Conception hygrothermique des parois. 27 avril 2016 : Conception hygrothermique des parois 12h30 16h00

Transcriptie

1 Après-midi d étude Conception hygrothermique des parois 27 avril 2016 : Conception hygrothermique des parois 12h30 16h00 Les compositions de parois se complexifient et la diversité des matériaux actuellement disponibles sur le marché amène à la fois de nouvelles opportunités, mais soulève aussi de nouvelles questions. Cette formation donnera les règles pour une bonne conception des différents types de parois, le choix des matériaux adéquats et fera le point sur les outils disponibles. Des points d attention seront relevés tout au long de l après-midi au travers d exemples pratiques. LIEU Brussels Meeting Centre (CSTC) Boulevard Poincaré BRUXELLES L événement est bilingue. Une traduction simultanée FR-NL est prévue ainsi qu'un lunch sandwichs. Suivez aussi Cycle Energie mai : dimensionnement des systèmes de ventilation 23 juin : dimensionnement des installations sanitaires Organisé à l initiative de la Guidance technologique Eco-construction et développement durable de la Région de Bruxelles Capitale, subsidiée par Innoviris et assurée par le CSTC. Le projet Hamster est subsidié par la Région de Bruxelles-Capitale, les Fonds Européens de Développement Régional (FEDER) de l Union Européenne et l Institut Bruxellois pour la promotion de la Recherche et l Innovation (InnovIris).

2 Conception hygrothermique des parois Programme 12h30: Lunch sandwichs. 13h00: Principes de base : sources d humidité, transmission de la vapeur d eau, caractéristiques des matériaux. Les simulations en support au concepteur. Conception hygrothermique des murs extérieurs. Composition des toitures à versants : combinaison des éléments. Conception hygrothermique des toitures plates. Recherche expérimentale et équipements de test : le projet Hamster. Conclusions et networking. Public Entrepreneurs de construction, couvreurs, entreprises d étanchéité, architectes, concepteurs et administrations. Coût : 30 (hors TVA) Le nombre de places est limité. L inscription vous sera confirmée avant le début de la séance. Toute annulation sera signalée par écrit au Service Formation du CSTC avant le début de la session. Dans ce cas, 50 % des droits d inscription seront restitués. En cas d absence, les frais d inscription resteront acquis à l organisateur. En cas d annulation de la session par l organisateur, le montant sera intégralement remboursé. Le paiement s effectue après facturation. Nom :... Prénom :... Entreprise :... Adresse :... Code postal :... Commune :... Téléphone :... GSM :... Inscrivez-vous via sous la rubrique Agenda. Vous pouvez également renvoyer le présent formulaire par fax au plus tard 10 jours avant l événement à l'attention de Bernice De Strooper Fax : 02/ , bernice.de.strooper@bbri.be Numéro de TVA : Je ne souhaite pas être informé d autres événements relatifs à la construction (*). Signature et date : Je m'inscris pour l'après-midi d'étude 'Conception hygrothermique des parois' du 27 avril (*) Afin de vous tenir au courant de leurs activités, les organisateurs traitent vos données de manière automatisée. En vertu de la loi du relative à la protection de la vie privée, vous disposez d un droit d accès et de rectification des données qui vous concernent.

3 Studienamiddag Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken 27 april 2016: Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken 12u30 16u00 De wandopbouwen worden steeds complexer en de verscheidenheid aan materialen die tegenwoordig op de markt verkrijgbaar zijn, brengt niet alleen nieuwe mogelijkheden maar ook nieuwe vragen met zich mee. Deze opleiding zal de regels voor een goed ontwerp van de verschillende wandtypes en de keuze van adequate materialen behandelen, alsook de beschikbare hulpmiddelen bespreken. Aan de hand van praktische voorbeelden zullen we in de loop van de studienamiddag tevens een aantal aandachtspunten in de kijker zetten. PLAATS Brussels Meeting Centre (WTCB) Poincarélaan BRUSSEL Dit evenement is tweetalig. Er is simul taan vertaling NL-FR evenals een broodjeslunch voorzien. Volg ook Energiecyclus mei: de dimensionering van ventilatiesystemen 23 juni: de dimensionering van sanitaire installaties Georganiseerd door het WTCB op initiatief van de Technologische Dienstverlening Duurzaam bouwen en duurzame ontwikkeling van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en met de financiële steun van Innoviris. Het Hamster-project wordt gesubsidieerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) van de Europese Unie en het Brussels Instituut ter bevordering van het Wetenschappelijk Onderzoek en Innovatie (Innoviris).

4 Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken Programma 12u30: Broodjeslunch 13u00: Basisprincipes: vochtbronnen, waterdampdoorlatendheid, materiaaleigenschappen. Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper. Hygrothermisch ontwerp van buitenmuren. Opbouw van hellende daken: combinatie van onderdelen. Hygrothermisch ontwerp van platte daken. Experimenteel onderzoek en proefuitrusting: het Hamster-project. Besluit en networking. Doelgroep Aannemers, dakdekkers, aannemers dichtingswerken, architecten, ontwerpers en administraties. Kostprijs: 30 (excl. btw) Het aantal plaatsen is beperkt. Uw inschrijving wordt vóór het begin van de sessie bevestigd. Iedere annulering van deelname moet schriftelijk gemeld worden aan de dienst Vorming van het WTCB (zie onderstaand adres), vóór aanvang van de cursus. In dat geval wordt 50 % van de inschrijvingskosten terugbetaald. Bij afwezigheid komen de inschrijvingskosten aan de organisator toe. Indien de organisator zelf de zitting schrapt, worden de inschrijvingskosten volledig terugbetaald. De betaling gebeurt na facturatie. Naam:... Voornaam:... Firma:... Adres:... Postcode:... Woonplaats:... Telefoon:... Gsm:... Inschrijven kan via onder de rubriek Agenda. U kunt dit formulier ook per fax terugsturen, uiterlijk 10 dagen voor de sessie, ter attentie van Bernice De Strooper, Fax : 02/ , bernice.de.strooper@bbri.be Btw-nr.: Ik wens niet geïnformeerd te worden over bouwgerelateerde evenementen (*). Ik schrijf me in voor de studienamiddag van 27 april Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken (*) Uw persoonsgegevens worden door de organisatoren in een bestand opgenomen om u te kunnen informeren over hun activiteiten. Overeenkomstig de wet van ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer, kunt u uw gegevens opvragen en eventueel corrigeren.

5 Georganiseerd door de Technologische Dienstverlening Duurzaam bouwen en duurzame ontwikkeling van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest met de steun van het Brussels Instituut ter bevordering van het Wetenschappelijk Onderzoek en Innovatie (InnovIRIS) Studienamiddag Stéphane Charron ir. Labohoofd Hout en Coatings Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken Basisprincipes Brussel, 27 april 2016 Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 1 Inhoud Inleiding Theoretische begrippen Condensatieverschijnselen Waterdampoverdracht Hoe condensatie vermijden? Besluit Inhoud Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 2 1

6 Inleiding Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 3 Beheer van water en waterdamp 1. Regen 2. Opstijgend vocht 3. Gebrekkige luchtdichtheid, bouwknopen 4. Water opgenomen in materialen 5. Waterdamp Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 4 2

7 Waterdampoverdracht (T, RV, Pvap) buiten (T, RV, Pvap) binnen Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 5 Waterdampoverdracht Lage risico s Indien de ventilatie van de lokalen effectief is Indien de luchtdichtheid aan de binnenkant effectief is Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 6 3

8 Waterdampoverdracht Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 7 Waterdamp Droge lucht: Zuurstof 21% Andere gassen: edelgassen (Ar, Kr,...), CO2 (380ppm), waterdamp 1% Stikstof 78% Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 8 4

9 Vochtige lucht (omgevingslucht): Omgevingslucht Waterdamp wordt gekenmerkt door: zijn temperatuur zijn relatieve vochtigheid (RV) Verhouding tussen het waterdampgehalte van de lucht en zijn maximale capaciteit om een gegeven temperatuur te behouden. zijn dampdruk (pv) Gedeeltelijke dampdruk: druk die de waterdamp heeft indien ze enkel en alleen een mengvolume bezet. Verzadigde dampdruk : indien de dampdruk zijn maximale waarde bereikt. Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 9 Waterdamp Vochtige lucht => Temperatuur & Relatieve vochtigheid Bij gelijke temperatuur kan de hoeveelheid waterdamp in de lucht variëren Bij een temperatuur komt de maximale hoeveelheid waterdamp overeen 100% relatieve vochtigheid Daarboven, condenseert elke damptoevoeging Condensatie = verdamping (niet zichtbaar) => watervloeistof (zichtbaar) Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 10 5

10 Waterdamp Vochtige lucht => Temperatuur & Relatieve vochtigheid Bij gelijke hoeveelheid waterdamp verlaagt de relatieve vochtigheid wanneer de temperatuur stijgt Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 11 Waterdamp Vochtige lucht => Temperatuur & Relatieve vochtigheid Bij gelijke relatieve vochtigheid, stijgt de hoeveelheid waterdamp bij het stijgen van de temperatuur 90 % RV 3 C 20 C 4 g 14 g Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 12 6

11 Waterdamp Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 13 MOLLIER diagram Condensatieverschijnselen Dauwpunt Limiet vanaf dewelke een deel van de luchtvochtigheid onder de vorm van damp condenseert Water content [kg water /kg dry air ] 14 C Luchttemperatuur [ C] 22 C & 60% RV 12 g/m³ Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 14 7

12 MOLLIER diagram Condensatieverschijnselen Dauwpunt 4 C Max 6 g/m³ Water content [kg water /kg dry air ] 14 C Luchttemperatuur [ C] 22 C 60% RH 12 g/m³ Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 15 MOLLIER diagram Condensatieverschijnselen Dauwpunt Water content [kg water /kg dry air ] 18 C Luchttemperatuur [ C] 22 C & 80% RV Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 16 8

13 Condensatieverschijnselen Oppervlaktecondensatie : = op een deel van het gebouw indien het dauwpunt van de lucht groter is dan de oppervlaktetemperatuur van dit deel van het gebouw Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 17 Interne condensatie: Condensatieverschijnselen = in een gebouw indien er op een welbepaalde plaats van het gebouw waterdamp verandert in water Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 18 9

14 Indien het gebouw verwarmd wordt, lijkt de vochtige lucht zijn evenwicht te vinden met de koudere buitenlucht. => 2 verschijnselen van damptransport Door convectie Door diffusie Waterdampoverdracht Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 19 Waterdampoverdracht Indien het gebouw verwarmd wordt, lijkt de vochtige lucht zijn evenwicht te vinden met de koudere buitenlucht. => 2 verschijnselen van damptransport Door convectie: gerelateerd aan een luchtdrukverschil en temperatuur Luchtdichtheid Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 20 10

15 Waterdampoverdracht Indien het gebouw verwarmd wordt, lijkt de vochtige lucht zijn evenwicht te vinden met de koudere buitenlucht. => 2 verschijnselen van damptransport Door convectie: gerelateerd aan een luchtdruk en temperatuurverschil Door diffusie: gerelateerd aan een verschillende dampdruk Buiten Binnen Pdamp binnen Pdamp buiten Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 21 Waterdampoverdracht Indien het gebouw verwarmd wordt, lijkt de vochtige lucht zijn evenwicht te vinden met de koudere buitenlucht. => 2 verschijnselen van damptransport Door convectie: gerelateerd aan een luchtdruk en temperatuurverschil Door diffusie: gerelateerd aan een verschillende dampdruk plaatsen van dampscherm / bouwoplossing Het damptransport door convectie geeft aanleiding tot aanzienlijk meer vocht Steeds luchtdichte wanden voorzien Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 22 11

16 Waterdampoverdracht Regenscherm (plaat) Minerale wol OSB Source : Zerihun Desta, Langmans et Roels Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 23 Waterdampoverdracht Lucht- en waterdampdichtheid kunnen niet omzeild worden maar zijn niet per se hetzelfde Lucht & en waterdampdichtheid Luchtdicht Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 24 12

17 Wat zijn de beïnvloedende parameters? Buitenklimaat Kenmerken van de verschillende lagen Binnenklimaat (T, RV, Pvap) buiten (T, RV, Pvap) binnen Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 25 Waterdampoverdracht Kenmerken van de verschillende lagen De weerstand die het materiaal biedt tegen de waterdampstroom µ : Waterdampdiffusieweerstandsfactor Geeft aan in hoeverre een materiaal zich verzet tegen lucht en damptransport Eigen aan ieder materiaal Zonder eenheid Sd = µ x e (dikte) Sd : Waterdampdiffusie equivalente luchtlaagdikte Kenmerk van het product Meter µ, Sd Waterdampdoorlatendheid Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 26 13

18 Waterdampoverdracht Kenmerken van de verschillende lagen De weerstand die het materiaal biedt tegen de waterdampstroom Waar vindt men de informatie? NBN EN ISO : 2008 Bouwmaterialen en bouwwaren Hygrothermische eigenschappen Getabelleerde ontwerpwaarden en procedures voor de bepaling van de opgegeven en nuttige thermische waarden Numerieke simulatiemodellen Glaser, Wufi, Delphin Technische fiches van producten (CE markering) Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 27 Materialen Dikte µ ( ) Sd(m) verwijzing Lucht (referentie) 1 m 1 1 EN ISO Gipsplaat 13 mm 4 tot tot 0.13 EN ISO OSB 1.2 cm 30 tot tot tot tot 4 EN ISO Simulatiemodel Fabrikant Multiplex 1.2 cm 50 tot tot 30 EN ISO Glaswol 40 cm EN ISO Houtvezelpaneel 1.2 cm 5 tot tot 0.12 EN ISO Cellulose (bulk) 20 cm EN ISO Baksteen 20 cm 10 tot 16 2 tot 3.2 EN ISO Polyethyleen 0.15 mm 50 EN ISO Geniet polyethyleen 0.15 mm 8 EN ISO Intello 0.2 mm 0.25 tot 10 Fabrikant Vario Duplex 0.15 mm 0.2 tot 5 Fabrikant Bitumen 4 mm EN ISO Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 28 14

19 Waterdampoverdracht Kenmerken van de verschillende lagen De weerstand die het materiaal biedt tegen de waterdampstroom Hygroscopiciteit van materialen De capillariteit van de materialen Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 29 Waterdampoverdracht Binnenklimaat Het binnenklimaat bepaalt de interne dampspanning p i Is afhankelijk van de vochtproductie binnen het gebouw Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 30 15

20 Waterdampoverdracht Binnenklimaat Vochtbronnen in lokalen Indicatieve gegevens van vochtproductie: 40 g/h.pers < Persoon in rust < 60 g/h.pers 80 g/h.pers < Actieve persoon < 250 g/h.pers 5 kg/j.4 pers < Was / WC / keuken < 10 kg/j.4 pers 10 kg/j.4 pers < Woningen voor 4 personen < 25 kg/j.4 pers Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 31 Waterdampoverdracht Binnenklimaat Binnenklimaatklasse Voorbeelden Gemiddelde jaarlijkse dampdrukken binnen pi (Pa) I Gebouw met weinig tot geen vochtproductie - Magazijnen (droge goederen) - Kerk, tentoonstellingsruimte, garage, werkplaats 1100 pi < 1165 II Goed verlucht gebouw met beperkte vochtproductie per m³ - Grote woonhuizen (ééngezinswoningen, ) - Scholen - Winkels - Kantoren zonder airconditioning - Sportzalen, polyvalente zalen 1165 pi < 1370 III Gebouw met matige vochtproductie per m³ en matige tot toereikende ventilatie - (kleine) woningen (flats, sociale woningen, ) - Ziekenhuizen, tehuizen - Verbruikzalen, restaurants, feestzalen, theaters - Licht geklimatiseerd gebouw (RV 60 %) 1370 pi < 1500 IV Gebouw met grote vochtproductie - Sterk geklimatiseerd gebouw (RV > 60 %) - Hydrotherapie lokalen - Zwembad (overdekt) - Vochtige industriële gebouwen: wasserij, drukkerij, bierfabriek, papierfabriek 1500 pi <3000 Opmerking: gebouwen in overdruk, gebouwen met sterk fluctuerend vochtgehalte (bv. dancings), daken met geïsoleerd vals plafond eisen een specifieke studie mbt bouwfysica. Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 32 16

21 Waterdampoverdracht Buitenklimaat Het buitenklimaat bepaalt de externe dampspanning p e Temperatuur => dampdiffusie, condensatiezone Relatieve vochtigheid => dampdiffusie, vochtigheidbinnen Slagregen, wind, bezonning, oriëntatie => hoeveelheid water, droogsnelheid, T Pvap Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 33 Waterdampoverdracht Buitenklimaat Het buitenklimaat bepaalt de externe dampspanning p e Temperatuur => dampdiffusie, condensatiezone Relatieve vochtigheid => dampdiffusie, vochtigheidbinnen Slagregen, wind, bezonning, oriëntatie => hoeveelheid water, droogsnelheid, 30 C 20 C T Pvap Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 34 17

22 Hoe condensatie vermijden? Sd binnen >>>> Sd buiten Damptransport vermijden Controle van damptransport Luchtdichte wand Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 35 Hoe condensatie vermijden? Damptransport vermijden met dampscherm 1. Bekleding 2. Buiten latwerk 3. Regenscherm 4. Houten opstand 5. Isolatie 6. Schuine platen 7. Dampscherm 8. Latwerk 9. Gipsplaten Dampscherm : membraan dat bijna de totaliteit van de dampstroom doorheen de wand blokkeert. («Sd 10 tot 15») Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 36 18

23 Hoe condensatie vermijden? Controle van damptransport door keuze van het materiaal 1.Bekleding 2.Buiten latwerk 3.Houtvezelplaat 4.Houten opstand 5.Cellulose isolatie 6.OSB (schuin & damprem) 7.Latwerk + Isolatie 8.Gipsplaten Damprem: membraan dat de dampstroom door de wand gedeeltelijk blokkeert. («Sd 10») Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 37 Hoe condensatie vermijden? Controle van damptransport door keuze van het materiaal Sd binnen Damp >>>> Sd buiten Frankrijk en UK : Duitsland: België: Sd binnen = 5x Sd buiten Sd binnen = 50 x Sd buiten Sd binnen = 6 à 15 x Sd buiten Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 38 19

24 Hoe condensatie vermijden? Controle van damptransport door keuze van het materiaal Sd binnen >>>> Sd buiten Hygrothermisch Constructions ontwerp van en wanden bois Cours en daken d hiver - Basisprincipes /04/2016 Page Hoe condensatie vermijden? Controle van damptransport door keuze van het materiaal Variable diffusie damprem: de µ van dit membraan varieert met de relatieve vochtigheid. Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 40 20

25 Hoe condensatie vermijden? Controle van damptransport door keuze van het materiaal De waterdampweerstand is hoog tijdens de winter om de invoer van waterdamp in de wand te beperken. Ze is laag tijdens de zomer om de droging van de wand naar binnen toe te laten. Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 41 Besluit Potentiële waterdamphoeveelheid Externe klimaatomstandigheden Interne hygrothermischeomstandigheden De ventilatie van de lokalen De hoeveelheid waterdamp die doorheen de wand gaat Verloop van de dampspanning tussen de binnenkant en buitenkant van het gebouw (profiel) De temperatuur (profiel) binnen de wand De permeabiliteit van de muur en de bijhorende onderdelen Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 42 21

26 Waterdampoverdracht Geen ideale oplossing => te bekijken geval per geval Goede kennis van materiaalgebruik (eerste en lange termijn prestaties, gebruikslimieten, uitvoeringsvoorwaarden) Levensduur van geïmplementeerde systemen (membraan, tape, ) De uitvoering is zeer belangrijk Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 43 Bedankt voor uw aandacht Stéphane Charron Labohoofd Hout & Coatings Avenue P. Holoffe Limelette Tel Fax Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 44 22

27 Technologische Dienstverlening Duurzaam Bouwen en Duurzame Ontwikkeling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Prioritaire thema s: Energie en gebouwen Renovatie en onderhoud van muren en gevels Akoestisch comfort Toegankelijkheid van gebouwen Duurzaam materiaalgebruik Duurzame houtbouw en (groen)daken Innovatieve prospectie Technology watch (in samenwerking met SIRRIS) Missie: Rechtstreekse en multidisciplinaire technische ondersteuning Informatie en collectieve vorming Marktverkenning, informatieverspreiding en innovatiestimulering Doelgroep: Alle Brusselse ondernemingen actief in de bouwsector Poincarélaan Brussel In samenwerking met de Confederatie Bouw Brussel Hoofdstad Gesubsidieerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest via InnovIRIS +32 (0) (0) Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 45 Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf De nota s van de cursussen maken integraal deel uit van een serie van officiële publicaties van het WTCB en kunnen daarom gebruikt worden als referentie, de reproductie of vertaling, zelfs gedeeltelijk van deze nota s is alleen toegestaan mits toestemming van het WTCB. Hygrothermisch ontwerp van wanden en daken - Basisprincipes 27/04/2016 Page 46 23

28

29 Antoine Tilmans Chef de laboratoire adjoint «Caractéristiques énergétiques» 27 avril 2016 Les simulations en support au concepteur Les simulations en support au concepteur 27/04/ Contenu o Introduction o Calcul Glaser o Calculs hygro avancés o Conclusions Les simulations en support au concepteur 27/04/

30 Cycle Energie 2016 : conception hygrothermique des parois Les simulations en support au concepteur Introduction Principe généraux Climat Matériaux Géométrie Modèle physique λ Discrétisation Résultats Résolution Interprétation Les simulations en support au concepteur 27/04/

31 Sollicitations hygrothermiques Toutes les données sont nécessaires/disponibles??? Les simulations en support au concepteur 27/04/ Caractéristiques hygro des matériaux o Base : Porosité Masse volumique Chaleur massique Conductivité thermique o Stockage d humidité o Transport d humidité Perméabilité à la vapeur Transfert d eau liquide (absorption et séchage) 20 C & 50 % HR 20 C & 75 % HR Zhao, A systematic approach for material characterization, TU Dresden Transfert d humidité à travers les parois, Guide Tech. CSTB, 2009 Les simulations en support au concepteur 27/04/

32 Cycle Energie 2016 : conception hygrothermique des parois Les simulations en support au concepteur Calcul de la diffusion de la vapeur : la méthode Glaser (NBN EN ISO 13788) Calcul de la diffusion de la vapeur Méthode Glaser Avantages : Calcul simple et rapide Données d entrées limitées Interprétation simple des résultats (quantité de condensat) Limitations : Calcul 1D Stationnaire Pas de stockage d humidité (matériaux hygroscopiques, ) Pas de transfert d eau liquide (capillarité, ) Pas d effet de l ensoleillement, de la pluie, Pas d infiltration Logiciels : GLASTA U value.net, Les simulations en support au concepteur 27/04/

33 Calcul de la diffusion de la vapeur Méthode Glaser Extéreur (T e, p e ) p saturation laine minérale maçonnerie p 1 p 2 p 3 p 4 p 5 Intérieur (T i, p i ) Résistance à la diffusion de vapeur d une couche : Résistance totale : Flux de vapeur [kg/(m².s)] : Quantité de condensat à l interface j : Si p i < p saturation OK Sinon calcul et suivi de la quantité de condensat, [s] à 20 C Les simulations en support au concepteur 27/04/ Calculs du transfert de vapeur Critères de conception : quantité de condensat NIT 215 : Les simulations en support au concepteur 27/04/

34 Cycle Energie 2016 : conception hygrothermique des parois Les simulations en support au concepteur Calculs hygrothermiques avancés (NBN EN 15026) Calculs hygrothermique avancés Avantages : Calcul 2D et dynamique Prise en compte du climat réel (T et HR, mais aussi ensoleillement, pluie, ) Prise en compte d un grand nombre de phénomènes : stockage d humidité et inertie thermique/hygrique capillarité et tranferts d eau liquide (absorption capillaire, séchage, ) Limitations : Calculs complexes Grand nombre de données d entrées (données matériaux, climats, ) Difficulté d interprétation des résultats Logiciels : WUFI, Les simulations en support au concepteur 27/04/

35 Calculs hygrothermiques avancés Quels critères de conception? o Pas de critères bien établis en Belgique o WTA Merkblatt 6-5 (Allemagne) : Pas d accumulation d humidité au cours des années Dégats de gel de la maçonnerie : Degré de saturation (Contenu en eau / contenu en eau max) < 30% Dégradation des enduits de plâtre : Humidité relative < 95% Matériaux à base de bois : Taux d humidité > 20% pendant maximum 6 mois et taux humidité inférieur au taux à saturation Les simulations en support au concepteur 27/04/ Calculs hygrothermiques avancés Quels critères de conception? o Autres critères possible pour le bois : Taux d humidité < 18% (panneaux) ou 20% (bois massif) Autres : Time Of Wetness (TOW) 20/5 : temps pendant lequel le taux d humidité dépasse 20% et la température 5 C < 720 h/an pour éviter les moisissures TOW 25/10 < 168 h/an pour éviter la pourriture Modèles de Viitanen pour prédire la dégradation du bois Les simulations en support au concepteur 27/04/

36 Calculs hygrothermiques avancés Stockage d humidité : exemples de matériaux 120 Sorption curves 100 bois brique 80 béton w [kg/m³] HR [ ] Mesure de sorption CEL PUR SiCa Base de données Delphin Mesure à la plaque de pression Les simulations en support au concepteur 27/04/ Stockage d humidité et inertie Exemple ossature bois : impact de l isolant? Panneau OSB (18mm) 2. Isolant (230mm) 3. Panneau fibre de bois (18mm) calcul Glaser Matériaux légers (isolant) très peu d impact sur le comportement dynamique Les simulations en support au concepteur 27/04/

37 Stockage d humidité et inertie Exemple toiture chaude Après 3 ans Dalle béton (20cm) 2. Isolant MW (18cm) 3. Etanchéité bitume (4mm) calcul Glaser Impact important de l humidité de construction Les simulations en support au concepteur 27/04/ Stockage d humidité et inertie Exemple toiture chaude Evolution du condensat dans l isolant sur 30 ans : Dalle béton (20cm) 2. Isolant MW (18cm) 3. Etanchéité bitume (4mm) Les simulations en support au concepteur 27/04/

38 Stockage d humidité et inertie Exemple toiture chaude Après 30 ans Dalle béton (20cm) 2. Isolant MW (18cm) 3. Etanchéité bitume (4mm) calcul Glaser Séchage du béton très lent Glaser pas approprié pour évaluer la situation avec béton humide Les simulations en support au concepteur 27/04/ Calculs hygrothermiques avancés Transfert d eau liquide La capillarité Dépend de la porosité des matériaux (dimension et répartition des pores) Les simulations en support au concepteur 27/04/

39 Capilarité Exemple isolation par l intérieur 4 limit WTA 86% 87% 82% % 69% 69% 69% 68% 68% 69% 74% 80% 1. Maçonnerie existante (32cm) 2. Enduit existant (15mm) 3. Isolant MW (10cm) 4. PV + finition (10mm) calcul Glaser Dans certaines situations (pluie, condensation importante, ), transport par capillarité est très important Les simulations en support au concepteur 27/04/ Calculs hygrothermiques Prédictions précises? Un problème identique posé à différents spécialistes Les simulations en support au concepteur 27/04/

40 Calculs hygrothermiques Prédictions précises? Pertes de chaleur Indice de développement de moisissure Les différents modèles induisent des résultats (très) différents! Les simulations en support au concepteur 27/04/ Calculs hygrothermiques Prédictions précises? 7 briques anciennes Coefficients d absorption Grande variabilité de certaines caractéristiques! Quelle brique en pratique? Les simulations en support au concepteur 27/04/

41 Conclusions o Bonne connaissance initiale du problème nécessaire o La méthode Glaser permet une évaluation rapide et simple du comportement hygro o Logiciels hygro (Delphin, WUFI, ) nécessaires : matériaux avec forte inertie thermique/hygrique et capacité de stockage évolution temporelle importante (humidité de construction, ) transport d eau liquide important o Logiciels hygro donnent beaucoup de possibilités de se tromper prudence! Les simulations en support au concepteur 27/04/ Merci pour votre attention! Questions? 13

42 Guidance Technologique Éco Construction et Développement Durable en Région de Bruxelles Capitale Thèmes prioritaires : Énergie et bâtiments Rénovation et entretien des murs et façades Confort acoustique Accessibilité des bâtiments Utilisation durable des matériaux Construction bois et toiture verte et durable Prospection d innovations Technology watch (en coopération avec le SIRRIS) Mission : Soutiens techniques directs et multidisciplinaires Information et formation collective Prospection, diffusion et stimulation à l'innovation Bénéficiaires : L'ensemble des entreprises bruxelloises du secteur de la construction En collaboration avec la Confédération de la Construction Bruxelles-Capitale Subsidiée par la Région de Bruxelles-Capitale via InnovIRIS Boulevard Poincaré, Bruxelles info@bbri.be (0) (0)

43

44 Antoine Tilmans Adjunct labohoofd «Labo energiekarakteristieken» 27 april 2016 Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/ Inhoud o Inleiding o Waterdamptransport: Glaser berekeningsmethode o Geavanceerde hygrothermische berekeningen o Besluit Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/

45 Energiecyclus 2016 : Hygrothermische ontwerp van wanden en daken Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper Inleiding Algemene principes Klimaat Materialen Geometrie Fysisch model λ Discretisatie Resultaten Oplossing Interpretatie Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/

46 Hygrothermische belastingen Zijn alle data nodig/beschikbaar??? Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/ Hygro karakteristieken van materialen o Basis : Porositeit Volumemassa Specifieke warmte Warmtegeleidbaarheid o Vochtopslag o Vochttransport Dampdiffusieweerstand Vloeibaar watertransport (absorptie en droging) 20 C & 50 % RV 20 C & 75 % RV Zhao, A systematic approach for material characterization, TU Dresden Transfert d humidité à travers les parois, Guide Tech. CSTB, 2009 Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/

47 Energiecyclus 2016 : Hygrothermische ontwerp van wanden en daken Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper Berekening van de waterdamptransport : Glaser berekeningsmethode (NBN EN ISO 13788) Berekening van de waterdamptransport Glaser berekeningsmethode Voordelen : Eenvoudige en snelle berekening Beperkt aantal van invoergegevens Eenvoudige interpretatie van de resultaten (hoeveelheid condensaat) Beperkingen : 1D berekening Stationair Geen vochtopslag (hygroscopische materialen, ) Geen vloeibaar watertransport (capillariteit, ) Geen bezonning, regen, Geen infiltratie Software : GLASTA U value.net, Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/

48 Berekening van de waterdamptransport Glaser methode Waterdampdiffusieweerstand van een laag : Buiten (T e, p e ) p verzadiging minerale wol metselwerk p 1 p 2 p 3 p 4 p 5 Binnen (T i, p i ) Totale weerstand : Waterdampstroom [kg/(m².s)] : Hoeveelheid condensaat op scheidslijn j :, Indien p i < p verzadiging OK Anders berekening en opvolging van de hoeveelheid condensaat [s] à 20 C Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/ Berekening van de waterdamptransport Ontwerpcriteria : hoevelelheid condensaat TV 215 : Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/

49 Energiecyclus 2016 : Hygrothermische ontwerp van wanden en daken Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper Gevanceerde hygrothermische berekeningen (NBN EN 15026) Geavanceerde hygrothermische berekeningen Voordelen : 2D en dynamische berekening Houden rekening met het werkelijk klimaat (T en RV, maar ook bezonning, regen, ) Houden rekening met een groot aantal fenomenen : vochtopslag en thermische/hygrische inertie capillariteit en vloeibaar water transport (capillaire absorptie,droging, ) Beperkingen : Complexiteit van de berekening Groot aantal invoergegevens (materiaaleigenschappen, klimaten, ) Interpretatie van de resultaten is ingewikkelder Software : WUFI, Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/

50 Geavanceerde hygrothermische berekeningen Welke ontwerpcriteria? o Geen vaste criteria in België o WTA Merkblatt 6-5 (Duitsland) : Geen vochtaccumulatie in de loop van de jaren Vorstschade van metselwerken : Verzadigingsgraad (vochtgehalte/maximaal vochtgehalte) <30% Beschadiging van gipspleisters : Relatieve vochtigheid < 95% Hout gebaseerde materialen: Vochtgehalte > 20% tijdens maximum 6 maanden en vochtgehalte kleiner dan maximaal vochtgehalte Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/ Geavanceerde hygrothermische berekeningen Welke ontwerpcriteria? o Andere criteria voor houten materialen : Vochtgehalte < 18% (panelen) of 20% (massief hout) Anderen : Time Of Wetness (TOW) 20/5 : tijd met vochtgehalte hoger dan 20% en temperatuur hoger dan 5 C < 720 u/jaar om schimmelgroei te voorkomen TOW 25/10 < 168 u/jaar om rot te voorkomen Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/

51 Geavanceerde hygrothermische berekeningen Vochtopslag : voorbeeld van materialen 120 Sorption curves 100 hout baksteen 80 beton w [kg/m³] 60 CEL PUR SiCa HR [ ] Sorptiemetingen Meting met drukplaten Delphin databank Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/ Vochtopslag en inertie Voorbeeld houtskeletbouw : impact van isolatie? p v 2 p v OSB paneel (18mm) 2. Isolatie (230mm) 3. Houtvezelplaat (18mm) Glaser berekening Lichte materialen (isolatie) zeer beperkte impact op het dynamisch gedrag Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/

52 Vochtopslag en inertie Voorbeeld warm plat dak Na 3 jaren 3 p v Betonplaat (20cm) 2. MW isolatie (18cm) 3. Bitumen (4mm) Glaser berekening Hoge impact van de bouwvocht Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/ Vochtopslag en inertie Voorbeeld warm plat dak Evolutie van het condensaat binnen isolatie over 30 Jaren : Betonplaat (20cm) 2. MW isolatie (18cm) 3. Bitumen (4mm) Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/

53 Vochtopslag en inertie Voorbeeld warm plat dak Na 30 jaren 3 p v Betonplaat (20cm) 2. MW isolatie (18cm) 3. Bitumen (4mm) Glaser berekening Zeer trage droging van het beton Glaser niet geschikt om de situatie met vochtig beton te evalueren Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/ Geavanceerde hygrothermische berekeningen Vloeibaar water transport De capillariteit Hangt af van de porositeit van de materialen (afmetingen en verdeling van de poriën) Hout Porositeit : Polystyreen Minerale wol Cement Aluminium Porositeit : Porositeit : Porositeit : Porositeit : Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/

54 Capillariteit Voorbeeld binnenisolatie RV 4 limit WTA 86% 87% 82% % 69% 69% 69% 68% 68% 69% 74% 80% 1. Bestaande metselwerk (32cm) 2. Bestaande bepleistering (15mm) 3. Isolatie MW (10cm) 4. Dampscherm + afwerking (10mm) Glaser berekening Voor bepaalde situaties (slagregen, condensatie, ) is vochttransport door capillariteit zeer belangrijk Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/ Geavanceerde hygrothermische berekeningen Nauwkeurige voorspellingen? Een zelfde probleem voorgesteld aan verschillende specialisten Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/

55 Geavanceerde hygrothermische berekeningen Nauwkeurige voorspellingen? Warmteverlies Schimmelgroei index Verschillende modellen geven (heel) verschillende resultaten! Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/ Geavanceerde hygrothermische berekeningen Nauwkeurige voorspellingen? 7 oude bakstenen Absorptie coëfficiënten Grote variabiliteit van bepaalde karakteristieken! Welke baksteen in het praktijk? Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/

56 Besluit o Een goede kennis van het te bestudeerde probleem is noodzakelijk o De Glaser-methode laat toe om een snelle en eenvoudige evaluatie van het hygrothermische gedrag te doen o Hygro softwares (Delphin, WUFI, ) nodig met : materialen met hoge thermische/hygrische inertie en een hoge vochtopslagcapaciteit Tijdsgedrag is belangrijk (bouwvocht, ) Belangrijk vloeibaar watertransport o Hygro softwares geven veel mogelijkheden om zich te vergissen wees voorzichtig! Simulaties ter ondersteuning van de ontwerper 27/04/ Bedankt voor uw aandacht! Vragen? 13

57 Disclaimer De nota s van de cursussen maken integraal deel uit van een serie van officiële publicaties van het WTCB en kunnen daarom gebruikt worden als referentie, de reproductie of vertaling, zelfs gedeeltelijk van deze nota s is alleen toegestaan mits toestemming van het WTCB. Technologische Dienstverlening Duurzaam Bouwen en Duurzame Ontwikkeling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Prioritaire thema s: Energie en gebouwen Renovatie en onderhoud van muren en gevels Akoestisch comfort Toegankelijkheid van gebouwen Duurzaam materiaalgebruik Duurzame houtbouw en (groen)daken Innovatieve prospectie Technology watch (in samenwerking met SIRRIS) Missie: Rechtstreekse en multidisciplinaire technische ondersteuning Informatie en collectieve vorming Marktverkenning, informatieverspreiding en innovatiestimulering Doelgroep: Alle Brusselse ondernemingen actief in de bouwsector Poincarélaan Brussel In samenwerking met de Confederatie Bouw Brussel Hoofdstad info@bbri.be Gesubsidieerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest via InnovIRIS +32 (0) (0)

58

59 Conception hygrothermique des murs extérieurs Timo De Mets Chercheur, division Energie Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 1 Contenu Construction neuve Maçonnerie Ossature bois Est-ce suffisant? Rénovation Postisolation par remplissage de la coulisse Isolation par l extérieur Isolation par l intérieur Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 2 1

60 CONSTRUCTION NEUVE Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 3 Maçonnerie Conception Suffisamment d isolant dans la coulisse Peu de problèmes hygrothermiques Points d attention : Débris de mortier Raccord panneaux d isolation Ponts thermiques Figure : Recticel insulation Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 4 2

61 Ossature bois Conception Suffisamment d isolant entre les poutres Bonne exécution requise Composition: Couche étanche à la vapeur d eau côté intérieur Couche perméable à la vapeur d eau côté extérieur Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 5 Ossature bois Exemple de mauvaise exécution Min. 20 cm entre le sol et la traverse inférieure Le pare-pluie doit être perméable à la vapeur d eau Condensation interne Valeur s d pare-pluie (photo) : 3 m Valeur s d pare-pluie (typique) : 0,05 m Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 6 3

62 Ossature bois Recherche & innovation Comportement hygrothermique de compositions innovantes Construction bois avec isolation par l extérieur Validation des simulations numériques Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 7 Est-ce suffisant? Répartition des logements suivant leur ancienneté (Belgique, 2013) Mais : Beaucoup de logements existants Souvent pas / mal isolés 13% 23% 10% 26% 15% 8% < > % Rénovation Mur existant = difficile à remplacer Plus de risques hygrothermiques 100% 80% 60% 40% 20% 0% Source : bestat.economie.fgov.be Répartition des logements ayant des murs isolés (Wallonie, 2007) Isolation complète Isolation partielle Pas d'isolation Source : DGSIE SPF Economie Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 8 4

63 Est-ce suffisant? Isolation des murs existants: Postisolation par remplissage de la coulisse Isolation par l extérieur Isolation par l intérieur Risque de problèmes hygrothermiques: Dégâts du gel Condensation Dégradation des matériaux Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 9 RENOVATION Postisolation par remplissage de la coulisse Figure : Isomo nv Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 10 5

64 Introduction Avantages Coût limité Exécution rapide et nuisances limitées Cadre de qualité (fiable) Apparence (extérieure et intérieure) conservée Inconvénients Amélioration limitée Charges sur la façade (pression + gel) Etat de la coulisse? (planéité, débris de mortier, ) Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 11 Introduction Répartition des coulisses en fonction de leurs épaisseurs Conception : voir les recommandations 6% 12% 26% Valables pour les coulisses > 5 cm 55% > 7 cm 5-7 cm 3-5 cm < 3 cm Source : A. Janssens (2012) Navullen van bestaande spouwmuren met isolatie Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 12 6

65 Introduction Répartition des coulisses en fonction de leurs épaisseurs Conception : voir les recommandations 6% 12% 26% Valables pour les coulisses > 5 cm Et dans le cas d une coulisse < 5 cm? Remplissage si coulisse partiellement isolé Techniquement faisable? Risques d infiltration d eau? Recherche UGent 55% > 7 cm 5-7 cm 3-5 cm < 3 cm Source : A. Janssens (2012) Navullen van bestaande spouwmuren met isolatie Figure : UGent Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 13 Risques de problèmes hygrothermiques Dégâts du gel Condensation Dégradation des matériaux Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 14 7

66 Risques de problèmes hygrothermiques Dégâts du gel Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 15 Risques de problèmes hygrothermiques Dégâts du gel Risques de dégâts du gel dans maçonnerie de façade Température Séchage Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 16 8

67 Risques de problèmes hygrothermiques Dégâts du gel Non résistant au gel = pas de postisolation Comment le vérifier? Essai de gel direct Diagnostic Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 17 Risques de problèmes hygrothermiques Dégâts du gel Non résistant au gel = pas de postisolation Comment le vérifier? Essai de gel direct NBN B Evaluation sévère Essai pratique? Diagnostic Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 18 9

68 Risques de problèmes hygrothermiques Dégâts du gel Source : E. Verstrynge Historische constructies (Vernieuwbouw) Non résistant au gel = pas de postisolation Comment le vérifier? Essai de gel direct Source : Kuhl s Contracting Diagnostic Dégâts visibles? Examiner les endroits les plus sollicités Eventuellement réduire l exposition au gel Coefficient d absorption? Protection éventuelle (hydrofuges, enduisage) Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 19 Risques de problèmes hygrothermiques Condensation Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 20 10

69 Risques de problèmes hygrothermiques Condensation Condensation interne Pas de problèmes Condensation de surface Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 21 Risques de problèmes hygrothermiques Condensation Facteur de température: f < 0,7 : risque de moisissures Condensation interne 1 Facteur de température [-] Condensation de surface 0.8 Facteur de température Risque Pour un même climat intérieur : Souvent: étanchéité à l air Importance de la ventilation Balcon Colonne intégrée Linteau Non isolé Postisolation Source: J. Meeusen Na-isolatie van spouwmuren (2006) Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 22 11

70 RENOVATION Isolation par l extérieur Figure : Gijselinck M&I VOF Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 23 Introduction Avantages Favorable au niveau hygrothermique Possibilité de prévoir des épaisseurs d isolant importantes Pas de perte de place à l intérieur Mais : Pas toujours possible Souvent plus cher Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 24 12

71 Risques de problèmes hygrothermiques Peu de problèmes hygrothermiques Mur protégé par l isolation Souvent possibilité de résoudre les nœuds constructifs Par bonne exécution et juste choix des matériaux Systèmes sous ATG Dégâts du gel Condensation Dégradation des matériaux Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 25 Risques de problèmes hygrothermiques Exemple de mauvaise exécution Peinture fermée à la vapeur côté extérieur? Composition : Maçonnerie 30 cm Laine minérale 10 cm Enduit extérieur 1 cm Peinture (s d = 2 m) Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 26 13

72 Risques de problèmes hygrothermiques Exemple de mauvaise exécution Peinture fermée à la vapeur côté extérieur? Composition : Maçonnerie 30 cm Laine minérale 10 cm Enduit extérieur 1 cm Peinture (s d = 2 m) Humidité Relative [%] 80 HR entre isolation et enduit? Jan Mar May Jul Sep Nov Jan Zonder verf Met verf Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 27 RENOVATION Isolation par l intérieur Figure : Xella Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 28 14

73 Introduction Quand isole-t-on par l intérieur? Isolation par l extérieur pas possible Conservation de la façade Prescriptions urbanistiques Bâtiments voisins (par ex. maisons mitoyennes) Acrotères de faible hauteur Mur entre espace chauffé et non chauffé Figure : Panoramio (Ahmet Bekir) Du point de vue pratique Appartement (pas tout le monde ne doit participer) Moins cher que l isolation par l extérieur Bâtiment utilisé occasionnellement (rapidité de chauffage) Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 29 Introduction Inconvénients Nœuds constructifs inévitables Perte de l inertie thermique Perte d espace à l intérieur Risques de problèmes hygrothermiques importants Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 30 15

74 Introduction Premier guide : Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 31 Risques de problèmes hygrothermiques Dégâts du gel Condensation Dégradation des matériaux Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 32 16

75 Risques de problèmes hygrothermiques Dégâts du gel Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 33 Risques de problèmes hygrothermiques Dégâts du gel Risques de dégâts du gel dans maçonnerie de façade Température Séchage Voir postisolation par la coulisse WTA-Merkblätter 6-5 : Degré de saturation : 30% Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 34 17

76 Risques de problèmes hygrothermiques Condensation Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 35 Risques de problèmes hygrothermiques Condensation Condensation de surface : risque Température de surface (pour un même climat intérieur) Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 36 18

77 Risques de problèmes hygrothermiques Condensation Condensation interne : risque Maçonnerie existante = grande résistance à la vapeur d eau Mesures contre la condensation interne : 1. Pare-vapeur ou matériaux isolants fermés à la vapeur d eau 2. Matériaux isolants capillaires actifs pression de vapeur µd Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 37 Risques de problèmes hygrothermiques Condensation 1. Pare-vapeur ou matériaux isolants fermés à la vapeur Empêchent condensation interne au travers de leur résistance à la vapeur Avantages : Straightforward Connu pression de vapeur µd Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 38 19

78 Risques de problèmes hygrothermiques Condensation 1. Pare-vapeur ou matériaux isolants fermés à la vapeur Empêchent condensation interne au travers de leur résistance à la vapeur Mais : Séchage vers l intérieur pression de vapeur Couche étanche à la vapeur d eau doit être continue µd Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 39 Risques de problèmes hygrothermiques Condensation 1. Pare-vapeur ou matériaux isolants fermés à la vapeur Empêchent condensation interne au travers de leur résistance à la vapeur Conception : Valeur s d minimum du système [m] Finition intérieure existante : sensible à l humidité Finition extérieure : s d = 1 m Finition intérieure existante : sensible à l humidité Finition extérieure : aucune Finition intérieure existante : aucune ou non sensible à l humidité Source : Dossiers du CSTC 2013/2.4 Amélioration résistance thermique R [m²k/w] Après-midi d étude : Conception hygrothermique des parois Pagina 40 20