Grond Weg- en Waterbouw: Weginrichting

Transcriptie

1 Grond Weg- en Waterbouw: Weginrichting Kennisvelden binnen de Dienst Verkeer & Scheepvaart Opdrachtgever RIJKSWATERSTAAT AUTEUR : P. OOMEN DATUM : 15 SEPTEMBER 2008

2 2

3 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 3 Inleiding 4 1. Internationale aanvragen De resultaten 5 2. Nederland 8 3. Conclusies 10 Bijlage 1. Overzichten octrooiaanvragers 11 Bijlage 2. IPC Classificatie 12 Bijlage 3. Begrippen 13 Bijlage 4. Gebruikte landcodes 16 Bijlage 5. Afkortingen 17 3

4 Inleiding Algemeen In november 2007 heeft Rijkswaterstaat het Convenant IE ondertekend. Doel van dit convenant: het intellectueel eigendom rond infrastructurele projecten regelen, zodat de Grond-, weg- en waterbouw (GWW) een meer innovatieve sector wordt. Rijkswaterstaat wenst inzicht te verkrijgen of dit convenant ook echt bijdraagt aan hogere innovativiteit. Daarvoor is een nulmeting nodig, die de huidige octrooisituatie in kaart brengt. Rijkswaterstaat heeft Octrooicentrum Nederland gevraagd dit octrooionderzoek uit te voeren. Afbakening en opsplitsing De werkzaamheden van Rijkswaterstaat, zijn onder te verdelen in een aantal kennisvelden. Deze kennisvelden zijn vrij divers van aard. Om die reden wordt in één rapport, één kennisveld behandeld. Dit rapport bespreekt de resultaten op het gebied van weginrichting. Methodiek Om octrooipublicaties te kunnen onderverdelen en tellen in bovengenoemde categorieën wordt gebruik gemaakt van het systeem van International Patent Classification (IPC). Hierbij wordt elke octrooiaanvrage die is ingediend, ingedeeld in één of meerdere klassen die het betreffende technologiegebied waar de uitvinding betrekking op heeft aangeven. In totaal omvat het IPC systeem zo n codes die tezamen alle technologiegebieden beschrijven. Deze codes zijn in een hiërarchische structuur gegroepeerd. Hoe hoger in de structuur, des te breder het omschreven technologiegebied. Bijlage 1 bevat een tabel met daarin IPC-groepen en codes van de kennisvelden waarop is geteld, met de daarbij behorende beschrijving van het betreffende technologiegebied. Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van de EPODOC-database van het Europees Octrooi Bureau. Op het moment van onderzoek bevonden zich hierin de gegevens van ruim 60 miljoen octrooidocumenten. Dit betreft internationale octrooien waarvan de aanvragen zijn ingediend bij de World Intellectual Property Organisation (WIPO) of bij het Europees Octrooi Bureau (EOB). Maar ook nationale octrooien aangevraagd bij de nationale octrooibureaus vallen hieronder. Dit rapport In het onderzoek zal de focus liggen op Nederlandse octrooiaanvragers. Behalve het aantal octrooiaanvragen in Nederland, worden ook de aanvragen door Nederlandse organisaties besproken. Er worden ook vergelijkingen gemaakt tussen Nederland en het buitenland. Door de octrooien te tellen die zijn aangevraagd bij de WIPO of bij het EOB, wordt een goed beeld gekregen van de internationale ontwikkelingen in een bepaald technologiegebied. Dit is gebruikt om de internationale positie van Nederland in kaart te brengen. Uit de nationale aanvragen in de verschillende landen wordt duidelijk, hoeveel en waar Nederlandse organisaties aanvragen. De onderzoeksperiode is van 1990 tot Octrooien waarvan de aanvragen zijn ingediend binnen deze periode worden geteld. Aangezien nog niet alle in 2006 ingediende aanvragen op het moment van tellen zijn gepubliceerd, zijn de aantallen over dit laatste jaar nog onvolledig. Deze periode van geheimhouding duurt 18 of 30 maanden gerekend vanaf de indieningsdatum. Bijlage 2 bevat een uitleg van octrooigerelateerde begrippen en procedures. Bijlage 5 bevat de gebruikte afkortingen. 4

5 1. Internationale aanvragen Inleiding De inrichting van de weg is van invloed op doorstroming en veiligheid van het verkeer. Onder meer in het kader van het Duurzaam Veilig Verkeer worden wegen opnieuw ingericht. Het onderzoek Voor dit kennisveld is gezocht naar octrooipublicaties die zijn ingedeeld in de IPC-classificaties: E01C15: Speciaal aangepaste bestratingen voor voetpaden, trottoirs of fietspaden E01C17: Trottoirlichten, d.w.z. doorschijnende constructies die deel uitmaken van het oppervlak E01C23/16: Inrichtingen voor het uitzetten, aanbrengen of vormen van verkeersmarkeringen of soortgelijke markeringen op afgewerkte bestrating E01C23/18: Inrichtingen voor het aanbrengen van geprefabriceerde markeringen E01C23/20: Inrichtingen voor het ter plaatse vormen van markeringen E01C23/22: door sproeien E01C23/24: door gieten In dit hoofdstuk worden alleen octrooiaanvragen besproken die bij het EOB en/of de WIPO zijn ingediend. 1.1 DE RESULTATEN Aantal aanvragen Er zijn in de periode minder dan 200 unieke octrooiaanvragen ingediend bij WIPO of EOB op het gebied van weginrichting. Figuur 1 bevat het aantal octrooiaanvragen per jaar. Het aantal aanvragen is lichtjes gestegen (zie trendlijn), maar bedraagt gemiddeld circa 10 per jaar. In Figuur 2 staat de geïndexeerde ontwikkeling van weginrichting afgezet tegen de totaalontwikkeling (de ontwikkeling van alle octrooiaanvragen over alle technologieën heen). Het aantal aanvragen per jaar is klein, 1990 is een uitschieter naar beneden. Een index met 1990=100 geeft een snelle stijging (van 100 naar 400). De index van het totaal aantal aanvragen stijgt van 100 naar circa 300. (De lichte daling in de laatste twee jaar wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de cijfers nog niet compleet zijn). Er is een tweede lijn toegevoegd in de figuur, waarbij 1991 = 100. De index laat dan nauwelijks een stijging zien. Conclusie is dat het aantal aanvragen in weginrichting veel minder snel stijgt dan het totaal Figuur 1: Ontwikkeling aantal internationale octrooiaanvragen "Weginrichting Weginrichting Totaal 1991=100 Figuur 2: Geïndexeerde ontwikkeling in "Weginrichting" t.o.v. het totaal 5

6 US DE GB FR CH Ov. In Figuur 3 is het aantal aanvragen per land over de onderzoeksperiode weergegeven. De verenigde staten zijn met 64 aanvragen koploper. Andere landen doen beduidend minder aanvragen. Er zijn 3 aanvragen afkomstig van Nederlandse aanvragers. Daarmee neemt Nederland, de 14 e positie in op dit gebied. Gezien het kleine aantal is Nederland niet apart in de grafiek weergegeven. Figuur 3: Aantal aanvragen per land Figuur 4 bevat per land het aandeel in het totaal aantal aanvragen. Een derde van de aanvragen is afkomstig uit de Verenigde Staten. Ov. 28.6% US 33.3% Nederland is goed voor 1,6% van alle octrooiaanvragen. Dat is ongeveer de helft van wat gebruike- CH 7.3% FR 8.9% GB 9.9% DE 12.0% lijk. is voor Nederland. Ook Japan doet relatief gezien weinig octrooiaanvragen. De aanvragers Figuur 4: Aandeel in aanvragen per land Aanvrager Land Totaal 3M Corp US 12 Graco Inc US 8 Rohm & Haas US 7 Hofmann Gmbh Maschinenfabrik DE 6 Plastiroute SA CH 4 Illinois Tool Works US 3 Mcguffie Iain Peter GB 3 Prismo Ltd GB 3 Rainline Corp US 3 Roberit AG CH 3 Tabel 1: Grootste aanvragers Internationaal Tabel 1 geeft de bedrijven met het 3 of meer internationale octrooiaanvragen (WO/EP) in de periode 1990 tot In bijlage 3 is een overzicht opgenomen, waarin de aanvragen van deze partijen van jaar tot jaar zijn weergegeven. De grootste aanvragers op het gebied van verkeersprognoses zijn Amerikaanse organisaties. Hieronder een kort profiel van de drie grootste aanvragers. 3M Corp [US] Meer dan werknemers (waarvan in R&D), met een omzet van $ 24,5 mld. In Nederland werken circa 400 mensen voor het bedrijf. Onder meer bij Traffic Safety Systems, waar special wegmarkering wordt verhandeld. Graco Inc. (US) Bedrijf met medewerkers en een omzet van $ 840 mln. Er worden verfspuitsystemen en wegmarkeringen gemaakt. 6

7 Rohm & Haas (US) Omzet $ 8,9 mld met bijna medewerkers. Meer dan $ 2 mld wordt in Paint en Coatings gedaan, waarbinnen ook de wegmarkeringen vallen. De Nederlandse aanvragers Het aantal Nederlandse aanvragers van internationale octrooien is klein. In Tabel 2 zijn alle Nederlandse aanvragers vermeld. Kick TG Holding is een juridisch vehikel van een particulier, ook de tweede aanvrager is een particulier. Shell is de enige Nederlandse onderneming die een internationaal octrooi heeft aangevraagd. Aanvrager Aantal Kick TG Holding B V 1 Pas Ireneus Johannes Theodorus 1 Shell Group 1 Tabel 2: Nederlandse aanvragers EOB en/of WIPO 7

8 2. Nederland Inleiding In dit hoofdstuk worden de resultaten van Nederland besproken. Daarbij onderscheiden we twee onderwerpen: Octrooiaanvragen in Nederland Octrooiaanvragen door Nederlandse organisaties In Nederland kunnen octrooien zijn aangevraagd door buitenlandse organisaties. Octrooiaanvragen in Nederland In Nederland zijn in de onderzoeksperiode 14 octrooien aangevraagd, ongeveer één per jaar. Het aantal octrooiaanvragen per jaar is weergegeven in Figuur 5. Het aantal aanvragen is zo klein dat er geen trendinformatie uit te halen is. Alle aanvragers in Nederland staan in Tabel 3. Van de 14 aanvragen zijn er 6 afkomstig van particulieren. Ook de grootste aanvrager (met niet meer dan twee aanvragen) is een particulier Figuur 5: Aanvragen in Nederland per jaar Aanvrager Aantal Pas Ireneus Johannes Theodorus 2 Grahmbeek Antonius Jacob 1 H A Hoeflake Electrotechniek BV 1 Hans Van Rij 1 Joseph Hubertus Marie Urlings 1 Moerkerken Arthur Van 1 Nedabo B V 1 Omtzigt Aannemingsbedrijf B V 1 Schellevis Beton B V 1 Secumatic B V 1 Straatman BV 1 Veluvine B V 1 Volker-Stevin Groep 1 Tabel 3: Grootste aanvragers in Nederland 8

9 Octrooiaanvragen door Nederlandse organisaties Waar vragen Nederlandse organisaties aan? Om daar antwoord op te krijgen kijken we in welke landen de octrooiaanvragen gepubliceerd zijn. In totaal zijn er in de onderzoeksperiode door Nederlandse organisaties op 14 unieke vindingen, octrooi aangevraagd. Voor deze vindingen wordt gemiddeld bij 3 instanties octrooi aangevraagd. Bij 24 verschillende instanties zijn octrooien aangevraagd. Voor vrijwel alle vindingen is octrooi aangevraagd in Nederland. Een klein deel van de octrooiaanvragen wordt bij internationale instanties (EOB en WIPO) gedaan. In Tabel 4 is opgenomen waar door Nederlanders octrooi wordt aangevraagd. Land n Land n 1 Nederland Zwitserland 1 2 Oostenrijk 4 11 Spanje 1 3 Denemarken 3 12 Finland 1 4 EOB Israël 1 5 Frankrijk 3 14 Zuid-Korea 1 6 Canada 2 15 Rusland 1 7 Duitsland 2 16 Zweden 1 8 VK 2 17 WIPO Noorwegen 2 Tabel 4: Waar vragen Nederlanders octrooi aan? 1 Aanvragen die gedaan worden bij EOB en de WIPO gelden voor verschillende landen. Een aanvraag bij de WIPO die ook in Europa geldig wordt, wordt ook als EOB-document gepubliceerd. In deze tabel is niet ontdubbeld voor dit soort documenten. 9

10 3. Conclusies Op basis van de onderzoeksresultaten kunnen we de volgende conclusies trekken: Het aantal aanvragen in weginrichting is vanaf 1991 nagenoeg gelijk gebleven. Het totaal aantal aanvragen ie klein. Het aandeel van Nederland is duidelijk lager dan gebruikelijk (1,6%). Er zijn drie internationale aanvragen vanuit Nederland afkomstig. De grootste aanvragers zijn grote Amerikaanse ondernemingen. In Nederland wordt gemiddeld minder dan één octrooi per jaar aangevraagd. Nederlandse particulieren zijn, in verhouding tot bedrijven, behoorlijk actief met aanvragen. 10

11 Bijlage 1. Overzichten octrooiaanvragers Onderstaande tabel (Bijlage 1.1) geeft de aanvragers van minimaal drie octrooien voor weginrichting. Aanvragen moeten zijn ingediend bij WIPO of EOB in de periode 1990 tot Aanvrager Land Totaal m Corp US Graco Inc US Rohm & Haas US Hofmann Gmbh Maschinenfabrik DE Plastiroute Sa CH Illinois Tool Works US Mcguffie Iain Peter GB Prismo Ltd GB Rainline Corp US Roberit Ag CH In de volgende tabel staan aanvragers die in Nederland in de periode octrooi hebben aangevraagd. Aanvrager Land Totaal Pas Ireneus Johannes Theodorus NL 2 2 Grahmbeek Antonius Jacob NL 1 1 HA Hoeflake Electrotechniek BV NL 1 1 Hans Van Rij NL 1 1 Joseph Hubertus Marie Urlings NL 1 1 Moerkerken Arthur Van NL 1 1 Nedabo B V NL 1 1 Omtzigt Aannemingsbedrijf B V NL 1 1 Schellevis Beton B V NL 1 1 Secumatic B V NL 1 1 Straatman Bv NL 1 1 Veluvine B V NL 1 1 Volker-Stevin Groep NL

12 Bijlage 2. IPC Classificatie Onderstaande tabellen tonen voor de verschillende kennisvelden de omschrijving van de technologiegebieden met de bijbehorende klasse of klassegroepen uit het International Patent Classification systeem (IPC). Het volledige bestand van de IPC classificatie is beschikbaar op de website van Octrooicentrum Nederland onder het hoofdstuk Databanken. De IPCclassificatie is beschikbaar in het Nederlands, maar hiervandaan zijn ook links beschikbaar naar een Engels- en Franstalige versie. ( Weginrichting Speciaal aangepaste bestratingen voor voetpaden, trottoirs of fietspaden Trottoirlichten, d.w.z. doorschijnende constructies die deel uitmaken van het oppervlak Inrichtingen voor het uitzetten, aanbrengen of vormen van verkeersmarkeringen of soortgelijke markeringen op afgewerkte bestrating Inrichtingen voor het aanbrengen van geprefabriceerde markeringen Inrichtingen voor het ter plaatse vormen van markeringen door sproeien door gieten E01C15 E01C17 E01C23/16 E01C23/18 E01C23/20 E01C23/22 E01C23/24 12

13 Bijlage 3. Begrippen Octrooi Een octrooi, of met een ander woord een patent, is een volgens de wet verleend monopolie op de exploitatie van een uitvinding. De maximale wettelijke duur van een octrooi is in bijna alle landen 20 jaar. Octrooiwetgeving beoogt de (technologische) vooruitgang te stimuleren. Deze stimulatie is tweeërlei. Enerzijds beschermt een octrooi de uitvinders en aanvragers (particulieren, bedrijven, instellingen) tegen concurrentie, waardoor investeringen in innovatief onderzoek terug verdiend kunnen worden. Anderzijds worden octrooien en aanvragen gepubliceerd en vormen de octrooipublicaties een inspiratiebron voor verdere innovatie. Een mogelijke maat voor het innovatievermogen van een bepaald land is het aantal octrooiaanvragen per jaar op naam van aanvragers of uitvinders met overeenkomstige nationaliteit. Octrooiaanvragen / -verleningen / -publicaties Een octrooi wordt volgens nationale wet- en regelgeving aangevraagd, beoordeeld, verleend en in stand gehouden. Een octrooiaanvrage wordt na een periode van doorgaans 18 maanden geheimhouding gepubliceerd, terwijl verlening en publicatie van het eventuele uiteindelijke octrooi nog jaren op zich kunnen laten wachten. Een octrooi dat niet wordt verleend wordt niet gepubliceerd, maar de publicatie van de aanvrage blijft bestaan. Er zijn daarom meer octrooiaanvragen dan octrooien in de databases van octrooipublicaties beschikbaar. Bij statistisch octrooionderzoek gaat men voor het samenstellen van indicatoren bij voorkeur uit van octrooiaanvragen in plaats van van verleende octrooien. Er zijn er meer en ook al wordt een aanvrage geen octrooi, er ligt toch een innovatieve actie aan ten grondslag. Bovendien zijn aanvragen van recenter datum beschikbaar en ligt de indieningsdatum van een aanvrage dichter bij het 'tijdstip van uitvinding' dan de verleningsdatum van een octrooi. Door uit te gaan van aanvragen wordt daarom een reeëler beeld gekregen van de mate waarin innovatie plaats heeft. Internationale procedures Om een octrooi in meerdere landen te verkrijgen moet in elk land afzonderlijk een octrooiprocedure worden gestart. Omwille van de harmonisatie van wetgeving en voor het gemak van de aanvrager van een octrooi in meerdere landen zijn een aantal internationale overeenkomsten gesloten. De belangrijkste zijn het Patent Cooperation Treaty (PCT), dat door praktisch alle landen van de wereld is ondertekend en het Europees Octrooi Verdrag (EOV) waarbij momenteel 31 landen uit Europa zijn aangesloten. Het PCT-verdrag wordt uitgevoerd door de World Intellectual Property Organisation (WIPO) en het EOV door het Europees Octrooi Bureau (EOB). Met één aanvraag kan nu in meerdere landen tegelijk een octrooi worden aangevraagd. De desbetreffende instantie beoordeelt de aanvrage en stuurt deze dan door naar de aangewezen landen (of regio's) voor de vervolgprocedure. Ter onderscheiding van de verschillende soorten aanvragen en octrooien worden verschillende voorvoegsels bij de registratienummers gebruikt. Een aanvrage ingediend bij de WIPO ontvangt de aanduiding WO, een aanvraag bij het EOB krijgt EP als voorvoegsel en een nationale aanvraag in bijvoorbeeld de Verenigde Staten krijgt US toegevoegd aan zijn unieke nummer. Al naar gelang de gevolgde weg spreekt men van de PCT-route, de EP-route of een nationale route. Een aanvraag die via de WIPO bij het EOB wordt ingediend wordt ook Euro-PCT genoemd. 13

14 Oudste prioriteit Bij verlening van internationale aanvragen voor de aangewezen landen ontstaan meerdere octrooien voor dezelfde uitvinding in verschillende landen. Deze octrooien behoren dan tot één zogenaamde octrooifamilie. Aan al deze octrooien ligt een en dezelfde aanvrage ten grondslag. Deze aanvrage is het oudste lid van de familie en wordt aangeduid met de term oudste prioriteit. De indieningsdatum van deze aanvrage staat bekend als de oudste prioriteitsdatum. De oudste prioriteitsdatum is van belang op het moment dat een uitvinding op nieuwheid moet worden getoetst aangezien zij het tijdstip waarop de uitvinding is gedaan het dichtst benaderd. Ook het land van indiening van de oudste prioriteit is van belang. Meestal is dat het land van vestiging of herkomst van de uitvinder of de aanvrager. In dit onderzoek wordt voor de datum van indiening de oudste prioriteitsdatum gebruikt en niet de datum waarop de aanvraag bij de WIPO, het EOB of (bijv.) het United States Patent and Trademark Office (USPTO) is ingediend. De allereerste aanvraag (degene met de oudste prioriteitsdatum) ligt in de tijd gezien het dichtst bij de oorspronkelijke uitvinding. Periode van onderzoek Wegens de gehanteerde geheimhoudingsperiodes (tot maximaal 18 maanden vanaf indiening en zelfs 30 maanden bij de PCT-route) zijn gegevens over aantallen octrooiaanvragen voor de meest recente jaren onvolledig. Dit geldt in nog sterkere mate voor verleningen. Technologiegebied De (nationale) octrooibureaus hanteren een classificatiesysteem om een uitvinding onder te brengen in een technologiegebied. Dit vergemakkelijkt het zoeken naar soortgelijke octrooien bij het beoordelen van de nieuwheid van een octrooiaanvraag. Dit classificatiesysteem is de zogenaamde International Patent Classification (IPC), die momenteel uit ongeveer ingangen bestaat. In dit onderzoek is bij het zoeken in de databases gebruik gemaakt van de IPC en van de European Classification (ECLA), de meer gedetailleerde Europese pendant van de IPC. Nationaliteit van de aanvrager De aanvrager van een octrooi is degene die het octrooi kan gaan exploiteren. De aanvrager is niet noodzakelijkerwijs ook de uitvinder en kan ook een andere nationaliteit dan de uitvinder hebben. Een octrooiaanvrage kan op naam staan van meerdere uitvinders en meerdere aanvragers van uiteenlopende nationaliteiten. De aanvrager kan echter ook een landcode (= domicilie) voeren die niet noodzakelijkerwijs overeenkomt met het land waarin een uitvinding is gedaan. Dit is vooral het geval bij grote Internationals, waarbij het hoofdkantoor de registratie van de octrooiaanvragen centraliseert in speciaal opgezette units (Voorbeelden hiervan zijn IP Holdings als: DSM IP Assets BV en Philips Intellectual Property and Standards (IP&S)). Indicatoren Octrooien worden wereldwijd al lange tijd nauwkeurig geregistreerd en zijn momenteel grotendeels via computerbestanden toegankelijk. Dit heeft er toe bijgedragen dat de belangstelling voor innovatie gerelateerde indicatoren op basis van octrooien is toegenomen. De nationaliteit van aanvragers van octrooien geeft bijvoorbeeld een beeld van de innovatieve capaciteit van het bedrijfsleven van het betreffende land, terwijl de nationaliteit van de uitvinder als indicator voor (de innovativiteit van) het onderzoeksklimaat in een bepaald land wordt beschouwd. Om landen onderling met elkaar te vergelijken kunnen aantallen aanvragen/octrooien per land genormeerd worden naar bijvoorbeeld het aantal inwoners, het bruto nationaal product, de nationale onderzoeksbestedingen enzovoort. Niettemin blijft het lastig om landen onderling te vergelijken vanwege verschillen in gewoonten, wetgeving en procedures. In dit onderzoek wordt onder andere gerefereerd aan de octrooipositie van verschillende landen op grond van het aandeel dat (aanvragers uit) verschillende landen hebben in het totaal aantal aanvragen in de periode van onderzoek. 14

15 Consistentie van de octrooidatabases De informatie die gebruikt wordt ten behoeve van de analyses is voor het octrooiproces secundair. Het gevolg is dat met name op het gebied van naamgeving van aanvragers en uitvinders er vele spellingsvarianten gevonden worden in de databases. Zonder meer tellen zou een uiterst vertekend beeld geven van de actieve partijen. Ook overnames en afsplitsing van ondernemingen leidt tot over- of onderschatting van actieve partijen. Bij de analyses probeert OCNL zo goed als mogelijk is informatie bij de juiste aanvrager of uitvinder te plaatsen. De afspraak is dat het domicilie van zowel de aanvrager(s) als van de uitvinder(s) op de octrooiaanvrage worden vermeld. Niet in alle gevallen wordt deze (correct) vermeld. Deze onvolkomenheden zijn niet (eenvoudig) te verhelpen. Door het kiezen van doorgaans consistente documentverzamelingen worden de problemen geminimaliseerd. Ook zijn er (zij het beperkt) inconsistenties en fouten bij het toewijzen van de classificatiesymbolen aan de octrooiaanvragen. Door zoveel mogelijk gebruik te maken van de publicaties van het EOB (: EP-documenten) en die van de WIPO (: WO-documenten) worden de problemen geminimaliseerd. 15

16 16 Bijlage 4. Gebruikte landcodes Landcode Land AR Argentinië AT Oostenrijk AU Australië BE België BR Brazilië CA Canada CH Zwitserland CN China CZ Tsjechië DE Duitsland DK Denemarken ES Spanje FI Finland FR Frankrijk GB Engeland GR Griekenland HK Hong Kong HU Hongarije IE Ierland IL Israël IN India IT Italië JP Japan KE Kenia KR Zuid-Korea LT Litouwen LU Luxemburg MC Monaco MX Mexico NL Nederland NO Noorwegen NZ Nieuw Zeeland PL Polen PT Portugal RU Rusland SE Zweden SG Singapore SI Slovenië SK Slowakije TR Turkije US Verenigde Staten ZA Zuid Afrika

17 Bijlage 5. Afkortingen Afkorting EOB EP EPO EPODOC KOB WIPO Verklaring Europees Octrooi Bureau European Patent (Europese octrooi(aanvrage) European Paten Office (Engelse naam voor EOB) EPO Documentation Cluster Kennisontsluiting en Beleidsinteractie van Octrooicentrum Nederland World Intellectual Property Organisation 17