantal en de leeftijd van de kinderen. De leden van de VVD-fractie zouden graag inzicht hebben in de wijze waarop deze gegevens worden verzameld, of hierbij uitsluitend gebruik wordt gemaakt van de eigen opgave van de ouders ten aanzien van een aantal (financiële) gegevens nodig voor de bepaling van de hoogte van de kinderalimentatie en of daarnaast ook gebruik gemaakt zal worden van «oudervolmachtformulieren», waarop ouders tevens wensen ten aanzien van de kinderalimentatie kunnen aangeven, zoals thans bij een aantal arrondissementsrechtbanken de praktijk is. In de memorie van toelichting wordt op bladzijde 3 gesteld dat in de praktijk de verschaffing van gegevens ter bepaling van de hoogte van de kinderalimentatie een probleem is, mede als gevolg van het feit dat in een aantal gevallen de verzorgende ouder een bijstandsuitkering ontvangt en de aan de niet-verzorgende ouder op te leggen bijdrage in de beleving van die ouders niet ten goede komt aan het kind maar aan de Staat. De leden van de VVD-fractie vragen in hoeverre de in dit wetsvoorstel voorgestelde sanctie (na rappel) zal leiden tot een groter aantal gevallen waarin hoger beroep wordt ingesteld. Daarnaast willen de leden van de VVD-fractie weten of de rechter gebruik zal of kan maken van gegevens van werkgevers, de belasting dienst en/of de Sociale Dienst om de benodigde financiële gegevens te verkrijgen. De keuze voor de oplossing vanuit praktische ervaringen spreekt de leden van de D66-fractie aan. Niettemin stellen zij enige vragen over de voorgestelde procedure. Mag inderdaad aangenomen worden, dat de mogelijkheid voor de rechter om in geval van onvoldoende gegevens, ook na rappel, de bijdrage op het hoogst te betalen bedrag te stellen (ingevolge de wettelijke maatstaven, gelet op de leeftijd en het aantal kinderen), in feite als een stok achter de deur fungeert om tijdig de volledige gegevens te krijgen? En waarom de toevoeging «tenzij een hogere bijdrage was verzocht»? Wat kan er dan gebeuren? Wordt die hogere bijdrage, mits goed onderbouwd, toegekend? Of wordt binnen een termijn verweer gevraagd en bij het uitblijven daarvan het hogere bedrag vastgesteld? Waarom wordt de tekst van deze procedure vrijwel geheel herhaald in onderdeel C van artikel II van het wetsvoorstel, respectievelijk in artikel III? Forfaitaire vaststelling van de kinderalimentatie Naar aanleiding van het advies van de gezamenlijke werkgroep hebben de leden van de PvdA-fractie de volgende vragen. De werkgroep stelt voor in de regeling een clausule op te nemen die het mogelijk maakt de rechter in zeer bijzondere omstandigheden te verzoeken van de wettelijke regeling af te wijken. In het bijzonder voor de inkomenscategorie f 1500 tot f 2500 verwacht de werkgroep dat zeer regelmatig een beroep zal worden gedaan op de uitzonderingsmogelijkheid. Volgens de werkgroep zou dit ertoe leiden dat voor deze categorie gevallen de gewone thans toegepaste wijze van draagkrachtberekening zou moeten gelden. Volgens informatie van het CBS valt 27,9 % van de mensen met inkomen in voornoemde inkomenscategorie. Hoeveel mensen die alimentatie verschuldigd zijn ten behoeve van kinderen vallen in voornoemde inkomenscategorie? Naar de leden uit het advies van de werkgroep

4 hebben begrepen, komt het in deze inkomenscategorie ook zeer veelvuldig voor dat in verband met de echtscheiding extra kosten worden gemaakt waarvoor leningen moeten worden gesloten. De leden van de PvdA-fractie menen dat voor deze groep inderdaad een beroep op de clausule mogelijk moet zijn en kunnen zich vinden in de daarvoor in de wet geboden mogelijkheid en de daarop door de regering gegeven toelichting. Deze leden hebben twijfels over de vraag of door de mogelijkheid van een beroep op de hardheidsclausule de beoogde opvang van de werklastvermeerdering ten gevolge van het vervallen van de adviestaak van de raden voor de kinderbescherming wel zal worden gerealiseerd. Zij vragen op grond waarvan de regering een beheersing van de werklastvermeerdering voor de rechterlijke macht verwacht. Voorts vragen deze leden welke bezwaren verbonden kunnen zijn aan het naast elkaar bestaan van twee berekeningsmodellen voor respectievelijk kinderalimentatie en alimentatie voor de ex-echtgenote. Ook biedt de regeling van de forfaitaire vaststelling geen oplossing voor de situatie dat voor zowel meerderjarige als minderjarige kinderen alimentatie moet worden voldaan. Een beroep op de clausule zal de uitweg zijn om voor al deze in de praktijk toch niet zo bijzondere situaties een oplossing te bieden. De verwachting van deze leden is dat een beroep op de clausule eerder regel dan uitzondering zal zijn. Zij zien derhalve graag een inventarisatie van de gevallen waarin een beroep op de hardheidsclausule zal worden gedaan. Het resultaat daarvan zal indien mogelijk kunnen leiden tot verdere uitwerking van het forfaitaire systeem. De werkgroep heeft in haar advies eveneens een aanbeveling gedaan voor de groep 18-jarigen met een WSF-uitkering. Nu dit wetsvoorstel geen betrekking heeft op de groep 18- tot 21-jarigen is aan deze aanbeveling geen aandacht besteed. Zowel uit het oogpunt van het belang van de studerenden als uit het oogpunt van werklastbesparing voor de rechter lijke macht achten de leden van de PvdA-fractie het idee van de werkgroep aan de vastgestelde ouderbijdrage in het kader van de WSF een executoriale titel te verbinden een verdere bestudering waard. Is de regering bereid een nader onderzoek te verrichten naar aanleiding van deze aanbeveling? Het College van Advies voor de Justitiële kinderbescherming heeft in zijn commentaar van 21 november 1991 voorgesteld in overweging te nemen de minderjarige een eigen rechtsingang tot het doen van een verzoek tot vaststelling van de alimentatie te geven, nu de Raad voor de Kinderbescherming als belangenbehartiger van de minderjarige in het kader van de eventuele vaststelling van een bijdrage in de kosten van verzorging en opvoeding wegvalt. Wat is het standpunt van de regering in dezen? De leden van de CDA-fractie merken op dat bij de forfaitaire vaststelling wordt rekening gehouden met de belangrijkste variabelen die de kosten van kinderen kunnen verklaren: het aantal kinderen, hun leeftijd en het besteedbaar inkomen. Voor de bepaling van de gegevens is uitgegaan van de gegevens uit recent onderzoek van het CBS. Het feit dat die gegevens niet voldoende basis vormen voor de introductie van het nieuwe forfaitaire systeem voor ook de leeftijdscategorie 18-tot 21-jarigen roept bij deze leden vragen op. De huidige situatie waar de naar draagkracht vastgestelde kinderalimentatie voor deze categorie vaak niet in overeen stemming is met de vastgestelde ouderbijdrage in het kader van de Wet op de studiefinanciering roept als het ware om een aangepaste syste matiek. De leden van de CDA-fractie vragen om opheldering over de knelpunten en dringen aan op een zo uniform mogelijke aanpak van de kinderalimentatievaststelling. De forfaitaire vaststelling komt tot stand via een heldere formule: «eigen bijdrage ouder(s) = (inkomen + kinderbijslag) * percentage kinderbijslag».

5 Voor de bepaling van het inkomen wordt uitgegaan van het netto besteedbaar inkomen. Daarbij rijst de vraag welke aftrekposten thans wel en in het nieuwe systeem niet meer worden meegewogen. Alleen in de lagere inkomensklassen (f 1500 tot f 2500 per maand) wordt een correctie aangebracht in verband met «de kosten en schulden wegens de herinrichting, de kosten van de omgangsregeling en andere factoren die de draagkracht bepalen». Nu de regering zelf al stelt dat een deel van deze kosten tijdelijk is, verdient het nadere motivering waarom deze reductie desondanks van blijvende aard is. De regering duidt slechts globaal de verschillen van de nieuwe ten opzichte van de huidige systematiek die gebaseerd is op de zogenaamde Tremanormen, aan. De leden van de CDA-fractie zijn geïnteresseerd in een meer gedegen vergelijking. Zij vragen de regering die alsnog te verstrekken. Aangezien in de formule «kinderbijslag en percentage van de kinder bijslag» een prominente rol spelen en deze factoren in de toekomst volgens de plannen uit het regeerakkoord substantieel zullen worden gewijzigd, is het de vraag of de formule op deze effecten kan worden doorberekend en wat de uitkomsten zijn. Indexering van kinderalimentaties wordt naar de mening van de leden van de CDA-fractie terecht gehandhaafd. Met betrekking tot de indexeringssystematiek komen echter nogal wat kritische vragen binnen bij deze leden. Het probleem vloeit voornamelijk voort uit het feit dat het (alimentatie)indexeringspercentage de laatste jaren sterk verschilt van de percentages waarmee de lonen en de uitkeringen stijgen. Daarom vragen deze leden of de regering ook op de hoogte is van dit knelpunt en of dat aanleiding vormt voor een bezinning en mogelijk een heroverweging van de indexeringssystematiek. De leden van de VVD-fractie merken op dat het nieuwste CBS-onderzoek heeft aangetoond dat thans de leeftijd van het kind geen noemens waardige invloed heeft op het percentage van de kosten van hettotale huishoudinkomen zodat bij forfaitaire vaststelling daarin geen onder scheid behoeft te worden gemaakt. Dit zal volgens deze leden de invoering van een forfaitaire vaststelling vergemakkelijken, omdat om bovengenoemde reden in de loop van de tijd geen wijzigingsverzoek behoeft te worden ingediend. In de memorie van toelichting lezen de leden van de VVD-fractie een onduidelijkheid. Voorgesteld wordt om voor de inkomenscategorieën vanaf het niveau van een bijstandsuitkering voor een alleenstaande tot ongeveer het netto minimumloon maximum bedragen te hanteren die van vijftig gulden oplopen tot tweehonderd gulden. Het gaat hier om maximum bedragen. Even verder zegt de regering het niet gerechtvaardigd te achten een hoger minimum vast te stellen voor het geval de alimentatieplichtige ouder opnieuw huwt dan wel gaat samenleven. Om welke minimum bedragen gaat het hier, daar waar elders uitsluitend over maximum bedragen wordt gesproken? Kan de regering naar aanleiding van de formule: «eigen bijdrage ouder(s) = (inkomen + kinderbijslag) * percentage kinderbijslag» een aantal voorbeelden geven voor verschillende inkomenscategorieën met kind(eren) in verschillende leeftijden en met eventuele minimum en maximumbijdrage volgens het voorgestelde systeem? De leden van de VVD-fractie steunen tot slot de suggestie om het nieuwe systeem alsmede het beroep op de mogelijkheid om af te wijken drie jaar na inwerkingtreding te evalueren. De leden van de D66-fractie kunnen er begrip voor opbrengen dat voorshands de forfaitaire vaststelling beperkt blijft tot minderjarige kinderen en dat het voorgestelde systeem voor meerderjarige kinderen een niet-bindende voorbeeldwerking kan hebben. Immers, de samenhang

6 met de ouderbijdragen studiefinanciering is niet eenvoudig te bepalen. Er zijn onvoldoende onderzoeksgegevens voorhanden. Echter, de leden van de D66-fractie nemen aan dat de regering het daar niet bij zal laten en zal proberen alsnog een sluitend systeem voor meerderjarige kinderen te ontwikkelen. Indien dit zou lukken, is er dan wetswijziging nodig? Zij verwijzen daarbij naar de voorgestelde wijziging van artikel 404, boek I BW (waar van leeftijd sprake is) in combinatie met de voorgestelde wijziging van artikel 828d, Boek III Burgerlijke Rechtsvordering (waar van minderjarigen sprake is). De nieuwe onderzoeksresultaten van het CBS tonen aan dat de leeftijd van het kind geen noemenswaardige invloed heeft op de kosten van levensonderhoud van een kind en dat er in de praktijk vaste percentages van het inkomen aan kinderen worden uitgegeven, ongeacht het inkomen. Voor 1 kind 17%, voor 2 kinderen 25% en voor 3 kinderen 32%. Zij stellen hierbij een aantal vragen. Blijft het vroegere onderzoek van het CBS van kracht dat voor 4 of meer kinderen in een gezin geen hoger deel van het inkomen wordt uitgegeven, onder een inkomen van f 4000 per maand? Voorts is het duidelijk dat hierbij de huidige kinderbijslag een functie vervult. Indien, ingevolge het regeerakkoord, de progressie in de kinderbijslag en het leeftijdsonderscheid vervallen, klopt het hele beeld dan nog wel? Zo nee, is de formule ingevolge de AMvB dan gemakkelijk aan te passen? Kan een aangepaste formule die in overeenstemming is met de voorstellen van het regeerakkoord voor de plenaire behandeling van dit wetsvoorstel geleverd worden? Blijven er voorshands twee formules naast elkaar bestaan, een voor de reeds verworven huidige rechten op kinderbijslag en een voor de nieuw in te voeren? De inkomenscategorieën vanaf het niveau van een bijstandsuitkering voor een alleenstaande totf 1800 vormen een aparte categorie buiten de formule. De leden van de D66-fractie vragen echter of het de bedoeling is om een alimentatieplichtige (alleenstaande) met een inkomen net boven de ABW-uitkering (f 1240,08) f 50 alimentatie te laten betalen, terwijl een alimentatieplichtige (samenwonende/opnieuw gehuwde) met een ABW-uitkering (f 1771,54), f 200 zal moeten betalen? Zij vragen of zij dit correct hebben begrepen, ook al gaat het om maximumbedragen. Zij vragen voorts of het juist is dat het bij de gehele categorie onder de f 1800 gaat om een totaalbedrag, ongeacht het aantal kinderen, of de leeftijd. Zo ook geeft de regering in de memorie van toelichting bij de concept-amvb een uiteenzetting over alimentatieverplichtingen in meer gezinnen, maar dan betreft het de categorie boven de f 1800, waarvoor de formule geldt. Hoe zit dat met de categorie onder de f 1800? En hoe zit dat in geval de alimentatieplichtige uit een nieuwe relatie een of meer kinderen krijgt? Voorts wordt er in de memorie van toelichting bij de concept-amvb gesteld dat onder meer inkomsten uit kamerverhuur tot het inkomen worden gerekend. Wordt daarbij rekening gehouden met de vrijstelling van inkomstenbelasting tot een totaal van ongeveer f 5 300? Zou deze regeling niet met zoveel woorden in de toelichting vermeld moeten worden? Overigens achten deze leden het van wijsheid getuigen dat op verzoek van een van de ouders de uitkering op een ander bedrag bepaald kan worden, indien de draagkracht van de ouder of de behoefte van het kind tot onbillijkheid aanleiding geven. Evenzeer is evaluatie van het systeem van forfaitaire vaststelling en van de afwijkingsmogelijkheid na drie jaar zinvol. Zij kunnen ook de redenering goed volgen dat vaststelling van de kinderalimentatie door de rechter de voorkeur verdient. Handhaving van hoger beroep stellen zij op prijs, evenals het verzoek aan de rechter tot wijziging, indien er een vergissing is begaan, zodat er geen onnodige beroepszaken ontstaan (artikel 401, Boek I, BW).

7 De leden van de SGP-fractie vragen wat de betekenis is van het woord «voorshands», voorkomend op bladzijde acht van de memorie van toelichting over de vaststelling van de kinderalimentaties door de rechterlijke macht. Moet uit de passage, waarin dit woord voorkomt, gelezen worden dat op afzienbare termijn wellicht alsnog gekozen zal worden voor vaststelling door een administratief orgaan of anderszins? Indien dit het geval mocht zijn, achten deze leden het uit een oogpunt van wetgevingsprocedure niet aantrekkelijk om op het terrein van de vaststelling en inning van alimentaties, waar sinds 1991 diverse wijzi gingen zijn opgetreden, op korte termijn met nieuwe voorstellen te worden geconfronteerd. Naar aanleiding van het gestelde op bladzijde zeven van de memorie van toelichting over de invloed op de hoogte van de kinderalimentatie van het feit dat de alimentatieplichtige ouder opnieuw is gehuwd dan wel samenleeft met een ander, is deze leden niet duidelijk geworden of (a) de verantwoordelijkheid voor de verzorging en opvoeding van de kinderen, voortgekomen uit het ontbonden huwelijk, gaat boven de verantwoorde lijkheid voor een echtgenoot in een volgend huwelijk en (b) of de verantwoordelijkheid voor de kinderen voorrang heeft boven de verant woordelijkheid voor een partner jegens wie geen wettelijke verzorgings plicht bestaat. Gaarne ontvangen deze leden op dit punt een verduide lijking. De leden van de GPV-fractie hechten er aan te beklemtonen dat de beslissing over de hoogte van de kinderalimentatie in handen van de rechterlijke macht behoortte blijven daar zij ook de overige beslissingen neemt die samenhangen met een echtscheiding. Dat nu ook de voorrang van de onderhoudsverplichting jegens het kind ten opzichte van andere onderhoudsverplichtingen in de wet wordt vastgelegd, achten de genoemde leden het winst ten opzichte van de nu bestaande situatie waarbij een beroep op een dergelijke voorrangsregel niet mogelijk bleek. De leden van de GPV-fractie hebben enige vragen over de forfaitaire vaststelling van de kinderalimentaties en de vereenvoudiging van de procedure. De genoemde leden stellen met nadruk dat een verbetering van de efficiency niet mag leiden tot automatismen waarbij de belangen van ouders en vooral kinderen onvoldoende kunnen worden gewaarborgd. De beslissing over de hoogte van de alimentatie kan immers verstrekkende gevolgen hebben voor de direct betrokkenen. Deze leden achten het daarom juist dat in voorkomende gevallen rekening wordt gehouden met bijzondere omstandigheden. Het valt de leden op dat de oude grondslag bij de vaststelling van kinderalimentaties, namelijk «draagkracht», hier opnieuw een plaats krijgt. Bestaat daardoor een reële kans dat alimenta tieplichtigen hun schulden gaan verhogen om daarna met een beroep op artikel 404 derde lid Boek I BW een lagere alimentatieverplichting te bedingen? Komt het voorgestelde forfaitaire systeem niet te veel onder druk te staan indien een groot aantal ouders een beroep doet op de aanwezigheid van bijzondere omstandigheden? De werkgroep verwacht immers dat vooral de inkomenscategorie f 1500 tot f 2500 zeer regelmatig een beroep zal doen op de uitzonderingsbepaling van artikel 404 Boek I BW. Het forfaitaire systeem kent een formule waarin de hoogte van de kinderbijslag een van de onafhankelijke grootheden is. De leden vragen naar de betekenis van de kabinetsplannen met de kinderbijslag voor de forfaitaire vaststelling van de kinderalimentatie. In de memorie van toelichting vermeldt de regering op bladzijde 4 dat 4 of 5 kinderen pas meer kosten bij een netto besteedbaar inkomen vanaf f De genoemde leden hebben behoefte aan een meer uitgebreide onderbouwing omdat hun uit de memorie van toelichting niet duidelijk is geworden waarom dit het geval zou zijn. Het komt de genoemde leden

8 overigens vreemd voor dat het verschil in kosten tussen jongere en oudere kinderen is komen te vervallen wegens de te maken kosten voor kinderopvang en wegwerpluiers. Zijn er misschien nog andere factoren denkbaar die het teruggelopen verschil in kostenniveau tussen jongere en oudere kinderen kunnen verklaren? De percentages zijn vastgesteld op 17, 25 en 23 van het totale huishoud sinkomen voor respectievelijk 1, 2 en 3 kinderen. Is voorzien in een periodieke toetsing van deze percentages en een eventuele aanpassing daarvan als dat nodig blijkt? Bestaat er enige aanleiding om vergelijkbare percentages vast te stellen voor gezinnen met 4 of meer kinderen en een besteedbaar inkomen boven f 4000? Nu de invoering van een forfaitair systeem voor jarigen op problemen stuit, vragen de genoemde leden naar de eventuele voornemens die bestaan ten aanzien van een latere invoering van een dergelijk systeem voor deze leeftijdsgroep. Deregulering De leden van de PvdA-fractie kunnen zich vinden in het standpunt van de regering dat niet gekozen moet worden voor een zelfstandig orgaan dat belast is met zowel de forfaitaire vaststelling van de alimentatie als de inning ervan. 2. Artikelen Artikel I onderdelen A, B, D en E (wijziging van de artikelen 394, 397, 401 en 404) De leden van de CDA-fractie stellen vast dat in het nieuwe systeem niet langer draagkracht en behoefte de maatstaf voor de vaststelling van kinderalimentatie vormen volgens de regering. Desondanks is het mogelijk bij voorbeeld via de bevoegdheid tot afwijken draagkracht en behoefte een rol te laten spelen. Deze leden vragen wanneer een beroep op deze bevoegdheid kan worden gedaan. Zullen bij voorbeeld de gemeentelijke sociale diensten op basis van de verhaalswetgeving bijstandsgerechtigden verplichten een beroep op deze bevoegdheid te doen? Artikel I onderdeel C (artikel 400) De leden van de PvdA-fractie vragen de regering nader in te gaan op de keuze voor voorrang van alimentatie ten behoeve van de kinderen boven die tot verschaffing van levensonderhoud aan andere alimentatie verplichtingen. In het arrest van de Hoge Raad waarnaar zij in de memorie van toelichting verwijst, is beslist dat bij gebreke van een voorrangsregel de bepaling van de wijze waarop in een zodanig geval aan de aanspraken moet worden tegemoet gekomen van geval tot geval aan de hand van de omstandigheden moet worden beoordeeld. Doen zich in de praktijk regelmatig situaties voor waarin, na afweging van alle in aanmerking komende belangen, geen voorrang wordt gegeven aan de alimentatie ten behoeve van de kinderen? De leden van de D66-fractie vragen of uit de toelichting op het artikel begrepen kan worden dat ingevolge het gewijzigde artikel we/in rechte een beroep zal kunnen worden gedaan.

9 Artikelen II en III (wijzigingen van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering en van het wetsvoorstel herziening procesrecht in zaken van personen en familierecht, indien en zodra dat wet is geworden) Waarom is er in het voorgestelde derde lid van artikel 927, Derde Boek van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, sprake van «zij» in de tweede volzin? De toeneming van de emancipatie van vrouwen in de rechterlijke macht bezorgt de leden van de D66-fractie weliswaar veel vreugde, maar zij zijn toch van mening dat daarmee het woord «rechter» niet van mannelijk vrouwelijk wordt. De fungerend voorzitter van de commissie, Wolffensperger De griffier van de commissie, De Gier