Rio Mare Een onderneming die zich doorheen heel de productieketen bewust is van haar verantwoordelijkheid ten opzichte van milieu en mens

Transcriptie

1 Rio Mare Een onderneming die zich doorheen heel de productieketen bewust is van haar verantwoordelijkheid ten opzichte van milieu en mens Voor Rio Mare wordt er niet eender wat, eender hoe of eender waar gevist. Zo is de vangst van rode tonijn (thunnus thynnus), een bedreigde diersoort, bijvoorbeeld strikt verboden. Het engagement van Rio Mare gaat echter veel verder. Bolton Alimentari, het Italiaanse bedrijf dat het merk Rio Mare produceert, is zich bewust van zijn verantwoordelijkheid ten opzichte van onze aarde en de mens. Het koos daarom bewust voor een duurzame aanpak en stelde een verantwoord kwaliteitsprogramma op punt. Verantwoorde Kwaliteit: een concreet engagement binnen zeven belangrijke domeinen Het programma Verantwoorde Kwaliteit, opgesteld in 2011, bevat de principes van het sociale en ecologische verantwoordelijkheidsbeleid van Bolton Alimentari. Het gaat om een volledig kwaliteitsconcept dat de richting aangeeft die de onderneming wil uitgaan voor haar verdere ontwikkeling, en bevat een reeks concrete engagementen binnen een optiek van duurzaamheid. Het programma Verantwoorde Kwaliteit omvat zeven grote domeinen waarvoor de onderneming zich inspant: 1. De tonijnvangstmethodes en de bescherming van het ecosysteem 2. Respect voor het milieu 3. Respect voor de mens 4. De traceerbaarheid van de producten 5. Keuze van de grondstoffen 6. Analyses en controles 7. Voeding en welzijn Deze domeinen, die in detail worden besproken in hoofdstuk II verderop, zijn terug te vinden in de engagementen, keuzes en activiteiten van Rio Mare. Ze vertalen heel concreet, doorheen heel de productieketen die gaat van de visvangst tot op het bord van de consument, het beleid van de onderneming inzake milieu- en sociale verantwoordelijkheid. 1

2 I. De ISSF: een stichting voor het behoud van het mariene ecosysteem De International Seafood Sustainability Foundation (ISSF) is een internationale stichting, opgericht in 2009, die wetenschappers en mariene biologen, grote ondernemingen uit de tonijnsector en het WWF (World Wildlife Fund) samenbrengt. Bolton Alimentari is één van de stichtende leden van de ISSF. De stichting wil de duurzaamheid van de tonijnvoorraden verbeteren door controleerbare en wetenschappelijk ondersteunde praktijken te ontwikkelen en door het aangaan van engagementen aan te moedigen, alsook het nemen van internationale beheermaatregelen, opdat visserijen volledig zouden voldoen aan de criteria van de MSC 1 -certificering door ze op te leggen als normen aan alle stakeholders binnen de sector: eigenaars van boten, handelaars, verwerkers en marketingprofessionals. De ISSF is noch een ecolabel, noch een certificeringsorganisme. Ze streeft haar doelstellingen na in het kader van een geïntegreerde strategie, waarbij de toegepaste wetenschappen, pleidooien en rechtstreekse acties op de markt worden gecombineerd. Binnen deze optiek heeft de stichting gekozen voor een algemene, wetenschappelijke en systematische aanpak die onder meer de controle en de beperking omvat van de visvangstcapaciteiten, het verbannen van de illegale visvangst, de verbetering van de gezondheid van de tonijnreserves en een gids omtrent de goede praktijken voor alle beroepen betrokken bij de visvangst. Onder de belangrijkste projecten van de stichting vinden we: De vermindering van de bijvangst (tijdens het vissen) van andere visvariëteiten en schildpadden, alsook van te jonge tonijnen. Dit project beoogt een daling van 50% van de bijvangst door, onder meer, een hele reeks wetenschappelijke en controlemaatregelen. De strijd tegen de illegale visvangst: de ondernemingen die lid zijn van de ISSF engageren zich om strikte richtlijnen te volgen om de illegale tonijnvangst te bestrijden - IUU (Illegal, Unreported and Unregulated), een van de prioriteiten van de ISSF. Bijvoorbeeld: de traceerbaarheid van de gevangen tonijn garanderen of nooit tonijn kopen van onderneming die een boot bezit die op de IUU-botenlijst voorkomt ( Nog andere richtlijnen: de vissersboten moeten een toestemming hebben van de Regional Fisheries Management Organizations (RFMOs) en een IMOnummer (International Maritime Organization) bezitten, naast een UVI-nummer (Unique Vessel Identification) dat verplicht is sinds Bovendien moeten ze sinds 2014 al hun verplaatsingen kenbaar maken aan waarnemers. De traceerbaarheid van de gevangen vis, die moet worden verzekerd door verschillende informatie-elementen, zoals de naam van de vissersboot en van de boot die de vis heeft vervoerd, de gebruikte vismethode, de oceaan waar de tonijn werd gevangen, de data waarop de boot uitvoer voor de vangst, de soort vis en het gewicht, de datum waarop de onderneming in het bezit kwam van de vis, De ISSF ondersteunt ook de Regional Fisheries Management Organizations (RFMOs) in hun inspanningen om wetenschappelijk onderbouwde maatregelen op te leggen voor het beheer van de visvangst die zorgen voor een duurzaam behoud van de tonijnreserves en hun ecosysteem. 1 *MSC = Marine Stewardship Council, voor meer info zie hoofdstuk V of zie 2

3 II. De zeven domeinen van het programma Verantwoorde Kwaliteit van Rio Mare De engagementen van het programma Verantwoorde Kwaliteit dekken heel de productieketen, van de visvangst tot op het bord van de consument en leggen het accent op het milieu, de sociale verantwoordelijkheid en kwaliteit. Resultaat: naast het positieve aspect vanuit het menselijk en milieustandpunt, is de Rio Mare-tonijn van grote kwaliteit. De wereldwijde duurzame aanpak van de onderneming wordt dagelijks toegepast aan de hand van een groot aantal keuzes en activiteiten. Het is uiteraard onmogelijk om hier op elk aspect in detail in te gaan. We halen daarom enkele aspecten aan uit de zeven grote interventiedomeinen. 1. De tonijnvangstmethodes en de bescherming van het ecosysteem Een engagement ten gunste van de duurzaamheid Als oprichter en actief lid van de ISSF, is Rio Mare actief betrokken op de bescherming van het mariene ecosysteem. Het nutritioneel, economisch, sociaal, ecologisch en cultureel belang van de visvangst is het basisprincipe van de onderneming, rekening houdend met de belangen van al wie actief is binnen deze sector. Ze wil de zoektocht bevorderen naar een evenwicht tussen de biologische bronnen en de visserij, door een overexploitatie van het visbestand te voorkomen en de natuurlijke hernieuwing te verzekeren in harmonie met het mariene ecosysteem. Deze principes geïnspireerd op de gedragscode van de FAO (Food and Agriculture Organisation van de VN) vertalen zich in een aankoopbeleid voor vis dat het mariene ecosysteem respecteert, onder meer op vlak van afkomst, quota en visperiodes, de manier van vissen en de keuze van de variëteiten (geen bedreigde soorten). Zo koopt Rio Mare geen tonijn die afkomstig is uit mariene reserves of zones beschermd door kuststaten en door de RFMO s (Regional Fisheries Management Organisations). De onderneming ondersteunt ook het aanleggen van mariene reservaten, om de biodiversiteit en de gezondheid van het mariene milieu te kunnen bewaren. Eind 2013 was 45% van de tonijnproductie van Rio Mare afkomstig van de duurzame visserij en engageerde de onderneming zich ertoe om tegen 2017 voor 100% tonijn te gebruiken afkomstig van vissers die op een duurzame manier vissen. Het was in deze optiek dat in 2013 de eerste producten met een MSC- en Pole & Line-label (gevangen met de hengel) werden gelanceerd. Deze producten zijn vandaag ook op de Belgische markt beschikbaar. 2. Respect voor het milieu Een strategisch engagement Het gaat hier onder andere over het beschermen van het milieu van de fabriekssite van Cermenate in Italië, het uitvoeren van alle nodige controles voor de respectering van de wetgeving inzake milieu en veiligheid, het zo doeltreffend mogelijk aanwenden van de natuurlijke bronnen, en het identificeren en beheersen van de impact die de activiteiten van de onderneming hebben op het milieu. Onder de concrete maatregelen die Rio Mare doorvoerde, vinden we: - de milieucertificering: er is een procedure lopende voor het verkrijgen van het ISO certificaat met betrekking tot het ecologisch beheer voor de fabriek van Cermenate, in Italië, die het grootste deel van de Rio Mare-tonijn produceert; - de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen in de fabriek met meer dan 20% tegen 2015 (in verhouding tot 5% in 2005); - de vermindering van de hoeveelheid verpakkingsmaterialen, met name door een zeer hoog recyclagepercentage. De verpakking van de tonijn van Rio Mare is zeer milieuvriendelijk, aangezien deze wordt vervaardigd met karton en blik, materiaal dat oneindig kan worden gerecycleerd. (tot 99% voor papier) 3

4 Onder de andere initiatieven ten gunste van het milieu vermelden we nog de vermindering van het verbruik van energie en natuurlijke bronnen, het beheer van de grondstoffen om de ecologische impact zoveel mogelijk te beperken, het sorteren en beperken van het afval, het rationaliseren van het transport, Zo kon er bijvoorbeeld op drie jaar tijd liter brandstof worden bespaard, wat leidde tot een daling van de CO2-uitstoot met meer dan m 3. Bovendien wordt 95% van het productieafval gerecycleerd (dierenvoeder, biobrandstof, ). Het is ook interessant om te vermelden dat de elektriciteit die in de fabriek van Cermenate wordt gebruikt, afkomstig is van hernieuwbare bronnen. 3. Respect voor de mens Een sociaal engagement Rio Mare schenkt prioriteit aan de mens en zijn cultuur, ondersteunt het respect voor de mensenrechten en is fel gekant tegen kinderarbeid. De onderneming spant zich ook erg in voor de ontwikkeling van het sociale welzijn van alle personen die worden tewerkgesteld in de toeleveringsketen. Zo zet Rio Mare zich bijvoorbeeld proactief in (verkrijgen van het OHSAS certificaat) voor het welzijn, de gezondheid en de veiligheid van zijn personeel, in de fabriek van Cermenate, maar ook in heel de toeleverings- en productieketen wereldwijd. Hiervoor werd zelfs een ethische code opgesteld die ook geldt voor de toeleveranciers. De ontwikkeling van lokale toeleveringsketens is een belangrijk aspect van het sociale engagement van de onderneming. De productie in de fabriek van Cermenate is volledig gebaseerd op het gebruik van voorgekookte tonijnfilet. De eerste verwerkingsfase (kuisen, koken, ) van de Rio Mare-tonijn vindt dus plaats in de buurt van de plek waar de vis gevangen wordt, meestal in ontwikkelingslanden. Zo moedigt de onderneming de ontwikkeling van de lokale industrie aan en draagt ze bij tot de economische groei in deze landen. 4. De traceerbaarheid van de producten Een engagement voor transparantie De traceerbaarheid wordt bij Rio Mare beschouwd als een onmisbare voorwaarde om de consument de veiligheid en transparantie te bieden waarop hij recht heeft. Deze traceerbaarheid moet niet enkel betrekking hebben op heel de productieketen van de tonijn, maar ook van de andere grondstoffen. Ze moet steunen op een toegespitst informatiebeheer. De traceerbaarheid van de Rio Mare-tonijn is dan ook volledig gegarandeerd, van de oorsprong tot in de winkelrekken. Elk blik is voorzien van een code waaruit alle informatie kan worden gehaald met betrekking tot het traject van de Rio Mare-tonijn. Het volstaat deze code in te voeren op de website om binnen de 48 uur de volgende informatie te ontvangen: gevangen variëteit, naam van de vissersboot, nationaliteit, periode van de vangst, vismethode en visgebied. Deze traceerbaarheid is van kapitaal belang op vlak van de voedselveiligheid, maar ook als controlemiddel tegen de illegale visvangst en voor het duurzame beheer van de visgebieden. Om de traceerbaarheid nog verder te verbeteren, gebruikt Rio Mare geen tonijn behalve bij uitdrukkelijke toestemming van de RFMO s die werd overgedragen, omdat dit de traceerbaarheid van het product en dus de voedselveiligheid in het gedrang kan brengen. 4

5 5. Keuze van de grondstoffen Een fundamenteel engagement Bij Rio Mare is de kwaliteit van de producten gebaseerd op het gebruik van natuurlijke grondstoffen van hoge kwaliteit. De onderneming selecteert haar leveranciers dan ook met zorg, moedigt hen aan om deze hoge kwaliteit aan te houden en voert hiertoe zeer strenge controles uit. Bij de selectie gaat de voorkeur uit naar leveranciers die garanties kunnen bieden op vlak van kwaliteitscertificatie, respect voor het milieu en veiligheid van het personeel. Deze kwaliteitsvereisten gelden voor alle grondstoffen die worden gebruikt bij Rio Mare, uiteraard wanneer het gaat om tonijn, maar evengoed voor groenten of andere vissoorten, zoals makreel. Ze worden vertaald in een reeks kwaliteitscriteria waaraan de leveranciers moeten voldoen. Zo is de olijfolie die wordt gebruikt bij Rio Mare bijvoorbeeld een kwaliteitsvolle olie rijk aan antioxidanten, in Italië met de grootste zorg geproduceerd van olijven uit het Middellandse Zeegebied. 6. Analyses en controles Een strikt engagement Rio Mare leidt een veeleisend controlebeleid. Deze kwaliteitscontroles, zowel interne controles als controles uitgevoerd door externe analyselaboratoria, steunen op de mogelijkheden van de meest recente technologieën en worden beheerd door een zeer performante IT-tool (SAP). De controles beginnen wanneer de vis wordt gevangen en blijven duren tijdens heel het productieproces, in de fabriek van Cermenate en wereldwijd. Om de hoge kwaliteits- en voedselveiligheidscriteria van Rio Mare te verzekeren, werd er een netwerk samengesteld van externe en onafhankelijke laboratoria. Het voert talrijke kruiscontroles uit, zowel op grondstoffen als op eindproducten. Jaarlijks worden er meer dan analyses uitgevoerd op grondstoffen (microbiologische en chemische analyses, controles op zware metalen, ) en controleren meer dan analyses op de aanwezigheid van histamine en kwik tijdens verschillende fasen van het productieproces. Om een veilige en gezonde productie te garanderen, worden er jaarlijks meer dan tests uitgevoerd in heel de toeleveringsketen. 7. Voeding en welzijn Een verantwoordelijkheidsengagement op vlak van gezondheid Rio Mare hecht het grootste belang aan het gezonde en smakelijke karakter van haar producten en werkt nauw samen met wetenschappelijke partners die onderzoek voeren omtrent de nutritionele aspecten van haar producten. Maar dat is niet alles, Rio Mare vindt dat ze ook een educatieve rol moet spelen op vlak van het bijbrengen van betere voedingsgewoonten bij haar consumenten. De onderneming werkt hiertoe samen met verschillende organisaties gespecialiseerd in voeding, kookopleidingen, Ze vervult deze educatieve rol ook via verschillende media, zoals haar website. 5

6 III. De verschillende soorten tonijn Er bestaan tal van tonijnsoorten in de zeeën wereldwijd. De gestreepte tonijn en albacore maken samen 85% uit van het totale tonijnbestand. Gestreepte tonijn, echte bonito of skipjacktonijn - Euthynnus pelamis. Dit is de meest geviste tonijnsoort (50% van de volledige jaarlijkse tonijnvangst) en behoort tot de soort Euthynnus. Hij leeft tussen de twee keerkringen en zwemt niet zo diep. Zijn naam is afkomstig van de strepen die in de lengte over zijn buik lopen. Normaal ligt het gewicht van deze soort tussen de 3 en 4 kilo, maar soms wordt hij wel 10 kilo (Jumbo Skipjack). Het vlees van de gestreepte tonijn heeft een heldere kleur en een aangename vissmaak. Zijn bijzondere kenmerken maken hem, naast zijn grote beschikbaarheid, tot de meest gebruikte soort voor bliktonijn. Geelvintonijn of Albacore - Thunnus albacares. Dit is de tweede belangrijkste soort wat de geviste hoeveelheid en het gebruik voor het inblikken betreft. Het is ook de beste kwaliteit van bliktonijn. Deze tonijn is een goede zwemmer die enorm grote afstanden aflegt. Hij is één van de snelste vissen en dankt zijn naam aan de felgele kleur van zijn rug- en buikvinnen. Hij wordt zo n 50/60 kg, maar soms zelfs meer dan 100 kg. Het visvlees krijgt aan het einde van het productieproces zijn kenmerkende roze kleur. Het vlees heeft een zachte textuur en een aangename smaak. De kwaliteit van deze tonijnsoort is zo goed, dat hij ook heel vaak vers wordt verkocht. Het is ook deze soort die het meest wordt gebruikt door Rio Mare. Witte tonijn - Thunnus alalunga. De witte tonijn leeft in de koudste zones van de tropische wateren en is in staat om op een diepte van 600 meter te zwemmen. Zijn belangrijkste uiterlijke kenmerk is de lengte van zijn zijvin, vanwaar de Latijnse naam Thunnus alalunga. Hij kan tot 25/30 kilo wegen. Het is de enige tonijn waarvan het vlees na het bereiden wit kleurt. Het heeft soms weinig smaak en een licht draderige structuur. Grootoogtonijn - Thunnus obesus. Deze tonijn leeft het vaakst in dezelfde visgebieden als de geelvintonijn. Hij heeft een rondere, minder gestroomlijnde vorm dan de andere tonijnsoorten en ook zijn ogen zijn groter dan die van de andere soorten. Hij kan een gewicht bereiken van 200 kilo. Deze tonijnsoort is bijzonder rijk aan vetten en het vlees kan na het bereiden een donkere, grijze kleur krijgen. Hij wordt bijgevolg weinig gebruikt om in te blikken en wordt eerder vers gebruikt of om te pekelen of te drogen. Blauwvintonijn - Thunnus thynnus. De blauwvintonijn is een goede zwemmer met een romp en vinnen in glinsterend blauw, vanwaar zijn naam blauwvin. Hij kan wel meer dan 500 kilo wegen. Zijn vlees is donkerrood en krijgt na de bereiding een donkere kleur. Hij wordt dus heel weinig gebruikt om in te blikken, maar wordt wel vers geconsumeerd. Dit is de duurste en meest gezochte tonijnsoort. De vangst van blauwvintonijn, een bedreigde soort, wordt radicaal uitgesloten door Rio Mare, bijgevolg zal Rio Mare nooit blauwvinvis gebruiken. Langstaarttonijn - Thunnus tonggol. Op deze tonijn wordt enkel gevist in bijzondere zones (kustgebied van Maleisië en Vietnam) en tijdens bepaalde maanden. Hij wordt meestal ingeblikt voor de Aziatische, Arabische en/of Australische en Nieuw-Zeelandse markten. Het bijna witte vlees heeft een zwakke smaak die die van de witte tonijn benadert. 6

7 IV. De vismethodes van Rio Mare De bekommernis van Rio Mare om kwaliteit en duurzaamheid is terug te vinden in heel de toeleverings- en productieketen. Zo ook in de keuze van de vismethodes. Er bestaan immers verschillende methodes om tonijn te vangen. De leveranciers van Rio Mare gebruiken in hoofdzaak de twee volgende manieren: 1) De methode met de tonijntrawler is de methode die de toeleveranciers van Rio Mare het meeste gebruiken. Het gaat om vissersboten met vriesinstallaties die gedurende 2-3 maanden op zee kunnen blijven. Wanneer er een tonijnbank wordt gevonden, wordt er een groot net te water gelaten waarmee een buidel wordt gevormd. De vis wordt dan met grote partijen omhoog gehaald en in diepvriezers (- 20 C) bewaard om een maximale hygiëne en traceerbaarheid te garanderen. Pluspunten: gegarandeerde hygiëne en traceerbaarheid, laag brandstofverbruik per ton vis. Minpunten: de bijvangst van andere soorten, die wordt geschat op 5%, meestal zonder risico voor de biodiversiteit. De tonijn wordt onmiddellijk na het vangen gekuist, leeg gemaakt en in grote filets versneden, in gebouwen vlakbij de visgebieden. Het reinigen van de tonijn gebeurt volgens de methode van de dubbele reiniging, die een betere kwaliteit van het eindproduct garandeert. 2) De vismethode Pole & Line (hengelmethode) Dit is een bijna ambachtelijke vismethode die meestal nabij de kust wordt beoefend. Op deze manier worden de eerder kleine tonijnsoorten gevangen, zoals de gestreepte tonijn. Zodra de tonijnbanken worden gevonden, gooien de vissers in plaats van grote netten kleine visjes in het water als lokaas, waarna ze hun lijnen uitgooien om de vis te doen bijten. We preciseren wel dat de boten die worden gebruikt voor Rio Mare een vriessysteem aan boord hebben dat een hoge voedselveiligheidsstandaard garandeert. Deze soort visvangst minimaliseert absoluut het risico van bijvangst. Bovendien zorgt deze activiteit voor de tewerkstelling van een groot aantal lokale vissers, wat zeker een extra troef is. 7

8 V. Verantwoorde Kwaliteit: een engagement, maar vooral een voelbare realiteit op het terrein Het MSC-label, het programma 'Dolphin Safe, de vismethode Pole & Line, het project op de Salomoneilanden, Het zijn stuk voor stuk concrete voorbeelden van het engagement voor een verantwoorde kwaliteit van Rio Mare. Het MSC-label, een garantie voor duurzame visserij Het MSC-label garandeert dat de vis werd gevangen volgens de principes van de duurzame visserij, zonder schade toe te brengen aan het milieu, vooral wat het evenwicht van het mariene ecosysteem betreft. De certificering is gebaseerd op de gedragscode voor verantwoord vissen van de FAO. De MSC (Marine Stewardship Council) is een onafhankelijke organisatie die oplossingen zoekt voor het probleem van de overbevissing. Rio Mare is het enige merk in België dat al tonijnproducten op de markt heeft gebracht met het MSC-label (en Pole & Line). Nice and Serious / MSC De onderneming treft ook verschillende maatregelen om bijvangst te beperken zoals: deelname aan het programma Dolphin Safe voor de bescherming van de zeezoogdieren, de vraag aan de toeleveranciers om de goede praktijken van de ISSF na te leven, de weigering van bepaalde vismethodes, De vismethode Pole & Line, zoals gebruikt in een project rond sociale verantwoordelijkheid op de Salomoneilanden Het project op de Salomoneilanden, waar de tonijn met de hengel wordt gevangen (Pole & Line), vormt een mooi voorbeeld van de manier waarop Rio Mare bijdraagt aan de economische ontwikkeling van een ontwikkelingsland. De Salomoneilanden is een soevereine staat in Oceanië, gelegen in de Stille Oceaan, bestaande uit ongeveer duizend eilanden ( km²). Dankzij de samenwerking van Rio Mare met een lokale partner was het mogelijk om de middelen en vaardigheden van de lokale bevolking te verhogen, wat voor de visserij-industrie onontbeerlijk was, en om de economische omstandigheden van de regio te verbeteren. Dit kon worden bewerkstelligd dankzij verschillende interventies van Rio Mare, waaronder de modernisering van de lokale vloot zodat er met de hengel kon worden gevist binnen de respectering van de moderne voedselveiligheidscriteria, alsook de restauratie van de fabriek in Soltai, die momenteel meer dan arbeiders uit de streek tewerkstelt en dus voorziet in de behoeften van meer dan personen. 8

9 Nice and Serious / MSC Rio Mare hielp de lokale gemeenschap van de Salomoneilanden verder ook door het ziekenhuis Helena Goldie in Mundah uit te rusten met een bloedanalysetoestel (2011) en droeg bij aan de financiering van de Assembly Hall (2013). Vandaag voorziet de onderneming, in samenwerking met de organisatie Save the Children, in de bouw van twee nieuwe basisscholen, naast de volledige uitrusting van vijf andere basisscholen (waaronder speelgoed, boeken, schoolgerief en lokaal vervaardigde benodigdheden). 9