Plangebied tussen Ringweg en August van Dijkstrjitte te Marrum

Transcriptie

1 RAAP-PvE 1101 Programma van Eisen Archeologische begeleiding Plangebied tussen Ringweg en August van Dijkstrjitte te Marrum Gemeente Ferwerderadiel Goedkeuring PvE Zie bijlage 1 RAAP Archeologisch Adviesbureau BV aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen.

2 Programma van Eisen Locatie Projectnaam tussen Ringweg en Au-gust van Dijkstrjitte te Marrum Woning Monsma te Marrum Plaats binnen archeologisch proces Archeologische Begeleiding (protocol Opgraven) Opsteller Auteur Senior KNA-archeoloog (controle/goedkeuring en auteur hoofdstukken 5, 6) Naam, adres, telefoon, drs. J.L. van Beek RAAP Noord-Nederland De Kiel BG Drachten tel dr. G. Aalbersberg RAAP Noord-Nederland De Kiel BG Drachten datum juli 2012 juli 2012 Opdrachtgever (initiatiefnemer van het project) Naam, adres, telefoon, Gemeente Ferwerderadiel dhr. B. de Boer Hegebeintumerdyk PJ Ferwert B.de.Boer@Ferwerderadiel.nl Goedkeuring bevoegde overheid Gemeente Naam, adres, telefoon, Gemeente Ferwerderadiel dhr. B. de Boer Hegebeintumerdyk PJ Ferwert B.de.Boer@Ferwerderadiel.nl datum juli 2012 PvE 1101, FERA2, concept versie 0.1, 19 juli

3 INHOUDSOPGAVE HOOFDSTUK 1. ADMINISTRATIEVE GEGEVENS ONDERZOEKSGEBIED...4 HOOFDSTUK 2. AANLEIDING EN MOTIVERING VAN HET ONDERZOEK Aanleiding en motivering...4 HOOFDSTUK 3. EERDER UITGEVOERD ONDERZOEK...5 HOOFDSTUK 4. ARCHEOLOGISCHE VERWACHTING Regionale archeologische en (cultuur)landschappelijke context Aard en ouderdom van de vindplaats(en) Begrenzing en oppervlakte van de vindplaats(en) Structuren en sporen Anorganische artefacten Organische artefacten Archeozoölogische en -botanische resten: Menselijke resten Archeologische stratigrafie en diepte van vondstlagen Gaafheid en conservering...6 HOOFDSTUK 5. DOELSTELLING EN VRAAGSTELLING Doelstelling Relatie met NOaA en/of andere onderzoekskaders Onderzoeksvragen...6 HOOFDSTUK 6. METHODEN EN TECHNIEKEN Strategie, methoden en technieken (veldwerk) Structuren en grondsporen Aardwetenschappelijk onderzoek Anorganische artefacten Organische artefacten Archeozoölogische en -botanische resten Overige resten Dateringstechnieken Beperkingen...9 HOOFDSTUK 7. UITWERKING EN CONSERVERING Structuren, grondsporen, vondstverspreidingen Analyse aardwetenschappelijke gegevens Anorganische artefacten: Organische artefacten Archeozoölogische en -botanische resten Beeldrapportage Selectie materiaal (evaluatie- en selectierapport) Conservering materiaal PvE 1101, FERA2, concept versie 0.1, 19 juli

4 HOOFDSTUK 8. DEPONERING Eisen betreffende depot Te leveren product HOOFDSTUK 9. RANDVOORWAARDEN EN AANVULLENDE EISEN Personele randvoorwaarden Overlegmomenten Kwaliteitsbewaking, toezicht, overleg en evaluatie Overige randvoorwaarden en aanvullende eisen HOOFDSTUK 10. WIJZIGINGEN TEN OPZICHTE VAN HET VASTGESTELDE PVE Wijzigingen tijdens het veldwerk Belangrijke wijzigingen Procedure van wijziging na de evaluatiefase van het veldwerk: Procedure van wijziging tijdens uitwerking en conservering LITERATUUR EN BIJLAGEN Literatuur en bronnen Bijlage en figuren PvE 1101, FERA2, concept versie 0.1, 19 juli

5 HOOFDSTUK 1. ADMINISTRATIEVE GEGEVENS ONDERZOEKSGEBIED Projectnaam Plangebied tussen Ringweg en August van Dijkstrjitte te Marrum Provincie Friesland Gemeente Ferwerderadiel Plaats Marrum Toponiem August van Dijkstrjitte Kaartbladnummer 6A x,y-coördinaten / CMA/AMK-status - Archis-monumentnummer - Archis-waarnemingsnummer - Oppervlakte plangebied Ca. 825 m2 Oppervlakte onderzoeksgebied Ca. 825 m2 Huidig grondgebruik Grasland HOOFDSTUK 2. AANLEIDING EN MOTIVERING VAN HET ONDERZOEK 2.1 Aanleiding en motivering Het onderzoek is nodig vanwege de geplande bebouwing in het plangebied. Uit het vooronderzoek (Holl, 2012) is gebleken dat ter plekke sprake is van terplagen daterend uit de Middeleeuwen/Nieuwe Tijd. Deze terplagen zijn in het noordwestelijk deel van het plangebied waargenomen. Dieper ingegraven sporen, zoals waterputten en dergelijke, kunnen echter in het gehele plangebied bewaard zijn gebleven. Realisatie van de plannen vormt een bedreiging voor de mogelijk aanwezige archeologische waarden. Daarom is archeologisch vervolgonderzoek aanbevolen in de vorm van een archeologische begeleiding. PvE 1101, FERA2, concept versie 0.1, 19 juli

6 HOOFDSTUK 3. EERDER UITGEVOERD ONDERZOEK Soort onderzoek Bureauonderzoek en IVO-O (verkennend/karterend booronderzoek) Uitvoerder RAAP Archeologisch Adviesbureau BV Uitvoeringsperiode juni 2012 Rapportage Holl, J., Plangebied tussen Ringweg en August van Dijkstrjitte. Gemeente Ferwerderadiel. Archeologisch vooronderzoek: een bureauonderzoek/verkennend veldonderzoek. RAAP-notitie Weesp. Vondsten/documentatie De projectdocumentatie bevindt zich in het archief van RAAP- Noord te Drachten. HOOFDSTUK 4. ARCHEOLOGISCHE VERWACHTING 4.1 Regionale archeologische en (cultuur)landschappelijke context. Marrum ligt in het oude kweldergebied op een lage kwelderwal met lichte, zandige kleigronden, waarop een groot aantal terpen ligt. Deze kwelderwal loopt tussen Leeuwarden en Ternaard. De bewoning van het kweldergebied in dit gebied (Oostergo) hangt samen met het ontstaan van de kwelders. Op het moment dat de kwelders door opslibbing voldoende hoog zijn en niet meer bij ieder springtij onder water staan, vestigt de mens zich op de kwelder. Waar nodig worden terpen opgeworpen. Uit het archeologisch onderzoek in Oostergo blijkt dat bewoning van het kweldergebied aanvangt in de Midden IJzertijd. Vanaf de Late IJzertijd en de Romeinse tijd is er sprake van een sterke bewoningstoename. De terp van Marrum dateert vermoedelijk uit de IJzertijd. Aanwijzingen hiervoor zijn onder andere gedaan in de dorpskern van Marrum, waar vondsten zijn gedaan uit de IJzertijd/Inheems Romeinse tijd. 4.2 Aard en ouderdom van de vindplaats(en) Ter plekke zijn terplagen waargenomen uit de Middeleeuwen/Nieuwe Tijd. Op ca. 175 m ten zuidwesten van het plangebied zijn bij een proeflseuvenonderzoek (Waldus, 2005) sporen en vondsten gedaan daterend uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. De sporen bestonden uit kuilen en sloten. Ook zijn terplagen aangetroffen. In het plangebied aan de August van Dijkstrjitte zijn dergelijke sporen te verwachten, maar ook beerputten, waterputten en andere sporen. 4.3 Begrenzing en oppervlakte van de vindplaats(en) De oppervlakte van de vindplaats is groter dan het plangebied. Tijdens het booronderzoek zijn in het noordwestelijk deel terplagen waargenomen. Maar ook hier buiten kunnen nog (dieper ingegraven) grondsporen aanwezig zijn. 4.4 Structuren en sporen Te verwachten structuren en sporen zijn onder andere greppels, sloten, kuilen, beerputten en waterputten. Daarnaast zullen naar alle waarschijnlijkheid terplagen aangetroffen worden. PvE 1101, FERA2, concept versie 0.1, 19 juli

7 4.5 Anorganische artefacten Verwacht worden artefacten van aardewerk, glas en metaal en bouwmateriaal (baksteen, dakpannen of leien, etc.). 4.6 Organische artefacten Eventuele gebruiksvoorwerpen van hout, been, leer, textiel en dergelijke zijn met name te verwachten in de vullingen van sloten, eventuele beer- en waterputten en andere diepe grondsporen. De kans op redelijk bewaard gebleven organische artefacten is gelet op de lithologische context (klei) groot. 4.7 Archeozoölogische en -botanische resten: Gelet op de lithologische omstandigheden zijn ecologische resten te verwachten. Met name in de vullingen van sloten, eventuele beer- en waterputten en andere (diepe) grondsporen. 4.8 Menselijke resten Gelet op de verwachte archeologische/historische context is de kans op menselijke resten (graven) klein, maar zijn dergelijke resten niet uit te sluiten. 4.9 Archeologische stratigrafie en diepte van vondstlagen Tijdnes het booronderzoek is in de meeste boringen een ca. 10 cm dikke bouwvoor geconstateerd. Hieronder is in 3 boringen (de boringen 2, 3 en 4) een bruingrijze laag zwak humeuze, uiterst siltige klei aangetroffen, die geïnterpreteerd is als terplaag. Deze laag loopt door tot 65 à 100 cm -Mv (ca. 0,2 m +NAP). In de boringen 1, 5 en 6 is de bodem omgewerkt tot 30 à 90 cm -Mv (0,6 m + NAP tot 0,4 m - NAP). Hieronder bevindt zich de natuurlijke ondergrond. De archeologische sporen worden direct onder de bouwvoor en/of omgewerkte grond verwacht Gaafheid en conservering In boring 1 is in het boorprofiel een bodemverstoring waargenomen die tot ca. 0,8 m Mv reikt. In de boringen 5 en 6 is een rommelig pakket in de bovengrond geconstateerd, maar lijkt de bodem intact. In de overige boringen zijn geen verstoringen waargenomen. Gezien de lithologische context (klei) zijn is de verwachting dat de conservering van eventuele archeologische vondsten goed is. HOOFDSTUK 5. DOELSTELLING EN VRAAGSTELLING 5.1 Doelstelling De doelstelling van het onderzoek is het vaststellen van de archeologische waarde van het plangebied en het documenteren van eventueel aanwezige archeologische resten. Het onderzoek komt voort uit de eisen die de bevoegde overheid stelt. 5.2 Relatie met NOaA en/of andere onderzoekskaders Voor een archeologische begeleiding is de NOaA niet van toepassing. 5.3 Onderzoeksvragen Zijn er grondsporen en structuren aanwezig? Zo ja, wat is hun aard, datering, diepteligging, kwaliteit (gaafheid en conservering) en ruimtelijke verspreiding? PvE 1101, FERA2, concept versie 0.1, 19 juli

8 Welke materiaalcategorieën zijn aanwezig? Hoe is de conserveringstoestand? Wat is de typologische datering? Hoe ziet de bodemopbouw eruit? Is sprake van bodemverstoringen? Zijn terplagen aanwezig? Wat is het rommelige pakket dat in de boringen 5 & 6 is waargenomen? PvE 1101, FERA2, concept versie 0.1, 19 juli

9 HOOFDSTUK 6. METHODEN EN TECHNIEKEN 6.1 Strategie, methoden en technieken (veldwerk) Om de werkzaamheden niet onnodig vertraging te laten oplopen, dienen er op voorhand goede werkafspraken gemaakt te worden tussen de opdrachtgever en de archeologische uitvoerder en de civieltechnische aannemer. De archeologische werkzaamheden bestaan uit het begeleiden van het graven van de bouwput, funderingssleuven, etc. Uitgangspunt is dat de graafwerkzaamheden zo min mogelijk worden belemmerd. Er wordt wel laagsgewijs verdiept en bij het aantreffen van sporen/vondsten een leesbaar archeologisch vlak aangelegd. Methoden en technieken Het onderzoek dient conform de KNA 3.2. te worden uitgevoerd. - De graafwerkzaamheden gebeuren met een graafmachine met een gladde bak (geleverd door de opdrachtgever), om zodoende betere waarnemingsmogelijkheden voor het uitvoerend archeologisch bedrijf te creëren. - Alle bodemontsluitingen worden geïnspecteerd op het voorkomen van archeologische vondsten, grondsporen en structuren. Bij het vlaksgewijs verdiepen wordt vanaf het maaiveld systematisch en vlakdekkend gebruik gemaakt van een metaaldetector voor het opsporen van metalen voorwerpen. Ook de stort en grond uit gecoupeerde grondsporen worden onderzocht met de metaaldetector. - Het opgravingsvlak wordt waar nodig geschaafd, gefotografeerd, ingekrast en getekend op schaal 1:50. Het vlak wordt gewaterpast. - Als er geen archeologisch vlak gedocumenteerd kan of hoeft te worden, dan wordt in ieder geval de locatie en begrenzing van de bodemingreep ingemeten. - Er wordt indien mogelijk een representatief profiel of een of meerdere profielkolommen gedocumenteerd. - Sporen worden terughoudend gecoupeerd en alleen ter beantwoording van de onderzoeksvragen. Ze hoeven niet te worden afgewerkt tenzij daar goede inhoudelijke redenen voor zijn (naar het oordeel van de veldarcheoloog). - Er dienen foto s gemaakt te worden van de algemene situatie, de vlakken, de profielen en van bijzondere grondsporen in het vlak en in de coupe. - Fragiele en/of belangwekkende vondsten dienen op de plaats van aantreffen gefotografeerd te worden. - Profielen en coupes worden op schaal 1:20 getekend. - Tekeningen kunnen digitaal vervaardigd worden. 6.2 Structuren en grondsporen Alle structuren/grondsporen worden in het vlak getekend. Alle grondsporen wordt gefotografeerd, getekend, en driedimensionaal ingemeten. Het couperen van grondsporen gebeurd terughoudend en alleen ter beantwoording van de onderzoeksvragen. In het geval van (vermoedelijke) beerputten of waterputten worden in ieder geval boringen gezet om de diepte ervan te bepalen. PvE 1101, FERA2, concept versie 0.1, 19 juli

10 6.3 Aardwetenschappelijk onderzoek De beschrijving van profielen of profielkolommen dient te voldoen aan de Nederlandse Norm NEN 5104, Classificatie van onverharde grondmonsters (Nederlands Normalisatie-instituut, 1989). 6.4 Anorganische artefacten Alle vondsten worden verzameld, met uitzondering van duidelijk recent materiaal (19 e en 20 e eeuws). Van aardewerk worden alleen diagnostische delen (zoals bijvoorbeeld randen) verzameld. Vlakvondsten worden verzameld in nader (in het veld) te bepalen vakken verzameld. Vondsten uit grondsporen worden per spoorvulling verzameld onder een afzonderlijk vondstnummer (zie 6.1/6.2). Stortvondsten worden onder een apart vondstnummer verzameld. Alleen als sprake is van bijzondere vondsten worden deze als puntlocaties ingemeten. 6.5 Organische artefacten Organische artefacten worden verzameld zoals de anorganische artefacten. Organische artefacten worden apart verpakt en behandeld conform Carmiggelt & Schulten (2002) en Huisman (2006). 6.6 Archeozoölogische en -botanische resten Archeozoölogisch materiaal en botanische resten (macromonsters) worden niet verzameld. 6.7 Overige resten Indien menselijke resten (in grafcontext) aangetroffen worden, worden deze in het vlak gedocumenteerd (getekend en gefotografeerd) en vervolgens geborgen. Als het aannemelijk is dat het om recente menselijke resten gaat, wordt direct de politie ingelicht. 6.8 Dateringstechnieken Bijzondere houtresten worden bemonsterd met het oog op dendrochronologisch onderzoek. 6.9 Beperkingen - HOOFDSTUK 7. UITWERKING EN CONSERVERING 7.1 Structuren, grondsporen, vondstverspreidingen Grondsporen en structuren worden uitgewerkt tot op het niveau dat nodig is voor de beantwoording van de onderzoeksvragen. Alle grondsporen en structuren worden voor zover mogelijk geïnterpreteerd en gedateerd. Zij worden per periode per spoor- en structuurcategorie beschreven. Van vondstverspreidingen (vondstlagen) worden de oppervlakte en de dikte geregistreerd. 7.2 Analyse aardwetenschappelijke gegevens Van eventuele profielen, profielkolommen of boorstaten worden de aardwetenschappelijke gegevens uitgewerkt, dat wil zeggen, beschreven op lithologische, lithogenetische, en archeologische kenmerken. Eventuele profielen, profielkolommen of boorstaten worden in dat geval ook in de rapportage opgenomen. PvE 1101, FERA2, concept versie 0.1, 19 juli

11 7.3 Anorganische artefacten: Vondstverwerking: De vondsten worden gewassen, gesplitst naar materiaalcategorie, gewogen en geteld. De vondsten worden tijdelijk zo opgeslagen, dat de kwaliteit niet achteruit gaat. Uitwerking: De artefacten worden uitgewerkt tot op het niveau dat nodig is voor de beantwoording van de onderzoeksvragen. (dus geen gedetailleerde beschrijvingen, wel aantallen). Uitgangspunten: Aardewerk: determinatie op periode, aantal per periode, eventueel op type. Metaal: determinatie op metaalsoort, type en eventueel op periode. Glas: determinatie op periode, op categorie (objectglas/ruitglas) en eventueel op type. Bouwmateriaal: determinatie op type en materiaal. 7.4 Organische artefacten Vondstverwerking: De vondsten worden tijdelijk zo opgeslagen, dat de kwaliteit niet achteruit gaat. Uitwerking: De artefacten worden uitgewerkt tot op het niveau dat nodig is voor de beantwoording van de onderzoeksvragen. (dus geen gedetailleerde beschrijvingen, wel aantallen). Uitgangspunten: Hout: determinatie op constructiehout/overige objecten, op type en eventueel op periode. Bot, gewei en hoorn: determinatie op artefacttype en eventueel op periode. Touw en textiel: indien aanwezig, alleen vermelden. 7.5 Archeozoölogische en -botanische resten zie 6.6 Dendrochronologisch onderzoek vindt alleen plaats indien alleen via dit type onderzoek antwoord op de onderzoeksvragen te verkrijgen is. 7.6 Beeldrapportage In het rapport worden tenminste opgenomen: een overzichtskaart met de locaties van de ontgravingen, de onderzochte vakken en een vlaktekening met overzicht van de aangetroffen sporen/structuren; tekeningen en foto s van profielen en/of profielkolommen (indien van toepassing); tekeningen en foto s van aangetroffen sporen en structuren; tekeningen en/of foto s van belangrijke vondsten. De rapportage is conform KNA versie Selectie materiaal (evaluatie- en selectierapport) In het veld vindt zo nodig deselectie plaats conform specificatie PS06. Na het veldwerk wordt een evaluatie- en selectierapport opgesteld. Hierin wordt een selectie-advies en/of conserveringsadvies gegeven. Het rapport dient binnen 6 weken ter goedkeuring te worden voorgelegd aan de eigenaar van de vondsten (depothouder) en tevens toegezonden aan de opdrachtgever. Na goedkeuring door de depothouder worden de gedeselecteerde vondsten verwijderd. De vondsten waarvoor geen goedkeuring tot deselectie is verkregen, worden gedeponeerd. PvE 1101, FERA2, concept versie 0.1, 19 juli

12 Opmerkingen: De eigenaar van de vondsten (een gemeentelijke of provinciale depothouder heeft beslissingsbevoegdheid over deselectie van de vondsten en de aanlevereisen (aard, verpakkingsmateriaal, etc.). Hij heeft ook beslissingsbevoegdheid over de te conserveren artefacten, voor zover dit valt binnen het bedrag van de stelpost conserveringskosten (zie tekstvoorbeeld 7.8). Als een evaluatie-/selectierapport noodzakelijk is, wordt hierin aangegeven welke vondsten, monsters en grondsporen nader uitgewerkt worden, en op welke wijze. Hierover heeft alleen de bevoegde overheid beslissingsbevoegdheid. De depothouder heeft in deze geen beslissingsbevoegdheid en evenmin adviesbevoegdheid! 7.8 Conservering materiaal De vondsten dienen in eerste instantie in de staat waarin ze gevonden zijn gestabiliseerd te worden. Indien naar het oordeel van de uitvoerder een evaluatie-/selectierapport nodig is, wordt aangegeven welke vondsten voor conservering en restauratie in aanmerking komen (conserveringsadvies). Omdat de aard en het aantal van te conserveren/restaureren objecten en de vereiste conserverings- of restauratietechniek niet te geven is, moet hiervoor in de offerte en in het geoffreerde totaalbedrag een stelpost worden opgenomen van euro 2.500,-. Indien geconserveerde en/of gerestaureerde vondsten worden gedeponeerd, dient een conserveringsrapport bijgeleverd te worden. HOOFDSTUK 8. DEPONERING 8.1 Eisen betreffende depot De uitvoerder van het proefsleuvenonderzoek dient zich op de hoogte te stellen van de eisen van het betreffende archeologische depot. De vondsten en de bijbehorende documentatie dienen conform deze eisen aangeleverd te worden. De uitvoerder van het proefsleuvenonderzoek dient zich op de hoogte te stellen van de eisen van het E-depot (EDNA). De dataset dient conform deze eisen aangeleverd te worden. Dit zijn verplichtingen waarvoor de uitvoerder verantwoordelijk is. 8.2 Te leveren product De resultaten van het onderzoek worden vastgelegd in een eindrapportage die voldoet aan de inhoudelijke eisen zoals vastgelegd in de vigerende KNA-versie. In de rapportage worden de onderzoeksvragen puntsgewijs beantwoord. Voorts bevat de rapportage een selectie-advies conform KNA-specificatie VS07. B&W van de gemeente Ferwerderadiel en de depotbeheerder dienen elk 1 exemplaar van de rapportage te ontvangen. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dient een digitaal exemplaar in pdf-format te ontvangen. HOOFDSTUK 9. RANDVOORWAARDEN EN AANVULLENDE EISEN 9.1 Personele randvoorwaarden De uitvoerder van het onderzoek dient te beschikken over een opgravingsvergunning, zoals bedoeld in de Monumentenwet De archeoloog die de dagelijkse leiding in het veld heeft, is een (senior) KNA-archeoloog met aantoonbare ervaring met archeologisch onderzoek aan terpen. PvE 1101, FERA2, concept versie 0.1, 19 juli

13 9.2 Overlegmomenten Voorafgaand aan de werkzaamheden (zie 6.1) 9.3 Kwaliteitsbewaking, toezicht, overleg en evaluatie Het onderzoek dient te worden uitgevoerd door een archeologisch bedrijf of instelling met een opgravingsvergunning. Het onderzoek dient te worden uitgevoerd te worden conform de vigerende versie van de KNA. De Erfgoedinspectie is gerechtigd de uitvoering van het onderzoek te toetsen aan de KNA en de eisen behorende bij de opgravingsvergunning van de uitvoerder. Indien vondsten/grondsporen aan het licht komen waarvan aard, omvang en/of complexiteit afwijken van de uitgangspunten in dit PvE, wordt door de uitvoerder direct contact opgenomen met de opdrachtgever, de bevoegde overheid en de provinciaal archeoloog. Toezicht op de uitvoering conform PvE wordt gehouden door de bevoegde overheid. Voor overleg en evaluatie zie 7.7 en Overige randvoorwaarden en aanvullende eisen Het is toegestaan voor werkzaamheden amateurarcheologen in te zetten, met dien verstande dat de uitvoerder verantwoordelijk blijft voor de kwaliteit van die werkzaamheden. De amateurarcheologen staan onder regie van een professioneel archeoloog. De veiligheidsvoorschriften (veiligheidsplan) dienen te worden opgenomen in het draaiboek. De opdrachtgever is verantwoordelijk voor de toegankelijkheid van het terrein, evenals voor de plaatsing van eventueel noodzakelijke afzettingen, vergunningen, betredingstoestemming etc. Dit PvE dient tijdens het veldwerk op de werklocatie aanwezig te zijn. HOOFDSTUK 10. WIJZIGINGEN TEN OPZICHTE VAN HET VASTGESTELDE PVE 10.1 Wijzigingen tijdens het veldwerk Indien sprake is van belangrijke wijzigingen ten opzichte van dit PvE, of omstandigheden die een andere strategie of werkwijze noodzakelijk of wenselijk maken, dient de uitvoerder dit terstond te melden bij de opdrachtgever en de bevoegde overheid. De bevoegde overheid neemt een besluit over de te nemen vervolgstappen. De initiatiefnemer stelt de uitvoerder schriftelijk op de hoogte van de beslissing van de bevoegde overheid. Als dit een uitbreiding van het onderzoek betekent, of het treffen van technische maatregelen en voorzieningen, besteedt de opdrachtgever dit onderzoeksonderdeel aan Belangrijke wijzigingen Onder belangrijke wijzigingen worden verstaan: afwijkingen van de in dit PvE geformuleerde archeologische verwachting (in periode, aard, diepteligging, omvang, vondstdichtheid); onvoorziene omstandigheden die een grote impact hebben op het veldonderzoek (zoals opkomend grondwater, ernstige bodemverontreiniging, de noodzaak voor bronbemaling) Procedure van wijziging na de evaluatiefase van het veldwerk: Zie 7.7 en Procedure van wijziging tijdens uitwerking en conservering Zie 10.1 PvE 1101, FERA2, concept versie 0.1, 19 juli

14 LITERATUUR EN BIJLAGEN Literatuur en bronnen Carmiggelt, A., P.J.W.M. Schulten (samenst.), Veldhandleiding archeologie. Archeologie Leidraad 1. Zoetermeer. Huisman, D.J., Leidraad: eerste hulp bij kwetsbaar vondstmateriaal. Leidraad KNA. Gouda. Holl, J., Plangebied tussen Ringweg en August van Dijkstrjitte. Gemeente Ferwerderadiel. Archeologisch vooronderzoek: een bureauonderzoek/verkennend veldonderzoek. RAAP-notitie Weesp. ARCHIS (ARCHeologisch Informatie Systeem, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE)) Kadastrale minuut ca. 1830: Bijlage en figuren Bijlage 1: Goedkeuring van het PvE door de bevoegde overheid. Bijlage 2: Plantekeningen (2 pagina s) Figuur 1: Ligging van het plangebied PvE 1101, FERA2, concept versie 0.1, 19 juli

15 Bijlage 1 PvE 1101, FERA2, concept versie 0.1, 19 juli 2012

16 Bijlage 2 PvE 1101, FERA2, concept versie 0.1, 19 juli 2012

17

18

19 Zeedijk N B u r m a n i a v a a r t Westernijtsjerk G E M E E N T E F E R W E R D E R A D I E L 593 Lage Herenweg Marrum Phenix (Wm) 593 M a r r u m e r v a a r t Pongastate 592 OpenStreetMap.org onder CC-BY-SA 2.0 licentie N357 Fera2.wor TP/19 juli 2012 Offingaweg Bangastate M a r r u m e r m i e d e n H e e r e n w e g s t e r v a a r t Figuur 1. Ligging van het plangebied (rood). Inzet: ligging in Nederland (ster). 592