Licht voor musea. Concepten Toepassingen Techniek

Transcriptie

1 E Licht voor musea Concepten Toepassingen Techniek

2 Licht voor musea Inhoud Het hoofdkantoor van ERCO ERCO is gevestigd in Lüdenscheid, een traditierijke industriestad in het hart van Duitsland. Als geheel van bekroonde industriële bouwwerken zijn de fabrieksgebouwen van ERCO een levendige weergave van de ondernemingscultuur die is gevormd door innovatie, communicatie en kwaliteitsbewustzijn. De lichtfabriek ERCO is specialist in architectuurbelichting. Wij verkopen in de eerste plaats licht en geen armaturen. Dit principe kenmerkt ons werk al vele jaren. Daarom noemen we onszelf: ERCO, de lichtfabriek. Lichtregelinstallaties, binnen- en buitenruimtearmaturen van ERCO vormen een allesomvattend programma van lichtwerktuigen voor complete lichtoplossingen in de architectuur. Het visioen van 100% LED is voor ons bepalend in ontwikkeling en advies: alle krachten concentreren zich op innovatieve, opto-elektronische LED-systemen bij het genereren, manipuleren en regelen van licht. Innovatie is de sleutel om efficient visual comfort en scenografische vormgevingsdimensies naar een steeds hoger plan te brengen. ERCO lichtwerktuigen transformeren in hun gebruik technologie in cultuur. Deze voldoen aan alle technische en energiezuinige vereisten in de praktijk en leggen tegelijkertijd de gehele fascinatie en magie van de immateriële component licht bloot. 100% LED De doorbraak van de LED-techniek vormt voor de architectuurbelichting wellicht de grootste omwenteling sinds decennia. Bij het vertalen van deze vooruitgang in voor de praktijk geschikte LED-lichtwerktuigen speelt ERCO een leidersrol: het visioen van 100% LED is bij nieuwe producten al geïntegreerd en wordt voor steeds meer projecten van ERCO de realiteit. Presenteren en conserveren Licht maakt culturele waarden zichtbaar Pagina's 2 3 Aandachtspunten bij museumverlichting Licht is de gids in het museum Pagina's 4-5 Tweedimensionale objecten Accentverlichting voor een contrastrijk resultaat Pagina's 6-7 Tweedimensionale objecten Wallwashing voor een harmonieuze indruk van de ruimte Pagina's 8-9 Driedimensionale objecten Met licht en schaduw sculpturen modelleren Pagina's Techniek Lichtwerktuigen professio neel inzetten Pagina's Checklist museumverlichting Aandachtspunten bij het lichtconcept Pagina 15 Service en media Licht ervaren, service gebruiken, gegevens oproepen wereldwijd. Pagina's

3 Presenteren en conserveren Licht maakt culturele waarden zichtbaar De variatie in het internationale museumlandschap is enorm: musea behandelen de meest uiteenlopende thema's: van archeologie tot aan moderne kunst; van literatuur tot aan techniek. Sommige hebben een omvang van enkele vierkante meters, terwijl andere een heel stadsdeel vullen. Afgezien daarvan hebben ze hun taak enerzijds geformuleerd als het verzamelen, bewaren en onderzoeken van hun betreffende object en anderzijds, en hoofdzakelijk, als het overdragen en presenteren van hun onderwerpen. Met name instellingen die belangrijke cultuurgoederen bewaren en exposeren, onderstrepen hun rang door een representatieve architectuur. In dergelijke musea, ongeacht of ze rijk zijn aan tradities, zoals het Louvre in Parijs, of nog jong, zoals het Guggenheim Museum in Bilbao, hebben architecten, lichtplanners, tentoonstellingsdesigners en conservatoren de eis ook voor de verlichting de hoogst mogelijke kwaliteitsnormen te realiseren. Op die manier werd licht in Museumkwaliteit ook de maatstaf voor andere architectuurgenres. Goede museumverlichting voldoet zowel aan de behoeften van de bezoekers als van de conservatoren en exploitanten: visual comfort, tentoonstellingsstukken optimaal kunnen waarnemen, duidelijke, veilige oriëntatie in gebouwen, alsmede een bijzondere beleving enerzijds; en het ontzien van de tentoonstellingsstukken, alsmede energiezuinigheid en duurzaamheid anderzijds. Lichtconcepten die aan deze criteria voldoen, leveren een bijdrage aan het behoud van het culturele erfgoed van de mens voor toekomstige generaties. Nagasaki Prefectural Art Museum, Nagasaki. Architect: Nihon Sekkei Inc., Kengo Kuma & Associates, Tokio. Lichtplanning: Takeshi Konishi (EPK Corp.), Tokio. Hermitage, Sint Petersburg. Lichtplanning en tentoonstellingsvormgeving: Alexander Lapko, Sint Petersburg. Museum Punta della Dogana, Venetië. Architect: Tadao Ando, Tokio. Lichtplanning: Ferrara Palladino e Associati, Ing. Pietro Palladino, Arch. Cinzia Ferrara, Milaan. Museo dell Ara Pacis, Rome. Architect: Richard Meier, New York. Lichtplanning: Fisher Marantz Stone, New York. Koninklijk Museum voor Natuurwetenschappen Brussel. Architectuur en lichtplanning: SumProject, Brussel. Galerie van de evolutie scenografie: Atelier de l'ile, Parijs. Tentoonstellingsbelichting: Cosil, Parijs. GoMA Gallery of Modern Art, Brisbane. Architect: Architectus, Sydney. Lichtplanning: Vision Design Studio, Australië. National Portrait Gallery, Londen. Architect: Ewan Christian ( ). National Museum, tentoonstelling De kunst van de opheldering, Beijing. Architect: Von Gerkan, Marg und Partner (GMP), Hamburg. 2 ERCO Museum 3

4 Aandachtspunten bij museumverlichting Licht is de gids in het museum Sculpturen buiten accentueren Efficiënte lichttechniek en hoge beschermingsgraden van de armaturen maken de presentatie van sculpturen buiten op effectieve wijze mogelijk. Daardoor ontstaat bij het museum 's avonds als het ware een tentoonstellingsruimte in zijn omgeving. Schilderijen op effectieve wijze verlichten Licht maakt de kunst niet alleen zichtbaar, maar brengt deze ook op indrukwekkende wijze onder de aandacht: bijvoorbeeld met smalle lichtbundels op schilderijen om het oog naar de kunst te leiden. Sculpturen met licht modelleren De contrastrijke afwisseling van licht en schaduw benadrukt de vormen van de sculpturen en accentueert verfijnde texturen. Accentverlichting met sprankelend licht schept daarbij op effectieve wijze aandachtspunten voor de rondgang door de tentoonstelling. Het stadsgebied markeren Allesomvattende verlichtingsconcepten, waarbij tevens rekening wordt gehouden met externe effecten, veranderen de plaats waar museumbouwwerken staan in nachtelijke symbolen. Glazen gebouwen die van binnenuit oplichten, vormen een krachtige uitstraling voor de omgeving. Uitnodigende façaden met licht vormgeven Verlichte façaden vertellen de museumbezoekers dat ze welkom zijn. Samen met de verlichte affiches brengen ze al van verre een uitnodigende geste over en wekken de belangstelling van de bezoekers. De professionele verlichting van kunstwerken hoort beslist tot de belangrijkste uitdaging voor de museumverlichting. Het licht voor tentoonstellingsruimtes vormt slechts één element van musea. De verlichting begint al buiten aan het gebouw om 's avonds markante tekens in het stadsgebied te plaatsen, expositiestukken in de vrije ruimte te accentueren, alsmede met duidelijke en uitnodigende bewegwijzering de bezoekers naar de tentoonstelling te leiden. Binnen behoren de museumwinkel en het museumcafé tot de belangrijke gebieden van musea waarbij een aantrekkelijke verlichting en een aangename sfeer voor de lichtplanning relevant zijn. Voor al in verkeersgebieden zoals foyers, gangen of wegen in de vrije ruimte kan de verlichting een waardevolle bijdrage aan de oriëntatie leveren door met helderheid en smalle lichtbundels naar belangrijke elementen te verwijzen. In de tentoonstellingsruimtes kan de hiërarchie door middel van accentverlichting op een wijze worden ingezet dat centrale stukken van de collectie uit de ruimtelijke context worden gelicht en een hoofdrol gaan spelen. Op kunstzinnige wijze naar het museum leiden Duidelijke, met licht gemarkeerde bewegwijzering stuurt bezoekersstromen en vergemakkelijkt de oriëntatie. Met de foyer naar de tentoonstelling leiden Foyers vormen een overgang van de lichte omgeving buiten naar de tentoonstellingsruimtes met minder luminantie. Door een vlakke verlichting maakt de foyer een weidse indruk. Bovendien zorgt deze voor een goede herkenbaarheid van de verschillende functionele zones. Kunst om te kopen Met het afsluitende bezoek aan de museumshop neemt u herinneringen aan de tentoonstellingen met u mee terug naar huis. Gedifferentieerde verlichting van winkelruimtes plaatst accenten op boeken, ob jecten en souvenirs om de aantrekkelijkheid van het kopen te vergroten. Heerlijk dineren bij goed licht Een goede keuken, op windende sfeer en een aangename stemming zijn factoren voor een succesvol gastronomisch concept. Goed licht op gerechten, herkenbaarheid van de personen aan tafel, alsmede geschikte verlichting voor de ruimte scheppen daarvoor de voorwaarden. 4 5

5 Tweedimensionale objecten Accentverlichting voor een contrastrijk resultaat Perfect genieten van kunst door visual comfort Niet alleen de kunst van de lichtenscenering levert een bijdrage aan hoe de kwaliteit van een tentoonstelling wordt ervaren, maar ook het visual comfort van de verlichting. De correcte armaturenindeling licht de kunstwerken gelijkmatig uit en vermijdt dat de toe - schouwer het schilderij overschaduwt. Smalle lichtbundels en afgeschermde lichtuittredingsvlakken minimaliseren de directe verblinding bij de rondgang door de tentoonstelling. Een overeenkomstige opstelling van de armaturen vermijdt ook een storende verblinding door reflectie. Schaduwen van de toeschouwer minimaliseren De zijdelingse opstelling van twee spots voor de verlichting van schilderijen voorkomt bij het kijken verblinding door reflectie op de tentoonstellingsstukken, alsmede het ontstaan van schaduw op het schilderij door de museumbezoeker. Verblinding door reflectie vermijden Met glas beschermde schilderijen kunnen verblinding veroorzaken, wanneer de aan het plafond gemonteerde armaturen bij het bekijken van een schilderij in het glas weerspiegelen. Via een overeenkomstige armaturenindeling, smalle licht- bundels en afgeschermde lichtuittredingsvlakken wordt verblinding door reflectie vermeden. Met accentverlichting een contrastrijke sfeer realiseren De individuele verlichting van schilderijen met smalle lichtbundels schept in musea een sfeer met veel dramatiek. Door het intensieve contrast tussen licht en donker krijgen de kunstwerken de rol van hoofdrolspelers bij de enscenering van tentoonstellingen. De smalle lichtbundels sturen de aandacht van de bezoekers en zorgen dat ze zich concentreren op de kunst. Het interieur en de architectuur komen daarbij slechts op de tweede plaats. Er zijn tentoonstellingen waarbij de schilderijen zelf met grote contrasten tussen licht en donker worden gepresenteerd. In deze gevallen ontstaat een bijzondere magie door de accentverlichting, omdat de stemming van de schilderijen met de sfeer van de tentoonstelling in harmonie is. Als de lichtbundel precies tot de formaten van de schilderijen wordt begrensd, ontstaat een fascinerend beeld, omdat de kunstwerken van binnenuit lijken op te lichten. Door het gebruik van verschillende verlichtingssterktes kan de accentverlichting ook voor de opbouw van waarnemingshiërarchieën worden ingezet, zodat de tentoonstelling verschillende aandachtsniveaus krijgt. Schilderijen in de ruimte met lichtbundels accentueren De smal stralende accentverlichting op de tentoonstellingsstukken richt de aandacht van de museumbezoekers op de kunstwerken. Verwisselbare, optische systemen voor verschillende lichtbundels stemmen de verlichting individueel op de formaten van de schilderijen af. 30 Armaturen correct positioneren Bij de verlichting van schilderijen en sculpturen is de optimale lichtinvalshoek 30. Bij een grotere hoek ten opzichte van het object zou anders het probleem ontstaan dat de toeschouwer een schaduw op het object werpt, wanneer hij voor het schilderij staat. Een zeer steile invalshoek zou daarentegen weer een te sterk strijklicht met lange schaduwen op het tentoonstellingsstuk genereren. Vitrines verblindingsvrij verlichten Glasvitrines kunnen ook vanaf de buitenzijde met spots worden verlicht, voor zover deze van de gezichtshoek van de toeschouwer uit gezien buiten het reflectieoppervlak liggen. De lichtbundel tot het schilderijoppervlak begrenzen Schilderijen lijken vanzelf op te lichten, wanneer de lichtbundel tot het tentoonstellingsstuk is begrensd. In contrast met een donker gehouden ruimte ontstaat zo een geconcentreerde en geheimzinnige sfeer. Door middel van een contouren-beeldmasker aan een projectiespot kan de lichtbundel pre - cies worden ingesteld. 6 7

6 Tweedimensionale objecten Wallwashing voor een harmonieuze indruk van de ruimte Met wallwashing een lichte en royaal aandoende ruimte scheppen Gelijkmatige wallwashing genereert een neutrale achtergrond voor tentoonstellingen en presenteert tegelijkertijd de kunstwerken aan de wanden in een zakelijke vorm. Deze is bijzonder geschikt, wanneer er een contemplatieve stemming van het bekijken van de kunst dient te worden geschapen. Door de vlakke verlichting van de verticale oppervlakken ontstaat bij de bezoekers een lichte en royale indruk van de ruimte. De gelijkmatige lichtsterkteverdeling bewerkstelligt een harmonische sfeer, waarbij de schilderijen een eenheid vormen met de wand. Wallwashing met accentverlichting combineren Voor bepaalde tentoonstellingen zijn uitsluitend accentverlichting of uniforme wallwashing te extreme concepten voor de presentatie. De combinatie van beide verlichtingsconcepten biedt echter andere opties: wallwashing schept enerzijds een basishelderheid in de ruimte en maakt een goede herkenbaarheid van tentoonstellingsstukken aan de wand mogelijk. Anderzijds is de accentuering met gericht licht bestemd voor de differentiatie van individuele kunstwerken met hogere verlichtingssterktes of voor de nadrukkelijkere modellering van sculpturen. Gekleurde wanden voor harmonische contrasten Voor afgestemde contrasten tussen het schilderij en de kleur van de wand worden gekleurde wandoppervlakken gebruikt. Een gelijkmatige wall washing onderstreept het rustige karakter waarin de tentoonstelling wordt gezien. Schilderijen als onderdeel van de wanden weergeven De gelijkmatige verlichting van de verticale oppervlakken in de ruimte verleent de kunstwerken eenzelfde betekenis als de ruimte en leidt tot een homogeen geheel. Wanden en objecten benadrukken Een uitgebalanceerde verlichting van de ruimte alsmede van de objecten resulteert uit de combinatie van gelijkmatige wallwashing voor een lichte indruk van de ruimte met accentverlichting voor een goede modellering van de daar aanwezige objecten. 30 Architectuur met verticale verlichting benadrukken Over een groot oppervlak aangelichte wanden scheppen een helder en royaal gevoel van de ruimte. Ze vormen een rustige achtergrond voor kunstwerken en laten de ruimte uniform overkomen. Als indirecte verlichting over de wanden zorgt wallwashing tegelijkertijd voor een prettige helderheid in het midden van de ruimte. Grote schilderijen met wallwashing verlichten Speciaal bij kunstwerken van groot formaat is een gelijkmatige, vlakke verlichting zeer geschikt. Door wallwashing ontstaat een universele indruk van de ruimte. Armaturen voor wallwashing correct opstellen De wandafstand voor wallwashers dient een derde van de hoogte van de ruimte te zijn om een gelijkmatige lichtverdeling op de wand te genereren. De armatuur afstand is in overeenstemming met de wandafstand. Met breedstraling grote oppervlakken accentueren Verlichting met een brede stralingshoek is geschikt voor het accentueren van grotere kunstwerken of een groep objecten. De lichtsterkteverdeling oval flood accentueert met slechts één armatuur bijvoorbeeld een groep schilderijen, een lange tafel of een schap aan de wand in plaats van twee of drie spots met een spot- of flood-lichtsterkteverdeling in te zetten. Dit verlichtingsconcept maakt het mogelijk de investeringskosten bij het ontwerp van de tentoonstelling te minimaliseren. Ovale lichtsterkteverdeling De ovale lichtsterkteverdeling is geschikt voor de efficiënte verlichting van langwerpige tentoonstellingsstukken. 8 9

7 Driedimensionale objecten Met licht en schaduw sculpturen modelleren Vormen door schaduwen verduidelijken Gericht licht van spots creëert harde schaduwen voor de markante modellering van driedimensionale objecten. De positie van de lichtbron is daarbij van doorslaggevend belang voor het schaduwbeeld. Een steile lichtinvalrichting over een korte afstand leidt tot lange en grote schaduwen. In het algemeen heeft zich echter ook bij sculpturen een lichtinvalshoek van 30 voor een goede modellering bewezen. Een tentoonstellingsverlichting die alleen op gericht licht is gebaseerd, staat bovendien een zeer contrastrijke enscenering met licht en donker toe. De begrensde lichtbundels bij accentverlichting ontvouwen een magische sfeer waarbij individuele objecten op geheimzinnige wijze uit het donker naar voren kunnen treden. Met schaduwen vormen accentueren Via het schaduwverloop kunnen rondingen en randen effectvol worden benadrukt. Sprankeling genereren Sprankeling trekt de aandacht in tentoonstellingen, omdat bij bewegingen door de ruimte de glanzende punten op opper vlakken mee lijken te bewegen. De opstelling van de glanzende punten geeft bovendien uitsluitsel over hoe randen en welvingen bij tentoonstellingsstukken zijn gevormd. Via het accentueren van de vorm en het materiaal met sprankelende effecten ontstaat daarbij een opwaardering van de objecten. De sprankelende effecten zijn afhankelijk van de compactheid van de lichtbronnen. De intensiteit van het licht heeft een ondergeschikte betekenis. Als werktuigen voor sprankelende accentverlichting zijn daarom puntlichtbronnen, zoals spots met LED's, optimaal geschikt. Met diffuus licht een rustige sfeer scheppen Bovenlichten met indirecte daglichttoetreding of verlichte plafonds genereren een diffuus licht in de ruimte. De zachte schaduwen wekken een rustige indruk. Ze geven tentoonstellingsstukken, in vergelijking met contrastrijke accentverlichting, een zakelijke indruk. Met gericht licht modelleren en sprankeling genereren Compacte lichtbronnen, zoals in spots, vormen de voorwaarde om contrastrijke schaduwwerkingen en glanseffecten te laten ontstaan. Sprankelende punten bieden een hoogwaardige indruk bij glanzende oppervlakken, bijvoorbeeld metaal of glas. Veel tentoonstellingsstukken gelijkmatig verlichten Om grotere oppervlakken met tentoonstellingsstukken te verlichten wordt een raster met breedstralende verlich ting geadviseerd zodat de tentoonstelling in zijn totaliteit wordt ge presenteerd. Oplossing voor grote objecten Door veel armaturen met telkens smalle lichtbun dels kunnen grote tentoonstellingsstukken goed worden verlicht zonder dat de toeschouwer wordt verblind. Met diffuus licht ontstaat op objecten een vrijwel schaduwloze en rustige sfeer. Gericht licht vormt de basis voor een goede modellering van sculpturen. Een individuele spot genereert zeer harde contrasten. Voor uitgebalanceerde contrasten op sculpturen verkrijgt het hoofdlicht een geringer invullicht met een tweede spot. Diffuus en gericht licht Diffuus licht is het gevolg van lichtbronnen welke uit een groot vlak bestaan, zoals verlichte plafonds. Net zoals bij een bewolkte lucht ontstaat een gelijkmatige lichtinval vanaf verschillen de kanten, zodat door de vrijwel schaduwvrije werking een vlakke indruk bij sculpturen ontstaat. Gericht licht, bijvoorbeeld natuurlijk zonlicht of accentuerende verlichting door spots, genereert daarentegen contrastrijke schaduwen die zelfs subtiele contouren dramatisch weergeven

8 Techniek Lichtwerktuigen professioneel inzetten Montageplaats in ruimtes onder monumentenzorg De positionering van armaturen kan een hele uitdaging zijn, wanneer de historische erfenis om esthetische en conserveringsredenen bij de montage van armaturen niet mag worden aangetast bijvoorbeeld bij gewelven of plafondschilderingen. Uitsteeksels aan wanden, plafonds en steunen kunnen helpen om armaturen verborgen te monteren en de waarnemingsfocus op de kunstwerken te richten. Efficiënte Spherolit-techniek gebruiken Objecten van verschillend formaat, variërende verlichtingsafstanden tot het object, alsmede bepaalde verlichtingsconcepten vereisen een ruime keuze aan lichtsterkteverdelingen. Zeer smalle lichtsterkteverdelingen zijn voorbestemd voor kleine kunstwerken en grote verlichtingsafstanden om een contrastrijke enscenering en een goed visual comfort te realiseren. Voor langwerpige sculpturen is daarentegen de ovaal breedstralende lichtsterkteverdeling geschikt voor het benadrukken van het expositiestuk met slechts één armatuur. Bij wisselende exposities is de lichtsterkteverdeling heel eenvoudig met de gereedschapsloos verwisselbare Spherolitlenzen te veranderen. Narrow spot Voor het accentueren van kleinere objecten met een hoge lichtsterkte of voor het overbruggen van grotere afstanden tussen de armatuur en het object. Stralingshoek < 10. Spot De standaardeigenschap voor accentuerende verlichting van elk type object, vooral voor de modellering van een driedimensionale vorm. Stralingshoek Flood Voor de efficiënte accentuering van grotere objecten of het benadrukken van vlakken in ruimtelijke zones. Stralingshoek Wide flood Voor een flexibele, breedstralende verlichting van vlakken en ruimtelijke zones, vooral voor de presentatie van artikelen. Stralingshoek > 45. Met LED's de beschadigingsfactor verlagen De relatieve beschadigingsfactor is bedoeld voor het vergelijken van geschikte licht bronnen voor conserveringseisen, zoals in musea. Deze geeft de verhouding weer van de schadelijkheid van de stralingsintensiteit ten opzichte van de verlichtingssterkte. De warmwitte LEDverlichting is geschikter voor gevoelige objecten dan laagspannings-halogeenlampen met of zonder UV-filter. Lichtbron Relatieve beschadigingsfactor f (mw/lm) LED warmwit, R a QT12-RE met UV-filter QT12-RE HIT Projectie-effecten De afbeeldingsoptiek bij projectiespots maakt scherpe lichtbundelranden of een nauwkeurige afbeelding van patronen mogelijk. Het verplaatsen van de lens verandert de scherpte van de lichtbundelrand om bijvoorbeeld een contrastrijke differentiering ten opzicht van de omgeving te verwezenlijken. Via een aanvullend contouren-beeldmasker kunnen schilderijen haarscherp worden verlicht, zodat kunstwerken vanuit zichzelf lijken op te lichten. Met behulp van gobo's of structuurlenzen ontstaat een grafisch patroon voor de scenografische vormgeving. Oval flood De Spherolit-lens oval flood beschikt over een breedstralende, tweezijdige lichtsterkteverdeling. Er ontstaat een ovale lichtbundel van ca. 20 tot 60. Framing Het contouren-beeldmasker maakt een begrensde lichtbundel mogelijk. Wallwash De lichtverdeling van de lens-wallwasher is zo ontworpen dat een algeheel goede gelijkmatigheid ontstaat. Goboprojectie Met gobo's of structuurlenzen kunnen patronen en afbeeldingen worden geprojecteerd. Strooilicht vermijden Het subtiele lichtsterkteverloop aan de rand van de lichtbundel laat de accentverlichting van schilderijen precies en zuiver werken. De Spherolit-lenzen bij LED-spots van ERCO maken dit zachte verloop mogelijk en zijn tevens vrij van strooilicht. Conventionele technologieën bij de accentverlichting kunnen daarentegen ringvormige lichtpatronen buiten de centrale lichtbundel genereren. Dit strooilicht beïnvloedt de effectvolle enscenering van kunstwerken en werkt storend bij het bekijken van schilderijen. Daarom is het raadzaam voor de professionele tentoonstellingsbelichting spots met precieze lichtbundels te gebruiken. Lichtbundel met strooilicht Reflecties in de armaturen kunnen leiden tot strooilicht, zodat storingen van de lichtbundel door ringvormige licht patronen optreden en naast het kunstwerk terecht komen. Precieze lichtbundels met Spherolit-lenzen De LED-lensoptieken bundelen het volledige licht zonder verliezen en geven ook geen strooilicht. Op die manier ontstaan ook buiten de heldere lichtbundels geen cirkelvormige patronen

9 Techniek Technologie voor efficient visual comfort Checklist museumverlichting Aandachtspunten bij het lichtconcept Met visual comfort lichtkwaliteit creëren Het vermijden van verblinding behoort tot de belangrijke taken in de museumverlichting. Precieze, optische systemen scheppen daarbij de voorwaarde voor het vermijden van strooilicht. Met accessoires kan het visual comfort voor veeleisende kijktaken worden geoptimaliseerd. Op die manier kunnen zwarte antiverblindingsvoorzetstukken bij spots of wallwashers de inkijk in de armatuur verminderen voor het minimaliseren van de directe verblinding en het richten van de focus op de kunstwerken. Verlichtingssterktes aanpassen Om velerlei redenen dienen armaturen in musea dimbaar te zijn: ten eerste om uit conserveringsoogpunt nuttige verlichtingssterktes op niveau in te stellen, maar ook om de lichtsterkte van verschillende, verder verwijderde armaturen te compenseren, om met bewust gebruikte lichtsterkteverschillen lichtscènes vorm te geven, alsmede om energie te besparen. Bij een situatie met aanwezigheidsmelders wordt, afhankelijk van een sensorsignaal, de totale lichtsterkte van de ruimte via het stroomcircuit veranderd. Voor de individuele instelling van verlichtingssterktes komt daarentegen het dimmen aan de spot via een potentiometer in beeld. Een groot voordeel van LED-verlichting is dat bij het dimmen de kleurtemperatuur niet verandert, dus geen storende verplaatsing in de warmwitte richting optreedt, zoals bij laagspannings-halogeenlampen. Bestaande installaties met efficiënte lichttechniek moderniseren Spanningsrails vormen de basis voor een variabele en flexibele lichtplanning in veel musea. Deze maken het mogelijk de armaturen voor nieuwe tentoonstellingen eenvoudig en snel te verwisselen. Door het consequente systeemdesign met LED-spots kunnen armaturen met conventionele lampen op comfortabele wijze worden vervangen. De wezenlijke voordelen van de LED-armaturen zijn een circa vier maal hoger rendement dan bij laagspanningshalogeenlampen en een levensduur van h. Daardoor is het niet meer nodig de lampen te vervangen en dalen de exploitatiekosten. Nog een pluspunt van de modernisering met LED-verlichting is het vermijden van UV-straling. Dimmen op de spot Spots kunnen voor efficient visual comfort op verschillende manieren worden gedimd. Met de geïntegreerde potentiometer kan de lichtstroom individueel aan de armatuur worden ingesteld. Flexibiliteit van spannings rails gebruiken Innovatieve LED-spots kunnen zonder enig probleem in bestaande installaties met ERCO spanningsrails worden gebruikt. Met accessoires het visual comfort vergroten Voor vele ERCO producten zijn accessoires verkrijgbaar waarmee aan speciale eisen kan worden voldaan: antiverblindingsringen bijvoorbeeld die al in de fabriek het hoge visual comfort extra verbeteren. Dimmen via het stroomcircuit of DALI Spots met potentiometer kunnen bovendien worden bestuurd met externe dimmers in de faseafsnijtechniek. Om die reden zijn deze bijzonder geschikt voor de energiereductie van bestaande lichtinstallaties die zijn voorzien van deze veel toegepaste dimtechniek. Als optie zijn spots bovendien verkrijgbaar met DALI techniek. Tentoonstellingen ensceneren Het tentoonstellingsconcept vormt de leidraad voor het lichtconcept. De bandbreedte strekt zich daarbij uit van de uniforme verlichting tot aan de contrastrijke enscenering met accentverlichting en dynamische lichtsequenties. Laat uw tentoonstelling spreken met licht! Verticale verlichting gebruiken Wanden behoren in musea tot de belangrijke presentatieoppervlakken en verdienen daarom bijzondere aandacht bij het ontwerp. Gelijkmatige verlichting van de wanden met speciale wallwasher-armaturen ondersteunt de waarneming van de kunst en genereert tegelijkertijd een lichte, harmonieuze indruk van de ruimte. Flexibiliteit waarborgen Om langdurig te kunnen reageren op wisselende kunst- en presentatievormen, is een aanpasbare infrastructuur met spanningsrails raadzaam. Verwisselbare, optische systemen voor verschillende stralingshoeken, dimbaarheid van de lampen en een flexibele lichtsturing waarborgen ook in de toekomst optimale verlichtingsvoorwaarden voor musea. Conserveringsaspecten inbouwen De conserveringseisen voor de bescherming van de schilderijen staan lijnrecht tegenover de behoeften van de bezoeker die voldoende licht wenst. Ter bescherming van de tentoonstellingsstukken moeten schadelijke delen van het lichtspectrum door kunst- of daglicht, indien mogelijk, worden vermeden. Dimbare, warmwitte LED-verlichting is tegenwoordig het optimum voor gevoelige kunstwerken. Van efficiency en visual comfort profiteren Energiezuinige verlichtingstechniek verlaagt de exploitatiekosten en creëert op die manier financiële speelruimte voor het investeren in de collectie en de presentatie. Een hoog rendement van lichtbron en armatuur alsmede een lange levensduur zijn van positieve invloed op de exploitatiekosten. De moderne LED-technologie van ERCO voldoet aan deze criteria. Goed afgeschermde armaturen en een zorgvuldige armaturenindeling waarborgen daarbij de lichtkwaliteit en het visual comfort van de tentoonstelling

10 ERCO showrooms Licht ervaren, service gebruiken wereldwijd ERCO media ERCO ziet zichzelf als een internationaal georiënteerde, mondiaal opererende onderneming. Op alle belangrijke markten bestaan lokale ERCO showrooms en kantoren. Daar zijn onze eersteklas, speciaal opgeleide medewerkers als lichtadviseur werkzaam. Met dit wereldwijde netwerk staan wij garant voor een betrouwbare service en vakbekwame begeleiding ter plekke. Dit geldt vooral bij internationale, grensoverschrijdende projecten: van advisering in de ontwerpfase, aanbesteding, bemonstering, projectuitvoering en leveringslogistiek tot en met klantenservice en scholing. Consultant to the consultant, adviseur van de adviseurs zo omschrijven de lichtadviseurs van ERCO hun rol in het bouwtraject: ze bieden professionele ondersteuning aan planners bij elke lichttechnische vraagstelling in elke projectfase. Met op het project gerichte vakinformatie en op maat gesneden productdocumentatie helpen ze de besluitvorming voor de goede lichtwerktuigen optimaal voor te bereiden. De showrooms en kantoren bieden optimale ruimte voor werkoverleg in de project fase. Er is een mock-up-ruimte beschikbaar voor het tonen van lichtoplossingen of productdemonstraties. Bovendien zijn er in de meeste showrooms ook voorbeelden van buitenverlichtingstoepassingen van de ERCO lichtwerktuigen. De ERCO service eindigt echter niet met de stipt op de dag afgesproken levering van de gewenste artikelen: ook na de oplevering van de installatie staan de lichtadviseurs u met raad en daad terzijde, wanneer bijvoorbeeld bij het onderhoud, een aanpassing of de uitbreiding van een lichtinstallatie hulp nodig is. Events en seminars Zij maken van de ERCO showrooms ontmoetingsplaatsen voor de lokale licht- en architectuurscene. Door de infrastructuur wordt de betekenis van tune the light duidelijk: vormgeving van licht in zijn kwaliteiten van ruimte en tijd. Om planners in elk stadium van hun werk optimaal te ondersteunen, biedt ERCO een veelzijdig systeem van netwerken en digitale media aan. Ons uitgebreide digitale aanbod varieert van informatie over producten, referentieprojecten en didactische thema's. Alle ERCO documenten zijn zo opgesteld dat ze elkaar voor de planning van logische en algemeen geldende lichtconcepten perfect aanvullen: vormgeving, structuur en terminologie van de verschillende programmasegmenten zijn op elkaar afgestemd, zodat de gebruikers zich heel eenvoudig kunnen oriënteren. Lichtkwaliteiten Beleef de talloze producten van het ERCO programma in de praktijk: de ERCO showrooms bieden daarvoor de ideale ruimte: van de vormgeving van de buitenruimte tot aan de mock-up binnen. ERCO Catalogus Productgegevens Het papieren exemplaar bladen van de catalogus biedt De documenten zijn alle belangrijke informatie en alle planningsge pdf-format en bevatten online beschikbaar in gevens zwart op wit, alle informatie over een compact en altijd binnen bepaald product. handbereik. Op de bouwplaats Veel vragen komen pas in de loop van het bouwproces aan het licht en dan is advies op locatie nodig. ERCO medewerkers bieden hulp bij het organiseren van bemonstering en het verlenen van ondersteuning bij lichttechnische vakproblemen en lossen logistieke vraagstukken op. Producten Ons veelomvattende aanbod aan lichtoplossingen voor de architectuur kan worden verdeeld in de programmasegmenten lichtregelingen, armaturen voor de binnen- en buitenruimte. Deze structuur treft u in Light Scout net zo aan als in de gedrukte catalogus. Digitale planningsgegevens In Light Scout zijn voor elk ERCO artikel uitgebreide digitale planningsgegevens aanwezig voor het gebruik in CAD-, lichtberekenings- en lichtsimulatiesoftware. Deze kunnen worden gedownload. Aan de hand daarvan is het bijvoorbeeld mogelijk in DIALux of Autodesk 3ds Max indrukwekkende visualisaties te maken. ERCO Light Scout op internet is een toonaangevend medium als het om actuele productinformatie gaat. Het productassortiment op Light Scout en de productgegevensbladen in pdf-formaat worden periodiek bijgewerkt. Met productinformatie in 10 talen en regionale versies, alsmede 5 navigatietalen voldoet Light Scout aan de eisen van internationale markten. Didactiek Interactieve kennismodules zorgen in de Guide van Light Scout voor de overdracht van basisprincipes van vormgeving met licht en kennis van gebruikers over lichtwerktuigen. In diverse brochures treft u informatie aan over vakonderwerpen, zoals LEDtechniek of licht in de buitenruimte. Projecten Aan de fascinatie voor licht in een architectonische toepassing wordt een belangrijke plaats toegekend in de communicatie van ERCO bijvoorbeeld op het gebied van de Projects van ERCO Light Scout, maar ook in ons tijdschrift ERCO Lichtbericht

11 tune the light E Art.-nr NL 12/2012