De parketsector in de schijnwerpers

Transcriptie

1 Gelet op de constante evolutie van de parketsector en het stijgende aantal WTCB-interventies in dit domein, hebben onze medewerkers verschillende stappen ondernomen om de parketplaatsers van extra informatie te kunnen voorzien. De parketsector in de schijnwerpers Afb. 1 Gemiddeld percentage voor elk van de vier plaatsingswijzen.? S. Charron, ir., onderzoeker, en Y. Grégoire, ir.-arch., laboratoriumhoofd, laboratorium Ruwbouw- en afwerkingsmaterialen, WTCB n gelijmde plaatsing n genagelde plaatsing n gelijmd-genagelde plaatsing n zwevende plaatsing 18 % A. Belgische parketplaatsers 1 De enquête In het kader van het prenormatieve onderzoek naar houten vloerbedekkingen dat momenteel binnen het WTCB gevoerd wordt met de financiële steun van de FOD Economie werd in september/oktober 2007 een enquête opgestuurd naar de leden van de beroepsverenigingen Werkgroep Dé Parketplaatser en Groupe de travail Parqueteur ( 1 ). Deze drieledige enquête omvatte niet alleen een reeks algemene vragen over de huidige Belgische parketplaatserspraktijk, maar ook enkele specifieke vragen met betrekking tot de courantste bouwplaatsproblemen teneinde een beter beeld te krijgen van de context van de pathologieën. In het eerste deel werd de algemene bedrijfsinformatie opgevraagd : adresgegevens, meest gebruikte plaatsingswijze en cijfers aangaande de geplaatste parketoppervlakte per bouwplaats en per jaar. In het tweede deel kwamen de gebruikte materialen aan bod : type lijm, type vloerbedekking en type afwerking. In het derde deel werd tenslotte ingegaan op de toegepaste systemen, de problemen en de eventuele schade. De eindversie van de enquête wordt voorgesteld in tabel 1 (p. 2). 2 Analyse van de resultaten Van de 204 verzonden enquêtes (75 Franstalige en 129 Nederlandstalige) ( 2 ) werden er 39 (23 Franstalige en 16 Nederlandstalige) hetzij 19 % ingevuld teruggestuurd. Dit redelijk hoge percentage getuigt van de interesse van de parketplaatsers voor dit onderzoek. Vermits dit project toegespitst is op de gelijmde plaatsing, had de eerste vraag die aan 14 % 2 2 B. Franstalige parketplaatsers 60 % de bedrijven gesteld werd betrekking op de vier mogelijke plaatsingswijzen (gelijmd, genageld, gelijmd-genageld, zwevend). Afbeelding 1 stelt de gemiddelde percentages voor het geheel der ontvangen antwoorden voor. Deze worden vervolgens onderverdeeld volgens taalkundige regio ( 3 ). 14 % 44 % 5 C. Nederlandstalige parketplaatsers 4 Uit deze enquête blijkt dat de gelijmde plaatsing veruit het meest gebruikt wordt door de bouwprofessionelen, en dan vooral uit technische overwegingen. 59 % van de ondervraagde bedrijven geven aan dat ze op meer dan de helft van de bouwplaatsen hun toevlucht nemen tot de gelijmde plaatsing. De overige 4 gebruikt de gelijmde plaatsing gemiddeld in 30 % van de gevallen. In 3 (Algemene bedrijfsinformatie) worden deze percentages afgewogen volgens het marktaandeel van de bedrijven. De analyse van de resultaten toont eveneens aan dat er een verschil bestaat tussen de Waalse en Vlaamse parketplaatsers. Aan Franstalige zijde is de gelijmde plaatsing overheersend, terwijl in Vlaanderen zowel de gelijmde als de gelijmd-genagelde plaatsing een marktaandeel van 40 % vertegenwoordigen. Dit onderscheid kan verklaard worden door een verschil in tradities tussen het noorden en het zuiden van ons land. Voor de analyse van de antwoorden wordt de eindversie van de enquête stapsgewijs gevolgd. (Vervolg van de tekst op p. 3) ( 1 ) Vermits het beroep van parketplaatser in België nog niet erkend is, werd aan de beroepsverenigingen Werkgroep Dé Parketplaatser en Groupe de travail Parqueteur gevraagd om ons de adressen van hun leden te bezorgen. Zodoende kon de enquête toegespitst worden op schrijnwerkerijen die regelmatig parket plaatsen. ( 2 ) De enquête werd eveneens verstuurd naar de parketplaatsers uit de Duitse Gemeenschap, maar omwille van een taalprobleem (de enquête werd niet in het Duits vertaald) waren velen van hen niet in staat te antwoorden. ( 3 ) Deze verdeling gebeurde volgens de taalkundige regio waarin de hoofdzetel van het bedrijf gelegen is. WTCB-Dossiers Nr. 2/2008 Katern nr. 3 pagina 1

2 Tabel 1 Eindversie van de enquête die opgestuurd werd naar de parketsector. Benaming : Naam : Adres : Tel. : Fax : Algemene bedrijfsinformatie Plaatsingswijze : Gelijmd : % Genageld : % Gelijmd-genageld : % Zwevend : % Totaal : 100 % Hoe lang maakt u reeds gebruik van een gelijmde plaatsing? r minder dan 2 jaar r 2 tot 5 jaar r 5 tot 10 jaar r meer dan 10 jaar Totaal uitgevoerde oppervlakte [m 2 /jaar] : r minder dan 500 r tussen 500 en 1000 r tussen 1000 en r meer dan Gemiddeld uitgevoerde oppervlakte per bouwplaats : r minder dan 20 m 2 /bouwplaats r 50 m 2 /bouwplaats r 50 tot 100 m 2 /bouwplaats r meer dan 100 m 2 /bouwplaats Aard van de ondergrond (%/jaar) Dekvloer (cement) : % Dekvloer (anhydriet) : % Betonnen gietvloer : % Betegeling : % Andere :... : % Totaal : 100 % Gebruikte materialen Lijmtype (%/jaar) Type vloerbedekking (%/jaar) Type afwerking (%/jaar) Dispersielijm : % Alcohollijm : % Polyurethaanlijm : % MS-polymeerlijm : % Andere :. : % Totaal : 100 % Keuze van het Door de architect Door de opdrachtuitvoeringssysteem gever Massief parket :. % Meerlagig parket :. % Gelamineerde vloerbedekking :. % Totaal : 100 % Door de parketplaatser Gelijmde plaatsing r r r r Vloerbedekking r r r r Afwerking r r r r Was : % Vernis : % Olie : % Olie-was : % Andere :. : % Totaal : 100 % Uit technische of esthetische overwegingen (te preciseren) Lijm 1 (de meest gebruikte of enige) 2 De meest risicovolle Naam Leverancier Type Tevredenheid Eventuele schade Commentaren Afwerking 1 (de meest gebruikte of enige) 2 De meest risicovolle Naam Leverancier Type Tevredenheid Eventuele schade Commentaren Vloerbedekking De meest gebruikte De meest risicovolle (pathologie) Houtsoort Massief - Meerlagig Afmetingen Commentaren (Vervolg van de tabel op p. 3) WTCB-Dossiers Nr. 2/2008 Katern nr. 3 pagina 2

3 Tabel 1 Eindversie van de enquête die opgestuurd werd naar de parketsector (vervolg). Uitvoering Welke parameters controleert u vóór de plaatsing van de houten vloerbedekking (cf. TV 218)? Parameter Ondergrond Vloerbedekking Omgevingsvoorwaarden Welk meetinstrument gebruikt u om dit te doen? r Vlakheid r Vochtgehalte r Mechanische karakteristieken (cohesie) Welke combinatie(s) biedt(bieden) volgens u de beste kwaliteitsgaranties? Waarom? In een droge omgeving? Ondergrond :... Lijm :... Houten vloerbedekking : - Houtsoort :... - Type :... - Afmetingen :... Afwerking :... Welke combinatie(s) is(zijn) volgens u te vermijden? Waarom? In een droge omgeving? Ondergrond :... Lijm :... Houten vloerbedekking : - Houtsoort :... - Type :... - Afmetingen :... Afwerking :... Kreeg u reeds te maken met problemen bij een gelijmde plaatsing? r Vochtgehalte r Hygrothermische omstandigheden In een vochtige omgeving (bv. badkamer)? Ondergrond :... Lijm :... Houten vloerbedekking : - Houtsoort :... - Type :... - Afmetingen :... Afwerking :... In een vochtige omgeving (bv. badkamer)? Ondergrond :... Lijm :... Houten vloerbedekking : - Houtsoort :... - Type :... - Afmetingen :... Afwerking :... r Neen r Ja. Indien ja, dewelke? Ondergrond (hechtende dekvloer niet-hechtende dekvloer zwevende dekvloer) Materialen Ingebruikname (bestemming van de ruimten Andere (te preciseren) :... Kan u een korte beschrijving geven van een of meerdere problemen waarmee u frequent te maken krijgt bij een gelijmde plaatsing en deze becommentariëren? 3 Algemene bedrijfsinformatie Het eerste deel van de enquête was toegespitst op de socio-economische bedrijfsinformatie. Hieruit blijkt dat het merendeel van de bedrijven (8) al sedert meer dan 10 jaar gebruik maakt van de gelijmde plaatsing. 3.1 Tota a l u i t g e vo e r d e o p p e rv l a k t e p e r j a a r Wat de jaarlijks uitgevoerde parketoppervlakte betreft, hadden de bedrijven verschillende keuzemogelijkheden. Tabel 2 geeft een overzicht van de ontvangen antwoorden. Op basis van de resultaten van de enquête komt dit neer op een totale uitgevoerde parketoppervlakte ( 4 ) tussen m 2 /jaar en m 2 /jaar, met een gemiddelde van m 2 /jaar. Uit deze cijfers blijkt dat de markt van de houten vloerbedekkingen het goed doet. Het merendeel van de Vlaamse en de Waalse bedrijven die de enquête beantwoord hebben, is redelijk groot en plaatst jaarlijks gemiddeld tussen 1000 en m 2 parket. Dit resultaat kan verklaard worden door het feit dat het plaatsen van parket voor de meeste ondervraagde bedrijven hun enige activiteit is. Afbeelding 2 (p. 4) geeft de verdeling (in %) van de Waalse en Vlaamse bedrijven weer volgens hun omvang (in termen van uitgevoerde parketoppervlakte). Hieruit blijkt dat de grootste bedrijven (in Tabel 2 Totaal uitgevoerde parketoppervlakte per jaar. Totaal uitgevoerde oppervlakte per jaar (m²/jaar) Aantal bedrijven Minder dan Tussen 500 en Tussen 1000 en Meer dan Totaal 39 ( 4 ) Voor de berekening van deze cijfers werden ook de hoogste en de laagste waarden in aanmerking genomen. Voor de bedrijven die meer dan m 2 /jaar uitvoeren werd het maximum geraamd op m 2 /jaar. WTCB-Dossiers Nr. 2/2008 Katern nr. 3 pagina 3

4 termen van jaarlijks uitgevoerde parketoppervlakte) zich voornamelijk in Vlaanderen bevinden (5 in Vlaanderen tegen 2 in Wallonië). Hierna worden de antwoorden niet alleen geanalyseerd in functie van het geheel der ontvangen gegevens, maar ook afgewogen ten opzichte van de omvang van het bedrijf in termen van uitgevoerde parketoppervlakte (m 2 ) per jaar. 3.2 Ge m i d d e l d u i t g e vo e r d e o p p e rv l a k t e per bouwplaats Wat de gemiddeld uitgevoerde oppervlakte per bouwplaats betreft, gaf de enquête vier keuzemogelijkheden : minder dan 20, 50, tussen 50 en 100 en meer dan 100 m 2 per bouwplaats. Het gemiddelde percentage van de antwoorden wordt voorgesteld in afbeelding 3A. Afbeelding 3B geeft het gemiddelde percentage weer, na afweging ten opzichte van het marktaandeel van het bedrijf. Uit deze gegevens blijkt dat de gemiddeld uitgevoerde oppervlakte per bouwplaats voor het merendeel van de betrokken bedrijven (54 %) schommelt tussen 50 en 100 m 2. Afb. 2 Verdeling van de bedrijven volgens hun omvang (in termen van uitgevoerde parketoppervlakte) m m m 2 > m 2 n Wallonië n Vlaanderen Afb. 3 Gemiddeld uitgevoerde oppervlakte per bouwplaats. A. Gemiddeld uitgevoerde oppervlakte 8 % per bouwplaats 3 B. Gemiddeld uitgevoerde oppervlakte per bouwplaats, afgewogen ten opzichte van het marktaandeel van het bedrijf 1 0, 3 Bij vergelijking van beide grafieken stelt men vast dat het percentage van bouwplaatsen met een uitgevoerde oppervlakte van meer dan 50 m 2 na de afweging toeneemt. Dit betekent dat de bedrijven met het grootste marktaandeel ook deze zijn die de grootste bouwplaatsen (in termen van uit te voeren parketoppervlakte) voor hun rekening nemen. 54 % 58 % Dit resultaat is logisch als men de huidige sector bekijkt. Een belangrijk deel van de bedrijven die parket plaatsen zijn een- of tweemanszaken. Dergelijke bedrijven zullen dus moeilijker kunnen beantwoorden op offerteaanvragen voor grotere (> 100 m 2 ) bouwplaatsen en minder goed kunnen concurreren met grotere firma s, temeer omdat ze doorgaans minder middelen (materiaal en werkkrachten) ter beschikking hebben. Na afweging ten opzichte van hun marktaandeel, is de rol van de antwoorden van de kleinere bedrijven te verwaarlozen. n < 20 m 2 n 50 m 2 n m 2 n > 100 m 2 Afb. 4 Verkregen percentage voor de verschillende ondergronden. A. Aard van de ondergrond (%/jaar) 7 % 8 % B. Aard van de ondergrond (%/jaar), a f g e w o g e n t e n o p z i c h t e va n h e t m a r k ta a n d e e l 9 % 8 % van het bedrijf 4 Gebruikte materialen 8 79 % Om een beter inzicht te krijgen in de huidige markt werden er verschillende vragen gesteld met betrekking tot de aard van de toegepaste componenten : aard van de ondergrond (%/jaar) lijmtype (%/jaar) type houten vloerbedekking (%/jaar) type afwerking (%/jaar). n dekvloer (cement) n dekvloer (anhydriet) n beton n betegeling n andere Voor deze materialen werd niet alleen een gemiddeld jaarlijks percentage berekend over het geheel der ontvangen gegevens, maar ook na afweging ten opzichte van het marktaandeel van de bedrijven. Zodoende werd getracht om een zo representatief mogelijk beeld van de huidige markt te krijgen. 4.1 Aard van de ondergrond De meest gebruikte ondergrond is de cementgebonden dekvloer (79 %) (zie afbeelding 4). Ook anhydrietgebonden dekvloeren beginnen hun opwachting te maken, maar zijn tegenwoordig WTCB-Dossiers Nr. 2/2008 Katern nr. 3 pagina 4

5 nog steeds in de minderheid (). Het onderzoek naar (anhydrietgebonden) gietvloeren dat aan de gang is binnen het WTCB (Optimaal ontwerpen en uitvoeren van gietvloeren) zou heel wat nuttige informatie moeten opleveren over hun karakteristieken en de eventuele voorzorgen die moeten getroffen worden alvorens men er een parket op aanbrengt. De andere ondergronden die vermeld worden in de enquête bestaan voornamelijk uit hout of platen op basis van hout. Betegelde ondergronden vertegenwoordigen slechts een klein percentage (8 %). Dit kan verklaard worden door het feit dat het voor een parketplaatser vaak moeilijk is om de mechanische karakteristieken en de hechting van een betegeling te beoordelen. De meeste parketplaatsers verkiezen dan ook om de bestaande betegeling in het geval van een gelijmde plaatsing te verwijderen en vooraf een egaline aan te brengen. 4.2 Li j m t y p e Uit de afbeeldingen 5A en 5B blijkt dat de één- en tweecomponenten polyurethaanlijmen het leeuwendeel van de Belgische markt vertegenwoordigen. Dit resultaat is waarschijnlijk toe te schrijven aan de door de fabrikanten vooropgestelde prestaties en het brede toepassingsgebied van PU-lijmen, evenals aan het feit dat de meeste parketplaatsers trouw blijven aan het lijmtype dat ze reeds jarenlang (met succes) gebruiken. Met de technologische ontwikkeling verschenen ook de eerste MS-polymeerlijmen voor parket op de markt. Aanvankelijk gebeurde dit eerder voorzichtig omwille van het gebrek aan ervaring met en informatie omtrent dit lijmtype (de enige beschikbare gegevens werden verstrekt door de fabrikanten). Tegenwoordig maken deze lijmen bij de bedrijven die de enquête invulden 17 % van de markt uit. Door de ontwikkeling van een betrouwbare proefmethode zou het mogelijk moeten worden nuttige informatie over deze nieuwe generatie lijmen in te zamelen en de parketplaatser aldus te voorzien van de nodige gegevens met betrekking tot hun karakteristieken en vereisten. De afbeeldingen 6A en 6B geven de verdeling van de verschillende lijmen weer volgens hun gebruik in Wallonië en Vlaanderen. Uit deze grafieken blijkt dat er een licht verschil bestaat in de procentuele verdeling volgens lijmtype. In het noorden van het land vertegenwoordigen de alcohollijmen nog steeds een aanzienlijk percentage, terwijl deze in het zuiden bijna volledig verdwenen zijn en enkel nog gebruikt worden in specifieke gevallen. Afb. 5 Verkregen percentage voor de verschillende lijmtypes % A. Lijmtype (%/jaar) 69 % B. Li j m t y p e (%/j a a r), a f g e w o g e n t e n o p z i c h t e va n h e t m a r k ta a n d e e l 17 % n polyurethaanlijm n MS-polymeerlijm n dispersielijm n alcohollijm 8 % 1 9 % van het bedrijf 62 % Afb. 6 Verkregen percentage voor de verschillende lijmtypes volgens de taalkundige regio. A. Afgewogen lijmtype (%/jaar) in Wallonië B. Afgewogen lijmtype (%/jaar) in Vlaanderen 4 % 18 % % 1 22 % n polyurethaanlijm n MS-polymeerlijm n dispersielijm n alcohollijm Afb. 7 Verkregen percentage voor de verschillende types houten vloerbedekkingen. 29 % A. Type houten vloerbedekking (%/jaar) 10 % 6 B. Type houten vloerbedekking (%/jaar), a f g e w o g e n t e n o p z i c h t e va n h e t m a r k ta a n d e e l 32 % van het bedrijf n massief parket n meerlagig parket n gelamineerde vloerbedekking 4.3 Type houten vloerbedekking Vloerbedekkingen uit massief hout (voornamelijk eiken) blijven de sector overheersen (zie afbeelding 7). 59 % Het lage percentage dat behaald wordt door de gelamineerde vloerbedekkingen valt te verklaren door hun gemakkelijke plaatsing (waarvoor men niet noodzakelijk een beroep hoeft te doen op een professional). WTCB-Dossiers Nr. 2/2008 Katern nr. 3 pagina 5

6 Afb. 8 Europese productiestatistieken [bron : FEP 2006]. 1 Afb. 9 Verkregen percentage voor de verschillende afwerkingstypes. A. Type afwerking (%/jaar) B. Type afwerking (%/jaar), afgewogen volgens het marktaandeel van het bedrijf 18 % 38 % % n meerlagig parket n lamparket n mozaïekparket n massief parket 4 40 % n vernis n olie n olie-was n was Deze verdeling van de verschillende types houten vloerbedekkingen wijkt af van de productiestatistieken die wij ontvingen van de European Federation of the Parquet Industry (FEP), volgens dewelke het meerlagige parket de sector overheerst (zie afbeelding 8). Dit onderscheid is enerzijds toe te schrijven aan het prestige en het nobele karakter waarmee massief houten parket in ons land geassocieerd wordt en anderzijds door de Belgische traditie. Afb. 10 Verkregen percentage voor de verschillende afwerkingstypes volgens de taalkundige regio. A. Type afwerking (%/jaar) in Wallonië 2 4 B. Type afwerking (%/jaar) in Vlaanderen 12 % 2 % Type afwerking Uit de enquête blijkt dat vernis en olie de twee meest gebruikte afwerkingstypes zijn (zie afbeelding 9). De uiteindelijke keuze tussen beide is afhankelijk van het gewenste uitzicht en de door de opdrachtgever bepaalde onderhoudsfrequentie. 3 5 n olie n olie-was n was n vernis Het is eveneens interessant te zien dat er tussen het noorden en het zuiden van ons land een verschil bestaat in de keuze van de afwerking (zie afbeeldingen 10A en 10B). Dit onderscheid is waarschijnlijk toe te schrijven aan mode- en traditieverschillen tussen het noorden en het zuiden. 5 Keuze van de techniek Uit de verkregen antwoorden kan men afleiden dat het gewoonlijk de parketplaatser is die kiest voor een gelijmde plaatsing, en dan vooral uit technische overwegingen. De keuze van de houten vloerbedekking en de afwerking gebeurt dan weer door de opdrachtgever, soms in samenspraak met de architect en de parketplaatser, en is afhankelijk van esthetische criteria, de situatie, de onderhoudsfrequentie, 6 Uitvoering Bij de uitvoering van een houten vloerbedekking dient men een aantal voorzorgsmaatregelen te treffen en dit zowel vóór, tijdens als na de plaatsing. Om te komen tot een optimaal resultaat, somt de TV 218 verschillende parameters op die in aanmerking moeten genomen worden bij de controle van de ondergrond, het hout en de omgevingsvoorwaarden (vochtigheidsgraad en temperaturen). 6.1 On d e r g r o n d Vlakheid De vlakheid van de ondergrond wordt gemeten door 90 % van de parketplaatsers die de enquête ingevuld hebben (zie afbeelding 11). Zoals voorgeschreven in de TV 218, wordt de vlakheid van de ondergrond doorgaans gemeten met een metalen lat van 2 m. Afb. 11 Wijze waarop de vlakheid van de ondergrond gemeten wordt. n met de lat n met het blote oog n met een laser n met een waterpas n door een combinatie van 2 instrumenten 82 % WTCB-Dossiers Nr. 2/2008 Katern nr. 3 pagina 6

7 6.1.2 Vochtgehalte Het vochtgehalte van de ondergrond wordt gemeten door 97 % van de parketplaatsers die de enquête ingevuld hebben (zie afbeelding 12). Ondanks de terughoudendheid van veel parketplaatsers wordt voor de nauwkeurige bepaling van het vochtgehalte van de ondergrond het vaakst teruggegrepen naar de carbidefles. Afb. 12 Wijze waarop het vochtgehalte van de ondergrond gemeten wordt. 1 1 Afb. 13 Wijze waarop de oppervlaktecohesie van de ondergrond gemeten wordt % Mechanische karakteristieken (oppervlaktecohesie) van de ondergrond De oppervlaktecohesie van de ondergrond wordt gemeten door 49 % van de parketplaatsers die de enquête ingevuld hebben (zie afbeelding 13). Deze eigenschap is erg belangrijk omdat de ondergrond weerstand moet bieden tegen de spanningen die onvermijdelijk ontstaan tijdens de normale dimensionale veranderingen van het hout. Minder dan de helft van de parketplaatsers gaat frequent over tot de controle van deze parameter. De voornaamste reden hiervoor is het gebrek aan precieze informatie, maar ook het ontbreken van praktisch en gebruiksvriendelijk materieel (sclerometer, hechtingsmeter). De parketplaatsers doen daarom een beroep op zeer uiteenlopende technieken en steunen gewoonlijk op hun ervaring om de oppervlaktecohesie van de ondergrond te beoordelen. Tal van parketplaatsers hebben in de enquête bovendien aangegeven dat ze zich weldegelijk bewust zijn van het belang van deze meting, maar dat ze hiertoe niet over de nodige middelen beschikken. 6.2 Houten vloerbedekking Het vochtgehalte van het hout wordt gemeten door 67 % van de parketplaatsers die de enquête ingevuld hebben. Gewoonlijk wordt hiervoor gebruik gemaakt van een hygrometer. Uit de resultaten blijkt dat het merendeel van de parketplaatsers die niet overgaan tot de bepaling van het vochtgehalte van het hout vóór de plaatsing vertrouwt op de informatie die verstrekt wordt door de leverancier. 6.3 Hygrothermishce omgevingsvoorwa a r d e n De hygrothermsiche omgevingsvoorwaarden werden gecontroleerd door 7 van de parketplaatsers die deelnamen aan de enquête. Hierbij werd in alle gevallen ofwel gebruik gemaakt van een hygrometer of van een gecombineerde thermo-hygrometer. Sommige parketplaatsers Ñfi 78 % n met de carbidefles n met elektronische apparatuur n door een combinatie van deze twee instrumenten gaven bovendien aan dat ze regelmatig dergelijke toestellen uitdelen aan de opdrachtgevers en hen ervan op de hoogte brengen dat het nodig is te zorgen voor normale omgevingsvoorwaarden (± 20 C en % RV) om een optimaal resultaat te verkrijgen. Op m e r k i n g Het merendeel van de bedrijven die de enquête ingevuld hebben, gaat dus regelmatig over tot de controle van de voornaamste parameters, opgenomen in TV 218. Dit hoge percentage is waarschijnlijk toe te schrijven aan het grote professionalisme van de betrokkenen. Verder hebben verschillende parketplaatsers gemeld dat de problemen, geassocieerd met de gelijmde plaatsing, doorgaans redelijk beperkt zijn. De schadegevallen die beschreven werden in de enquête zijn meestal toe te schrijven aan belastingen van buitenaf, zoals waterschade, vochttoevoer via de bepleistering, vloerverwarming, Het risico op schade kan bijgevolg drastisch dalen indien men de regels der kunst uit de TV 218 in acht neemt. 7 Aan te bevelen en te vermijden combinaties Om te kunnen genieten van de ervaring van de parketplaatsers (zowel de positieve als de negatieve), hebben we hen naar hun mening gevraagd omtrent de combinaties die de beste kwaliteitsgaranties bieden en deze die te vermijden zijn, en dit zowel in een droge als vochtige omgeving (bv. badkamer). De ontvangen antwoorden waren zeer gediversifieerd (naargelang van eenieders ervaringen), zodat het moeilijk was tot een eensluidende interpretatie te komen. Vermits het gedrag 1 n met een kraspen n met het blote oog n door boring n met de hamer/beitel n door krabben + proef en verlijming n door krassen met een lijmkam n combinatie van de vloerbedekking beïnvloed wordt door talloze parameters, is elke situatie immers anders. Wij hebben getracht om voor elk van beide omgevingen de belangrijkste tendensen af te bakenen. Het was hierbij echter niet de bedoeling een typecombinatie te bepalen. Afb. 14 Aanbevolen ondergrond (zowel in droge als natte omstandigheden). 27 % 7.1 Combinaties die de beste kwaliteitsgaranties bieden Ondergrond Zowel in droge als natte omstandigheden verlijmt het merendeel van de parketplaatsers (7) de houten vloerbedekking rechtstreeks op de dekvloer. 27 % van de parketplaatsers opteren daarentegen voor een meer traditionele plaatsing, d.w.z. de verlijming van het parket op een plaat op basis van hout of op een onderparket dat vooraf op de dekvloer bevestigd werd (zie afbeelding 14). n dekvloer 7 n plaat op basis van hout of onderparket WTCB-Dossiers Nr. 2/2008 Katern nr. 3 pagina 7

8 Deze laatste oplossing mag echter enkel weerhouden worden indien men beschikt over de nodige hoogte Lijm Afb. 15 Aanbevolen lijmtype. A. In droge omstandigheden 9 % 12 % B. In natte omstandigheden Onafhankelijk van de uitvoeringsvoorwaarden bieden een- of tweecomponenten polyurethaanlijmen volgens 80 % van de parketplaatsers de beste kwaliteitsgaranties (zie afbeeldingen 15A en 15B). Dit resultaat bevestigt het belang van dit lijmtype op de huidige markt (zie 4). 79 % 82 % Houten vloerbedekking In droge omstandigheden wordt nog steeds het vaakst naar massief eiken gevraagd. Wat de afmetingen betreft, liepen de ontvangen antwoorden te ver uiteen om conclusies te kunnen trekken (zie afbeeldingen 16A en 16B). n PU-lijm n MS-lijm n MS- of PU-lijm n dispersie- of PU-lijm Afb. 16 Aanbevolen houten vloerbedekking. A. In droge omstandigheden B. In natte omstandigheden 14 % In natte omstandigheden gaat de keuze vaker uit naar exotische houtsoorten, die gewoonlijk een grotere dimensionale stabiliteit en duurzaamheid vertonen. 44 % Afwerking De keuze is erg gevarieerd en lijkt eerder afhankelijk te zijn van esthetische criteria en de onderhoudsfrequentie dan van de gebruiksvoorwaarden. Het is waarschijnlijk om deze reden dat een groot aantal parketplaatsers op deze vraag het antwoord variabel gaven (zie afbeeldingen 17A en 17B). 7.2 Te vermijden combinaties Voor dit gedeelte waren de resultaten minder talrijk (slechts 50 % van de betrokkenen hebben op deze vraag geantwoord). Dit kan men verklaren door het feit dat er eigenlijk niet echt een te vermijden combinatie bestaat. Ook de schadegevallen waarmee het WTCB geconfronteerd wordt, zijn doorgaans niet te wijten aan een specifieke combinatie, maar veeleer aan een combinatie van verschillende factoren. De meeste parketplaatsers verkozen dan ook om gewoon een aantal te vermijden parameters op te lijsten % n eiken n teak n bamboe n andere exotische houtsoorten Afb. 17 Aanbevolen afwerking. A. In droge omstandigheden B. In natte omstandigheden % 27 % 1 28 % 7 % 37 % 3 n olie n olie-was n variabel n verglazingsmiddel n vernis Ondergrond 40 % van de bedrijven die geantwoord hebben op de enquête zijn van mening dat oudere ondergronden (zoals dekvloeren, plankenvloeren en betegelingen) aan de bron kunnen liggen van problemen, indien hun kwaliteit te wensen overlaat (zie afbeelding 18, p. 9). Tal van parketplaatsers ervaren bovendien moeilijkheden bij de correcte beoordeling van hun prestaties en bij het inschatten van hun vermogen om de houtbewegingen op te nemen. Uit deze grafiek blijkt ook dat een groot deel van de betrokkenen nog altijd terughoudend zijn om parket uit te voeren op een vloerverwarming. Omdat er nog geen betrouwbare proefmethoden bestaan, moeten ze immers steunen op de beperkte informatie die geleverd wordt door de fabrikanten en op hun eigen ervaringen. Een van de doelen van dit onderzoek is om meer duidelijkheid te scheppen hieromtrent. WTCB-Dossiers Nr. 2/2008 Katern nr. 3 pagina 8

9 Afb. 18 Af te raden ondergrond (zowel in droge als natte omstandigheden). 10 % 40 % De meeste parketplaatsers raden het gebruik van beuken, esdoorn en bepaalde harshoudende houtsoorten af, voornamelijk omwille van stabiliteitsproblemen bij contact met vocht. Mits het in acht nemen van een aantal welbepaalde voorzorgsmaatregelen en gebruiksvoorwaarden (cf. TV 218) is het echter mogelijk om ook met voornoemde houtsoorten goede resultaten te verkrijgen. Afb. 20 Oorzaak van de problemen bij de gelijmde plaatsing. 19 % 4 30 % 1 n oude dekvloer of plankenvloer n anhydrietgebonden dekvloer n betegeling n vloerverwarming n panelen Lijm Voor het merendeel der parketplaatsers zijn alcohol- en dispersielijmen te vermijden, behalve in uitzonderlijke gevallen (zie afbeelding 19). Bepaalde parketplaatsers gaven tevens aan problemen te hebben met polyurethaan- en MS-polymeerlijmen. Daar deze echter geen verdere commentaren gegeven hebben, was het niet mogelijk te achterhalen of deze problemen te wijten waren aan de lijm op zich of aan externe factoren (of aan een combinatie van beide) Houten vloerbedekking Afb. 19 Te vermijden lijmtypes (zowel in droge als natte omstandigheden). 12 % 4 n alcohollijm n PU-lijm n dispersielijm n MS-lijm Afwerking Op enkele uitzonderingen na (bv. indien er zeer strenge eisen gesteld worden op het vlak van slijtweerstand) kunnen alle afwerkingstypes zowel in droge als vochtige omstandigheden gebruikt worden. Verder moeten we vaststellen dat er niet echt sprake is van een te vermijden afwerkingstype, maar veeleer van te vermijden merken (slechte kwaliteit). 8 Problemen tijdens de uitvoering Van de 39 parketplaatsers die de enquête ingevuld hebben, gaven er 36 (hetzij 92 %) aan reeds geconfronteerd te zijn geweest met problemen bij een gelijmde uitvoering. Deze problemen gaven echter niet altijd aanleiding tot schade. Van de drie parketplaatsers die nog geen problemen gehad hebben, maken er twee slechts in 30 % van de gevallen gebruik van een gelijmde plaatsing. De problemen hebben meestal te maken met de ondergrond (4), de materialen (19 %), het binnenklimaat (20 %) of andere redenen (19 %) (zie afbeelding 20). Tal van parketplaatsers hebben voor de verschillende parameters een woordje uitleg gegeven met betrekking tot de waarschijnlijke probleemoorzaak. Wat de ondergrond betreft, ligt het voornaamste probleem volgens de parketplaatsers bij de kwaliteit van de dekvloer (te bros, te korrelig, onvoldoende hechting, ). Verschillende betrokkenen waren overigens van mening dat de kwaliteit van de dekvloer er de laatste jaren op achteruit is gegaan. Sommigen melden tevens dat zij vaak zelf niet over de nodige opleiding of het vereiste materieel beschikken om de karakteristieken van de ondergornd correct te kunnen bepalen. Bij gebrek aan andere middelen voeren ze meestal krassen uit in de dekvloer met een snijdend voorwerp en steunen ze op hun ervaring om na te gaan of de deze al dan niet over de vereiste kwaliteiten beschikt. De problemen met de materialen zelf zijn meestal terug te voeren op fabricagefouten (slecht gekalibreerde plank, slechte uitvoering 20 % 20 % n ondergrond n binnenklimaat n materialen n andere van de tand- en groefverbinding, ), de onderlinge onverenigbaarheid ervan of de ongeschiktheid van het gekozen product voor het voorziene gebruik. Wat het binnenklimaat betreft, hebben de belangrijkste aangehaalde problemen te maken met een wijziging van de temperatuur of de relatieve vochtigheid na de plaatsing, en dit ondanks de aanbevelingen van de parketplaatser. Dergelijke wijzigingen kunnen ontstaan : tengevolge van een verkeerd beheer van het gebouw : gebrekkige ventilatie, ontbreken van verwarming, door een vochttoevoer van buitenaf : de interventie van een tegelzetter of een plafonneerder die zorgt voor een toevoer van vocht vóór, tijdens en na de plaatsing. In de rubriek andere worden voornamelijk de volgende problemen gemeld : toevoer van vocht (stijgvocht, waterschade, lekkende radiatoren, ) of grondverwarming (> 30 %). In dit laatste geval zijn de problemen meestal te wijten aan een onvoldoende dikke dekvloer bovenop de leidingen, een te hoge temperatuur van de leidingen, 9 Besluit Deze enquête had als hoofddoel om nuttige informatie te verzamelen over de huidige markt en over de problemen waarmee de parketplaatsers het meest te maken krijgen om zodoende een beter inzicht te krijgen in deze problematiek. Ondanks het grote aantal publicaties over houten vloerbedekkingen moet men immers vaststellen dat deze niet zelden aan de bron liggen van meningsverschillen en steeds vaker de tussenkomst van onze medewerkers vereisen. Een eerste vaststelling die men kan maken, is dat het merendeeel van de 39 parketplaatsers die ons de enquête terugstuurden, regelmatig WTCB-Dossiers Nr. 2/2008 Katern nr. 3 pagina 9

10 gebruik maken van een gelijmde plaatsing, en dit gewoonlijk uit technische overwegingen. Vermits het percentage antwoorden aan de hoge kant lag (19 %) konden we bovendien een redelijk representatieve analyse maken van de sector. Uit de analyse van de gemiddelde oppervlakte per bouwplaats blijkt dat de markt voornamelijk bestaat uit bouwplaatsen tussen de 50 en de 100 m 2. Door deze gegevens in aanmerking te nemen, kan men het geheel der ontvangen antwoorden afwegen ten opzichte van het marktaandeel van elk bedrijf. Tijdens de uitvoering wordt het vaakst gebruik gemaakt van polyurethaanlijm (62 %). Dit resultaat kan toegeschreven worden aan de goede prestaties en het brede toepassingsgebied van PU-lijmen, maar ook aan tradities. De MS-polymeerlijmen beginnen eveneens hun plaats op de markt te veroveren. Dispersie- en alcohollijmen verdwijnen daarentegen langzaam van het toneel. De keuze van de houten vloerbedekking en de afwerking wordt voornamelijk bepaald door esthetische en technische aspecten. Toch spelen ook tradities hierbij een rol, zoals blijkt uit de veelvuldige keuze van eiken. Een groot aantal parketplaatsers (> 6) houden rekening met de regels voor de goede uitvoering die opgenomen zijn in de TV 218 en zorgen voor een regelmatige controle van de belangrijkste parameters (vochtgehalte van de ondergrond en het hout, omgevingsvoorwaarden, ). Dit resultaat is toe te schrijven aan het grote professionalisme van de ondervraagde parketplaatsers. Het merendeel van de betrokken bedrijven (92 %) werd reeds geconfronteerd met problemen bij een gelijmde plaatsing. Deze problemen blijken echter doorgaans (behalve in enkele specifieke gevallen) niet rechtstreeks te maken te hebben met de gelijmde plaatsing op zich. Meestal ligt de probleemoorzaak bij één van de systeemonderdelen (slechte kwaliteit van de ondergrond, onaangepast lijmtype, fabricagefouten in de houten vloerbedekking, ) of bij factoren van buitenaf (waterschade, stijgvocht, ). De schade die door de parketplaatsers beschreven wordt, kan gewoonlijk vermeden worden of is eigen aan het gekozen systeem. Dergelijke systeemgebonden problemen zouden geanalyseerd moeten worden aan de hand van een pathologische studie teneinde de precieze aard van de vastgestelde schade te kunnen achterhalen. n t Nuttig d o c u m e n t Houten vloerbedekkingen : plankenvloeren, parketten en houtfineervloeren. Brussel, WTCB, Technische Voorlichting, nr. 218, december WTCB-Dossiers Nr. 2/2008 Katern nr. 3 pagina 10