Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Achtergronden en risico's van druggebruik Eindverslag Vastgesteld 26 juni Samenstelling: Lamberts (PvdA), Kleisterlee (KVP). Abma (SGP), Voogd (PvdA), Van Leeuwen (ARP), ondervoorzitter, Van Schaik (KVP), Veder-Smit (VVD), voorzitster, Geurtsen (VVD), Van der Lek (PSP), Roethof (PvdA), Verbrugh (GPV), Haas-Berger (PvdA), Van Dam (ARP), Van Leijenhorst (CHU), Du Chatinier (KVP), Van Veenendaal-van Meggelen (DS'70), Honig van den Bossche (BP), Beuker (RKPN>, Coppes (PPR), De Leeuw (CPN), Dees (VVD), Salomons (PvdA), Nooteboom (D'66), Lückers-Bergmans (KVP) De bijzondere commissie 1 voor stuk heeft, na kennis genomen te hebben van de memorie van antwoord op haar voorlopig verslag, behoefte aan het stellen van de volgende vragen. Enkele aanvullende vragen, waartoe het gesprek dat de bijzondere commissie op 14 mei 1975 voerde met dr. Robert L. Dupont, Director of the White House Special Action Office for Drug Abuse Prevention, bepaalde leden aanleiding gaf, zijn in dit verslag verwerkt. De leden van de K.V.P.-fractie zeiden niet slechts het standpunt van de bewindslieden te delen, dat het gebruik van hennep niet moet worden bevorderd, doch van mening te zijn, dat het gebruik ervan - evenals overigens het gebruik van alcohol en tabak - zoveel mogelijk moet worden tegengegaan. Zij vroegen daarom of - nu, gelet op de onderzoekingen van Buikhuisen c.s., het gebruik van hennepprodukten in ieder geval bij scholieren zich enigszins stabiliseert - een wijziging van het tot nu toe gevoerde beleid niet tot een ongewenste stimulering van het gebruik van hennepprodukten zal leiden. De leden van de C.H.U. fractie zeiden van oordeel te zijn dat onvoldoende duidelijk is gemaakt, hoe de Regering een bijdrage zal kunnen leveren aan de preventie van het druggebruik. Bedoelde preventie heeft toch betrekking op alle drugs. Op deelterreinen willen de bewindslieden komen tot een versoepeling van het wettelijk regiem. Zal dit niet leiden tot een grotere sociale aanvaardbaarheid en tot een groter gebruik, alsmede tot een zich uitbreidende groep gebruikers van bepaalde drugs? De Werkgroep Verdovende Middelen verwachtte daardoor een absolute stijging van het aantal personen, dat in ernstige moeilijkheden komt. Welke argumenten voeren de bewindslieden niettemin aan om het gebruik van bedoelde drugs terug te dringen? De hier sprekende leden memoreerden, dat op grond van bepaalde onderzoekingen (Buikhuisen c.s.) thans voorzichtig wordt geconcludeerd tot een stabiliserende tendens van het gebruik van hennepprodukten door scholieren.zou dit er niet op kunnen wijzen, dat het huidige regiem ten minste niet meer risico's oplevert dan het door de Regering voorgestelde regiem, hetgeen nog zoveel zaken in het onzekere laat? Wat voor ervaringen, zo vroegen deze leden tevens, zijn er in andere landen te bespeuren bij de overgang naar een ander regiem? Kunnen de bewindslieden daarvan een overzicht geven? In de memorie van antwoord hadden deze leden onder gelezen: 'Oppervlakkig beschouwd bestaat er spanning tussen het gehandhaafde misdrijfkarakter van de handel en de 2 vel Tweede Kamer, zitting ,11 742, nr. 9 1

2 sterk gereduceerde strafposities voor het bezit voor eigen gebruik. De ondergetekenden leggen er de nadruk op, dat bij hun beleidskeuze voorop staat de overweging dat ten aanzien van de preventie van het gebruik van hennepprodukten door het strafrecht kennelijk niet de hoofdrol wordt gespeeld. Deze constatering noopt tot het trekken van de conclusie, dat de preventie van individuele en gemeenschapsrisico's in hoofdzaak moet worden gezocht in de sociale normering'. Wat wordt hier bedoeld, vroegen de leden van de C.H.U.-fractie, met de woorden 'oppervlakkig beschouwd'. Zal deze spanning niet ook bij nadere beschouwing blijken te bestaan? Zijn de bewindslieden van oordeel, dat het strafrecht ten aanzien van de preventie van het gebruik, misschien wel niet een hoofdrol, maar ter zake toch stellig een rol van betekenis speelt? Wat wordt hier, zo vroegen de leden van de C.H.U.-fractie voorts, precies onder sociale normering verstaan en welke rol wordt hieraan toegekend met betrekking tot de preventie? Kan men binnen het kader van het te voeren beleid te denken valt aan het stimuleren van de sociale aanvaardbaarheid van hennepprodukten - hier veel van verwachten? De conclusie die de bewindslieden trekken dient, naar het gevoelen van deze leden, wel wat steviger onderbouwd te worden. De vraag of reeds thans tot wijziging van het beleid moet worden overgegaan is te meer een klemmende, zo vonden de leden van de K.V.P.-fractie, wanneer men zich realiseert, dat, zoals de bewindslieden bevestigen, de wetenschappelijke onderzoekingen naar de invloed van hennepprodukten op bij voorbeeld de hersenfuncties nog in volle gang zijn. Deze leden vroegen in dit verband in hoeverre gebruik wordt gemaakt van de onderzoek-resultaten die al in de Verenigde Staten bekend zijn. Is het mogelijk de daarover bestaande rapporten ter beschikking te stellen van de commissie? Hoe denken de bewindslieden, informeerden de hier sprekende leden, over onderzoek-resultaten uit de Verenigde Staten, die uitwijzen dat THC - het werkzame bestanddeel van cannabis - in tegenstelling tot alcohol en nicotine, veel langer in het lichaam achterblijft en dat hierdoor invloed wordt uitgeoefend op DNA-structuren en voortplanting? Delen de bewindslieden de mening van sommige deskundigen dat hennepprodukten tot eenzelfde verslaving in het dagelijks gebruik zullen kunnen leiden als normale rookartikelen? Zo ja, menen zij dan niet dat het reeds thans meer vrij geven van hennepprodukten, gelet op de stand van het ook door hen noodzakelijk geachte onderzoek, niet voorzienbare risico's met zich mee kan brengen, die van andere aard kunnen zijn dan die welke zich kunnen voordoen bij het roken van tabak. Uit de memorie van antwoord hadden ook de leden van de C.H.U.-fractie geconcludeerd, dat het onderzoek met betrekking tot de hennepprodukten nog slechts in een beginstadium verkeert. Zo deze conclusie juist is, behoort deze constatering dan niet te leiden tot de nodige terughoudendheid om het regiem ter zake te versoepelen? Te meer, daar op dit moment een waardeoordeel over de gemeenschapsrisico's op lange termijn niet kan worden geveld. Onduidelijk achtten de leden van de fractie van de C.H.U. de passage in de memorie van antwoord (blz. 8): 'De vaststelling van het te volgen beleid, zal in belangrijke mate afhangen van de resultaten, die door het gewijzigde wettelijke regime zullen worden gebracht. Gaat het hier om een voorlopige vaststelling van het beleid, dit mede gelet op het ingediende wetsontwerp? Denken de bewindslieden toch aan een proefperiode, waarna het beleid eventueel weer teruggebogen kan worden? Hennepprodukten, zo vervolgden deze leden, worden genuttigd in meer of minder geconcentreerde vorm. Hoe willen de bewindslieden precies vaststellen, wat volgens hen in dit verband als een aanvaardbare en wat als een onaanvaardbare concentratie dient te worden beschouwd, gesteld het feit, dat - gelet ook op het gevarieerde aanbod \/dr\ hennepprodukten - hiervoor een zinnige norm is aan te geven? Waar ligt volgens hen de cesuur? Hoe Tweede Kamer, zitting , , nr. 9 2

3 denken zij hierop controle uit te oefenen? Of worden alle cannabisprodukten - behalve dan die voorkomend in hasholie - zonder meer als drugs vallend onder de categorie met niet onaanvaardbare risico's beschouwd? Hoe willen zij verklaren dat de werkzame stof uit hennepprodukten ook door hen als gevaarlijke stof wordt aangemerkt, terwijl zij ongecontroleerde hoeveelheden daarvan in hennepprodukten anders beoordelen. Wat betreft de invloed van de hennep op de verkeersveiligheid interesseerde het de leden van de C.H.U.-fraactie te weten, of en, zo ja, welke strafmaatregelen dienaangaande in het buitenland bestaan. Op welke termijn wil de Regering overigens in ons land controle en strafmaatregelen gaan realiseren? De leden van de C.H.U.-fractie begrepen uit de beantwoording van de door hen in het voorlopig verslag gestelde vragen, dat de bewindslieden ervan uitgaan, dat de drugs reeds een deel vormen van onze leefsfeer. Mag en kan men dat in het algemeen zo stellen? Te meer, daar in de memorie van antwoord meermalen gesteld wordt, dat men het verbruik - dat stellig nog niet algemeen is - niet wil bevorderen, doch eerder terugdringen. Versterkt, zo vroegen deze leden, een dergelijke uitspraak niet de gedaclv te, dat men het als schadelijk aangemerkte consumptiepakket (alcohol, tabak) gerust nog kan uitbreiden met andere nog schadelijker artikelen? Het antwoord van de bewindslieden, waarom de door de leden van de C.H.U.-fractie ontwikkelde gedachtengang - waarbij onderscheid gemaakt wordt tussen drugs met meer en minder onaanvaardbare risico's - geen praktisch aanknopingspunt biedt voor het beleid, had deze leden teleurgesteld. Zij wensten hierop gaarne een nadere toelichting. De leden van de fractie van de K.V.P. vroegen of de bewindslieden willen mededelen, hoe de reacties uit het buitenland zijn geweest op de voorgestelde wijzigingen in het te voeren beleid, met name hoe men heeft gereageerd op het regeringsvoornemen om de strafsanctie voor het bezit voor eigen gebruik van hennepprodukten te verlagen en de handel daarin als een misdrijf te blijven beschouwen, terwijl de strafsancties op handel in drugs met onaanvaardbaar risico niet onaanzienlijk zijn verhoogd. Hebben de bewindslieden niet de indruk, vroegen deze leden, dat hierdoor ook voor het buitenland duidelijk wordt dat men in Nederland weliswaar een eigen beleid wil voeren op het gebied van hennepprodukten, maar daarnaast het stijgende heroïneprobleem, waar vele andere landen mee worstelen, drastisch wil aanpakken. De leden van de K.V.P.-fractie informeerden of de bewindslieden kennis hebben genomen van de uitspraak van het gerechtshof in Alaska, waarbij het gebruik van marihuana in eigen woning gelegaliseerd werd. Willen de bewindslieden op de motivering van het gerechtshof nader ingaan en willen zij hierbij ook betrekken de eventuele strijdigheid van deze gerechtelijke uitspraak met het Enkelvoudig Verdrag? De leden van de C.H.U.-fractie constateerden, dat de bewindslieden de internationale samenwerking zeer belangrijk vinden. Achten zij het in dit verband niet op z'n minst een nadeel, dat Nederland vergeleken met het buitenland met betrekking tot het drugbeleid een wat uitzonderlijke positie inneemt? Waarom verkiest de Regering wel aansluiting bij het buitenland wat betreft de hoogte der straffen voor de zogenaamde drugs met onaanvaardbare risico's en niet voor de drugs met zogenaamde aanvaardbare risico's? De leden van de C.H.U.-fractie merkten op, dat de Nederlandse diplomatieke vertegenwoordigingen in het buitenland reacties ontvingen op het door ons land gevoerde drugbeleid. Uit deze reacties sprak soms een zekeie ongerustheid, aldus de memorie van antwoord, onder Golden deze reacties ook het door de Regering te voeren beleid? Kunnen de bewindslieden de commissie een overzicht van deze reacties verstrekken? De memorie van antwoord stelt, dat sinds begin 1974 zich een sterke inteinationale oppositie tegen het invoeren van een afzonderlijk drugregiem in Nederland heeft gemanifesteerd. Welke conclusies, zo vroegen de leden hiei aan het woord, hebben de bewindslieden hieruit getrokken? Zijn zij niet \>ÓI\ mening, dat dooi invoering van dat afzonderlijk legiem de internationale sa- Tweede Kamer, zitting , , nr. 9 3

4 menleving zal worden bemoeilijkt? Dezelfde leden wilden voorts weten, hoe de bewindslieden bij een vrijwel 'open' grens met België voor personenverkeer de grensoverschrijdende handel vanuit de Benelux denken te bestrijden. De leden van de C.H.U.-fiactie hadden moeten constateren, dat wat betreft de straftoemeting in ons land, de CBS-cijfers geen inzicht geven in de hoogte van de straffen gerelateerd aan de aard van de handeling of de aard van het middel. Zij zeiden dit te betreuren. Kunnen de bewindslieden ter zake niet op andere wijze inlichtingen verschaffen? De hier spiekende leden wezen waren mening gebleven, dat het geven van 'beursberichten' via de VARA-radio volstrekt strijdig is met het streven naar het terugdringen van het gebruik van hennepprodukten. De reactie op deze mening in de memorie van antwoord had deze leden in het geheel niet bevredigd. Willen de bewindslieden hun opvatting ter zake eens uitvoerig motiveren? Wanneer men stelt dat de handel met alle kracht dient te worden tegengegaan, hoe kan men dan het doorgeven van beursberichten nog toelaatbaar achten? Gaat het hier niet om het uitlokken van een strafbaar feit? Ten aanzien van de aangekondigde drugadviescommissies merkten de leden van de C.H.U.-fractie op, dat de invalshoek, van waaruit deze commissies de drugproblematiek bezien, in aanzet justitieel zal zijn. Is het juist, dat gezien de samenstelling van deze commissies het eerder de bedoeling is het justitieel element te verzwakken dan te versterken? De leden van de V.V.D.-fractie zouden gaarne nog antwoord ontvangen op hun vraag naar het samenvallen van de handelskanalen van hennepprodukten en die van drugs met onaanvaardbaar risico. Kan de Regering een schets geven van deze kanalen zowel in geografisch als in maatschappelijk opzicht? Vanuit welke landen geschiedt de invoer in ons land, hoe en door wie vindt de distributie plaats en op welke wijze geschiedt de doorvoer via ons land naar andere landen? Zijn de handelskanalen voor hennepprodukten dezelfde als die voor drugs met onaanvaardbare risico's, en zo neen, waaruit bestaan de verschillen? De leden van de K.V.P.-fractie onderschreven de stelling dat enige terughoudendheid geboden is bij de drugvoorlichting, omdat hierdoor ook een stimulerend effect zou kunnen optreden. Vooral nu bij scholieren de belangstelling voor drugs lijkt af te nemen, is voorzichtigheid geboden. Zij waren daarom van mening dat het accent bij de voorlichting moet komen te liggen bij voorlichting aan gebruikers. Hierbij zouden juist de hulpverleners moeten worden ingeschakeld. Daarvoor moeten aan hen voldoende mogelijkheden worden geboden, ook financieel. Op welke wijze worden functionarissen, werkzaam in het jeugdwerk en werkzaam in club- en buurthuizen, vertrouwd gemaakt met de drugproblematiek, zodat ook zij kunnen worden ingeschakeld bij voorlichting aan gebruikers? Mag worden aangenomen dat ook zij worden gezien als de sleutelfiguren aan wie volgens de memorie van antwoord voorlichting wordt gegeven binnen GVO-kader? De leden van de K.V.P.-fractie wilden nog eens de aandacht vragen voor de financiële problemen van de federatie van drugvrije therapeutische programma's. Door dat ontbreken van financieringsregelingen kunnen programma's niet worden uitgevoerd. De financiering via de AWBZ, biedt hiervoor niet altijd de oplossing, terwijl aan de financiering via de ABW grote bezwaren kleven. Niet alleen geldt als bezwaar de oneigenlijke toepassing van de ABW, maar bovendien kan er een conflictsituatie ontstaan met de gemeentelijke sociale dienst. Zien de bewindslieden mogelijkheden de financiering van drugvrije therapeutische behandeling onder te brengen bij het ministerie van CRM? In de memorie van antwoord wijzen aldus de leden van de K.V.P.-fractie, de bewindslieden erop dat bij langdurig en intensief gebruik van hennepprodukten hersenbeschadiging niet kan worden uitgesloten. Dit risico, zo vervolgen zij, bestaat ook bij langdurig en intensief gebruik van alcohol. Een kwalitatieve vergelijking van de werkingen van alcohol en hennepprodukten is mogelijk door interpretatie van de tekst van de Geneesmiddelenbulletinuitgave 'Omvang met psychotrope stoffen.' Tweede Kamer, zitting , , nr. 9 4

5 De leden van de K.V.P.-fractie zeiden toch nog eens van de bewindslieden een duidelijk antwoord te willen hebben op de vraag of de hersenbeschadiging bij langdurig en intensief gebruik van alcohol nu in gelijke, meerdere of mindere mate zal optreden, ten opzichte van een vergelijkbaar gebruik van hennepprodukten. Kunnen zij ook aangeven of optredende hersenbeschadigingen van dezelfde aard zijn? De leden van de C.H.U.-fractie zeiden van mening te zijn, dat de beleidsvoornemens van de Regering in elk geval, gezien de stand van het wetenschappelijk onderzoek, onvoldoende zijn onderbouwd. Er wordt medegedeeld (memorie van antwoord, onder 5-2), dat thans de mogelijkheid wordt bestudeerd om een onderzoek te doen naar de effecten van het in het ontwerp tot wijziging van de Opiumwet neergelegde nieuwe strafrechtelijk beleid met betrekking tot de hennepprodukten, met name ten aanzien van de illegale handel. Betekent dit, dat de wijziging van de Opiumwet als een experiment moet worden beschouwd? Allerlei onderzoek, bij voorbeeld op farmacologisch en epidemiologisch gebied, moet nog goed op gang komen. Zo weet men nog onvoldoende van de invloed van cannabis op de voorplantingsfunctie en is verder onderzoek nodig naar de aard van hersenbeschadigingen vanwege cannabisgebruik. Hoe kunnen, zo vroegen de hier sprekende leden, de bewindslieden enerzijds dergelijk onderzoek entameren en stimuleren en anderzijds een regiem scheppen, waarbij de sociale aanvaardbaarheid van het cannabisgebruik wordt vergroot? Onder het voorbehoud dat de Regering tijdig voor de openbare behandeling van de nota op de boven weergegeven vragen en opmerkingen zal antwoorden, acht de bijzondere commissie deze behandeling hiermee genoegzaam voorbereid. De Voorzitter van de bijzondere commissie, Veder-Smit De plv.-griffier van de bijzondere commissie, Witteveen Tweede Kamer, zitting ,11 742, nr. 9 5