Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Reisdocumenten Nr. 17 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 16 juli 2001 De vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 1 heeft op 21 juni 2001 overleg gevoerd met minister Van Boxtel voor Grote Steden- en Integratiebeleid over de brief van de minister d.d. 11 mei 2001 inzake biometrie in reisdocumenten en elektronische identiteitskaart (01-535). Van dit overleg brengt de commissie bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie 1 Samenstelling: Leden: Te Veldhuis (VVD), ondervoorzitter, De Cloe (PvdA), voorzitter, Van den Berg (SGP), Van de Camp (CDA), Scheltema-de Nie (D66), Van der Hoeven (CDA), Van Heemst (PvdA), Noorman-den Uyl (PvdA), Hoekema (D66), Rijpstra (VVD), O.P.G. Vos (VVD), Rehwinkel (PvdA), Wagenaar (PvdA), Luchtenveld (VVD), De Boer (PvdA), Duijkers (PvdA), Verburg (CDA), Rietkerk (CDA), Halsema (GroenLinks), Kant (SP), Balemans (VVD), De Swart (VVD), De Pater-van der Meer (CDA) en Slob (ChristenUnie). Plv. leden: Van Beek (VVD), Zijlstra (PvdA), Ravestein (D66), Van Wijmen (CDA), Bakker (D66), Balkenende (CDA), Barth (PvdA), Gortzak (PvdA), Dittrich (D66), Cherribi (VVD), Van den Doel (VVD), Van Oven (PvdA), Apostolou (PvdA), Cornielje (VVD), Kuijper (PvdA), Belinfante (PvdA), Mosterd (CDA), Th.A.M. Meijer (CDA), Van Gent (GroenLinks ), Poppe (SP), Van Splunter (VVD), Nicolaï (VVD), Wijn (CDA), Rouvoet (ChristenUnie) en Rabbae (GroenLinks). De heer Zijlstra (PvdA) toont zich na een bezoek aan Joh. Enschede en de SDU zeer onder de indruk van de geavanceerde ontwikkelingen en vele mogelijkheden op het terrein van de biometrie. In de notitie wordt aangegeven welke projecten gaande zijn en welke mogelijkheden getest worden. Voor de Kamer is het van belang om te weten wat de bruikbaarheid ervan is. De minister heeft contact met de registratiekamer over de ontwikkelingen, met name over de privacyaspecten. Heeft dit te maken met de opslag van gegevens? Ook de fraudegevoeligheid bij toepassing van biometrische kenmerken is onderwerp van gesprek. Kan de minister dit toelichten? De heer Zijlstra constateert dat de minister zaken doet met één bedrijf. Hij vraagt zich af hoe de prijsvorming in dit geval totstandkomt. Worden afspraken gemaakt over de proeven? Zijn er andere bedrijven op deze markt? Welke meerprijs moet betaald worden om de biometrische kenmerken in een paspoort of andere identiteitskaart op te nemen? Hoe staat het met het overleg over de prijs van het nieuwe paspoort per 1 oktober? De heer De Swart (VVD) is na een bezoek aan Joh. Enschede en de SDU ook onder de indruk van de mogelijkheden met biometrie. Met name de vingerscan en irisscan zijn al behoorlijk ver in ontwikkeling. In 1998 heeft het kabinet in 1998 besloten een onderzoek naar de haalbaarheid en acceptatie uit te doen. Het is nu drie jaar verder, maar de heer De Swart heeft nog niet echt een inzicht in de acceptatie. Wat is de indruk van de minister? Welke ervaringen zijn opgedaan in de pilots? Zijn de pilots die nu lopen, niet te klein om een goed gefundeerd oordeel te KST54860 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2001 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 17 1

2 vellen? De heer De Swart ziet graag dat wat meer vaart wordt gezet achter de pilots die nog worden opgezet, met name de grotere pilots. De opzet van het opnemen van biometrische kenmerken is om het paspoort veiliger te maken. Volgens de brief zal de invoering ervan in 2003 of 2004 plaatsvinden. Dat tijdstip ligt nog ver weg, terwijl de SDU al heeft aangegeven dat zij er klaar voor is. De heer De Swart wijst in dat verband op Maleisië, waar al wordt gewerkt met biometrische kenmerken in het paspoort. Hij constateert dat daarmee overigens ook minder goede ervaringen zijn opgedaan. De heer De Swart vraagt zich af of het niet verstandiger is, gezien de informatie die hij van de SDU heeft gekregen en die hij van andere bedrijven verwacht te krijgen, meteen voor twee templates te kiezen. De SDU is daar klaar voor. De irisscan en de vingerafdruk zijn het meest ontwikkeld. Kan niet daarvoor gekozen worden? De minister heeft aangegeven dat internationale afstemming noodzakelijk is. De heer De Swart vindt de voortgang in het overleg met de internationale partners echter teleurstellend. Zijn indruk is dat men het wel wil, maar dat er geen vaart in zit. Misschien moet Nederland overwegen een voortrekkersrol te vervullen en vooruitlopend op andere Europese landen biometrische kenmerken invoeren. De heer De Swart verwacht geen problemen op juridisch gebied. Het doel van biometrie in het reisdocument moet wel duidelijk omschreven worden in de wet. Is die wetswijziging al in voorbereiding? Naar zijn mening kan de Paspoortwet vooruitlopend op de definitieve invoering al worden aangepast. Wanneer zal een voorstel de Kamer bereiken? De heer De Swart is het eens met de minister dat het een ambitieus project is. Er is sprake van nieuwe technieken en dan mag je best spreken van een hoog ambitieniveau. Voor de heer De Swart betekent «ambitieus» echter ook snelheid en druk erop. Hij heeft dit gevoel er nog niet helemaal bij. Hopelijk kan de minister dit vandaag wel overbrengen. De heer Pitstra (GroenLinks) is van mening dat in het stuk erg veel Engelse termen worden gebruikt. Zijn daar geen Nederlandse termen voor te bedenken? Hij constateert dat het project vooral tot doel heeft om de «lookalikefraude» tegen te gaan. Het lijkt hem echter een illusie te denken, dat er ooit iets gemaakt kan worden wat niet vervalst kan worden. Elke nieuwe techniek zal nieuwe vormen van fraude uitlokken. De heer Pitstra constateert dat de schriftelijke vragen van mevrouw Karimi over dit onderwerp adequaat zijn beantwoord. Een belangrijk punt is echter de vrijwilligheid bij de pilots. In het stuk staat dat het volledig vrijwillig is. Is dit bij asielzoekers op Schiphol wel zo? Is daar niet sprake van een afhankelijkheidsrelatie? De registratiekamer spreekt in het kader van dit project over kansen en bedreigingen. De GroenLinks-fractie denkt dat de kansen wel worden gegrepen, maar dat aan de bedreigingen minder snel en met minder inspanning wordt gewerkt. De fractie van GroenLinks zal dit project dan ook kritisch blijven volgen. De heer Pitstra constateert dat er vaak onder de bevolking een soort van intuïtieve weerstand is bij dit soort projecten. Hoe zit het met het draagvlak onder de bevolking? De minister zegt wel dat Big Brother ver weg is. De GroenLinks-fractie wil dit graag zo houden, maar is dit niet een stapje op weg daarnaar? Het motto van de heer Pitstra is bij dit project dan ook «rustig aan en veel garanties op privacy». De Rekenkamer stelt in de samenvatting bij haar rapport At face value acht vragen. Zijn deze vragen uitgangspunt voor het beleid van de minister? Toetst hij elke nieuwe ontwikkeling aan deze vragen? Is het uitgangspunt ook dat een minimale hoeveelheid persoonsgegevens wordt ingewonnen, die alleen voor dat ene doel nodig is? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 17 2

3 Voor de heer Pitstra is het de vraag of het allemaal wel zo snel moet. Alleen Canada, Nieuw-Zeeland en de Verenigde Staten zijn hiermee bezig. In de EU is er nog geen code. Is het dan wel zo verstandig om in Europa hierop vooruit te lopen? Per 1 oktober komt er een nieuw paspoort, waarin de biometrische gegevens later kunnen worden opgenomen. Van welke biometrische gegevens gaat men uit of past alles daarin? De heer Pitstra sluit zich ten slotte aan bij de vragen over de Paspoortwet. De heer Balkenende (CDA) constateert, na zijn bezoek aan de SDU en Johan Enschede, dat het indrukwekkend is om te zien wat er technisch allemaal kan en gebeurt. Het is ook goed om dit te blijven volgen. De CDA-fractie heeft steeds gewezen op het belang van het opnemen van biometrische kenmerken en onderschrijft de lijn van de minister dat het gaat om een effectievere verificatie van de identiteit. Het gaat niet alleen om de «look-alikefraude», maar ook om het voorkomen van misbruik en oneigenlijk gebruik. Het is terecht om het paspoort zo goed mogelijk te beveiligen. De CDA-fractie vindt het opnemen van biometrische kenmerken dan ook urgent en dringt aan op spoed. De heer Balkenende vindt het juist dat rekening wordt gehouden met de internationale context. De mededeling dat de toepassing van biometrie in reisdocumenten van de lidstaten op dit moment geen onderdeel uitmaakt van de EU-agenda, vindt hij echter zorgwekkend. Het gaat om gemeenschappelijke belangen. Welke stappen onderneemt Nederland om te zorgen dat dit wel gebeurt? De ICAO werkt aan een richtlijn die naar verwachting in 2003 komt, maar niet bindend zal zijn. De vraag is of Nederland moet wachten op wat er in andere landen gebeurt. Het Nederlandse paspoort is voor veel mensen aantrekkelijker dan dat van andere landen. Het gaat erom dat het paspoort beter wordt beveiligd. Daarbij is snelheid een eerste vereiste. Misschien kan de minister recente informatie geven over biometrie in andere landen. De heer Balkenende constateert dat er ook mensen naar Nederland komen met paspoorten van andere Europese landen. Hoe functioneert het Schengeninformatiesysteem in relatie tot die reisdocumenten? De heer Balkenende constateert dat het opnemen van een biometrisch kenmerk wijziging van artikel 3 van de Paspoortwet noodzakelijk maakt. Dit is een technische verbetering, geen principiële wijziging. Wordt deze zaak al wetstechnisch voorbereid en in hoeverre is daarbij het punt van de privacy in het geding? De heer Balkenende hoopt dat bij deze noodzakelijke technische verbetering, de privacy geen belemmering zal gaan vormen. De maatschappelijke acceptatie is ook van groot belang. Nederlanders begrijpen in het algemeen wel dat het vanwege de veiligheid tijd kost om reisdocumenten te krijgen. De ICAO is tot de conclusie gekomen dat gelaatsherkenning, vingerafdrukken en irisherkenning het meest geschikt zijn. De CDA-fractie heeft de indruk dat de techniek van irisherkenning perspectieven biedt. Als de pilot gunstig uitpakt, wanneer is het dan technisch mogelijk om dit op te nemen? Uit de brief van de minister leidt de heer Balkenende af dat het niet alleen gaat om verificatie van de identiteit van de houder, maar ook om het benutten van nieuwe technieken voor andere zaken. De verschillende pilots hebben daarop ook betrekking. Al deze pilots zullen ongetwijfeld nieuwe vragen oproepen. Het is zinvol om deze pilots te doen, maar zij mogen geen belemmering vormen voor dat wat echt nodig is, namelijk het opnemen van biometrische kenmerken in een reisdocument. De planning is om in de tweede helft van 2002 conclusies te trekken over de mogelijkheid van invoering van een biometrisch kenmerk. De minister schrijft dat de planning van de haalbaarheidsonderzoeken zeer ambitieus is. In 2003 komt de richtlijn. Natuurlijk moet alles goed worden voorbereid, maar tempo is absoluut noodzakelijk. In de brief ontbreekt een Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 17 3

4 perspectief wanneer de invoering van een biometrisch kenmerk in reisdocumenten een feit kan zijn. Daarover is duidelijkheid geboden, zodat men weet waar men aan toe is. Mevrouw Van t Riet (D66) constateert dat een absolute beveiliging niet bestaat, maar dat het beveiligingsniveau wel kan worden verhoogd door biometrische kenmerken toe te voegen. Naast twee pilots worden ook haalbaarheidsonderzoeken verricht. De vraag is hoe dit alles in de praktijk kan worden gerealiseerd. Wanneer kan in dit verband de wijziging van de Paspoortwet worden verwacht? Voorzover mevrouw Van t Riet bekend, zijn andere landen nog niet zover dat zij biometrische kenmerken hebben ingevoerd. Alleen Australië schijnt daarmee bezig te zijn. Mevrouw Van t Riet vraagt zich af of bij invoering aan een combinatie van kenmerken wordt gedacht of dat een keuze wordt voorbereid? Loopt men overigens bij gezichtsherkenning niet het risico ook rasgegevens op te slaan en hoe verdraagt dit zich met de gewenste privacybescherming? De ICAO zal waarschijnlijk in 2003 richtlijnen vaststellen. Kan Nederland daarop vooruitlopen en hoe groot is dan de kans dat het toch anders moet? Als biometrische kenmerken kunnen worden opgenomen, betekent dit dan niet dat op zeer veel plaatsen deze kenmerken gecontroleerd kunnen worden? Moet er dan op elk gemeentehuis een scanner zijn? Hoe zal het gaan op Schiphol, ambassades en dergelijke? Vraagt het opnemen van biometrische kenmerken niet om extra privacybescherming? Mevrouw Van t Riet constateert dat begin oktober 2001 het nieuwe paspoort met chip voor biometrische kenmerken wordt ingevoerd. Zullen die kenmerken later daarin worden opgenomen? Denkt de minister bij de leges aan een bandbreedte of één prijs? Krijgen de gemeenten de mogelijkheid om hierin te variëren? Op andere fronten spant de minister zich in voor de elektronische dienstverlening door een elektronische identiteitskaart te ontwikkelen. Begrijpt mevrouw Van t Riet goed dat er een nauwe relatie is tussen de ontwikkelingen rond het paspoort en de elektronische publieke dienstverlening? Kan zowel paspoort als identiteitskaart daarvoor worden gebruikt? Is de elektronische identiteitskaart een elektronische variant van het paspoort? Zit er ook schot in de task force public key infrastructure? Wordt 2002 gehaald? Zo niet, heeft dit gevolgen voor het project Kiezen op afstand? Is de toegezegde rapportage klaar? Mevrouw Van t Riet verzoekt de minister inzicht te geven in de hobbels bij de overgang van de kleine pilot in Delft naar de grote in Rotterdam en Amsterdam-Oud-Zuid? Wat dit betreft sluit mevrouw van t Riet zich aan bij de vragen van de heer Balkenende over de belemmeringen voor het proces van biometrische kenmerken. Antwoord van de regering De minister wijst erop dat Engelse termen gemeengoed zijn geworden. Misschien kan een voorbeeld aan de Vlamingen worden genomen, die overal Nederlandse termen voor bedenken. De minister heeft op de verschillende dossiers even veel haast als de Kamer. Het gaat echter wel om vertrouwen, toegankelijkheid, publieke dienstverlening, een efficiëntere bedrijfsvoering en bij het paspoort ook om veiligheid. Begin oktober wordt het nieuwe paspoort op de markt gebracht. Dit paspoort is zeer veilig. Vele malen veiliger dan het oude paspoort, alhoewel 100% veiligheid niet te garanderen valt. De veiligheid is het enige richtsnoer geweest bij de ontwikkeling van het nieuwe paspoort. Ook de minister was bij zijn bezoek aan Joh. Enschede/SDU onder de indruk van de investeringen in en de kwaliteit van het productieproces. Het nieuwe paspoort bevat een indrukwekkend aantal veiligheidskenmerken en ook de vormgeving is ondergeschikt gemaakt aan de veilig- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 17 4

5 heid. In het nieuwe paspoort kan eenvoudig een chip voor biometrie worden opgenomen. In pilots wordt nagegaan welke vorm van biometrie wenselijk is en of een combinatie van templates mogelijk is. Mensen die in oktober een nieuw paspoort halen, hebben die chip er echter nog niet in. Zodra wordt besloten om die chip op te nemen, zullen zij wel een nieuw paspoort moeten halen. De productie van het nieuwe paspoort is gecentraliseerd, de uitgifte is gedecentraliseerd naar de gemeenten. De minister constateert dat in dit proces ongeduld wel aan wijsheid gekoppeld moet worden. Het gaat om grote investeringen. Gekeken moet worden of internationale afstemming mogelijk is, zodat Nederland niet iets invoert wat over twee jaar weer afgeschaft moet worden. Het gaat om de kwaliteit van de apparatuur, om de betrouwbaarheid van het systeem en de wijze waarop daarmee wordt omgegaan. Ook de privacyaspecten spelen een rol. Daarom is gekozen voor een aantal pilots met vingerafdruk, met irisscan en met gelaatsherkenning. Over de geschiktheid van biometrische kenmerken is internationaal overleg gaande of dit een goed systeem zou kunnen zijn. Bij de irisscan is er geen koppeling met raskenmerken. Bij gelaatskenmerken zou dat mogelijk zijn. Er wordt op gelet dat een en ander niet discriminerend kan werken. Het doel moet zijn veiligheid en identificatie. De pilots zijn bezig of gaan van start. Midden 2002 zal de Kamer worden geïnformeerd over het resultaat. Dan nadert namelijk het moment dat een keuze moet worden gemaakt, die ook moet sporen met de ontwikkelingen in ICAO-verband. De ICAO zal in 2003 de definitieve keuze maken en met een richtlijn komen. In de loop van 2003 zullen dus ook in Nederland keuzes kunnen worden gemaakt. Er zal dus eerst anderhalf jaar een nieuw, heel veilig paspoort zijn, maar zonder biometrie. Grosso modo zal een jaar later de keuze kunnen worden gemaakt welke vorm van biometrie wordt ingepast. Redelijkerwijs is de verwachting dat dit in 2004 in het paspoort kan worden opgenomen. Dat is ook de ambitie van de minister. Bij dit project zijn echter wel andere partijen betrokken. De industrie moet nieuwe technieken ontwikkelen en leveren, waarbij betrouwbaarheid en kosten een rol spelen. Andere overheden zijn erbij betrokken. Bij de pilots zijn burgers betrokken, soms uitkeringsgerechtigden, soms asielzoekers, soms vreemdelingen die zich elke maand moeten melden, soms burgers die men wil laten meedoen in een democratisch besluitvormingsproces. De minister heeft dit alles dus niet zelf in de hand. Ook in EU-verband is Nederland actief. Nederland participeert volledig in het actieprogramma e-europe. Nederland brengt daar de eigen ervaringen met de huidige projecten in. Ook in Finland is men met dergelijke projecten bezig. Een paar maanden geleden zijn collega s uit Singapore in Nederland geweest om zich op de hoogte te stellen van het project Kiezen op afstand en de ontwikkelingen op het gebied van biometrie. Deze projecten hebben een samenhang met elkaar. Maleisië is genoemd. Er is echter nog geen land ter wereld dat een definitieve keuze heeft gemaakt welke vorm van biometrie zal worden ingevoerd. In Maleisië, Australië en Nieuw-Zeeland lopen pilots. Nederland heeft nauwe contacten daarover om van de ervaringen te leren. Uit pilots met vingerafdrukken blijkt dat bij circa 6% van de mensen om uiteenlopende redenen geen vingerafdruk kan worden genomen. De vraag is dan of een irisscan betrouwbaarder is of dat er een combinatie met gelaatskenmerken moet zijn. Dit alles zal in de loop van volgend jaar aan de Kamer worden voorgelegd. Desgevraagd zegt de minister toe dat hij contact met zijn collega van Justitie zal opnemen, om te zien of Nederland dit onderwerp op de EU-agenda kan krijgen. Wat het Schengeninformatiesysteem betreft kan de minister meedelen dat daarin geen biometrie is opgenomen. De minister constateert dat de deelname aan zijn pilots vrijwillig is. De toepassing van biometrie in de vreemdelingenketen is geregeld in de Vreemdelingenwet (Vw2000). De minister vindt het draagvlak onder de bevolking een interessant punt. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 17 5

6 Onlangs is op het departement een onderzoek hiernaar aan de orde geweest. De minister heeft ook nauw contact met de registratiekamer. De acht vragen in het rapport At face value zijn voortdurend leidraad bij de opzet van de pilots en de evaluatie. Zorgvuldigheid is belangrijk. De privacyaspecten zijn belangrijk. Daarom wordt gekozen voor kaart en gegevens zo dicht mogelijk bij de houder. Zodra de minister eruit is, zal hij de Kamer informeren hoe hij het onderzoek naar draagvlak wil vormgeven. De minister constateert dat de aanpassing van de wet tamelijk eenvoudig is. Hij hoopt het voorstel, dat een rijkswet betreft, in september aan de rijksministerraad voor te leggen. Daarna gaat het naar de Raad van State. In het najaar hoopt hij het wetsvoorstel aan de Kamer voor te leggen. De Kamer bepaalt daarna het tempo van behandeling. Waarschijnlijk kan het nog voor de verkiezingen door de beide Kamers worden aangenomen. Het wettelijk kader is dan geregeld, maar dan moet nog wel bij AMvB misschien via een voorhang-amvb, de keuze voor de vorm van biometrie worden gemaakt. Wat de prijs van het nieuwe paspoort betreft herinnert de minister eraan dat door het Rijk een prijsverlaging van f 27,50 is ingevoerd, die per 1 april geëffectueerd is. De gemeenten hanteren echter verschillende tarieven, waardoor de prijs niet overal hetzelfde is. De minister heeft al toegezegd met de gemeenten te gaan praten over de leges. De Kamer heeft een verzoek gedaan om een maximumprijs voor het paspoort vast te stellen. Uit een onderzoek van Cebeon naar de kosten van verstrekking van paspoorten in gemeenten met verschillende inwoneraantallen, blijkt dat de gemiddelde kosten toenemen met het inwoneraantal. De kosten liggen tussen de f 25 en f 58. De belangrijkste verklaring voor de verschillen zijn service- en voorzieningenniveau, organisatorische voorzieningen en dergelijke. De legeskosten liggen tussen de f 19 en f 88. Cebeon geeft als reden voor deze legesverschillen het ontbreken van een goede kostenoriëntatie bij gemeenten en extra opslagen in verband met onderdekking bij andere reisdocumenten. De uitkomsten van dit onderzoek zijn de basis voor het streven naar een bandbreedte voor de nieuwe reisdocumenten. Daarvoor is onlangs in Rotterdam een simulatie uitgevoerd van het uitgifteproces voor de nieuwe paspoorten. De uitkomst daarvan moet de basis worden voor het overleg met de gemeenten over een bandbreedte. De minister zal proberen dit voor 1 oktober af te ronden en daarover aan de Kamer uitsluitsel te geven. De minister constateert dat de task force public key infrastructure geen gevolgen heeft voor het project Kiezen op afstand. Er is een samenhang, maar het hindert elkaar niet. De minister geeft toe dat er af en toe hobbels in de pilots zijn. Soms gaan er dingen mis. Pilots zijn er echter voor om daar achter te komen. De minister hoopt op deze wijze het pad af te lopen en tot een gerichte aanpak te komen. Nadere gedachtewisseling De heer Zijlstra (PvdA) stelt het op prijs als er voor de invoering van het nieuwe paspoort in oktober duidelijkheid komt over de prijs ervan. Bij sommige gemeenten is sprake van geldklopperij. Dat moet de wereld uit. In welke orde van grootte moet overigens gedacht worden bij de kosten van het aanbrengen van biometrische gegevens in het paspoort? De heer De Swart (VVD) constateert dat de minister bevlogen is in zijn beantwoording. Het is mooi dat de minister evenveel haast heeft als de Kamer. Natuurlijk loopt men in de pilots en ook in de pilots die nog van start gaan, tegen problemen aan, maar de heer De Swart zou het op prijs stellen als er wat meer druk en snelheid in komt. Zal het echter lukken om Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 17 6

7 in 2004 en liefst nog eerder de biometrische kenmerken in het paspoort in te voeren? De heer De Swart heeft bij zijn bezoek aan de SDU gehoord dat andere landen zijn geïnteresseerd in het nieuwe paspoort. Voor hem is dat een signaal dat Nederland met dat nieuwe paspoort een voortrekkersrol vervult. Dat is een goede zaak. Laat Nederland ook die voortrekkersrol nemen bij het toepassen van biometrische kenmerken in dat nieuwe paspoort. Wil de minister dat in overweging nemen? De heer De Swart constateert dat de huidige pilots zijn gericht op een andersoortige toepassing in het maatschappelijke leven. Misschien kan op Schiphol met een aantal mensen die veel vliegen, een pilot worden gestart met het nieuwe paspoort met biometrische kenmerken erin. Op basis daarvan kunnen dan eventueel breed die biometrische kenmerken in het nieuwe paspoort worden ingevoerd. Als alles volgens planning verloopt, zullen over twee jaar die biometrische kenmerken in het paspoort worden opgenomen. Hoe zit het dan met de prijs voor mensen die al een nieuw paspoort hebben, maar die graag die biometrische kenmerken in hun paspoort opgenomen zien? Ten slotte gaat de heer De Swart ervan uit dat de minister de legeskosten in het overleg met de VNG aan de orde stelt. De verschillen in kosten te zijn wel heel erg groot. Dat is aan de burger niet uit te leggen. De heer Pitstra (GroenLinks) constateert dat men enthousiast is en dat de lijn van de politieke discussie is dat dit haast heeft. De minister deelt dat gevoel van haast. Dat is echter niet de lijn van de heer Pitstra. Zijn lijn is meer de lijn van de wijsheid, die de minister ook wil. Als het dan wat langzamer gaat, is dat voor de GroenLinks-fractie geen enkel probleem. De haast moet niet ten koste van de wijsheid gaan. Dat heeft ook alles te maken met de privacy. Het lijkt de heer Pitstra weinig zin hebben dat Nederland vooruitloopt op de andere EU-landen met heel ander paspoort, als de andere landen die technieken niet hebben. Met deze nieuwe technieken lijkt het straks mogelijk informatie af te leiden over de emotionele toestand of gezondheidstoestand van mensen of om raskenmerken vast te stellen. De heer Pitstra vindt dit serieuze aspecten. Hij vindt deze technieken overigens ook geen technisch wondermiddel. De techniek van vingerafdrukken werkt bij 6% van de mensen niet. Er moet dus niet een euforische stemming ontstaan dat het allemaal zo geweldig is. De risico s moeten goed afgegrendeld worden. Heer Pitstra constateert dat de minister op vragen van zijn fractie heeft geantwoord dat alle deelnemers vrijwillig aan de pilots meedoen. Nu antwoordt de minister echter dat het op Schiphol niet vrijwillig gebeurt. Het antwoord van de minister op die Kamervragen klopt dus niet. Wat de prijzen betreft vindt ook de heer Pitstra dat er sprake is van geldklopperij. Hij hoopt dat de bandbreedte zo klein mogelijk wordt. Het mag geen inkomstenbron voor de gemeenten worden om andere onrendabele activiteiten te dekken. Is de minister het daarmee eens? De heer Balkenende (CDA) verzoekt de minister te bevestigen dat bij artikel 3 van de Paspoortwet het privacyaspect niet aan de orde is, maar dat het gaat om een technisch kenmerk dat in de wet moet worden opgenomen. De wet biedt het algemene kader en de technische zaken worden via AMvB geregeld. Zo hoort het. Op voorhand krijgt de minister daarbij steun van de CDA-fractie. Als het nieuwe paspoort wordt ingevoerd, moet er alles aangedaan worden om de hoge irritatiefactor bij de bevolking ten aanzien van de enorme prijsverschillen weg te werken. De minister kan zich voor de verkiezingen als D66-bewindsman onsterfelijk maken om dit probleem echt aan te pakken. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 17 7

8 Mevrouw Van t Riet (D66) steunt de minister in zijn pogingen om in het overleg met de VNG die bandbreedte te regelen. Zij is het met haar collega s eens dat de prijzen de pan uit rijzen. Zij sluit zich aan bij de vragen van haar collega s over de privacy. Kan de minister aangeven hoe het onderzoek naar het draagvlak onder de bevolking zal plaatsvinden en wanneer dit afgerond zal zijn? De invoering van biometrische kenmerken via een chip lijkt mevrouw Van t Riet een ingewikkelde zaak. Voor haar hoeft de invoeringsdatum van 2004 niet zo hard te zijn. De zorgvuldigheid moet voorop staan. De minister herhaalt zijn toezegging dat de Kamer de resultaten van het onderzoek naar de bandbreedte en het overleg daarover vóór 1 oktober ontvangt. Hij is het ermee eens dat de bandbreedte zo klein mogelijk moet zijn. Hij heeft echter te maken met autonome bestuurslagen. In het uiterste geval kan dit in een wet worden geregeld, maar de minister geeft er de voorkeur aan om in goed overleg tot afspraken te komen. De minister constateert dat de pilots inzicht moeten geven in de kosten die zijn verbonden aan het invoeren van biometrie. De minister heeft met meer randvoorwaarden te maken dan uitsluitend de techniek. In de loop van volgend jaar zal er meer duidelijkheid komen over de ervaringen met de pilots en de kosten. Dan zal hij de Kamer daarover informeren. Met de Kamer heeft de minister de keuze gemaakt voor een nieuw, veiliger paspoort. De consequenties voor de kosten zal men daarbij onder ogen moeten zien. De minister constateert dat zijn bevlogenheid wel gepaard gaat met zakelijkheid. Natuurlijk wil hij tempo, maar hij gaat niet harder dan hij verantwoord vindt. De pilots zijn essentieel om ervaring op te doen met de verschillende biometrische mogelijkheden, met de wijze van implementeren en controleren. Daarbij zijn andere partijen betrokken, die hij niet kan aansturen. Het gaat dus niet alleen om snelheid. De tijdpaden zijn al strak en de minister kan niet beloven dat hij het zal versnellen. De minister verwijst naar bladzijde 5 van de brief, waar wordt meegedeeld dat op Schiphol in samenwerking met de marechaussee en de IND dit najaar een pilot zal starten met irisscanning. Daarbij zullen de frequent flyers worden betrokken. Op het moment dat de ICAO-richtlijnen klaar zijn, is Nederland zo goed als klaar om te implementeren. Als andere landen dan nog niet zover zijn, vindt de minister het geen probleem als Nederland vooruitloopt op besluitvorming in de Europese Unie en conform internationale richtlijnen meteen van start gaat. De minister wil wel wachten tot de ICAO-richtlijnen er zijn, omdat dan bekend is waar de andere landen mee gaan werken. Het gaat om identiteitvaststelling en over grenscontroles. Het is goed om dit zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen. Mochten onverhoopt in 2003 die ICAO-richtlijnen nog niet worden vastgesteld, dan zal er tussen Kamer en kabinet een gedachtewisseling moeten plaatsvinden over hoe dan te handelen. Het gaat wat te ver om dit nu al vast te leggen voor een volgende periode. De minister constateert dat biometrie dient ter vaststelling van de identiteit en niet betekent dat iemand een leven lang gevolgd wordt. De registratiekamer zit er ook bij om te bewaken dat er geen verkeerde dingen met gegevens worden gedaan en dat de gegevens zo dicht mogelijk bij de houder blijven. De privacy is een belangrijk aspect, waar de registratiekamer bovenop zit. Zij heeft onlangs een advies uitgebracht over het nieuwe bevolkingsadministratiesysteem. In de reactie die binnenkort naar de Kamer gaat op het rapport van de commissie-snellen en nieuwe GBA-systeem zal het advies van de registratiekamer zijn opgenomen en het kabinetsstandpunt daarover. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 17 8

9 De minister hoopt ten slotte dit najaar een onderzoek naar het draagvlak onder de bevolking te starten. De voorzitter van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, De Cloe De griffier van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, De Gier Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 17 9