Alternatieven voor als je gezakt bent

Transcriptie

1 Alternatieven voor als je gezakt bent Met dit document willen we je informeren over de mogelijkheden die je hebt als je gezakt bent voor je VMBO-, HAVO- of VWO-examen. Dit document zal per niveau toelichten wat de opties zijn. Je kunt hierbij o.a. denken aan staatsexamens, volwassenonderwijs, privéscholen en colloquia docta. Alle informatie in dit document hebben wij verkregen door de websites van de instanties af te gaan (deze zijn terug te vinden in de voetnoten), maar vooral ook door direct contact met ze op te nemen om alle opties te bespreken. We verwachten dat dit document je voor een groot deel op weg kan helpen om de juiste keuze te maken. Voor de precieze invullingen van je keuze raden we je sterk aan om zelf de betreffende instanties direct te benaderen; e.e.a. is nl. altijd afhankelijk van jouw persoonlijke situatie en bovendien kunnen er zich na publicatie van dit document wijzigingen voordoen. Om die reden hebben we de contactgegevens van de betreffende instanties vermeld. Met dit document willen we je vooral op weg helpen de beste keuze te maken en in contact te brengen met de juiste organisaties. Nu volgen de verschillende opties in een uitgebreide vorm, waarbij steeds een omschrijving wordt gegeven van dit alternatief, de kosten, de toelatingseisen en de voor- en nadelen ervan. Pagina 2 begint met het VMBO. Vanaf pagina 11 worden de mogelijkheden voor HAVO/VWO beschreven. Aan het eind van dit document is alles overzichtelijk weergegeven in een tabel. Pagina 1 van 23 SSL 2014

2 Inhoudsopgave Alternatieven voor als je gezakt bent... 1 VMBO... 3 Basisberoepsgerichte leerweg en kaderberoepsgerichte leerweg... 3 Optie 1 - het hele jaar overdoen... 3 Optie 2 - deelcertificaten halen voor de theoretische vakken van BB en KB... 3 Gemengde leerweg... 4 Optie 1 - het hele jaar overdoen... 4 Optie 2 - deelcertificaten halen voor de theoretische vakken... 4 Theoretische leerweg... 5 Optie 1 - het hele jaar overdoen... 5 Optie 2 - deelcertificaten halen... 7 Optie 3 - alvast een MBO-opleiding beginnen mits je voor hooguit twee vakken gezakt bent HAVO/VWO Optie 1 - het hele jaar overdoen Optie 2 - deelcertificaten halen Optie 3 - een HBO-opleiding gaan volgen: als je voor hoogstens twee vakken een deelcertificaat moet halen Optie 4 - colloquium doctum doen: dit kan als je 21 jaar of ouder bent Overzicht VMBO Basisberoepsgerichte Leerweg en Kaderberoepsgerichte Leerweg Gemengde Leerweg Theoretische Leerweg Overzicht HAVO/VWO Pagina 2 van 23 SSL 2014

3 VMBO De leerweg binnen het VMBO bepaalt welke opties beschikbaar zijn om alsnog aan je diploma te komen. Eerst zullen de opties voor Basisberoepsgerichte leerweg (BB) en Kaderberoepsgerichte leerweg (KB) worden besproken. Daarna de mogelijkheden voor de Gemengde leerweg (GL) en tot slot voor de Theoretische leerweg (TL). Basisberoepsgerichte leerweg en kaderberoepsgerichte leerweg Als je hebt gekozen voor BB of KB, dan zijn er de volgende twee opties om aan je diploma te komen: 1) het hele jaar overdoen: dit kan op een reguliere middelbare school 2) deelcertificaten halen voor de theoretische vakken van BB en KB: dit kan door je zelfstandig voor te bereiden (hiervoor moet je je aanmelden bij de DUO) Optie 1 - het hele jaar overdoen Deze optie spreekt voor zich en betekent dat je dient ingeschreven te blijven bij je eigen school, of naar een andere school kunt gaan indien ze je accepteren. Na contact met een VAVO (volwassenonderwijs) is gebleken dat VAVO s geen BB en KB diploma s uitreiken, en je daarom ook helaas niet verder kunnen helpen. Optie 2 - deelcertificaten halen voor de theoretische vakken van BB en KB In plaats van het hele examenjaar over te doen, kun je er ook voor kiezen om alleen je onvoldoende vakken over te doen en zo je diploma te halen. Je vraagt daarvoor eerst bij je school de zogenaamde deelcertificaten aan van de vakken die je wel voldoende hebt afgesloten. De overige vakken haal je dan in het volgende schooljaar. Je kunt dit doen door je zelfstandig voor te bereiden en aan te melden voor een staatsexamen via de DUO. Let op: dit is alleen mogelijk voor de theoretische vakken van BB en KB; zie de website van DUO: of voor welke vakken ze op dit moment staatsexamen mogen afnemen. Hoe kun je je voorbereiden op de examens voor de deelcertificaten? Je kunt je helaas alleen zelfstandig voorbereiden op het staatsexamen. Onderwijsinstellingen als de LOI/NHA bereiden je alleen voor op de examens van de GL/TL welke anders zijn. Zelfstandig Als je het zelfstandig wilt doen, betekent dit dat je thuis de vakken volgt zonder begeleiding. Je moet je dan vóór 1 januari van het jaar waarin je examen wilt doen aanmelden bij de DUO. De kosten hiervan bedragen: 113,00 per vak, bestaande uit een centraal examen en college-examen 56,00 per vak, bestaande uit een college-examen 567,00 voor een volledig examenpakket (dit is het maximumbedrag) NB: een college-examen kan een schriftelijke toets, een mondeling examen of een praktijkexamen zijn. De schriftelijke toets wordt in dezelfde periode als de centrale examens afgenomen; het mondelinge Pagina 3 van 23 SSL 2014

4 examen en het praktijkexamen in de maand juli. Het college-examen vervangt in feite de schoolexamens. Als je de staatsexamens met een voldoende afsluit, krijg je zogenaamde deelcertificaten voor de vakken waarin je staatsexamen hebt afgelegd. Samen met de deelcertificaten van de vakken die je al voldoende had afgesloten op je middelbare school, kun je deze inwisselen voor een volledig VMBO-diploma zodra je alle vakken hebt gehaald. Om te bepalen of je geslaagd bent, gelden dezelfde regels als op een middelbare school. Bekijk goed op de website wanneer je wat moet inleveren bij de DUO om er zeker van te zijn dat je mag meedoen aan het betreffende staatsexamen. Afhankelijk van je persoonlijke omstandigheden kan het zowel een voor- als nadeel zijn om alles zelfstandig te moeten doen. Gemengde leerweg Als je hebt gekozen voor GL, dan zijn er de volgende opties om aan je diploma te komen: 1) het hele jaar overdoen: dit kan op een reguliere middelbare school 2) deelcertificaten halen voor de theoretische vakken: dit kan door je zelfstandig voor te bereiden (hiervoor moet je je aanmelden bij de DUO) of bij een onderwijsinstelling (LOI) Optie 1 - het hele jaar overdoen Deze optie spreekt voor zich en betekent dat je dient ingeschreven te blijven bij je eigen school, of naar een andere school kunt gaan indien ze je accepteren. Na contact met een VAVO (volwassenonderwijs) is gebleken dat VAVO s geen GL diploma s uitreiken, en je daarom ook helaas niet verder kunnen helpen. Optie 2 - deelcertificaten halen voor de theoretische vakken In plaats van het hele examenjaar over te doen, kun je er ook voor kiezen om alleen je onvoldoende vakken over te doen en zo je diploma te halen. Je vraagt daarvoor eerst bij je school de zogenaamde deelcertificaten aan van de vakken die je wel voldoende hebt afgesloten. De overige vakken haal je dan in het volgende schooljaar. Je kunt dit doen door je zelfstandig voor te bereiden en aan te melden voor een staatsexamen via de DUO, of met behulp van een onderwijsinstelling zoals de LOI. Let op: dit is alleen mogelijk voor de theoretische vakken; zie de website van DUO: voor welke vakken ze op dit moment staatsexamen mogen afnemen. Hoe kun je je voorbereiden op de examens voor de deelcertificaten? Op examens voor de deelcertificaten kun je je zelfstandig voorbereiden. Daarnaast is het mogelijk om te studeren via de LOI. Zelfstandig Als je het zelfstandig wil doen, betekent dit dat je thuis de vakken volgt zonder begeleiding. Je moet je dan vóór 1 januari van het jaar waarin je examen wilt doen aanmelden bij de DUO. De kosten hiervan bedragen: 113,00 per vak, bestaande uit een centraal examen en college-examen 56,00 per vak, bestaande uit een college-examen 567,00 voor een volledig examenpakket (dit is het maximumbedrag) Pagina 4 van 23 SSL 2014

5 NB: een college-examen kan een schriftelijke toets, een mondeling examen of een praktijkexamen zijn. De schriftelijke toets wordt in dezelfde periode als de centrale examens afgenomen; het mondelinge examen en het praktijkexamen in de maand juli. Het college-examen vervangt in feite de schoolexamens. Als je de staatsexamens met een voldoende afsluit, krijg je zogenaamde deelcertificaten voor de vakken waarin je staatsexamen hebt afgelegd. Samen met de deelcertificaten van de vakken die je al voldoende had afgesloten op je middelbare school, kun je deze inwisselen voor een volledig VMBO-diploma zodra je alle vakken hebt gehaald. Om te bepalen of je geslaagd bent, gelden dezelfde regels als op een middelbare school. Bekijk goed op de website wanneer je wat moet inleveren bij de DUO om er zeker van te zijn dat je mag meedoen aan het betreffende staatsexamen. Afhankelijk van je persoonlijke omstandigheden kan het zowel een voor- als nadeel zijn om alles zelfstandig te moeten doen. Als je liever begeleiding hebt van een onderwijsinstelling, kun je er ook voor kiezen om je in te schrijven bij een instelling als de LOI. LOI Het LOI is een instelling waarbij je zelfstandig thuis de vakken bestudeert, maar wel via internet of per post contact kunt hebben met docenten. Uiteindelijk doe je staatsexamen. Je moet je vóór 1 januari van het jaar waarin je examen wilt doen aanmelden bij de DUO. Je ontvangt van de LOI al het materiaal dat je nodig hebt; er is dus geen extra boekengeld. De kosten voor de LOI zijn 47,50,- per maand, per vak dat je volgt. 1 Bovenop de beschreven kosten komen nog de kosten van de staatsexamens (hierboven beschreven onder Zelfstandig ). Onder bepaalde voorwaarden kun je in aanmerking komen voor een tegemoetkoming van de overheid: zie hiervoor de website van de DUO. NB 1: de website van de LOI is vnl. gericht op de Theoretische Leerweg van het VMBO. De TLexamens zijn echter hetzelfde als de theoretische examens van de GL, en de LOI heeft daarom bevestigd dat hun lesmateriaal ook gebruikt kan worden voor de GL. NB 2: in principe biedt de NHA eenzelfde type pakket aan, maar zij gaven per aan geen ervaring te hebben met de GL. Theoretische leerweg Als je hebt gekozen voor de Theoretische leerweg (TL) dan zijn de opties samengevat als volgt: 1) het hele jaar overdoen: dit kan op een middelbare school, bij het VAVO (Voortgezet Algemeen Volwassenenonderwijs) of op een privéschool. 2) deelcertificaten halen: dit kan door je zelfstandig voor te bereiden (hiervoor moet je je aanmelden bij de DUO) of bij een onderwijsinstelling (het VAVO, een privéschool, de LOI/NHA). 3) alvast een MBO-opleiding gaan volgen mits je voor hooguit twee vakken gezakt bent. Tijdens je MBO-opleiding behaal je de certificaten om je VMBO-diploma compleet te maken. Optie 1 - het hele jaar overdoen Het spreekt voor zich dat je er voor kunt kiezen om het gehele eindexamenjaar over te doen op je middelbare school. Het kan echter voorkomen dat je bent uitgekeken op je oude school en graag het 1 Bron: Pagina 5 van 23 SSL 2014

6 hele jaar ergens anders wil overdoen. Het Voorgezet Algemeen Volwassenonderwijs (VAVO) of een privéschool bieden dan uitkomst. VAVO Het VAVO is in principe bedoeld voor 18-plussers die hun diploma nog niet hebben behaald. Maar als je 16 of 17 jaar bent zijn er ook mogelijkheden om te beginnen, namelijk als je huidige middelbare school je aan het VAVO uitbesteedt. Via het VAVO kun je: al je vakken overdoen zodat je volgend jaar een goede eindlijst hebt alleen je onvoldoende vakken overdoen en zo je diploma halen vrijstelling krijgen voor je schoolexamencijfers en je voorbereiden op het Centraal Examen van profiel of van vakkenpakket wisselen overdag of 's avonds of een combinatie ervan studeren. De inschrijfprocedure is sterk afhankelijk van je leeftijd en of je al dan niet kunt ingeschreven blijven bij een middelbare school. Deze pagina zal globaal toelichten wat de opties zijn plus de te verwachten kosten. De kosten van het VAVO worden vastgesteld door de minister en zijn te vinden op de website van de Dienst Uitvoering Onderwijs: Het hangt van je persoonlijke situatie af wat de kosten zijn: Als je 18 jaar of ouder bent én niet meer ingeschreven kunt blijven bij een middelbare school, dan zijn de kosten (schooljaar 2014/2015) voor deelnemers die een voltijd opleiding volgen 1.118,-. Daarnaast is er een bijdrage in de schoolkosten voor iedereen: deze bedraagt ongeveer 80,- (afhankelijk van de school). Daarbij komen de kosten voor boeken, waarbij je op een bedrag van ongeveer 110,- per vak moet rekenen. Dit is exclusief materiaalbijdrage, studieblokbijdrage en examentoeslag. Als je 18 jaar of ouder bent en je een voltijdopleiding in het volwassenenonderwijs volgt, heb je in principe recht op een tegemoetkoming in de studiekosten. Hoe hoog deze is, hangt af van je persoonlijke situatie. Dit kun je uitrekenen met behulp van een rekenprogramma op de website van de DUO. Als je 16 jaar of ouder bent én je kunt ingeschreven blijven bij een middelbare school, dan kun je vallen onder de zogenaamde Rutteregeling. Dit betekent dat je ingeschreven blijft op je oude middelbare school, maar het onderwijs volgt bij het VAVO. Je blijft dan voor de betaling van het lesgeld onder de regeling voor het voortgezet onderwijs vallen. De Rutteregeling geldt ook als je ouder bent dan 18 jaar en je onafgebroken bij het voortgezet onderwijs ingeschreven bent geweest (d.w.z. dat je dus nooit voor meer dan drie maanden niet ingeschreven hebt gestaan bij een school). Vraag aan je school of je in aanmerking komt voor deze regeling: ze moeten je namelijk uitbesteden en daar geven ze niet altijd toestemming voor. Ze geven geen toestemming als: - je al een VMBO diploma BB, KB of GL hebt - de financiële situatie van de school dat niet toelaat: je school moet namelijk de subsidie van de overheid aan het VAVO doorgeven en dat willen ze helaas niet altijd doen. Mocht dit het geval zijn, probeer dan met hulp van je ouders een overleg te regelen tussen jouw school en het VAVO. Het laatste punt geeft ook het grote voordeel van deze regeling aan: de kosten voor jou blijven bijzonder laag. Je valt namelijk voor de betaling onder de regeling voor het voortgezet onderwijs, je hebt recht op gratis schoolboeken en daarnaast heb je vaak alleen maar inschrijfgeld van circa Pagina 6 van 23 SSL 2014

7 100,- bij het betreffende VAVO. Daarbij komen nog wel kosten voor overige studiematerialen e.d. Als je 16 of 17 jaar bent en je bent niet ingeschreven bij een middelbare school, probeer dan zo snel mogelijk een inschrijving te regelen. Mocht dit niet lukken, dan kun je alsnog naar het VAVO gaan via de zogenaamde particuliere route, maar dan lopen de kosten in de duizenden euro s (voorbeeld: bij het ROC van Twente tot 8.000,- 2 ). Privéschool Er zijn verschillende privéscholen in Nederland die je willen begeleiden bij het alsnog halen van je examen. Privéscholen zijn scholen die niet worden gesubsidieerd door de overheid, waardoor de ouders volledig opdraaien voor de (hoge) kosten van de opleiding. Hier tegenover staat wel intensievere begeleiding, door bijvoorbeeld kleinere klassen en het verplicht maken van huiswerk op school. Hieronder volgen enkele van deze scholen om een beeld te geven van de mogelijkheden: Luzac College 3 Het Luzac is een privéschool die bestaat uit meerdere afdelingen. Luzac College is de afdeling die o.a. is opgezet voor leerlingen die gezakt zijn voor het eindexamen. Op het Luzac College zitten leerlingen die graag het diploma willen halen, maar zijn uitgekeken op hun oude school. Op het Luzac College kun je ervoor kiezen om alleen die vakken te doen waarvoor je een onvoldoende hebt gehaald, of om het hele examenjaar te volgen. De mogelijkheid om slechts enkele vakken te doen komt terug bij Optie 2. Het hele examenjaar opnieuw volgen betekent dat je alle vakken gaat volgen. De kosten bedragen (schooljaar 2014/2015) ,- voor een volledig pakket. Het Luzac heeft op vele plaatsen vestigingen; zie voor een volledige lijst. Winford 4 Winford is net als het Luzac College een school waar sprake is van intensieve begeleiding en waar je verder kunt gaan in een nieuwe omgeving. Het tarief (schooljaar 2012/2013) voor een volledig pakket bedraagt ,-. Winford heeft vestigingen in Amsterdam, Den Haag, Utrecht, Leiden en Nieuwenhoorn. Parkendaal Lyceum 5 Parkendaal Lyceum is een privéschool die in Arnhem, Zwolle en Apeldoorn is gevestigd. Het tarief (schooljaar 2014/2015) ligt voor een volledig pakket tussen de ,- en ,-. Deze kosten zijn exclusief examengeld, boekengeld en mogelijke excursies. Optie 2 - deelcertificaten halen In plaats van het hele examenjaar over te doen, kun je er ook voor kiezen om alleen je onvoldoende vakken over te doen en zo je diploma te halen. Je vraagt daarvoor eerst bij je school de zogenaamde deelcertificaten aan van de vakken die je wel voldoende hebt afgesloten. De overige vakken haal je dan in het volgende schooljaar. Je kunt dit doen door je zelfstandig voor te bereiden en aan te melden voor 2 Bron: 3 Bron: 4 Bron: 5 Bron: Pagina 7 van 23 SSL 2014

8 een staatsexamen via de DUO, of met behulp van een onderwijsinstelling zoals het VAVO, een privéschool of de LOI/NHA. Hoe kun je je voorbereiden op de examens voor de deelcertificaten? Zelfstandig Als je het zelfstandig wilt doen, betekent dit dat je thuis de vakken volgt zonder begeleiding. Je moet je dan vóór 1 januari van het jaar waarin je examen wilt doen aanmelden bij de DUO. De kosten hiervan bedragen: 113,00 per vak, bestaande uit een centraal examen en college-examen 56,00 per vak, bestaande uit een college-examen 567,00 voor een volledig examenpakket (dit is het maximumbedrag) NB: een college-examen kan een schriftelijke toets, een mondeling examen of een praktijkexamen zijn. De schriftelijke toets wordt in dezelfde periode als de centrale examens afgenomen; het mondelinge examen en het praktijkexamen in de maand juli. Het college-examen vervangt in feite de schoolexamens. Als je de staatsexamens met een voldoende afsluit, krijg je zogenaamde deelcertificaten voor de vakken waarin je staatsexamen hebt afgelegd. Samen met de deelcertificaten van de vakken die je al voldoende had afgesloten op je middelbare school, kun je deze inwisselen voor een volledig VMBO-diploma zodra je alle vakken hebt gehaald. Om te bepalen of je geslaagd bent, gelden dezelfde regels als op een middelbare school. Bekijk goed op de website wanneer je wat moet inleveren bij de DUO om er zeker van te zijn dat je mag meedoen aan het betreffende staatsexamen. Afhankelijk van je persoonlijke omstandigheden kan het zowel een voor- als nadeel zijn om alles zelfstandig te moeten doen. Als je liever begeleiding hebt van een onderwijsinstelling, kun je er ook voor kiezen om je in te schrijven bij het VAVO, een privéschool of een instelling als de LOI. VAVO Zoals beschreven bij Optie 1 kun je onderwijs volgen aan het VAVO als je bent uitgekeken op je oude school. In plaats van het overdoen van het gehele examenjaar, kun je er bij het VAVO ook voor kiezen om een deeltijdopleiding te volgen en slechts de vakken over te doen die je onvoldoende hebt afgesloten. Je kunt deze vakken dan s avonds of overdag volgen. De kosten van deeltijd VAVO zijn ook afhankelijk van je persoonlijke situatie: Als je niet staat ingeschreven bij een middelbare school, zijn de kosten per vak (schooljaar 2013/2014) minimaal 27,- en maximaal 161,- afhankelijk van de lestijd. 6 Daarnaast is er een bijdrage in de schoolkosten voor iedereen: deze bedraagt ongeveer 80,- (afhankelijk van de school). Daarbij komen de kosten voor boeken, waarbij je op een bedrag van ongeveer 110,- per vak moet rekenen. Dit is exclusief materiaalbijdrage, studieblokbijdrage en examentoeslag. Onder bepaalde voorwaarden kun je in aanmerking komen voor een tegemoetkoming van de overheid: zie hiervoor de website van de DUO. Als je echter 16 jaar of ouder bent én ingeschreven kunt blijven bij een middelbare school, dan kun je vallen onder de zogenaamde Rutteregeling. Dit betekent dat je ingeschreven blijft op je oude middelbare school, maar het onderwijs volgt bij het VAVO. Je blijft dan voor de betaling van lesgeld onder de regeling voor het voortgezet onderwijs vallen. De Rutteregeling geldt ook als je 6 Bron: Pagina 8 van 23 SSL 2014

9 ouder bent dan 18 jaar en je onafgebroken bij het voortgezet onderwijs ingeschreven bent geweest (d.w.z. dat je dus nooit voor meer dan drie maanden niet ingeschreven hebt gestaan bij een school). Vraag aan je school of je in aanmerking komt voor deze regeling: ze moeten je namelijk uitbesteden en daar geven ze niet altijd toestemming voor (zie onder Optie 1). Het grote voordeel van deze regeling is dat de kosten dan bijzonder laag blijven. Je valt namelijk voor de betaling onder de regeling voor het voortgezet onderwijs en daarnaast heb je vaak alleen maar inschrijfgeld van circa 100,- bij het betreffende VAVO. Daarbij komen nog wel kosten voor studiematerialen e.d. Privéschool Er zijn verschillende privéscholen in Nederland die je willen begeleiden bij het alsnog halen van je examen. Privéscholen zijn scholen die niet worden gesubsidieerd door de overheid, waardoor de ouders volledig opdraaien voor de (hoge) kosten van de opleiding. Hier tegenover staat wel intensievere begeleiding, door bijvoorbeeld kleinere klassen en het verplicht maken van huiswerk op school. Hieronder volgen enkele van deze scholen om een beeld te geven van de mogelijkheden: Luzac College 3 Het Luzac College is een privéschool die bestaat uit meerdere afdelingen. Luzac College is de afdeling die o.a. is opgezet voor leerlingen die gezakt zijn voor het eindexamen. Op het Luzac College zitten leerlingen die graag het diploma willen halen, maar zijn uitgekeken op hun oude school. Op het Luzac College kun je ervoor kiezen om alleen die vakken te doen waarvoor je een onvoldoende hebt gehaald. De kosten voor de eindexamenvakken bedragen (schooljaar 2014/2015) 2.587,- per eindexamenvak. Daarnaast is er inschrijfgeld ter hoogte van 195,-. Het Luzac heeft op vele plaatsen vestigingen; zie voor een volledige lijst. Winford 4 Winford is net als het Luzac College een privéschool die de mogelijkheid biedt om met behulp van deelexamens/deelcertificaten de vakken over te doen die je onvoldoende hebt afgesloten. Het tarief is afhankelijk van het aantal vakken en lesuren. Winford heeft vestigingen in Amsterdam, Den Haag, Utrecht, Leiden en Nieuwenhoorn. Parkendaal Lyceum 5 Parkendaal Lyceum is een privéschool die in Arnhem, Zwolle en Apeldoorn is gevestigd. Het tarief (schooljaar 2014/2015) bedraagt 3.750,- per deelcertificaat. Deze kosten zijn exclusief examengeld, boekengeld en mogelijke excursies. LOI en NHA Naast de keuze voor het VAVO of een privéschool, is er de mogelijkheid voor het halen van deelcertificaten via een onderwijsinstelling als de LOI. Het gaat om instellingen waarbij je zelfstandig thuis de vakken bestudeert, maar wel via internet of per post contact kunt hebben met docenten. Uiteindelijk doe je staatsexamen. Je moet je vóór 1 januari van het jaar waarin je examen wilt doen aanmelden bij de DUO. Deze manier van het halen van deelcertificaten heeft als voordeel dat je zelf je tijd kunt indelen, maar dit eist veel zelfstandigheid. Je hebt verder ook weinig persoonlijk contact met mensen die hetzelfde willen bereiken als jij, terwijl dit juist motiverend kan werken. Pagina 9 van 23 SSL 2014

10 LOI Je ontvangt van de LOI al het materiaal dat je nodig hebt; er is dus geen extra boekengeld. De kosten voor de LOI zijn 47,50,- (VMBO) per maand, per vak dat je volgt. 7 NHA Hetzelfde idee als de LOI. Ook hier ontvang je al het materiaal dat je nodig hebt. Een verschil is dat de NHA met instapniveaus werkt en je bij veel vakken eventueel hoger kunt instappen. De kosten verschillen per vak: zie hiervoor de website. 8 Voor zowel de LOI als de NHA geldt dat bovenop de beschreven kosten nog de kosten van de staatsexamens komen (hierboven beschreven onder Zelfstandig ). Onder bepaalde voorwaarden kun je in aanmerking komen voor een tegemoetkoming van de overheid: zie hiervoor de website van de DUO. Optie 3 - alvast een MBO-opleiding beginnen mits je voor hooguit twee vakken gezakt bent Ben je gezakt voor de theoretische of gemengde leerweg van het VMBO, maar wil je graag beginnen met een MBO-opleiding? Het VAVO Rijnmond College 9 biedt in speciale gevallen een mogelijkheid voor VMBO-TL leerlingen om één of twee vakken over te doen en te starten met de MBO-opleiding. Een dergelijk traject biedt je de mogelijkheid om s avonds alsnog je vmbo-diploma te behalen en overdag te starten met een mbo-opleiding. Dit levert een flinke studielast op. Meer informatie is te vinden in een brochure op de website van het VAVO Rijnmond College: De kosten van dit traject bij VAVO Rijnmond bedragen rond de 1.300,- per jaar indien je ouder bent dan 18 jaar (onder de 18 jaar betaal je geen lesgeld). Daarnaast zijn er mogelijk nog kosten voor studiematerialen. 7 Bron: 8 Bron: 9 Zie: Pagina 10 van 23 SSL 2014

11 HAVO/VWO De opties voor HAVO en VWO lijken erg veel op elkaar en zullen daarom ook samen behandeld worden. Per optie liggen de details voor HAVO of VWO soms net iets anders; dit zal dan duidelijk aangegeven zijn. Samengevat zijn de opties als volgt: 1) het hele jaar overdoen: dit kan op een middelbare school, bij het VAVO (Voortgezet Algemeen Volwassenenonderwijs) of op een privéschool. 2) deelcertificaten halen: dit kan door je zelfstandig voor te bereiden (hiervoor moet je je aanmelden bij de DUO) of bij een onderwijsinstelling (het VAVO, een privéschool, de LOI/NHA). 3) een HBO-opleiding gaan volgen: als je voor hoogstens twee vakken een deelcertificaat moet halen, kun je dat tijdens je eerste studiejaar doen en ondertussen ook al HBO-vakken volgen. 4) VWO: colloquium doctum doen: dit kan als je 21 jaar of ouder bent. HAVO: 21+ toets/colloquium doctum doen: dit kan als je 21 jaar of ouder bent. Optie 1 - het hele jaar overdoen Het spreekt voor zich dat je er voor kunt kiezen om het gehele eindexamenjaar over te doen op je middelbare school. Het kan echter voorkomen dat je bent uitgekeken op je oude school en graag het hele jaar ergens anders wil overdoen. Het Voorgezet Algemeen Volwassenonderwijs (VAVO) of een privéschool bieden dan uitkomst. VAVO Het VAVO is in principe bedoeld voor 18-plussers die hun diploma nog niet hebben behaald. Maar als je 16 of 17 jaar bent zijn er ook mogelijkheden om te beginnen, namelijk als je huidige middelbare school je aan het VAVO uitbesteedt. Via het VAVO kun je: al je vakken overdoen zodat je volgend jaar een goede eindlijst hebt alleen je onvoldoende vakken overdoen en zo je diploma halen vrijstelling krijgen voor je schoolexamencijfers en je voorbereiden op het Centraal Examen van profiel of van vakkenpakket wisselen overdag of 's avonds of een combinatie ervan studeren. De inschrijfprocedure is sterk afhankelijk van je leeftijd en of je al dan niet kunt ingeschreven blijven bij een middelbare school. Deze pagina zal globaal toelichten wat de opties zijn plus de te verwachten kosten. De kosten van het VAVO worden vastgesteld door de minister en zijn te vinden op de website van de Dienst Uitvoering Onderwijs: Het hangt van je persoonlijke situatie af wat de kosten zijn: Als je 18 jaar of ouder bent én niet meer ingeschreven kunt blijven bij een middelbare school, dan zijn de kosten (schooljaar 2014/2015) voor deelnemers die een voltijd opleiding volgen 1.118,-. Daarnaast is er een bijdrage in de schoolkosten voor iedereen: deze bedraagt ongeveer 80,- (afhankelijk van de school). Daarbij komen de kosten voor boeken, waarbij je op een bedrag van ongeveer 110,- per vak moet rekenen. Dit is exclusief materiaalbijdrage, studieblokbijdrage en examentoeslag. Als je 18 jaar of ouder bent en je een voltijdopleiding in het volwassenenonderwijs volgt, heb je in principe recht op een tegemoetkoming in de studiekosten. Hoe hoog deze is, hangt Pagina 11 van 23 SSL 2014

12 af van je persoonlijke situatie. Dit kun je uitrekenen met behulp van een rekenprogramma op de website van de DUO. Als je 16 jaar of ouder bent én je kunt ingeschreven blijven bij een middelbare school, dan kun je vallen onder de zogenaamde Rutteregeling. Dit betekent dat je ingeschreven blijft op je oude middelbare school, maar het onderwijs volgt bij het VAVO. Je blijft dan voor de betaling van het lesgeld onder de regeling voor het voortgezet onderwijs vallen. De Rutteregeling geldt ook als je ouder bent dan 18 jaar en je onafgebroken bij het voortgezet onderwijs ingeschreven bent geweest (d.w.z. dat je dus nooit voor meer dan drie maanden niet ingeschreven hebt gestaan bij een school). Vraag aan je school of je in aanmerking komt voor deze regeling: ze moeten je namelijk uitbesteden en daar geven ze niet altijd toestemming voor. Ze geven geen toestemming als: - je al een HAVO/VWO diploma hebt en nu bijvoorbeeld een ander profiel wilt halen. - de financiële situatie van de school dat niet toelaat: je school moet namelijk de subsidie van de overheid aan het VAVO doorgeven en dat willen ze helaas niet altijd doen. Mocht dit het geval zijn, probeer dan met hulp van je ouders een overleg te regelen tussen jouw school en het VAVO. Het laatste punt geeft ook het grote voordeel van deze regeling aan: de kosten voor jou blijven bijzonder laag. Je valt namelijk voor de betaling onder de regeling voor het voortgezet onderwijs, je hebt recht op gratis schoolboeken en daarnaast heb je vaak alleen maar inschrijfgeld van circa 100,- bij het betreffende VAVO. Daarbij komen nog wel kosten voor overige studiematerialen e.d. Als je 16 of 17 jaar bent en je bent niet ingeschreven bij een middelbare school, probeer dan zo snel mogelijk een inschrijving te regelen. Mocht dit niet lukken, dan kun je alsnog naar het VAVO gaan via de zogenaamde particuliere route, maar dan lopen de kosten in de duizenden euro s (voorbeeld: bij het ROC van Twente tot 8.000,- 10 ). Privéschool Er zijn verschillende privéscholen in Nederland die je willen begeleiden bij het alsnog halen van je examen. Privéscholen zijn scholen die niet worden gesubsidieerd door de overheid, waardoor de ouders volledig opdraaien voor de (hoge) kosten van de opleiding. Hier tegenover staat wel intensievere begeleiding, door bijvoorbeeld kleinere klassen en het verplicht maken van huiswerk op school. Hieronder volgen enkele van deze scholen om een beeld te geven van de mogelijkheden: Luzac College 11 Het Luzac is een privéschool die bestaat uit meerdere afdelingen. Luzac College is de afdeling die o.a. is opgezet voor leerlingen die gezakt zijn voor het eindexamen. Op het Luzac College zitten leerlingen die graag het diploma willen halen, maar zijn uitgekeken op hun oude school. Op het Luzac College kun je ervoor kiezen om alleen die vakken te doen waarvoor je een onvoldoende hebt gehaald, of om het hele examenjaar te volgen. De mogelijkheid om slechts enkele vakken te doen komt terug bij Optie 2. Het hele examenjaar opnieuw volgen betekent dat je alle vakken gaat volgen. De kosten bedragen (schooljaar 2014/2015) ,- voor een volledig VWO pakket en ,- voor een volledig HAVO pakket. Het Luzac heeft op vele plaatsen vestigingen; zie voor een volledige lijst. 10 Bron: 11 Bron: Pagina 12 van 23 SSL 2014

13 Winford 12 Winford is net als het Luzac College een school waar sprake is van intensieve begeleiding en waar je verder kunt gaan in een nieuwe omgeving. Het tarief (schooljaar 2014/2015) voor een volledig pakket bedraagt ,- voor een examenklas HAVO en ,- voor een examenklas VWO. Winford heeft vestigingen in Amsterdam, Den Haag, Utrecht, Leiden en Nieuwenhoorn. Parkendaal Lyceum 13 Parkendaal Lyceum is een privéschool die in Arnhem, Zwolle en Apeldoorn is gevestigd. Het tarief (schooljaar 2014/2015) ligt voor een volledig pakket tussen de ,- en ,-. Deze kosten zijn exclusief examengeld, boekengeld en mogelijke excursies. Voor het vak Bewegen, Sport en Maatschappij (BSM) bedragen de extra onkosten 650,- per schooljaar. Optie 2 - deelcertificaten halen In plaats van het hele examenjaar over te doen, kun je er ook voor kiezen om alleen je onvoldoende vakken over te doen en zo je diploma te halen. Je vraagt daarvoor eerst bij je school de zogenaamde deelcertificaten aan van de vakken die je wel voldoende hebt afgesloten. De overige vakken haal je dan in het volgende schooljaar. Je kunt dit doen door je zelfstandig voor te bereiden en aan te melden voor een staatsexamen via de DUO, of met behulp van een onderwijsinstelling zoals het VAVO, een privéschool of de LOI/NHA. Hoe kun je je voorbereiden op de examens voor de deelcertificaten? Zelfstandig Als je het zelfstandig wilt doen, betekent dit dat je thuis de vakken volgt zonder begeleiding. Je moet je dan vóór 1 januari van het jaar waarin je examen wilt doen aanmelden bij de DUO. De kosten hiervan bedragen: 113,00 per vak, bestaande uit een centraal examen en college-examen 56,00 per vak, bestaande uit een college-examen 567,00 voor een volledig examenpakket (dit is het maximumbedrag) NB: een college-examen kan een schriftelijke toets, een mondeling examen of een praktijkexamen zijn. De schriftelijke toets wordt in dezelfde periode als de centrale examens afgenomen; het mondelinge examen en het praktijkexamen in de maand juli. Het college-examen vervangt in feite de schoolexamens. Als je de staatsexamens met een voldoende afsluit, krijg je zogenaamde deelcertificaten voor de vakken waarin je staatsexamen hebt afgelegd. Samen met de deelcertificaten van de vakken die je al voldoende had afgesloten op je middelbare school, kun je deze inwisselen voor een volledig HAVO- of VWOdiploma zodra je alle vakken hebt gehaald. Om te bepalen of je geslaagd bent, gelden dezelfde regels als op een middelbare school. 12 Bron: 13 Bron: Pagina 13 van 23 SSL 2014

14 Bekijk goed op de website wanneer je wat moet inleveren bij de DUO om er zeker van te zijn dat je mag meedoen aan het betreffende staatsexamen. Afhankelijk van je persoonlijke omstandigheden kan het zowel een voor- als nadeel zijn om alles zelfstandig te moeten doen. Als je liever begeleiding hebt van een onderwijsinstelling, kun je er ook voor kiezen om je in te schrijven bij het VAVO, een privéschool of een instelling als de LOI. VAVO Zoals beschreven bij Optie 1 kun je onderwijs volgen aan het VAVO als je bent uitgekeken op je oude school. In plaats van het overdoen van het gehele examenjaar, kun je er bij het VAVO ook voor kiezen om een deeltijdopleiding te volgen en slechts de vakken over te doen die je onvoldoende hebt afgesloten. Je kunt deze vakken dan s avonds of overdag volgen. De kosten van deeltijd VAVO zijn ook afhankelijk van je persoonlijke situatie: Als je niet staat ingeschreven bij een middelbare school, zijn de kosten per vak (schooljaar 2014/2015) minimaal 27,- en maximaal 161,- afhankelijk van de lestijd. 14 Daarnaast is er een bijdrage in de schoolkosten voor iedereen: deze bedraagt ongeveer 80,- (afhankelijk van de school). Daarbij komen de kosten voor boeken, waarbij je op een bedrag van ongeveer 110,- per vak moet rekenen. Dit is exclusief materiaalbijdrage, studieblokbijdrage en examentoeslag. Onder bepaalde voorwaarden kun je in aanmerking komen voor een tegemoetkoming van de overheid: zie hiervoor de website van de DUO. Als je echter 16 jaar of ouder bent én ingeschreven kunt blijven bij een middelbare school, dan kun je vallen onder de zogenaamde Rutteregeling. Dit betekent dat je ingeschreven blijft op je oude middelbare school, maar het onderwijs volgt bij het VAVO. Je blijft dan voor de betaling van lesgeld onder de regeling voor het voortgezet onderwijs vallen. De Rutteregeling geldt ook als je ouder bent dan 18 jaar en je onafgebroken bij het voortgezet onderwijs ingeschreven bent geweest (d.w.z. dat je dus nooit voor meer dan drie maanden niet ingeschreven hebt gestaan bij een school). Vraag aan je school of je in aanmerking komt voor deze regeling: ze moeten je namelijk uitbesteden en daar geven ze niet altijd toestemming voor (zie onder Optie 1). Het grote voordeel van deze regeling is dat de kosten dan bijzonder laag blijven. Je valt namelijk voor de betaling onder de regeling voor het voortgezet onderwijs en daarnaast heb je vaak alleen maar inschrijfgeld van circa 100,- bij het betreffende VAVO. Daarbij komen nog wel kosten voor studiematerialen e.d. Privéschool Er zijn verschillende privéscholen in Nederland die je willen begeleiden bij het alsnog halen van je examen. Privéscholen zijn scholen die niet worden gesubsidieerd door de overheid, waardoor de ouders volledig opdraaien voor de (hoge) kosten van de opleiding. Hier tegenover staat wel intensievere begeleiding, door bijvoorbeeld kleinere klassen en het verplicht maken van huiswerk op school. Hieronder volgen enkele van deze scholen om een beeld te geven van de mogelijkheden: Luzac College 11 Het Luzac College is een privéschool die bestaat uit meerdere afdelingen. Luzac College is de afdeling die o.a. is opgezet voor leerlingen die gezakt zijn voor het eindexamen. Op het Luzac College zitten leerlingen die graag het diploma willen halen, maar zijn uitgekeken op hun oude school. Op het Luzac College kun je ervoor kiezen om alleen die vakken te doen waarvoor je een onvoldoende hebt gehaald. De kosten voor de eindexamenvakken bedragen (schooljaar 14 Bron: Pagina 14 van 23 SSL 2014

15 2014/2015) 2.587,- per eindexamenvak. Daarnaast is er inschrijfgeld ter hoogte van 195,-. Voor de vakken Grieks en Latijn is er een toeslag van 913,-. Het Luzac heeft op vele plaatsen vestigingen; zie voor een volledige lijst. Winford 12 Winford is net als het Luzac College een privéschool die de mogelijkheid biedt om met behulp van deelexamens/deelcertificaten de vakken over te doen die je onvoldoende hebt afgesloten. Het tarief is afhankelijk van het aantal vakken en lesuren. Winford heeft vestigingen in Amsterdam, Den Haag, Utrecht, Leiden en Nieuwenhoorn. Parkendaal Lyceum 13 Parkendaal Lyceum is een privéschool die in Arnhem, Zwolle en Apeldoorn is gevestigd. Het tarief (schooljaar 2014/2015) bedraagt 3.750,- per deelcertificaat. Deze kosten zijn exclusief examengeld, boekengeld en mogelijke excursies. LOI en NHA Naast de keuze voor het VAVO of een privéschool, is er de mogelijkheid voor het halen van deelcertificaten via een onderwijsinstelling als de LOI. Het gaat om instellingen waarbij je zelfstandig thuis de vakken bestudeert, maar wel via internet of per post contact kunt hebben met docenten. Uiteindelijk doe je staatsexamen. Je moet je vóór 1 januari van het jaar waarin je examen wilt doen aanmelden bij de DUO. Deze manier van het halen van deelcertificaten heeft als voordeel dat je zelf je tijd kunt indelen, maar dit eist veel zelfstandigheid. Je hebt verder ook weinig persoonlijk contact met mensen die hetzelfde willen bereiken als jij, terwijl dit juist motiverend kan werken. LOI Je ontvangt van de LOI al het materiaal dat je nodig hebt; er is dus geen extra boekengeld. De kosten voor de LOI zijn 56,- (HAVO) of 66,- (VWO) per maand, per vak dat je volgt. 15 NHA Hetzelfde idee als de LOI. Ook hier ontvang je al het materiaal dat je nodig hebt. Een verschil is dat de NHA met instapniveaus werkt en je bij veel vakken eventueel hoger kunt instappen. De kosten verschillen per vak: zie hiervoor de website. 16 Voor zowel de LOI als de NHA geldt dat bovenop de beschreven kosten nog de kosten van de staatsexamens komen (hierboven beschreven onder Zelfstandig ). Onder bepaalde voorwaarden kun je in aanmerking komen voor een tegemoetkoming van de overheid: zie hiervoor de website van de DUO. Optie 3 - een HBO-opleiding gaan volgen: als je voor hoogstens twee vakken een deelcertificaat moet halen Het kan goed voorkomen dat je net één of twee vakken onvoldoende hebt afgesloten bij je examen. In plaats van een jaar te wachten met het starten van je HBO-opleiding om in dat jaar die vakken wel met goed gevolg af te sluiten, kun je ervoor kiezen om toch te beginnen aan een HBO-opleiding. De toelatingseisen hiervoor zijn: 15 Bron: 16 Bron: Pagina 15 van 23 SSL 2014

16 Je moet nog maximaal twee HAVO- of VWO-vakken halen voor je diploma Je weet welke hbo-opleiding je wilt volgen Je bent sterk gemotiveerd Je maakt volgens de intakers van VAVO en hogeschool kans het traject succesvol te doorlopen (het advies van je decaan is hierbij ook van belang) Een voorbeeld voor deze optie wordt gegeven door de VAVO-HO route 17,18. Deze alternatieve leerroute wordt onder de vlag van LinX, aansluiting in onderwijs, aangeboden door Saxion en de ROC s van Twente en Aventus. De route houdt in dat je maximaal twee ontbrekende certificaten voor je HAVO of VWO-diploma bij het VAVO van één de genoemde ROC's behaalt. Tegelijkertijd volg je programmaonderdelen van de hbo-opleiding van je voorkeur bij één van de bovengenoemde onderwijsinstellingen. Daarmee kun je (in de vorm van vrijstellingen) studiepunten behalen op de hogeschool. De kosten voor dit traject zijn in ,- als je via je middelbare school kunt worden uitbesteed. De kosten voor deelname op particuliere basis zijn hoger, te weten 1.906,- plus een extra bedrag voor het VAVO. Hieraan zijn wettelijke eisen verbonden: vraag je decaan tot welke categorie jij behoort. Bij beide categorieën houd je tot 18 jaar recht op kinderbijslag. Als je via je middelbare school kunt worden uitbesteed, heb je bovendien recht op tegemoetkoming scholieren en - ouders. Omdat je als cursist wordt ingeschreven, heb je geen recht op studiefinanciering of een OV-jaarkaart. Zie voor meer informatie de website van de DUO. Optie 4 - colloquium doctum doen: dit kan als je 21 jaar of ouder bent Wie aan een universiteit of hogeschool wil studeren en 21 jaar of ouder is, maar niet over de vereiste vooropleiding beschikt, kan via de colloquium doctum-procedure toegang krijgen. 19 Dit is geen gemakkelijke toelatingsweg tot de universiteit of hogeschool: de eisen die voor het colloquium doctum gesteld worden, zijn bepaald niet licht. Eerst zal de route behandeld worden voor vwo ers; de laatste alinea beschrijft de route voor havo ers. Als je naar de universiteit wilt: Het colloquium doctum voor de universiteit kan soms bestaan uit een gesprek met de colloquium doctum-commissie of de studieadviseur van de gekozen opleiding, maar wordt meestal geheel schriftelijk afgehandeld door toetsen op VWO-niveau af te leggen in vakken die relevant of noodzakelijk worden geacht om de opleiding succesvol te kunnen doorlopen. Het gebeurt ook dat studenten op grond van vooropleiding, werkervaring en motivatie zonder toetsen worden toegelaten. Als je het colloquium doctum hebt afgelegd, dan geeft dit alleen toegang tot de universiteit en de opleiding waarvoor je het hebt behaald. Zelfs als je alle toetsen succesvol aflegt, kan er nog een kennisachterstand bestaan ten opzichte van studenten die wel een VWO-diploma hebben. Deze achterstand kan de universitaire studie vervolgens relatief zwaarder maken. Recente schoolverlaters worden daarom aangeraden om alsnog het vwodiploma te behalen, in plaats van toelating via het colloquium doctum aan te vragen. 17 Bron: 18 Bron: 19 Bron: Pagina 16 van 23 SSL 2014

17 De colloquium doctum-procedure neemt veel tijd in beslag. Het is dus verstandig om je verzoek volledig en minimaal zes maanden voor aanvang van het studiejaar in te dienen. Deze tijd is niet alleen nodig voor het verwerken van de verzoeken, maar ook voor voorbereiding op eventuele toetsen. Voor numerus fixus studies kan het voorkomen dat je je nog eerder dan de genoemde zes maanden moet aanmelden. Je moet je dan ook tijdig aanmelden bij de DUO voor de selectie. De kosten verschillen per universiteit. Een voorbeeld: aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit van Amsterdam bedragen de kosten 95,- per toets of herkansing. 20 Als je aan de Universiteit Utrecht wil gaan studeren, kunnen Babel 21 en/of Boswell Bèta 22 je helpen met het behalen van je colloquium doctum. Zij bieden daarvoor allerlei cursussen aan. Daarnaast organiseert het instituut in de zomermaanden en gedurende het schooljaar cursussen. Als je naar een hogeschool wilt: Als je naar een hogeschool wil, geldt een soortgelijke procedure als voor de universiteit. Hier wordt het colloquium doctum wel eens de 21+ toets genoemd. De kosten verschillen per hogeschool. Een voorbeeld: aan de Hogeschool Inholland bedragen de kosten voor 115,- per toets. 23 Ook hier geldt dat deze procedure veel tijd in beslag neemt. Meld je dus op tijd aan. 20 Bron: 21`Zie: 22 Zie: 23 Bron: Pagina 17 van 23 SSL 2014

18 Overzicht VMBO Basisberoepsgerichte Leerweg en Kaderberoepsgerichte Leerweg Optie Waar/hoe? Toelatingseisen Kosten Voordelen Nadelen 1. Hele jaar (Oude) Geen Gewone regeling lesgeld voortgezet - Vertrouwde omgeving. - Misschien ben je juist op je overdoen middelbare onderwijs school uitgekeken en zou je 2. Deelcertificaten halen school Zelfstandig Geen Staatsexamen: 113,- per vak tot maximaal 567,- voor volledig examenpakket. Dit is excl. boeken e.d. - Zelfstandig, dus je kunt je eigen tijd indelen. liever ergens anders heen gaan. - Je hebt geen persoonlijk contact met andere leerlingen. - Je moet veel discipline hebben om het bij te houden. Pagina 18 van 23 SSL 2014 bovenstaande tekst. Er kan op geen enkele wijze enige verantwoordelijkheid en/of aansprakelijkheid door ons

19 Gemengde Leerweg Optie Waar/hoe? Toelatingseisen Kosten Voordelen Nadelen 1. Hele jaar (Oude) Geen Gewone regeling lesgeld voortgezet - Vertrouwde omgeving. - Misschien ben je juist op je overdoen middelbare onderwijs school uitgekeken en zou je 2. Deelcertificaten halen school Zelfstandig Geen Staatsexamen: 113,- per vak tot maximaal 567,- voor volledig examenpakket. Dit is excl. boeken e.d. LOI Geen - 47,50,- per vak per maand excl. kosten voor de staatsexamens - Zelfstandig, dus je kunt je eigen tijd indelen. - Eigen tijd indelen. - Je kunt vragen stellen aan een docent per /post. liever ergens anders heen gaan. - Je hebt geen persoonlijk contact met andere leerlingen. - Je moet veel discipline hebben om het bij te houden. - Je hebt geen persoonlijk contact met andere leerlingen. - Je moet veel discipline hebben om het bij te houden. Pagina 19 van 23 SSL 2014 bovenstaande tekst. Er kan op geen enkele wijze enige verantwoordelijkheid en/of aansprakelijkheid door ons

20 Theoretische Leerweg Optie Waar/hoe? Toelatingseisen Kosten Voordelen Nadelen 1. Hele jaar (Oude) Geen Gewone regeling lesgeld voortgezet - Vertrouwde omgeving. overdoen middelbare onderwijs 2. Deelcertificaten halen school VAVO Geen Zeer situatieafhankelijk: - In het goedkoopste geval: vaak circa 100,- inschrijfgeld plus de kosten van de gewone regeling lesgeld voor vo (Rutteregeling) ,- als ouder dan 18 jaar en niet ingeschreven bij een middelbare school - ± 8.000,- particuliere weg (geen gewone optie) Alle kosten zijn excl. examentoeslag, studiematerialen etc. Privéschool Geen Variërend per school van ,- tot ,-. Zelfstandig Geen Staatsexamen: 113,- per vak tot maximaal 567,- voor volledig examenpakket. Dit is excl. boeken e.d. VAVO Geen - In het goedkoopste geval: vaak circa 100,- inschrijfgeld plus de kosten van de gewone regeling lesgeld voor vo (Rutteregeling) Anders: - 27,- en maximaal 161,- per vak Beide kosten zijn excl. examentoeslag, studiematerialen etc. - Nieuwe omgeving voor frisse start. Denk daarbij ook aan andere omgang met docenten, op een meer volwassenen manier. - Nieuwe omgeving met frisse start. - Zeer intensieve begeleiding. - Zelfstandig, dus je kunt je eigen tijd indelen. - Je hebt wel begeleiding, en in een nieuwe omgeving met een andere omgang met docenten; op een meer volwassen manier. - Misschien ben je juist op je school uitgekeken en zou je liever ergens anders heen gaan. Pagina 20 van 23 SSL 2014 bovenstaande tekst. Er kan op geen enkele wijze enige verantwoordelijkheid en/of aansprakelijkheid door ons - Duur. - Je hebt geen persoonlijk contact met andere leerlingen. - Je moet veel discipline hebben om het bij te houden.