OPLEIDING CASEMANAGER BIJ DEMENTIE

Transcriptie

1 OPLEIDING CASEMANAGER BIJ DEMENTIE Opleidingsplan

2

3 Colofon Tekst : Henk Geertsema en Annemieke Keur Documentnaam : Opleidingsplan Casemanager dementie Datum : augustus 2015 GERION/VUmc, Afdeling huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde, Amsterdam Niets in deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming.

4 INHOUDSOPGAVE GERION 4 Inleiding 5 1. Een competentiegerichte opleiding: aanleiding en uitgangspunten 6 2. Het vakgebied en de opleiding 8 3. De structuur en inhoud van de opleiding 9 4. Toetsen, beoordelen en het portfolio Praktische informatie 14 Bijlage 1 Competentieprofiel casemanager dementie 15 Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 4

5 GERION GERION is het opleidingsinstituut van het VU medisch centrum voor professionals in de ouderenzorg. GERION wil bijdragen aan de kwaliteit van zorg voor kwetsbare ouderen en mensen met chronische gezondheidsproblemen door het aanbieden van hoogwaardige scholing aan WO en HBO opgeleide professionals. GERION is in 1989 opgericht als eerste opleidingsinstituut ter wereld voor de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde. Destijds onder de naam Verpleeghuisartsopleiding/VU en als onderdeel van de vakgroep Huisarts- en Verpleeghuisgeneeskunde van de Vrije Universiteit. Sinds 2001 is GERION door de fusie van de faculteit Geneeskunde van de Vrije Universiteit met het Academische Ziekenhuis onderdeel van het VU medisch centrum. Bijna tweederde van alle specialisten ouderengeneeskunde heeft bij GERION de opleiding gevolgd. Vanaf 1998 organiseert GERION naast de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde ook nascholingscursussen. Deze zijn vooral bestemd voor artsen en psychologen werkzaam in de ouderenzorg, maar ook voor andere beroepsgroepen zoals paramedici en verpleegkundigen. In het scholingsaanbod integreert GERION innovatie, praktijkgerichtheid en het leren leren. Innovatie Het scholingsaanbod concentreert zich op de kerntaken van de professional: de (medische) zorg aan kwetsbare ouderen en chronisch zieken. GERION heeft door haar inbedding binnen het VU medisch centrum directe toegang tot de laatste gegevens uit wetenschappelijk onderzoek die ingebracht worden in de opleiding casemanager dementie en een keur aan topdocenten die als gastdocent onderwijs verzorgen voor de opleiding casemanager dementie. Praktijkgerichtheid De beroepspraktijk is in alle gevallen het referentiekader waaraan opleidingsactiviteiten worden ontleend. Leren leren Het uitgangspunt in alle opleidingen is: hoe kunnen we de deelnemers leren om zijn of haar competenties up-to-date te houden of uit te breiden. Een opleiding bij GERION vraagt actieve betrokkenheid van de cursist. Opleidingen op het terrein van de psychogeriatrie GERION verzorgt de volgende opleidingen op het gebied van de psychogeriatrie: de medische vervolg- Opleiding tot Specialist Ouderengeneeskunde; de Kaderopleiding Psychogeriatrie voor specialisten ouderengeneeskunde; de cursus Sociale Geriatrie voor Specialisten Ouderengeneeskunde; de Profielopleiding Ouderenpsycholoog voor gezondheidszorgpsychologen. Daarnaast participeert GERION in de Opleiding Praktijkverpleegkundige in het verpleeghuis van de InHolland Academy. Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 5

6 INLEIDING Voor u ligt het opleidingsplan voor de Opleiding casemanager dementie. Het beoogt inzicht te geven in de opleiding aan alle betrokkenen. Hierbij kan allereerst gedacht worden aan de (aspirant) cursisten van de opleiding. Zij krijgen een goed beeld van de competenties, die verworven worden tijdens de opleiding, de structuur van de opleiding en de inzet, die het deelnemen aan de opleiding van hen vraagt. Daarnaast kunnen ook andere belanghebbenden, zoals leidinggevenden en beleidsmedewerkers, inzicht krijgen in de competenties, waarover de cursisten na afloop beschikken. Tenslotte willen we met deze beschrijving van het onderwijs ook verantwoording afleggen over onze uitgangspunten en aanpak. Als zodanig vormt dit opleidingsplan een onderdeel van het kwaliteitsbeleid van de opleidingen. De Opleiding casemanager dementie is één van de verschillende GERION opleidingen, die professionals voorbereiden op het werken met mensen met dementie. Bij de ontwikkeling van deze opleiding kon gebruik gemaakt worden van de expertise en ervaring, die aanwezig is bij de betrokkenen van de andere psychogeriatrische opleidingen. Wij hopen dat dit opleidingplan zal fungeren zoals ons voor ogen staat. Voor opmerkingen en commentaar houden wij ons aanbevolen. Henk Geertsema Hoofd GERION Nascholing Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 6

7 Hoofdstuk 1 EEN COMPETENTIEGERICHTE OPLEIDING: AANLEIDING EN UITGANGSPUNTEN De opleiding tot casemanager dementie GERION heeft in 2010 in samenwerking met Stichting Geriant en Alzheimer Nederland een landelijke opleiding voor casemanagers op HBO-plus niveau opgezet. De opleiding is sinds 2000 lokaal ontwikkeld door Stichting Geriant, en is door GERION vertaald naar een landelijke opleiding. Het rapport Dementie van de Gezondheidsraad uit 2002 schetst duidelijk groei van het aantal mensen met psychogeriatrische problemen in de komende decennia en de veranderingen in kennis over oorzaken, diagnostiek, behandeling en zorg. Hiermee neemt het aantal hulpverleners betrokken bij deze doelgroep ook toe. De zorg voor mensen met dementie is aan het veranderen. Bij deze veranderingen spelen casemanagers een belangrijke rol. Alzheimer Nederland pleit ervoor dat iedereen met dementie recht heeft op een casemanager. Casemanagement op het terrein van dementie is landelijk sterk in ontwikkeling. Vanuit verschillende modellen wordt in de praktijk gewerkt. Op deze ontwikkelingen wordt tijdens de opleiding ingegaan. Waarom een competentiegerichte opleiding? Competenties zijn essentieel om effectief te kunnen handelen in de beroepssituatie. Een competentie bestaat uit een combinatie van kennis, inzicht, vaardigheden, motivatie, houding en persoonskenmerken. Het competentieprofiel van de casemanager dementie is een beknopte en volledige beschrijving van het vakgebied (bijlage 1). Het is het fundament van de opleiding en vormt het referentiekader bij de toetsing en beoordeling van de cursist. Het profiel is opgedeeld in zeven competentiegebieden: 1. Vakinhoudelijk handelen 2. Communicatie 3. Samenwerking 4. Kennis en wetenschap 5. Maatschappelijk handelen 6. Organisatie 7. Professionaliteit Voor deze indeling is gebruik gemaakt van het CanMeds model 1 ; een model dat wordt gebruikt in verschillende opleidingen binnen de gezondheidszorg. Competentiegericht leren biedt ook de mogelijkheid om het onderwijs zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de werkervaring en al aanwezige competenties van iedere cursist. De groep van cursisten is een gedifferentieerde groep: er zijn cursisten met veel ervaring in het vakgebied en cursisten die er pas werkzaam zijn. Hier wordt in de competentiegerichte opleiding rekening mee gehouden. 1 CanMEDS is een in Canada ontwikkeld model welke door diverse opleidingen en kwaliteits-registers in de zorg wordt gebruikt. Voor meer informatie, zie de website van de Royal College of Physicians ans Surgeons of Canada: Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 7

8 Uitgangspunten competentiegerichte opleiding Leren op de werkplek staat centraal Het opleidingstraject bestaat uit leren op de werkplek en cursorisch onderwijs. Het leren op de werkplek staat centraal. Het cursorisch onderwijs is aanvullend op en ondersteunend voor het leren in de praktijk. Gedurende de opleiding zijn de cursisten werkzaam in het veld van casemanagement bij dementie. Het werkveld is de krachtigste leeromgeving. De ervaringen die de cursisten hier opdoen leiden tot de ontwikkeling van de competenties. Dit wordt gestimuleerd door middel van praktijkopdrachten. Ervaringen en casuïstiek uit de praktijk sturen het cursorisch onderwijs. Verantwoordelijkheid voor het leerproces Het leren en de sturing hiervan is de verantwoordelijkheid van de cursist. Competenties ontwikkelen zich niet zomaar, hiervoor onderneemt de cursist gerichte actie. Bijvoorbeeld door het uitvoeren van praktijkopdrachten. Wanneer en hoe de cursist dergelijke acties onderneemt is zijn eigen verantwoordelijkheid. Hierbij ondersteunt en faciliteert de opleiding. Competentiegericht toetsen en beoordelen Toetsing is een belangrijk middel om het leerproces te stimuleren en te sturen. Het primaire doel van toetsing is het geven van feedback aan de cursist over zijn functioneren met als doel het verbeteren van diens functioneren. De werkplek is de meest geschikte plaats om de competentieontwikkeling te toetsen. Een beoordeling heeft als doel een uitspraak te kunnen doen over het al dan niet voorzetten van de opleiding door de cursist. Bij een beoordeling wordt gekeken of de voortgang van de competentieontwikkeling van de cursist in voldoende is. De beoordeling vindt plaats op basis van meerdere en verschillende toetsresultaten verkregen op wisselende tijdstippen in verschillende situaties en door verschillende beoordelaars. Hierdoor ontstaat een valide en betrouwbaar beeld van de competentieontwikkeling van de cursist. Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 8

9 Hoofdstuk 2 HET VAKGEBIED EN DE OPLEIDING De functie casemanager dementie Casemanagers dementie functioneren niet alleen als coördinator van zorg, maar in samenwerking met een multidisciplinair team behandelen zij ook cliënten op het gebied van Cure en Care (clinical casemanagement) en Welzijn. In dit model worden trajectbegeleiding en daadwerkelijke persoonlijke hulpverlening voor cliënt en mantelzorger gecombineerd. Casemanagers dementie verrichten in ieder geval de volgende taken 2 : zorgdiagnostiek het cyclisch coördineren van zorg en behandeling het bieden van psychosociale systeembegeleiding het bieden van praktische ondersteuning de begeleiding bij de medische behandeling vroegsignalering het verlenen van crisishulp de nazorg na opname of overlijden Doelgroep en toelatingseisen De opleiding richt zich op professionals met een HBO(-plus) achtergrond die werkzaam zijn in de praktijk als casemanager bij cliënten met dementie en betrokken mantelzorgers. Toelatingseisen: verpleegkundige achtergrond (HBO-V) minimaal 24 uur werkzaam in de praktijk als casemanager bij mensen met dementie en hun mantelzorgers beschikbaarheid van een praktijkopleider in de eigen werkpraktijk Doel Het doel van de opleiding casemanager dementie is het vergroten van de deskundigheid op het gebied van de psychogeriatrische zorg, specifiek gericht op cliënten met dementie en hun directe omgeving. De opleiding biedt de deelnemers de mogelijkheid om de competenties van de casemanager dementie te verwerven. Het competentieprofiel van de casemanager dementie (bijlage 1) geeft een overzicht van deze competenties. 2 Expertisegebied casemanager dementie, V&VN, november 2012 Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 9

10 Hoofdstuk 3 DE STRUCTUUR EN INHOUD VAN DE OPLEIDING Praktijkleren en cursorisch onderwijs De opleiding bestaat uit een praktijkgedeelte en cursorisch onderwijs. Praktijkgedeelte Het leren op de werkplek staat centraal in de opleiding. Daarom is het voor cursisten verplicht om tijdens de opleiding in vakgebied werkzaam te zijn voor minimaal 24 uur (incl. de opleidingstijd). De ervaringen die worden opgedaan op de werkplek sturen het leren tijdens het cursorisch onderwijs. Tijdens de opleiding neemt de cursist twee dagen deel aan een praktijkobservatie op een andere plek dan de eigen werksetting. Het doel van de praktijkobservatie is het zicht krijgen op de werkwijze van een collegacasemanager en de organisatie waar deze casemanager werkzaam is. De keuze van de te bezoeken collega hangt af van de eigen werksetting en de eigen leerdoelen. De cursisten regelen deze praktijkobservatie zelf, eventueel na overleg met de mentor. Het cursorisch onderwijs Het cursorische deel van de opleiding bestaat uit 20 onderwijsdagen. De onderwijsdagen zijn verdeeld over 1 jaar. Cursisten volgen tijdens de eendaagse bijeenkomsten onderwijsprogramma s en nemen deel aan mentorgroepsbijeenkomsten. De voorbereidingstijd (literatuur bestuderen, voorbereidingsopdrachten voor het cursorisch onderwijs en overige opdrachten) per onderwijsdag is ongeveer vier uur. Onderwijsprogramma s Er worden onderwijsprogramma s verzorgd over onder andere de volgende onderwerpen: verschillende vormen van dementie ketenzorg, casemanagement en kwaliteit psychiatrie persoonlijkheidstrekken en stoornissen mantelzorg wetgeving, regelgeving en zorgethiek Vaardigheden en gespreksvoering De onderwerpen van de onderwijsprogramma s staan vast, maar bij de invulling van de programma s wordt rekening gehouden met de leervragen van de cursisten. Hiervoor voeren de cursisten voorbereidingsopdrachten uit. Het resultaat van de opdrachten, ervaringen en casuïstiek uit de praktijk worden ingebracht tijdens een onderwijsprogramma. Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 10

11 Docenten Een aantal onderwijsprogramma s worden verzorgd door de vaste stafdocent van de groep. Een ander deel van de onderwijsprogramma s wordt verzorgd door gastdocenten, die expert zijn op het betreffende onderwerp. Mentorgroep Tijdens de opleiding wordt iedere cursist begeleid door een mentor. De cursist wordt ingedeeld in een mentorgroep. De groep bestaat uit ongeveer acht cursisten. De mentorgroep heeft twee functies: 1. Het ondersteunen van het leerproces van de cursist; het reflecteren op het eigen leerproces om zo vaardig te worden in het zelfstandig leren staat hierbij centraal. Dit gebeurt o.m. door het schrijven van reflectieverslagen. Tegelijkertijd bewaakt de mentor mede de voortgang van het leerproces van de cursist. 2. Het vormen van een netwerk van lerenden; in de mentorgroepen wisselen de cursisten kennis en ervaring uit over het vak en worden vragen en problemen in de begeleiding van eigen cliënten besproken. Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 11

12 Hoofdstuk 4 TOETSEN, BEOORDELEN EN HET PORTFOLIO Toetsen Toetsen zijn een geïntegreerd onderdeel van de opleiding: gedurende de opleiding wisselen leren en toetsen elkaar voortdurend af. De toetsen zijn educatief van aard en bedoeld om het leerproces te stimuleren en te sturen. De competenties van de casemanager dementie worden door middel van verschillende toetsinstrumenten getoetst, deze staan hieronder kort weergegeven. Een uitgebreidere beschrijving met de beoordelingscriteria vindt u in het Toetsboek. 1. Korte Praktijkbeoordeling Een kort moment, waarin de casemanager feedback van de praktijkopleider of een andere professional ontvangt 2. Intake verslag en het behandelplan Een systematische beschrijving van een intake en het behandelplan. 3. Een casusbeschrijving Een systematische beschrijving van een crisissituatie uit de eigen beroepspraktijk feedback Voor de toets 360 feedback geven meerdere beoordelaars die samenwerken met de cursist, feedback op het functioneren van de cursist in de praktijk. Door de verschillende percepties van de beoordelaars te combineren, wordt een breder beeld verkregen van het functioneren van de cursist. 5. Project kwaliteitsverbetering De deelnemer voert één project uit met als doel kwaliteitsverbetering en beschrijft deze systematisch. Bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van dit project wordt gebruik gemaakt van de gebruikelijke kwaliteitsinstrumenten. De cursist schrijft hierover een verslag. 6. Kennistoets dementie Hiermee wordt getoetst of de cursist voldoende parate kennis heeft over de meest voorkomende diagnoses, die frequent voorkomen in de praktijk. 7. Reflectieverslagen Beschouwingen waarin de cursist reflecteert op de eigen competenties of vaardigheden en het eigen professioneel profiel. De wijze waarop een competentie wordt getoetst staat weergegeven in tabel 1. Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 12

13 KPB Intakebeschrijving Casusbeschrijving Kennistoets dementie 360 feedback Kwaliteitsopdracht Reflectieverslagen Vakinhoudelijk handelen x x x x x Communicatie x x x x x Samenwerking x x x x Kennis en wetenschap x Maatschappelijk handelen Organisatie x x x Professionaliteit x x x Tabel 1 toetsing van de competenties Portfolio Het portfolio wordt zowel gebruikt in het kader van de begeleiding van het leerproces van de cursist als in het kader van de beoordeling. - Het portfolio is een hulpmiddel om inzicht te krijgen in de ontwikkeling van de cursist tot casemanager dementie en daar richting aan te geven. De mentor begeleidt dit proces. De toetsuitkomsten worden bewaard in het portfolio, evenals de voorbereidingsopdrachten en ander relevant materiaal. - Het portfolio wordt ook gebruikt voor de beoordeling van de voortgang van de cursist. De verzameling van toetsuitkomsten en eventueel overig door de cursist toegevoegd materiaal dienen als bewijs voor de beheersing van de competenties van de casemanager dementie. Beoordeling De beoordeling is selectief en vindt plaats aan het einde van de opleiding. De mentor is samen met de stafdocent verantwoordelijk voor deze beoordeling. Voor certificering is een voldoende beoordeling vereist. Certificering Om het certificaat te behalen dient aan de volgende voorwaarden te worden voldaan: - het tijdens de opleiding in de praktijk werkzaam zijn; - het bijwonen van tenminste 18 van de 20 onderwijsdagen; - het bijhouden van een portfolio; - een voldoende gescoorde selectieve beoordeling. In een aantal gevallen zal verlenging van de opleiding mogelijk zijn, bijvoorbeeld bij zwangerschap of ziekte. Een verzoek tot verlenging dient schriftelijk met omschrijving van de redenen gedaan te worden bij de stafdocent. Een cursist kan tegen beslissingen van de opleiding omtrent zijn beoordeling of certificering in beroep gaan bij de Beroepscommissie. Deze bestaat uit een onderwijscoördinator van GERION en een onafhankelijk deskundige op het gebied van casemanagement. Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 13

14 Hoofdstuk 5 PRAKTISCHE INFORMATIE Locatie GERION is gehuisvest in het OZW gebouw, De Boelelaan HV Amsterdam Het secretariaat bevindt zich op de negende verdieping. De onderwijsruimtes zijn veelal op de achtste verdieping gesitueerd. Het lokaal waar u wordt verwacht staat vermeld op het beeldscherm tegenover de lift op de achtste verdieping. Staf Het secretariaat is verantwoordelijk voor de logistieke organisatie vanuit GERION. Voor praktische zaken kunt u daar terecht. (gerion@vumc.nl) Mw. dr. Nienke Boogaard, MA, MSc is stafdocent, zij is bij alle onderdelen van het cursorisch deel van de opleiding van haar groep aanwezig en verzorgt ook een deel van de onderwijsprogramma s. Bij haar kunt u terecht voor vragen over de inhoud van de opleiding. Mw. drs. Harriët Oudakker (coördinator opleiding casemanager dementie) is verantwoordelijk voor de coördinatie en de voortgang van de opleiding. Bovengenoemde personen zijn bereikbaar via de onderstaande contactgegevens GERION Postbus MB Amsterdam Telefoon gerion@vumc.nl Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 14

15 BIJLAGE 1 Het competentieprofiel van de casemanager dementie Dit competentieprofiel is een beschrijving van het vakgebied van de casemanager dementie. Het profiel bestaat uit een beschrijving van de visie op de functie, de vooropleiding, de doelstelling en het werkterrein van de casemanager dementie en van de competenties, waarover de professionele casemanager dementie dient te beschikken. Ook wordt gewezen op het ontwikkelingsgerichte karakter van dit profiel. In de beschrijving van de competenties wordt gebruik gemaakt van het CanMeds model. Dit model wordt ook gebruikt bij opleidingen voor andere professionals in de ouderenzorg, zoals medici en psychologen. De competenties van de casemanager dementie zijn verdeeld over de volgende terreinen: 1. Vakinhoudelijk handelen 2. Communicatie 3. samenwerking 4. Kennis en wetenschap 5. Maatschappelijk handelen 6. Organisatie 7. Professionaliteit Visie op functie casemanager dementie Casemanagers dementie functioneren niet alleen als coördinator van zorg, maar in samenwerking met een multidisciplinair team behandelen zij ook cliënten op het gebied van Cure en Care (clinical casemanagement) en Welzijn. In dit model worden trajectbegeleiding en persoonlijke hulpverlening voor cliënt en mantelzorger gecombineerd. Casemanagers dementie verrichten in ieder geval de volgende taken 3 : zorgdiagnostiek het cyclisch coördineren van zorg en behandeling het bieden van psychosociale systeembegeleiding het bieden van praktische ondersteuning de begeleiding bij de medische behandeling vroegsignalering het verlenen van crisishulp de nazorg na opname of overlijden De opleiding heeft als doel om casemanagers vanuit deze visie op te leiden, zodat zij op professionele wijze hun functie kunnen uitoefenen in hun eigen praktijk. Vooropleiding casemanagers dementie Dit competentieprofiel gaat uit van professionals met een HBO (-plus) achtergrond die werkzaam zijn in de praktijk als casemanager bij cliënten met dementie en betrokken mantelzorgers. Het betreft hier professionals met een verpleegkundige achtergrond (HBO-V). 3 Expertisegebied casemanager dementie, V&VN, november 2012 Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 15

16 Doelstelling De zorg in de psychogeriatrie richt zich op verbetering van de kwaliteit van leven, namelijk het optimaliseren van het functioneren en het begeleiden bij de achteruitgang van ouderen die ten gevolge van dementie cognitief, psychisch en lichamelijk-functioneel toenemende beperkingen hebben. Daarnaast wordt de naaste familie van deze ouderen zo nodig gesteund middels (psycho)educatie, begeleiding, systeembehandeling of individuele behandeling van psychische gevolgen van het mantelzorgen. Werkterrein en doelgroep De casemanager dementie begeleidt en behandelt psychogeriatrische cliënten door aandacht te schenken aan de verschillende dimensies van de psychogeriatrische problematiek: cognitief, psychisch, lichamelijk en sociaal. Casemanagers dementie werken vanuit zowel GGz instellingen en organisaties op het terrein van de ouderenzorg als vanuit samenwerkingsverbanden van meerdere gezondheidszorgorganisaties. De toekomst Het beroep van casemanager dementie is jong en nog volop in ontwikkeling. Met name door het toenemende aantal mensen met dementie wordt verwacht dat het casemanagement de komende jaren een grote vlucht zal nemen. Veranderingen in werkterrein en/of werkzaamheden van casemanagers zullen leiden tot aanpassing van dit profiel. Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 16

17 Vakinhoudelijk handelen Handelen gericht op het verlenen van zorg in de vorm van casemanagement aan cliënten met dementie en hun directe omgeving. De casemanager dementie 1 hanteert diagnostische en therapeutische vaardigheden ten behoeve van een doeltreffende, doelmatige en cliëntgerichte zorgverlening in een integraal, multidisciplinair, probleemgericht en cyclisch zorgproces bij cliënten met dementie en hun directe omgeving. 1.1 neemt goed onderbouwde besluiten over diagnostisch en therapeutische interventies, gebaseerd op informatie en voorkeur van de cliënt, mantelzorger, vakkennis en klinische beoordeling stelt een voorlopige diagnose op m.b.t. ziektebeelden en zorgbehoefte en de functionele toestand van de cliënt zowel op het gebied van cognitie, het gebied van bewustzijn, denken, waarnemen en stemming, op het terrein van het lichamelijk functioneren als op het gebied van het algemeen dagelijks functioneren. Meer specifiek: voert intakegesprekken met nieuw verwezen cliënten met psychogeriatrische problematiek. verzorgt de gegevensverzameling conform de relevante intakemodellen van ziekte en zorg op somatisch, psychisch/ psychiatrisch en sociaal terrein. formuleert op basis van de gegevensverzameling uit de intakegesprekken een voorstel voor een voorlopige diagnose en classificatie DSM-IV. stelt als onderdeel van de zorggerichte diagnostiek samen met leden van het multidisciplinaire team een systeemdiagnose, maakt een adequate analyse van de functiebeperkingen en van het probleemgedrag. neemt deel aan cliëntenbesprekingen (zijnde de bespreking van de intake/ indicatie, het behandelplan en de evaluatie). voert uitslaggesprekken waaronder de bespreking van het behandelplan met cliënt en familie. informeert verwijzers over diagnostiek en behandelplan herkent de specifieke belastende of ontlastende factoren voor de mantelzorger en de gevolgen van de belasting voor de mantelzorger verricht doelmatig behandelingen gericht op het beperken van functieverlies of aanpassing aan veranderende omstandigheden conform het behandelplan Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 17

18 meer specifiek: - biedt een combinatie van zorgcoördinatie en persoonlijke begeleiding van cliënt en directe omgeving/ netwerk. - neemt ten aanzien van de zorgcoördinatie, desgewenst en zo mogelijk, een regievoerende rol in het arrangeren van de benodigde zorg in overleg met de cliënt en diens omgeving. - bemiddelt bij opnames en andere verwijzingen; in het bijzonder in het psychogeriatrisch verpleeghuis, alsmede het gebruik van de voorziening dagbehandeling aldaar. - biedt persoonlijke begeleiding en ondersteuning aan cliënt en diens directe omgeving. Herkenbare onderdelen hierin zijn informatieve ondersteuning (psycho-educatie), emotionele en praktische ondersteuning. Gebruikt hierbij meerdere vormen van psychosociale en sociaal psychiatrische ondersteuning. Werkt zowel individu -, systeem -, als groepsgericht. - levert bijdrage aan medicamenteuze therapie, in het bijzonder voorlichting en begeleiding bij het gebruik van medicatie. Meer specifiek in crisissituaties: - treedt adequaat op in acute crisissituaties (vaak bij het wegvallen van de mantelzorg), zoals agressie, suïcidaliteit en delier; - beoordeelt acute hulpvragen op mogelijkheden tot direct bemiddelen, doorverwijzen of het inschakelen van andere hulpverleners. - levert bijdrage aan medicamenteuze interventies toe bij gedragsproblemen; - past niet-medicamenteuze interventies toe zoals psycho-educatie of laat deze toepassen; - behandelt de cliënt zonodig via het optimaliseren van diens omgeving - beoordeelt in multidisciplinair verband adequaat de wilsbekwaamheid van de cliënt; 1.2 stelt in overleg een multidisciplinair behandelplan op waarbinnen de casemanager, samen met andere behandelaars en verzorgenden werkt aan optimale functionaliteit en verlichting van symptomen die lijden of druk veroorzaken. 1.3 evalueert de resultaten van zijn interventies en die van andere zorgverleners en stelt zonodig het behandelplan bij. Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 18

19 Communicatie Handelen gericht op het realiseren en onderhouden van een effectieve begeleidingsrelatie met de cliënten met dementie en met diens naasten. De casemanager dementie 2 bouwt effectieve behandelrelaties met cliënten en mantelzorgers / familie, naasten op 2.1 past de communicatiemethode en bejegeningstrategie toe die past bij de individuele cliënt mede op basis van kennis van het psychogeriatrische ziektebeeld en de persoonlijkheid; 2.2 creëert een omgeving die gekenmerkt wordt door begrip, vertrouwen, empathie en vertrouwelijkheid. 3 verkrijgt doelmatig relevante cliënteninformatie 3.1 luistert naar de cliënt en diens naasten; 3.2 identificeert de specifieke wensen van de cliënt en diens naasten over het doel van de begeleiding en behandeling; 3.3 schat de draagkracht van de naasten en mantelzorger realistisch in; 3.4 laat observaties verrichten door professionele hulpverleners of mantelzorgers met als doel het verkrijgen van belangrijke informatie over de cliënt. 4 bespreekt de relevante informatie met cliënten en familie 4.1 geeft in samenwerking met de behandelverantwoordelijke arts voorlichting over het beloop en de prognose van het ziektebeeld van de cliënt; 4.2 informeert in (conform de WGBO) samenwerking met de behandelverantwoordelijke arts de cliënt en diens familie over de prognose, diagnostiek, behandelprocessen en beloop; 4.3 bespreekt in samenwerking met de behandelverantwoordelijke arts de belangrijkste psychische, sociale en maatschappelijke gevolgen van dementie met de cliënt en diens systeem; 4.4 bespreekt de relevante juridische kaders met betrekking tot behandeling en opname van cliënten met verminderde wilsbekwaamheid (o.a. WGBO, BOPZ en wet m.b.t. onder curatele stelling, bewindvoering en mentorschap) met de cliënt en diens systeem; Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 19

20 4.5 begeleidt de cliënt en de familie of laat begeleiden bij acceptatie en verwerking van de beperking; 4.6 bespreekt problemen in de interactie tussen systeem en cliënt of binnen het systeem, met de betrokkenen. Samenwerking Handelen gericht op het optimaliseren van de behandeling en begeleiding van de cliënt met dementie door inzetten van een structureel overleg tussen de betrokkenen bij de zorg van de client, daarnaast ook cliënt overstijgend, door het verlenen van (inter)collegiale consultatie. De casemanager dementie 5 overlegt doelmatig - met het multidisciplinaire team over het zorg/behandelplan; - met zorgverleners van andere instellingen over de zorg voor de cliënt. 5.1 neemt met medebehandelaars besluiten over het behandelplan; 5.2 maakt hierbij gebruik van de specifieke kennis en mogelijkheden van andere betrokkenen vanuit het (regionale) netwerk en van andere deskundigen. 6 draagt bij aan effectieve interdisciplinaire samenwerking en ketenzorg op het terrein van de zorg voor mensen met dementie 6.1 onderhoudt structureel contact met de interdisciplinaire teamleden (m.n. de psycholoog en arts) en andere betrokkenen; 6.2 levert een constructieve bijdrage aan een (interdisciplinair) teamoverleg en maakt hierbij gebruik van de specifieke deskundigheid van de teamleden; 6.3 onderhoudt efficiënte samenwerkingsrelaties met ketenzorgpartners. Neemt waar mogelijk de regie in de afstemming. 6.4 onderkent de deskundigheid van andere teamleden, respecteert de meningen en rollen van individuele teamleden, draagt bij aan een gezonde teamontwikkeling en zet eigen deskundigheid in bij de taken waar het team voor staat. Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 20

21 Kennis en Wetenschap Handelen gericht op het optimaliseren van de eigen werkzaamheden door het toepassen van wetenschappelijke informatie en best-practices. De casemanager dementie 7 beoordeelt informatie op het eigen vakgebied kritisch ten behoeve van de eigen taken. 7.1 stelt zich op de hoogte van relevante actuele literatuur; 7.2 zoekt informatie over practice-based inzichten; 7.3 participeert indien gewenst - in richtlijnontwikkeling; 7.4 past richtlijnen toe in de uitoefening van het vak. 8 werkt doelgericht aan de verbetering van de rol als casemanager en geeft vorm aan het eigen leerproces 8.1 stelt persoonlijke leerdoelen vast, kiest geschikte leermethoden, voert ze uit en evalueert de eigen leerresultaten voor het beroepsmatig handelen; 8.2 houdt ontwikkelingen bij op het gebied van het eigen vakgebied in het algemeen en in Nederland in het bijzonder. Maatschappelijk handelen Handelen gericht op de plaatsbepaling van de zorg voor clienten met dementie en hun directe omgeving en de betekenis hiervan binnen het kader van maatschappelijke ontwikkelingen. De casemanager dementie 9 draagt bij aan maatschappelijke meningsvorming met betrekking tot de zorg voor cliënten met dementie en hun directe omgeving 9.1 neemt actief deel aan gedachtevorming, bijvoorbeeld binnen de eigen organisatie, regio of in de media. 10 zet zich in voor de bewaking en verbetering van de voorwaarden waaronder de zorg voor cliënten met dementie en hun directe omgeving geboden wordt. Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 21

22 Organisatie Handelen gericht op de organisatie waarbinnen de casemanager werkzaam is. De casemanager dementie 11 organiseert het werk naar een balans tussen het beroepsmatig handelen, de behoefte aan verdere ontwikkeling en het privé leven 11.1 past effectieve tijdsmanagement toe; 11.2 evalueert zichzelf om tot realistische verwachtingen te komen. 12 werkt effectief binnen de eigen organisatie 12.1 beheert de eigen case-load; 12.2 besteedt de beschikbare middelen voor de zorg verantwoord; Professionaliteit Handelen gericht op onderhoud en ontwikkeling van de eigen competenties als casemanager dementie. Het juridisch en ethisch verantwoord handelen is ook een onderdeel van dit competentiegebied. De casemanager dementie 15 levert hoogstaande zorg op een integere, oprechte en betrokken wijze 15.1 kan reflecteren op zijn handelen als casemanager dementie; 15.2 kan verantwoording afleggen over zijn handelen als casemanager dementie ; 15.3 hanteert professionele en persoonlijke grenzen adequaat; 15.4 neemt de consequenties van fouten in het eigen handelen; 15.5 spreekt anderen aan op (bijna-) incidenten 16 oefent de zijn professionele activiteiten uit naar de gebruikelijke ethische en juridische normen van het beroep 16.1 werkt vanuit juridische kaders, zoals de WGBO, de BOPZ, de wet BIG, e.d.; Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 22

23 16.2 handelt professioneel vanuit eigen waarden en normen; 16.3 kan effectief omgaan met ethische dilemma s; 16.4 kan sturing geven aan overleg over ethische problemen. Opleidingsplan Opleiding casemanager dementie 23