BEELD EN GELUID. Doelgroep Leerlingen van de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs

Transcriptie

1 2 oktober

2 Inleiding Op 2 oktober 1951 vond de eerste officiële tv-uitzending in Nederland plaats. In de ruim vijftig jaar daarna is de tv een medium geworden dat een belangrijke plaats inneemt in het leven van de meeste Nederlanders. Doelgroep Leerlingen van de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs Doelstellingen De leerlingen zijn op de hoogte van aspecten van de geschiedenis van de televisie en de uitvindingen die te maken hebben of vooraf gingen aan de ontwikkeling van de televisie. De leerlingen denken na over de rol van de tv en de andere media in hun dagelijks leven. De leerlingen leren over de omroepen in Nederland. Ze kennen de begrippen publieke en commerciële omroep. De leerlingen denken na over de toekomst van de televisie. De leerlingen schrijven een recensie van een tv-programma. Vakken en kerndoelen Leergebiedoverstijgende kerndoelen Nieuwe media 6 De leerlingen maken verantwoord en doelbewust gebruik van communicatiemiddelen waaronder nieuwe media: a ze kunnen een tekst maken en bewerken met een tekstverwerkingsprogramma op de computer; b ze weten globaal welke mogelijkheden (digitale) informatiemedia hebben; c ze kunnen met behulp van een computer digitale leermiddelen gebruiken. Nederlandse taal A Domein mondelinge taalvaardigheid 1 De leerlingen weten dat men kan luisteren en spreken met verschillende doelen. STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - II

3 2 De leerlingen kunnen - de inhoud en bedoeling van wat er tegen hen gezegd wordt begrijpen; - vragen stellen om informatie te verzamelen over een door henzelf gekozen onderwerp; - verslag uitbrengen; - iets uitleggen; - hun ervaringen, mening, waardering of afkeuring op persoonlijke wijze weergeven; - deelnemen aan een formeel gesprek. 3 De leerlingen kunnen bij het realiseren van het voorgaande in voorkomende situaties gebruik maken van communicatiemiddelen. C Domein schrijfvaardigheid 7 De leerlingen weten, dat er geschreven wordt met het oog op verschillende doelen. 8 De leerlingen kunnen - teksten schrijven, waarin zij hun eigen ervaringen, mening, waardering of afkeuring duidelijk weergeven; - schrijven toepassen als middel om gedachten, ervaringen, gevoelens en bedoelingen voor henzelf te ordenen. Oriëntatie op mens en wereld Techniek 20 De leerlingen kunnen een aantal technische producten uit de eigen leefwereld op hun niveau onderzoeken naar functionaliteit, materiaalgebruik en vormgeving en kunnen de werking ervan verklaren. De producten betreffen voorbeelden uit de gebieden constructies, transport, communicatie en productie. Illustraties Met dank aan CMO en zijn licentiegevers, How Stuff Works en Henk van Kaathoven. STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - III

4 STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 1

5 Tv-geschiedenis Nipkow vond in 1884 een manier uit om beelden via een draad te versturen. Hij gebruikte hiervoor een ronddraaiende schijf met gaten en fotocellen (dat zijn cellen die stroom beter doorgeven als ze in het licht komen). De gaten in de ronddraaiende schijf zijn zo aangebracht dat steeds een gedeelte (een lijn van boven naar beneden) van het op te nemen voorwerp wordt afgetast. In het begin werd het beeld opgebouwd uit ongeveer 30 verticale beeldlijnen. John Logie Baird gebruikt in 1925 dit idee om draadloos beelden over te zenden. In 1926 geeft hij de eerste demonstratie in zijn laboratorium in Londen. Zie rechts een van de eerste tv-beelden. Met de uitvinding van de ionoscoop (het hart van de beeldbuis) raakt de ontwikkeling van de televisie in een stroomversnelling. Door uitvindingen van Farnsworh en Zworykin lukt het om elektronische televisies te maken. De opnamen worden gemaakt met een camerabuis en ze worden bekeken met een beeldbuis. Deze nieuwe techniek wordt verder verbeterd en op den duur zijn uitzendingen met meer dan 400 beeldlijnen mogelijk. Omdat het beeld opgebouwd is uit zoveel lijnen is de kwaliteit stukken beter. De beeldschermen worden steeds groter. Vanaf dan kunnen mensen samen naar de televisie kijken. Zo worden de Olympische Spelen van 1936 via een gesloten systeem uitgezonden. De Engelse BBC begint in 1936 twee maal per week uit te zenden. Er zijn dan nog maar enkele duizenden gezinnen met een tv. De uitzendingen zijn nog in zwart-wit, net als de films uit die tijd. In Nederland geeft Philips in 1938 een demonstratie op de Voorjaarsbeurs in Utrecht. Ook in de VS is men bezig met tv-experimenten. Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog stokt de ontwikkeling van het nieuwe medium. Pas in 1948 hervat Philips de experimenten. In 1951 komen er regelmatig uitzendingen vanuit Bussum. Uitvinders werken samen met grotere bedrijven aan een nieuwe uitdaging: kleurentelevisie. In 1954 zijn in de VS de eerste uitzendingen in kleur. In een aantal Europese landen beginnen in 1967 kleurenuitzendingen. 1. Meet de grootte van een aantal beeldschermen. Wat is de verhouding breedte/hoogte? 2. Beschrijf de tv-zenders die je thuis kunt ontvangen. Maak een top 5. STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 2

6 Met het oog op de toekomst Door nieuwe technieken worden de apparaten steeds compacter. Ook gaan ze minder snel kapot en gebruiken ze minder stroom. Het beeld en geluid wordt steeds beter. Ook kunnen steeds meer apparaten samen met de tv gebruikt worden, zoals videorecorders, dvdspelers en digitale camera s. Steeds is de industrie bezig met het maken van tv s van een steeds betere kwaliteit en meer mogelijkheden. De verschillen mogelijkheden om televisie te ontvangen zijn: * Via de ether (antenne op het dak) * Via de Centrale Antenne Inrichting (CAI) * Digitaal via de ether (Digitenne, DVB) * Via de satelliet (Schotelantenne) * Via internet (Breedband ADSL of kabelinternet) België en Nederland zijn de dichtst bekabelde landen van de wereld. Alleen verafgelegen huizen hebben geen kabel. De kabel kan gebruikt worden voor radio, televisie, internet, telefoon, bewaking en films op bestelling. Er komen steeds meer tv-zenders en er komen meer mogelijkheden om tvsignalen te ontvangen. Massamedium Televisie en radio verkleinen afstanden enorm. De mens kan in korte tijd zijn stem rond de wereld zenden. In rechtstreekse uitzendingen kan de tv laten zien wat ergens anders gebeurt. We maken kennis met mensen, dieren, landstreken die we nooit eerder gezien hebben. TV is al jaren een massamedium. Het bijzondere van tv is dat honderdduizenden, soms miljoenen mensen op hetzelfde moment naar hetzelfde programma kijken. Bij een belangrijke voetbalwedstrijd zijn de straten leeg. Volgens mediadeskundigen gaan tv en internet steeds meer op elkaar lijken. Je kunt bijvoorbeeld nu al sommige tvprogramma s via internet bekijken. Zie bijvoorbeeld uitzending gemist bij 3. In de toekomst zullen er apparaten komen die tv, internet, telefoon enzovoort zullen combineren. Hoe ziet jou media-apparaat van de toekomst eruit en wat kan je er allemaal mee? 4. Ga naar de site van beeld en geluid: klik op ga naar de archieven. Op de pagina die dan verschijnt klik je op televisie. Bekijk enkele oude tv-uitzendingen. Noem verschillen met nu. 5. Kijk je liever samen of alleen naar de tv? Welke programma s kijk je samen? Welke alleen? STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 3

7 6. Maak een televisiedagboek. Schrijf de programma s op waar je deze week naar kijkt. Geef een korte beschrijving en je mening. Tv in Nederland Erik de Vries doet vanaf 1930 in het laboratorium van Philips de eerste proeven met televisie. In 1935 vindt onder zijn leiding de eerste testuitzending plaats. In 1938 wordt televisie op de Jaarbeurs gepresenteerd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog worden weinig tv-experimenten gedaan. Na de oorlog gaat de Vries weer bij Philips werken. Van 1948 tot 1951 leidt hij 264 experimentele uitzendingen. Later werkt hij als tv-regisseur en als opleider van tvregisseurs. Ook doet hij experimenten met kleurentelevisie. Officiële tv in Nederland Op dinsdag 2 oktober 1951 verzorgt de NTS (Nederlandse Televisie Stichting, voorloper van de NOS) vanuit haar studio in Bussum de eerste officiële televisie-uitzending in Nederland. Op het programma staan toespraken en het toneelspel De Toverspiegel. Tijdens het spel beleven de kijkers meteen een storing van 3 minuten. Er staan in Nederland 500 tv's. Het wonderkastje kost 1200 gulden (= 545,-) cafézaal met tv Een miljoen kijkkastjes Televisie wordt snel populair. In 1957 zijn er al toestellen in gebruik, vier jaar later wordt het eerste miljoen bereikt. In 1958 wordt de zendtijd uitgebreid tot 12 uur per week. Twee jaar later wordt dat 18 uur en in 1962 kan er wekelijks al 30 uur televisie gekeken worden. De Nederlandse huiskamer gaat er heel anders uitzien. Centraal punt is nu het kijkkastje. Mensen die in het bezit van een toestel zijn, krijgen er opeens vele vrienden bij. T tv uit 1956 Een populaire uitzending doet hun huiskamers volstromen. Als in 1958 het eerste kijkersonderzoek gehouden wordt, zijn er al verschillende programma's die meer dan een miljoen kijkers trekken. Een bekend programma uit die tijd is 'Pension Hommeles', geschreven door Annie M.G. Schmidt en uitgezonden door de VARA. Ook Nederlandstalige show- en spelprogramma s worden erg populair. Van de serieuze programma's kan alleen het NTSjournaal (sinds 1956) zich in een even grote kijkdichtheid verheugen. STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 4

8 tv uit 1961 Kijkgeld Tv-maken is duur. Daarom voert de staat in 1956 kijkgeld in. Voor iedere tv moet 30 gulden (= 13,61) kijkgeld per jaar betaald worden. Luistergeld (voor de radio) was in 1941 door de Duitsers ingevoerd. Een andere naam voor kijk- en luistergeld is omroepbijdrage. In 2000 is het kijk- en luistergeld afgeschaft. Het geld komt nu uit de Nederlandse schatkist. Hiervoor zijn de belastingen iets verhoogd. Een huishouden in Nederland betaalt (via de belastingen) ca. 90 per jaar, voor drie televisienetten, vijf radiozenders en de internetsite van de omroepen. Andere inkomsten komen uit contributies van leden van diverse omroepen en vanaf 1967 uit reclame. De zendtijd breidde ieder jaar uit en er kwamen nieuwe tv-netten (Nederland 2 in 1964, Nederland 3 in 1988). Omroepverenigingen De eerste omroepverenigingen bestaan sinds de begintijd van de radio (1923). Een aantal groeperingen wil eigen programma s op de radio. Er komen omroepverenigingen voor christenen, katholieken en arbeiders. Ook komt er een algemene omroepvereniging. Met het geld van het lidmaatschap worden de programma s en de zenders betaald. Later geeft iedere omroepverenging een programmagids uit. Door de komst van de televisie zien de omroepen nieuwe mogelijkheden. Ze verenigen zich in de NTS (Nederlandse Televisie Stichting). Steeds meer groepen werden enthousiast om hun meningen te laten horen en zien! Er komen nu nog steeds nieuwe omroepverenigingen bij. Grote omroepverenigingen krijgen meer zendtijd dan de verenigingen met weinig leden. Naast de grote omroepverenigingen met leden zijn er een aantal omroepen zonder leden. Deze hebben culturele (NPS), educatieve (Teleac, NOT en RVU) of religieuze programma s (OHM). De NOS is een overkoepelende stichting die onder andere nieuws en sport uitzendt. Commerciële zenders Vanaf 1989 is er een aantal commerciële zenders bijgekomen. Deze omroepen krijgen geen bijdrage van de Nederlandse staat zoals de publieke omroepen dat krijgen. Ze betalen hun programma s met geld uit reclame, sponsoring, winkelprogramma s, belspelletjes en sms-en. Deze zenders hebben als doel om winst te maken. Hoe meer mensen kijken, hoe meer geld ze voor hun reclametijd kunnen vragen. Daarom zenden ze vooral programma s uit waar veel mensen naar kijken, zoals soaps, actieseries, spelletjes, muziekprogramma s en tv-shows. 1. Maak een recensie van een aflevering van je favoriete tv-programma. 2. Zoekopdracht: wat betekenen de letters in AVRO, BNN, EO, KRO, NCRV, TROS, VARA, VPRO? 3. Bij sommige programma s werken de omroepen samen. Zoek in een tvgids op welke dat zijn. STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 5

9 Tv-programma s Goed nieuws, slecht nieuws Goed nieuws is geen nieuws. De meeste mensen zijn geïnteresseerd in overstromingen, bosbranden, orkanen, aardbevingen, ongelukken, oorlogen en moorden. Het nieuws kan elke dag via verschillende televisiezenders worden gevolgd. Het opvallende aan al die nieuwsuitzendingen is dat ze bijna allemaal dezelfde onderwerpen bevatten. Wat in een nieuwsuitzending komt, is voor de meeste kijkers het nieuws. Omgekeerd: wat niet in een nieuwsuitzending komt, is geen nieuws. Een nieuwsuitzending bepaalt dus in grote mate waarover we ons druk over (behoren te) maken. Nieuwswaarde Journalisten en radio- en tv-makers vinden dat nieuws voor veel mensen interessant moet zijn. Maar niet iedereen vindt hetzelfde interessant. De samenstellers van nieuwsprogramma s zoeken nieuws met de grootste nieuwswaarde. De nieuwswaarde is hoger als: Het bericht gaat over iets wat pas gebeurd is, of nog aan de gang is. De gebeurtenis belangrijk is. Meestal worden vervelende gebeurtenissen belangrijker gevonden dan goed nieuws. De kijker erbij betrokken is. Omdat het dichtbij is. Daarom komen er steeds meer binnenlandse onderwerpen in het nieuws. Er zijn nieuwsprogramma s die alleen maar nieuws uit Nederland laten zien. Sport in beeld en geluid Sinds de begintijd van de tv wordt er sport uitgezonden, bijvoorbeeld van de Olympische Spelen sinds 1936, Wimbledon sinds Het eerste verslag van een voetbalwedstrijd komt vanuit het Arsenalstadion in Londen (1937). Vooral voetbal trekt veel kijkers. Voor de eerste live-voetbalwedstrijd van Nederland tegen België (1953) moet de NTS (de voorloper van de NOS) 500 gulden betalen. De omroepen moeten nu fors betalen voor het uitzenden van een belangrijke voetbalwedstrijd (een wedstrijd van het Nederlandse elftal kost nu tussen de en ). Ze proberen dit met veel dure reclameblokken rondom de wedstrijden terug te verdienen. Andere programma s Oorspronkelijk is tv in Nederland bedoeld om de mensen wat te leren. Televisie zou de wereld beter maken. De uitwisseling van informatie en beelden zou tot meer begrip leiden. Al spoedig blijkt dat de kijkers niet zitten te wachten op informatieve programma s. Ze willen vooral geamuseerd worden. Later zijn er wel programma s gekomen waar je wat van kunt leren. Bijvoorbeeld Teleac-cursussen, het Klokhuis en School-tv. 1. Wat is nieuws volgens jou? 2. Geef een voorbeeld van een goed nieuws -item. 3. Vergelijk het NOS-journaal, het Jeugdjournaal en het RTL4-nieuws. Maak van iedere nieuwsuitzending een lijst met onderwerpen. STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 6

10 4. Maak met behulp van een tv-gids een indeling van soorten tv-programma s. Geef van iedere soort een voorbeeld. Reclame Wat is reclame? Het woord reclame is afgeleid van het Latijnse woord reclamare dat steeds weer schreeuwen betekent. Denk maar een marktkoopman die luidkeels zijn producten, bijvoorbeeld fruit, aanprijst. Zijn bedoeling is om zoveel mogelijk te verkopen. Dit is ook de bedoeling van reclame. De maker van een product (= producent) probeert je zo ver te krijgen dat je alleen zijn merk aanschaft, of dat je een bepaald product gaat gebruiken. Het product moet dus opvallen tussen soortgelijke producten. Het product moet er goed uitzien en de verpakking moet er flitsend en herkenbaar uitzien. Om kopers over de drempel te halen en de concurrenten dwars te zitten, wordt regelmatig met de prijs gestunt. TV en reclame Sinds 1967 worden reclamespots op de Nederlandse tv uitgezonden. Behalve reclamespots zijn er nog andere vormen van reclame op tv. Sommige programma s mogen gesponsord worden. Je ziet dan bij het begin van het programma: Dit programma wordt mede mogelijk gemaakt door. Een andere vorm van reclame is sluikreclame. Bij sommige soaps en hobbyprogramma s komen merknamen opvallend in beeld. Kijkcijfers en reclame Het is voor televisiemakers erg belangrijk te weten hoeveel mensen naar hun programma kijken. Daarom wordt dagelijks nagegaan hoeveel mensen naar een programma kijken. Als er heel veel mensen kijken, weten televisiemakers dat ze goed bezig zijn. Als er weinig mensen kijken, weten ze dat ze het programma beter moeten maken. Als de kijkcijfers te laag blijven, kan het gebeuren dat programma s worden geschrapt. De kijkcijfers zijn ook belangrijk voor het bepalen van de prijzen van de reclamezendtijd. Als er veel mensen kijken, moet de adverteerder veel betalen. Als er weinig kijken minder. Stichting Ideële Reclame (SIRE) SIRE maakt onder andere op tv gratis reclame om problemen en gevaren in het dagelijks leven tegen te gaan. Bijvoorbeeld over eenzaamheid, kindermishandeling, drankmisbruik en de gevaren van vuurwerk. Enkele bekende slogans van SIRE zijn: Je bent een rund als je met vuurwerk stunt, en Wie is toch die man die s zondags het vlees snijdt? 1. Meet hoeveel minuten reclame tussen en op een van de Nederlandse tv-zenders wordt uitgezonden. 2. Via welke media of op welke manieren wordt er ook reclame gemaakt? 3. Veel gebruikte reclamewoorden zijn: gratis, uniek, vernieuwd en actie. Kijk rond uur naar een blok reclamespots. Schrijf de typische reclamewoorden op. STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 7

11 4. Bedenk een product en een merknaam. Ontwerp een spotje voor je product. 5. Bedenk een goed doel. Maak hier een reclamespot voor. STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 8

12 STICHTING KENNISNET/ CMO HANDLEIDING - 1

13 Inleiding Op 2 oktober 1951 vond de eerste officiële Tv-uitzending in Nederland plaats. In de ruim vijftig jaar daarna is de tv een medium geworden dat een belangrijke plaats inneemt in het leven van de meeste Nederlanders. De gemiddelde Nederlander kijkt ruim drie uur per dag naar de tv. In deze lesbrief krijgen leerlingen informatie over de geschiedenis van de tv, soorten tv-programma s en reclame op tv. De opdrachten zijn vooral bedoeld om de leerlingen na te laten denken over de rol van de tv in hun dagelijks leven. Tv-geschiedenis Houd een inleidend klassengesprek over tv-kijken. Vraag aan de leerlingen hoeveel ze kijken, wat hun favoriete programma is en of ze een eigen tv hebben. Vertel ook dat de functiemogelijkheden van televisies, mobiele telefoons en pc's toenemen. Op een televisie internetten, op de pc televisie kijken en fotograferen met het mobieltje, het kan tegenwoordig allemaal. Een programma over de techniek van de tv is te bekijken op de site van Klokhuis: 1. Laat de leerlingen in groepjes enkele beeldschermen (van tv s en computermonitoren) meten. Het zal blijken dat de verhouding 4:3 is. Vertel de leerlingen dat er steeds meer schermen komen met de 16:9 verhouding (breedbeeld), dezelfde verhouding als een bioscoopfilm. 2. Laat de leerlingen deze opdracht thuis maken. Bespreek daarna de antwoorden in de klas. 3. Laat de leerlingen in groepjes hun media-apparaat van de toekomst ontwerpen. Laat ze tekeningen en beschrijvingen maken. Daarna de resultaten in de klas bespreken. 4. Laat de leerlingen in groepjes enkele oude (zwart-wit) tv-uitzendingen bekijken. Houdt daarna een klassengesprek over de verschillen toen en nu. Mogelijke antwoorden: de programma s zijn saai, langzaam, in zwart-wit. 5. Houd een klassengesprek over alleen of samen naar tv-kijken. 6. Laat iedere leerling een tv-dagboek maken. Vergelijk de resultaten en houd er daarna een klassengesprek over. Tv in Nederland In deze werkbladen krijgen de leerlingen informatie en opdrachten over de Nederlandse tv-geschiedenis, de omroepen en het verschil tussen publieke en commerciële zenders. 1. Laat de leerlingen deze opdracht individueel maken. Eventueel kunnen ze dit thuis doen. Bespreek daarna de resultaten in de klas. 2. Het snelst is het antwoord op deze opdracht te vinden via wikipedia op Vertel erbij dat sommige omroepen de oorspronkelijke woorden niet meer gebruiken. AVRO - Algemene Vereniging Radio Omroep BNN - Bart's Neverending Network EO - Evangelische Omroep KRO - Katholieke Radio Omroep NCRV - Nederlandse Christelijke Radio Vereniging TROS - Televisie en Radio Omroep Stichting VARA - Vereniging Arbeiders Radio Amateurs VPRO - Vrijzinnig Protestantse Radio Omroep STICHTING KENNISNET/ CMO HANDLEIDING - 2

14 3. Laat de leerlingen in groepjes dit opzoeken in een tv-gids. Vooral actualiteitenrubrieken werken samen. Bijvoorbeeld: Goede Morgen Nederland (AVRO KRO en NCRV), Twee Vandaag (TROS en AVRO), Netwerk (EO, NCRV en KRO) en Nova/Den Haag Vandaag (VARA, NPS en NOS). Tv-programma s Op dit werkblad denken de leerlingen na over het nieuws op tv en gaan ze na welke soorten tv-programma s er zijn. 1. Houd een klassengesprek over nieuws. Vraag de leerlingen bijvoorbeeld: wat is voor jullie het belangrijkste nieuws van nu, van deze week en van het afgelopen jaar, was er de laatste dagen ook goed nieuws op TV? 2. Bijvoorbeeld de geboorte van een prinsesje (Amalia) of een huwelijk in het Koninklijk Huis. Goed nieuws kan ook een uitslag van een sportwedstrijd zijn (de Gouden Medaille-winnaars op de Olympische Spelen). 3. Laat de leerlingen thuis een lijstje maken van de onderwerpen van het journaal van de komende avond. Zorg voor opnames van de uitzendingen of kijk NOSjournaal en Jeugdjournaal terug via uitzending gemist op en het RTL-nieuws via Bespreek de volgende dag de verschillen. Houdt eventueel en klassengesprek over de inhoud van het nieuws. 4. Zorg voor een aantal tv-gidsen. Laat de leerlingen in groepjes deze opdracht over soorten tv-programma s maken. Maak daarna op het bord samen een overzicht. Soorten programma s zijn: nieuwsprogramma s, kinderprogramma s, soaps, jeugdseries, educatieve programma s, religieuze uitzendingen, diverse soorten films, muziekprogramma s, sport, quiz, cabaret, discussieprogramma s en talkshows. Reclame Overal om je heen zie je reclame. Televisie, radio en kranten kunnen alleen betaalbaar blijven als er reclame gemaakt mag worden. De kracht van tv-reclame is het grote bereik. 1. Neem 1 uur tv op (van uur). Speel de band de volgende dag in de klas af. De programma s kunt u versneld doorspoelen, van de reclamespotjes kunnen de leerlingen de tijd opnemen. De leerlingen kunnen deze opdracht ook thuis doen. 2. Laat de leerlingen individueel of in groepjes opschrijven welke vormen van reclame ze kennen. Schrijf daarna de antwoorden op het bord en houd er een kort klassengesprek over. Een aantal vormen van reclame: billboards, op bussen, trams, auto's, taxi's, vrachtwagens, neonreclame, reclamefolders, advertenties in kranten en tijdschriften, commercials op de radio, reclamebanners op internetsites, via (spam), spandoeken, luchtballonnen, shirtreclame bij sporters, in winkels, reclameborden rond sportvelden, flyers, mond-tot-mondreclame. 3. Laat de leerlingen thuis deze opdracht uitvoeren. Maak de volgende morgen samen met de klas een overzicht op het bord. De gevonden woorden kunnen ze gebruiken bij de volgende opdrachten. 4. en 5. Laat de leerlingen in groepjes een script schrijven voor een reclamespotje van ongeveer 30 seconden. Laat de groepjes daarna hun spotjes voor de klas spelen. Indien mogelijk kunt u video-opnamen maken en deze later gezamenlijk bespreken STICHTING KENNISNET/ CMO HANDLEIDING - 3

15 Meer informatie op internet Wikipedia encyclopedie over televisie Wikipedia over de publieke omroep Omroep info en nieuws van de publieke omroep Audiovisueel archief van Nederland: Nederlands tv-museum Geschiedenis van de tv wereldwijd Het Klokhuis: programma over de techniek van de tv Uitleg werking tv-scherm in het engels met animaties STICHTING KENNISNET/ CMO HANDLEIDING - 4